Vanaf nu zou het zomaar kunnen: terwijl je terugkomt van een door de bibliotheek georganiseerde bijeenkomst met andere amateurarcheologen word je ingehaald door een jongen op een brommertje die bibliotheekboeken bezorgt. Als je langsgaat bij je oma in het zorgcentrum is ze in de plug-in bibliotheek haar boek aan het omruilen. Tijdens de koffie krijg je een sms’je van bibliotheek.nl dat je over het unieke historische werk kunt beschikken waar je naar op zoek was. En eenmaal thuis zie je dat jouw bibliotheek online discussieert over de bijeenkomst waar je net vandaan komt.

In de informatiemaatschappij van nu kijken we hier niet van op, we kunnen steeds vaker op elk moment van de dag en waar we ook zijn gebruik maken van diensten. Als inwoner van een gemeente verwacht je ook dat de bibliotheek je op die manier bedient. En dat is precies de ontwikkeling die het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) regisseert. In opdracht van het ministerie van OCW schrijft het SIOB het plan voor de sector en inspireert het beleid van lokale bibliotheken. Het plan voor de innovatie van de sector staat in de visie Bibliotheek 2016. Tijdens het VNG-jubileumcongres verzorgt het SIOB een stand en deelcongres waar deelnemers een beeld krijgen van de vele verschijningsvormen van de hedendaagse bibliotheek.

Bijdrage aan de gemeenschap“De bibliotheek is iets waar je trots op moet zijn.” Aan het woord is Maria Heijne, directeur van het SIOB. Zij ondersteunt de sector bij het beleid voor de toekomst. Hoe kunnen bibliotheken de kernfuncties ‘lezen, leren en informeren’ zo ontwikkelendat ze het ondersteunen van de persoonlijke ontwikkeling van burgers zo goed mogelijk kunnen vervullen? “In de gemeente is de ‘ideale’ bibliotheek zichtbaar enactief en speelt ze in op wat er lokaal gebeurt. Je moet vooral worden gezien als bijdrage aan de gemeenschap, niet als kostenpost.” Bibliotheken staan lokaal onder flinke financiële druk. Daarmee is de noodzaak voor een goede collectieve bibliotheek-voorziening groter dan ooit en daar komt het SIOB in beeld. “Wij bieden een grote kapstok aan, de bibliotheken moeten daar zelf lokaal hun activiteiten aan hangen.”

Voor laaggeletterden en hoger opgeleidenEen deel van die kapstok is de nieuwe gezamenlijke digitale voorziening. Alle 164 bibliotheek organisaties sluiten nog dit jaar aan op www.bibliotheek.nl. Je kunt dan vanuit elk deel van het land boeken lenen uit de centrale catalogus. “Het mooie is dat we maar op een plek na hoeven te denken over de manier van aanbieden. Lokale bibliotheken sluiten naadloos aan en leveren in een klap een zeer goede digitale dienstverlening. Want de inhoud wordt ook nog verrijkt,” zegt de directeur van het SIOB. Leners zien bijvoorbeeld andere bronnen van informatie die over het onderwerpbeschikbaar zijn, zoals artikelen en straks bijvoorbeeld film en geluid over het thema. En je kunt er veel meer vinden omdat de nationale bibliotheekcatalogus wordt gekoppeld met vele databases zoals die van cultureel erfgoed, maar ook van weten-schappelijke artikelen. De hedendaagse bibliotheek krijgt zo nadrukkelijk een nieuwe

functie. “De bibliotheek wordt ieders informatiemaatje, dat zowel laaggeletterden als hoogopgeleiden iets te bieden zal hebben. Lokaal kunnen bibliotheken het aabod nog verrijken door bijvoorbeeld cocreatie-projecten op te zetten met historische verenigingen, scholen of amateur archeologen.”

Digitaal betekent betere gegevens over gebruikMet de overgang naar een gezamenlijke digitale voorziening gaan de bibliotheek-directies en gemeenten beschikken over betere gegevens. Er is bijvoorbeeld beter te meten hoeveel niet-leden gebruik maken van de voorzieningen. “ En zo kan de bibliotheek nieuwe doelgroepen ontdekken en de dienstverlening blijven verbeteren,”zegt Maria Heijne. “Wij willen graag een breed aanbod Nederlandstalige eBooks ter uitleen beschikbaar stellen en zijn daarvoor in overleg met uitgevers.” Ook initieert het SIOB onderzoeken om de waarde van het werk van bibliotheken meetbaar te maken. Zoals effectmetingen naar leesbevordering en wat de bibliotheek op school betekent voor het onderwijs. Voor die gegevens beschikbaar zijn, krijgen bibliothekenal te maken met bezuinigingen. “Je kunt ervoor kiezen minder ruime openingstijden te hanteren of vestigingen te sluiten, maar veel slimmer is het om te zoeken naar bijzondere oplossingen. Om creatief na te denken wat je klanten wilt blijven bieden met minder geld. Bibliotheken moeten, samen met partners in de gemeente, de handenineenslaan, alle digitale mogelijkheden benutten en een geïntegreerd aanbod ontwikkelen dat lokaal aanslaat. Internet en social media bieden kansen. En je kunt servicepunten inrichten in zorgcentra en op school, of boeken thuisbezorgen. Daarnaast blijven er grote icoonbibliotheken die zich ontwikkelen tot culturele magneten en een spil vormen in de lokale culturele omgeving.”

Bibliotheek: meerwaarde voor de gemeente!De overgang van het oude bibliotheekinstituut naar de hedendaagse en toekomstigebibliotheek vraagt van bibliotheekdirecties om cultureel-maatschappelijk onder-nemerschap te tonen. “Bibliotheken moeten hun rol claimen in de lokale omgeving en bijvoorbeeld zich manifesteren op de lokale educatieve agenda met hun toegevoegdewaarde voor de gemeenschap, voor laaggeletterden en hun bijdrage aan het onderwijs. Ook de laagdrempelige mogelijkheden voor mensen die aansluiting zoeken in de maatschappij en de centrale rol die ze hebben in het culturele leven kunnen bibliotheken over het voetlicht brengen. Vroeger ging je naar de bibliotheek om een boek te lenen. Nu is de openbare bibliotheek belangrijk bij het ondersteunen van de persoonlijke ontwikkeling van alle groepen burgers. Laat gemeenten en bibliotheken samen kijken naar die meerwaarde voor de gemeente!”

Meer informatie:www.siob.nl www.debibliotheken.nlwww.bibliotheek.nl

Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB)

De hedendaagse bibliotheek: ieders informatiemaatje