SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH BÀ RỊA VŨNG TÀU

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I NĂM HỌC 2015- 2016

MÔN: NGỮ VĂN 8 I. Văn học:

a. Truyện và ký Việt Nam - Lão Hạc (Nam Cao)

- Tức nước vỡ bờ (Ngô Tất Tố)

- Trong lòng mẹ ( Nguyên Hồng)

* Nhớ được nét chính về tác giả, những thông tin về tác phẩm.

* Nắm được cốt truyện, nhân vật, nội dung, ý nghĩa và những chi tiết nghệ thuật đặc sắc

trong các văn bản

b.Thơ Việt Nam

- Đập Đá ở Côn Lôn ( Phan Châu Trinh)

- Ông đồ (Vũ Đình Liên)

* Nhận biết tác giả và tác phẩm, hoàn cảnh ra đời, học thuộc lòng thơ, hiểu nội dung,

nghệ thuật và ý nghĩa văn bản.

* Giải thích được ý nghĩa nhan đề, tác dụng của các biện pháp nghệ thuật của tác phẩm

c.Văn học nước ngoài

- Cô bé bán diêm (An-đec- xen)

- Chiếc lá cuối cùng (O. Henry)

* Nhớ được những nét chính về tác giả, tác phẩm/ đoạn trích.

* Hiểu được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm/ đoạn trích của các văn bản nước ngoài.

II. Tiếng Việt:

- Từ tượng thanh, từ tượng hình

- Trợ từ, thán từ, tình thái từ

- Câu ghép

- Nói quá

- Nói giảm, nói tránh.

* Nhớ được khái niệm về các kiểu từ loại, chỉ ra được mục đích sử dụng các kiểu từ

loại đó.

* Nắm đặc điểm, biết cách sử dụng giá trị của từ tượng thanh, từ tượng hình trong văn

cảnh, tạo lập được một số câu có sử dụng từ tượng thanh tượng hình.

* Nắm được đặc điểm câu ghép; phân biệt được câu đơn và câu ghép; và đặt các loại

câu ghép.

* Hiểu thế nào là nói giảm nói tránh, nói quá, nêu được giá trị của nói giảm nói tránh,

nói quá trong văn bản.

III. Tập làm văn

* Ôn tập cho học sinh nắm vững cách làm bài văn thuyết minh.

Lưu ý: Trong quá trình ôn tập, GV cần rèn luyện cho HS kĩ năng đọc hiểu văn bản,

vì đề kiểm tra có thể sử dụng những ngữ liệu ngoài chương trình sgk.

....................................................HẾT.............................................................................

TRƯỜNG THCS LÊ QUANG CƯỜNG MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA

HỌC KÌ I NĂM HỌC 2015- 2016

MÔN NGỮ VĂN KHỐI 8

I. Mục tiêu đề kiểm tra

Chủ đề 1: Văn học

* Kiến thức cần đạt:

- Nhớ được tên tác giả, tác phẩm của các văn bản đã học trong chương trình Ngữ văn 8

học kỳ I.

- Nhận biết nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản.

- Nhận biết và giải thích các tình huống hoặc chi tiết của truyện.

* Kĩ năng cần đạt

- Đọc - hiểu một đoạn trích, một bài thơ cụ thể.

- Biết liên kết các thông tin trong hoặc ngoài SGK.

Chủ đề 2 : Tiếng Việt * Kiến thức cần đạt:

- Nhớ khái niệm và chỉ ra mục đích sử dụng của trợ từ, thán từ, tình thái từ.

- Nhận biết đặc điểm câu ghép, nắm được hình thức, chức năng của câu ghép.

- Nhận biết và phân tích tác dụng các biện pháp tu từ trong văn bản.

* Kĩ năng cần đạt

- Rèn luyện kĩ năng nhận diện, phân tích kiểu câu và phép tu từ trong văn bản.

- Tạo lập được một số câu, đoạn văn có sử dụng các kiểu từ loại vừa học, từ tượng

thanh, từ tượng hình.

Chủ đề 3 : Tập làm văn * Kiến thức cần đạt:

- Trình bày một bài văn thuyết minh.

* Kĩ năng cần đạt

- Biết triển khai các kỹ năng trong làm văn thuyết minh.

- Tiến hành các bước làm bài văn thuyết minh.

II. Xác định hình thức và thời gian kiểm tra:

- Hình thức: tự luận

- Thời gian: 90 phút,

- Số câu: 4.

III. Tính số câu hỏi và điểm số cho các cấp độ :

Cấp độ Nội dung (chủ đề)

Số

lượngcâu

(chuẩn cần

kiểm tra)

Điểm

số

Tỉ lệ

Cấp độ 1,2

(biết và thông

hiểu)

Chủ đề 1: Văn học

- Nhận biết tên tác giả, tác phẩm, thể loại,

phương thức biểu đạt qua một đoạn trích hoặc

một bài thơ.

- Nêu nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của

văn bản.

- Lí giải được sự phát triển của các tình tiết, sự

kiện, tình huống truyện.

- Hiểu được ý nghĩa, tác dụng của các chi tiết,

hình ảnh nghệ thuật trong tác phẩm.

2 3 30%

Chủ đề 2: Tiếng Việt

- Nhận biết và phân tích kiểu câu.

- Nhận biết và phân tích tác dụng của phép tu từ

trong văn bản.

- Tạo lập được một số câu, đoạn văn có sử dụng

từ tượng thanh, tượng hình, trợ từ, thán từ, tình

thái từ…hoặc các biện pháp tu từ vừa học.

1 2 20%

Cấp độ 3,4

(vận dụng cấp

độ thấp và cấp

độ cao)

Chủ đề 3:Tập làm văn

Tạo lập văn bản thuyết minh. 1 5

50%

IV. Thiết lập ma trận đề

Tên chủ đề Nhận biết Thông hiểu

Vận dụng

Cộng Cấp độ

thấp

Cấp độ

cao

1. Văn học:

- Truyện và ký Việt

Nam :

+Trong lòng mẹ

(Nguyên Hồng);

+Tức nước vỡ bờ

( Ngô Tất Tố);

+ Lão Hạc

( Nam Cao).

-Thơ Việt Nam:

+ Đập đá ở Côn Lôn

( Phan Châu Trinh);

+ Ông đồ (Vũ Đình

Liên).

- Văn bản nước ngoài

+ Cô bé bán diêm (An-

đec-xen)

+ Chiếc lá cuối cùng

(O-hen-ri)

- Nhận biết tên

những tác phẩm

(đoạn trích) tác

giả.

- Chỉ ra được

phương thức

biểu đạt, các

biện pháp nghệ

thuật trong văn

bản.

- Hiểu được đặc

điểm, tính cách

của nhân vật.

- Nắm được

những nét đặc

sắc về nội dung

và nghệ thuật

trong các bài

thơ.

- Giải thích ý

nghĩa, tác dụng

của các chi tiết,

hình ảnh nghệ

thuật trong tác

phẩm.

Số câu:2

Số điểm: 3

Tỉ lệ: 30%

2. Tiếng Việt:

- Từ tượng thanh; từ

tượng hình ;

- Trợ từ, thán từ, tình

thái từ;

- Nói quá; nói giảm, nói

tránh;

- Nhớ đặc điểm,

nhận biết từ

tượng thanh, từ

tượng hình

trong văn miêu

tả.

- Nhận ra các

biện pháp tu từ

được sử dụng

- Biết cách sử

dụng giá trị của

từ tượng thanh,

từ tượng hình

trong viết văn

miêu tả.

- Hiểu được tác

dụng của tu từ

được sử dụng

- Tạo lập

được một số

câu, đoạn

văn có sử

dụng từ

tượng thanh,

tượng hình,

trợ từ, thán

từ, tình thái

từ…hoặc

Số câu: 1

Số điểm: 2

Tỉ lệ 20 %

- Câu ghép. trong văn bản.

- Nhận biết đặc

điểm câu ghép .

trong văn bản.

- Phân tích được

cấu trúc câu

ghép.

các biện

pháp tu từ

vừa học.

3. Tập làm văn.

-Văn thuyết minh.

Tạo lập

văn bản

thuyết

minh.

Số câu: 1

Số điểm: 5

Tỉ lệ 50 %

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỉ lệ %:

1

2,0

20 %

1

2,0

20 %

1

1,0

10%

1

5,0

50%

4

10

100 %

TRƯỜNG THCS LÊ QUANG CƯỜNG

TỔ NGỮ VĂN- SỬ- ĐỊA- CÔNG DÂN

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KIỂM TRA HỌC KÌ I

MÔN NGỮ VĂN LỚP 8

Năm học 2015-2016

A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC

I. PHẦN VĂN:

1.Truyện kí Việt Nam.

STT Tên văn bản-

Tên tác giả

Thể

loại

Nội dung Giá trị nghệ thuật

1 Trong lòngmẹ

(Trích“Những

ngày thơ ấu”)

Nguyên Hồng

Hồi kí Nỗi cay đắng tủi cực và tình

yêu thương mẹ mãnh liệt của

chú bé Hồng khi xa mẹ và

khi được gặp mẹ.

Sử dụng những hình ảnh

so sánh liên tưởng làm

nổi bật cảm xúc và tâm

trạng của chú bé Hồng.

- Tự sự xen

miêu tả, biểu cảm

2 Tức nước vỡ bờ

(Trích “ Tắt đèn”)

- Ngô Tất Tố

Tiểu

thuyết

-Vạch trần bộ mặt tàn ác , bất

nhân của chế độ thực dân

nửa phong kiến, tố cáo chính

sách thuế khóa vô nhân đạo.

- Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của

người phụ nữ nông dân vừa

giàu tình yêu thương vừa có

sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.

- Ngòi bút hiện thực

sinh động.

- Xây dựng tình huống

truyện bất ngờ, éo le, có

cao trào và giải quyết

hợp lí.

- Xây dựng nhân vật

chủ yếu qua miêu tả

ngôn ngữ và hành động

trong thế tương phản

với các nhân vật.

3 Lão Hạc

(Trích “ Lão

Hạc” - Nam

Cao

Truyện

ngắn

Số phận đau thương và phẩm

chất cao quí của người nông

dân cùng khổ trong xã hội

Việt Nam trước CMT8.

- Thái độ trân trọng của tác

giả đối với họ.

- Khắc họa nân vật cụ

thể, sống động đặc biệt

là miêu tả và phân tích

diễn biến tâm lí nhân

vật.

-Cách kể chuyện linh

hoạt. Ngôn ngữ kể và tả

rất chân thực, tự nhiên,

giản dị nhưng mang tính

triết lí.

- Tự sự xen

miêu tả, biểu cảm

2.Thơ Việt Nam.

STT Tên văn

bản-

Tên tác giả Thể loại Nội dung Giá trị nghệ thuật

1 Đập đá ở

Côn Lôn

Phan Châu

Trinh

Thơ thất

ngôn bát

cú

Thể hiện khí phách

hiên ngang coi thường

mọi gian lao, thử thách

và một tấm lòng son sắt

thủy chung với nước, với

dân, với sự nghiệp cách

mạng của người chí sĩ

cách mạng.

- Ngôn ngữ hàm

súc, kết hợp tả thực

với ẩn dụ, tượng

trưng.

- Giọng điệu hào

hùng, lạc quan.

2 Ông đồ

Vũ Đình

Liên

Thơ ngũ

ngôn

Tình cảnh đáng thương

của ông đồ, qua đó toát

lên niềm thương cảm

chân thành và nỗi nhớ

tiếc cảnh cũ, người xưa.

- Lời thơ bình

dị, cô đọng, hàm

súc. - Hình ảnh thơ

giàu sức gợi tả,

- Sử dụng câu hỏi tu

từ, tả cảnh ngụ tình

và biện pháp nhân

hóa.

3.Văn bản nước ngoài

STT Tên văn bản

Tác giả Thể

loại

Nội dung Giá trị nghệ thuật

1 Cô bé bán diêm

An- đec-

xen

Truyện

ngắn

Thể hiện niềm xót xa,

thương cảm sâu sắc của

nhà văn đối với cô bé

bán diêm bất hạnh.

- Cốt truyện

nhẹ nhàng, nghệ

thuật kể chuyện hấp

dẫn.

- Sử dụng đan

xen giữa yếu tố hiện

thực và mộng

tưởng.

2 Chiếc lá cuối

cùng

O –hen -

ri

Truyện

ngắn

Thể hiện tình yêu thương

cao cả của những người

nghèo khổ.

- Sử dụng

nhiều tình tiết hấp

dẫn, sắp xếp chặt

chẽ khéo léo,

- Kết cấu đảo

ngược tình huống

hai lần.

II. PHẦN TIẾNG VIỆT.

STT Tên bài Khái niệm , phân loại, tác dụng Ví dụ

1 Trợ từ - Là những từ chuyên đi kèm với một số từ ngữ

trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ

đáng giá sự vật, sự việc được nói đến ở sự việc

đó .

- Các trợ từ thường gặp: những, chính, đích,

ngay, có,…

* Lưu ý: Khi xác định trợ tù phải đặt vào

văn cảnh cụ thể -> tránh nhầm lẫn với các từ

loại khác.

- Chính hắn đã làm

việc đó. ->Trợ từ

- Tôi có những ba

cây viết. -> Trợ từ

- Tôi vẫn nhớ mãi

những niệm ấy.

-> Lượng từ (không

phải trợ từ)

2 Thán từ - Là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc

của người nói hoặc dùng để gọi đáp.

- Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó

được tách ra thành câu đặc biệt.

- Này, bạn đi đâu

đấy? ->Thán từ gọi-

đáp.

- Ôi, cái chân tôi đau

quá! ->Thán từ bộc lộ

cảm xúc.

3 Tình thái từ - Là những từ được thêm vào câu để tạo câu

nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để

biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.

- Thán từ có 4 loại :

+ Tình thái từ nghi vấn:à, ư, hả, chứ chăng,…

+ Tình thái từ cầu khiến:đi, nào, với,…:

+ Tình thái từ cảm thán:thay, sao,..:

+ Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm:ạ, nhé,

cơ, mà,…:

- Bạn làm bài chưa?

-> TTT nghi vấn

- Chờ mình đi với!

->TTT cầu khiến

- Em chào thầy ạ!

->TTT biểu thị sắc

thái tình cảm

- Thương thay thân

phận con tằm ..

-> TTT cảm thán

4 Từ tượng

hình, từ

tượng thanh

- Từ tượng hình là từ gợi tả dáng vẻ, trạng thái

của sự vật.

- Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của

tự nhiên, của con người..

- Lom khom dưới núi

tiều vài chú

Lác đác bên sông

chợ mấy nhà.

- Côn Sơn suối chảy

rì rầm Ta nghe như tiếng

đàn cầm bên tai.

III. TẬP LÀM VĂN.

Kiểu bài: Văn thuyết minh.

*Nắm chắc phương pháp làm bài: Tìm hiểu đề, lập dàn ý, viết thành bài, các bước làm

văn thuyết minh.

* Dàn ý chung : Thuyết minh về một sự vật

1) MB: Giới thiệu đối tượng thuyết minh hoặc ý nghĩa của đối tượng đó.

2) TB: Lần lượt giới thiệu :

- Nguồn gốc.

- Chủng loại.

5 Câu ghép - Câu ghép là câu do hai hoặc nhiều cụm C-V

không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V

này được gọi là một vế câu.

- Có 2 cách nối vế câu:

+ Dùng từ có tác dụng nối (Nối bằng quan hệ

từ; cặp quan hệ từ; cặp đại từ, chỉ từ, cặp từ hô

ứng..)

+ Không dùng từ nối (Nối bằng dấu phẩy,

chấm phẩy, dấu hai chấm)

- Các vế của câu ghép có quan hệ khá chặt chẽ.

Những quan hệ thường gặp là: nguyên nhân,

điều kiện, giải thích,tăng tiến, đồng thời, tương

phản, bổ sung, lựa chọn,…

- Nếu mọi người

không vứt rác bừa bãi

thì khu phố sẽ sạch

đẹp.

-> Quan hệ điều kiện

( giả thiết)

- Vì trời mưa to nên

nó đến trường muộn.

-> Quan hệ nhân

quả.

6 Nói quá Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ,

qui mô, tính chất của sự vật, sự việc, hiện tượng

được miêu tã để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng

sức biểu cảm.

-Bác ơi tim Bác mênh

mông quá !

Ôm cả non sông

một kiếp người.

( Tố Hữu)

-> Nhấn mạnh tình

yêu thương bao la của

Bác Hồ.

7 Nói giảm nói

tránh

Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng

cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây

cảm giác quá đau buồn ghê sợ, nặng nề, tránh

thô tục, thiếu lịch sự.

Bác Dương thôi đã

thôi rồi Nước mây man mác

ngậm ngùi lòng ta.

-> Tránh gây cảm

giác quá đau buồn khi

nói đến cái chết.

- Đặc điểm, cấu tạo .

- Công dụng

- Cách sử dụng, bảo quản, ý nghĩa

3) KB: Bày tỏ thái độ đối với đối tượng.

* Dàn ý : Thuyết minh một thể loại văn học.

* Nắm chắc phương pháp làm bài: Tìm hiểu đề, lập dàn ý, viết thành bài, các bước làm

văn thuyết minh về một thể loại văn học.

b. Một số đề: Tham khảo một số đề sau:

Đề : Thuyết minh đặc điểm truyện ngắn.

1) MB:

Truyện ngắn là thể loại xuất hiện muộn ở Việt Nam vào giai đoạn văn học hiện đại.

2) TB:

-Dung lượng không nhỏ , phạm vi phản ánh cuộc sống hẹp( 1 biến cố, 1 hành động, 1 tư

tưởng…)của cuộc đời nhân vật thể hiện 1 khía cạnh của tình cảm.

-Nhân vật: ít nhân vật và sự kiện.

-Cốt truyện đơn giản, diễn ra trong không gian, thời gian hẹp.

-Kết cấu:đối chiếu, tương phản.

-Chi tiết: cô đọng.

* KB:Truyện ngắn là thể loại gần gũi với đời sống , súc tích, dễ đọc.Nhiều nhà văn lớn của

nước ta đã thành công ở thể loại này .

Dàn ý: Thuyết minh về một phương pháp cách làm

1) Mở bài: Gioi thiệu về đối tượng thuyết minh

2) Thân bài:

- Nguồn gốc, lịch sử của sản phẩm

- Nguyên liệu

- Cách chế biến, cách làm

- Thành phẩm, sản phẩm

- Thưởng thức, sử dụng, tác dụng

3) Kết bài: Ý nghĩa

B. BÀI TẬP

1) Phân tích biện pháp tu từ được sử dụng trong 2 đoạn thơ sau:

a) Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn

Lừng lẫy làm cho lở núi non

Xách búa đánh tan năm bảy đống

Ra tay đập bể mấy trăm hòn.

( Phan Châu Trinh)

b) Than vận nước gặp khi biến đổi,

Để quân Minh Thừa hội xâm lăng,

Bốn phương khói lửa bừng bừng

Xiết bao thảm họa xương rừng máu sông!

( Trần Tuấn Khải)

c) Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế

Mở miệng cười tan cuộc oán thù

Thân ấy vẫn còn còn sự nghiệp

Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.

( Phan Bội Châu)

2) Cho đoạn trích sau và trả lời các yêu cầu:

“ Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi.Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:

- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ! (…) Này! Ông giáo ạ!Cái giống nó cũng khôn!...”

a) Chỉ ra một thán từ, một tình thái từ có trong đoạn văn trên.

b) Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn trên.

3) Cho đoạn văn sau :

“ Tôi lắng nghe tiếng hai cây phong rì rào,tim đập rộn ràng vì thảng thốt và vui sướng,rồi

trong tiếng xào xạc không ngớt ấy , tôi cố hình dung ra những miền xa lạ kia. Thưở ấy, chỉ

có một điều mà tôi chưa hề nghĩ đến: ai là người đã trồng hai cây phong trên đồi này?”

( Hai cây phong – Ai-ma-tốp)

a. Tìm những từ tượng thanh có trong đạn văn trên.

b. Xác định câu ghép và chỉ ra quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép.

* Một số đề Tập làm văn tham khảo:

1) Thuyết minh một dụng cụ học tập, một vật dụng trong gia đình.

2) Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam.

3)Giới thiệu về một cuốn sách.

4)Thuyết minh về một món ăn, một thứ đồ chơi dân gian

5) Thuyết minh về đặc điểm thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt, lục bát...

Chúc các em đạt kết quả tốt trong kì kiểm tra sắp tới!