Keuze van thema’s voor een economische agenda

De economische kracht van

‘s-Hertogenbosch

Sergej Bulterman (Bureon)

Anouk Smeltink-Mensen (AnalyZus)

‘s-Hertogenbosch, 15 november 2016

Programma

16:00 Welkom

16.10 Presentatie onderzoek en thema’s voor een

economische agenda

16:30 Parallelsessie

17:20 Pauze

17:35 Pitches

17:50 Evaluatie en afsluiting

18:00 Borrel

Inleiding

1. Analyseresultaten

• Economisch profiel

• Staat van de Bossche economie

• Regionale positionering

2. Introductie van de thema’s

• Omschrijving/duiding

• Toelichting/motivering

3. Discussie (in groepjes)

• Relevantie, urgentie, draagvlak

• Prioritering

• Ambitie en (concrete) doelstellingen

4. Pitches (terugkoppeling)

Analyseresultaten

• Historisch profiel: bestuurdersstad, handelsstad, maakstad,

agrifoodstad een mix, die deels nog doorklinkt

• Brede economische structuur

• Een mix van lokaal MKB en ‘footloose’ bedrijven

• Dienstenstad: ICT, zakelijke en financiële diensten, handel

• Voorzieningenniveau: binnenstad, JBZ, juridisch, provincie,

onderwijsinstellingen

• Hoge werkfunctie maar het gezellige, Bourgondische profiel

overheerst het zakelijke profiel

• ’sH: B2C een sterk merk, B2B niet

• Bedrijvennetwerken: ons-kent-ons, losse netwerken

• ‘Eiland’ in een groene, agrarische omgeving

Economisch profiel

Sectorstructuur

Bedrijfsgrootte

• ‘s-Hertogenbosch minder goed door de economische crisis

heen gekomen

• Gemiddeld beeld economische dynamiek, wat minder starters

• Bovengemiddeld welvaarts- en participatieniveau

• Werkloosheid op landelijk niveau; wel relatief grote groep

langdurig werklozen

• Economische vernieuwing grotendeels ‘formeel/institutioneel’

van aard

• De stad slaat voorzichtig haar vleugels uit…

• Sense of urgency over economie dringt langzaam door

Staat van de Bossche economie

Werkgelegenheidsontwikkeling

Werkgelegenheidsontwikkeling sectoren

Groei en export

Bedrijvendynamiek

Welvaart

1. Lokaal: groot belang lokale netwerken en handelsrelaties

2. NO-Brabant: centrumfunctie

• Consumentenvoorzieningen: winkels (koopstromen), cultuur, zorg

• Kennisvoorzieningen: onderwijs, kennisinstellingen, dienstverlening

• MBO/HBO-arbeidsmarkt (pendelstromen)

3. Noord-Brabant: Brabantse steden

• Provinciehoofdstad: bestuur, beleid, juridisch

• Institutioneel: triple helix, diensten-hightech

• Handel: Noord-Brabant belangrijkste binnenlandse handelsregio

4. Assen: A2/A59

• Handelsrelaties: A59 en zuidelijke A2 relaties domineren

• Arbeidsmarkt: A59 inkomend mbo-niveau, A2 uitgaand hbo-niveau

Regionale positionering

Arbeidsmarkt (pendelstromen)

Werkbestemming Bosschenaren

(buiten de stad)

Woonregio werkenden in ‘s-Hertogenbosch

(excl. Bosschenaren zelf)

11,2%

7,4%

5,6%

1,9%

3,1%

1,5%

3,7%

2,1%

0,2%

16,3%

20,3%

0% 10% 20% 30%

Overig NO-Brabant

Zuidoost-Noord-Brabant

Midden-Noord-Brabant

West-Noord-Brabant

Zuidwest-Gelderland

Arnhem/Nijmegen

Utrecht

Groot-Amsterdam

Noord-Limburg

noord-zuid-as (A2)

oost-west-as (A59)

18,5%

6,0%

7,6%

2,4%

5,2%

3,2%

2,6%

0,9%

0,4%

14,8%

31,8%

0% 20% 40%

Overig NO-Brabant

Zuidoost-Noord-Brabant

Midden-Noord-Brabant

West-Noord-Brabant

Zuidwest-Gelderland

Arnhem/Nijmegen

Utrecht

Groot-Amsterdam

Noord-Limburg

noord-zuid-as (A2)

oost-west-as (A59)

Afzetmarkt (handelsstromen)

Exportregio’s in NL van het Bossche bedrijfsleven

(excl. lokale afzet)

Importregio’s in NL van het Bossche bedrijfsleven

(excl. lokale inkoop)

5,6%

2,0%

4,5%

4,2%

1,5%

2,6%

1,3%

1,1%

13,1%

13,1%

9,6%

0% 5% 10% 15%

Ovg NO-Brabant

West Noord-Brabant

Midden Noord-Brabant

Zuidoost Noord-Brabant

Zuidwest-Gelderland

Utrecht

Groot-Amsterdam

Arnhem-Nijmegen

Ovg Nederland

oost-west-as (A59)

noord-zuid as (A2)

7,7%

2,0%

3,6%

4,2%

1,0%

4,3%

1,4%

0,8%

10,3%

14,2%

10,8%

0% 5% 10% 15%

Ovg NO-Brabant

West Noord-Brabant

Midden Noord-Brabant

Zuidoost Noord-Brabant

Zuidwest-Gelderland

Utrecht

Groot-Amsterdam

Arnhem-Nijmegen

Ovg Nederland

oost-west-as (A59)

noord-zuid-as (A2)

Verzorgingsgebied (koopstromen)

Herkomst omzet detailhandel en horeca binnenstad ‘s-Hertogenbosch (2014)

Niet-dagelijkse

detailhandel Horeca

's-Hertogenbosch 35% 15%

Sint-Michielsgestel 6% 1%

Vught 5% 2%

Heusden 4% 2%

Schijndel 2% 0%

Oss 2% 1%

Elders NO Brabant 5% 3%

Elders Brabant 14% 19%

Gelderland 11% 11%

Zuid-Holland 5% 14%

Limburg 3% 4%

Utrecht 3% 9%

Noord-Holland 3% 14%

Overige provincies 2% 5%

100% 100%

Synthese

• ‘s-Hertogenbosch is een stad met veel economische

activiteit, maar zonder een sterk economisch profiel

• Het is geen 5 voor 12, het is het economisch fundament

dat aandacht behoeft

• De functie van ‘s-Hertogenbosch als ‘Poort van Noord-

Brabant’ is relatief beperkt

• Het Bossche economisch netwerk is als een

eilandengroep in open zee; hecht en versnipperd

tegelijk

Synthese (1)

• De laatste jaren zijn veel initiatieven ter versterking

van het ondernemingsklimaat opgestart, maar

grotendeels ‘top down’

• Terwijl ‘s-Hertogenbosch beschikt over veel jong

(ondernemers)talent dat een impuls kan geven aan

de economische dynamiek in de stad

• De economische positionering en profilering hangt

primair af van de gekozen economische koers, maar

is daarmee niet 1-dimensionaal

Synthese (2)

Kansen

• Versterking profiel en realisaties spin-off's rond data science

(JADS/ICT)

• Verder investeren in gunstig startersklimaat (broedplaatsen)

• Bottom up uitbouw van AFC en kruisbestuiving AFC met ICT

en life sciences/health

• Uitbouwen kennisfunctie en versterken relatie met

bedrijfsleven (t.b.v. innovatie, start-ups)

• Verder uitbouwen USP’s Bossche binnenstad (bourgondisch,

cultureel, winkelstad)

• Proactieve aandacht voor potentiële (internationale)

vestigers

• Binding studenten en jong talent via stedelijke voorzieningen

Thema’s voor een economische agenda

• De brede economische structuur en versnippering van

belangen verhinderen eenduidigheid in ambities en beleid

• Draagvlak en actieve betrokkenheid zijn een vereiste

• Aanreiken ‘stip aan de horizon’ via een beeldende ambitie

• Gedragen citymarketing (ambassadeurschap) is gebaat bij

een economisch-maatschappelijke ‘kapstok’

Van traditionele (sectorale) speerpunten

naar verbindende, richtinggevende thema’s

Koppeling aan doelgroepen en vertaling naar geografische

scope

Benaderingswijze

’sH Driven by data

ICT-sector

Kennis &Research

Partnerships

B2C

Marketing

B2B

‘sH Broedplaats voor jong ondernemerschap

bedrijfsruimte

woonklimaat

opleiding

begeleiding

‘sH Food&Health Service Center

‘Poort’ naar AFC(acquisitie/lobby)

Proeftuin b2c

Werkgelegenheid: 37.000 banen (12% NOB) Toegevoegde waarde: € 1,9 mrd. (10% NOB) Exportwaarde: € 4,3 mld. (32% NOB)

‘sH Gastvrij

’sH Duurzaam aan het werk

participatie concurrentie

HNW

sociale innovatie

(om)scholing

re-integratie

’sH Building the City

Afdronk parallelsessie

• Analyse en thema’s breed herkend

• Thema 5 (HC) en 6 (Fysiek) komen minder pregnant naar voren; zijn

meer voorwaardenscheppend

• Thema 4 (Gastvrij) spreekt wel aan, maar deels vanuit authentieke

kracht als ‘stijlfiguur’, deels als onderlinge verbinder van

ondernemers(netwerken)

• Thema 1 (BD) en 3 (F&H) spreken het meest aan, geven ‘sH de kans

een autoriteit te zijn; profilering en onderscheidende positie

• Thema 2 (Jong talent) komt als relevante doelgroep onder 1 en 3

terug

• ‘Laden’ van 1 en 3 is een aandachtspunt; is het middel of doel?

1 BD Gastvrij, 3 F&H Duurzame, leefbare, vitale stad

• De regionale dimensie dient verder te worden uitgewerkt

Parallelsessies

Parallelsessie

1. Bediscussieer de zes thema’s

2. Prioriteer (o.b.v. belang, urgentie,

draagvlak, haalbaarheid etc.)

3. Formuleer een ambitie en concrete

doelstellingen voor de top 2 thema’s

4. Pitch (max. 3 minuten)

Groepsindeling

TAFEL I TAFEL 2 TAFEL 3 TAFEL 4

Marc Hoedemakers      Rico Niesten          Rob Gielens           Maurice Manders      

Wilbert van den Brink Duncan Buisman       Hans Dona Bas Bosma            

Kees van Eijndhoven   Marrie Hoedelmans    Patrick Kloth         Sjef van der Donk    

Jan van der Hoeven    Miranda Jansen       Gert Meijerman       Sjoerd van het Erve  

Victorien van Hulst   Angelique Penners    Maik van Mierlo      Jody van de Griendt  

Peter de Kubber       Sjef de Pont          Toin Saris            Manon de Kok         

Hans Nuijten          Karin Rademaker      Pieter Schendstok    Anton van de Rijt    

Leo Sedee             Roel Schutten         Bert van Strien Jos van de Wouw      

Jacqueline Spoeltman  Eric Steenbakkers    

Vervolg

• 16 november: sessie G15

• 7 december: uitwerking thema’s (wat, wie, wanneer)

• Begin 2017: Presentatie economische agenda

Bureon

Dhr. Sergej Bulterman

sergej@bureon.nl

06-22475670

Contact

AnalyZus

Mevr. Anouk Smeltink-Mensen

anouk@analyzus.nl

06-52561220