De meerwaarde van biologische voeding –

Salvestrolen maken biologische voeding onmisbaar

Dr Geert Verhelst – Juni 2015

Biologische voeding is beter:

• voor het milieu – onze planeet – de dieren • voor je gezondheid in het algemeen • om je beter te beschermen tegen kanker:

vooral via de “salvestrolen”

1. Elementaire voordelen van biologische landbouw voor het milieu, onze planeet & dieren

• geen pesticiden (chemische verdelgingsmiddelen)

• geen (energieverslindende) kunstmest • veel duurzamer (lagere CO2– uitstoot) • beter voor de biodiversiteit • beter voor de bodemkwaliteit • beter voor de waterwegen • beter voor het dierenwelzijn

Wat is BIO?

Biologische landbouw is een landbouwsysteem dat probeert om de consument te voorzien van vers, smakelijk en 'echt' voedsel, met respect voor de natuur en de natuurlijke kringlopen…….

Wat is BIO? Concreet: vereisten in BIO-lastenboek

• geen kunstmest maar: organische meststoffen

• geen chemische verdelgingsmiddelen...

• geen GMO’s of genetisch gemodificeerde gewassen

• dieren: ruime stallen, ruime buitenloop, bio voeding, geen preventieve antibiotica

• …….

geen kunstmest

…maar organische meststoffen • plantaardige compost

• mest van biologische gekweekte dieren

• groenbemesters (gewassen inploegen zoals klaver, lupine, voederwikke, gele mosterd…)

• …..

geen chemische verdelgingsmiddelen

• komen wel op je bord terecht bij consumeren van reguliere gewassen!

• zijn zogenaamd “veilig” in de gebruikte hoeveelheden (maar zelfs als dat waar is, wat wat ivm combinaties van pesticiden?)

TEST AANKOOP 2010: Æ8 op 10 stalen “gewoon” fruit: heel duidelijk

pesticiden aan te tonen Æop 8 stalen BIO fruit: slechts op één sporen aan

te tonen (te verklaren door “overwaaien”)

alternatieven voor chemische verdelgingsmiddelen?

a) keuze voor meer resistente gewassen ipv gewassen die het meeste opbrengen

b) optimale vruchtwisseling: vb. peulvruchten Æ wortelgewassen Æ vruchten Æ bladgroente

alternatieven voor chemische verdelgingsmiddelen?

c) “Biologische bestrijding” door introduceren van natuurlijke vijanden: • roofdieren: bv. larven van lieveheersbeestjes die luizen vreten… • parasieten: bv. sluipwespen die eieren leggen in larven van rupsen….

alternatieven voor chemische verdelgingsmiddelen?

d) Combinatieteelt of Vanggewassen: Æplaaginsecten verjagen of afleiden Ægoede insecten aantrekken • vb. uien naast wortels voor minder wortelvlieg • vb. maïs naast aardnoten voor minder smalbuikjes • vb. maïs, bonen en pompoen naast elkaar • vb. aardbeien naast bonen of radijs • vb. radijzen naast tomaten……. • vb. duizendblad trekt “goede” sluipwespen en lieveheersbeestjes aan • vb. afrikaantjes tussen bieten om bodemaaltjes aan te trekken • vb. Oost-Indische kers trekt bladluis, wortelvlieg en witte vlieg aan • vb. raketblad trekt aardappelcysteaaltjes aan • …..

alternatieven voor chemische verdelgingsmiddelen?

e) Gier van bepaalde planten:

• ongegiste gier van brandnetels tegen bladluizen en schimmels • aftreksel van alsem tegen bladluis, aardvlo en slakken …..

alternatieven voor chemische verdelgingsmiddelen?

f) Biologische verdelgingsmiddelen (“biopesticiden”) Æ wetgeving + toelatingsnormen

• Plantenextracten: neemolie, muntolie, sinaasappelolie….

• Microbiologische - : Bacillus thuringiensis (Bt), bacterie die spijsverteringsstelsel van veel ongewenste soorten verlamt.

• Vetzuren op basis van kalium • Zwavel • Koperzouten …..

beter voor de biodiversiteit van planten en dieren door…

• geen pesticiden Æ meer insecteneters • dierlijke bio-mest Æ meer wormen, spinnen, kevers

en micro-organismen in de bodem • wieden van onkruid ipv onkruidverdelgers • voorrang aan inheemse planten- en diersoorten • introduceren van natuurlijke vijanden & parasieten

van ongedierte (en onkruid)

reguliere landbouw: 70 % afname van aan grasland gebonden vlinders, 20 à 25 % afname van akker- en weidevogels + afname bijenbestand!!!!!!

beter voor de biodiversiteit

beter voor de bodemkwaliteit door.. • mijden v. kunstmest en chemische verdelgingsmiddelen • meer gevarieerde vruchtwisseling in plaats van steeds

dezelfde gewassen • bodem krijgt vaker de tijd om zich te herstellen • bodem krijgt nodige voedingsstoffen terug (bvb. alfalfa of

klaver die stikstof in de grond vastlegt) • groenbemesters zaaien na de oogst (= ook minder

bodemerosie en uitspoeling van voedingsstoffen) • bio dierlijke mest Æ ↑groei bodemorganismen waardoor

betere bodemstructuur en minder bodemerosie …. BODEM = één v. onze belangrijkste natuurlijke hulpbronnen, essentieel voor het leven op aarde

beter voor de bodemkwaliteit

beter voor de waterwegen

• geen kunstmest, pesticiden, antibiotica (uit de veeteelt) Æ betere waterkwaliteit en veel beter leven in onze waterwegen

• minder “eutrofiëring”: de in reguliere landbouw gebruikte stoffen bevorderen algengroei in de wateren Æ afname zuurstofgehalte Æ bedreigt gezondheid van waterplanten, vissen en andere waterdieren

• …….

beter voor het dierenwelzijn Vooral minder stress! • voldoende ruimte per dier (binnen en buiten) met een

vrije uitloop • niet vastbinden aan palen • geen verminkingen (verwijderen van staarten, snavels

en hoorns) • aangepaste stallingen met voldoende lig- en stalstro • verschaffen van biologische voeding • geen GMO’s, groeistimulatoren, synthetische

aminozuren, veevoederadditieven, veevoer van dierlijke oorsprong

• geen preventieve toediening van antibiotica

beter voor het dierenwelzijn

duurzamer (o.a. koolstofuitstoot)

• geen gebruik van met veel energie geproduceerde kunstmest en pesticiden

• koolstofdioxide wordt teruggegeven aan bodem via organische mest (itt minerale kunstbemesting)

• er blijft meer koolstofverwerkend groen rondom de akkers

• afval- en bijproducten worden opnieuw gebruikt (bv compost)

• ……. • ook best kiezen voor lokale BIO-leverancier!

duurzamer (o.a. koolstofuitstoot)

duurzamer (o.a. koolstofuitstoot)

• Onderzoeksinstituut voor biologische landbouw en FiBL: “broeikasgasemissies in bio landbouw per hectare 32% lager dan in reguliere landbouw die kunstmest gebruikt”

• Food And Agriculture Organisation (FAO): “broeikasgasemissie per hectare bij biologische systemen ligt 48 tot 66% lager dan bij conventionele systemen”

Food and Agriculture Organisation (FAO), United Nations, Rome, 2002, Organic agriculture, environment and food security, 258 p., Ed. Nadia El-Hage Scialabba and Caroline Hattan

BIO- labels?

Europees:

België Frankrijk Duitsland Nederland Æ extra aandacht voor ecologische, sociale en economische duurzaamheid

2. Voordelen van biologische voeding voor je gezondheid

• meer antioxidanten

• meer “secundaire plantenstoffen”

• minder pesticiden

• minder cadmium (zwaar metaal)

Regelmatig te horen/te lezen in de media…

“Biologische gewassen niet gezonder dan gewone landbouwgewassen” “Niet meer vitaminen in biologische voeding in vergelijking met gewone voeding”

“Biologische groenten en fruit helpen niet meer beschermen tegen kanker dan gewone groenten en fruit”

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt… duidelijkheid: gezonde voeding is

en blijft de basis!

Studies die aantonen dat bio-gewassen meer nuttige voedingsstoffen bevatten, bereiken

ons blijkbaar niet via de mainstream media…

Vbn van twee goed uitgevoerde studies:

Studie ged. 10-jaar: BIO tomaten bevatten gemiddeld meer dan dubbel gehalte aan bioflavonoïden quercetine en kaemferol dan die uit gewone landbouw1.

Studie ged. 3 jaar: Golden Delecious appels bevatten gem. 15 % meer antioxidanten en bio-actieve stoffen dan zelfde appels, regulier gekweekt2

1. “Ten-Year Comparison of the Influence of Organic and Conventional Crop Management Practices on the Content of Flavonoids in Tomatoes”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2007: organically grown tomatoes had 79% more quercetin than the conventionally grown ones. 2. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2009; 57: 4598-4605f

Mijlpaal in 2014:

Grootste studie1 ooit wat betreft vergelijking BIO-gewassen versus conventionele geteelde gewassen (Universiteit van Newcastle): 1. Barański M, Srednicka-Tober D, Volakakis N, Seal C, Sanderson R, Stewart GB, Benbrook C, Biavati B, Markellou E, Giotis C, Gromadzka-Ostrowska J, Rembiałkowska E, Skwarło-Sońta K, Tahvonen R, Janovská D, Niggli U, Nicot P, Leifert C. Higher antioxidant and lower cadmium concentrations and lower incidence of pesticide residues in organically grown crops: a systematic literature review and meta-analyses. Br J Nutr. 2014 Jun 26:1-18

Grote “META-ANALYSE” van alle gepubliceerde vergelijkende studies tussen biologisch geteelde gewassen

en conventioneel geteelde gewassen

17.193 studies die reguliere landbouwgewassen vergelijken met BIO

343 correct uitgevoerde studies die voldoen aan strenge selectiecriteria

Toepassing van de beste methodologie om de resultaten te interpreteren

16.850 studies niet opgenomen in meta-analyse wegens niet voldoen aan strenge selectiecriteria voor goed uitgevoerde studies (“slecht” of “onzorgvuldig”)

GEPUBLICEERDE ONDERZOEKSRESULTATEN MET 4 CONCLUSIES

CONCLUSIE 1:

Biologisch geteelde gewassen bevatten gemiddeld 17 % meer van de klassieke antioxidanten dan reguliere landbouwgewassen: vitaminen C, A en E, zink, selenium… Antioxidanten zijn de stoffen die “vrije radicalen” (agressieve schade berokkenende stoffen) helpen neutraliseren

Schade door vrije radicalen

Gevolgen van vrije radicalen

Meer antioxidanten via BIO = betere bescherming tegen ziekte

CONCLUSIE 2: BIO-gewassen bevatten 18 tot 69 % (!) meer “secundaire” plantenstoffen:

• fenolzuren: 19 % • flavanonen: 69 % • stilbenen: 28 % • flavonen: 26 % • flavonolen: 50 % • anthocyanen: 51 % • ……. Deze “secundaire plantenstoffen” hebben ook – en vaak nog meer (!) uitgesproken – antioxiderende werking dan de klassieke antioxidanten en vertonen nog andere gezondheidsbevorderende werkingen (zoals grote groep v. polyfenolen, waaronder veel ook beschermende antioxiderende werking uitoefenen)

Het nut van “secundaire plantenstoffen”

• “In verschillende interventiestudies en epidemiologische studies is aangetoond dat secundaire plantenstoffen het risico verminderen op chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, neurologische ziekten en bepaalde kankers”

Æ Bio beschermt dus beter tegen deze chronische ziekten

GEVOLGEN CONCLUSIE 1 & 2:

In BIO gewassen zitten gemiddeld 20 à 40 % meer antioxidanten dan in conventioneel geteelde gewassen

of

door voor BIO te kiezen krijg je dagelijks het equivalent van 1 à 2 porties groente of fruit meer aan antioxidanten binnen, zonder de extra calorieën daarvan te consumeren

of

een meerprijs van 20 à 40 % voor BIO is eigenlijk gewettigd (althans al voor dit gegeven!)

CONCLUSIE 3:

In conventioneel geteelde gewassen worden: - vier keer vaker sporen van synthetische

verdelgingsmiddelen (pesticiden) aangetroffen dan in biologische gewassen

- maar….. dit vooral in concentraties die 10 à 100 maal hoger liggen dan in BIO-gewassen

Synthetische verdelgingsmiddelen (en vooral combinaties van verschillende daarvan) zijn om diverse redenen niet goed voor onze gezondheid

CONCLUSIE 4:

Conventioneel geteelde gewassen vertonen een significant hoger gehalte aan cadmium, en dit door het gebruik van kunstmest

Cadmium = extreem toxisch zwaar mineraal; mogelijk: Æenergiegebrek Æzenuwstoornissen Ænieraantasting Æosteoporose, gebitsmisvorming Æsneller hart- en vaatziekten Æ leverproblemen… Æ (acuut/dampen: luchtwegenproblemen)

“Niet meer vitaminen en mineralen in biologische voeding in vergelijking met

gewone voeding”

”Biologische gewassen niet gezonder dan gewone landbouwgewassen”

Æ Stellingen definitief naar de

prullenmand verwezen door grootste en best uitgevoerde studie ooit!

3. Biologische voeding beschermt je beter tegen kanker

• meer “secundaire plantenstoffen”

= o.a. meer SALVESTROLEN

Waarom zoveel meer (18 à 69 %) secundaire plantenstoffen in BIO-gewassen?

Biologische gewassen, niet behandeld met verdelgingsmiddelen, worden veel meer “geprikkeld” door ziekteverwekkende kiemen (schimmels, bacteriën, virussen) en insecten tot aanmaak van verdedigende stoffen dan reguliere, met verdelgingsmiddelen behandelde gewassen (vnml. fungiciden en insecticiden) Ædeze verdedigende stoffen behoren tot de

“secundaire plantenstoffen”

Secundaire plantenstoffen (bio-actieve stoffen) o.a. aangemaakt oiv pathogenen en insecten

Meer secundaire plantenstoffen in BIO, zoals:

• Flavonoïden: flavonolen (quercetine, kaemferol…), flavanolen, flavanonen, isoflavonen, anthocyanen…

• Stilbenen • Chlorogeenzuur e.a. fenolzuren • Bèta 1,3/1,6-glucanen • Coumarines, furanocoumarines • Lignanen • Ferulazuur • Psoralenen…. en • SALVESTROLEN = bijzondere bittere stoffen

Prof. Gerry Potter – Prof. Dan Burke, ontdekkers van de salvestrolen

Gerry Potter, Professor in medicinale scheikunde

• Ontwikkelt chemo-therapeutische medicijnen

• Grote frustratie: chemotherapeutica doen ook veel schade aan gezonde cellen!

• Zoektocht: medicijnen die zo specifiek mogelijk kankercellen treffen en gezonde cellen ongemoeid laten

kankercel

inwerking

normale cel

inwerking

Antikanker medicijn

Probleem: chemo- en radiotherapie schaden normale- én kankercellen

Prof. Dan Burke, professor geneesmiddelenmetabolisme

• Expert in “CYP 450-enzymen” die geneesmiddelen afbreken, wat o.a. hun stofwisseling, inwerking en toxiciteit bepaalt

• Ontdekt met zijn team dat één bepaald enzym enkel in kankercellen voorkomt en niet in gezonde cellen

UNIVERSITEIT VAN ABERDEEN

� Enzym CYP1B1

� Komt exclusief voor in

kankercellen!

� Verandert chemische

structuur van stoffen 1995

Ontdekking van groot verschil tussen kankercel en normale cel

Een enzym is een katalysator die de omzetting van stoffen metaboliseert • kan helpen voedingsstoffen afbreken tot

vlot opneembare eenheden:

A-A-A-A-A-A proteïnase A A A A A Eiwit aminozuren G-G-G-G-G-G amylase G G G G G Koolhydraat glucose

Een enzym is een katalysator die de omzetting van stoffen metaboliseert

• Kan toxische stoffen omzetten in ongevaarlijke stoffen (bvb. in de lever)

leverenzym toxische stof A niet-toxische stof B

Een enzym is een katalysator die de omzetting van stoffen metaboliseert

• Kan ook een ongevaarlijke stof omzetten in een toxische stof of “metaboliet”!

CYP1B1 niet-toxische stof X toxische stof Y (bv. salvestrol)

kankercel normale cel

Geen binding

CYP1B1

Salvestrolen:

natuurlijke en

initieel

onscha-

lijke

“prodrugs”

binding onaangetast

actieve Salvestrol

metaboliet

normale cellen

antioxidanten kanker

chemicaliën

virussen

vrije radicalen

UV-licht

*Prof Bruce Ames, J. Biol. Chem. 272 19633-36 (1997)

Antioxidanten hebben hun limieten!

normale cellen

antioxidanten kanker

chemicaliën

virussen

vrije radicalen

UV-licht

Salvestrolen bescherming voorbij antioxidanten

Salvestrolen: omdat antioxidanten vaak onvoldoende zijn

Hoe maximaal salvestrolen opnemen? • Kies voor biologische groenten & fruit & kruiden:

gemiddeld 4 tot 30 maal meer salvestrolen in BIO dan in reguliere landbouwgewassen (planten maken salvestrolen aan om zich te beschermen tegen o.a. schimmels)

• Kies voor de oudere, bittere variëteiten van groenten en fruit (selectie en veredelen hebben ook bio-fruit zoeter en armer aan salvestrolen gemaakt)

• Drink alleen BIO & ongefilterde vruchtensappen: gefilterd en ontbitterd = minder salvestrolen

Hoe maximaal salvestrolen opnemen? • Gebruik het kookvocht van groenten (salvestrolen

worden niet vernietigd door verhitting)

• Kunnen, indien nodig, extra aangevuld worden met voedingssupplementen (vooral geconcentreerde bessenextracten): SALVESTROL PLATINUM: 2000 “salvestrol punten”/capsule

Bewezen werking? Publicaties in British Journal Orthomolecular

Medicin

Toppers van salvestrolen • BIO-Groenten: groene groenten, artisjokken,

asperges, waterkers, rucola, alle koolsoorten, pepers, avocado, gekiemde sojabonen, wilde wortelen, selderie, komkommer, spinazie, pompoen, courgette, aubergine…

Toppers van salvestrolen • BIO-Vruchten: olijven (én ongeraffineerde olie);

bessen (!): bosbessen & blauwbessen, bramen, druiven, aardbeien, frambozen, moerbei….; appels, pruimen, vijgen, mandarijn, sinaasappel, peer, meloen, ananas, mango…

Toppers van salvestrolen • BIO-Kruiden: peterselie, basilicum, rozemarijn, tijm,

salie, munt, paardenbloem, rooibos, weegbree, rozebottel, mariadistel, meidoorn(bes), kamille, agrimonie, citroenverbena…

Meer weten? Boek: Salvestrolen: natuurlijke bescherming

tegen kanker

bio = logisch