De Nederlanders en Europa

GHMB van Rens*# T Verkerk-Brussee*#; E Klerkx*, D.L Knol*, R.M.A. van

Nispen*

*Afd oogheelkunde, VUmc Amsterdam#Afd. oogheelkunde, Elkerliek ziekenhuis Helmond

Take away message

• Lezen is niet synoniem met het onderscheiden van

optotypen op een visuskaart!

• Alle Nederlandstalige leestesten zijn niet (voldoende)

gevalideerd

• Best onderzochte test is de Radner leestest

• Er is een aanzienlijk verschil in leessnelheid tussen

de testen

• Met het klimmen van de jaren leest men langzamer

Achtergrond

• Promotieonderzoek Marloes Burggraaff (Contribution to Evidence in Low-Vision Rehabilitation):

Belangrijkste primaire uitkomstmaat: leessnelheid

Hoe te meten?

• In Nederland: 5 leestesten

– De Nederlanders

– LEO

– Colenbrander kaarten

– Radner kaarten

– IReST teksten

Verschil gezichtsscherpte en leesvisus

• Visus (>5 meter) geeft indicatie over de functie en

afstand tussen de kegeltjes in de macula (afstand

tussen 2 pixels)

• Nabij visus is niet gelijk met leesvisus

• Om te kunnen lezen is een groter stuk functionele

macula nodig

• Voor een redelijke leessnelheid dient men 8 tekens

op rij te kunnen overzien

AMD

Opbouw Leeskaarten

• Aantal teksten, bestaande uit aantal woorden, aantal

lettergrepen en aantal tekens (letters en spaties).

Moeilijkheidsgraad?

• Met uitzondering van de IReST teksten bestaan de

kaarten uit teksten, geprint in een progressieve

(logaritmische) grootte

Onderzoek (door Tamara Verkerk-

Brussee

• Alle 5 de teksten met dezelfde printer op dezelfdegrootte en lettertype (12 point Times New Roman) afgedrukt

• 71 gezonde goedziende proefpersonen

• Leeftijd 18-86 jaar

• Lees ervaring/opleiding

• Lezen werd met camera opgenomen en nadiengeanalyseerd (reeds gevalideerd door Burggraaff)

• Leesafstand 40 centimeter

Kaart karakteristieken

Moeilijkheidsgraad Lettertype Bereik kaarten

(M)

Bereik

Decimale visus

(40 cm)

Stapgrootte

(log units)

Colenbrander 8 jaar (4th grade) Times new

Roman

6,3- 0,30 0.06-1.25 0.1

Leo onbekend Times new

Roman

10- 0,2 0.04- 2.0 0.1

Radner 7 jaar (3th grade) Arial 6,3- 0.25 0.06- 1.6 0.1

De Nederlanders onbekend Times new

Roman

1.25- 0.5 0.32-0.8 0.1

IReST 9-12 jaar (5th and 8th

grade)

Times new

Roman

nvt 0.4 nvt

De Nederlanders

• Ontwikkeld door Snellen senior (1862)

• Tekst is in “oud Hollands”; en door de jaren heen

vaker aangepast

• Aantal kaarten: 1

• Aantal teksten: 5

• Aantal woorden: 61

• Aantal lettergrepen: 101

• Aantal tekens: 305

• Langste woord: 14 tekens

De Nederlanders

LEOLaboratorium Experimentele Oogheelkunde Groningen, A Kooijman)

• Aantal kaarten 9

• Aantal zinnen per kaart: 19

• Totaal aantal zinnen: 55

• Aantal woorden:30

• Aantal lettergrepen:48

• Aantal tekens:146

• Langste woord: 20 tekens

LEO

Colenbrander

• Aantal kaarten: 1

• Aantal zinnen per kaart: 14 (waarvan 11 dubbele zinnen)

• Totaal aantal zinnen: 25

• Aantal woorden: 20

• Aantal lettergrepen: 22

• Aantal tekens: 68

• Langste woord: 8 tekens

Colenbrander

Radner(Gevalideerd door Maaiwee et al en door Burggraaff et al)

• Aantal kaarten: 3

• Aantal zinnen per kaart: 14

• Totaal aantal zinnen: 24

• Aantal woorden: 14

• Aantal lettergrepen: 24

• Aantal tekens: 71

• Langste woord: 12 tekens

Radner

IReST(Nederlandse tektsen gevalideerd door Verkerk-Brussee en van Rens namens de IReST group bij 25

goedziende jongeren)

• Aantal kaarten: 10

• 1 tekstblok per kaart

• Aantal woorden: 141

• Aantal lettergrepen: 231

• Aantal tekens: 686

• Langste woord: 20 tekens

IReST

WPM versus CPMLeeskaart WPM

Woorden per minuut

SPM

Lettergrepen per minuut

CPM

Karakters per minuut

Colenbrander 236 (45) 246 (47) 812 (154)

Leo 176 (34) 272 (54) 840 (166)

Radner 176 (32) 297 (54) 920 (170)

De Nederlanders 141 (28) 237 (47) 711 (141)

IReST 169 (32) 277 (52) 820 (154)

Gemiddeld aantal fouten

Leeskaart Fouten

Per zin of per tekstblok

Fouten per karakter

Colenbrander 0.2234 0.0038

Leo 0.2940 0.0027

Radner 0.1778 0.0024

De Nederlanders 1.2 0.0039

IReST 2.0 0.0029

Patiënt karakteristieken

Invloed leeftijd op leessnelheid

Patiënt karakteristieken

leessnelheid significant beïnvloed door leesduur voor

de jonge groep (18-36 jaar). Vanaf 37 jaar meten we

geen effect meer.

Coefficientsa,b

Model Unstandardized Coefficients Standardized

Coefficients

t Sig.

B Std. Error Beta

1

(Constant) 931,073 72,468 12,848 ,000

leesduurmin 1,157 ,541 ,461 2,141 ,047

Toekomst

• Ons toekomstige onderzoek zal zich focussen op de

leessnelheid van de 5 leeskaarten (in originele vorm)

bij slechtziende mensen met leeftijdsgebonden

macula degeneratie

• Participanten worden geworven onder patiënten uit

het Elkerliek ziekenhuis Helmond

• In 2015 promotie Tamara Verkerk-Brussee

Conclusie

• Op dit moment is de Radner leestest de best

gevalideerde Nederlandstalige test.

• Binnenkort verkrijgbaar op de Nederlandse markt

(mededeling dr Kristel Maaijwee)

Dank U

Dit project werd gefinancierd door:

ZonMw – Inzicht

Disclosure: autheurs hebben geen financieel belang