de inhoud van dit thema: 1-1 1.2wat is gedrag? 1.3verbaal en non-verbaal gedrag 1.4aspecten van...
TRANSCRIPT
![Page 1: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/1.jpg)
De inhoud van dit thema:
1-1
1.2 Wat is gedrag?
1.3 Verbaal en non-verbaal gedrag
1.4 Aspecten van menselijk gedrag
1.5 Wat bepaalt ons gedrag?
1.6 Tips voor de praktijk
![Page 2: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/2.jpg)
Menselijk gedrag:
1-2
alles wat mensen doen of juist niet doen
![Page 3: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/3.jpg)
Verbaal en non-verbaal gedrag:
1-3
• verbaal:
talig gedrag; taalgebruik met woorden; de
letterlijke inhoud van een boodschap
• non-verbaal:
lichaamstaal zoals uiterlijk, lichaamshouding,
gezichtsuitdrukking, arm- en handgebaren,
stemgebruik
![Page 4: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/4.jpg)
Drie aspecten van menselijk gedrag:
1-4
• cognitieve aspecten (denken)
• motorische aspecten (kunnen)
• sociaal-affectieve aspecten (voelen)
![Page 5: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/5.jpg)
Gevoelens, gedachten en handelingen:
1-5
handelingen
gedachten
gevoelensen emoties
![Page 6: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/6.jpg)
Gedragsdeterminanten:
1-6
• psychosociale factoren
• aanlegfactoren
• organische factoren
![Page 7: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/7.jpg)
Psychosociale factoren:
1-7
• opvoeding, gezinsfactoren
• vrienden, relaties
• omgevingsfactoren
• ervaringen en emoties
![Page 8: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/8.jpg)
Aanlegfactoren:
1-8
• erfelijkheid
• persoonlijkheid, temperament
![Page 9: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/9.jpg)
Organische factoren:
1-9
• lichamelijke factoren
• biochemische en hormonale factoren
![Page 10: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/10.jpg)
De inhoud van dit thema:
2-1
2.2 Motieven van sportdeelname
2.3 Maslow en motieven
2.4 Prestatie en motivatie
2.5 Tips voor de praktijk
![Page 11: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/11.jpg)
Motieven voor sportdeelname:
2-2
• vrijetijdsmotief
• gezondheids- en fitheidsmotief
• sociaal motief
• compensatiemotief
• prestatiemotief
• intrinsiek motief
• esthetisch motief
![Page 12: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/12.jpg)
De piramide van Maslow:
2-3
zelfver-wezenlijking
waardering
liefde en ergens bij horen
veiligheid, duidelijkheid en zekerheid
lichamelijke behoeften
![Page 13: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/13.jpg)
Motivatie:
2-4
de bereidheid om inspanning te leveren ten behoeve
van het behalen van doel waarmee iemand zijn
behoeften bevredigt
![Page 14: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/14.jpg)
Relatie spanning/prestatie:
2-5
prestatie
spanning
![Page 15: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/15.jpg)
Prestatiemotivatie:
2-6
1 behoefte om te presteren (prestatiemotief)
2 behoefte om mislukking te vermijden, angst om
te falen (faalangst)
![Page 16: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/16.jpg)
De inhoud van dit thema:
3-1
3.2 Wat is observeren?
3.3 Eisen aan observeren
3.4 Waarnemen en waarnemingsfouten
3.5 Observatiemethoden
3.6 Het stappenplan (methodisch observeren)
3.7 Tips voor de praktijk
![Page 17: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/17.jpg)
Observeren:
3-2
bewust en doelgericht waarnemen met als
bedoeling informatie te verzamelen
![Page 18: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/18.jpg)
Eisen aan observatie:
3-3
• betrouwbaar
• objectief
• nauwkeurig
![Page 19: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/19.jpg)
Wat zie je?
3-4
![Page 20: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/20.jpg)
Objectiviteit:
3-5
• alleen feiten, datgene wat je waarneemt
• concrete gedragingen
• geen meningen of interpretaties
• door meerdere observatoren vastgesteld
![Page 21: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/21.jpg)
Belangrijkste waarnemingsfouten:
3-6
• selectief waarnemen
• subjectief waarnemen
• begin en eind
• contrast
• projectie
![Page 22: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/22.jpg)
Belangrijkste observatiemethoden:
3-7
• participerende observatie
• niet-participerende observatie
• kwalitatieve observatiemethoden
- beschrijvende observatie
- event sampling
- beoordelingsschalen en checklists
• kwantitatieve observatiemethoden
- time sampling
![Page 23: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/23.jpg)
Stappen bij observeren
(methodisch observeren):
3-8
1 bepaal het doel
2 bepaal het te observeren gedrag
3 kies een passende observatiemethode
4 kies eventuele hulpmiddelen
5 bepaal de observatiesituatie
6 kies een manier van rapporteren
![Page 24: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/24.jpg)
De inhoud van dit thema:
4-1
4.2 Het begrip zelfbeeld
4.3 De belangrijkste bouwstenen van het zelfbeeld
4.4 De verschillende zelfbeelden
4.5 Faalangst
4.6 Het gewenste zelfbeeld
4.7 Tips voor de praktijk
![Page 25: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/25.jpg)
Zelfbeeld:
4-2
het subjectieve oordeel dat iemand zich vormt van
zichzelf onder invloed van anderen en onder invloed
van ervaringen
![Page 26: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/26.jpg)
Bouwstenen van het zelfbeeld:
4-3
• lichaamsbeeld
• sociale contacten
• cognitieve bekwaamheid
• persoonlijkheid
• werk, vrijwilligerswerk
• materieel bezit
• creativiteit
• muzikaliteit
![Page 27: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/27.jpg)
Zelfbeeldtaart:
4-4
10
20
1020
20
28
10
lichaamsbeeld
sociale contacten
cognitieve bekwaamheid
persoonlijkheid
werk, vrijwilligerswerk
materieel bezit
creativiteit
muzikaliteit
![Page 28: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/28.jpg)
Typen zelfbeelden:
4-5
• reëel positief zelfbeeld
• reëel negatief zelfbeeld
• verondersteld onvermogen
• verondersteld vermogen
• onecht diffuus zelfbeeld
• echt diffuus zelfbeeld
![Page 29: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/29.jpg)
Faalangst:
4-6
angst in situaties waarin gepresteerd moet
worden
![Page 30: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/30.jpg)
Soorten faalangst:
4-7
• eerste indeling:
- positieve faalangst
- negatieve faalangst
• tweede indeling
- sociale faalangst
- cognitieve faalangst
- motorische faalangst
![Page 31: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/31.jpg)
Ontstaan van faalangst:
4-8
• gering zelfvertrouwen
• overschatting
• onderschatting
• persoonlijkheid
![Page 32: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/32.jpg)
Gewenst zelfbeeld:
4-9
een reëel positief zelfbeeld dat via self-fulfilling
prophecy
leidt tot succesvolle ervaringen
![Page 33: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/33.jpg)
De inhoud van dit thema:
5-1
5.2 Wat is een groep?
5.3 Het gemeenschappelijk doel
5.4 De groepsstructuur
5.5 De groepscultuur
5.6 Soorten groepen
5.7 Het groepsproces
5.8 Tips voor de praktijk
![Page 34: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/34.jpg)
Een groep:
5-2
een verzameling van twee of meer mensen die elkaar op
een bepaalde manier beïnvloeden en die bepaalde
gemeenschappelijke kenmerken hebben
![Page 35: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/35.jpg)
Doelen van een groep:
5-3
• taakdoelen
• relatiedoelen
• sfeerdoelen
![Page 36: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/36.jpg)
Groepsstructuur:
5-4
• de samenstelling
• de organisatie
• de relaties en onderlinge samenhang
• de rollen en rolverdeling
![Page 37: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/37.jpg)
Voorbeeld van een sociogram:
5-5
E
B
D
A
C
![Page 38: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/38.jpg)
Groepscultuur:
5-6
de regels, gewoontes, waarden en normen van
een
groep
![Page 39: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/39.jpg)
Indeling groepen naar:
5-7
• mate van openheid
• status
• tijd dat een groep bestaat
• grootte
![Page 40: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/40.jpg)
Fasen groepsproces:
5-8
1 oriëntatie• onzekerheid• aftasten
2 opstand• irritatie, spanning, macht• conflict, impasse
3 eenheid• overeenstemming• prestatie en stabilisatie
4 samenwerking5 beëindiging
![Page 41: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/41.jpg)
De inhoud van dit thema:
6-1
6.2 Groepsnormen
6.3 De functie van groepsnormen
6.4 Het aanpassen aan groepsnormen
6.5 Groepsrollen
6.6 Soorten groepsrollen
6.7 Rolconflicten
6.8 Tips voor de praktijk
![Page 42: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/42.jpg)
Groepsnormen:
6-2
meestal onuitgesproken gedragsregels die specifiek
zijn voor de groep en die voor alle leden van die
groep gelden
![Page 43: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/43.jpg)
Groepsnormen:
6-3
• geven groepsleden duidelijkheid en houvast
• dragen bij aan het behalen van het
gemeenschappelijk doel
• maken samenwerking mogelijk
• bevorderen het saamhorigheidsgevoel
![Page 44: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/44.jpg)
Aanpassen aan groepsnormen:
6-4
• uit angst voor maatregelen of sancties
• als gevolg van identificatie
• als gevolg van socialisatie
• om groepsdoel te bereiken
![Page 45: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/45.jpg)
Factoren die een rol spelen bij de aanpassing
aan groepsnormen:
6-5
• mate van toegedicht gezag
• mate van unanimiteit in de groep
• grootte van de groep
• status van de groep
• mate van verbondenheid met de groep
• mate van anonimiteit
• mate van zelfvertrouwen
• mate van gehechtheid aan opvattingen
![Page 46: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/46.jpg)
Rollen:
6-6
verwachtingen die mensen hebben over gedrag
dat
iemand in een bepaalde positie moet vertonen:
• maatschappelijke rollen
• groepsrollen
![Page 47: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/47.jpg)
Soorten groepsrollen:
6-7
• taakrollen
• procesrollen of relatiegerichte rollen
• disfunctionele rollen
![Page 48: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/48.jpg)
Rolconflict:
6-8
tegenstrijdige eisen of verwachtingen met betrekking
tot de rol die iemand heeft of moet vertonen,
te onderscheiden in:
• inter-rolconflict
• intra-rolconflict
![Page 49: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/49.jpg)
De inhoud van dit thema:
7-1
7.2 Wat is cultuur?
7.3 Socialisatie
7.4 Cultuurgroepen
7.5 G-cultuur en F-cultuur
7.6 Cultuurgroepen onder jongeren
7.7 Culturele ontwikkelingen
7.8 Tips voor de praktijk
![Page 50: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/50.jpg)
Cultuur:
7-2
het geheel van waarden en normen dat mensen
aan elkaar doorgeven
![Page 51: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/51.jpg)
Socialisatie:
7-3
sociale inlijving; opneming van een individu in de
cultuur van zijn omgeving:
• primaire socialisatie:
overnemen van waarden en normen van gezin en familie
• secundaire socialisatie:
overnemen van waarden en normen van school, vrienden
![Page 52: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/52.jpg)
Primaire socialisatie in het gezin:
7-4
• door beloning en correctie
• door imitatie
• door identificatie
![Page 53: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/53.jpg)
Primaire socialisatie op school:
7-5
• formele en informele overdracht normen en waarden
• verwarring als normen en waarden afwijken van thuis
![Page 54: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/54.jpg)
Secundaire socialisatie:
7-6
• peergroup
• massamedia
• de sportvereniging
![Page 55: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/55.jpg)
Cultuurgroepen:
7-7
• hoofdcultuur
• subcultuur
• tegencultuur
![Page 56: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/56.jpg)
Cultuursoorten:
7-8
• G-cultuur: moderne westerse cultuur
• F-cultuur: traditionele niet-westerse cultuur
![Page 57: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/57.jpg)
Cultuurgroepen onder jongeren:
7-9
• burgerlijk
• maatschappijkritisch
• autonoom
• carrière- en consumptiegericht
• ik-groep
• natuurgericht/religieus
![Page 58: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/58.jpg)
Vier Young Works stijlen:
7-10
• de Urban lifestyle
• de nieuwe kakkers
• de nieuwe gabbers
• de nieuwe boeren of normalo’s
![Page 59: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/59.jpg)
Culturele ontwikkelingen:
7-11
• individualisering
• democratisering
• consumptief gedrag
• zapgedrag
• schoonheids- en gezondheidscultus
• het verleggen van grenzen
![Page 60: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/60.jpg)
De inhoud van dit thema:
8-1
8.2 Visies op waarden en normen in de sport
8.3 De waarden en normen van de sportleider
8.4 Het bewaken van grenzen
8.5 Tips voor de praktijk
![Page 61: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/61.jpg)
Waarden en normen in de sport;
twee visies:
8-2
1 sport is een spiegel van de maatschappij
2 sport heeft eigen waarden en normen
![Page 62: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/62.jpg)
Beroepshouding:
8-3
een attitude die gebaseerd is op persoonlijke en
professionele normen en waarden
![Page 63: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/63.jpg)
Beroepscode trainer-coach gaat over:
8-4
• de rechten van de sporter
• de relaties binnen en buiten de sport
• de werkomstandigheden
![Page 64: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/64.jpg)
Privacybescherming door:
8-5
• wetgeving
• instellingsregels
• beroepsgroep
• persoonlijke waarden en normen
![Page 65: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/65.jpg)
Ongewenste intimiteit:
8-6
gedrag waarmee het persoonlijke levensgebied van een
persoon betreden wordt en dat door die persoon als
ongewenst, vervelend, hinderlijk of bedreigend wordt
ervaren
![Page 66: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/66.jpg)
De inhoud van dit thema:
9-1
9.2 Fair play in brede en in enge zin
9.3 Elementen van fair play
9.4 Twee dimensies van fair play
9.5 Fair play en mini-sport
9.6 Fair play en doping
9.7 De vertaling naar basisregels
9.8 Tips voor de praktijk
![Page 67: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/67.jpg)
Fair play op twee niveaus:
9-2
• fair play in brede zin = sportexterne waarden en
normen
• fair play in enge zin = sportinterne waarden en
normen
- formele fair play: spelen volgens formele regels
- informele fair play: spelen naar de geest van het spel
![Page 68: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/68.jpg)
Vier elementen van fair play:
9-3
1 het spel spelen volgens de bedoeling van het
spel
2 je houden aan spelregels
- formele regels (formele fair play)
- informele regels (informele fair play)
3 gelijke start- en winstkansen hebben
4 respectvol omgaan met anderen
![Page 69: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/69.jpg)
Dimensies van fair play:
9-4
• individuele dimensie:
individuele verantwoordelijkheid van
betrokkenen zoals sporters, trainers en coaches,
ouders, toeschouwers, scheidsrechters etc.
• structurele dimensie:
verantwoordelijkheid van sportorganisaties,
sportbonden
![Page 70: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/70.jpg)
Fair play en mini-sport:
9-5
• aanpassen spelregels
• aanpassen spelvorm
![Page 71: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/71.jpg)
Doping is verboden vanwege:
9-6
1 prestatiebevorderende werking
- oneerlijk (ongelijke start- en winstkansen)
- oneigenlijk/onnatuurlijk
2 risico’s voor gezondheid
![Page 72: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/72.jpg)
Fair play; van algemeen naar concreet:
9-7
1 vertaling algemene fair play waarden naar visie
2 vertaling visie naar concrete basisregels
3 toezien op naleving van basisregels:
- strafmaatregelen bij unfair gedrag
- belonen bij fair gedag
- samenwerken bij andere verenigingen
![Page 73: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/73.jpg)
De inhoud van dit thema:
10-1
10.2 Wat is discriminatie?
10.3 Vormen van discriminatie
10.4 Discriminatie binnen de sport
10.5 Anti-discriminatiecode voor de sport
10.6 Tips voor de praktijk
![Page 74: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/74.jpg)
Discriminatie:
10-2
het achterstellen, ongelijkwaardig en met minder respect
behandelen van mensen op grond van onder andere:• ras• huidskleur• afkomst• religie, geloofsovertuiging• geslacht• leeftijd• seksuele voorkeur• politieke gezindheid• burgerlijke staat
![Page 75: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/75.jpg)
Manieren van discriminatie:
10-3
• achterstelling
• uitsluiting
• belediging
• schelden
• bedreiging
• fysiek geweld
![Page 76: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/76.jpg)
Vormen van discriminatie:
10-4
• direct en indirect
• bewust en onbewust (bedoeld en onbedoeld)
• negatief en positief
![Page 77: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/77.jpg)
Achtergestelde groepen binnen de sport:
10-5
• vrouwen
• mensen met een beperking
• allochtonen
• homoseksuelen
![Page 78: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/78.jpg)
De anti-discriminatiecode voor de sport;
enkele onderwerpen:
10-6
• contributies
• gedragsregels en voorschriften
• bejegening
• samenstelling teams en indeling competities
• kaderfuncties
![Page 79: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/79.jpg)
De inhoud van dit thema:
11-1
11.2 Afname van geweld in de sport
11.3 Toename van geweld in de sport
11.4 De relatie tussen sport en geweld
11.5 Supportersgeweld
11.6 Tips voor de praktijk
![Page 80: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/80.jpg)
Afname geweld in sport door:
11-2
• aanscherping regels/fair play
• maatschappelijk taboe op geweld
![Page 81: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/81.jpg)
Toename van geweld in sport door:
11-3
ontsporting/brutalisering van de gevechtssport
![Page 82: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/82.jpg)
Theorieën over relatie sport en geweld:
11-4
• theorie van Lorentz:
agressieve mensen kiezen voor agressieve sport als uitlaatklep
• frustratietheorie:
bij sport komt frustratie kijken wat leidt tot agressie en geweld
• sociale leertheorie:
ervaren en zien van geweld leidt tot geweld
![Page 83: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/83.jpg)
Enkele feiten over supportersgeweld:
11-5
• deel relschoppers zijn kansarme jongeren
• gewelddadig gedrag geeft aanzien binnen groep
• gewelddadig gedrag geeft ‘kick’
![Page 84: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/84.jpg)
Bestrijding voetbalvandalisme:
11-6
• fysieke scheiding van supportersgroepen
• inzet van politie en ME
• stadionverbod
• bouw van ‘vriendelijke’ stadions, zonder ‘kooien’
• mengen van supportersgroepen
• persoonsgebonden clubcard
![Page 85: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/85.jpg)
De inhoud van dit thema:
12-1
12.2 Het communicatieproces
12.3 Crommuniceren
12.4 Verbale en non-verbale communicatie
12.5 Communicatieniveaus
12.6 Communicatiedoelen
12.7 Tips voor de praktijk
![Page 86: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/86.jpg)
Onderdelen van communicatie:
12-2
• zender
• boodschap
• ontvanger
![Page 87: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/87.jpg)
Communicatie:
12-3
de uitwisseling van informatie tussen zender(s)
en
ontvanger(s)
![Page 88: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/88.jpg)
Crommuniceren:
12-4
verkeerd communiceren
![Page 89: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/89.jpg)
Ruis:
12-5
een communicatiestoring waardoor de boodschap
niet
goed overkomt
![Page 90: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/90.jpg)
Verbale en non-verbale communicatie:
12-6
• verbaal: met woorden
• non-verbaal: zonder woorden
![Page 91: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/91.jpg)
Lichaamstaal:
12-7
• stem
• uiterlijk
• lichaamshouding
• motoriek
• gebaren
• gezichtsuitdrukking, expressie
![Page 92: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/92.jpg)
Communicatieniveaus:
12-8
• inhoudsniveau:
letterlijke inhoud van de boodschap
• betrekkingsniveau
gaat over relatie tussen zender en ontvanger
![Page 93: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/93.jpg)
Communicatiedoelen of
communicatieaspecten:
12-9
• zakelijk aspect
• expressief aspect
• relationeel aspect
• appellerend aspect
![Page 94: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/94.jpg)
De inhoud van dit thema:
13-1
13.2 Luisteren
13.3 Actief luisteren
13.4 Vragen stellen
13.5 Samenvatten
13.6 Tips voor de praktijk
![Page 95: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/95.jpg)
Niveaus van luisteren:
13-2
• niveau 1: niet luisteren
• niveau 2: oppervlakkig luisteren
• niveau 3: inhoudelijk luisteren
• niveau 4: actief luisteren
![Page 96: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/96.jpg)
Actief luisteren:
13-3
invoelend luisteren met de intentie om de ander
volledig
te begrijpen, dus de inhoud van de boodschap maar
ook de bedoelingen achter die boodschap
![Page 97: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/97.jpg)
Functie stellen van vragen:
13-4
• gesprek openen
• interesse tonen
• zender helpen
• aan juiste informatie komen
• controleren
![Page 98: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/98.jpg)
Soorten vragen:
13-5
• gesloten vragen
• open vragen
• reflecterende of controlerende vragen
• dubbele vragen
• suggestieve vragen
![Page 99: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/99.jpg)
Manieren van samenvatten:
13-6
• papegaaien
• inhoud weergeven
• parafraseren
![Page 100: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/100.jpg)
De inhoud van dit thema:
14-1
14.2 Feedback
14.3 Besluitvorming
14.4 Tips voor de praktijk
![Page 101: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/101.jpg)
Feedback:
14-2
informatie over hoe de boodschap is
overgekomen;
letterlijk: terugkoppeling
![Page 102: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/102.jpg)
Stappen van besluitvorming;
het BOB-model:
14-3
• B = beeldvorming
• O = oordeelsvorming
• B = besluitvorming
![Page 103: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/103.jpg)
Besluitvormingsmethoden:
14-4
• eenmansbesluit
• meerderheidsbesluit
• unanimiteit
• consensus
• delegatie
• loten
![Page 104: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/104.jpg)
Factoren bij besluitvorming:
14-5
• tijd- in welke mate speelt tijd een rol in het te nemen
besluit?• acceptatie, draagvlak
- voor welke betrokkenen heeft het besluit gevolgen?
- is er sprake van tegengestelde belangen?- is het belangrijk dat iedereen het besluit
accepteert? Wat is het belang van een breed draagvlak voor het genomen besluit?
![Page 105: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/105.jpg)
De inhoud van dit thema:
15-1
15.2 Wat is een gesprekstechniek?
15.3 Gespreksdoelen
15.4 Gespreksopbouw
15.5 Verschillende gespreksvormen
15.6 Het interview
15.7 Het intakegesprek
15.8 Het evaluatiegesprek
15.9 Het probleemgesprek
15.10 Het telefoongesprek
15.11 Tips voor de praktijk
![Page 106: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/106.jpg)
Een gesprekstechniek bestaat uit:
15-2
• een bepaald doel
• een bepaald verloop of een bepaalde opbouw
• verschillende gespreksvaardigheden
![Page 107: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/107.jpg)
Onderdelen gespreksdoel:
15-3
• kennis
• houding
• gedrag
![Page 108: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/108.jpg)
Opbouw van een zakelijk gesprek:
15-4
1 de aanloopfase
2 de planningsfase
3 de themafase
4 de slotfase
![Page 109: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/109.jpg)
Meest relevante gespreksvormen:
15-5
• het interview
• het intakegesprek
• het evaluatiegesprek
• het probleemgesprek
• het telefoongesprek
![Page 110: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/110.jpg)
Doelstelling interview:
15-6
• kennisdoel:
het verkrijgen van belangrijke informatie
• houdingsdoel:
laten zien dat je werkelijk geïnteresseerd ben in
(de informatie van) de persoon die je interviewt
![Page 111: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/111.jpg)
Doelstelling intakegesprek:
15-7
• kennisdoel:- helder en duidelijk informatie geven over wat de organisatie doet of kan doen voor de klant- het op systematische wijze verzamelen van belangrijke informatie over de klant (beginsituatie-gegevens, wensen, begeleidingsbehoefte)
• houdingsdoel:de klant een positieve indruk geven van de organisatie én vertrouwen wekken
• gedragsdoel:de klant meldt zich daadwerkelijk aan bij de organisatie
![Page 112: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/112.jpg)
Doelstelling evaluatiegesprek:
15-8
• kennisdoel:
informatie uitwisselen over zaken die het functioneren van de betreffende persoon beïnvloeden
• houdingsdoel:
laten merken dat je de ander serieus neemt en dat het er uiteindelijk om gaat er beter van te worden
• gedragsdoel:
de persoon is bereid om zijn functioneren te verbeteren
![Page 113: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/113.jpg)
Doelstelling probleemgesprek:
15-9
• kennisdoel:
op grond van de informatie van de hulpvrager komen tot een goed beeld van de situatie die als problematisch wordt ervaren
• houdingsdoel:
vertrouwen wekken, zodanig dat de hulpvrager zich begrepen voelt
• gedragsdoel:
de hulpvrager onderneemt zelf stappen die de situatie minder problematisch maken
![Page 114: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/114.jpg)
De inhoud van dit thema:
16-1
16.2 Wat is een conflict?
16.3 Conflictmechanismen
16.4 Soorten conflicten
16.5 Conflicthanteringsstijlen
16.6 Tips voor de praktijk
![Page 115: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/115.jpg)
Veelvoorkomende kenmerken van conflicten:
16-2
• een belangenbotsing
• emoties
• een kwestie, bepaalde oorzaak
• een proces
• invloed op de relatie
• een communicatiestoring
![Page 116: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/116.jpg)
Conflictmechanismen:
16-3
• krijgertje spelen
• de boom dikker maken
• op de persoon spelen
• weglopen en de deur vergrendelen
• koude oorlog
![Page 117: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/117.jpg)
Soorten conflicten:
16-4
• zakelijke conflicten
• sociaal-emotionele conflicten
• waardenconflicten
• machtsconflicten
• onderhandelingsconflicten
![Page 118: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/118.jpg)
Het conflictrooster:
16-5
zorg
voor
de
rela
tie
9.9probleemoplossend
handelen
5.5de gulden middenweg
9.1doordrukke
n
1.1ontlope
n
1.9toegeve
n
9
91zorg voor het resultaat
![Page 119: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/119.jpg)
Conflicthanteringsstijlen:
16-6
• ontlopen
• toedekken
• forceren of doordrukken
• probleemoplossend handelen (confronteren)
• de gulden middenweg
![Page 120: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/120.jpg)
De inhoud van dit thema:
17-1
17.2 Opvoeden, kun je dat leren?
17.3 Wat is opvoeden?
17.4 Het doel van opvoeden
17.5 Opvattingen over opvoeden
17.6 Waar wordt opgevoed?
17.7 Opvoeding door sport
17.8 Pedagogische mogelijkheden van de sportleider
17.9 Tips voor de praktijk
![Page 121: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/121.jpg)
Opvoeden is:
17-2
• een kunst (je moet er gevoel voor hebben)
• een kunde (je kunt het leren)
![Page 122: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/122.jpg)
Opvoeden:
17-3
het bewust handelen van een opvoeder ten opzichte van
een kind, met als doel het kind te beïnvloeden in zijn
ontwikkeling in de richting van volwassenheid
![Page 123: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/123.jpg)
Doel van opvoeden:
17-4
• het kind beïnvloeden in zijn ontwikkeling op
weg naar volwassenheid
• zelfstandigheid, verantwoordelijkheid
• zelfverantwoordelijke zelfbepaling
![Page 124: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/124.jpg)
Factoren die opvatting over opvoeding
beïnvloeden:
17-5
• visie op kind
• cultuur
• persoonlijke waarden en normen
![Page 125: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/125.jpg)
Enkele vernieuwingsscholen:
17-6
• vrije school
• montessorischool
• daltonschool
• jenaplanschool
![Page 126: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/126.jpg)
Uitgangspunten Maria Montessori:
17-7
• kinderen hebben natuurlijke drang om te
onderzoeken
• kinderen hebben natuurlijke drang om te
ordenen en rangschikken
• elk kind doorloopt dezelfde fasen
• er zijn gevoelige perioden voor leren bepaalde
leerstof
![Page 127: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/127.jpg)
Waar vindt opvoeding plaats?
17-8
• gezin
• school
• kerk
• sportvereniging
• peergroup
![Page 128: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/128.jpg)
Pedagogische mogelijkheden van de
sportleider:
17-9
• optimaliseren van het voedingsklimaat
• bewust vormgeven van de opvoedingsrelatie
• juist hanteren van opvoedingsmiddelen
![Page 129: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/129.jpg)
Optimaliseren opvoedingsklimaat:
17-10
indirect opvoeden; een gunstige omgeving creëren
waarin het kind als vanzelf gewenst gedrag gaat
vertonen
![Page 130: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/130.jpg)
Belangrijk voor een goede opvoedingsrelatie:
17-11
• betrokken bij het kind
• respect voor het kind
• inleven in het kind
• duidelijk naar het kind
![Page 131: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/131.jpg)
Duidelijkheid:
17-12
• over regels en grenzen
• in waardering
• in de relatie
![Page 132: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/132.jpg)
Opvoedingsmiddelen:
17-13
• het goede voorbeeld geven• positieve aandacht geven:
- een praatje maken- aanmoedigen- belonen, complimenteren
• grenzen stellen- verbieden- negeren- straffen
![Page 133: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/133.jpg)
De inhoud van dit thema:
18-1
18.2 F-culturen en G-culturen
18.3 Opgroeien in twee culturen
18.4 Allochtonen en sportbeoefening
18.5 Tips voor de praktijk
![Page 134: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/134.jpg)
Cultuursoorten:
18-2
• G-cultuur: moderne westerse cultuur met
weinig gedragsregels
• F-cultuur: traditionele niet-westerse cultuur met
veel gedragsregels
![Page 135: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/135.jpg)
Opgroeien in twee culturen:
18-3
• is opgroeien tussen uiteenlopende waarden en
normen
• kan leiden tot verwarring en onduidelijkheid
![Page 136: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/136.jpg)
Sportdeelname allochtonen:
18-4
• 39% ten opzichte van 58% autochtonen
• vooral bij allochtone vrouwen minder
• vooral bij eerstegeneratieallochtonen minder
![Page 137: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/137.jpg)
Populaire sporten onder allochtonen:
18-5
• voetbal
• verdedigingssporten
• fitness
![Page 138: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/138.jpg)
Sportbeleving allochtonen:
18-6
• prestaties zijn belangrijk
• sport is emotie
![Page 139: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/139.jpg)
Lichaamsbeleving allochtonen:
18-7
• taboe op bloot en seksualiteit
• meer lijfelijk contact
• intieme ruimte kleiner
![Page 140: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/140.jpg)
De inhoud van dit thema:
19-1
19.2 Wat is leidinggeven?
19.3 Kwaliteiten van een leider
19.4 Theorieën over leidinggeven
19.5 Situatief leiderschap
19.6 Stijlen van leidinggeven
19.7 Tips voor de praktijk
![Page 141: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/141.jpg)
Leidinggeven betekent:
19-2
• (inhoud) bepalen, beslissen
• stimuleren, reguleren, afremmen
• plannen en organiseren
• begeleiden, coachen, ondersteunen, aandacht
geven, belangstelling tonen
• ruimte geven, grenzen stellen
• controleren, evalueren
• aanvoeren, beïnvloeden, invloed uitoefenen
![Page 142: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/142.jpg)
19-3
w o r d t n iet bew usto nd er gaan
= m anipulatie
vr ijw illig= discipline
o .i.v. str af= terreur
o .i.v. dr eiging= intim idatie
niet vr ijw illig= door dwang
w o r d t geaccepteer d w o r d t n iet geaccepteer d= conflict
m en er vaar t hetals o pgelegd
= m acht
m en er vaar t hetals vanzelfspr ekend
= gezag
w o r d t bew usto nd er gaan
B ew ust uitoefenen van invloed
![Page 143: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/143.jpg)
Kenmerken leider:
19-4
• persoonlijke kenmerken
• sociaal-communicatieve vaardigheden
![Page 144: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/144.jpg)
Persoonlijke kenmerken van een leider:
19-5
• openheid, eerlijkheid en duidelijkheid
• invoelend vermogen
• bereidheid om te veranderen
• geloofwaardigheid
![Page 145: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/145.jpg)
Sociaal-communicatieve vaardigheden van
een leider:
19-6
• communiceren
• motiveren, complimenteren
• problemen oplossen, beslissingen nemen
• delegeren
• organiseren
![Page 146: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/146.jpg)
Zeven eigenschappen van effectief
leiderschap (Covey):
19-7
1 proacitviteit
2 doelgerichtheid
3 prioriteiten stellen
4 denken in termen van winnen/winnen
5 empathisch zijn
6 samenwerking zoeken
7 vernieuwend zijn
![Page 147: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/147.jpg)
Theorie van McGregor:
19-8
• theorie X; ‘de meeste mensen zijn lui, hebben
een hekel aan werk en verantwoordelijkheid, en
hebben strakke leiding nodig’
• theorie Y: ‘mensen willen wél werken,
prestaties leveren en verantwoordelijkheid
aanvaarden, en moeten meer gelegenheid
krijgen hun eigen werkgedrag te sturen’
![Page 148: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/148.jpg)
Situatief leiderschap van de sportleider:
19-9
wijze van leidinggeven die is aangepast aan:• de sporters:
- motivatie (bereidheid)- zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel- ervaring, bekwaamheid
• de sport- en bewegingssituatie:- veiligheid
• jijzelf als sportleider- visie op sporters- persoonskenmerken
![Page 149: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/149.jpg)
Leiderschapsstijl; traditionele indeling:
19-10
• autoritaire leiderschapsstijl
• laissez-faire leiderschapsstijl
• democratische leiderschapsstijl
![Page 150: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/150.jpg)
Zelfstandigheid; twee aspecten:
19-11
• psychologische zelfstandigheid
• taakzelfstandigheid
![Page 151: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/151.jpg)
Relatie zelfstandigheid deelnemer en
leiderschapsstijl:
19-12
• lage zelfstandigheid opdragen
• lage tot matige zelfstandigheid verkopen
• matige tot hoge zelfstandigheidparticiperen
• hoge zelfstandigheid delegeren
![Page 152: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/152.jpg)
De inhoud van dit thema:
20-1
20.2 Sportieve recreatie
20.3 Soorten activiteiten
20.4 Situatieve begeleidingsstijl
20.5 Praktijkvoorbeelden
20.6 Tips voor de praktijk
![Page 153: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/153.jpg)
Sportieve recreatie:
20-2
alle sport- en bewegingsactiviteiten die tot de
recreatiesport en de bewegingsrecreatie horen, waarbij
mensen uit vrije wil en in hun vrije tijd matig tot
intensief
sporten en/of bewegen voor het plezier, de
ontspanning, sociale contacten of de gezondheid
![Page 154: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/154.jpg)
Activiteiten binnen de sportieve recreatie:
20-3
1 eenmalige sport- en spelactiviteiten
2 eenmalige sport- en spelactiviteiten met een leerdoel
3 sporttoernooien
4 recreatieve competities
5 sportieve evenementen
6 tochten
7 meerdaagse cursussen
![Page 155: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/155.jpg)
Typologie van Hahn:
20-4
• A-type: Abentuer (avontuur)
• B-type: Besichtigung und bildung (bezichtiging
en ontwikkeling)
• F-type: Ferne und Flirt (ver weg en flirten)
• S-type: Sonne, See und Sand (zon, zee en zand)
• W-type: Wald (natuur)
![Page 156: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/156.jpg)
Model van Faber; aandachtspunten:
20-5
• doel van de activiteit
• onderwerp
• methode
• rollen sportleider en deelnemer
- technisch
- sociaal
- reflexief
![Page 157: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/157.jpg)
De inhoud van dit thema:
21-1
21.1 Doelgroepen onderscheiden
21.2 Doelgroepen indelen
21.3 Doelgroepbeschrijving
21.4 Tips voor in de praktijk
![Page 158: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/158.jpg)
Doelgroep:
21-2
• een groep mensen waarop een sportleider zijn acties richt
• een verzameling van mensen met gemeenschappelijke kenmerken, zoals:
- leeftijd
- financiële situatie
- wensen, interesses en behoeften
- motieven
- mogelijkheden en talent
- hulpvragen
![Page 159: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/159.jpg)
Doelgroepindeling sport en bewegen:
21-3
• indeling in relatie tot de ontwikkeling
• indeling in relatie tot welzijn
![Page 160: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/160.jpg)
Ontwikkelingsfase:
21-4
bepaalde periode die in tijd is afgebakend en die
samenhangt met bepaalde gedragspatronen
![Page 161: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/161.jpg)
Welzijn:
21-5
een toestand waarin iemand gelukkig is op voor hem
of
haar belangrijke gebieden, te onderscheiden in:
• lichamelijk welzijn
• geestelijk welzijn
• materieel welzijn
• sociaal welzijn
• cultureel welzijn
![Page 162: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/162.jpg)
Doelgroepbeschrijving naar:
21-6
• ontwikkelingsfase
• lichamelijk en geestelijk welzijn
• materieel, sociaal en cultureel welzijn
![Page 163: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/163.jpg)
Doelgroepen naar ontwikkelingsfase:
21-7
• de baby (0 – 1,5 jaar)• de peuter (1,5 - 4 jaar)• het basisschoolkind:
- de kleuter (4 - 6 jaar)- het jonge schoolkind (6 - 9 jaar)- het oudere schoolkind (9 -12 jaar)
• de puber (12 - 16 jaar)• de adolescent (16 - 21 jaar)• de volwassene:
- de jonge volwassenheid (21 - 40 jaar)- de middelbare leeftijd (40 - 55 jaar)- de vroege ouderdom (55 - 65 jaar)
• de ouderdom (65 jaar en ouder)
![Page 164: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/164.jpg)
Mensen met een beperking:
21-8
• mensen met een lichamelijke beperking- mensen met een motorische beperking (amputatie)- mensen met een neurologische beperking (CVA,
dwarslaesie)- mensen met een orgaanbeperking
(longaandoeningen)- mensen met een zintuiglijke beperking (doof, blind)
• mensen met een verstandelijke beperking- mensen met een lichte verstandelijke beperking- mensen met een matige verstandelijke beperking- mensen met een ernstige verstandelijke beperking
• mensen met een meervoudige beperking
![Page 165: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/165.jpg)
Sociaal kwetsbare groepen:
21-9
• mensen met psychische problemen
• mensen met gedragsproblemen
• psychogeriatrische problemen
• verslaafden
• langdurig werklozen
• allochtonen
• asielzoekers
• dak- en thuislozen
![Page 166: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/166.jpg)
De inhoud van dit thema:
22-1
22.1 De baby
22.2 De peuter
22.3 Tips voor de praktijk
![Page 167: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/167.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling baby:
22-2
• lichamelijke groei:
lichaamsverhoudingen worden normaler
• motorische ontwikkeling:
van reflexmatig naar zelfstandig lopen en pakken
• zintuiglijke ontwikkeling:
alle zintuigen ontwikkelen zich
![Page 168: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/168.jpg)
Cognitieve ontwikkeling baby:
22-3
• door rijping én door leren
• ervaren, herhalen, imiteren
• leren via de tast (vooral de mond)
• taal: van geluidjes naar tweewoordzinnen
![Page 169: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/169.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling baby:
22-4
• van allemansvriend naar eenkennigheid
• hechting aan stabiele, betrouwbare verzorger
• ontwikkeling eigen persoonlijkheid
• contact met baby’s en lichaamstaal
• zintuiglijk genot
![Page 170: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/170.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling peuter:
22-5
• lichamelijke groei:
- groeitempo neemt af (en daarmee eetlust ook)
- voornamelijk breedtegroei
• motorische ontwikkeling:
- vooral ontwikkeling grove motoriek
- beheersing sluitspieren (zindelijk)
![Page 171: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/171.jpg)
Cognitieve ontwikkeling peuter:
22-6
• concreet denken
• magisch denken
• taalontwikkeling in differentiatiefase
• sterke exploratiedrang
![Page 172: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/172.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling peuter:
22-7
• ontstaan ik-besef (egocentrisch)
• driftig en koppig
• begin van gewetensontwikkeling
• speelt graag naast anderen (nog niet echt
samen)
• ontstaan van vriendschappen
• veel angst en fantasie
• lust is gekoppeld aan zindelijk worden
![Page 173: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/173.jpg)
De inhoud van dit thema:
23-1
23.2 De kleuter
23.3 Het jonge schoolkind
23.4 Het oudere schoolkind
23.5 Tips voor de praktijk
![Page 174: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/174.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling kleuter:
23-2
• vooral lengtegroei en spiergroei
• ontwikkeling fijne motoriek
• ontstaan handvoorkeur
![Page 175: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/175.jpg)
Cognitieve ontwikkeling kleuter:
23-3
• concreet denken
• zinnen maken
• nog veel fantasie
![Page 176: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/176.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling kleuter:
23-4
• samen spelen en samen delen
• sterke identificatie
• verwerking angst en emoties in fantasiespel
• begin van intern geweten
• ontwikkeling eigen identiteit
• aandacht voor geslachtsdelen
![Page 177: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/177.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling jonge schoolkind:
23-5
• meer ‘volwassen’ lichaamsverhouding
• goede oog-handcoördinatie
• grote bewegingsdrang
![Page 178: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/178.jpg)
Cognitieve ontwikkeling jonge schoolkind:
23-6
• begin abstract denken
• fantasie maakt plaats voor realiteit
• enorm leergierig
• ingewikkelde zinnen
![Page 179: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/179.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling jonge
schoolkind:
23-7
• gericht op vriendjes van eigen sekse
• rolverdeling in groep
• prestatiegericht
• houdt emoties verborgen
• ongehoorzaamheid
![Page 180: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/180.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling oudere schoolkind:
23-8
• harmonieuze lichaamsverhouding
• verschil jongens en meisjes
• fijne en grove motoriek goed ontwikkeld
![Page 181: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/181.jpg)
Cognitieve ontwikkeling oudere schoolkind:
23-9
• van concreet naar abstract denken
• vermogen tot reflectie
• leergierig en prestatiegericht
![Page 182: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/182.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling oudere
schoolkind:
23-10
• peergroup erg belangrijk
• identificatie met idolen
• ontwikkeling normen en waarden
• pesten komt veel voor
• latentiefase op seksueel gebied
![Page 183: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/183.jpg)
De inhoud van dit thema:
24-1
24.2 Jeugdjaren
24.3 Lichamelijke ontwikkeling
24.4 Cognitieve ontwikkeling
24.5 Sociaal-affectieve ontwikkeling
24.6 Normovertredend gedrag
24.7 Tips voor de praktijk
![Page 184: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/184.jpg)
Jeugdjaren:
24-2
• prepuberteit: 9-12 jaar
• puberteit: 12-16 jaar
• adolescentie: 16-21 jaar
![Page 185: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/185.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling pubers:
24-3
• meisjes vroegrijp, jongens laatrijp
• ingrijpende lichamelijke veranderingen
• groeispurt
• vaak negatieve lichaamsbeleving
![Page 186: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/186.jpg)
Cognitieve ontwikkeling pubers:
24-4
• langetermijn geheugen neemt toe
• abstract en systematisch denken
• eigen denkwereld centraal
• zelfstandig denken
![Page 187: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/187.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling pubers:
24-5
• streven naar zelfstandigheid en
verantwoordelijkheid
• zoeken naar eigen identiteit
• erbij willen horen
• grote interesse in seks
![Page 188: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/188.jpg)
Normovertredend gedrag:
24-6
• vandalisme en crimineel gedrag
• misbruik van alcohol en drugs
• digitaal pesten
![Page 189: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/189.jpg)
De inhoud van dit thema:
25-1
25.2 Lichamelijke ontwikkeling
25.3 Cognitieve ontwikkeling
25.4 Sociaal-affectieve ontwikkeling
25.5 Tips voor de praktijk
![Page 190: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/190.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling adolescent:
25-2
• lichamelijke volwassenwording
• meer realistische lichaamsbeleving
• biologische klok verandert
![Page 191: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/191.jpg)
Cognitieve ontwikkeling adolescent:
25-3
• toename langetermijngeheugen
• voltooiing abstract en kritisch denken
• interesse in politiek en religie
• leren keuze maken
![Page 192: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/192.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling adolescent:
25-4
• losmaking van thuissituatie
• intiemere contacten
• radicalisering
• experimenteren en identificeren
• seksuele volwassenheid
![Page 193: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/193.jpg)
Drie leeftijdsfasen volwassenheid:
26-1
• de jonge volwassenheid (21 - 40 jaar)
• de middelbare leeftijd (40 - 55 jaar)
• de vroege ouderdom (55 - 65 jaar)
![Page 194: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/194.jpg)
De inhoud van dit thema:
26-2
26.2 Wat is volwassenheid?
26.3 De jonge volwassenheid
26.4 De middelbare leeftijd
26.5 De vroege ouderdom
26.6 Tips voor de praktijk
![Page 195: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/195.jpg)
Volwassenheid:
26-3
• zelfstandig zijn
• verantwoordelijkheid kunnen dragen
• handelen overeenkomstig (eigen) normen en
waarden
• cultureel en maatschappelijk betrokken zijn
• duurzame relaties kunnen aangaan en
onderhouden
• inhoud aan eigen leven kunnen geven
![Page 196: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/196.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling jongvolwassene:
26-4
• krachtig en energiek
• topprestaties aan begin jongvolwassenheid
• vanaf 35 jaar geleidelijke afname van de
bewegingseigenschappen
• gewichtstoename vanaf 35 jaar
• sportbeoefening
![Page 197: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/197.jpg)
Cognitieve ontwikkeling jongvolwassene:
26-5
• vervolmaking abstract denken
• intellectuele topprestaties
• interesse in nieuwe kennis en vaardigheden
![Page 198: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/198.jpg)
Aspecten sociaal-affectieve ontwikkeling
jongvolwassenen:
26-6
• aangaan vaste relatie
• ouderschap
• vaste werkkring
![Page 199: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/199.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling middelbare leeftijd:
26-7
• lichamelijke achteruitgang
• eerste gezondheidsproblemen
• vrouw: overgang en menopauze
• man: penopauze
![Page 200: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/200.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling middelbare
leeftijd:
26-8
• eerste levensevaluatie
• midlifecrisis
• periode van relatieve rust
![Page 201: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/201.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling vroege ouderdom:
26-9
• sportdeelname op redelijk hoog niveau
• geleidelijke lichamelijke achteruitgang
• reactiesnelheid en kracht nemen af
• gezichtsvermogen neemt af
• artrose
![Page 202: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/202.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling vroege
ouderdom:
26-10
• lege-nestsyndroom
• tweede levensevaluatie
• pensionering
• toename probleemdrinkers
• komst kleinkinderen
![Page 203: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/203.jpg)
De inhoud van dit thema:
27-1
27.2 Wat is oud?
27.3 Vergrijzing
27.4 Lichamelijke ontwikkeling
27.5 Cognitieve ontwikkeling
27.6 Sociaal-affectieve ontwikkeling
27.7 Tips voor de praktijk
![Page 204: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/204.jpg)
Lichamelijke ontwikkeling ouderdom:
27-2
• verdere lichamelijke aftakeling
• gehoor en gezichtsvermogen nemen af
• moeite met uitvoeren complexe handelingen
![Page 205: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/205.jpg)
Cognitieve ontwikkeling ouderdom:
27-3
• cognitieve achteruitgang
• snelheid denken neemt af
• leren nieuwe inzichten en vaardigheden
moeilijker
• achteruitgang van de waarneming
• geheugenfunctie neemt af
![Page 206: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/206.jpg)
Sociaal-affectieve ontwikkeling ouderdom:
27-4
• sociale netwerk wordt kleiner
• actief blijven belangrijk
• nieuwe rollen
• groeiende groep kwetsbare ouderen
![Page 207: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/207.jpg)
De inhoud van dit thema:
28-1
28.2 Wat is pesten?
28.3 Waarom wordt er gepest?
28.4 Wie zijn er bij het pesten betrokken?
28.5 De gevolgen van pesten
28.6 Tips voor de praktijk
![Page 208: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/208.jpg)
Pesten:
28-2
het systematisch uitoefenen van psychische en/of
fysieke mishandeling door één of meerdere individuen
op een persoon, die niet in staat is zichzelf te
verdedigen, in de vorm van:
• verbaal pesten
• lichamelijk geweld
• uitsluiting
• stelen, vernielen
• achtervolgen
• afpersen
![Page 209: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/209.jpg)
Omstandigheden die pestgedrag uitlokken:
28-3
• onprettige sfeer in groep
• onderlinge rivaliteit
• onderlinge agressie en vijandigheid
• verkeerd voorbeeld volwassenen
![Page 210: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/210.jpg)
Partijen die betrokken zijn bij pesten:
28-4
• het kind dat gepest wordt
• de pester(s)
• de rest van de groep
• de ouders
• de sportleider
![Page 211: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/211.jpg)
Gevolgen van pesten; onder andere:
28-5
• terugtrekken
• faalangstig gedrag
• weinig zelfvertrouwen en eigenwaarde
• depressie en zelfmoordgedachten
![Page 212: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/212.jpg)
De inhoud van dit thema:
29-1
29.2 Kenmerken van ADHD
29.3 Oorzaken van ADHD
29.4 Tips voor de praktijk
![Page 213: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/213.jpg)
Kernwoorden ADHD:
29-2
• aandachtstekort
• hyperactiviteit
• impulsiviteit
![Page 214: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/214.jpg)
De inhoud van dit thema:
30-1
30.2 Begripsbepaling
30.3 Kenmerken van autisme
30.4 Kenmerken van PDD-NOS
30.5 Tips voor de praktijk
![Page 215: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/215.jpg)
Pervasieve ontwikkelingsstoornissen:
30-2
A autistische stoornissen
1 autisme
2 aan autisme verwante stoornissen
- stoornis van Asperger
- stoornis van RETT
B PDD-NOS (Pervasive Developmental Disorder
Not Otherwise Specified)
![Page 216: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/216.jpg)
Kenmerken autisme:
30-3
• ernstige relatiestoornis of sociale stoornis
• een taal-/spraakstoornis
• weerstand tegen veranderingen
• opvallend dwangmatig en stereotiep gedrag
![Page 217: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/217.jpg)
Kenmerken PDD-NOS:
30-4
• beperking in de ontwikkeling van
sociale vaardigheden en/of
• beperking in verbale en non-verbale
communicatievaardigheden
• stereotiep gedrag
• voldoet niet aan criteria voor autisme
![Page 218: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/218.jpg)
De inhoud van dit thema:
31-1
31.2 Wat is hoogbegaafdheid?
31.3 Aanpak op school
31.4 Tips voor de praktijk
![Page 219: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/219.jpg)
Kenmerken van hoogbegaafdheid:
31-2
1 bijzondere capaciteiten
2 creatief
3 hoge motivatie
![Page 220: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/220.jpg)
Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen:
31-3
• verbredingsstof
• verrijkingsstof
• beroep op zelfstandig en zelfsturend werken
![Page 221: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/221.jpg)
De inhoud van dit thema:
32-1
32.2 Terminologie
32.3 Indeling in beperkingen
32.4 Mensen met een lichamelijke beperking
32.5 Mensen met een verstandelijke beperking
32.6 Tips voor de praktijk
![Page 222: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/222.jpg)
Stoornis, beperking, handicap:
32-2
• stoornis: defect of ontbreken van orgaan of
orgaanfuncties
• beperking: vermindering van mogelijkheden ten
aanzien van gedrag of activiteiten
• handicap (participatieprobleem): belemmering in
het sociaal-maatschappelijke functioneren door
een stoornis
![Page 223: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/223.jpg)
Beperkingen; een grove indeling:
32-3
• lichamelijke beperkingen
• verstandelijke beperkingen
• meervoudige beperkingen
![Page 224: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/224.jpg)
Lichamelijke beperkingen:
32-4
• motorische beperkingen
• neurologische beperkingen
• orgaanbeperkingen
• zintuiglijke beperkingen
![Page 225: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/225.jpg)
Verstandelijke beperkingen:
32-5
• lichte verstandelijke beperkingen
• matige verstandelijke beperkingen
• ernstige verstandelijke beperkingen
![Page 226: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/226.jpg)
Veelvoorkomende lichamelijke beperkingen:
32-6
• artrose• amputatie• spierziekten• cerebrale parese• dwarslaesie• longaandoeningen• suikerziekte• epilepsie• hartaandoeningen• auditieve beperkingen• visuele beperkingen
![Page 227: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/227.jpg)
Verstandelijke beperking:
32-7
een aangeboren of in de prille jeugd verworven
beperktheid van de geestelijke functies en/of
ontwikkelingsmogelijkheden daarvan, die zich uit
op
cognitief, sociaal-affectief en motorisch gebied
![Page 228: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/228.jpg)
De inhoud van dit thema:
33-1
33.2 Allochtonen en autochtonen
33.3 De maatschappelijke positie van allochtonen
33.4 Allochtone vrouwen
33.5 Allochtone ouderen
33.6 Tips voor de praktijk
![Page 229: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/229.jpg)
Begrippen:
33-2
• autochtoon: oorspronkelijke bewoner van een
land
• allochtoon: iemand die zelf (eerste generatie) of
van wie tenminste één ouder (tweede generatie)
in het buitenland geboren is
![Page 230: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/230.jpg)
Allochtonen en onderwijs:
33-3
• relatief laaggeschoold door:
- taalachterstand
- verwachtingen van ouders
- opleidingsniveau van ouders
• geleidelijk afname opleidingsachterstand
![Page 231: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/231.jpg)
Allochtonen en arbeid/inkomen:
33-4
• relatief hoge werkloosheid door:
- laag opleidingsniveau
- taalachterstand
- discriminatie
• werkloosheid vooral onder jongeren
![Page 232: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/232.jpg)
Allochtonen en huisvesting:
33-5
• goedkope huurwoningen
• achterstandswijken in grote steden
![Page 233: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/233.jpg)
Allochtone vrouwen:
33-6
• relatief kansarm
• minder goed geïntegreerd
• geringe deelname aan sport- en
bewegingsactiviteiten
![Page 234: De inhoud van dit thema: 1-1 1.2Wat is gedrag? 1.3Verbaal en non-verbaal gedrag 1.4Aspecten van menselijk gedrag 1.5Wat bepaalt ons gedrag? 1.6Tips voor](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022042423/5551a0f04979591f3c8ba0a6/html5/thumbnails/234.jpg)
Allochtone ouderen:
33-7
• relatief slechte gezondheid
• weinig gebruik van voorzieningen
• eenzaamheid