De Moderne Tijd

Matisse tot Malevich

2

© Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010

Zo is een iPhone modern omdat het veel meer functies heeft dan een ouderwetse telefoon.

We gebruiken het woord modern als we bedoelen dat iets nieuwer is dan wat er al bestond.

Iets dat nu modern is, wordt ouderwets als er iets voor in de plaats komt dat weer moderner is.

In de geschiedenis is de moderne tijd de periode vanaf 1800.

Deze les gaat over de periode rond 1900.

Een familiefeest in Amsterdam, 1900

Rond 1900 ondergaat de wereld veel ingrijpende veranderingen.Het leven van de mensen wordt beïnvloed door vernieuwingen op het gebied van wetenschap en techniek.Door de verbrandingsmotor kunnen mensen zich snel en zelfstandig (auto) bewegen (mobiel.)

De Benz Patent Motorwagen (links ) uit 1885 , gebouwd door Karl Benz (rechts.)

Alexander Graham Bell heeft het eerste telefoongesprek vanuit New York met Chicago, 1892

De telefoon zorgt ervoor dat mensen snel en over grote afstanden met elkaar kunnen communiceren.

Roundhay Garden scene. De oudst bewaard gebleven vroege film-opname door Louis Le Prince, uit 1888.

Door de uitvinding van de film kunnen mensen voor het eerst bewegende beelden zien.

Ook de manier waarop mensen over de wereld en de mens denken wordt anders.

Albert Einstein formuleert in 1905 de Speciale Relativiteitstheorie: E=mc²

Deze theorie verklaart bijvoorbeeld hoe het komt dat je - zittend in een trein - denkt dat jij wegrijdt, terwijl je een fractie van een seconde later pas door hebt dat de trein op het perron naast je wegrijdt en je zelf stilstaat.

Sigmund Freud publiceert in 1899 zijn boek De Droomduiding over dromen en het onderbewustzijn.

Freud beweert dat het gedrag van mensen wordt beïnvloed door driften waarvan we ons niet bewust zijn.

Ook de samenleving verandert. De industrialisatie die in het begin van de 19de eeuw was begonnen, zet door. Mensen eisen kiesrecht, in verschillende landen zijn opstanden en revoluties en tussen 1914 en 1918 woedt de Eerste Wereldoorlog .

In de veranderende wereld rond 1900, verandert ook de kunst.

Bij alle soorten kunst gaat het roer om: literatuur, architectuur, muziek, dans en beeldende kunst.

© Succession Henri Matisse, Vrouw met Hoed, 1905 c/o Pictoright Amsterdam 2010

De kunst uit het begin van de 20ste eeuw wordt Modernisme of Avant-garde genoemd

Het belangrijkste kenmerk van alle avant-gardistische kunst is dat het volkomen anders is dan de kunst die er daarvoor was.

De Noor Knut Hamsun schrijft in 1890 het boek Sult (honger) waarin de ik-persoon het verschijnsel honger beschrijft in vier fragmenten. Het boek wordt gezien als de eerste moderne roman en Hamsun krijgt in 1920 de Nobelprijs voor de literatuur. In die tijd zwierf ik met een hongerige maag door Kristiania, die vreemde stad, die niemand verlaat zonder erdoor getekend te zijn.

De Amerikaan Frank Lloyd Wright is één van de vroege moderne architecten die bij het ontwerpen uitgaat van de functie van een gebouw in plaats van het uiterlijk.

Larkin Building, 1904, Buffalo New York

In 1908 componeert de Oostenrijker Arnold Schönberg het eerste moderne muziekstuk.

Het vierde deel van zijn Strijkkwartet Nr. 2 is de eerste compositie zonder vaste toonsoort.

Klik op het portret om het te beluisteren.

In 1909 begint de Amerikaanse klassieke danseres Isadora Duncan in Parijs een dansschool.Ze vindt het klassieke ballet niets en ontwikkelt een moderne, primitieve dansstijl op blote voeten.

Klik op de foto voor de enige filmopname van een dansende Isadora Duncan.

De Franse dichter Guillaume Apollinaire maakt caligrammen: vormgegeven gedichten.

Vertaling: Vreselijke bokser bokst met zijn herinneringen en zijn duizend verlangens.

Un Terrible Boxeur 1914

In de schilderkunst is het de Fransman Henri Matisse die in 1905 met het schilderij Dame met Hoed een nieuwe weg inslaat.

Vrouw met hoed. 1905, Henri Matisse (1869 - 1954), San Francisco Museum of Modern Art © Succession Henri Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

Matisse is radicaal anders in het gebruik van kleur. Kunstenaars over de hele wereld volgen zijn voorbeeld.

Andere moderne kunstenaars kijken op een andere manier naar vorm.

Eén van hen is Pablo Picasso.

Pablo Picasso Man met de armen over elkaar, (1909) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Parijs is het ontmoetingscentrum voor veel avant-gardistische kunstenaars.

Dichters, schilders, theatermakers, dansers en componisten uit heel Europa sluiten er vriendschappen, wisselen ideeën uit en werken samen.

Maurice Utrillo, Rue Custine in Montmartre (1909-10) c/o Pictoright Amsterdam 2010

Verdiepingsopdrachten:

Webquest:

* Maak een PowerPoint museum met de tien duurste moderne schilderijen ter wereld.

* Wie is de meest succesvolle levende moderne beeldende kunstenaar?

* Wie is de meest succesvolle levende componist?

Einde van de tweede les.

De volgende les gaat over Matisse en Picasso.

in opdracht van:Roelof Jan Minneboo

Kunst-Cultuur Educatie Advies