Erfgoed, standaarden en de Erfgoed, standaarden en de Digitale Collectie NederlandDigitale Collectie Nederland

Jeroen van der VlietJeroen van der Vliet

Wat is open erfgoed eigenlijk?

Stichting Open Monumentendag

digitaal

Als je het digitale erfgoed aan elkaar knoopt, dan krijg je:

Omvang (fysiek) cultureel erfgoed

musea: ca. 44 miljoen objecten (MUSIP/Collectiebalans 2008)archieven: ca. 600 km of 3,6 miljard pagina's (Alles uit de kast 1998)wetenschapsbibliotheken: ca. 9 miljoen items (Alles uit de kast 1998)monumentenzorg: 42.792 gemeentelijke en 61.037 rijksmonumenten en archeologie: 12.996 archeologische terreinen (Erfgoedbalans 2009) beeld en geluid: 1.500.000 uur (NORAA, Schatgraven in de regio 2006)

Alles digitaal kost naar schatting minimaal 150.000 levensjaren!

Doel van digitalisering

Waarvoor?

Toegankelijkheid voor het publiek 26%Conservering 23%Wetenschappelijk onderzoek 18%Educatie 16%Communicatie 14%Anders 3%

Bron: DEN, De Digitale Feiten 2008

Het ICT-register voor het cultureel erfgoed (Kennisbank)

• handreiking voor succesvolle inzet van ICT door een erfgoedinstelling, bijvoorbeeld bij digitalisering van de collectie of het opzetten van digitale dienstverlening, bijv. een website

• biedt een gestructureerd overzicht van nationale en internationale ICT-standaarden (180+) en andere kwaliteitsinstrumenten, inclusief verwijzingen naar documentatie, sjablonen en voorbeeldprojecten

• te vinden op www.den.nl/register

Eén manier is het gezamenlijk gebruik van standaarden

• een set van minimale eisen voor digitalisering van erfgoed• beschrijft ‘basic practice’ en gaat uit van het ICT-register van

DEN• gebaseerd op de kennis en praktijk van erfgoedprofessionals• open standaarden (helaas lukt dit nog niet altijd)• uitgangspunt is zelfregulering en evaluatie door het

erfgoedveld• belangrijk leidraad bij subsidie-aanvragen én beoordelingen• volgens ‘pas toe of leg uit’-principe• in 2010 tussentijdse evaluatie, discussie op wiki.den.nl

DE BASIS: Bouwen Aan Succesvolle ICT-Strategie

Wat is inmiddels opgenomen?2K, AIFF, CSS, D10, Dublin Core, ECIRGB, GML, HTML, HTTP, JPEG, JPEG2000, Kodak Greyscale 013, MacBeth Colorchecker, MPEG-2, MPEG-4, MP3, NAP, OAI-PMH, OAIS, QuickTime, RD, SRU/SRW, TIFF, (TEI), TRAC, UTF-8, URI, WAV, XML

Wat staat er nog in de wacht?• toegankelijkheid (WCAG en/of Kwaliteitsmodel Webrichtlijnen)• PDF/A • semantisch web-toepassingen (RDF)• 3D-visualisaties

DE BASIS: Bouwen Aan Succesvolle ICT-Strategie

casus: is digitaal erfgoed ook vindbaar op het Web?

op zoek naar informatie overTamme Beth IJsbrandsz.

of Tamme Beth YsbrandszTa?me Bet? ?sbrands*Tamme Beth

wat weten we?leefde in tweede helft 18de eeuw, in Amsterdam, was reder/koopman

Gezocht op "tamme beth" en 50 treffers retour.

GoogleMaar is alles ook bruikbaar? Een selectie ...

www.google.nl/search?q="tamme+beth"

Google scant oude boeken en maakt die

Google Booksop trefwoorden doorzoekbaar ...

books.google.nl

... dankzij tekstherkenning of OCR, hier als "plat" tekstbestand;

The Internet Archiveeffectief maar de tekst staat nog wel vol met "lees"-fouten.

www.archive.org

Ook een database is goed indexeerbaar voor

De VOC-site (particulier initiatief)zoekmachines, tenminste als ...

www.vocsite.nl

... elke bron of pagina een

Maritieme Kalender (Scheepvaart Museum Amsterdam)eigen URL heeft.

www.scheepvaartmuseum.nl/collectie/maritieme-kalender

Een "platte" tekst zoals HTML: daar kunnen alle

Texelse genealogie (particulier initiatief)zoekmachines probleemloos mee uit de voeten.

home.hccnet.nl/mwk/

Tsja, wel de juiste naam, maar niet

Facebookvan de persoon die we zoeken ...

www.facebook.com

is dit alles?

Niet gevonden omdat de bronnen geen eigen URL hebben,

Maritiem Digitaaldie is er wel, maar zit verstopt in de pagina zelf ...

www.maritiemdigitaal.nl

Zou er nou echt niets te vinden zijn?

Archiefbank (Stadsarchief Amsterdam)www.stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/

A-ha! Wel een URI via het afbeeldingsnummer,

Archiefbank (Stadsarchief Amsterdam)maar de plaatjes hebben geen metadata ...

www.stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/

Metadata helpt afbeeldingen doorzoekbaar

Archiefbank (Stadsarchief Amsterdam)te maken, handig als spelling soms anders is ...

www.stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/

Beschrijf gescande teksten en afbeeldingen en koppel

Dataset Archief van de Waterschoutde data aan het object via een unieke identifier, bijv. img.

staat nog op de computer van de spreker

Toevalstreffer? Dankzij de juiste karakterset (UTF-8) is

Google Images / Museovirasto (Finland)deze Finse pagina goed indexeerbaar en ook leesbaar.

images.google.nl / www.nba.fi

• zet uw digitale collectie op internet (HTTP)• elk object en beschrijving is via een eigen webadres (URI) te

vinden• zorg voor beschrijving (metadata: Dublin Core) en structuur

(XML)• tekst is machine-leesbaar (niet-westerse en speciale

leestekens: UTF-8)• scheid vormgeving van inhoud (X/HTML, CSS)• maak koppelingen met andere websites; biedt mogelijkheid

databases te doorzoeken (en doe dat ook voor uw eigen gegevens); werk samen met portals en thema-websites (OAI-PMH, SRU)

• stel altijd de gebruiker centraal (usability test)• maak hergebruik mogelijk, wees duidelijk wat mag (Creative

Commons)• maak uw website voor iedereen toegankelijk (webrichtlijnen)

Hoe maak ik mijn collectie beter vindbaar en bruikbaar?