PENTAGRAM

T h e m a n u m m e r

De a l chem i sche bru i l oft :E en thu i skomstzonder e i nde .

Tot zeven maal toe wordt een koord neer-

gelaten om de mensheid uit de donkere

put op te trekken.

De kandidaat moet met zijn

gewicht zeven gewichten

weerstaan, zeven schepen die

zeven vlammen tonen, varen over

het meer, en dit alles voltrekt zich

binnen zeven dagen en nachten.

Sommaire

Een thuiskomst zonder einde2

Mijn avond voor Pasen4

Hoe het bruiloftskleedgeweven wordt

7

Christiaan Rozenkruis in detuin van God

15

Een raadselachtige figuur18

De dood die heel het levenis!

25

Het geheim van de blauwevogel

27

De achtste verdieping en deopstanding

34

Het werk van ChristiaanRozenkruis

42

27e jaargang nr. 2

maart/april 2005

Bronze d’Otto Schouten

Een thuiskomst zonder einde

Als er e¤ e¤ n ding duidelijk is aan De al-chemische bruiloft is het wel, dat dezeprobeert de mens tot het inzicht te bren-gen dat hij meer is dan een stoffelijkvoertuig met een denkvermogen en eenovereenkomstig bewustzijn.

In zijn verklaringen van De alchemischebruiloft schuift J. van Rijckenborgh desluier van de mysterietaal opzij en be-schrijft hij de grote waarde van dit werkvoor wie naar waarheid en verlichtingzoekt. Tevens wijst hij erop dat de broe-derschap van het Rozenkruis de figuurChristiaan Rozenkruis niet alleen alshet hoofd van de orde beschouwt, maarvooral als het symbool van de mens opweg naar de geestziel.

Juist door het mysterieuze van het ver-haal, en zijn vele niveaus, worden verbor-gen aspecten van de ziel geraakt. Dezewekken de ziel tot een zoektocht en herin-neren haar aan een mogelijke ontwikke-ling, die tal van latente krachten in demicrokosmos vrij kan maken.

De weg van Christiaan Rozenkruiskan door elk van diens navolgers wordengegaan. Hij leidt, via een geschikt makenvan de persoonlijkheid, allereerst tot detransmutatie van de ziel. Dat op zich is aleenwonder van genade.Vandaar wordt deziel in de ‘toren van Olympus’ gereedge-maakt voor haar bruiloft met de geest.Een microkosmos keert weer in het oor-spronkelijke leven! In die zin beschrijft

het nummer dat voor u ligt aspecten vaneen spirituele weg. De verschillende bij-dragen zijn geschreven door leerlingenvan het moderne Rozenkruis, die allenvanuit dit gezichtspunt de grote levensop-dracht naderen.

Geestelijke groei wordt vaak gezien alszevenvoudig. In Genesis wordt de schep-ping in zeven dagen beschreven, en inzeven symbolischebeeldenwordt deApo-calyps voltrokken. Binnen zeven kosmi-sche periodes, zo leren wij elders, wente-len de levenscycli van werelden en mens-heid in een opgaan, blinken en verzinken.

De alchemische bruiloft bevat eengroot aantal voorbeelden van een zeven-voudige ontwikkeling. Tot zeven keer toewordt voor de mensheid een koord neer-gelaten om haar uit de donkere put op tetrekken, de kandidaat moet met zijn ge-wicht zeven gewichten weerstaan, zevenschepen, die zeven vlammen tonen, varenover hetmeer en dit alles voltrekt zichbin-nen zeven dagen en nachten.

Daarom stelt J. van Rijckenborgh:zzzHet is in de eerste plaats noodzakelijkhet volmaakte getal, het getal zeven, tedoorgronden... Let er dus op: het gaat erin de eerste plaats om in dat natuurlijkevormings- en ontwikkelingsproces vande Gnosis opgenomen te worden. Pasdan kunt u met vrucht in binding wordengebrachtmet de grote luister vande zeven-geest, het volmaakte getal. Er zijn duszeven lessen te leren, zeven leergangen tedoorleven, zeven deugden te kennen,zeven eigenschappen te verwerven.!

2

3

De zeven dagen van Christiaan Rozen-kruis geven in eerste instantie een ontwik-keling aandie gaat langs zevenniveaus indemicrokosmos en die leidt tot de opstandingvan de nieuwemens.

Het is een opwindende ontdekkings-

reis in de nog vreemde ruimten van hetkoningsslot dat de microkosmos is, vande keldergewelven tot de hoogste torenka-mer. Deze reis kan voor elke mens veran-deren in een thuiskomst waaraan geeneinde is.

Les diffe¤ rentesphases des Nocesalchimiques sontindique¤ es par descouleurs. Pre¤ sen-te¤ es successive-ment, en re¤ alite¤elles se chevau-chent. Aquarelle.Paul Klee,1923

Mijn avond voor PasenEen terugblik

Lang geleden, in mijn jeugd, begon hetal. De herfst vond ik het mooist. Ik hieldervan omdat het leven dan naar deaarde neigt, en ik herkende het gevoelvan stervenwel. Het gras groeide tussende klinkers van onze straat en ik werdmijbewust: dit leven en de cultuur, alleswat de mens schept, houdt geen stand.De natuur breekt ook de hardste steen!

Waarom dus iets opbouwen? Waaromeerst nog bloeien als alles toch weer zalvergaan?

Er was in het nabije bos een plaats diede zeven bronnen genoemd werd. Daarwilde ik zijn, daar wilde ik ook ’s nachtsblijven. En de ster die ik ’s avonds aan dehemel zag? Was hij een boodschap uit eenver land? Dikwijls keek ik ernaar; hij waseen vriend, evenals de zonsondergang.

Ik zong over die vriend, hoewel ik nietwist wie het was. Ik beschouwde dit ge-voel als een droom, een vormloos verlan-gen, dat ik niet begreep. Dit leven was mijvreemd. Maar iets anders dan ‘de onbe-kende vriend’ wilde ik niet. Dan lieversterven, als ik hem niet als vriend konhebben.

Op een keer werd ik wakker, middenin de nacht, en zag een open deur. Ditbeeld trof mij diep: was het een roep totvertrek? Maar waarheen dan? Onrust,rusteloosheid, zij dreven mij voort. Ikdacht diep na over God en de wereld: ditleven kon toch niet alles zijn!

Ik droeg een last aan onbestemd ver-langen met mij mee. Vreemd, maar gedu-rende een bepaalde periode keek ik steedsop dezelfde tijd op mijn horloge. Twaalfuur, wat betekende dat? Of wat was diegrotuitgang, die ik voor mijn innerlijkeoog zag? Een herinnering? Als dit zowas,waaraan?

Ik ging eens op zoek naar een witteroos omdat ik het gevoel had dat die ietsheel bijzonders voormijmoest betekenen.Van winkel naar winkel, maar in diedagen vond je een witte roos niet zomaar.

Zo weefde het ‘andere’ een draaddoor mijn leven, hoewel ik er niets vanbegreep. Ee¤ n draad van goud. Ik namhet waar, het was alsof het mij verge-zelde, naast mij leefde, als achter glas.Wat had ik ermee te maken? Wat hadhet met mij te maken?

Ik spon verder aan mijn net van het lotmaar m|¤ jn draden bleken niet van goud.Steeds verder raakte ik verstrikt. Ik voeldemij verloren, een stuk drijfhout op de ein-deloze zee. Maar toen kwam het onbe-stemde verlangen weer op en scheurdehet verstikkende net. Ik werd gevoerdnaar een plaats waar licht en kracht inruimte en tijd verankerd zijn.Die plaatsenbestaan! Ik nam een echo waar, een reso-nantie. Dit gevoel, diep van binnen, zeimij dat ik hier op de goede plaats was enmoest blijven. Het was nog geen doel ofterugkeer naar een vaderland, maar ikwas als het ware op een brug die naar ab-solute waarheid voerde.

Een nieuwe levensfase ving aan. Maar

4

1wat ik eigenlijk moest doen en welke wegik gaan moest, was nog niet duidelijk. Inhet begin maakte ik mij zorgen of het ‘an-dere’ wel echt bestond en niet alleen maareen beeld uit mijn fantasie was. Dat had ikin mijn vertwijfeling immers vaak ge-dacht. Nu was het opeens zo dat het hetgrootste was, ja, zelfs het doel van de heleschepping. Waar bleef ik nu in mijn klein-heid en ongeloof? Diep schaamde ik mij ^en ik herkende het ‘andere’ als een vriend.U was de vriend. Waarom heb ik u voor-dien niet herkend?

Dus struikelde ik verder op de enigeweg die ik voor me zag en die ik moe¤ st

gaan, want de wereld was voor mij noggeen woestijn geworden. Ik probeerdeweliswaar ‘de weg’ te gaan ^ wat dat ookmocht zijn.Maar alles wat van alle inspan-ning, strijd en verlangens overbleef washet ‘onvervuld’ zijn, en het gevoel u tocheenmaal ergens te vinden. Ja, alleen dat on-bestemde verlangen bleef over. Het ove-rige verloor aan betekenis en werd hol enleeg.

Uiteindelijk was dat het wat mij naarhet dieptepunt voerde. Een eenzamer,meer verlaten mens dan ik was er niet opde wereld... dacht ik. Alle wensen en alledoelen verloren hun betekenis, alle hoop

5

D e u i t n o d i g i n g

Hetbegint op de avondvoor Pasen, hetbegint voor eenmens die alweet‘dat er meer is’. Op de eerste dag ontvangt de hoofdpersoon een briefwaarin hij uitgenodigd wordt voor een koninklijke bruiloft. Hoewel hij inde brief als gast aangesproken wordt, is het overduidelijk dat er meer vanhemverwachtwordt. ßWanneer je je niet in reinheid baadt, is ’t zeker datje debruiloft schaadt.!Zeven jaar geledenwerdhemdezebruiloft al in eenvisioen aangekondigd, en hij heeft geprobeerd zich er goed op voor te be-reiden.Maar op deze bijzondere ‘avond voor Pasen’wordt in de brief drie-maal het woord ‘heden’ benadrukt. Alleen in het heden, in het nu, kanmen aan een geestelijkeweg beginnen.Christiaan Rozenkruis echter voeltzich onwaardig en treft bij zichzelf zeven grote gebreken aan. Hij twijfelt,voelt zich onwetend en blind aan het verstand, weet niets van de verbor-gen zijde der dingen of de geheimen van de natuur, en zijn levenswandel enogenschijnlijke broederlijke naastenliefde zijn niet van eigenbelang ge-speend. Ookde ‘prikkel des vlezes’, eenwereldse gezindheid, is nog steedsin hem aanwezig. Nog het meest verontrust door de duistere woordenover drie tempels bereidt hij zich voor op de nacht.

Geestelijke gebeurtenissen, die overdag ondergeschikt zijn aan illusieen onwetendheid, wordenbij Christiaan Rozenkruis bij voorkeur ’s nachtsontsluierd.Dan, los van debeperkingenvanhet stoflichaam, ervaart hij degeestelijke zeggingskracht van wat hem overkwam. In de eerste nachtdroomt hij over gevangenen in een put (symbool van demensheid in haarhuidige toestand), uit welks diepte enkelen opgetrokken worden in hetlicht. Ook broeder Rozenkruis is een van de geredden.Hij ziet hierin dui-delijk een teken, want het is zonneklaar dat alleen genade de oorzaak vanzijn redding is.Vol hoop gaat hij opweg.

D E E E R S T E D A G

Illustraties bij DeZeven Dagen uit:HansWilderman,Chymische Hoch-zeit ChristianiRozenkreutz Anno1459.Go« ttingen1923

ging teloor. Elke keer als ik door de diep-tepunten ging (want zij volgden elkaarop), brak er iets in mij. Iets waarvoor ikslechts e¤ e¤ n naam ken, en dat is ‘ik’.

Ikzucht, eigenwilligheid, onjuiste voor-stellingen, dromen dat ik belangrijk was engewaardeerd werd, de wens aardig gevon-den te worden, jaloersheid en kleinheiddrongen zich steeds weer op. Toch bepaal-den zij mijn leven, ja, ik leefde door hen.Wat een armoedig bestaan, vreselijk.

Na elk dieptepunt was u dicht bij me.Ik ervoer de troost van uw aanwezigheid;vrede, kracht en houvast. Toen werd hetmij duidelijk: ik moet ruimte voor u cree« -ren inmijn leven,u moet leven en ik moetsteeds weer een stap terug doen. Want uwas alles al wat ik wilde zijn. Als ik mijnmisleidende beelden, al was het maareven, losliet, was u er altijd. Maar het on-derscheid tussen u en mij ontglipte mijsteeds weer. Vaak dacht ik: u bent ik. Enik ben u. Deze verwarring bleef bestaanen bracht veel verdriet met zich mee.Ook nu nog.

De opgedane kennis en het inzichtverdwenen weer, terwijl er een chaos aangedachten en gevoelens overbleef. Zowelorie« ntering als innerlijk houvast verdwe-nen. Tot het intense verlangen weer door-brak enmijn hart vervuld werd van geluk,vreugde en vrede. Op die wijze snelde ikdoor mijn innerlijke ruimte: hemel en helbevonden zich inmijzelf.Maar op een dagbrak het licht door en ontvlamde in mijninnerlijk.

Daarmee kwam het besef dat alles wattot nu toe was gebeurd niet voor niets ge-

weest was. Elke stap, elk ding, elke ge-beurtenis, alles had zin. Mijn leven wasals een kleed, samengesteld uit levendedraden. Verleden, heden en toekomst,alles werd van uw glans doordrongen.Het leven had plotseling betekenis enwas deel van een geweldig plan. Toenvoelde ik mij gedragen en geliefd. Maardit ‘ik’ was ik niet, maar mijn innerlijkezelf, de kern in mij, die ik zo graag wildezijn.

Sinds die dag leeft u als iets nieuws inmij. Het is alsof een bron van uw energieging stromen. Ik volg u nu als een mean-derende beek door diepten en hoogten,door dag en nacht.

Stap voor stap ontsluiert u nu het plandat ik toen, als tijdens een ‘verlichting’voor mij zag. Het was een opdracht, eenlevensopgave. Ik ontving het direct uituw hand. Sinds die tijd realiseert u hetdoor mij. Als ik u niet in mijn waan, dieer nog steeds is, tegenstreef of zelfs in deweg sta. Toch geef ik mij steeds meer overaan deze leiding en tracht ik uw suggestieste volgen.

Ik was als Thomas, de ongelovige, deeeuwige twijfelaar. Hoewel u mij al zoveelgenade heeft betoond, riep ik telkens naarhet licht, juist wanneer |¤ k u verlaten had.

Verbaasdword ikmij ervanbewust datuw wens ook de mijne schijnt te zijn! Uwwil is ook die van mij. Ik wil u volgen endoen, wat u van mij wenst. Niet alleenomdat u mijn meester bent, en ik uw leer-ling, maar omdat wij vrienden zijn.

Samen gaan wij naar... pasen...

6

7

Hoe het bruiloftskleed geweven wordt

ßDaarop maakte ik mij gereed op wegte gaan, trok mijn wit linnen kleedaan, omgordde mijn lendenen met eenbloedrode band en legde deze kruise-lings over mijn schouders.!1 Aldus toege-rust, gaat Christiaan Rozenkruis opweg, om aan de koninklijke bruiloftdeel te nemen, nadat hij van ‘een ge-vleugelde, schitterende vrouwelijke ge-stalte’ een uitnodiging had gekregen.

Rond het hele verhaal van De alchemi-sche bruiloft ligt een subtiel geweven net-werk van symbolen, waarin tot in dekleinste details aanwijzingen zijn opgeno-men voor het proces van wederopstan-ding van de goddelijke mens. De ver-schillende ceremonie« n waarin men zichomkleedt, de gewaden en hun kleurenzijn geen vondst van de vriendenkringwaarvan J.V. Andreae deel uitmaakte.Kleding symboliseert al sinds de vroegstetijden onder andere het fijnstoffelijkelichaam van de mens dat, al naar zijn le-vensstaat, andere kleuren toont. In gnos-tieke teksten als het manichese Lied vande parel2 legt de prins bijvoorbeeld zijnkoninklijke gewaden af als hij het rijk vanzijn vader verlaat om in Egypte de parelterug te halen. Of in deGriekse mytholo-gie: nadat Heracles de twaalf grote dadenheeft volbracht, krijgt hij aan het eindevan zijn leven het Nessoshemd, dat zijn(oude) huid verbrandt. Ook de traditievan purperen mantels voor heersers enpriesterlijke gewaden is terug te voeren

opmysterieweten, dat evenwel vergeten is.Wit, rood, goud, zwart en geel zijn de

gewaden die broeder Rozenkruis en deandere personen gedurende de zevendagen dragen.Deze kleuren zijn nochwil-lekeurig gekozen, noch ‘nieuw’. Terwijlhet blauwe gewaad van de jonkvrouw tij-dens de eerste en tweede dag verwijst naareen levensniveau, dat van de ziel, hebbende andere kleuren betrekking op een ver-anderingsproces. Het zal ons niet verwon-deren dat deze kleuren stammen uit deklassieke alchemie.

Er worden de veranderingen mee aan-gegeven die in het fijnstoffelijke lichaambeginnen en zich uiteindelijk uitdrukkentot in het nieuwe etherisch-stoffelijkevoertuig, het voertuig van de mens vanweleer, het uiteindelijke doel van de echtealchemie, waarover De alchemische brui-loft verhaalt.

Aan het begin van het verhaal draagt

7

In dit eerste proces van het oorspronke-lijke worden, zien wij nog niets vantransfiguratie,wel echter transmutatie.Onder transmutatie verstaan wij hetgeschikt maken van de microkosmosvoor de beginnende transfiguratie.Transmutatie is de voortschrijdendeloutering van het dialectische wezen,een verzamelen en ordenen vannieuwe bouwstoffen.

De kaders bij dit artikel zijn ontleend aan:J. van Rijckenborgh, Het Nieuwe Teken.Haarlem, Rozekruis Pers 1979

Christiaan Rozenkruis een wit linnenkleed met een bloedrode band. Wit is dekleur van zuiverheid en rood die van hetbloed. Zijn kleding bewijst dat hij zich,wanneer hij de uitnodiging voor de brui-loft krijgt, reeds goed heeft voorbereid.Want alleen zo kan hij op de tweede dagde zielenatmosfeer betreden, waarna hijdoor drie poorten het slot binnengaat.Men overhandigt hem een nieuw paarschoenen om de vloer van het slot die ge-heel uit marmer bestaat niet te bezoede-len. In hetzelfde gewaad wordt hij aanhet begin van de derde dag gewogen.

Al sinds de oudste tijden wist men datde ziel zich in het bloed uitdrukt, ja, dathet bloed ‘de ziel |¤ s’. Het bloed is een fijn-stoffelijk flu|« de, waarin de begeerten, in-stincten en gevoelens van de met de na-tuur verbonden mens zich uiten: woededoet het bloed koken, sterke verlangensof angsten hebben een onstuimige bloed-circulatie tot gevolg en schaamtegevoelveroorzaakt een rood hoofd. Maar hethoeft zich daartoe niet te beperken: hetbloed kanookdehoogste geestelijke waar-den met zich meevoeren.

Christiaan Rozenkruis’ bloedstoe-stand is weliswaar niet geheel zuiver (hijzegt immers van zichzelf: ßOok ontdekteik dat mijn lichaam, mijn ogenschijnlijkbehoorlijke levenswandel en mijn broe-

derlijke naastenliefde niet geheel gezui-verd en gereinigd waren!) maar tochdraagt hij als teken van zijn grote verlan-gen witte linnen kledij met een rodeband, die hij kruiselings over de borstknoopt. Ook daarom weerstaat hij, beterdan de anderen, de gewichten, wat im-mers gezien kan worden als het volledigharmonisch samenwerken met de zevenstralen die uitgaan van de zevengeest.

Broeder Rozenkruis en zijn metgezel-len die de zeven gewichten weerstonden,ontvangen een rood fluwelen kleed eneen groene lauriertak. Nu komt hun kle-ding overeen met die van de jonkvrouw,die ’s ochtends ook de ceremonie leidde.Zij zijn nu welkom in de sfeer die door dejonkvrouw wordt verzinnebeeld. Het ishet veld van de ziel, waarvan de stralingof vibratie boven de aardse natuur uitgaat.In dit veld is een goddelijke vuurkracht ac-tief, waarnaar de kleur rood verwijst. Deeerste overwinning is behaald en de lau-riertak bekroont en bevestigt deze. Aaneen met rood fluweel bedekte tafel gebrui-ken zij hetmiddagmaal en allen ontvangeneen bijzondere onderscheiding: ßVoordatwij plaatsnamen, kwamen de beide edel-knapen binnen en vereerden ieder vanons uit naam van de bruidegom met hetGulden Vlies met een vliegende leeuwerop, met het verzoek dit aan tafel tedragen en de naam en de waardigheidvan de orde (die zijne majesteit ons hedenschonk en waarin hij ons weldra metgepaste plechtigheid zou bevestigen) inere te houden.!3

Toen zij de jonkvrouw later naar denaam van de orde vroegen, antwoorddezij: ßdat het ogenblik nog niet gekomenwas om deze te openbaren, zolang dezaak van de gevangenen nog niet afgehan-deld was.!4

8

Wanneer dit werk in de eerste geboorteverricht is, gaat de kandidaatverder in de tweede fase. Nu wordtde aandacht van de kandidaatgevestigd op het afscheid van deoude tempel en het oude levens-veld, en het bouwenvan de nieuweof oorspronkelijke tempel van hetmenselijke geslacht.

Formule crypte¤ ede la page118 del’e¤ dition originaledes Noces Alchi-miques de1616:l‘anne¤ e1459, lesigne de l’Esprit,de l’a“ me et ducorps, le nom deParacelse, l’alphaet l’omega.

Het gouden bruiloftskleed van devierde dag

In de ochtend van de vierde dag was-sen Christiaan Rozenkruis en ‘de trouweschare alchemisten’ zich bij de bron in detuin en zij drinken met hun gouden scha-len van het levende water dat daaruit op-welt. ‘Hermes is de bron’ staat op een ge-denktafel, die ‘van de oude monumentenafkomstig is’. Opnieuw krijgen zij nieuwekledij; ‘geheel van goud enprachtig versierdmetbloemen’.Daarbij komt nog een guldenvlies, met edelstenen bezet, en een muntwaarop de zon en de maan zijn afgebeeld.

De nieuwe stralingen hebben het le-venslichaam zodanig veranderd, dat degoddelijke bouwstenen nu stevig veran-kerd zijn. Dit is ‘het voertuig dat in hetmidden is’, het bevindt zich tussen het be-geertevoertuig en het stoflichaam. In ditlichaam straalt de levende nieuwe ziel inhet licht van de nieuwe morgen.

De prachtige bloemen op het gewaadwijzen op het stelsel van chakra’s en plexi-cirkels, de krachtcentra in het ether-lichaam die nu geladen zijn met nieuweenergiee« n. Deze glans van het goudenbrui-loftskleed zal de nieuwgeboren ziel verge-zellen gedurende al de volgende dagen.

De ontmoeting met de koninklijkepersonen

Pas nu het gouden bruiloftskleed aan-toonbaar geweven is, ontmoet broederRozenkruis ^ op de vierde dag, in eenhoger gelegen gewelf ^ de koninklijke per-sonen. Hij is diep onder indruk door hunaanblik. ßWant behalve dat de zaal vanlouter goud en edelgesteente schitterde,was ook het gewaad van de koningin zoschoon en stralend, dat ik haar niet ver-mocht aan te zien. En wat ik ook tevorenvoor schoon had gehouden, dit alles was

9

daar even ver boven verheven als de ster-ren aan de hemel.!5 De gezellen wordenaan de koning voorgesteld. De ontmoe-ting en de overweldigende indruk die destralende koningsgewaden maken, zijnhet gevolg van nieuw inzicht door dewerkzaamheid van de geest. Want op ditogenblik wordt de vereniging van geest,ziel en lichaam getoond als een heerlijkplan, als de¤ mogelijkheid die de volgendedag zal worden verwerkelijkt.

Alles is gereed, maar broeder Rozen-kruis is nog steeds meer verbijsterd dangelukkig. Hij kan de aanblik nauwelijksverdragen en geen woord komt over zijnlippen. Een ander schouwspel volgt: nuzien zij drie koningen en drie koningin-nen, alle zes verschillend gekleed. Onderhen bevindt zich ook het jonge bruids-paar. Boven deze beiden hangt een kost-bare kroon. Hier merkt de hoofdpersoonop: ßtoch waren zij toen niet zo mooi alsik mij had voorgesteld, maar dit moest zozijn.!6 Christiaan Rozenkruis wordt die-naar van het koninklijke bruidspaar.

De geschiedenis gaat op een ander ni-veau verder, en de ware aard vanDe alche-mische bruiloft komt nu aan het licht.Want hoewel broeder Rozenkruis en zijngezellen onmisbaar zijn, blijkt het niet omhen te gaan.Het zijn de koninklijke perso-nen, die tijdens het alchemistische werkveranderd worden.

Na een maaltijd ontmoeten de kandi-daten het koningspaar opnieuw, als zij uit-genodigd worden voor een toneelspel. Debruidegom draagt ‘een zwart satijnen

kleed naar Italiaanse snit’ en ook debruid gaat in het zwart. Interessant is deverwijzing naar de Italiaanse mode. GeeftJohann Valentin Andreae hier wellichtaan dat via Italie« de hermetische geschrif-ten, en zo het proces van deGrieks-Arabi-sche alchemie in Europa bekend werd?

Alleen bij het gemeenschappelijkemaal,de eerste maaltijd van de kandidaten aan dekoninklijke tafel, dragen de koningen nogeenmaal ‘sneeuwwitte, stralende’ gewaden.Dan wordt alles zwart: de kleding van dekoninklijke personen, de zaal, de zwarteman met de bijl en ook de zwarte gewadenvan de kandidaten.De bedrukte stemming,die al tijdens de maaltijd opvalt, overheerstdebroeders helemaal. En als voorhunogende koningen en koninginnen onthoofdworden, vermaant de jonkvrouw hen metde woorden: ßHet leven van dezen berustnu in uw handen; als gij mij volgt zal uithun dood nog veler leven voortkomen!.7

Zwart is hier dus de kleur van de dood, deondergang. Aan het einde van de vierde dagsterft het oude, en het zal aan de volkomendienstbereidheid van de broeders liggen ofhet allemaal nog goed komt.

De gewaden van de vijfde en zesde dag

Zowelde jonkvrouwalsbroederRozen-kruis en zijn metgezellen brengen de vijfdeen zesde dag in hun zwarte gewaden dooren werken mee aan de voorbereidingenvoor het alchemische huwelijk. Zo blijkthun levenshouding ten volle gericht op hetgrote werk.Gedurende de twee dagen in detoren van Olympus veranderen hun gewa-den niet,want zij zijn nu slechts ‘toegewijdedienaren’. Zij malen kruiden en edelstenenfijn en bereiden sappen en essenties voorhet opnieuw levend maken van de ont-hoofde lichamen van het koninklijkebruidspaar. De verandering vindt plaats inwat zij met hulp van de jonkvrouw en de

10

Bij de aanvang van de derde fase is ditgrootse werk tot stand gekomen. Dekandidaat is weer een levende zielgeworden, als voorheen. Hij gaat deglorieuze weg van levende ziel totlevendmakende geest.

2‘zeer oude’ bewerkstelligen: uit de goudenbol bevrijden zij het sneeuwwitte ei. Hier-uit breekt een bloederige vogel vrij, die vanzwart in wit en verder van bont in blauwverandert. Zij laten het robijnrode bloedvan de vogel druppelen op de levenloze li-chamen van het bruidspaar. Deze, die hetuiterlijk van jonge kinderen hadden,groeien uit tot een man en vrouw van vol-wassen grootte. Zij hebben ‘goudgeel krul-lend haar’. Maar, zo wordt geschreven: ßErwas echter nog geen natuurlijke warmte ofgevoel in hen. Zij waren als dode beelden,maar levend en natuurlijk van kleur!.8

Nadat het lichaam zo is voorbereid,worden verschillende voorbereidingen ge-troffen om hen te belevendigen. De jonk-

vrouw brengt nieuwe gewaden en legtdeze klaar: ßtwee fraaie witte gewaden,zoals ik ze in het slot nooit had gezien endie ik ook niet kan beschrijven. Ik dachtniet anders of ze bestonden uit zuiverkristal!.9

Deze beschrijving doet denken aan dewoorden van de alchemist BernardusTre-visanus (1406-1490), als hij het ‘kleinewerk’ beschrijft: ßIk zeg je, en God ismijn getuige, dat dit kwikzilver, toen hetgesublimeerd was, met een zo zuiver witbekleed scheen te zijn, als de sneeuw vande hoge bergen, met een heel fijn en kris-tallen schijnsel, bij het openen van het vatging er een geur vanuit, zo zoet, als nietsanders in de wereld!.10

11

D e r e i s e n d e a a n k o m s t i n h e t s l o t

Opde tweede dag gaatdehoofdpersoondewereld in.Daar immers ont-staat inzicht.Hijmoetbeslissenwelkevanvier wegenhij neemt,waarinhijechter niet slaagt. Omdat, waar de wegen kruisen, een raaf jaagt op eenduif, die door hemwerd gevoerd, jaagt hij de raaf weg.Nu bevindt hij zichop de derde weg, waarvan hij niet meer afwijken kan. Spontaan heeft hijvoor de duif, de zielenredding, gekozen.

Uiteindelijk komt hij aan in het slot waar de bruiloft zal plaatsvinden.Wij associe« ren adel, verhevenheid, zuiverheid enmachtmet kasteel/slot.Het symboliseert hier een geestzielenveld is van bijzondere sereniteit.Broeder Rozenkruis is verbaasd over enkele andere gasten wier zielen-toestand een heel andere is dan zijn deemoedige en ernstige houding.Deauteur J.V. Andreae suggereert dat het verbazingwekkend is dat zij dit ge-biedkondenbereiken. Omdat Christiaan Rozenkruis nog niet vertrouwdis met deze nieuwe wereld, neemt hij de kans waar, de nacht wakend envastgebonden in het voorportaal door te brengen. Dat wil zeggen: op-nieuw voorbereiding, orie« ntatie en concentratie, om de aard van hetveld waarin hij verkeert te onderkennen en er bewust in teworden.

L E T W E E D E J O U R

Trevisanus spreekt hier over de volein-ding van dit zogenaamde ‘kleine werk’ inde alchemie. Hierin wordt vorm, lichaame¤ n ziel, in de oorspronkelijke zuiverheidteruggebracht. Het ‘kleine werk’ wordtook de vergeestelijking van het lichaamgenoemd. Daarna volgt het ‘grote werk’,de ‘belichaming van de geest’ of in chris-telijke terminologie, de ‘vleeswording vanhet woord’.

Het ‘kleine werk’ is dus volbracht. Defijne, nog levenloze lichamen van hetbruidspaar en hun kristalheldere zielen-gewaden zijn gereed. Nu beleeft broederRozenkruis, als enige van de vier in deachtste torenkamer aanwezige broeders,bewust hoe het nieuwe leven in de licha-men geblazen wordt. Daarop ontwaakthet koningspaar. Geest, ziel en lichaamzijn nu volkomen verenigd. Wanneer hetalchemische proces gereed is,verlaat het ko-ninklijke paar in de kristalzuivere nieuwegewaden, die nietmet woordenbeschrevenkunnen worden, de toren van Olympus,om terug te zeilen naar het slot.

De gele gewaden van de ridders vande gouden steen

De zevende dag breekt aan en ‘detrouwe schare’ legt de zwarte gewadenaf. Zij krijgen ‘geheel gele gewaden’ die zijsamen met het gulden vlies zullen dragen.Nu vertelt de jonkvrouwhen de naamvanhun orde: zij zijn ridders van de goudensteen. Later, na hun terugkeer in het slot,bij het feestelijke banket, leren zij de orde-regels kennen en worden tot ridder gesla-gen. Op de laatste dag komen er voor heteerst gele gewaden in het verhaal voor.Het ligt voor de hand weer aan het goudvan de geest te denken. Maar binnen desymboliek van J.V. Andreae, die tot in de-tail exact is, heeft ook geel een bijzonderebetekenis. In de klassieke alchemie gaande drie belangrijkste kleuren van zwart(nigredo of bederf) via wit (albedo of ver-

12

bleking) naar rood (rubedo, de ‘hoogstegloed’).

Hierover zegtTitus Burckhardt (1908-1984): ßNa de vergeestelijking van hetlichaam, die op een bepaalde manier over-eenkomtmet verbleking en die volgt op hetaanvankelijke zwart of bederf, komt als af-sluiting de ‘belichaming van de geest’ metzijn purperrode, koninklijke kleur!.11

J.V. Andreae benadrukt de rode ko-ninklijke kleur niet maar hij zegt dat ‘ereen heldere vuurstraal naar benedenschoot en in het levenloze lichaam voer’.12

Uit deze gebeurtenissen blijkt ook dui-delijk dat op de achtste verdieping de ‘be-lichaming van de geest’ plaatsvindt, wantdit komtonder andere overeenmet de vol-gende beschrijving door de middeleeuwsealchemist Artephius: ßkook het (lichaam)in ons witte water, dat wil zeggen in kwik-zilver, tot het opgelost is in het zwarte;door het lang te koken, zal het dan hetzwarte verliezen, en aan het einde zal hetopgeloste lichaam met de ziel opstijgen,en zij zullen elkaar op dergelijke wijzeomarmen,dat zijnietmeer gescheiden kun-nenworden.Dan echter zal de geest zich inwerkelijke harmonie verenigen met hetlichaam zodat zij samen e¤ e¤ n onveranderlijkding worden. Dat is de oplossing van hetlichaam en versteviging van de geest, diebeide een en hetzelfde werk zijn!.13

Wij hebben de verandering van kleurvan de gewaden door de zeven dagen vanDe alchemische bruiloft gevolgd. Zij gaanvan wit naar rood, dan naar zwart en uit-eindelijk naar geel. Op de eerste vierdagen worden deze kleuren, zoals wijhebben gezien, in een andere samenhanggebruikt dan de klassieke alchemie datdeed. De typerende kleurensymboliekuit de alchemie is in de vijfde en zesdedag, tijdens de alchemische veranderingvan de vogel, behouden gebleven. Bij dieverandering speelt nog een kleur een rol:kort voordat de vogel zichzelf offert, is hijblauw.1 En evenals het blauwkomt de kleur

geel in de klassieke alchemistische tekstenook vaak voor als extra kleur. Zo lezen wijbij Artephius: ßEvenals hitte, die op watvochtig is, werkt, het zwart veroorzaakt ofvoortbrengt,wat de primaire of eerste kleuris, zo brengt meer en meer hitte, die op watdroog is werkt, door afkoken steeds het witvoort, wat de tweede kleur is, en omdatdeze dan op wat zuiver en volmaakt droogis werkt, brengt die citrinitas en rood voort,dus bijna vier kleuren.!15

Christiaan Rozenkruis aan het eindevan de zevende dag

De kandidaten zijn in het alchemischproces tot de goud-geelkleuring (citrinas)gevorderd.Nu zullen zij als ridders van deGouden Steen in opdracht van de ordewerkzaam zijn. Dit is een belangrijketaak en het resultaat van een moeizameontwikkeling. Daarom zijn alle aanwezi-gen in het slot vervuld van vreugde. Al-leen voor broeder Rozenkruis ziet de ze-vende dag er heel anders uit. Na de ridder-slag laat hij als enige zijn gulden vlies enhoed ‘tot een eeuwige gedachtenis’16 achterin een kleine kapel. Voordat het geschriftonverwachts afbreekt, lezen wij nog dat hijde koning ‘voor het laatst in dergelijke ge-daante aanschouwde’ en ‘door de beideouden, de oude heer van de toren en Atlas,in een prachtig vertrek gebracht’ werd,waarin zij zich neerlegden.

Wat er verder gebeurt, kan niet metwoorden gezegd worden, want het be-hoort niet tot de zeven dagen van onzetijdruimtelijke wereld...

Noten en bronnen zijn op te vragen bij de redac-tie: pentagram.lr@planet.nl

13

Christian Rose-Croix, une nuit,sur la muraille(de¤ tail). Johfra

Christiaan Rozenkruis in de tuin van God

Op de morgen van de derde dag door-staat Christiaan Rozenkruis de beproe-ving met de zeven gewichten, zelfs als ernog drie mannen aan het laatste gewichtgaanhangen.Daarmee bewijsthij gereedte zijnvoor groter inzicht.Vervolgensver-kent hij ’s avonds, met een geheel nieuwwaarnemingsvermogen, het slot.

Datwat hij ziet ^ dewetmatigheden vande goddelijke schepping ^ gaat debekendewereld van de gewone mens te boven.Daarom kan dit alleen in symbolischetaal worden beschreven. De symboliek inDe alchemische bruiloft van ChristiaanRozenkruis bevat alchemistische, kosmo-logische, mythologische en andere beel-den. De Russische filosoof Nikolai Ber-djajew schrijft in zijn boek De filosofievan de vrije geest:

ßSymbool betekent ‘bemiddelaar,’‘teken’ en tegelijkertijd ‘verbinding’. Sym-bool en symbolisering gaat uit van de aan-wezigheid van twee werelden, twee toe-standen van zijn... Symbool is de brug tus-sen twee werelden.!1

Zijn woorden verduidelijken dat debeeldspraak van De alchemische bruiloftniet alleen versiering is. Deze beeldspraakmaakt het mogelijk de lezer te verbindenmet het innerlijke schouwen, dat broederRozenkruis op de derde dag ondergaat.Ook hij, als zoeker, krijgt antwoorden opde vragen: ‘Wie is de mens en welke zinheeft zijn leven?’ en ‘Wat is de aard vande mens en wat zijn innerlijke wetten?’

Fonteinen, mijnen en ateliers volkunstwerken

De harmonie en pracht van de fontei-nen, mijnen en kunstateliers fascinerenChristiaan Rozenkruis. Het grote ver-schil tussen aardse ‘kunst’, waarmee inzijn algemeenheid gedoeld wordt op hetaardse scheppen, valt hem direct op.Tege-lijkertijd ziet hij de verbanden met de ‘ho-gere’ en de ‘lagere’ astronomie, met de as-trologie, astrosofie, en de alchemie.

De mijn kunnen wij als symbool zienvoor de ‘alchemistische moederschoot’,3

de oven waarin het onzichtbare vuur vande geest brandt. De fonteinen geven eenindruk van de levendigheid van de on-zichtbare substantie, die voor de open-baring van het goddelijke plan wordt ge-bruikt.

15

Ondertussenwerden ons ook de fraaistefonteinen,mijnen en allerlei ateliers volkunstwerken getoond, die onze kunst-producten, al voegde men ze ook alletezamen, stuk voor stuk overtroffen. Aldeze vertrekken waren in een halvecirkel gebouwd, zodat zij het kostbareuurwerk dat in het midden van eenprachtige toren was aangebracht, steedsvoor ogen zouden hebben, en zich naarde loop van de planeten, die daaropschitterend te zien waren, zoudenkunnen richten. Hierbij kon ikwederom gemakkelijk begrijpen,watonze kunstenaars ontbreekt, hoewel hetniet mijn taak is hun dit mee te delen.’2

Jardins de ClaudeMonet, a' Giverny

3De mijnen, fonteinen en ateliers staan

in een halve cirkel. Waarom deze vorm?Wellicht geeft de astronomie hier uit-komst. Het belangrijkste werktuig van demiddeleeuwse astronomen was het astro-labium.4 Dit instrument, dat al aan deGrieken bekend was, werd vanaf deachtste eeuw door islamitische weten-schappers verder ontwikkeld en bereiktelater via het moorse Spanje Europa.

Het astrolabium diende om de hemelen zijn sterren en planeten af te beelden,zoals deze er op een bepaald tijdstip enop een bepaalde plaats uitzagen. Langsmechanische weg kon men bepaalde con-stellaties zichtbaar maken en astronomi-sche problemen oplossen, zonder dat ge-

compliceerde mathematische berekenin-genmoestenworden gemaakt. Er zijn ver-schillende soorten astrolabia. De basis iseen ronde metalen schijf, die de hemelbolsymboliseert, en een draaibare schijf, dezogenaamde ‘spin’, waarop de projectievan de dierenriem en verschillende vastesterren te zien zijn. Men kon er nog an-dere schijven aan toevoegen.

Voor ons verhaal is de verdeling van dehoofdschijf vanbelang.Door een horizon-tale lijn wordt een bovenste en onderstehalve cirkel gevormd. De bovenste halvecirkel is het firmament en de onderste dehemelbol, ‘onder de aarde’, die debeschou-wer vanuit zijn standpunt niet ziet.5 Deuitbeelding van de sferen door halve cir-

16

D e d a g v a n d e z e v e n g e w i c h t e n

Het klassieke axioma van de Rozenkruisers uit de Fama Fraternitatiswordt vertegenwoordigd door de driehoek: ßDoor de geest Gods ontsto-ken. In Jezus ondergegaan. Door de heilige geest wedergeboren.! Het in-drukwekkendevanDealchemischebruiloft is datdeze eenhermetischprocesschoeit op de leest van een oprecht christelijke levenshouding. Er dient eenzuiver weten te zijn van het alchemische proces van de ziel, maar er dienttevens een volkomen onbevooroordeelde, ja zelfs niets-wetende openheidvan de ziel te zijn. Alleen op die wijze kan de mens zich in de geestelijkewereld orie« nteren enerinbestaan.De derde dag is de dagdatdit zalblijken.De gastenmoeten bewijzen dat zij geschikt zijn voor de alchemische brui-loft doordat zij de zeven gewichten kunnenweerstaan ^ slechts door huneigen gewicht, aan deugd, aan levenshouding. Broeder Rozenkruis bewijsthier zijn bijzondere plaats binnen de groep deelnemers, omdat zijn gewichtzelfs drievoudig verzwaarde gewichtenweerstaat.

In degebeurtenissendie daaropvolgenwordthij door zijnpage langs alleverborgenheden van het koningsslot gevoerd. Hij bezoekt als enige de ko-ninklijke graftempel, en hij is bijzonder geboeid door de globe, die zo grootis datmenerinkanplaatsnemen.Vervolgensbrengendedeelnemersdie over-gebleven zijn de avond door in het gezelschap van jonkvrouw Alchymia,waarbij hun gesprekken steeds het thema liefde als onderwerp hebben.

In de derde nacht lukt het hem in een droom een deur te openen.Daarmee heeft hij de eigenlijke deur naar het slot, naar het geestzielen-veld geopend.

L E T R O I S I E M J O U R

kels was toen heel gebruikelijk en zekerook bekend aan de vriendenkring waar-binnen De alchemische bruiloft werd ge-schreven.

De kosmologische illustraties van demiddeleeuwse alchemisten tonen vaakeen verdeling in halve cirkels.6 Dikwijlswordt er nu echter een andere betekenisaan gegeven. Een goed voorbeeld hiervanzien wij op een zeventiende-eeuwse etsvan Mattheus Merian, waarop het grotewerk van de alchemisten wordt afgebeeld.Daar worden ook de planeetsferen ge-toond: de horizontale lijn scheidt de god-delijke sfeer van het rad van de natuur, deaardse wereld.7

De toren en het uurwerk

In het middelpunt van de halve cirkelstaat een toren met een prachtig uurwerk.Christiaan Rozenkruis kijkt er gefasci-neerd naar. De toren is een symbool voorde tweevoudige stroom van energie,waar-mee het reddingswerk voor wereld enmensheid wordt uitgevoerd.

De energie die naar beneden vloeit,wekt door zijn licht het verlangen van demens naar zijn oorspronkelijke vaderland.De omhooggaande stroming toont de sta-dia van terugkeer. InDe alchemische brui-loft komt deze indeling later weer terug inde acht verdiepingen van de toren vanOlympus. Daar vindt immers de transfi-guratie van de ontwaakte ziel in de oor-spronkelijke goddelijke mens plaats.

Het uurwerk aan de toren in de halvecirkel wijst op de exacte beweging van deplaneten en toont het steeds doorgaanderitme, waarin de goddelijke krachten ge-transformeerd en gebruikt worden. Broe-der Rozenkruis neemt deze dingen deeerste keer direct waar, want de tweedehalve cirkel ontbreekt hier. Hij kan zon-der de aardse sluiers de hemelse harmo-niee« n waarnemen.

De avond van de derde dag

Op de avond van de derde dag kanChris-tiaan Rozenkruis in eerste instantie de es-sentie schouwen van de goddelijke schep-ping, zoals hierboven beschreven is. Hetwordt hem duidelijk dat geen ‘kunste-naar’ die op het aardse niveau actief is, delevendige, harmonische, schepping vanGod kan bereiken. Het eigenlijke werk,de transfiguratie, ligt op dit moment voorhem nog in de toekomst en wordt van devierde tot de zevende dag volbracht. Zijnschouwen van de wetmatigheden van dekosmos, zijn blik in het goddelijke red-dingsplan voor de mensen, vervullen hemop de avond van de derde dag echter metgrote verwondering en diepe vreugde.

Hij krijgt de kracht en ontwikkelt hetvertrouwen om de gebeurtenissen van dekomende dagen welgemoed tegemoet tezien.

Een raadselachtige figuur

De lezer ontmoet in De alchemischebruiloft veel bijzondere en raadselach-tige personages en het is niet altijd ge-makkelijk hun betekenis te begrijpen.Soms weet men zich geen raad met debizarre scenario’s. Dat is wellicht ookhet geval met de moor, die ChristiaanRozenkruis op zijn inwijdingsweg driemaal ontmoet. Het valt daarbij op datde moor een verbazingwekkend veran-deringsproces doormaakt. Hij muteertvan gewelddadige moorse koning totde zwarte beul wiens hoofd uiteindelijkals een dynamische kracht een rol speeltin het alchemische proces. Waar staatdeze zwarte figuur voor en wat heeftdeze ons te zeggen?

Op de vierde dag van De alchemischebruiloft zien we de moor ^ overigens eentypisch beeld van die tijd ^ voor het eersten wel in het ‘Toneelspel in het Zonne-huis’. Deze ‘komedie’ wordt voor broederRozenkruis en zijn metgezellen opge-voerd om hen ergens van bewust temaken. Een prinses (de ziel) is als bruidaan een prins (de geest) beloofd. Zij valtechter in handen van een gewelddadigemoorse koning. De bruid kan (meerderemalen!) de verleidingen van de moor nietweerstaan, dit ondanks het feit dat zijhaar bruidegom al kent en eigenlijk

beter zou moeten weten. De strijd omde ziel wordt op heel dramatische wijzein sce' ne gezet: aan de ene kant de mooren aan de andere de bruidegom. In hetmidden de ziel die tussen beiden ^ lees:duisternis en licht ^ heen en weer wordtgeslingerd. Ondanks haar zwakheid enhet feit dat zij zich steeds weer aan demoor overgeeft, wordt zij tenslottegered. Aan het einde vechten de mooren de bruidegom de beslissende slag uit.Het loopt goed af, de moor wordt versla-gen en het volk jubelt: ßlang leve de brui-degom, lang leve de bruid!!

De drie sce' nes: zonnehuis, bovenzaalen toren

Het zonnehuis verzinnebeeldt hethartcentrum van de mens. Hier is hetverblijf van de ziel en het grote toneelwaar de strijd om de mens plaatsvindt.De strijd om door te dringen tot hetjuiste begrip van natuur en bovennatuur,tussen duistere gevoelens en begeertenen het licht.

Het tweede optreden van de moor inDe alchemische bruiloft volgt nadat het to-neelstuk is gee« indigd. Ditmaal verschijnthij in de bovenzaal van het slot, als eenzwarte beul. Het is zijn weinig begerens-waardige taak om de drie koningsparendie daar op hun tronen gezeten zijn, teonthoofden. Op zijn beurt wordt hem bijhet verlaten van de zaal het hoofd afgesla-gen.

18

4Een ongelooflijk, ja onbegrijpelijk ver-

haal, als de lezer niet beseft dat het ombe-wustzijnsaspecten gaat. De drie konings-paren zijn aanzichten van het oude be-wustzijn die, door ervaring gelouterd, ge-reed zijn voor transmutatie. Zij zullen, netals de moor, de dienstbare beul, stervenom als geestelijke aanzichten te wordenwedergeboren.

Christiaan Rozenkruis wordt voor dederde keer met de moor geconfronteerdop de tweede verdieping van de toren van

Olympus, waar geheimzinnige alchemi-sche processen plaatsvinden. Hier wordthet afgehouwen hoofd van de moor ineen ketel vloeibaar gemaakt. Het dient alsoplosmiddel bij de alchemische verande-ring van de gedode koningsparen. Hetgaat hier om de transmutatie van hetetherlichaam, dat de matrijs is voor hetleven van het nieuwe lichaam.

Wat betekenen die uitbeeldingen vande moor voor de mens van nu? Ze gevenhun geheimen pas prijs wanneer de mens

D e d a g v a n v e r s t e r v i n g

Inde tuin genieten degasten, voor heteerst inhetbijzijnvan dekoning ende koningin, van een toneelopvoering over de moor en een prinses dievoorbestemdwas voor een koninklijke bruiloft.Het zal ons niet verwon-deren dat dit theaterstuk eveneens zeven fasen kent. In dit stuk geeft deprinses zich echter, misleid, aan de moor, die tenslotte door de jonge ko-ning, de zoon en bruidegom, in een gevecht verslagenwordt.

Hoe intrigerend en symbolisch ook, het toneelstuk vormt niet meerdan een opmaat voor het eigenlijke drama van deze dag. Op de vierdedag, het vierde stadium van De alchemische bruiloft, kan worden gebouwdop ‘hetviervoudige tapijt’.Hetgrondplanvandeweg totbevrijding vandehemelsemens vormthetendura.Hetpersoonlijkewordtminder doordathet zich leertwijden aan ‘devier zijdenvanhet tapijt’: strijdloosheid, e¤ e¤ n-puntige gerichtheid, groepseenheid en harmonie in de afwisseling van ac-tiviteiten die het leven biedt.

Zonderdoodgeennieuwleven. Op dezewijzebezien ishetconsequentdat gedurende de vierde dag de onthoofding van zeven personen plaats-vindt. Deze zijn de drie koninklijke paren e¤ n de moor, die nota bene debeul is van de eersten. De drie koninklijke paren, dat zijn de twee polenvan het kwaad in de mens, voortdurend staande tegenover de beide polenvanhetgoedeinhem,ende jongevorstin: hetgrotenieuwezielenverlangen,met naast haar de altijd werkzame invloed van de zevengeest.Maar zij zijnallengebondenaande oudenatuur, daaromdienenzij indevertelling te ster-ven.Demoor, de laatste die sterft, symboliseert demenselijkewil.

Zoals al eerder neemt Christiaan Rozenkruis ook deze nacht een be-langrijk besluit. Als hij over het meer uitkijkt, ziet hij hoe de kisten aanboord worden gedragen en hij neemt waar dat de ‘geesten van de ont-hoofden’ als vlammen branden boven de zeven schepen die naar een ei-land varen.Het vurige principe van de oude persoonlijkheid blijft behou-den, want dit is de eeuwigheidskern.

19

L E Q U A T R I E M J O U R

Ma source

Loin de tous les sentiers,de tous les chemins qui me' nent a' la vieet a' la mort,je gis comme au fond d’une tombe;sur ma couche d’ab|“ me, je t’attends.Mes pieds prennent un peu de repos,mes yeux ont cesse¤ de crier. Je m’abandonne a'toi comme on s’abandonne au sommeil [...]

Abaisse les yeux vers moi,ne me laisse pas seul au de¤ sert.Je veux e“ tre ton ange,et te glorifier malgre¤ ma faiblesse.Le signe que tu me fis alors que je naissaisa' peine du corps de ma me' re,bru“ le en mon c"ur.A l’instant ou' je contemplai ta lumie' reje ne voulus plus que l’ombrejamais ne couvre mon visage.

20

Mon songe habite tes mondes,Je plane dans tes cieux,dans cet envol ma vie s’estompeet j’en oublie le chemin.Tant d’univers de¤ filent devant mes yeux,m’absorbent dans leur souffle.Les e¤ toiles m’ont creuse¤ une tombe au fir-mament. Au-dessous, les anges,d’un battement d’ailes ce¤ lestes,s’e¤ le' vent jusqu’a' moi et boivent mes forces.

Les jours et les anne¤ es s’e¤ coulent de moi,Je deviens pareil a' l’e¤ ternite¤ .La musique deMozart et de Bachs’e¤ gre' ne en longs courants ascendantscomme un soupir cristallin a' mon oreille.Je ne suis plus qu’un e¤ cho,le monde re¤ sonne dans l’e¤ ternite¤ .Tout pre' s d’ici, e¤ closent des fleurs nouvellesdont la senteur soudain m’e¤ veille.

D’apre' s Anges, Marc Chagall 1950

21

Ma sourceLe the' me univer-sel des NocesAlchimiques a e¤ te¤repre¤ sente¤ debien des fac" ons.ßCantiques desCantiquesV!,Marc Chagall,huile sur toile

zijn eerste stappen op weg naar het alche-misch huwelijk zet. In een drievoudig pro-ces zal hij zich met de kracht van de moorgaan meten en ^ in gecodeerde vorm ^worden hem de wegen tot zelfrealisatiegewezen.

De moor belichaamt de eigenwillig-heid van de mens die geen bewuste bin-ding met het geestveld heeft. Deze vormteen aspect van de persoonlijkheid. Hij zetzijn energie achter het verlangen van hethart, de denkfuncties in het hoofd en delichaamsfuncties. Daardoor verwart enverstrikt het zielenbeginsel op verschil-lende manieren. Hij maakt de mensenblind zodat zij het ‘enige noodzakelijke’niet kunnen zien.Hijmaakt hen doof, zo-dat zij de stille stem niet kunnen horen.En hunhandelenmaakt hijkrachteloos, zo-dat de mensen wat gedaan moet worden,niet kunnen uitvoeren. Ten opzichte vanhet pad kan de eigen wil als vijand gezienworden. Pas na een geweldige louteringkan deze functie de ziel bij haar strevennaar het licht te hulp komen, zoals we zul-len zien.

Het toneelspel in het hart

De ziel van de kandidaat op de wegnaar inwijding is, tot een bepaald tijdstip,als de prinses in het toneelspel. Zij isnieuw geboren en voorbestemd tot eenhuwelijk met de bruidegom, de geest. Zijis zuiver als sneeuw, maar vooralsnogmist zij het bewustzijn dat het resultaatis van ervaring. Zij is nog geen ‘wetendeziel’. Zij kent wel de hunkering, maarnog niet de andere persoonlijkheids-krachten die haar be|« nvloeden. Daarom‘valt’ zij steeds weer voor haar eigenwil-ligheid, de moor. In een uiterst pijnlijkproces leert zij dat zij gevangen is in eenwereld van illusie. Al die processen enconflicten met die duistere macht moetzij herkennen en doorleven. Daarom

krijgt zij de opgave om zich te ontworste-len aan de macht van de moor. Iedereenheeft bindingen met de natuur van de te-genstellingen: levensopvattingen, gedra-gingen en gewoonten, die hinderlijk enzelfs schadelijk zijn. Zij zijn terug tevoeren op het verlangen, de toestandvan het hart. Wanneer de kandidaat nubewust het verlangen naar het lichtvolgt en zo de bindingen aan de natuurlosmaakt, roept hij hierdoor de moorop, de grote tegenspeler. De bevrijdingvan de ziel en de voorgenomen geeste-lijke bruiloft betekenen het einde van deeigen wil. Iets wat deze echter nietzomaar kan toelaten!

De strijd met de moor

De persoonlijkheid bevindt zich doorhet verlangen van de ziel om te leven,midden in het endura. Er vindt een lou-tering, een verandering, plaats in deorie« ntatie van het begeren, en de mensgaat daarin met vreugde op. Het is hemvolkomen duidelijk: ßIk moet minderworden!. Die ‘ik’ omvat het verstand,het gevoel en uiteindelijk het geheleoude bewustzijn. Dan kan de ander, hetzuivere beginsel, de geestvonk groeien.Daarom maakt de mens die zich in hetendura bevindt, zich gereed om de strijdmet de moor aan te gaan! In het ‘Toneel-spel in het Zonnehuis’ wordt deze strijdin prachtige en beeldende taal in sce' negezet.

Als wij deze beelden overdragen ophet actuele leven van iemand die de wegvan het zielenleven wil gaan, dan kangezegd worden: deze mens leert zichheel bewust open te stellen voor de in-vloeden van het oeratoom, dat het cen-trum van zijn wezen is. Onder diens lei-ding plaatst hij zich en hij leert zo de in-vloeden van de eigenwilligheid te nege-ren en op te geven.

22

5In de strijd ophet toneelwordt de prin-

ses ^ de ziel ^ steeds weer door krachtenvol genade gered ‘uit het land van demoor’. Dat zijn ervaringen die een menseen gevoel van bevrijding geven; hij her-kent een verheven en zeer zuiver levensge-voel. Zijn hele essentie zegt dan ‘ja, dat wilik’ tegen het pad van verlossing. Er ont-staat een inniger contact met de bruide-gom, de geest. Er vindt een ‘verloving’tussen de verlangende ziel en de geestplaats en de voorbereidingen voor het hu-welijk kunnen worden getroffen. Wat zijndat voor voorbereidingen? In eerste in-stantie is het de beslissende en duurzameomwending van het verlangen. Overwint

het licht demoor op de plek waar de strijdgestreden wordt, het hart, dan is de mensbereid zijn oude bewustzijnstoestand teofferen en kan het proces verdergaan.Dat is een uiterst belangrijk moment, ennu wordt het spannend: de moor, diezich tot dan toe als eigenwilligheid heeftgeopenbaard, begeeft zich vrijwillig indienst van het vernieuwingsproces. Ge-wapend met een bijl komt hij de boven-zaal binnen.

Het einde van de vierde dag van Dealchemische bruiloft beschrijft hoe allezes aspecten van het bewustzijn zich inde bovenzaal verzamelen.Twee polen vanhet kwaad in de mens, voortdurend

23

D e d a g v a n d e l i e f d e

Opdevijfde dag vindt de begrafenis van de onthoofde personen plaats ^Christiaan Rozenkruis weet echter dat in werkelijkheid de doodskistenleeg zijn. Eerder zagChristiaanRozenkruis, onder leiding van zijnpersoon-lijke page, op een prachtig bed de godinVenus naakt, als dood, in haar graf-gewelf liggen.Hij ziet de ^ nogrustende, nog niet ontwaakte ^ krachtderliefde, in haar volle glorie.Dathij haar zag zal aan het eindevan de zevendedag nog gevolgen hebben.

Voor broeder Rozenkruis krijgt liefde een nieuwe dimensie. Liefde is deenige toestand die zowel onze stoffelijke natuur als ook de zielenwereld engeestelijkewerelddoordringt, of doordringenkan.Voordatdekandidaatmethet eigenlijke alchemischewerk in de toren vanOlympus begint, waar hij opde vijfde dag naartoe gaat, moet deze liefdeservaring zijn basis zijn.De zee-nimfen zingen tijdens de vaart naar de toren vanOlympus over de liefde:

Watdoet ons overwinnen? De liefde.Kanmen ook liefde vinden? Door liefde.Waar laatmengoede werken schijnen? In liefde.Wie kan de twee verenen? De liefde.

Het getal vijf symboliseert als het pentagram de activiteit van denieuwe ziel.De nieuwe zielenmens echter |¤ s de liefde. ’s Nachts ziet broe-der Rozenkruis hoe de zeven vlammen op de top van de toren van Olym-pus zakken.Debetekenis hiervan openbaart zich pas aan het einde van devertelling.

L E C I N Q I E M J O U R

staande tegenover de beide polen van hetgoede in hem, en de jonge vorstin: hetgrote nieuwe zielenverlangen, met naasthaar de altijdwerkzame invloed vande ze-vengeest.Maar zij zijn allen gebonden aanhet oude levensveld, daarommoeten zij inde vertelling sterven. Het zevende aspectwordt gevormd door de uitvoerder, dehandelende, de wil van de kandidaat.

Deze wil is geheel veranderd. Hetbesef dat de natuurtoestand met zijn den-ken, willen, voelen en handelen in werke-lijkheid nergens toe leidt, maakt dat demoor, die zich eerst met zijn vernieti-gende kracht tegen de pasgeboren zielrichtte, nu haar dienaar wordt. Hij is wel-iswaar nog niet de goddelijkewil van de wederopgestanemens. Die moet nogkomen. Maar hij is welde wegbereider van detotale zelfovergave.Waar voorheen deeigenwil en de instinc-tieve drang domineer-den, is nu de bereidheidontstaan voor het vrijwil-lige offer.

Zonder de menselijke wil is ergeen vooruitgang mogelijk. Dat geldt voorop de materie gerichte wegen, maar ookvoor de weg van nieuwe menswording.Een bekend spreekwoord zegt: waar eenwil is, is eenweg!Men kan het ook zo zeg-gen: waar de wil vandaan komt, daar gaathij ook naartoe. Pas als het verlangen om-gewend is, kan de wil in de bovenzaal ac-tief worden, enwel voor zijn ‘laatste’wils-daad. Voor de weg die in De alchemischebruiloft beschreven is, geldt in iedergeval: de zwarte beul in de bovenzaaloverleeft niet zijn ‘beulswerk’, dat in ditopzicht toch een heldendaad is. Buiten,voor de deur, is het z|¤ jn hoofd dat van deromp gescheiden wordt. Hij sterft; hetwordt nacht.

Nadat dit alles gebeurd is, ziet Chris-

tiaan Rozenkruis in de nacht van devierde op de vijfde dag de zeven schepenmet de zeven vlammen, die over het meernaar de toren van Olympus varen. Metaan boord de lichamen van de zes konink-lijke personen en het hoofd van de moor.

De magische essentie

Wij verplaatsen ons nu naar de gebeur-tenissen op de tweede verdieping van detoren van Olympus. Het afgeslagenhoofd van de moor en de resten van de an-dere bewustzijnskrachten vervullen bij devorming van het nieuwe etherlichaamnog een belangrijke opgave. Het zwarte

hoofd van de moor wordt ineen ketel gekookt. Er ont-staat een preparaat datgebruikt wordt als op-losmiddel voor de lij-ken van de koningen.Weer zo’n schijnbaarlugubere bezigheid!We begrijpen hierineen aanwijzing naar

het alchemische zwar-tingsproces1 , dat hier op

het etherniveau wordt voltrok-ken. De kracht van de wil werkt als dyna-mische energie in het fijnstoffelijkelichaam. Alleen omdat hij onthoofd is,dat wil zeggen van zijn oude natuurlijkelevenskracht afgesneden, zonder lichaam,kan zijn vurige kracht gebruikt wordenbijde vorming van het nieuwe etherlichaam.Op die wijze gaat de ontwikkeling tottransfiguratie door in de toren vanOlym-pus tot de opstanding van de nieuwemensop de achtste verdieping.De kracht vandemoor kan nu gelouterd worden toegepast.In het verhaal geeft deze het proces van deinwijding door zijn dynamiek vleugels.Hij maakt het de kandidaat mogelijk zichvan de oude natuur los te rukken en detransfiguratie van geest, ziel en lichaamte voltrekken.

24

Monas hierogly-phica, c’est lesigne que trouveChristian Rose-Croix aumomentde l’invitation auxNoces royales,symbole del’union de l’Ame,de l’Esprit et ducorps, qui sere¤ alise par le feucosmique (Arie' s).

De dood die heel het leven is!

Aan het einde van de vierde dag wor-den, zoals we hebben gezien, de zes ko-ninklijke personen onthoofd.Zijwordenin doodskisten gelegd, en gedurende deochtend van de vijfde dag op ceremo-nie« le wijze naar de inmiddels uitge-hakte graven gebracht.

’sNachts is alleen Christiaan Rozen-kruis getuige van een indrukwekkendschouwspel: de kisten met de zes konink-lijke lichamen, en het hoofd van de beul,worden aan boord van de zeven gereedliggende schepen gebracht.Na de begrafe-nis varen de schepen met ook broederRozenkruis en diens gezellen aan boordnaar de toren van Olympus. Het blijktdus dat er ’s ochtends lege doodskisten inde graven worden neergelaten en de be-grafenis slechts toneelspel of een farce is.Dit is een van de sleutelsce' nes waardoordit klassieke Rozenkruisergeschrift doorvelen als een klucht werd afgedaan.

Uit de beschrijving blijkt dat het ommeer gaat dan een doorsnee begrafenis,omdat de werkelijkheid als het ware doorhet gebeuren ’s nachts wordt omgedraaid.Niet het uiterlijke gebeuren is ree« el, maarwat zich in het innerlijk, ’s nachts, als hetzielenwezen in het eigen gebied werk-zaam is, ontsluiert. De aandacht van delezer wordt naar de werkelijke gebeurte-nissen in het innerlijk verplaatst. Menkomt de lege kist en het lege graf als sym-bool wel vaker tegen. Al in het oudeEgypte, zo melden esoterische onderzoe-

kers,werd een leerling door de priesters ineen sarcofaag gelegd. Hij werd in een opde dood lijkende slaap gebracht, om ver-binding met de onzienlijke sferen temaken.Daar nam hij waar wat zich achterhet stoffelijke leven bevindt. Hij zag hoede goddelijke krachten werkten in de na-tuur en de mens. Nadat hij dit inzicht enbegrip had verkregen, ontwaakte hij alseen nieuwe mens, als iemand die het ge-heim van de eeuwige wederkeer had aan-schouwd.

Een ander vorm van deze helendeslaap kenden de Grieken in hun Ascle-pios-heiligdommen. Soortgelijke gebrui-ken komen we ook bij de Germaansestammen tegen.Volgens bijbelse vertellin-gen werd ook Jezus na de kruisiging in de

Cupidon attise laflamme

tuin van Jozef van Arimathea in een rots-graf gelegd. Vrijmetselaars kennen eenritus waarbij de kandidaat enige tijd ineen symbolische doodskist moet door-brengen.Dit wordt gezien als de afsluitingvan het oude leven.

De mystieke dood

In De alchemische bruiloft is de mys-tieke dood een cruciaal moment. Alche-misch gezien is dit het ‘solve et coagula’,het loslaten van het oude en het verbindenmet het nieuwe.

Allerlei aspecten van het oude bewust-zijn sterven. De illusie zelf middelpuntvan de wereld te zijn, staat het proces inde weg. Het door de zintuigen bepaaldebewustzijn kan de diepe zin ^ de doodvan zichzelf ^ niet bevatten, dat is te veelgevraagd. In de ochtend van de vijfde dagbevinden de vrienden die het alchemischhuwelijk mogen bijwonen zich nog vo¤ o¤ rde innerlijke gebeurtenissen die in detoren van Olympus gaan plaatsvinden.Tot nu toe zien zij alleen de uiterlijke

kant van de dingen. Daarom geloven zijdat er een echte begrafenis plaatsvindt,als de lege doodskisten ter aarde wordenbesteld, en ondergaan het verdriet datermee gepaard gaat. Maar de vijfde dagis ook de dag van de liefde. De zielen-mens, waarvoor broeder Rozenkruissymbool staat, ziet de geestelijke wer-kelijkheid, de noodzakelijkheid, a¤ chterhet alchemische proces. Hij ziet deze,omdat hij de twee eigenschappen voorzielenleven aan het verwerkelijken is.Hem kenmerkt een groot verlangen ome¤ e¤ n te zijn met het leven ^ dat immers deessentie van het koninklijke paar is.Christiaan Rozenkruis verlangt ernaarom met het geestelijke leven, dat in allesen iedereen is, verbonden te zijn. Ener-zijds verbonden met het lijden van demensheid, anderzijds geborgen in de vol-komen rust van de werkzaamheid van degoddelijke liefdesstromen. Deze begelei-den ons altijd. Zij kunnen ons helpen,wanneer wij ons leven ervoor openstel-len, en de consequenties ervan aanvaar-den. Zo wordt de ziel geboren!

26

Le Phe¤ nix.DianaVandenberg, huilesur toile

Het geheim van de blauwe vogel

27

In de eerste vier verdiepingen hebbenChristiaan Rozenkruis en zijn metge-zellen door hun toegewijde activiteiteen prachtig wit gouden ei doen ont-staan. Met dit ei ^ symbool voor hetnieuwe volmaakte leven ^ is de voorbe-reidende fase bee« indigd. Er komt eenraadselachtige vogel uit, die verschil-lende alchemische veranderingen door-maakt maar echter uiteindelijk moetsterven. Wat betekent dat? Waarommoet de vogel sterven?

De twaalfde-eeuwse alchemist Arte-phius windt er geen doekjes om als hijstelt: ßArme domkop. Ben je zo simpeldat je gelooft, wij zouden openlijk en dui-delijk het grootste en belangrijkste ge-heim overdragen? Ik verzeker je, dat die-gene die door de normale betekenis vanhet woord probeert te begrijpen wat dehermetische filosofen hebben geschreven,zal verdwalen in een doolhof waar hijnooit uitkomt, want hem ontbreekt dedraad vanAriadnewaarmeehijde uitgangkan bereiken.!1

Deze woorden gelden ook voor de ver-

schillende stadia van het magnum opus(het grote werk) dat in deze fase van onzealchemische vertelling voltrokken moetworden. Ze zijn symbolisch en verhuld,omdat woorden hier inderdaad tekort-schieten. Wenaderendeze gebeurtenissendan ook in de wetenschap dat de gehelewaarheid alleen door eigen levens-ervaring, opgedaan op het pad van zielen-bevrijding, kan worden gekend.

Artephius spreekt echter ook over dedraad van Ariadne, die kan helpen deweg te vinden in het labyrint van symbo-len.Deze draad van Ariadne is in demensverborgen. Het is het verlangen naar eenleven dat over de grens van tijd en ruimtereikt tot in de onbekende wereld van heteeuwig goddelijke.

Verankerd in het stelsel van de mens,zal het eenmaal naar buiten breken, enwie dit verlangen kent en het in zichzelfruimte geeft, vindt de ene uitgang enschuift de sluiers voor het geheim vaneen.

De geboorte van de vogel

Er komt een wonderlijke vogel uit hetwitgouden ei. Het beest is bebloed en zieter wanstaltig uit en moet van jonkvrouwAlchymia ook nog vastgebonden worden.Broeder Rozenkruis en zijn metgezellenkrijgen de opdracht de vogel te voeden.Zij geven hem drie verschillende spijzen:

1. het bloed van het onthoofde konings-paar, verdundmet geprepareerd water,

2. het bloed van een andere koninklijkepersoon,

3. een andere spijs, die later ‘zijn spijs’genoemd wordt.

Door het eerste voedsel groeit de vogelsnel maar hij gedraagt zich boosaardig,bijt om zich heen, en is zwart en wild.Door de tweede soort voedsel verliest hijalle zwarte veren, en er groeien sneeuw-witte voor in de plaats. Ook wordt hij

tammer. Door de derde spijs krijgen deveren van de vogel prachtige kleuren,zoals nog nooit eerder waargenomenzijn. De vogel is nu tam en vredelievendgeworden en kan losgemaakt worden.

Deze beschrijvingen volgen nauwkeu-rig enkele fasen in de klassieke alchemie.Daarin wordt aan een parallel proces ge-werkt, in de stof (buitenwereld) en in zich-zelf (binnenwereld). Het uitgangspunthiervoor treffen wij aan in de uitspraakvan Hermes: ‘zo boven, zo beneden, zobinnen, zo buiten’. Het doel van de alche-misten was het maken van de steen derwijzen, die alle onedelemetalen kon subli-meren (buitenwereld, laboratoriumwerk)en tegelijkertijd de sterfelijke mens tot on-sterfelijke geestmens (binnenwereld,werkop het niveau van de geest en de ziel)transfigureert.

In oude afbeeldingen van de vervaardi-ging vande steen der wijzen zietmen vaakeen vogel die in een distilleerkolf de stadiavan de verandering beleeft. Als eerste dezwarting of bederf (nigredo, putrefactio),dan het wit worden of loutering (albedo)en tenslotte het rood worden of rijping(rubedo). Wat heeft deze taal de mens vannu te zeggen?

De spijzen van de ziel

De vogel symboliseert de nieuw gebo-ren, onsterfelijke ziel. Hij is geboren, nuafzonderlijke aspecten van het menselijkestelsel geheel zijn geneutraliseerd. Ookdegoddelijke ziel vindt haar bestemmingniet in zichzelf, maar is altijd bemiddelaar.Zij zal uiteindelijk geest en lichaamtot eeneenheid smeden die niet gescheiden kanworden.

Hoewel de vogel de nieuwe ziel beli-chaamt kan hij zoals hij uit het ei komt,niet blijven. Hij moet zich ontwikkelentot die uiteindelijke bestemming. Voor dereizigers op het pad komt het erop aan datde nieuwgeboren, nog hulpeloze en

28

‘wilde’ vogel gevoed wordt met het juistevoedsel.

Dat geldt ook voor de ziel. Het procesvan versmelting is in detail erg gecompli-ceerd; dit wordt in de beschrijving van degebeurtenissen in de toren volledig weer-spiegeld. Dat geldt ook voor de menswaarin de oorspronkelijke ziel weer isontwaakt. Hij moet er alles aan doen, dittere wezen op de juiste wijze te verzorgen.

Het bloed is de ziel

De taal van De alchemische bruiloftgeeft de opmerkzame lezer veel concreteaanwijzingen over de achtergronden vanhet proces. In het bijzonder valt het velebloed op in de beschrijvingen van devogel. ‘Het bloed, dat is de ziel,’ zegt deuniversele wijsheidsleer. De vogel wordtna zijn geboorte beschreven als bebloedenwanstaltig. Dat is een duidelijke verwij-zing naar de zielenaard (bloederig) dienog verdere ontwikkeling en louteringnodig heeft (wanstaltig). Bovendien is denieuwe bezieling nog nauw verbonden ^‘vastgebonden’, staat in de tekst ^ met depersoonlijkheid en het lichaamsstelsel.

De vrienden geven de vogel bloed alsvoedsel: als eerste het bloed van de ont-hoofde mensen, verdund met het ‘gepre-pareerde water’. We herinneren ons datdeze onthoofde mensen de drie konings-paren waren die het oude bewustzijn ver-beelden. Hun bloed werd in een bokaalopgevangen; de essentie« le energie van hetoude bewustzijn wordt nu met ‘toebereidwater’ vermengd aan de vogel toegediend.

Het alchemische water

In de alchemie werkt men niet met ge-woon water maar met het zogenaamde‘antimonische water’. Antimonium is eenchemisch element dat zich tussen metalenen niet-metalen bevindt. Het kan alle an-deremetalen oplossen en goud (geest) van

zilver (ziel) en alle verontreinigingenscheiden. In tegenstelling tot de zeven be-kende metalen komt antimonium, hetachtste metaal niet voor in het menselijkelichaam. Het belichaamt dus een boven-menselijke energie, die lichaam, ziel engeest kan scheiden en verheffen naar eenhogere octaaf (het getal 8). Artephius zegtover dit antimonische water2 dat ßhet hetmedium van de ziel is, zonder dat kan erniets in onze kunst gedaan worden...Daarom is het de eigenschap van onswater dat het goud en zilver vloeibaarmaakt of oplost, en hun natuurlijke kleurversterkt. Want het verandert hun licha-men uit een stoffelijk zijn in een geeste-lijke natuur... Goud en zilver worden inons water gee« xalteerd (verhoogd).Het ver-nietigt, valt om en verandert lichamen enmetaalvormen en brengt hen ertoe, geenlichaam, maar een vaste geest te zijn.!3

Het ‘geprepareerde water’ in onze ver-telling verhoogt de oude bewustzijns-krachten in het bloed en brengt deze opeen hoger trillingsniveau. Hier gaat hetdus niet meer om de lagere aspecten vanhet oude bewustzijn, die immers al langgeleden gestorven zijn. Het gaat om de fij-nere, hogere aspecten, die nu door de zielmoeten worden bewerkt, de ‘vaste geest’van deze krachten.

De alchemische vogel drinkt dit meng-sel van bloed en water. Het resultaat is albekend: hij groeit, maar wordt ‘zwart enwild’. De innerlijke confrontatie met deoude bewustzijnskrachten die tot hethoogst mogelijke verfijnd zijn, bezorgthem veel problemen. De kleur zwart be-tekent in het alchemistische proces hetstadium van verrotting of putrefactio. Deopgeloste alchemische substantie wordtdan onderworpen aan een door hitte be-paald proces van bederf (gisting). Alleswat zonder eeuwigheidswaarde is gaat tenonder en wordt gesplitst in zijn elemen-taire bestanddelen. Door de confrontatiemet de oude bewustzijnskrachten die een

29

6verhoogde potentie bezitten, maakt dezielenvogel in de toren van Olympus zijneigen putrefactie door. Om de ontwikke-ling van de vogel verder te helpen wordthem in het tweede stadium een andersoort voedsel gegeven: ‘wellicht het bloedvan een andere koninklijke persoon,’zoals Christiaan Rozenkruis vermoedt.Wie dat zal zijn blijft open. Dit bloed iszeker ‘anders’ omdat het de oude bewust-zijnskrachten nietmeer draagt. Enmet devogel gaat het ook al beter. Zijn essentiewordt gereinigd en hij wordt tam.Hij ver-liest alle zwarte veren waarna hij eensneeuwwit verenkleed krijgt.

Hiermee gaat hij het tweede alchemi-sche stadium binnen: het wit worden (al-

bedo). In de klassieke alchemie ontstaathet wit door het oplossen van sol (goud,geest) en luna (zilver, ziel) in antimoon.De oplossing wordt onder matige hitteaan de zwarting blootgesteld. Dan stijgthet gezuiverde op als ‘de geest van hetwitte’ (spiritus albus). Het zwarte blijftals een ‘aardkluit’ op de bodem van hetvat liggen. De spiritus albus wordt ook‘de gier, die zonder vleugels in de luchtvliegt’ genoemd, de ‘gent’ of ‘de vogelvan Hermes.’4 In het verhaal is dat onzewitte vogel.

Nu is hij voldoende gezuiverd om dederde spijs, die zo mysterieus ‘zijn spijs’wordt genoemd, te ontvangen. Dezevoert hem uiteindelijk naar de ‘hoogste

30

D e d a g v a n d e a l c h e m i e

Opde zesde dag vindt het eigenlijke transfiguristischewerk plaats. Onzehoofdpersoon werkt met zijn vrienden aan de wederopstanding van hetkoningspaar, de geestzielenmens.Het alchemische werkstuk gaat van ver-dieping naar verdieping en wordt steeds verder ontwikkeld.Hier krijgt delezer een steeds betere indruk van het machtige innerlijke laboratoriumwaarin hij zelf arbeidt om zijn geestelijk herstel te bewerkstelligen. Devruchten van zijn werk plukt de alchemist op de achtste verdieping. Dejonge koning en koningin zijn opgestaan. Het leven verkrijgen zij echterpas als het vlammende principe van de eeuwigheid in hen daalt. Dat is degeest die uit God voortgekomen is. Deze belevendigt het koningspaar, deoorspronkelijke mens. Die is dus ontstaan uit de gezuiverde krachten vanbeneden, door transfiguratie enuitdekrachtvanboven, de geest.Ditdoetons denken aan het grote hermetische axioma ‘zo boven, zo beneden’ datwordtweergegeven door twee driehoeken, symbool voor het getal zes.

Nadat de broeders dit werk volbracht hebben slaapt ChristiaanRozenkruis in de zesde nacht een diepe en lange slaap.

L E S I X I E M J O U R

volmaaktheid.’ Slechts met dit voedsel, deheilige spijs, kan de ziel inderdaad groeienen gedijen, zodat zij tenslotte ‘losge-maakt’ kan worden. Het losmaken be-tekent dat de ziel een punt bereikt waaropzij geheel vrij en zelfstandig wordt, los vanhet stelsel van de persoonlijkheid. In detekst wordt dat beschreven als de jonk-vrouw die de losgemaakte vogel uit het ge-zichtsveld van de kandidaten voert. Indeze situatie wendt de ziel zich af van dedienende broeder Rozenkruis en volgt zijde boodschapper van de geest, de jonk-vrouwAlchymia.

De blauwe vogel

Op de vijfde verdieping ondergaat devogel weer een alchemistische verande-ring. Weer speelt hierbij een bepaaldevloeistof een belangrijke rol. ßIn dezezaal werd voor onze vogel een bad gereedgemaakt, dat met een wit poeder zo ge-kleurd werd, dat het er precies uitzag alsmelk!.

Arthephius spreekt in het vijftiendehoofdstuk van zijn geheime boek overeen ‘tweede water’: ßDit aqua vita of le-venswater, op de juiste wijze samenge-steld en door het lichaam verdeeld, veran-dert het in zijn witte kleur. Want dit wateris een witte damp en daarom wordt hetlichaam erdoor wit gemaakt... Nu wordtdit een tweede en levend water, ‘azoth’5

genaamd, dat water dat [...] het door onseerste water uit sol en luna samengesteldelichaam wast. Het wordt ook de ziel vanhet losgemaakte lichaam genoemd... Hetis de koninklijke bron, waarin de koningen koningin baden...6

Tijdens het alchemische werk in het la-boratorium wordt de volgorde van oplos-sen, zwarten en witten vaak herhaald. Bijelke voortgang wordt een verfijning vande substantie tot stand gebracht, tot dezede ‘witte steen’ geworden is, die opnieuwwordt verpulverd en opgelost, om uitein-

delijk witte damp teworden.De alchemis-ten spreken in dit verband dan ook over‘melk van maagden’. Hiermee wordt aan-gegeven dat de ziel steeds fijner en trans-paranter wordt naarmate het proces vor-dert.Dit vindenwijook inDealchemischebruiloft terug.

Door het bad in de witte melkachtigesubstantie verliest de vogel al zijn veren.Al het harde, gekristalliseerde wordt op-gelost. De veren lossen op in het badwateren zijn huid wordt even glad als die vaneen mens. De opgeloste veren kleurenhet water echter blauw.Nuwordt het bad-water gekookt en verandert in een blauwesteen.De ‘trouwe schare’wrijft deze steenmet een andere tot poeder en verft de huidvan de vogel ermee. Nu is die weer prach-tig om te zien: hij straalt in een prachtigeblauwe kleur, alleen de kop is wit geble-ven.

De kleur blauw wordt in de alchemiemet het element zilver geassocieerd, watook het zielenaspect voorstelt. In de alche-mie kenmerkt blauw niet het eindresul-taat van het opus magnum ^ dat is dekleur rood ^ maar een overgangsstadium.Blauw wordt ook wel gezien als een kleur,waarin het schijnsel van demenselijke zielnaar buiten straalt. Deze vogel is door hetalchemistische veranderingsproces eenwerkelijke mensenziel geworden: blauwmet de huid van een mens. Hij belichaamtnu de nieuwe menselijke ziel in haar voormenselijke ogen vreemde schoonheid.

De ziel, hoe volmaakt inmiddels ook,kan echter in deze gedaante niet blijvenbestaan. De vogel wordt door de jonk-vrouw weggevoerd en verdwijnt voor detweede keer uit het gezichtsveld van de ge-zellen. Latenwij omhoog gaan in de torenvan Olympus en proberen te begrijpenwat daar gebeurt.

Op de zesde verdieping

Nadat de jonkvrouw met ‘haar’

31

blauwe vogel weggegaan is, worden demetgezellen op de zesde verdieping ont-boden. Met een beklemd gevoel ziet broe-der Rozenkruis daar het magische altaarstaan waarover hij zich al op de vierdedag in de koningszaal heeft verbaasd,toen hij de eerste keer geconfronteerdwerd met de drie koningsparen. Er bevin-den zich zes voorwerpen op het altaar:

1. een zwart fluwelen boek met goudbeslagen,

2. een brandende kaars,3. een uurwerk,waarop4. uit een fonteintje bloedrood water

vloeit,5. een uit zichzelf draaiende hemelbol,6. een doodskop,waarin een witte slang

kronkelt.

Als zevende ziet hij de blauwe vogel dieachter het altaar staat. Zeven is het getalvan de vervulling, ook de som van de ei-genschappen van de eerste zes. De zielen-vogel verwezenlijkt hier zijn werk. Hijneemt nu een slok van het bloedrodewater en pikt dan met zijn snavel in op deslang, tot deze hevig bloedt.Dit bloed van-gendemetgezellen in een schaal op en gie-ten het de tegenstribbelende vogel in dekeel. Dan dompelen zij de kop van de ge-wonde slang in de bron onder, waaropdeze weer tot leven komt en in het doods-hoofd verdwijnt.

Tijdens dit alles is de globe verder ge-draaid en het uurwerk slaat driemaal. Bijde derde slag legt de blauwe vogel gedweezijn hals op het boek en slaat e¤ e¤ n van demetgezellen zijn kop eraf. De magischegebeurtenissen op de zesde verdiepingeindigen tenslotte met de verbrandingvan de dode vogel samen met een plaatdie achter het altaar hing. Daartoe is ophet afgeruimde altaar een vuur met eenkaars ontstoken. De as werd meerderemalen gereinigd en in een kistje van ci-pressenhout opgeborgen.

Inderdaad is het zoals Artephius zegt:als we wat de hermetische filosofen heb-ben geschreven in de normale betekenisvan het woord proberen te begrijpen, zul-len we gemakkelijk in een doolhof ver-dwalen, waar we nooit uitkomen. Wat isdan de draad van Ariadne die ontbreekt?7

Het zielenoffer

In zijn verklaringen van De alchemi-sche bruiloft verduidelijkt J. van Rijcken-borgh de betekenis van het altaar.8 Het al-taar is een ruimte in het pinealis-hersenge-deelte, terwijl de voorwerpen erop aspec-ten symboliseren die aanwezig moetenzijn, zodat het offer plaats kan vinden.Dit zijn:

1. Het aspect van het lot: het boek metde namen van allen die zich willenopofferen. De naam van elke kandi-daat is in het boek opgetekend: hijmoet voorbestemd zijn.

2. Het aspect van de gnosis: de witteslang in het doodshoofd symboliseertde steeds werkzame goddelijke wijs-heid en onsterfelijkheid.

3. Het aspect van het juiste tijdstip: hetuurwerk en ermee samenhangend

4. aspecten van de juiste kosmische in-vloeden: de hemelbol.

5. Het aspect van de toestand van hetbloed, de zielenstaat: de bron.

6. Het aspect van het slangenvuur, debewustzijnsstaat: de brandende kaars.

Laten we terugkeren tot de blauwe vogel,het symbool voor de nieuwe menselijkeziel. Nog eenmaal offert zij zich aan deuiteindelijke eenwording van geest, zielen lichaam. Dit is een offer dat voor demeeste lezers waarschijnlijk onverwachtkomt. Met het witgouden ei dat op devierde verdieping van de toren vanOlym-pus ontstond uit de gouden bol, moesttoch eigenlijk de existentie van de onster-

32

felijke mens al een feit geworden zijn?Dit ei bevatte inderdaad het gehele

nieuwe leven, maar in potentie, als con-cept. En nu, op de bovenste verdiepingenvan de toren van Olympus, bewijst ditconcept zijn waarde en wordt de opstan-ding een glorieuze levende werkelijkheid.Het is de bekroning van het ‘opus mag-num’: het verdergaan van de levende zielnaar de levendmakende geest.

Wanneer de vogel zich vrijwillig laatdoden gaat dit broeder Rozenkruis enzijn metgezellen aanvankelijk aan hethart. Uiteindelijk geeft hij toch toe: ßZijndood ging ons zeer aan het hart maar wijkonden wel begrijpen dat wij met eenvogel alleen niet geholpen zouden zijn enmoesten het dus aanvaarden.! Naakt isdeze vogel, omdat hij alleen het aspectziel verbeeldt, terwijl de vervulling, degeest, nog afwezig is.

Nu nadert het moment van de brui-loft, waarvan ook sprake is in de verhan-deling Over de ziel in de Nag Hammadicodices: ßWant deze bruiloft is niet als devleselijke bruiloft... Maar als zij de vereni-ging voltrekken, worden zij e¤ e¤ n leven!.9

Voor de zielenvogel is dit een uur van cri-sis.

Het geheim van de blauwe vogel

In de tekst staat letterlijk: ßToen wijeindelijk de derde conjunctie waarnamenen deze door het klokje werd aangekon-digd, legde de arme vogel zelf deemoedigzijn hals op het boek en liet zich door eenonzer, die daartoe door het lot was aange-wezen, gedwee de kop afslaan. Tochvloeide er geen druppel bloed, tot hij aande borst geopend werd. Toen sprong hetbloed zo fris en helder tevoorschijn, alsofhet een robijnen bron was!.

Dat is nu het geheim van de blauwevogel. Dit offer is geen dood, want denieuwe ziel is onsterfelijk. Daarom vloeiter op het moment van overlijden geen

bloed. Als bewijs voor de voltrokken al-chemische omzetting welt echter uit deborst het zuivere robijnrode zielenbloedop, de symbolische ‘rode roos’ van deRo-zenkruiser.

Deze dood is het transfiguristischeoffer van de ziel, die haar eigen bloedgeeft om zich met de geest te kunnen ver-enigen. Nadat zij tot dan toe door dekrachten van het water alchemisch werdveranderd, wordt zij nu door de vuur-krachten be|« nvloed, om in de geest op tekunnen gaan. Dit magische vuur wordtmet hulp van het bewustzijn ontstoken ^de kaars op het altaar ^ enwel volgens eeneerder vastgesteld plan: de plaat die erach-ter hing. De gezuiverde as wordt in een ci-pressenhouten kistje opgeborgen. Dit kis-tje heeft de vorm van een kubus, die, alsmen deze open zou vouwen, een kruisvormt.

Het is deze dood, door het water voor-bereid, gelouterd in het vuur en uiteinde-lijk in het kruis opgenomen, die zoals inde bijbel beschreven is, ‘in de overwin-ning is verslonden.’ Want de gezuiverdeas van de verbrande vogel wordt deprima materia,waaruit op de achtste ver-dieping het nieuwe koningspaar, de geest-mens, zal opstaan.

Bronnen:Artephius:Das geheime Buch, 12. Jh., InternetApokryphe Evangelien ausNachHammadi, Ed.Argo, 1988Jan van Rijckenborgh,De alchemische bruiloftvan Christiaan Rozenkruis, tweede deel, Roze-kruis Pers, Haarlem, 1976Helmut Gebelein: Alchemie, Diederichs GelbeReihe, Kreuzlingen/Mu« nchen, 2000

33

De achtste verdieping en de opstanding

Na het verbranden van de vogel op dezesde verdieping van de toren vanOlympus neemt het verhaal een onver-wachte wending. In plaats dat zij eenbeloning krijgen voor hun trouwe ar-beid en naar de zevende verdiepingmo-gen klimmen,watmenwel had kunnenverwachten, worden broeder Rozen-kruis en drie andere kandidaten doorde jonkvrouw met hoon en spot beje-gend en, begeleid door het kabaal vaneen vreemde blaaskapel, door een zij-deur naar buiten gejaagd. Waar dezedeur naartoe leidt blijft voor de restvan het gezelschap verborgen. Wij vol-gen hen echter.

Het is begrijpelijk dat ChristiaanRozenkruis zich nu wanhopig voelt. Watheeft hij verkeerd gedaan? Maar het blijktheel anders te zijn. Zodra de deur achterhem in het slot gevallen is,worden de mu-zikanten een wenteltrap op geleid, dieover de zevende verdieping heen voerttot onder het dak. Dan komen zij aan inde achtste, verborgen torenkamer waarzij al verwacht werden. De ‘oude man’,die zij tot nu toe nog niet hadden gezien,ontvangt hen vriendelijk. Hij staat bij eenkleine oven. Nu verschijnt ook de jonk-vrouw met het kistje dat de as van deblauwe vogel bevat. Zij giet de as in eenvat en vult het kistje met een andere stof.

Dit neemt zij mee naar de achtergeblevenkandidaten op de zevende verdieping, omdie ‘nog een beetje bij de neus te nemen’,zoals zij zegt.

Onder leiding van de ‘zeer oude’ men-gen de vier metgezellen de as van de vogelmet het eerder geprepareerde water, ver-hitten de dunne brei waarna zij die in devormen gieten die op deze verdieping ge-reed stonden.

De poort van Saturnus

De achtste verdieping heeft een won-derlijke vorm. De binnenkant bestaat uitzeven halve bollen, waarvan de middelsteiets hoger is en in het bovenste gedeelte iseen klein rond gat, dat gesloten is en datdoor niemand behalve door broederRozenkruis wordt opgemerkt. Acht ishet getal van de planeet Saturnus, dat deoude planetensfeer van ons zonnestelselafsluit. Daarom wordt over de ‘poort vanSaturnus’ gesproken. De getallen 1 tot 7vormen een in zichzelf besloten cyclus;‘volheid’ of ‘volmaaktheid’. Dan begintmet de 8 een nieuwe cyclus, een hogereoctaaf.

In De alchemische bruiloft verbeeldtde achtste verdieping de poort naar degeestzielenwereld. Dit is voor de vier uit-gekozen kandidaten het opstandingveld,de ingang naar het levensveld van de oor-spronkelijkemens. Waaromechter gaat deweg hier naar toe via een verborgen wen-teltrap, en voorbij de zevende verdieping?

34

7De zevende verdieping en dewenteltrap

Terwijl de gietvormen afkoelden, luktehet broeder Rozenkruis door een kier inde vloer naar de zevende verdieping tegluren.De jonkvrouwheeft de daar verza-melde metgezellen al eerder een specialesubstantie uit de kist met as gegeven waar-mee zij aan het werk gaan. Zij spandenzich behoorlijk in om er goud van temaken, want zij bliezen het vuur zo hardaan, ‘dat het hen bijna de adem benam’.

In de toren van Olympus met zijnzeven verdiepingen kunnen wij ook hetslangenvuur met zijn zeven chakra’s zien.Het bewustzijnsvuur brandt in de wervel-

kolom. Daarom wordt gezegd dat de kan-didaten steeds van onder naar boven ‘dooreen gat in het plafond’ omhoogklimmen,symbolisch door de wervels, die immershol zijn. Het zevende chakra bevindt zichbovenaan het hoofdheiligdom, in het deelvan de hersens waar de pinealis zich be-vindt. In dit koninklijke orgaan in demens is het bewustzijn geconcentreerd.Boven de pinealis zweeft e¤ e¤ n pool van demonade, de geest. De oorspronkelijkemens was geheel e¤ e¤ n met de geest, die viade pinealis het slangenvuur binnenkwam,daar ongehinderd zijn ingang en uitganghad en zo het gehele stelsel van de mensvan energie en levenskracht voorzag.

Deze situatie bestaat niet meer, het

35

E e n n i e u w e o p d r a c h t

Op de zevende dag, de dag van de vervulling, wordt de koninklijke brui-loft gevierd.Christiaan Rozenkruis en zijn metgezellen worden tot riddersvan de gouden steen geslagen. Hij wenst maar e¤ e¤ n ding: altijd in de buurtvan de koning temogen zijn.Hij krijgt echter de opdracht, als poortwach-ter, ‘ver’ van de koning, de nieuwkomers in het slot te begeleiden. Omdathij op bijzondere wijze met Venus, de liefde, verbonden is, is zijn opgavemet haar kracht de mensheid te dienen, en de deur voor haar te openen.Hij is hierover bedroefd, omdatdit hem schijnbaar van de koning, de geest,scheidt. Ook hier wordt de eigenlijke betekenis pas weer in de nacht geo-penbaard.Hij beleeft dat hij thuis is gekomen. Want juist de vervulling vanzijn opdrachtbewijstdeverbondenheidvangeestof koning, ziel of koninginen lichaam of poortwachter.

Nu breekt de vertelling af, schijnbaar met een open einde, en met demededeling dat ‘hij, auteur dezes, is thuisgekomen’.

L E Z E V E N L E J O U R

oorspronkelijke slangenvuur is verwoest.De eenheid van hart (ziel) en hoofd(geest) die er eerder was, is bij demens ver-broken. In de mens bestaat ook geen ver-binding meer tussen de monade en de pi-nealis. Tussen beiden gaapt een diepe af-grond en de geest heeft daardoor geen di-recte toegang tot het bewustzijn.

Er wordt verteld dat geen van de gezel-len, hoe hard zij ook proberen het vuuraan te jagen dat op de zevende verdieping

brandt, via de gebruikelijke weg ^ in hetverhaal door een gat in het plafond ^door kan gaan naar de achtste verdieping.De zevende verdieping symboliseert depinealis; de achtste de monade of hetgeestveld. Men bereikt deze verbindingslechts door een verborgen deur naar eenwenteltrap, die voorbij gaat aan de ze-vende verdieping.Vreemd.

J. van Rijckenborgh zegt over dezewenteltrap:

ßDeze wenteltrap verbeeldt een bin-ding tussen het hartchakra en het opper-chakra dat correspondeert met de pinea-lis. Wanneer de ziel geboren is, de zevenkaarsen van de kandelabers in hart enhoofd in evenwicht branden en verenigdzijn, ontwikkelt zich letterlijk een lijfe-lijke etherische lichtbinding tussen harten hoofd, vrij van ieder anatomisch aan-zicht. Deze binding formeert zich uitweerspiegelende ether en lichtether, diementaal en zintuiglijk is, en een duidelijkespiraalbeweging heeft. Vandaar dat menspreekt van een wenteltrap.!1

Deze nieuwe weg omhoog, via hetslangenvuur, is de hoofdpersoon al op devierde dag voor de eerste maal gegaan.Toen ging hij niet via de torenmaar vanuithet slot en werd hij door Alchymia verge-zeld. Hij werd door haar naar de boven-zaal geleid en mocht daar voor de eerstekeer de drie koningsparen en het magi-sche altaar zien. Hij kon daar echter nietblijven en ook niets doen, omdat zijn ont-wikkeling dat nog niet mogelijk maakte.Toen zij weer naar beneden gingen, werdde deur dan ook weer met grendels geslo-ten.

De blauwe vogel symboliseert in hetverhaal de ziel. Door zijn offer is de deurvoor de vier metgezellen zichtbaar gewor-den. De vier worden nu op dynamischewijze door deze deur gebracht. Het ver-haal bericht over een blaaskapel, die hen

36

L’oiseau bleu#Pentagramme

er bijna doorheen ‘blaast’. Daarna gaan zijbuitenomvia de trap de achtste verdiepingop, de nieuwe pinealis-ruimte, waar de‘zeer oude’ en de oorspronkelijke beelte-nissen van de nieuwe mens al op henwachten.

Deze ‘zeer oude’ is niet verbaasd overhun binnenkomst en schijnt al te wetenwat nodig is bij de voortgang van het pro-ces. Wie is deze oude en wat is zijn op-gave? Wij hebben hem al eens eerder ont-moet in het verhaal. Als de groep trouwealchemisten per schip onderweg is naarhet eiland van Olympus, vaart de oudeheer, samen met enkele in het wit gekledebedienden, hen in een gouden scheepje te-gemoet. Hij is de wachter die vanaf hetbegin alles overziet wat in de toren ge-beurt. Deze ‘zeer oude man’ is geen uit-vinding van de auteur. Het is een spiri-tuele gestalte, die werkelijk ‘oeroud’ is.Wij komen hem al tegen in het visioenvan Danie« l: ßTerwijl ik bleef toekijken,werden tronen opgesteld, en een oudevan dagen zette zich neder; zijn kleedwas wit als sneeuw en zijn hoofdhaarblank als wol!.2 Verder wordt er gezegd:ßIk bleef toekijken in de nachtgezichten,en zie, met de wolken des hemels kwamiemand gelijk een mensenzoon; hij begafzich tot de oude van dagen, en men leiddehem voor deze. En hem werd heerschap-pij gegeven en koninklijke macht.!3

De oude wijze man is het archetypevan de menselijke ervaring... De aandui-ding ‘oude wijze man’ komt uit Azie« .‘Men vergeet toch niet de oude man diein het hart woont en alles ziet.’... De oudewijze man in het collectieve onbewustevan de mensheid is al een miljoen jaaroud en hij bewaakt de eeuwige wetten tus-sen het bewustzijn en het onderbewust-zijn.4

Ook het moderneRozenkruis wijst op debetekenis van de ‘zeer oude’ en verwijst

naar eenmerkwaardig citaat uit de univer-sele leer: ßDe geest kan niet aanschouwdworden, voordat de ziel in tegenwoordig-heid van de oude van dagen staat.!5

Na deze aanwijzingen wordt het dui-delijk wie Christiaan Rozenkruis en zijnmetgezellen op de achtste verdieping vande toren van Olympus ontmoeten: dehoogste priester van de hoogste God, die-gene van wie Jezus Christus zijn machtheeft ontvangen endie er al vo¤ o¤ rAbrahamwas.

J. van Rijckenborgh zegt over hem:ßHet gaat dus om een goddelijke waarde,die een drieheid, een drie-eenheid in zichbevat: vader, moeder en zoon; koning, ko-ningin en Christiaan Rozenkruis... Diedrieheid is in abstracto het grote, godde-lijke, eenmakende, oeroude scheppings-plan Gods; het grote oeroude beginsel, inde Kabbala het heiligende oude of oudevan dagen genoemd. Wie dus als kandi-daat in de gnostieke mysterie« n naar hetvierkante eiland reist, zal in de toren detorenwachtermet zijn helpers ontmoeten.Dat is de goddelijke drie-eenheid, die dedrieheid, de drie beginselen van de kandi-daat tot e¤ e¤ n komt maken.!6

J.V. Andreae vlecht dit hoogste prin-cipe, waarin de inwijding voltrokkenwordt, met een knipoog in zijn verhaal,als hij schrijft: ßToen hij vernam van deschrik die wij hadden doorstaan, hield hijzich de buik vast van het lachen, omdatwij ons over zo’n geluk zo bedroefd had-den gemaakt. ‘Leert hier dus uit, geliefdezonen,’ sprak hij, ‘dat de mens nimmerweet hoe God het met hem voor heeft.’!7

Dit is wel waar.

De opstanding van het koningspaar

De heel oude is ook de behoeder vanhet oorspronkelijke beeld van de godde-lijkemens, dat hier opde achtste verdieping

37

als in eeuwigheid aanwezig is. In het ver-haal zijn dit de beide gietvormen. In dezevormen wordt nu de prima materia gego-ten. Het is door de vier kandidaten uit deas van de blauwe vogel en ‘geprepareerdwater’ toebereid en boven het vuur verhit.

Wanneer de vier metgezellen eindelijkde gietvormen mogen openen, komen ertwee ßfraaie, stralende en haast doorschij-nende beeldjes uit, als nog nooit doormensenogen aanschouwd. Een jongen eneen meisje, ieder slechts vier duim lang...Deze kinderen, als engelen zo schoon,legden wij eerst op twee satijnen kussen-tjes en wij keken er toen een tijdlangnaar, zodat wij, in de aanschouwing vandie heerlijkheid, er als verdwaasd bij ston-den.!8

Verder wordt beschreven hoe Chris-tiaan Rozenkruis de beide kinderenvoedt met het bloed van de blauwe vogel.Zij worden steeds mooier en groeien uittot volwassen grootte, maar bezitten noggeen eigen leven.

De laatste bazuin

De ‘zeer oude’, die de oeroude kennisvan de vereniging van geest, ziel enlichaam in zich verenigt, bereidt nu hetbinnengaan van de geestziel in hetlichaam van het nieuwe koningspaarvoor. Er is er slechts e¤ e¤ n die deze laatstefase van het alchemische proces kan zienen bevatten: Christiaan Rozenkruis. Al-leen hij neemt waar hoe de geestziel alseen vurige vlam uit het gat in de zevendewelving van het dak via het wijde gedeeltevan een bazuin, die op hun lippen ge-plaatst wordt, in de nog levenloze licha-men van de koninklijke personen vloeit.De andere drie kandidaten laten zich ge-durende deze periode door een bijkom-stigheid, een ‘vuurtruc’, afleiden en zienniet wat er werkelijk gebeurt. De hoofd-

persoon zegt hierover: ßMijn metgezellenkeken steeds naar beelden maar mijn ge-dachten waren op iets anders gericht.!9

Waar hij dan wel aan dacht?Toen hij de eerste nacht droomde dat

hij in een diepe put gevangen lag, klonktrompetgeschal en paukenslag om de red-ding die nabij was, aan te kondigen. Hierhad het trompetgeschal een roepende enwekkende klank. Het was de roep van debroederschap.Debazuin verbindt ons dusmet de machtige manifestatie van de geestin de mens en in de hele schepping. Hetgeluid ervan is direct verbonden met hetmysterie van de opstanding.Tijdens de al-chemische gebeurtenissen op de achtsteverdieping van de toren van Olympusgaat het echter niet om bazuingeschalzoals bij de put klonk. Hier gebeurt ietsheel anders.

De levendmakende geest

Wij zien dat het koningspaar op eenlange tafel ligt. Door het offerbloed vande zielenvogel zijn zij volwassen en onuit-sprekelijk mooi geworden. Er is echternog geen nieuw leven in hen. De ‘zeeroude’ plaatst nu debazuin aan hun lippen,alsof zij er zelf in moeten blazen.Dan ont-steekt hij de groene versiering die om hetinstrument is gewikkeld. Op datmomentschiet een vuurstraal uit het gat in het pla-fond via het open galmgat van de bazuinin de levenloze lichamen. De vurige geest-ziel is in de nieuwe lichamen ingegaan enheeft hen tot leven gewekt.

Is dat geenmerkwaardige gebeurtenis?Zou men die niet omgekeerd verwachthebben, zo ongeveer: uit het gat in het pla-fond zakt een bazuin met het galmgatnaar beneden, dan wordt een bazuinstootgegeven in de lichamen om daar leven inte blazen, zoals in het scheppingsverhaal?Iets dergelijk speelde zich in ieder geval af

39

Le retour deChristian Rose-Croix devenugardien du Portail

in de droom, tijdens de eerste dag. Toenwas het de gevallen mens die de broeder-schap door bazuingeschal tot terugkeer inhet oorspronkelijke levensveld riep. Maarde lichamen die nu op de tafel liggen z|¤ jnal de nieuwe lichamen van de oorspronke-lijke goddelijke mens. De oorspronkelijkemens |¤ s een evenbeeld van God, die ertoebestemd is zelf op de bazuin te blazen, omde oorspronkelijke substantie tot leven tewekken. Hij was een God in wording, degeest die levendmaakt.

Nu, hier, in het opstandingsveld is detijd voor het herstel aangebroken.Daarom keert de geestziel nu via dezelfdeweg in zijn vernieuwde lichaamterug.Hetlichaam heeft haar door het galmgat vande bazuin als een magneet aangetrokken.Paulus heeft dit voorspeld: De eerstemens, Adam, werd een levende ziel, delaatste Adam, een levendmakende geest.10

In het verhaal wordt deze profetie inde achtste torenkamer vervuld. Na het in-dalen van de geest in het koningspaar gaatde geestelijke kracht van de ‘zeer oude’met hulp van vurige buizen in de licha-men circuleren. De tot leven gewekte ko-ninklijke personen worden, na een tijdvan rust, door de jonkvrouw in prachtigegewaden gehuld, die aan kristal gelijk zijn:de fijne etherische structuur van de nieuwelichamen.

Nu gaat het gezelschap de wenteltrapaf: door alle poorten en langs alle wach-ters11 naar de schepen. Daaruit kan opge-maakt worden dat de nieuwe verbindingtussen het hartchakra en de pinealis nuhelemaal gereed is. Alle krachten kunnenongehinderd opstijgen en neerdalen enhun opgaven in het stelsel verrichten.

Daarmee is het werk van ChristiaanRozenkruis en de zijnen in de toren toteen einde gekomen. Nu, in de avond vande zesde dag is het ‘opus magnum’ vol-tooid. De opstanding van de nieuwemens, de alchemische vereniging vanziel, geest en lichaam is een feit geworden.De ‘trouwe schare alchemisten’ die onderleiding van Alchymia op de zevende ver-dieping hebben gewerkt, gebruiken geza-menlijk het avondmaal. De groep bereidtzich voor op de laatste dag van De alche-mische bruiloft, waarop zij weer het slotbinnen zullen gaan. Daar worden zij tot‘ridder van de gouden steen’ geslagen.

Bronnen:Jan van Rijckenborgh,De alchemische bruiloftvan Christiaan Rozenkruis, deel 2, RozekruisPers. Haarlem, 1969Melch.NHC lX, 1; uit:Die gnostischen SchriftenausNag Hammadi, Bibel derHa« retiker, inge-leid, becommentarieerd door Gerd Lu« demannen Martina Janssen, Stuttgart, RadiusVerlag,1997

40