Peggy Schut

Een label omdat je opvalt?Sommige mensen denken en leren anders

dan gemiddeld

MotivatieDyslexieADHD

Mensen met labels in omgeving

Labels in mijn omgevingDyslexie

Beelddenken, snel verbanden zien, creatieve oplossingen. (Ronald D. Davis, Neil Alexander-Passe, 2010)

ADHD10 verschillende gebieden van creativiteit gemeten in

onderzoek (Holly Wit en Priti Shah, 2011).

Hoogbegaafd Creativiteit onderdeel van hoogbegaafdheid-test

(hoogbegaafd.nu)

Autisme Spectrum

Creatieve chaootZoals de naam zegt: Creatief en Chaotisch

Net als ieder ander mens!

Chaotisch is algemeen bekend.

Creatief in verschillende vormen (gaat verder dan alleen kunstzinnig).

+ -

DyslexieBeelddenken, snel verbanden zien, creatieve

oplossingen. (Ronald D. Davis, Neil Alexander-Passe, 2010)

ADHD10 verschillende gebieden van creativiteit gemeten

in onderzoek (Holly Wit en Priti Shah, 2011)Hoogbegaafd

Creativiteit onderdeel van hoogbegaafdheid-test (hoogbegaafd.nu)

Autisme Spectrum

Creativiteit

Creativiteit en AutismeBeelddenkers! (Temple Grandin , 2006)

MaarMinder goed omgaan met nieuwe situaties (Universiteit van Rochtester, 2010)

Creativiteit en Autisme

Dus!Anders creatief dan “gewone” mensen (Fred de Vries, 2009)

Onderzoek naar biografien van 21 beroemdheden (Michael Fitzgerald, 2005)

Beethoven Hans Christiaan Anderson

George Orwell (Musicus) (Sprookjes Schrijver)

(Schrijver)

Autisme

-Creatief-Oog voor detail-Eerlijk-Realistisch-Objectief-

Perfectionistisch

-Analytisch denken

-Concreet zijn-Leven volgens

de regels-Deductief

redenerend-Berekenend-Gericht op

feiten

Positieve kenmerkenDyslexie-Creatief-Ruimtelijk inzicht-Technisch inzicht-Fotografisch

geheugen-Filmisch

geheugen-Snel in redeneren-Complexe

situaties in oogopslag kunnen overzien

-Goed kunnen organiseren

-Goed kunnen tekenen

-Fantasierijk-Beelddenkend

ADHD-Creatief-Spontaan-Emphatisch-Sterke intuitie-Plezier hebben

en gevoel voor humor

-Goed in het vinden van nieuwe oplossingen-Goed in crisissituaties

-Niet lang boos-Energiek

-Open-Gedreven en

enthousiast -Eerlijk

Hoogbegaafd

-Creatief-Intelligent-Taalkundig-Gevoel voor

humor-Gemotiveerd-Eigenwijs-Artistiek-Muzikaal-Veel kennis-Goed organiseren-Goed

concentreren-Inventief in

vinden van verklaringen

Stoornis?Zo veel positieve kanten!

Is het dan?Een stoornis?Een ziekte?Een ziektebeeld?

Misschien is het wel een handicap omdat je een beetje anders bent?

Nee!

Stoornis?Waar komen labels dan vandaan?

De Creatieve Chaoot valt op!

De hersenenHoogbegaafd

Kennislink.nl, 2006

De hersenenADHD:(National Institute of

Mental Health, Amerika; leerwiki.nl)

` ?

HersenenKleinere hersenen efficienter in

communicatie(Kaas, 2000)

Wat zegt dit over ADHD?

Veel verschillende neurologische oorzakenJe kan nog veel meer mogelijkheden vinden

dan genoemd.

Bijvoorbeeld, Dyslexie: dunnere cortex. Miranda van Turennout,

hoofdonderzoeker bij het FC Donderscentrum in Nijmegen zei dit in een debat.

Deel van de informatieverwerking in de hersenen verloopt niet snel genoeg, volgens de hersenstichting.

linker en rechter hersenhelft (meer rechts dan links) aangetoond met EEG’s volgens dyslexieweb.nl

Labels gaan ook vaak samen!

Autistische hersenenBBC World News: Breaking News!

(University of Montreal, 2011)

Zien

(Visuele centrum)Keuzes/plannen

(Regelcentrum)Positieve kenmerken erkend!!

PET (Positron Emission Tomography)ADHD:

(mens-en-gezondheid.infonu.nl, 2008)

Zien

(Visuele centrum) Actiever

Keuzes/plannen

(Regelcentrum)Minder actief Luistere

nActiever

Overeenkomstig met Autisme!

Kan toch niet verantwoordelijk zijn voor meer activiteit in het visuele centrum?

Hoeveel wijken mensen hersenen uberhaupt af van elkaar?

Dopamine tekort bij ADHD

Verschillende type hersenen, dus verschillend gedrag (en anders leren).

Zowel positieve als negatieve kenmerken.

En!

Labels zijn genetisch bepaald (University of Colorado, vanaf 1982; Dyslexiewegwijzer.nl) vandaar de term ‘afkomst’.

‘Hersen-afkomst’

‘Hersen-afkomst’Ter illustratie: verschillende type katten.Ook verschillende genen en verschillend

gedrag, zowel positief als negatief.

Andere hersenen, Anders leren?De Davis methode:

abstracte symbolen leren begrijpen door beeldend te maken

beeldend maken van zinnen en woorden

Bij ADHD kinderen treden symptomen op als de leraar een kind niet kan leren oriënteren.

ADHD: Hyperfocus

Andere hersenen, Anders leren?Alle ADHDers zijn beelddenkers (George

Dorry en Linda Kreger).~75 procent van de hoogbegaafden denkt

in beelden (schatting Linda Kreger). Scholen zijn veelal auditief gericht.De leerling wordt niet begrepen en verliest motivatie .

Andere hersenen, Anders leren?

Hoogbegaafde kinderen leren top-down: eerst het geheel begrijpen en dan in details verdiepen (www.leerjongleren.nl)

Top-down:Stelling/Waarom?

Argumenten

Andere hersenen, Anders leren?Autistische kinderen(Temple Grandin)

leren beeldendHebben ruimte nodig voor gerichtheid op

details.

Details zijn essentieel in onze samenleving. bv. techniek, werken met dieren, het opsporen

van denkfouten en meer.

In het huidige onderwijs is weinig ruimte voor details, alles moet snel gaan en veel zijn.

Autisten leren meestal bottom up (eerst details en dan pas het geheel)

Temple Grandin deelt autisten in, in 3 types:

foto realistisch visueel denkers (goed ruimtelijk en technisch inzicht)patroon denkers (wiskundig en muzikaal)verbale denkers (spreken zeer gedetailleerd over onderwerpen)

Andere hersenen, Anders leren?

Stelling/Geheel

Details

Meervoudige intelligenties

8 verschillende intelligenties(Howard Gardner)Hierdoor breed ontwikkelenEn gebruik maken van de sterkst ontwikkelde

intelligenties

Taal: poëzie, spelling, lezen, verhalen

logisch denken, cijfers, experi-menteren

tekenen,schilderen, architectuur,vormgeven

muziek luisteren, maken,componeren,herkennen lichamelijke

inspanning, knutselen,toneel, dans

dieren, planten, verzamelen, ordenen, natuurverschijn- selen

zorgen voor mensen, vrienden, leiding geven

eigen gevoelens, dromen, alleen zijn, fantasieën

Wat is intelligentie eigenlijk?

IQ test is een moment opname en indicatie, maar:Muzikaliteit, creativitiet, sociale intelligentie

en praktische intelligentie worden bijvoorbeeld te weinig getest.

Meervoudige intelligenties zijn veel breder.

Waarom labelen?De DSM is alleen gericht op negatieve

kanten. Al het negatieve wat bekend is gaat op

vallenHet kind krijgt kritiek en kan zich er zelfs

naar gaan gedragen Het kind krijgt veel meer negativiteit over

zich heen dan nodig.Het kind denkt dat er iets mis is met hem

of haar

Een voorbeeld: Bij een schoolmusical met afscheid van groep

8 lazen docenten gedichten voor over de kinderen. Bijna alle kinderen kregen iets te horen over een talent, behalve 2 kinderen.

Één kind kreeg een gedicht over al zijn taal problemen en een ander kreeg een gedicht over zijn moeite met sociale contacten en met iets als: ‘zelfs jij kan wel wat’.

Waarom labelen?Ons brein reageert met voorrang op

emotionele situaties en die onthouden we ook het beste.Een positief gevoel werkt stimulerend bij het

lerenEen negatief gevoel werkt vaak demotiverend.

(Hersenonderzoek en Jenaplan, Kees Vreugedenhil in tijdschrift: mensen kinderen (voor en door jenaplan onderwijs), 2008)

Kinderen willen zich niet abnormaal, zielig, slecht of dom voelen. Ieder kind is anders met eigen talenten!

ConclusieCreativiteit en beelddenken bij de besproken

labelsPositieve kenmerken zijn er. Er zou alleen

meer onderzoek naar gedaan kunnen worden.Hoe zit het precies neurologisch gezien???Ziekte? Je krijgt toch geen talenten van een

ziekte?

ConclusieIk ben er van overtuigd dat de creatieve

chaoot een type mens is, waar ook weer verschillende types van zijn.

Er moet op een andere manier gekeken worden naar verschillende type mensen en onderwijs kan hier in mee helpen (niet alleen de creatieve chaoot, iedereen is anders!).

Ik heb geen ADHD (Attention Deficit Hyperactive Disorder)

Ik heb ADHC! (Attention Different Hyperactive Creative)!

Mezelf positief labelen

Bronnen Over Ronald D Davis: Davis, R.D, Braun, M.E (1998), De Gave van Dyslexie, Uitgeverij Elmar B.V. Davis, R.D, Braun, M.E (2004), De Gave van leren, Uitgeverij Elmar B.V. http://www.ikleerinbeelden.nl/blog/2007/10/23/de-gave-van-dyslexie-ronald-d-davis/ voorbeelden van websites over labels en chaotisch zijn: dyslexie: http://www.opvoedenplus.nl/meer_weten/dyslexie adhd: http://www.dimence.nl/Psychischeproblemen/Pages/ADHD-volwassenen-

ouderen.aspx Autisme: http://www.jongperspectief.nl/Autisme.htm Hoogbegaafd: http://www.kindcentraal.nl/index.php?menu=beelddenken&id=8 labels en creativieit: .http://dyslexia.yale.edu/ http://zaplog.nl/zaplog/article/creativiteit_is_een_positieve_kant_van_adhd http://www.hoogbegaafd.nu/ Autisme en creativiteit: http://www.autismsouthafrica.org/temple%20grandin.htm http://www.faqt.nl/recent/lego-bouwsteen-voor-autistische-toekomst/ http://www.pdd-nos.nl/columns/2009col/col_nov_09.html http://www.nu.nl/wetenschap/539728/genialiteit-en-gekte-horen-bij-elkaar.html

Bronnen voorbeelden van creativiteit en andere labels: http://www.psycholoog.net/?p=314 http://www.scientias.nl/tag/manisch-depressief http://www.news-medical.net/news/2005/11/14/24/Dutch.aspx http://www.anoiksis.nl/content/schizofrenie-en-creativiteit Voorbeelden van websites met positieve kenmerken van labels: http://dyslexiezonderzorgen.blogspot.com/2010/02/noodgedwongen-creatief.html http://home.versatel.nl/bartsimpsons/dyslexie/positieve_kant_dyslexie.htm http://www.dyslexietalent.nl/index.php?

option=com_content&view=article&id=15&Itemid=31 http://www.denkeninbeeld.nl/?pag_id=30806&site_id=168 http://www.woortblind.nl/dyslexie-internationaal http://www.windroosveenendaal.nl/ADHD.htm http://www.bachbloesemadvies.be/faq-wat-zijn-de-positieve-aspecten-van-adhd-in-

een-relatie.htm http://hersenstorm.antenna.nl/Hoera.html http://borntoexplore.org/adhd.htm

http://m.onskindheeft.nl/nieuws/onderzoeken/promotieonderzoek-wijst-op-kwaliteiten/

http://www.andersdenkend.info/stoornissen/de-kwaliteiten-van-mensen-met-een-autisme-spectrumstoornis

http://autisme.lagelanden.net/sterke-kanten-van-autisten/ (http://www.jebentgoedzoalsjebent.nl/Autisme.htm) http://www.hoogbegaafdvlaanderen.be/04_HB%20Thuis/anekdotes/creativiteit.html http://www.bureau-avant.nl/hoogbegaafd.htm http://www.hoogbegaafdvlaanderen.be/04_HB%20Thuis/anekdotes/creativiteit.html

Bronnen De hersenen: labels en de cortex: http://www.kennislink.nl/publicaties/hoogbegaafd-door-je-cortex

http://www.dyslexiekliniek.nl/dyslexie.html http://ajp.psychiatryonline.org/cgi/content/full/168/2/111#F1 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17985349 http://www.news-medical.net/news/20100415/154/Dutch.aspx?page=2 Hersen helften: http://www.leerwiki.nl/De_oorzaken_van_ADHD,_een_overzicht http://www.cals.nl/Onderwijsbegeleiding/Begeleiding/

vervolgLeerlingbegeleiding/dyslexiestartpagina/Algemeneinformatieoverdyslexie/tabid/804/Default.aspx

http://www.ntvg.nl/publicatie/dyslexie-als-cerebrale-functiestoornis/volledig

http://www.opvoedadvies.nl/dyslexie.htm http://mediatheek.thinkquest.nl/~llb106/helften.php Grote van hersenen: Kaas, J. H. (2000). Why Is Brain Size So Important: Design Problems and

Solutions as Neocortex Gets Bigger or Smaller. Brain and Mind 1, 7-23

Bronnen labels gaan vaak samen: http://www.steunpuntdyslexie.nl/wat-is-dyslexie/comorbiditeit/adhd/

http://www.lich.nl/HB_en_dyslexie.htm http://www.gezondweb.be/GezondWeb/RegioMap.htm?ori=%2fgezondweb

%2frubrieken%2fpsychologie%2fdyslexie%2fdyslexie-met-andere-stoornissen.htm http://www.freewebs.com/familievanderzanden/adhdbijvolwassenen.htm http://www.psycholoog.net/?p=439 http://www.hoogbegaafdvlaanderen.be/07_Probleemkind/7_tweemaal_speciaal.html http://www.slideshare.net/ShanaD/asperger-en-hoogbegaafdheid http://www.pasnederland.nl/index.php?

option=com_content&task=view&id=104&Itemid=87 http://www.pharosnl.nl/?adhd-of-hoogbegaafd http://web.mac.com/beelddenken/site/homepage/Artikelen/

2008/1/8_ADHD_en_beelddenken.html Positief in de hersenen: http://www.bbc.co.uk/news/health-12969025 http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/ziekten/15956-oorzaken-van-adhd.html http://www.pharosnl.nl/?adhd-of-hoogbegaafd Voorbeelden over genetische aspecten van labels: http://www.dyslexiewegwijzer.nl/cms/erfelijkheid.html http://www.bekina.org/docs03.html http://mediatheek.thinkquest.nl/~bge0005/Autisme.htm

BronnenAnders leren:hts://www.davisdyslexie.nl/ http://www.ikleeranders.nl/ http://www.adhdenik.nl/index.php?

sub=watisadhd&pag=hyperfocus&interessant=5&t=1314009145#interessant

http://web.mac.com/beelddenken/site/homepage/Artikelen/2008/1/8_ADHD_en_beelddenken.html

http://www.berenvanjouwweg.nl/http://www.leer-jong-leren.nl/informatie/theorie/204-wat-

maakt-hoogbegaafden-andershttp://www.ted.com/talks/lang/dut/

temple_grandin_the_world_needs_all_kinds_of_minds.htmlhttp://www.rpcz.nl/home/ http://www.jenaplan.nl/cms/upload/pdf/MK113_24-1-08.pdf http://www.groeienderwijs.nl/Portals/11/docs/artikel

%20rechterhersenhelft%20kinderen%20-%20kort.pdf

Zijn er nog vragen?