david grossman - zie: liefde
TRANSCRIPT
David Grossman
- Leven en werk- Zie: liefde
I. De Shoah is nooit voorbij
Hall of names, Yad Vashem
De Shoah als parallelle wereld
• Zijn generatie groeide op onder het juk van Shoah– Weinig gesproken over ‘Daar’ en ‘nazi-beest’.
• Geen deel van 2de generatie, toch werd jeugd
bepaald door Shoah.– Verwijdering ouders.– Horror onder laag alledaagsheid verborgen. Moed.
Niet enkel Joodse catastrofe
• Shoah moet mensheid aan het denken zetten over fundamentele vragen.
• Hoe bij totale willekeur mijn waardigheid als mens behouden? – Wat in mij kan er niet vernield worden? – Wat is mijn ‘luz’ (kern) uit Joodse traditie.
Shoah belichten als schrijver
• Grossman voelde dat hij over Shoah moest schrijven. – Kwestie die talloze schrijvers bezighoudt.
• Hij wil ook de andere kant verkennen, perspectief van moordenaar.– Wat moet onderdrukt/weggenomen worden opdat
mens deel wordt van vernietigingsapparaat?
Verwantschap met Schulz
• Verhaal van Schulz was kantelmoment. – Ghetto van Drohobycz en werkte als 'huisjood'
voor een nazi.
• Individuen waren gedegradeerd tot het allerlaagste. Ze waren inwisselbaar.
• Grossman kapot schreef Zie: liefde om zijn leven te herstellen.
Literatuur als herstel van waardigheid
• Grossman ziet literatuur als grote kracht: – Manier om ons met het lot van anderen te
verbinden.
• Wapen in de strijd tegen willekeur. – ‘Ook al sterft Jozef K., wordt Antigone
geëxecuteerd en verdwijnt Hans Castdorp in de Toverberg, toch zagen we hen in hun strijd.’
II Geen ontkomen aan ‘Hamatsav’
• Oorlogen, bezetting en politieke evoluties kunnen roman na roman vullen. – Verdringen privéleven en verbeelding.
• Toch aan bod in eerste boeken: – De glimlach van het lam– De gele wind
Geen pacifist, pleitbezorger vrede
• Aardverschuiving na ‘De gele wind’:– Eerste Intifada brak uit-profetie.– Ontslag op radio.
• Groepje schrijvers: clandestiene ontmoetingen.
• Leger is nodig, maar Israëls verslaving aan macht is nefast.
Onttrekking aan Hamatsav
• Niet verdrukt worden door clichés van anderen. – Elk woord is al gebruikt. Eigen taal of melodie.
• ‘Ik werd herboren toen ik de wereld in de ogen van mijn kinderen zag.’ – Boeken: ‘Zigzagkind’, ‘Someone to run with’, ‘Jij
bent mijn mes’, …
Terugkeer naar het conflict
• Tweede Intifada. Permanente situatie van oorlog doordringt leven van Israëli’s.
• Een vrouw op de vlucht voor een bericht. – Niet zozeer interesse in het conflict zelf, als wel de
invloed ervan op mensenlevens. – Geen polemisch boek.
Persoonlijke tragedie
• Zoon Uri sneuvelde tijdens de Libanonoorlog.
• Versterkte zijn overtuiging dat Israël het leven van zijn zonen verspilt. – ‘Het zou een mirakel kunnen zijn …’
• ‘Ik weet niet hoe kan ik het boek kan redden?’ ‘Het zal jou redden’.
Pijnlijke herinnering aan het Kwade
• Blik op een generatie die niet aan verleden kan ontsnappen.
• De roman speelt zich af in Israël en Polen tijdens WOII.
• Hij bestaat uit vier delen en is niet lineair opgebouwd.
Momik Neumann
• 9-jarige zoon van Holocaustoverlevenden. – Achtervolgd door het verleden.
• Komst van Ansjel Wassermann, kans om nazibeest te verdrijven.
• Experiment. Momik beseft zijn fout te laat.– Alter kopf, verliest zijn onschuld.
Schlomo Neumann
• Kwaad en bitter, geobsedeerd door dood.– Offert geluk gezin op aan wanhoop over geschiedenis.
• Kan zich niet ontdoen van obsessie met Shoah.– Duikt op een originele, magische manier in de
geschiedenis. – Verhaal van Bruno Schulz zijn transformatie tot zalm.– Symbool voor een leven zonder herinnering.
Ansjel Wassermann
• Zit in Auschwitz, vrouw en dochter vermoord.
• Kan niet sterven, opgevorderd door Neigel. – Komt erachter dat hij auteur is van 'De kinderen
van de aarde'. – Deal om soort Sheherazade te worden. – Geleidelijk aan ontwikkelt zich een
vertrouwensband tussen beiden.
Kazik• Lexicon van het leven van Kazik, een jongen
die in 24 uur mensenleven beleefde en stierf.
• Weeskind bleef bij de ‘Kinderen van de Aarde’.– Ondertussen ouder, met kunstenaars, beschadigde
mensen uit de jeugd van Momik, gevestigd in de dierentuin van Warschau.
• Het verhaal is half episch, half realistisch. Kritiek op nazisme.
