de bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie antwerpen...

25
De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december 2005 Bianca Veraart Provincie Antwerpen – Departement Leefmilieu, dienst waterbeleid [email protected]

Upload: mark-van

Post on 23-May-2015

216 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten :

aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een

eerste evaluatie 

Den Haag, 15 december 2005

Bianca VeraartProvincie Antwerpen – Departement Leefmilieu, dienst [email protected]

Page 2: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

INHOUD

Problematiek Beheer waterlopen in Vlaanderen Aanpak voor 2005 Plan van aanpak 2005 Verspreiding in de provincie Antwerpen Conclusies Wetgeving

Page 3: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Problematiek: welke waterplanten?

Voorlopig voornamelijk bestrijding waterplanten in de waterlopen

Grote waternavel, parelvederkruid, waterteunisbloem

Komen hier terecht via verkoop in tuincentra

= eigenschappen: woekeren, vooral in voedselrijk, stilstaand tot traag stromend water

Page 4: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

ProblematiekExplosieve groeiDichte matten

WATERBEHEER

WATERKWALITEIT ECOLOGIE

Belemmeren waterafvoer

Meer onderhoud

Kans op verspreiding

groter

Grote zuurstoftekorte

n ‘s nachts

Sterfte fauna (vispopulaties) en

flora

Geen kansen voor inheemse waterplanten

+

Page 5: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Hydrocotyle ranunculoides (Grote

waternavel)

Page 6: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Myriophyllum aquaticum

(Parelvederkruid)

Page 7: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Ludwigia grandiflora

(Waterteunisbloem)

Page 8: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Waterlopenbeheer in Vlaanderen

Bevaarbaar

categorie 0 Vlaamse Gewest

Onbevaarbaar = meerdere

categorieën Talrijke beheerders op

de verschillende bestuursniveaus

Allegaartje van wetgeving, waarvan sommige delen nog gebaseerd zijn op wetgeving uit de 19e eeuw

Page 9: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Onbevaarbaar 1ste categorie

Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen met een stroomgebied van meer dan 5000 ha

Beheer valt onder het Vlaamse Gewest, ook binnen de gebieden van Polders en Wateringen

Page 10: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Onbevaarbaar 2de categorie

Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen die onder 1ste, noch onder 3de categorie vallen

Waterlopen in provinciaal beheer, behalve binnen de gebieden van Polders en Wateringen

Page 11: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Onbevaarbaar 3de categorie

Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen met een stroomgebied van meer dan 100 ha, zolang ze geen gemeentegrens overschrijden

Waterlopen in gemeentelijk beheer, behalve binnen de gebieden van Polders en Wateringen

Page 12: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Polders en Wateringen

Opgericht met het oog op waterbeheersing

Oefenen beheer uit op alle waterlopen behalve op de bevaarbare en 1e categorie

Nieuw decreet: Principes Integraal waterbeleid toepassen als taakstelling opgenomen !!!

Page 13: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Beheer kleinere waterlopen

Baangrachten: wegbeheerderPrivate afwateringsgrachten:

aangelandenWaterlopen oude atlas: aangelanden of

Polders & Wateringen

Page 14: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Aanpak in provincie Antwerpen voor 2005

Gebaseerd op ervaringen uit NederlandEerste vaststellingen in 2000Sinds 2002 op enkele locaties

bestrijding door provincieIn 2004 op enkele locaties continue

bestrijding, i.s.m. gemeentebesturenGebiedsdekkende interbestuurlijke

aanpak tot 2005 quasi onbestaande

Page 15: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Hoe kunnen we het probleem aanpakken?

Onderhoud zeer voorzichtig uitvoeren Geen fragmentatie Niet op de kant leggen Afscherming voorzien om verspreiding te vermijden

Volhouden, heel het jaar door opvolgen en telkens verwijderen

Page 16: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Traditioneel beheer

Bij voorkeur machinaal

Maaikorf

Geen verwijdering wortels

Maaisel op de kant

1 x per jaar, najaar (na paaiperiode vissen)

Beheer specifiek voor

exoten Bij voorkeur manueel

Machine die niet snijdt

Alles verwijderen (ook wortels en wegdrijvende fragmenten)

Maaisel afvoeren en composteren

Hele jaar door (om de 3 weken)

Page 17: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Plan van aanpak in 2005

3 PIJLERS

Kennis over de

verspreiding

Nieuwe verspreidingen voorkomen

Bestrijding op de gekende

locaties

Start interbestuurlijke bestrijding door Vlaams Gewest, provincie, gemeentes en polders en wateringen*

* Opgestart in heel Vlaanderen, maar verhaal gaat vooral over provincie Antwerpen want stonden daar al verder

Page 18: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

1. Kennis over de verspreiding

Opmaken overzicht waar de soorten aanwezig zijn met de beschikbare middelen en mensen Folder verspreid (voorjaar 2005) + gebruik media Opleiding in herkenning van de soorten (voorjaar

2005) aan terreinmensen van waterbeheerders Starten met bijkomende inventarisaties

Alle terreinmensen gemobiliseerd (controleurs, groenarbeiders, rattenvangers, natuurverenigingen, landbouwers, aannemers, …)

Page 19: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

2. Nieuwe verspreidingen voorkomen

Onderzoek naar mogelijkheden van aanpassing in de wetgeving m.b.t. verkoop van de soorten

Folders naar lokale besturen, andere instanties (vb. adviesraden)

Gebruik media (kranten, gemeentelijke infobladen, regionale TV, informatieve TV-programma’s, …)

Page 20: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

3. Bestrijding op de gekende locaties

Gecoördineerde aanpak: gelijktijdig en uniform in heel Vlaanderen vanaf mei 2005

Heel Vlaanderen, d.w.z.:Alle waterlopen, grachten, gemeentelijke

vijvers, privé-vijvers (gratis)Privé-eigendommen: toestemming nodig

van eigenaar

Page 21: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

3. Bestrijding op de gekende locaties Vlaams Gewest – afdeling Water: aannemer

per provincie aannemer: bestrijden (machinaal of manueel) van de

grote hoeveelheden (maximum 4 x per j op een locatie)

Aannemer zorgt voor de afvoer

Na machinale verwijdering: manuele opvolging (1 x per 3 weken) Vlaams Gewest via aannemer Provincie en lokale besturen via eigen personeel

(rattenvangers, groenarbeiders, …)

Page 22: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

3. Bestrijding op de gekende locaties

Provincie: coördinatie + manueel werk nazorg (2 provinciale bestrijders) + opleiding gemeentelijke arbeiders

Gemeenten Sensibilisatie bevolking Melden nieuwe vindplaatsen nazorg Plantenmateriaal manuele verwijdering afvoeren

naar hun verzamelplaats

Page 23: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Verspreiding in de provincie Antwerpen

stand van zaken september 2005 Aantal locaties waterlopen = 54, waarvan:

Bevaarbare waterlopen: 3 Onbevaarbare 1ste cat: 6 Onbevaarbare 2de cat: 14 Onbevaarbare 3de cat: 14 Grachten: 18

Stilstaande wateren (ook moerassen): 65 privé, openbare eigendom of van natuurverenigingen

In ongeveer 40 van 70 gemeentes

Page 24: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Conclusies

1. Kennis over de verspreiding: inspanningen hebben veel bijkomende locaties opgeleverd

(van 30-tal vindplaatsen in 2004 naar 120-tal)

2. Nieuwe verspreidingen voorkomen: 5-tal locaties nu zeer snel kunnen ingrijpen zodat

problemen beperkt bleven

3. Bestrijding Hulp van lokale besturen is noodzakelijk Streven naar meer inzet voor nazorg Nazorg via aannemer niet efficiënt Werk aannemer beperken tot kleinere gebieden

Acties 1 en 2 verderzettenActie 3 bijsturing noodzakelijk

Page 25: De bestrijding van invasieve watergebonden plantensoorten : aanpak in de provincie Antwerpen (Vlaanderen) en een eerste evaluatie Den Haag, 15 december

Wetgeving

Complex: Belgische t.o.v. Vlaamse wetgeving

Wat levert het op?Ervaringen in Nederland?

Meer info: http://www.provant.be/waterbeleid

Onder rubriek ongewenste fauna en flora