december 16-22 december 23-29 amucite zyintu...

32
ZIBALO ZYAKWIIYA DECEMBER 2-8 Zilenge Zilatondezya Kuti Kuli Leza Uupona PEEJI 7 ˙ NYIMBO: 110, 15 DECEMBER 9-15 “Amubelekele Jehova Cakulitakata Mbuli Bazike” PEEJI 12 ˙ NYIMBO: 62, 84 DECEMBER 16-22 Ziiyo Kuzwa Kumupailo Wakalibambilwa Kabotu PEEJI 21 ˙ NYIMBO: 68, 6 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu Kweelana Amupailo wa Jesu Uutondezya Luyando PEEJI 26 ˙ NYIMBO: 57, 56 34567 OCTOBER 15, 2013

Upload: dinhkhanh

Post on 28-Feb-2018

363 views

Category:

Documents


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

ZIBALO ZYAKWIIYA����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

DECEMBER 2-8

Zilenge ZilatondezyaKuti Kuli LezaUuponaPEEJI 7 ˙ NYIMBO: 110, 15

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

DECEMBER 9-15

“AmubelekeleJehova CakulitakataMbuli Bazike”PEEJI 12 ˙ NYIMBO: 62, 84

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

DECEMBER 16-22

Ziiyo KuzwaKumupailoWakalibambilwaKabotuPEEJI 21 ˙ NYIMBO: 68, 6

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

DECEMBER 23-29

Amucite ZyintuKweelana Amupailowa Jesu UutondezyaLuyandoPEEJI 26 ˙ NYIMBO: 57, 56

34567OCTOBER 15, 2013

Page 2: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

Magazini eeyi taili yakusambala pe. Ilamwaigwa kaili cibeela ca-

mulimo wakuyiisya Bbaibbele iwanyika yoonse uugwasyilizyigwa

akusanga kwakuliyandila. Ccita kuti kwatondezyegwa bumbi, ku-

zubululwa kwa Magwalo aa Chihebrayo kuzwa mu The Bible inTo-

nga, 1963 (BIT). Kuzubululwa kwa Magwalo aa Chigiliki kuzwa

mu Busanduluzi bwa Nyika Mpya bwa Magwalo aa Banakilisito

aa Chigiliki (bi7). Aawo NW mpiitobela kuzubululwa, citondezya

kuti busanduluzi buzwa mu Bbaibbele lya New World Translation

of the Holy Scriptures lyamu Chingisi alimwi aawo BT mpiitobela

kuzubululwa, citondezya kuti buzwa mu The Bible inTonga, 1996.

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is published semi-

monthly by Watchtower Bible and Tract Society of

New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis,

Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn,

NY 11201-2483, and by Watch Tower Bible and Tract

Society of South Africa NPC, 1 Robert Broom Drive East,

Rangeview, Krugersdorp, 1739. � 2013 Watch Tower

Bible and Tract Society of Pennsylvania. All rights

reserved. Printed in South Africa.

34567 October 15, 2013Vol. 134, No. 20 Semimonthly CHITONGA

ZIBALO ZYAKWIIYA

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Zilenge Zilatondezya Kuti Kuli Leza Uupona

Leza uutabonwi wakalenga bubumbo ibuboneka. Sena kaambo aakamulakasyoma amoyo wanu woonse? Tabali bantu boonse ibasyomaoobo pe. Mbuti mbotukonzya kubagwasya bantu kutegwa bakamvwisyekasimpe kajatikizya Mulengi, alimwi mbuti mbotukonzya kuyumya lu-syomo lwesu mulinguwe? Amujane bwiinguzi kumibuzyo eeyi mucibaloeeci.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ “Amubelekele Jehova Cakulitakata Mbuli Bazike”

Banakristo bakulwaizyigwa kubelekela Jehova mbuli bazike. Cibalo eecicilatugwasya kwiiya kujatikizya zyoolwe nzyobakajisi bazike kweelana aMulawo wa Musa, mbotukonzya kutantamuka kuba bazike ba Saatanialimwi atukole twakwe twamunyika eeyi, alimwi akuba bazike ba Lezambokuletela zilongezyo.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Ziiyo Kuzwa Kumupailo Wakalibambilwa Kabotu

ˇ Amucite Zyintu Kweelana Amupailo wa JesuUutondezya Luyando

Ikuti buzuba abuzuba katuzinzibala kuyeeya Jwi lya Leza, mipailo yesuinooli yeeyo iibotezya. Cibalo cakusaanguna cilatondezya kuzinzibalakuyeeya mbokwakabagwasya ba Levi ciindi nobakali kupa mupailo kwii-minina bantu ba Leza. Cibalo cabili cilatondezya mbotukonzya kucitazyintu kweelana amupailo wa Jesu uutondezya luyando. Mipailo yoonseyobilo ilatondezya mbociyandika kubikka kuyanda kwa Jehova mubuse-na bwakusaanguna kwiinda zyintu nzyotuyanda tobamukamwini.

AZIMWI IZILI MUMAGAZINI EEYI

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

3 Bakalyaaba Amoyo Woonse—Kuyakubelekela mu Philippines����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

17 Kusyoma Jehova Kwatuletela Zilongezyo����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

31 Sena Mulakonzya Kuyungizya Ciindi Cakucenjezya BantuMumulimo Wakukambauka?

GUATEMALA

CIVWUMBYO: Sikumwaya ulaka-mbauka mubusena bwa Panajachel,dolopo lisyoonto kumbali a Lake Ati-tlan. Kunze aamwaambo waci Spa-nish, Bakamboni ba Jehova mucisica Guatemala balabelesya alimwimyaambo iili 11 yamucisi eeco kuka-mbauka makani mabotu.� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

MWEELWE WABANTU:

15,169,000BASIKUMWAYA:

34,693ZIIYO ZYA BBAIBBELE:

47,606ZIIYO ZYA BBAIBBELEBASIKUMWAYA

30,000

20,000

10,000

02012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

Page 3: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

3

MYAKA iibalilwa kukkumi iyainda, banabukwe-tene ibajisi myaka yakuzyalwa iili kuma 30,ba Gregorio aba Marilou, bakali kubeleka ka-bali bapainiya mudolopo lya Manila mpoonya

aciindi nciconya eeco boonse bobilo bakali kubeleka mili-mo yakumubili. Kucita boobo tiicakali cuuba-uba, nokubaboobo bakacikonzya. Mpoonya ba Marilou bakasumpu-lwa akuba mupati wamulimo mubbanki mobakali kubele-ka. Bakaamba kuti: “Milimo njotwakali kubeleka yakalikutuletela mali manji, twakali bukkede.” Mubwini, tiiba-kajisi penzi lyamali, aboobo bakasala kuti bayake �andanjobakali kulombozya lyoonse mubusena bubotu kapati,ibusena ibwakali kujwe aadolopo lya Manila, musinzo uu-

lampa makkilomita aali 19. Bakazuminana akkampaniimwi kutegwa ibayakile �anda alimwi akuti bakali kunoo-bbadela mali aayo mwezi amwezi myaka iili kkumi.

“NDAKALIMVWA KUTI NDAKALI

KUBBIDA JEHOVA”

Ba Marilou bakaluula kuti: “Mulimo wangu mupya wa-kali kuyanda ciindi cinji akubeleka canguzu, aboobobusungu bwangu bwakucita milimo ya Bunakristo bwa-kaceya kapati. Ndakalimvwa kuti ndakali kubbida Jeho-va.” Mpoonya bakapandulula kuti: “Tiindakali kucikonzyakubelesya ciindi ncondakabikkide ambali kuti kandibe-leka mumulimo wa Jehova.” Akaambo kakutakkomana

BAKALYAABAAMOYO WOONSE

Kuyakubelekela mu Philippines

“Kunyina cintu ncotukonzya kweezyanisya alukkomano luboola akaambo kaku-bona bantu bambi bapya kababoola mumbungano. Lino tulimvwa kuti buumi

bwesu bulaampindu kapati kwiinda kaindi.”—Ba Gregorio aba Marilou

Page 4: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

4 NGAZI YAMULINDIZI

abukkale oobu, ba Gregorio aba Marilou bakakkalaansi bumwi buzuba akubandika kujatikizya buumi bwa-bo. Ba Gregorio bakaamba kuti: “Twakali kuyanda kuci-nca pele tiitwakalicizyi cini ncotwakeelede kucita. Twaka-bandika mbotwakali kunga twabelesya maumi eesumumulimo wa Jehova kusikila mpotugolela, kwaambisyambwaanga tiitwakajisi bana. Twakapaila kuli Jehova kulo-mba busolozi.”

Aciindi nciconya eeco, bakaswiilila makani aasiyene-si-yene aakali kwaamba zyakubelekela kumasena kubuli-de basikumwaya ba Bwami. Ba Gregorio bakaamba kuti:“Twakalimvwa kuti makani aaya bwakali bwiinguzi ku-zwa kuli Jehova kujatikizya mipailo yesu.” Banabukwe-tene aaba bakapaila kulomba lusyomo lunji kutegwababe basicamba akusala kabotu. Buyumuyumu bumwibupati mbobakajisi bwakali kujatikizya �anda njobaka-cili kuyaka. Bakabbadelede kale mali aakeelede kubba-delwa mumyaka yotatwe. Ncinzi ncobakali kunga ba-cita? Ba Marilou bakaamba kuti: “Kwiimika mayake,cakali kwaamba kusweekelwa mali manji kapati ngo-twakabbadelede kale. Pele twakabona kuti twakeeledekusala akati kakubikka kuyanda kwa Jehova mubuse-na bwakusaanguna naa kuyanda kwesu.” Nobakayeeyamajwi aamwaapostolo Paulo aajatikizya ‘kubona zyintuzimwi kuti nzyabuyo,’ bakasala kwiimika mayake, baka-cileka kubeleka mulimo wakumubili, bakasambala mpa-sya zinji nzyobakajisi, mpoonya bakalongela kumunziumwi uujanika ansumbu ya Palawan, musinzo uulampamakkilomita aali 480 kumusanza aadolopo lya Manila.—Flp. 3:8.

‘BAKAIYA ICAKALI KUKONZYA KUBAGWASYA’

Kabatanaunka, ba Gregorio aba Marilou bakasoleka ku-libambila kupona buumi butayandiki zyintu zinji, pele tii-bakazyi bwini buumi bwabo mbobwakali kuyakuba manekusikila nobakasika kubusena oobo. Ba Marilou bakaa-mba kuti: “Cakali kugambya kapati. Kwakanyina mage-si azyintu zimwi zipa kuti buumi buube-ube. Muciindicakujikila acitofwu, twakeelede kugonka nkuni akujiki-la amulilo. Kwakanyina zintoolo zipati-pati, alimwi tii-ndakali kukonzya kucita zyintu zimwi zicitwa mudolopo.”Nokuba boobo, banabukwetene aaba lyoonse bakali ku-yeeya kaambo ikakabapa kuti balongele kubusena oobu,kwakainda buyo ciindi cisyoonto bakazyibila. Ba Mari-lou bakaamba kuti: “Lino ndilakkomana kubona bubotubwazilenge, kubikkilizya anyenyezi. Cikkomanisya kapa-ti, nkubona bantu mbobakkomana mwabakambaukila.Kubelekela kokuno, kwatugwasya ‘kwiiya icikonzya kutu-gwasya’ kutegwa tukkutile.”—Flp. 4:12.

Ba Gregorio bakaluula kuti: “Notwakasika mubusenaoobu, kwakali buyo Bakamboni bone. Bakakkomana ka-pati ciindi nondakatalika kupa makani aabuleya nsondoansondo alimwi anondakatalika kulizya gita lyangu ciindicakwiimba nyimbo zya Bwami.” Mumwaka buyo omwe,banabukwetene aaba bakabona kabunga aaka kasyoo-nto mbokakakomena akuba mbungano iicita kabotu iijisibasikumwaya bali 24. Ba Gregorio bakaamba kuti: “Tula-lumba kapati kuluyando ndobatutondezya basimbunga-no.” Lino, balanga musyule myaka iinda kucisambomweyainda njobali kubeleka mumunzi ooyu, baamba kuti:“Kunyina cintu ncotukonzya kweezyanisya alukkomano

BAMWI MBOBACIKONZYA KUJANA MALI AAKUBELESYA

Bakwesu abacizyi ibabalilwa ku 70—bunji bwabo ibajisi mya-ka yakuzyalwa iili akati ka 18 a 50 ibazwa muzisi zimbi babe-lekela mucisi ca Philippines. Ba Robert aba Mirjam, bana-

bukwetene ibajisi myaka yakuzyalwa iibalilwa ku 45 ibakazwa kuGermany bakaamba kuti bakalonga kutegwa bakabeleke buyo mwakaomwe. Lino kwainda myaka 14, alimwi bacibelekela mucisi ca Philippi-nes! Ino bacikonzya buti kujana mali aakubelesya? Ba Robert bakaa-mba kuti: “Mbwaanga nciyumu kujana mulimo okuno, ciindi comweamwaka inga tulapiluka ku Germany kuyakubeleka myezi yotatwe.Mali ngotujana alatugwasya kuzumanana kupona buumi butayandikizyintu zinji mpoonya akuzumanana kubelekela mucisi ca Philippineskwamyezi yoonse mane mwaka wamana.” Cakutadooneka, kukkalamucisi cimbi kulijisi buyumuyumu bumwi, nokuba boobo ba Mirjambakaamba kuti: “Ndilimvwa kukkomana kapati mumoyo kubona Jeho-va mbweendelezya.” Ba Robert balaazumina makani aayo, baambakuti: “Kubelekela kokuno kwayumya lusyomo lwesu.”

Page 5: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

luboola akaambo kakubona bantu bambi bapya kaba-boola mumbungano. Lino tulimvwa kuti buumi bwesu bu-laampindu kapati kwiinda kaindi.”

“NDALABILA ALIMWI NDABONA KUTI

JEHOVA MUBOTU!”

Mucisi ca Philippines, bakwesu abacizyi babalilwa ku3,000 baunka kuyakubelekela mumasena mubuli-de basikumwaya ba Bwami. Akati kabo kuli bacizyi bata-nakwatwa ibababilwa ku 500. Amubone cikozyanyocaba Karen.

Ba Karen balo lino ibajisi myaka yakuzyalwa iili kuma25, bakakomenena mudolopo lya Baggao, mu Cagayan.Nobakacili bakubusi, lyoonse bakali kuyeeya mbobakalikunga bayungizya mulimo wabo wakukambauka. Bakaa-mba kuti: “Kuzyiba kuti ciindi casyaala caceya alimwi aku-ti bantu bamisyobo yoonse beelede kuumvwa mulumbewa Bwami, ndakasala kuti ndikabelekele kubusena ku-bulide bakambausi.” Nokuba kuti banamukwasyi bamwibakasola kuboongelezya kuti bajane lwiiyo lwaatala mu-ciindi cakuunka kumunzi kwaakukambauka, ba Karenbakapaila kuli Jehova kutegwa abasololele. Alimwi baka-bandika abaabo ibakali kubelekela kubusena bwakumu-nzi. Nobakajisi myaka iili 18, bakalonga akuunka kumu-nzi umwi musinzo uulampa makkilomita aali 64 kuzwamudolopo mobakali kukkala.

Kumbungano nsyoonto ba Karen nkobakaunka kuyaku-gwasyilizya, cilawo cili mumalundu mumbali aa Lwizi lwaPacific. Ba Karen bakaamba kuti: “Kuzwa ku Baggaokuya kumbungano iimbi, twakali kweenda mazuba ota-

twe, nzila ziinda mumalundu alimwi akuzabuka milongaziindi ziinda ku 30.” Bakayungizya kwaamba kuti: “Ku-tegwa ndisike kumaanda aabantu mbondakali kuyiisyaBbaibbele, ndakali kweenda mawoola aali cisambomwe,koona a�anda yasikwiiya mpoonya bwaca alimwi ndakalikweenda mawoola aali cisambomwe kupiluka ku�anda.Sena kuli bubotu bwakajanika? Ba Karen bakaamba kuti:“Zimwi ziindi, maulu inga alacisa, nokuba boobo ingakandili ndamana kale kusololela ziiyo zya Bbaibbele zili18. Ndalabila alimwi ndabona kuti Jehova mubotu!”—Int.34:8.

“NDAKAIYA KUSYOMA JEHOVA”

Ncinzi cakakulwaizya mucizyi uutakwetwe uujisi myakayakuzyalwa iili kuma 40 ulaazyina lyakuti Sukhi uukkalamucisi ca United States kutegwa aunke kucisi ca Philippi-nes? Mumwaka wa 2011 mucizyi ooyu wakajanika kumu-swaangano wabbazu kwalo banabukwetene bamwi nko-bakabuzyigwa-buzyigwa. Bakaluula mbobakasambalabunji bwampasya nzyobakajisi akulongela kucisi ca Mexi-co kutegwa bakagwasyilizye mumulimo wakukambauka.Ba Sukhi bakaamba kuti: “Kubuzya-buzya okuya, kwaka-pa kuti nditalike kuyeeya kujatikizya mbaakani nzyonda-takali kuyeeya.” Ciindi ba Sukhi balo ibali mbaamweenyenobakazyiba kuti kwakali kuyandika lugwasyo lupati lwa-kugwasya bantu babelesya mwaambo waci Punjabi iba-kkala mucisi ca Philippines, bakasala kuunka kuyaku-gwasyilizya. Sena kuli buyumuyumu mbobakajana?

Ba Sukhi bakaamba kuti: “Cakali ciyumu kusala akatikazyintu nzyondakeelede kusambala anzyondatakeele-de kusambala. Alimwi, kwamyaka iili 13 ndakali kukkala

(Cifwanikiso icili kulumwensi) Ba Karen(Cifwanikiso icili kululyo) Ba Sukhi

5

Page 6: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

kabotu mu�anda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba, pele kucita oobo kwakandigwa-sya kutegwa ndilibambile kutalika kupona buumi butaya-ndiki zyintu zinji.” Mbuyumuyumu nzi mbobakajana ciindinobakalongela kucisi ca Philippines? Bakaamba kuti:“Kuyoowa zyuuka mbuli insinsini akuyeeya ku�anda bwa-kali buyumuyumu bupati kulindime. Ndakaiya kusyo-ma Jehova kwiinda kaindi!” Sena eeci cakabagwasya?Kumwi kabamweta-mweta, ba Sukhi bakaamba kuti:“Jehova utwaambila kuti, ‘Amundisole, mubone naa si-koomutilila coolwe cakufwasuka loko.’ Majwi aaya ndilaa-bona mbwaali aamasimpe ciindi beni �anda nobandibu-zya kuti, ‘Ino muyakupiluka lili? Ndicijisi mibuzyo minji.’Eeci cilandikkomanisya kapati kaka kugwasya bantu ba-laanzala yakumuuya!” (Malk. 3:10) Ba Sukhi bakayungi-zya akwaamba kuti: “Buyumuyumu bupati mbondakajisimbwakusala kuti ndilonge. Nindakacita oobo, cakali ku-gambya kubona Jehova mbwaakali kundilanganya.”

“NDAKACILEKA KUYOOWA”

Ba Sime, mukwesu uukwete uujisi myaka yakuzyalwa ii-tandila ku 40, wakalonga kuzwa kucisi ca Philippineskuya kucisi cimwi icili kumusanza lwaambo mu Asia kute-gwa akabeleke mulimo umwi waatala. Ciindi nobakali ko-kuya, mulangizi wabbazu wakabakulwaizya kapati alimwiaalo makani aakapegwa amukwesu umwi uuli mu Ka-bunga Keendelezya akabakulwaizya ba Sime kutegwababikke kuyanda kwa Jehova mubusena bwakusaangu-na mubuumi bwabo. Ba Sime bakaamba kuti: “Muzeezowakuti ndicileke kubeleka wakali kundipa kuba acilabi-la.” Nokuba boobo, bakauleka mulimo wabo wakumu-bili akupiluka ku Philippines. Lino, ba Sime abakaintu

babo ba Haidee, babelekela mucooko ca Davao del Sur,kumusanza kwacisi eeco alimwi ikuyandika basikumwa-ya ba Bwami kutegwa bakambauke mucilawo cipati icilikooko. Ba Sime bakaamba kuti: “Ikuti ndalanga musyule,ndilikkomene kapati kuti ndakacileka kuyoowa kuswee-kelwa mulimo wangu alimwi akuti ndacikonzya kubikkaJehova mubusena bwakusaanguna. Kunyina cintu cilete-la lukkomano kapati mubuumi kwiinda kuzyiba kuti upaJehova zyintu ziinda kubota!”

“KULATUKKOMANISYA KAPATI!”

Ciindi ba Ramilo aba Juliet, bapainiya banabukweteneibajisi myaka yakuzyalwa iinda buyo asyoonto aa 30, no-bakazyiba kuti mbungano imwi iyakali afwaafwi, musinzouulampa makkilomita aali 30 yakali kuyandika lugwasyo,bakalisungula kuyakugwasya. Aboobo, nsondo ansondo,ziyume zitete, ba Ramilo aba Juliet ziindi izili mbozibedebaleenda ahonda yabo kuya kumiswaangano amumuli-mo wakukambauka kumbungano eeyo. Nokuba kuti nzilataili kabotu alimwi amabbiliki taali kabotu, balikkomeneakaambo kakuti bakayungizya mulimo wabo. Ba Ramilobakaamba kuti: “Mebo abakaintu bangu tusololela ziiyozya Bbaibbele izili 11! Kubelekela kubusena kubulide ba-sikumwaya kuyandika kulyaaba kapati, pele kucita boobokulatukkomanisya kapati!”—1 Ko. 15:58.

Sena mulayanda kuzyiba zinji kujatikizya kubelekela ku-busena kubulide basikumwaya ba Bwami mucisi canunaa mucisi cimbi? Ikuti kacili boobo, amumwaambilemulangizi wanu wabbazu, alimwi amubale cibalo cakuti:“Sena Inga ‘Mwazabukila ku Makedoniya’?” mu Mulimo

Wesu Wa Bwami wamu August 2011.

(Cifwanikiso icili kulumwensi)Ba Sime aba Haidee (Cifwanikiso icili kululyo)

Ba Juliet aba Ramilo

Page 7: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

SYAANKALIBONENE kubuzya cilakatazya, oobo mbombu-bo mbobayeeya bantu banji ibaamba kuti basyoma buyo zyi-ntu nzyobakonzya kubona ameso. Mbuti mbotukonzya ku-bagwasya bantu bali boobu kuba alusyomo muli Jehova?Kuyungizya waawo, Bbaibbele lyaamba kuti “kunyina mu-ntu wakamubona kale Leza nociba ciindi comwe.” (Joh. 1:18) Mbwaanga tatukonzyi kumubona, ncinzi ncotukonzyakucita kutegwa lusyomo lwesu muli “Leza uutalibonyi,” Je-hova, kaluli luyumu lyoonse? (Kol. 1:15) Ntaamu yakusaa-nguna nkuzyiba njiisyo zisinkila kasimpe kajatikizya Jehova.Mpoonya tweelede kucizyiba kubelesya kabotu Bbaibbelekutegwa tunyonyoone mizeezo yoonse ‘iikazyanya aluzyibolwa Leza.’—2 Ko. 10:4, 5.

2 Njiisyo imwi yakubeja iisumpulwa kapati iisinkila bantukukasimpe kajatikizya Leza ninjiisyo yakusanduka. Muzee-zo ooyu wabuntu ukazya ncolyaamba Bbaibbele alimwi upakuti bantu batabi abulangizi. Mubufwaafwi, njiisyo yakusa-nduka iyiisya kuti buumi bwakalitalikila buya; aboobo ito-ndezya kuti buumi bwabantu tabujisi mpindu pe.

3 Kulubazu lumwi, basololi bazikombelo zya Bunakristobwakubeja bayumu mitwe bayiisya kuti bubumbo, kubikki-lizya anyika yesu alimwi azyintu zipona zyoonse zili mumo,zijisi buyo zyuulu zyamyaka zisyoonto kuzwa nozyakale-ngwa. Aabo ibayiisya njiisyo eeyi yakubeja iijatikizya kule-ngwa kwazyintu, balakonzya kuti balalilemeka Bbaibbele,pele baamba kuti Leza wakalenga zyintu zyoonse mumazu-ba aali cisambomwe aajisi mawoola aali 24 zyuulu zyamyakazisyoonto buyo zyainda. Bantu ibasyoma njiisyo eeyi bala-bukaka bumboni boonse bulimvwisya bwabasayaansi ibu-kazyanya akuyeeya kwabo. Akaambo kaceeco, njiisyo eeyiyakubeja ipa kuti bantu bamwi cibayumine kulisyoma Bbai-bbele, alimwi ipa kuti Bbaibbele lilibonye mbuli kuti li-lakatazya kumvwa akuti taliluzi. Bantu ibasumpula mi-zeezo iili boobu batuyeezya zyabantu bamwi bamumwaanda

1. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa lusyomo lwesu kaluli luyumulyoonse?2, 3. Ninjiisyo nzi zyobilo izisinkila bantu kuti batazyibi kasimpe ka-jatikizya Leza?

ZILENGE ZILATONDEZYAKUTI KULI LEZA UUPONA

“Uleelela, Jehova,O Leza wesu, ikuta-mbula bulemu . . .nkaambo nduwe waka-lenga zyintu zyoonse.”—CIY. 4:11.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ncinzi ncotweelede kucita kute-gwa tumwaye njiisyo zyakubeja“ziyumu nta”?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbuti zilenge mbozitondezyanguzu abusongo bwa Leza?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbuti bazyali mbobakonzya ku-bagwasya bana babo kuyumyalusyomo lwabo muli Jehova?

7

Page 8: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

8 NGAZI YAMULINDIZI

wamyaka wakusaanguna ibakali basungu kube-lekela Leza “pele ikutali kweelana aluzyibo lwi-ni-lwini.” (Lom. 10:2) Mbuti mbotukonzya kuli-belesya Jwi lya Leza kutegwa tumwaye njiisyozyoonse “ziyumu nta” zyakusanduka anjiisyozyakubeja zijatikizya kulengwa kwazyintu?� Tu-lakonzya kucita oobo ikuti lwesu kutugama twa-beleka canguzu kujana luzyibo lwini-lwinikweelana ancoliyiisya Bbaibbele.

LUSYOMO LWEELEDE KUYAAMA AABUMBONI

ALIMWI ATWAAMBO TULIMVWISYA

4 Bbaibbele lituyiisya kuyobola luzyibo. (Tus.10:14) Jehova uyanda kuti lusyomo lwesu kalu-yeeme aabumboni alimwi atwaambo tulimvwi-sya, kutali azyintu nzyobayiisya basyaabusongonaa tunsiya-nsiya twabasizikombelo. (AmubaleBahebulayo 11:1.) Kutegwa tuyake lusyomo lwe-su muli Leza, cakusaanguna tweelede kusinizyakuti Jehova nkwali. (Amubale Bahebulayo 11:6.)Tulakonzya kucita oobo kutali kwiinda muzyi-ntu zyakuyeeyela buyo, pele kwiinda mukula-nga-langa twaambo twamasimpe alimwi ‘akube-lesya maano.’—Lom. 12:1.

5 Mwaapostolo Paulo ulapa kaambo komwencotweelede kusinizya kuti Leza nkwali noku-ba kuti tatukonzyi kumubona. Kujatikizya Jeho-va, Paulo wakalemba kuti: “Bube bwakwe buta-libonyi bulalibonya caantangalala kuzwa ciindinaakalenga nyika kuya kumbele, nkaambo bu-labonwa muzyintu nzyalengede, noziba ngu-zu zyakwe zitamani akuti ngu Leza ncobeni.”(Lom. 1:20) Mbuti mbomukonzya kumugwa-sya muntu uudooneka kuti Leza nkwali ku-bona mbwaali aamasimpe majwi aakasololelwaamuuya ngaakaamba Paulo? Mulakonzya kula-nga-langa bumboni bumwi butobela kuzwa ku-zilenge ibuyubununa nguzu abusongo bwa Mu-lengi wesu.

� Kutegwa mujane makani manji aatondezya mbomuko-nzya kubagwasya aabo basumpula njiisyo eeyi yakubeja iijati-kizya kulengwa kwazyintu, amubone mapeeji 24 kusika ku28 mubroshuwa yamu Cingisi yakuti Was Life Created?

4. Ino lusyomo lwesu lweelede kuyaama aanzi?5. Nkaambo nzi komwe ikatondezya ncotweelede ku-sinizya kuti Leza nkwali?

NGUZU ZYA LEZA ZILALIBONYA MUZILENGE

6 Nguzu zya Jehova zilalibonya muzyintu zyo-bilo izitukwabilila—mulengalenga anguzuzikwela izili mumo. Mucikozyanyo, mulenga-lenga tautupi buyo muya ngotuyoya. Ula-tukwabilila alimwi akuzyintu zinji zikonzya ku-tunyonyoona izili mujulu. Zibeela zyamabweizyaanduka izikonzya kunyonyoona zyintu zinjizilapya zyanjila buyo mumulengalenga, akupakuti kuboneke mumuni mubotu kapati mujulumasiku.

7 Azyalo nguzu zikwela izili munyika zilatu-kwabilila. Mukati mwini mwanyika momumomozitalikila nguzu eezyi. Nguzu zikwela izitu-kwabilila mane zyaakusika amumulengalengazizwa mumbali aacintu icili akati-kati kanyi-ka icipangidwe abutale buteteete ibupya kapati.Nguzu eezyi izikwela zilatukwabilila kumumu-ni uunyonyoona uuzwa kuzuba alimwi akuzyi-ntu zimwi zizwa kulindilyo. Mbwaanga ngu-zu eezyi zikwela zilatukwabilila, zyintu zyuumiizili anyika tazyuumpwi pe. Nguzu eezyi zi-laukwela akuupilusya kujulu alimwi. Nguzueezyi zikwela zilalibonya ciindi mumuni wami-syobo-misyobo nouboneka mujulu kunyika ali-mwi akumusanza. Cakutadooneka, Jehova nco-beni ‘ngusinguzu.’—Amubale Isaya 40:26.

BUSONGO BWA LEZA

BULALIBONYA MUZILENGE

8 Busongo bwa Jehova bulalibonya muzyintuzipa kuti katupona. Amubone cikozyanyo eeci:Amuyeeyele kuti mukkala mudolopo lijisi ba-ntu banji lizungulukidwe abulambo pele litajisinzila yakuletela maanzi mabotu naa yakusowe-la tombe. Cakutadooneka, dolopo lili boobu li-lakonzya kuba atombe ncobeni akupa kuti ba-ntu batacikonzyi kukkala mumo. Munzila imwi,nyika yesu eeyi ili mbuli dolopo eelyo lijisi bula-mbo. Maanzi aali mumo alakonzya kumana, ali-mwi tatukonzyi kusowa tombe mumulengale-

6, 7. Mbuti nguzu zya Jehova mbozilibonya muzyintuzyobilo izitukwabilila?8, 9. Mbuti busongo bwa Jehova mbobulibonya kwii-nda munzila yakucincanya zyintu kutegwa kakulibuumi?

Page 9: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 9

nga. Nokuba boobo, nyika ilapa nzyoziyandikazilenge zyoonse kuti kazipona alimwi ilakonzyakucita oobo mane kukabe kutamani. Ino nkaa-mbo nzi ncocili boobo? Nkaambo ilijisi nguzuzyakubambulula naa kucincanya zyintu ziyandi-ka kutegwa kakuli buumi.

9 Mucikozyanyo atubone muya ngotuyoya uu-tegwa oxygen mboupangwa. Mabbiliyoni aazi-lenge zyuumi zilabweza muya ooyu ngotuyo-ya mpoonya alimwi zilagusya muya ngotuyoyelaanze uutegwa carbon dioxide. Nokuba boobo,muya ngoziyoya zilenge eezyi taumani, alimwimulengalenga taunyongani amuya uutali kabo-tu ngoziyoyela anze. Ino nkaambo nzi ncociliboobo? Akaambo kanzila iitegwa photosynthesismwalo zisyango mozipanga zyakulya kwiindamukubelesya mumuni. Kwiinda mukubelesyanzila eeyi, zisyango zilabweza muya ngotuyoye-la anze, maanzi, mumuni kuzwa kuzuba, ambo-lezi akupanga zilyo zipa nguzu zitegwa carbo-hydrates alimwi amuya ngotuyoya. Ikuti twayoyamuya ooyo, nkokuti kubambulula naa kucinca-nya ooko kwazulila. Munzila imwi inga twaa-mba kuti Jehova ubelesya zisyango nzyaakapa-nga ‘kupa bantu boonse buumi amuya.’ (Mil.17:25) Eelo kaka busongo oobu bulagambya!

10 Busongo bwa Jehova alimwi bulalibonyamuzyintu zinji nzyaakalenga aano anyika. Bu-vwuntauzyi bumwi ibwakacitwa butondezyakuti kuli zilenge zyuumi ziindene-indene izibali-lwa ku 2 miliyoni kusika ku 100 miliyoni. (Amu-bale Intembauzyo 104:24.) Amubone busongobwakwe kwiinda mukulanga-langa zilenge zya-kwe zimwi.

11 Mucikozyanyo, musyobo umwi wa inkoo-nkolekwa uutegwa monarch butterfly ujisi bo-ngo busyoonto kapati ibuli mbuli kabbola kalikumpela kwini kwabboopeni. Nokuba boobo,inkoonkolekwa eeyi ilakonzya kulonga akwee-nda musinzo uulampa makkilomita aali 3,000kuzwa kucisi ca Canada kuunka mubusena bu-mwi mucisi ca Mexico kwiinda mukugwasyi-gwa azuba kutegwa izyibe mbokweendwa. Ino

10, 11. Mbuti inkoonkolekwa asimweenzeenze mbo-ziyubununa busongo bwa Jehova?

icikonzya buti kucita oobo mbwaanga zuba ingataliimvwi abusena bomwe? Jehova wakapangabongo bwankoonkolekwa busyoonto kapati ku-tegwa kabucikonzya kuzyiba nzila nokuba kutizuba lyacinca. Amubone alimwi liso lyasimwee-nzeenze. Simweenzeenze ubelesya meso obi-lo. Nokuba kuti simweenzeenze ujisi bongo bu-syoonto kapati, ulakonzya kubona akumvwisyazyintu zinji loko zicitika notuba tuntu tusyoo-nto-syoonto kwiinda mukubelesya meso aakwe.

12 Cilagambya kapati kubona Jehova mbwa-kaapanga maseelo aazyintu zyoonse izipona.Mucikozyanyo, mubili wanu ulijisi maseelo aa-balilwa ku 100 tililiyoni. Mukati kaseelo imwi ai-mwi kuli kantu kamwi kali mbuli katambo ka-niini kategwa DNA. Oomo momujanika makanimanji aajatikizya bupange bwamubili wanuwoonse.

13 Ino DNA ijisi makani manji buti? Tulako-nzya kweezyanisya DNA iilema gilamu yomwe

12, 13. Ncinzi cimugambya kujatikizya Jehova mbwa-kaapanga maseelo aapanga mubili wanu?

Busongo bwa Leza bulalibonya kwiinda mukulangambolyakalengwa liso lyasimweenzeenze; cifwanikiso icilimukati citondezya mboliboneka ikuti lyakomezyegwa(Amubone muncali 11)

Cifwanikisocilim

ukati:BorisKrylov,w

ww.m

acro-photo.org

Page 10: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

10 NGAZI YAMULINDIZI

ku CD yomwe. CD yomwe ilakonzya kuyobo-la makani oonse aajanika mubbuku lipandululamabala, eeci cilagambya mbwaanga CD nkka-pulasitiki buyo kapapalede. Nokuba boobo,DNA iilema gilamu yomwe ilakonzya kuyobo-la makani aakonzya kuyobolwa ama CD aabali-lwa ku 1 tililiyoni! Munzila imwi ncotwaambancakuti, DNA yakayuma iikkwana akapunu ka-syoonto ilakonzya kuyobola makani aakonzyakubelesyegwa kupanga bantu babalilwa ku 2.5tililiyoni!

14 Mwami Davida wakapandulula malailileaayandika kupanga mubili wamuntu mbuli kutialilembedwe mubbuku lyacikozyanyo. Wakaa-mba boobu kujatikizya Jehova Leza: “Meso aakoakandibona nkencili insalalila; mubbuku lya-ko zizo zyangu zyoonse kazilembedwe, izyakalikucitwa buzuba bumwi abumwi, zyoonse kazi-tana kuboneka.” (Int. 139:16) Nkakaambo kaa-ko tacikatazyi kubona kaambo Davida ncaakalikuyandila kutembaula Jehova naakabona mbulimbwaakalengwa. Zyintu nzyobajana basayaansikujatikizya mubili wamuntu zitupa kugambwanotuzinzibala kuyeeya twabona mbwaakatule-nga Jehova. Zyintu eezyi nzyobajana basayaansizitupa twaambo tumbi ncotweelede kwaazumi-na majwi aasintembauzyo iwakalemba kujati-kizya Jehova kuti: “Njookulumba nkaambo ka-kugambya kwakulengwa kwangu. Milimo yakoilagambya; moyo wangu ulizi loko.” (Int. 139:14)Zilenge zituzingulukide zilapa bumboni buzuli-de buyubununa kuti kuli Leza uupona!

AMUBAGWASYE BANTU

KULEMEKA LEZA UUPONA

15 Kwamyaka minji, magazini ya Sinsimuka!yabagwasya bantu banji kwiiya kujatikizya Lezakwiinda muzyintu nzyaakalenga. Mucikozya-nyo, magazini ya Sinsimuka! yamu Cingisi yaSeptember 2006 yakajisi mutwe wakuti “Is There

14. Ino zyintu nzyobajana basayaansi zimupa kuli-mvwa buti kujatikizya Jehova?15, 16. (a) Ino muunzila nzi mabbuku eesu mwaa-tugwasya kulumba Jehova akaambo kanguzu zyakwezyakulenga? (b) Akati kazibalo zyakuti “Sena Cakale-ngwa Buya?” ncibalo nzi cakamukkomanisya kapati?

a Creator?” (Sena Kuli Mulengi?) Magazini eeyiyakabambilidwe kugwasya baabo ibasyoma njii-syo yakusanduka anjiisyo yakubeja iijatikizyakulengwa kwazyintu. Kujatikizya magazini eeyiyaalubazu, mucizyi umwi wakalembela ofesi ya-mutabi yaku United States kuti: “Mulimo wa-kwaabila magazini eeyi yaalubazu wakeendakabotu loko. Umwi mukaintu wakandilo-mba mamagazini aali 20. Mukaintu ooyu mwiiyiuuyiisya ciiyo cazilenge zipona (biology) alimwiwakali kuyanda kuti bana bacikolo mbayiisyababe amagazini eeyi.” Mukwesu umwi waka-lemba kuti: “Ndili musungu mumulimo waku-kambauka kuzwa mumyaka yamuma 1940 ali-mwi lino ndili amyaka yakuzyalwa iitandila ku75, pele kunyina nondakaukkomanina kale mu-limo wakukambauka mbuli mbondaukkomani-na mwezi uuno wakwaabila magazini eeyi yaa-lubazu ya Sinsimuka!”

16 Mumyaka buyo misyoonto yainda, mama-gazini manji aa Sinsimuka! alikubikkilizya aci-balo cijisi mutwe wakuti “Sena CakalengwaBuya?” Zibalo eezyi izilembedwe mubufwaafwizilatondezya zilenge mbozigambya alimwi aba-ntu mbobasola kupanga zyintu kwiinda mu-kwiiya kuzyintu nzyaakalenga Mulengi wesu.Kuyungizya waawo, mumwaka wa 2010 twaka-tambula broshuwa yakuti Was Life Created? Zi-fwanikiso ziboneka kabotu izili mubroshuwaeeyi zyakabambilwa kutugwasya kulumba Je-hova akaambo kanguzu zyakwe zyakulenga.Mibuzyo iijanika kumamanino aacibeela ci-mwi acimwi igwasya sikubala kuyeeyesya zyintunzyaabala. Sena mwakaibelesya kale broshuwaeeyi mumulimo wabukambausi bwaku�andaa�anda, kubuleya naa bwamukwiizya?

17 Nobazyali, sena mwakaibelesya kale bro-shuwa eeyi mbotu abana banu ciindi cakuko-mba mumukwasyi? Ikuti mwacita oobo, muya-kubagwasya kulumba Leza akaambo kanguzuzyakwe zyakulenga. Andiza mulijisi bana baku-

17, 18. (a) Nobazyali, mbuti mbomukonzya kubagwa-sya bana banu kwiiminina lusyomo lwabo? (b) Senamwakaabelesya kale mabroshuwa aamba zyakulengwakwazyintu mukukomba kwanu kwamumukwasyi?

Page 11: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

WasLifeCreated?

busi bali kusekondali. Bantu ibayiisya njiisyoyakusanduka baliyandide kubanyonganya. Ba-sayaansi, bamayi kucikolo, mafilimu aazilenge,azyintu zimbi buyo nzyobatondezya aacipeku-peku zisumpula muzeezo wakuti zyintu zyaka-sanduka buya. Mulakonzya kubagwasya banabanu bakubusi kukazya mizeezo iili boobo kwii-nda mukubelesya broshuwa imbi ayalo iyaka-mwaigwa mu 2010 yakuti, The Origin of Life—FiveQuestions Worth Asking. Mbubwenya mbuli bro-shuwa yakuti Was Life Created?, broshuwa eeyiilabagwasya aabo bacili baniini kuba ‘amaano.’(Tus. 2:10, 11) Ilabagwasya kubona mbobako-nzya kucita kutegwa babone naa nzyobaiya ku-cikolo nzyamaano.

18 Broshuwa yakuti Origin of Life yakabambi-lwa kugwasya bana bacikolo kulanga-langa ma-kani ngobakonzya kwaamba basayaansi aakutikuli zyintu zimwi nzyobakajana izyakali kuponakaindi izitondezya kuti kusanduka kwakaciti-

ka ncobeni. Broshuwa eeyi ilabagwasya kubonanaa ncobeni makani ngobaamba alasinizya kutimuntu wakazwa kuzilenge zimwi zyaansi ka-pati. Alimwi ilabagwasya kubona mbobakonzyakucita ikuti basayaansi baamba kuti buumi bwa-katalika buyo cakutayeeyelwa. Nobazyali, iku-ti mwaabelesya mabroshuwa aaya, mulakonzyakubagwasya kapati bana banu kucikonzya kwii-ngula ciindi bamwi nobababuzya kuti baambekaambo ncobasyomena kuti Mulengi nkwali.—Amubale 1 Petulo 3:15.

19 Makani aakavwuntauzyigwa kabotu-kabo-tu ngotutambula kwiinda mumbunga ya Jeho-va alatugwasya kubona bube bwakwe bubotumuzilenge zituzingulukide. Bumboni oobu bu-limvwisya butupa kutembaula Leza wesu. (Int.19:1, 2) Eelo kaka tulijisi coolwe cakupa Jehova,Mulengi wazyintu zyoonse, bulemu alulemekolumweelede!—1 Ti. 1:17.

19. Ncoolwe nzi ncotujisi swebo toonse?

Nobazyali, amubagwasyebana banu kwiimininalusyomo lwabo(Amubone muncali 17)

OCTOBER 15, 2013 11

Page 12: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

12 NGAZI YAMULINDIZI

BANTU banji bayeeya kuti muzike kanji-kanji muntu wee-ndelezyegwa alimwi uutalanganizyigwi kabotu asimalelaa-kwe. Pele kuba muzike wa Leza kuliindene kapati ambo-bayeeya. Ijwi lya Leza lyaamba kuti Munakristo ulakonzyakusala kuba muzike wa Simalelo siluyando. Ciindi mwaa-postolo Paulo naakali kukulwaizya Banakristo bamumwaa-nda wamyaka wakusaanguna kuti ‘babelekele Jehova ca-kulitakata mbuli bazike,’ wakali kukulwaizya mulimouusetekene uucitwa akaambo kaluyando kuli Leza. (Lom.12:11) Ino ncinzi cijatikizyidwe mubuzike oobu? Mbutimbotukonzya kutantamuka kuba bazike ba Saatani anyi-ka yakwe? Alimwi mbulumbu nzi ibujanwa akaambo ka-kubeleka cakusyomeka katuli bazike ba Jehova?

“NDAYANDISYA SIMALELAANGU”

2 Kweelana a Mulawo Leza ngwaakapa bana Israyeli, tu-lakonzya kubona iciyandika kutegwa tube bazike ba Je-hova. Muzike muna Hebrayo wakali kwaangununwa mu-mwaka waciloba wabuzike bwakwe. (Kul. 21:2) Pele ikutimuzike kamuyandisisya simalelaakwe alimwi katayandikumusiya, wakali kukonzya kuzumanana kukkala angu-we. Mulawo wa Jehova wakali kuzumizya kucita oobo. Si-malelaakwe wakeelede kumutola kumulyango naa kumu-nsende akudonkola kutwi kwakwe acakudonkozya. (Kul.21:5, 6) Cikkomanisya ncakuti bubambe oobu bwaka-li kubikkilizya akudonkola kutwi. Mumwaambo wa Chi-hebrayo, bbala lyakumvwida lilabikkilizya amuzeezo wa-kumvwa akuswiilila. Aboobo, kwiinda mukudonkolwakutwi, muzike wakali kutondezya kuti wakali kuyandakuzumanana kumubelekela simalelaakwe akumumvwi-

1. Amwaambe lwiindano luliko akati kakuyeeya kwabantu banji ku-jatikizya muzike akooko kukulwaizyidwe mulugwalo lwa Baloma12:11.2. (a) Ncinzi cakali kukonzya kupa kuti muzike muna Israyeli akakekwaangununwa? (b) Ino kuzumina kwamuzike kuti adonkolwe ku-twi cakali kutondezya nzi?

“AMUBELEKELEJEHOVA CAKULITAKATAMBULI BAZIKE”

“Amube basungu,mutabi batolo pe. . . .Amubelekele Jehovacakulitakata mbulibazike.”—LOM. 12:11.

INO MUYEEYA BUTI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ncinzi cijatikizyidwe mubuzikebwaambidwe mulugwalo lwa Ba-loma 12:11?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ncinzi ncotweelede kucita kute-gwa tutabi bazike ba Saatanianyika yakwe?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbulumbu nzi Jehova mbwapabazike bakwe?

Page 13: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

da. Eeci cilatugwasya kubona icijatikizyidwemukulyaaba kwesu kuli Jehova—tutondezyakuti tulayanda kumumvwida akaambo kakutitulamuyanda Leza.

3 Ciindi katutana kubbapatizyigwa, twaka-sala kuti tuyanda kumubelekela Jehova, kubabazike bakwe. Kulyaaba kwesu kwakaboolaakaambo kakuyanda kumvwida Jehova akuci-ta kuyanda kwakwe. Kunyina wakatusinikizyakucita oobo. Inzya, nobaba bana baniini iba-bbapatizyigwa balacita oobo bamana kulyaa-ba lwabo beni kuli Jehova, kutali buyo kuya-nda kukkomanisya bazyali babo. Kaamboikapa kuti muntu alyaabe akuba Munakristo,nduyando ndwajisi kuli Simaleleesu wakujulu,Jehova. Mwaapostolo Johane wakaamba kuti:“Kuyanda Leza caamba kuti katubamba mila-wo yakwe.”—1 Jo. 5:3.

TULAANGULUKIDE, PELE TULI BAZIKE

4 Tulamulumba kapati Jehova akaambo ka-kuti ulatupa zyoonse zyintu nzyotuyandikakutegwa tube bazike bakwe! Lusyomo lwesumucipaizyo cacinunuzyo ca Kristo lupa kuti tu-tabi bazike bacibi. Nokuba kuti tucili bantubatalondokede, cakuliyandila twasala Jehovaa Jesu kutweendelezya. Paulo wakacipandulu-la eeci kabotu-kabotu mulugwalo lwakwe lu-mwi ilwakasololelwa amuuya uusalala, naaka-ti: “Amulibone kuti mulifwide cakumanininakucibi, pele kuti mulapona kuli Leza kwii-nda muli Kilisito Jesu.” Mpoonya wakacenje-zya kuti: “Sena tamuzyi kuti, ikuti naa ka-mulyaaba kuli umwi mbuli bazike bamvwida,muli bazike bamuntu ooyo ngomuswiilila?Aboobo ikuti kamuli bazike bacibi muyoota-mbula lufwu, pele ikuti kamuli bazike baku-swiilila muyootambula bululami. Pele aalu-mbwe Leza kuti nokuba kuti mwakali bazikebacibi, mwakaziswiilila kuzwa ansi amoyoinjiisyo eezyo nzyomwakapegwa. Inzya,mbwaanga mwakaangununwa kucibi, mwaka-

3. Ino kulyaaba kwesu kuli Leza kuyeeme aanzi?4. Ncinzi ciyandika kutegwa tube “bazike babulula-mi”?

ba bazike babululami.” (Lom. 6:11, 16-18)Amubone kuti mwaapostolo waamba ‘kuswii-lila kuzwa ansi amoyo.’Aboobo, kulyaaba kwe-su kuli Jehova kupa kuti tube “bazike babulu-lami.”

5 Nokuba boobo, kuli buyumuyumu mbo-tweelede kulwana kutegwa katupona kwee-lana akulyaaba kwesu. Kuli nkondo zyobilonzyotweelede kulwana. Yakusaanguna, ninko-ndo Paulo njaakali kulwana naakati: “Mumoyowangu ndilabotelwa kapati amulawo wa Leza,pele mumubili wangu ndibona mulawo uumbiuulwana mulawo uuli mumizeezo yangu, ali-mwi uundipa kuba mwaange wamulawo waci-bi ooyo uuli muzizyo zyangu.” (Lom. 7:22, 23)Mbwaanga andiswe tatulondokede, tweeledekuzumanana kulwana nkondo eeyi. Tweeledekuzumanana kuzilwana zisusi zyesu zyanya-ma. Mwaapostolo Petro wakatukulwaizya kuti:“Amube mbuli bantu baangulukide, pele lwaa-nguluko lwanumutaluciti kuba civwumbyo ca-bubi pe, pele mbuli bazike ba Leza.”—1 Pe.2:16.

6 Kuli nkondo imbi alimwi njotweelede ku-lwana, tweelede kulwana nyika eeyi yeende-lezyegwa amadaimona. Saatani, mweende-lezi wanyika eeyi, ufwusa mivwi yakwe aalindiswe kutegwa tuleke kusyomeka kuli Jeho-va a Jesu. Ulayandaula nzila mwakonzya kupakuti tube bazike bakwe kwiinda mukutusunkakuba cibeela canyika yakwe. (Amubale Bae-feso 6:11, 12.) Nzila imwi njabelesya Saataninkwiinda mukupanga nyika yakwe kubonekakubota alimwi iyoongelezya. Mwaapostolo Jo-hane wakacenjezya kuti: “Ikuti naa muntu ka-yanda nyika, nkokuti iluyando lwa Taata talu-ko pe mulinguwe; nkaambo zyintu zyoonse zilimunyika—zisusi zyanyama alimwi azisusi zya-meso amambonwa akaambo kazyintu nzyajisimuntu—tazizwi kuli Taata pe, pele zizwa mu-nyika.”—1 Jo. 2:15, 16.

5. Ninkondo nzi njotulwana toonse, alimwi nkaambonzi?6, 7. Mbuti Saatani mbwapa kuti nyika eeyi kaibone-ka kubota?

OCTOBER 15, 2013 13

Page 14: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

14 NGAZI YAMULINDIZI

7 Nyika yoonse mbwiizulwa, bantu bayandakuba aazyintu zinji zyakumubili. Saatani upabantu kusyoma kuti kuba amali manji kuya-kubapa kukkomana. Zintoolo zipati-pati zya-vwula. Basikwaambilizya zyintu zyakusamba-la basumpula buumi bwakuba aazyintu zinjiakulikkomanisya. Aabo ibacita makwebo aa-zyakweendela bapa zyoolwe zyakuunka mu-masena mabotu kapati antoomwe abantu ba-kunyika. Inzya, toonse buyo tulaambilwakubotya buumi bwesu pele kutali kweelanaazyeelelo zya Leza.

8 Kujatikizya baabo ibakali mumbungano yaBunakristo mumwaanda wamyaka wakusaa-nguna, Petro wakacenjezya kuti: “Cilabakko-manisya kupona buumi bwabutaka, nocibaciindi casyikati. Aaba bantu ntubala atumpe-nda, ibabotelwa kapati anjiisyo zyabo zya-lweeno nibalya andinywe mumapobwe. Nkaa-mbo baamba majwi aakulitukumuna aabuyo.Alimwi kwiinda mukukwelelezya bamwi azi-susi zyanyama alimwi amicito yabo iisesemyaboongelezya bantu ibatija baabo ibacita zyi-ntu zitaluleme. Nokuba kuti basyomezya ba-mwi lwaanguluko, balo beni mbazike babu-bozi. Nkaambo ikuti umwi wazundwa aumbi,uba muzike wakwe.”—2 Pe. 2:13, 18, 19.

9 Kukkutya “zisusi zyameso” takupi muntu

8, 9. Nintenda nzi iiliko ncobeni, alimwi nkaambonzi?

kwaanguluka pe. Muciindi caboobo, uba muzi-ke wasimalelo wanyika eeyi uutalibonyi, Saa-tani Diabolosi. (1 Jo. 5:19) Kuli ntenda yaku-ba muzike walubono, alimwi kuti twaba bazikebandulo nciyumu kwaanguluka.

MULIMO UULETELA LUKKOMANO

10 Mbubwenya mbwaakacita mumuundawaEdeni, mazuba aano aalo Saatani ulibakanzideaabo batakwe luzyibo. Bantu mbayandisya ka-pati mbana bacili basyoonto. Saatani takkoma-ni pe kubona mwana musyoonto, naa muntuuumbi buyo, kasala kuba muzike wa Jehova.Sinkondonyina wa Leza uyanda kuti aabo boo-nse ibakaaba buumi bwabo kuli Jehova baali-lwe kumubelekela cakumaninina alimwi caku-syomeka.

11 Atubone alimwi cikozyanyo camuzikeiwakasala kudonkolwa kutwi kwakwe. Muzi-ke ooyo kweelede kuti wakali kumvwa kuci-sa kwaciindi cisyoonto; mpoonya kwakali ku-caala citondezyo camulimo wakwe wabuzike.Mbubwenya buyo, nciyumu kubakubusi kusa-la kucita zyintu ziindene azyeezyo nzyobasa-la bamuselanyina. Saatani usumpula muzeezowakuti kujana mulimo umwi munyika yakwenkokukonzya kupa muntu kukkomana, pele

10, 11. Mbaani mazuba aano Saatani mbayandisyakunyonganya, alimwi mbuti lwiiyo lwamunyika mbolu-konzya kupa kuti cibayumine?

Ngusimalelo ulingomuyakubelekela?

Page 15: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 15

Banakristo tabeelede kuluba kuti kuyumya ci-longwe cabo a Leza nkokuleta lukkomano mu-buumi. Jesu wakayiisya kuti: “Balikkomeneaabo bazyi kuti bayandika zyintu zyakumuu-ya.” Mt. 5:3) Banakristo bakalyaaba kuti bacitekuyanda kwa Leza, kutali kwa Saatani. Balau-kkomanina mulawo wa Jehova, alimwi bala-zinzibala kuyeeya aali nguwo masiku amasyi-kati. (Amubale Intembauzyo 1:1-3.) Nokubaboobo, lwiiyo lunji mazuba aano talubapi cii-ndi babelesi ba Jehova cakuzinzibala kuyeeyaakukkutya ziyandika zyabo zyakumuuya.

12 Simalelo wanyika ulakonzya kupa kutibuumi bumuyumine muzike Munakristo. Mu-lugwalo lwakusaanguna kubana Korinto, Pau-lo wakabuzya kuti: “Sena wakali muzike no-wakaitwa?” Kumane wakakulwaizya kuti:“Citakupi kulibilika eeco pe; pele ikuti naakocikonzya kwaanguluka, acikubede coo-lwe eeco.” (1 Ko. 7:21) Ikuti kajisi simalelowakunyika uumupenzya, lwaanguluko kuzwakubuzike lwakali kuyakusalwa. Mazuba aano,mumasi manji, kuli mulawo wakuti bana ba-syoonto beelede kuunka kucikolo kwamyakaiili mbwiibede. Mpoonya bamana, basicikolobalakonzya kusala. Kuzumanana alwiiyo lwa-kunyika kutegwa baiye milimo imwi kulako-nzya kupa kuti babule lwaanguluko lwakucita

12. Nkusala kuli buti bana basyoonto nkobeelede ku-cita mazuba aano?

mulimo waciindi coonse.—Amubale 1 Bakoli-nto 7:23.

LWIIYO LWAATALA NAA LWIIYO

ILWIINDA KUBOTA?

13 Paulo wakacenjezya Banakristo baku Ko-lose kuti: “Amucenjele kutegwa kutabi muntuuumoongelezya kuti mucegwe kwiinda mubu-songo bwabantu alweeno, kweelana atunsiya-nsiya twabantu azyintu zitakwe mulimo zya-munyika eeyi ikutali kweelana a Kilisito.” (Kol.2:8) Bamayi banji mazuba aano bayiisya “bu-songo bwabantu alweeno, kweelana atunsi-yansiya twabantu.” Lwiiyo lwaatala lwaloziindi zinji ilubikkilizya njiisyo zili boobu, talu-pi basicikolo luzyibo lwakucita zyintu, alimwiinga tabacikonzyi kulwana buyumuyumu bwa-mubuumi. Mukwiimpana, babelesi ba Jeho-va balasala lwiiyo lukonzya kubagwasya kuci-ta milimo iiyandika kutegwa kabapona buumibutayandiki zyintu zinji kutegwa babelekeleLeza. Balalubikkila maano lulayo Paulo ndwaa-kapa Timoteo, lwakuti: “Ncobeni, kuli mpi-ndu mpati mukubelekela Leza cakulyaaba,ikuti naa twakkutila azyintu nzyotujisi. Aboo-bo twanoojisi cakulya azyakulivwumba, tu-nookkutila azyintu eezyi.” (1 Ti. 6:6, 8) Mucii-ndi cakulijanina madigili akulipangila mpuwo,

13. Ndwiiyo luli buti iluyakubagwasya kapati babelesiba Jehova?

Page 16: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

16 NGAZI YAMULINDIZI

Banakristo bakasimpe balabikkila maano kuja-na ‘magwalo aabalumbaizya’ kwiinda mukuto-la lubazu mumulimo wakukambauka kusikilampobagolela.—Amubale 2 Bakolinto 3:1-3.

14 Amubone cikozyanyo camwaapostoloPaulo. Wakayiisyigwa amwiiyi uucibwene waMulawo waba Juda Gamaliyeli. Lwiiyo ndwaa-katambula Paulo lulakonzya kukozyanisyigwaalwiiyo lwakuyunivesiti mazuba aano. Pelembuti Paulo mbwaakalubona lwiiyo oolu naa-kalweelanya acoolwe cakuba muzike wa Lezaa Kristo? Wakalemba kuti: “Zyintu zyoonsendizibona kuti nzyabuyo akaambo kampindumpati yaluzyibo lwa Kilisito Jesu Mwami wa-ngu.” Kumane wakayungizya kuti: “Akaambokanguwe izyintu zyoonse ndizibona kuti nzya-buyo akuti mulwi buyo wazifwuse, ikutegwandijane Kilisito.” (Flp. 3:8) Kulanga zyintumbuli mbwaakazilanga Paulo kulakonzya ku-bagwasya bana basyoonto Banakristo abazya-li babo ibayoowa Leza kutegwa basale kabotumumakani aalwiiyo. (Amubone zifwanikiso.)

AMUGWASYIGWE ALWIIYO ILWIINDA KUBOTA

15 Ino buumi buli buti muzikolo zyalwiiyolwaatala? Bantu ibajanika mumasena aaya ka-nji-kanji balimvwa kwaanguluka kuzangi-la mfwulumende abweendelezi. (Ef. 2:2)Mukwiimpana, mbunga ya Jehova ilapa lwii-yo ilwiinda kubota mumasena imuli luumu-no mumbungano ya Bunakristo. Umwi aumwiwesu ulijisi coolwe cakugwasyigwa a CikoloCamulimo Weendelezyegwa aa Leza nsondoansondo. Mpoonya kuli lwiiyo lwaalubazu lu-bambilidwe bakwesu bapainiya ibatakwete(Cikolo Cakwiiya Bbaibbele Cabakwesu Bata-kwete) abapainiya banabukwetene (CikoloCakwiiya Bbaibbele ca Banakristo Banabukwe-tene). Zikolo izili boobu zyabunaleza zilatu-gwasya kumvwida Jehova, Simaleleesu waku-julu.

14. Kweelana alugwalo lwa Bafilipi 3:8, ino Paulo wa-kacibona buti coolwe cakuba muzike wa Leza a Kristo?15, 16. Ino mbunga ya Jehova ipa lwiiyo luli buti, ali-mwi ncinzi cibikkilwa maano mulwiiyo oolu?

16 Tulakonzya kubelesya Laibbulali yaa Inta-neti ya Watchtower kulangaula lubono lwaku-muuya. Cintu cibikkilwa maano mulwiiyo oolumbukombi bwa Jehova. Tulayiisyigwa mbotu-konzya kubagwasya bantu bambi kuyanzana aLeza. (2 Ko. 5:20) Eeci ciyakupa kuti abalo ba-yiisye bamwi.—2 Ti. 2:2.

BULUMBU BWAMUZIKE

17 Mucikozyanyo ca Jesu camatalenta, bazi-ke bobilo ibasyomeka bakalumbaizyigwa ali-mwi bakakkomana antoomwe asimalelaabokwiinda mukupegwa mulimo munji. (AmubaleMatayo 25:21, 23.) Kusala lwiiyo ilwiinda ku-bota mazuba aano kuletela lukkomano abulu-mbu. Amubone cikozyanyo caba Michael.Bakacita kabotu kapati mulwiiyo lwabo lwaku-cikolo cakuti bamayi babo bakabaita kutegwababaambile ncobakali kunga bacita kutegwabaunke kuyunivesiti. Icakabagambya ncakuti,ba Michael bakasala kucita kkoosi iitola buyociindi cisyoonto yalo iyakali kuyakubagwasyakujana ziyandika zyamubuumi ciindi noba-kali kucita bupainiya bwaciindi coonse. Senabalimvwa kuti bakaindwa munzila imwi? Ba-kaamba kuti: “Lwiiyo lwabunaleza ndondata-mbula kandili mupainiya—alimwi lino kandi-li mwaalu mumbungano—lulagwasya kapatikwiinda. Zilongezyo azyoolwe nzyondijisi tazi-konzyi kweelanisyigwa amali aali woonse ngo-ndali kunoovwola. Ndilikkomene kapati kutitiindakasala lwiiyo lwaatala.”

18 Lwiiyo ilwiinda kubota lulatugwasya ku-zyiba kuyanda kwa Leza akutugwasya kubele-kela Jehova mbuli bazike. Lutugwasya kuba aa-bulangizi ‘bwakwaangununwa kubuzikebwakubola’ mpoonya kumbele tuyakutambula“lwaanguluko lwabulemu bwabana ba Leza.”(Lom. 8:21) Kwiinda zyoonse, tulaiya mbotu-konzya kutondezya kuti tulamuyanda ncobeniSimaleleesu wakujulu, Jehova.—Kul. 21:5.

17. Mbulumbu nzi ibuboola akaambo kakusala lwiiyoilwiinda kubota?18. Ncinzi cimupa kusala lwiiyo ilwiinda kubota?

Page 17: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 17

BATAATA abamaama bakazyibana mu 1919 kumu-swaangano Wamasi Wabasikwiiya Bbaibbele iwaka-citilwa ku Cedar Point, Ohio, U.S.A. Bakakwatanamumwaka nguwenya ooyu. Mebo ndakazyalwa mu1922, mpoonya muce wangu wakazyalwa nokwakai-nda myaka yobilo. Bakaintu bangu ba Grace bakazya-lwa mu 1930. Bazyali baba Grace, ba Roy aba Ruth Ho-well, bakakomezyegwa kabali Basikwiiya Bbaibbele,abalo bakaapanyina bakali Basikwiiya Bbaibbele ali-mwi bakali balongwe ba Mukwesu Charles Taze Ru-ssell.

Mebo aba Grace twakazyibana mu 1947, mpoonyatwakakwatana mu July 16, 1949. Katutanakwatana,twakali kubandika cakutainda mumbali twaambo tu-mwi itwakali kujatikizya buumi bwesu bwakumbele.Twakasala kutola lubazu mumulimo waciindi coonsekakunyina kuba abana. Mu October 1, 1950, twaka-talika mulimo wabupainiya antoomwe. Mpoonya mu1952, twakalombwa kuyakubeleka mulimo wamu-bbazu.

MULIMO WAKWEENDEENDA ALIMWIALWIIYO LWAKU GILEADI

Toonse tobilo twakali kulimvwa kuti twakali kuya-ndika lugwasyo lunji kutegwa tukacikonzye kuucitamulimo ooyu mupya. Mbwaanga mebo ndakali kwiiyakuzwa kubakwesu bacibwene, abalo ba Grace ndaka-bayandawida sikubagwasya. Ndakaambila mukwesuMarvin Holien, iwakali mulongwe wamukwasyi wesualimwi iwakabelekede mulimowamulangizi weendee-nda, ndakamwaambila kuti: “Ba Grace bacili bana ali-mwi tabajisi luzyibo pe. Ndilomba kuti mundiyanda-wide muntu uukonzya kubayiisya.” Bakaingula kuti:“Kwiina bubi, nkwali mucizyi Edna Winkle, iwali mu-painiya kwaciindi cilamfwu uukonzya kubagwasya.”Nokwakainda ciindi, ba Grace bakaamba boobu ku-jatikizya ba Edna: “Bakali kundigwasya kapati ciindinotwakali kukambauka ku�anda a�anda, bakalicizyikwiingula mibuzyo, alimwi bakandiyiisya mbondiko-nzya kubaswiilila bamukamwini �anda kutegwa ka-ndicikonzya kubona ciindi ceelede cakwaambaula.Bakandipa lugwasyo ndondakali kuyandika.”

Mebo aba Grace twakabelekela mumabazu obilomucooko ca Iowa, kubikkilizya amasena aamucookoca Minnesota a South Dakota. Kumane twakatumwakuyakubelekela mu New York Circuit 1 (Bbazu 1),

MAKANI AABUUMI

Kusyoma JehovaKwatuletelaZilongezyoAKALUULWA ABA MALCOLM ALLEN

Kabuca uleta tunji, inzya, zimwiziindi buumi bulakonzya kuyuma. Nokubaboobo, Jehova ulabalongezya aaboibasyoma mulinguwe, kutali maano aabobeni. Eeci ncencico ncotwalibonena meboabakaintu bangu mubuumi bwesuibwatuletela zilongezyo. Nkookondimwaambile makani masyoontoaajatikizya buumi bwesu.

Page 18: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

18 NGAZI YAMULINDIZI

lyalo ilyakali kubikkilizya a Brooklyn alimwi aQueens. Notwakali mubbazu eeli twakalimvwa kubu-la luzyibo alimwi eeci tatukacilubi pe. Bbazu eeli lya-kali kubikkilizya a Mbungano ya Brooklyn Heights,iyakali kuswaanganina mu �anda ya Bwami a Bbete-li alimwi kwakali bamukwasyi wa Bbeteli banji iba-kajisi luzyibo lunji. Nondakamana kupa makani aa-ngu aamulimo aakusaanguna, Mukwesu NathanKnorr wakaboola kulindime akundaambila kuti: “Ma-lcolm, watupa lulayo ndotweelede kubelesya, alimwilulagwasya. Utalubi kuti, ikuti waalilwa kutugwasyakwiinda mukutupa lulayo calubomba, tokonzyi kubaamulimo kumbunga. Kozumanana amulimo mubotu.”Noyakamana miswaangano, ndakabaambila ba Gracemakani aaya. Kumane, twakaunka mu�anda muluu-mu yesu yaa Bbeteli iyakali mujulu. Akaambo kakuli-bilika, twakalila.

Nokwakainda myezi misyoonto kuzwa leelyo, twa-katambula lugwalo ilwakali kututamba kuunka kuya-kunjila Cikolo ca Gileadi kkilasi yanamba 24, iyaka-li kuyakumanizya mu February 1955. Katutanaunka,bakatwaambilila limwi kuti lwiiyo lwesu tiilwakaba-mbilidwe kutugwasya kuyakubelekamulimowabumi-syinali pe. Muciindi caboobo, wakali kuyakutugwasyakubeleka kabotu mulimo wesu wakweendeenda. Ku-njila cikolo eeci cakali coolwe cikkomanisya kapati ali-mwi cakatuyiisya kuba bantu balicesya.

Notwakamanizya cikolo eeci, twakatumwa kuya-

kubeleka mulimo wamucooko. Cooko ncotwakali ku-belekela cakali kubikkilizya acooko ca Indiana, Mi-chigan, alimwi Ohio. Mpoonya mu December 1955,twakatambula lugwalo kuzwa ku Mukwesu Knorrilwakali kwaamba kuti: “Mutayoowi kwaamba mbo-mulimvwa, amundaambile masimpe. Naa muyandakuboola kubelekela kokuno ku Bbeteli . . . naa muya-nda kuunka kuyakubelekela kucisi cimbi kwaakwii-nda ciindi kamuli a Bbeteli, amundaambile. Ikutikamuyanda mulimo wacooko naa wabbazu, amu-ndaambile.” Twakaingula kuti tulilibambilide kubele-ka kufwumbwa mulimo ngotwapegwa kubeleka. Ka-kutanainda aciindi, twakaambilwa kuunka ku Bbeteli!

MYAKA IITAKALUBWI YAA BBETELI

Myaka iikkomanisya yamulimo wangu a Bbeteli ibi-kkilizya ciindi ncondakali kulanganya mulimo waku-yiisya mucisi ca United States coonse. Ndakali kutolalubazu mukugwasya bakwesu banji ibakali bana baloibakazikupegwa mikuli milemu mumbunga ya Jeho-va. Mukuya kwaciindi, ndakazikuba mulembi wa Mu-kwesu Knorr muofesi iyakali kulanganya mulimo wa-kukambauka wanyika yoonse.

Ciindi ncondakabeleka mu Dipatimenti Yamulimocakali kukkomanisya kapati. Mudipatimenti eeyi nda-kali kubeleka amukwesu T. J. (Bud) Sullivan. Kwamya-ka minji ngowakali mulangizi mudipatimenti eeyi.Pele kwakali abambi ibakandigwasya kapati. Mukwe-

“Ikuti waalilwa ku-tugwasya kwiindamukutupa lulayo calu-bomba, tokonzyi kubaamulimo kumbunga.Kozumanana amulimomubotu”

Kuzwa kulumwensi: Nathan Knorr,Malcolm Allen, Fred Rusk, LyleReusch, Andrew Wagner

Page 19: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 19

su Fred Rusk ngumwi wambabo, walo iwakapedwemulimo wakundiyiisya. Ndiliyeeyede cimwi ciindindakamubuzya kuti: “Mukwesu Fred, nkaambo nzimagwalo ngondilemba ulaacinca-cinca munji?” Wa-kaseka, akwaamba kuti: “Malcolm, ikuti waamba ci-ntu cimwi mulomo pande, ulakonzya kuyungizya ma-jwi aambi kupandulula ncoamba, pele kuti walembabuya, kwaambisya ikuti kacizwa okuno, ceelede kutikacisalede alimwi kacitakatazyi kumvwa.” Mpoonyacalubomba wakaamba kuti: “Koba acamba—ucita ka-botu, mukuya kwaciindi uyakucikonzya.”

Mboyakali kuyaabuya myaka katuli a Bbeteli,ba Grace bakali kupegwa milimo iindene-indene, ku-bikkilizya amulimo wakusalazya mu�anda, kulanga-nya maluumu aakoona. Bakali kuukkomanina muli-mo. Kuzikusika asunu, ciindi notuswaanganaabakwesu bamwi ibakali bana-bana eciya ciindi a Bbe-teli, inga baambila ba Grace kumwi kabamweta-mwe-ta, “Mwakandiyiisya kuyala bulo, bamaama baka-kkomana amulimo ngomwakacita.” Ba Grace alimwibakali kukkomana kubeleka mulimo mu Dipatime-nti Iilanganya Mamagazini, mu Dipatimenti IitambulaMagwalo, alimwi amu Dipatimenti Iipanga Mateepu.Kubeleka milimo eeyi iindene-indene kwakabagwa-sya ba Grace kubona kuti ncoolwe alimwi ncilonge-zyo, tacikwe makani kufwumbwa ncotucita naa buse-na nkotubelekela mulimo mumbunga ya Jehova.Asunu mbobalimvwa oobo.

KUCINCA NKOTWAKACITA

Mumyaka yakuma 1975, twakatalika kubona kutibazyali besu bakali kuyandika lugwasyo mbwaangabakatalikide kucembaala. Mukuya kwaciindi, twaka-sala kucita cintu ciyumu. Tiitwakali kuyanda kulekamulimo waa Bbeteli alimwi akusiya babelesima ba Je-hova mbotwakali kuyanda kapati. Nokuba boobo,ndakalimvwa kuti wakali mukuli wangu wakulanga-nya bazyali besu. Aboobo, mukuya kwaciindi twakaci-leka mulimo waa Bbeteli katulangila kuti ikuti zyintuzyaba kabotu, tulakonzya kupiluka.

Kutegwa tujane mali aayandika, ndakatalika mu-limo kukkampani yainsyuwalansi. Lyoonse inga ndi-laayeeya majwi ngaakandaambila mupati wamulimoumwi ciindi nondakali kwiiya mulimo ooyu, wakati:“Mulimo ooyu uyeeme aakutuma mafooni kumazuba.Ndendilyo nokonzya kubabona bantu kuboola. Kunyi-na cintu ciyandika kapati kwiinda kunoojanika lyoo-nse kumazuba, akutuma mafooni.” Ndakaingula kuti,

“Cakutadooneka, mwaamba boobo akaambo kaluzyi-bo ndomujisi, alimwi tandikonzyi kukazya pe. Noku-ba boobo, ndilijisi mikuli imwi iijatikizya zyintu zya-kumuuya alimwi lyoonse ndilaibikkila maano, alimwibuya tandikaleki pe. Ndinakutuma mafooni kumazu-ba, pele muli Bwabili alimwi amuli Bwane kumazuba,ndeelede kuunka kumiswaangano iiyandika kapati.”Jehova wakandilongezya ncobeni akaambo kakujani-ka kumiswaangano lyoonse muciindi cakucita muli-mo wakumubili.

Ndiswe twakali kubalwazya bamaama kusikila cii-ndi nobakafwa kabali mu�anda mobalanganya bace-mbeede mu July 1987. Mupati wabamanesi wakaboo-la akwaambila ba Grace kuti: “Bamuka Allen, kamuya

Atala: Ba Fern aba George Couch antoomwe aba Graceandime kucikolo ca Gileadi, mu 1954Ansi: Ciindi nondakali kubelekela mu DipatimentiYamulimo, mu 1956

Page 20: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

20 NGAZI YAMULINDIZI

ku�anda mukapumune. Bantu boonse balizyi kuti cii-ndi coonse eeci ncobali kuciswa banyokozyala mwalikubalanganya. Mutapengi pe amizeezo.”

Mu December 1987, twakalembela alimwi kuti tu-kabelekele ku Bbeteli, busena mbotwakali kuyanda.Pele kwiinde buyo mazuba masyoonto, ba Grace ba-kajanwa akkansa yamumala. Nobakamana kwaandu-lwa akusilikwa, madokota akaamba kuti kkansa yaboyakalimanide. Nokuba boobo, aciindi eeco, twakata-mbula lugwalo kuzwa ku Bbeteli ilwakali kwaambakuti twakeelede kuzumanana buyo kubelekela antoo-mwe ambungano yesu. Twakalikanzide kuzumananaamulimo wesu wa Bwami.

Mukuya kwaciindi, ndakajana mulimo mudolopolya Texas. Mbwaanga kulakasaala mubusena oobo,twakasala kuti inga cabota kuti twaunka nkuko, nku-botu ncobeni. Okuno ku Texas, twali kulanganizyigwa

abakwesu abacizyi ibabikkila maano kwamyaka iiba-lilwa ku 25 alimwi baba balongwe besu.

ZIIYO NZYOTWAIYA

Ba Grace balaciswa-ciswa bulwazi bwakkansa ya-mumala alimwi ayaagoyooyo, alimwi caino-ino ba-katalika kuciswa kkansa yakunkolo. Nokuba boobo,tandina bamvwide kutongooka kujatikizya buyumu-yumu bwabo naa kukazya njiisyo zyaamba busilu-twe. Ziindi zinji balabuzyigwa kuti: “Ncinzi cipa kutimuzwidilile alimwi akuti kamuli banabukwetene ba-kkomene?” Inga bapa twaambo tone: “Tuli balongwencobeni. Abuzuba tulabandika. Toonse tulakukkoma-nina kuswaya katuli aantoomwe. Alimwi kuti twanye-mezyanya, tatuunki kuyakoona katutanatalika kwaa-mbauzyanya alimwi.” Cakutadooneka, ziindi zimwitulanyemezyanya, pele tulalekelelana akuziluba—eeyinzila ilagwasya ncobeni.

Kwiinda mumapenzi oonse aatusikila, kuli ziiyo zi-nji nzyotwaiya.

(1) Lyoonse amusyome Jehova akuzumina nzyazu-mizya. Tamweelede kusyoma maano aanu no-beni pe.—Tus. 3:5, 6; Jer. 17:7.

(2) Amusyome Jwi lya Jehova kutegwa mujane bu-solozi, tacikwe makani naa nkaambo nzi. Ku-mvwida Jehova amilawo yakwe kulayandika ka-pati. Kuli buyo zyintu zyobilo nzyomweeledekusala—kumumvwida naa pe.—Lom. 6:16; Heb.4:12.

(3) Kuli cintu comwe ciyandika kapati mubuumi—kuba aazyina bbotu a Jehova. Amubikke nzya-yanda mubusena bwakusaanguna, kutali kuya-ndaula zyintu zyakumubili.—Tus. 28:20; Muk.7:1; Mt. 6:33, 34.

(4) Amupaile kutegwa kamuyaambele akuba basu-ngu mumulimowa Jehova kusikila mpomugole-la. Amubikkile maano kuzyintu nzyomukonzyakucita, kutali kuzyintu nzyomutakonzyi kucita.—Mt. 22:37; 2 Ti. 4:2.

(5) Amuzyibe kuti kunyina mbunga imbi njalonge-zya Jehova akukkomanina.—Joh. 6:68.

Mebo aba Grace umwi aumwi wesu wabelekela Je-hova myaka iinda ku 75, mpoonya katuli banabukwe-tene, twamubelekela myaka iitandila ku 65. Ncintucikkomanisya kapati kubelekela Jehova myaka yoo-nse eeyi yainda. Ncotupailila ncakuti bakwesu alimwiabacizyi abalo babone mbobukkomanisya buumi iku-ti mwasyoma Jehova.

“Lyoonse amusyome Jehovaakuzumina nzyazumizya”

Page 21: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

“AMUBUKE, mulumbe Jehova Leza wanu lyoonse alyoo-nse mane kukabe kutamani.” Kwiinda mumajwi aaya aa-kulwaizya, bantu ba Leza bakabunganizyigwa kutegwabapaile antoomwe, mupailo ooyo ngumwi wamipailo mila-mfwu iilembedwe mu Bbaibbele. (Neh. 9:4, 5) Kubunga-na ooku kwakacitikila mu Jerusalemu mubuzuba bwamu24 mumwezi waciloba, Tishri (September/October), mu455 B.C.E, kweelana akkalenda yaba Juda. Notulanga-langazyintu zyakacitika buzuba oobu bwaalubazu kabutanasi-ka, amulibuzye kuti: ‘Nzyintu nzi nzyobakali kucita ba Leviizyakapa kuti bubambe oobu bweende kabotu? Nziiyo nzizimwi nzyondikonzya kwiiya kuzwa kumupailo ooyu iwa-kalibambilwa kabotu?’—Int. 141:2.

MWEZI WAALUBAZU

2 Mwezi omwe kakutanacitika kubungana ooko, ba Judabakalimanizyide mulimo wakuyakulula bulambo bwa Jeru-salemu. (Neh. 6:15) Bantu ba Leza bakacita mulimo ooyuwakuyakulula mumazuba buyo aali 52, mpoonya bakazu-manana kubikkila maano kuzyintu nzyobakali kuyandikakumuuya. Aboobo, mubuzuba bwakusaanguna mumweziwakatobela, Tishri, bantu bakabungana mubbuwa lyabu-leya kutegwa baswiilile kuli Ezara, alimwi aba Levi bambinobakali kubala akupandulula Mulawo wa Leza. (Cifwa-nikiso 1) Mikwasyi yoonse, kubikkilizya “aboonse ibaka-konzya kuswiililisya,” bakaimikila akuswiilila “kuzwa kuci-fumofumo kusikila isikati.” Eeci ncikozyanyo cibotu kakakulindiswe toonse notuswaanganina mu Maanda aa Bwa-mi mabotu mazuba aano! Nokuba boobo, sena zimwi zii-ndi nomuli kumiswaangano mizeezo yanu ilanyongani-zyigwa alimwi akutalika kuyeeya zyintu zimbi zitayandikikapati? Ikuti kacili boobo, amulange alimwi cikozyanyo

1. Muswaangano nzi wabantu ba Leza ngotutiilange-lange, alimwimibuzyo nzi njotweelede kulibuzya?2. Mbuti bana Israyeli mbobali cikozyanyo cibotu kulindiswe mazu-ba aano?

ZIIYO KUZWA KUMUPAILOWAKALIBAMBILWAKABOTU

‘Abatembaule izinalyako lilemu.’—NEH. 9:5.

SENA INGA MWAINGULA?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Nzyintu nzi zibotu nzyobakacitabana Israyeli ciindi ba Levi noba-kababunganya?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Makani nzi aakaindi aatondezyakuti Leza ulacita kweelana anco-lyaamba zyina lyakwe?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Nziiyo nzi nzyotwiiya kuzwa ku-mupailo waba Levi?

21

Page 22: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

22 NGAZI YAMULINDIZI

cabana Israyeli bakaindi balo ibakali kuswiili-la akubikkila maano kuzyintu nzyobakali ku-mvwa cakuti bakatalika kulila akaambo kaku-tatobela Mulawo wa Leza kabali cisi.—Neh. 8:1-9.

3 Nokuba boobo, eeci tiicakali ciindi cakuta-lika kwaamba zibi zyabo abuleya pe. Mbwaa-nga cakali ciindi capobwe, eeci cakali ciindicakukkomana mubukombi bwa Jehova. (Ci-fwanikiso 2) (My. 29:1) Aboobo, Nehemiya wa-kaambila bantu kuti: “Kamuya, mukalye zi-lyo zili amafuta akunywa bunono akutumazipo kumuntu kufumbwa uutana kubambilwa,nkaambo buzuba obuno mbuzuba busalalisyabwa-Mwami wesu. Mutausi pe, nkaambo lu-kondo lwa-Jehova ndolumupa inguzu.” Cikko-manisya ncakuti, bantu bakamvwida, aboobobuzuba oobu bwakaba buzuba ‘bwakusekelelaloko.’—Neh. 8:10-12.

4 Nobwakaca, basilutwe bamikwasyi baka-bungana antoomwe kutegwa babone bantuboonse mbobakali kunga batobela Mulawowa Leza cakusitikila kabali cisi. (Cifwanikiso3) Kwiinda mukwiiya Magwalo, bakazikuzyi-ba kuti mumwezi waciloba kwakeelede kuci-twa Pobwe lya Zilawo alimwi akubungana kutibakonke kuzwa mubuzuba bwa 15 mane kusi-ka mubuzuba bwa 22 mumwezi wa Tishri,aboobo bakatalika kulibambila. (Cifwanikiso4) Eeli Pobwe lya Zilawo lyakali kwiinda mapo-

3. Malailile nzi bana Israyeli ngobakamvwida?4. Ncinzi basilutwe bamikwasyi ncobakacita? Ncinziba Levi ncobakali kucita buzuba abuzuba ciindi ca Po-bwe lya Zilawo?

bwe aamusyobo ooyo aakacitikide kale kuzwamumazuba aa Joshua alimwi lyakapa kuti kube“kusekelela kupati loko.” Cintu ciyandika ka-pati icakacitwa ciindi capobwe eeli, nkubalwakwa Mulawo wa Leza ikwakali kucitwa “buzu-ba bumwi abumwi, kuzwa kubuzuba butaanzikusikila kubuzuba busyaalizi.”—Neh. 8:13-18.

BUZUBA BWAKULYAAMBILILA MILANDU

5 Nokwakainda mazuba obilo, ciindi cibo-tu cakasika cakuti bana Israyeli balyaambili-le milandu yabo akaambo kakwaalilwa kuba-mba Mulawo wa Leza. Oobu tiibwakali buzubabwakulya akukkomana pe. Muciindi caboobo,bantu ba Leza bakaliimya kulya alimwi baka-sama masaka kutondezya kuusa akaambo ka-kutatobela Mulawo wa Leza. Aciindi eeci ali-mwi, Mulawo wa Leza wakabalwa kumbelelyabantu kwamawoola otatwe cifwumofwumo.Mpoonya kumazuba, ‘bakalyaambilila milanduakukomba Jehova Leza wabo.’ (Cifwanikiso 5)Mpoonya ba Levi bakaiminina bantu kwiindamukupaila mupailo iwakalibambilwa kabotu.(Cifwanikiso 6)—Neh. 9:1-4.

6 Cakutadooneka, mbwaanga ba Levi ziindizinji bakali kubala Mulawo wa Leza, kweele-de kuti kwakabagwasya kulibambila kupa mu-pailo ooyu mubotu. Tupango tuli kkumi twaku-saanguna tukankaizya milimo ya Jehova abube

5. Ncinzi bantu ba Leza ncobakacita ciindi cisyoontobuyo ba Levi kabatana kubaiminina mumupailo kuliJehova?6. Ncinzi cakapa kuti ba Levi bapaile mupailo uuli-mvwisya, alimwi ncinzi ncotwiiya?

1 2 3

Page 23: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

bwakwe. Mpoonya mutupango tuceede, ‘luzya-lo lupati’ lwa Leza lulaambwa cakwiinduluka-induluka ciindi nobaamba anobatondezya kutibana Israyeli tiibakali kweelela kulanganizyi-gwa munzila eeyo. (Neh. 9:19, 27, 28, 31) Ncinzincotukonzya kwiiya kuzwa kuba Levi? Twee-lede kubala alimwi akuzinzibala kuyeeya nco-lyaamba Jwi lya Leza abuzuba. Kwiinda mu-kucita boobu, tuzumizya Jehova kuti aambauleandiswe, alimwi kuti twapaila tunoojisi zyintuzinji zyakwaamba alimwi mipailo yesu inooliyeeyo iilimvwisya.—Int. 1:1, 2.

7 Mumupailo ooyu tujana buyo kulomba ko-mwe. Kulomba ooku kujanika kumamaninoaakapango 32, alo mpotubala kuti: “Lino OLeza wesu, Leza mupati, singuzu, uuyoosya,otasowa mulongo aluse, ataceyi mumeso aakomapenzi oonse aatusikila, iswe abami besuabapati besu abapaizi besu abasinsimi besuabamatateesu abantu bako boonse, kuzwa ku-mazuba aabami ba-Asuri kusikila kubuzubaobuno.” Aboobo, ba Levi bakatusiila cikozya-nyo cibotu cakutembaula akulumba Jehova ka-tutanalomba zyintu nzyotuyandika mumipailoyesu.

KUTEMBAULA ZYINA LYA LEZA LILEMU

8 Nokuba kuti bakalibambila kabotu kaba-tana kupaila, ba Levi aabo bakali kulicesya

7. Ncinzi ba Levi ncobakalomba kuli Leza, alimwi nci-nzi ncotwiiya kucikozyanyo cabo?8, 9. (a) Ino ba Levi bakautalika buti mupailo wabokutondezya kulicesya? (b) Makamu nzi obilo aakujulungobakaamba ba Levi?

alimwi bakalimvwa kuti majwi aabo mabotu ta-naakali kukonzya kutembaula Jehova kweela-na ambwayelede kutembaulwa. Aboobo, mu-pailo wabo ulatalika akukombelezya ookukubantu ba Leza, kwakuti: ‘Abatembaule izyi-na lyako lilemu, liinda kulumbwa koonse aku-tembaulwa koonse.’—Neh. 9:5.

9 Mupailo ulazumanana amajwi aakuti:“Nduwe Jehova olike. Nduwe wakalenga ijuluajulu lyakujulu amakamu oonse aamulindilyo.Nduwe wakalenga nyika azintu zyoonse zilialinjiyo. Nduwe wakalenga lwizi azyoonsezili mulindulo. Nduwe oabila zyoonse buu-mi. Makamu aakujulu alakukomba.” (Neh. 9:6)Inzya, Jehova Leza ngonguwe iwakalenga bu-bumbo boonse, ibujisi milalabungu yanyenyee-zi iitabaliki. Alimwi ngonguwe wakalenga zyi-ntu zyoonse izili munyika iino mbotu alimwingowakapa kuti zyintu zipona zinji kazizuma-nana kuzyalana kweelana amusyobo wanzizyo.Abamwi ibakali kubona zyintu eezyi kazicitikambangelo basalala ba Leza, ibakonzya kwiitwakuti “makamu aakujulu.” (1 Bam. 22:19; Job 38:4, 7) Kuyungizya waawo, cakulicesya bangelobalacita kuyanda kwa Leza kwiinda mukube-lekela bantu basizibi “ibayookona lufwutuko.”(Heb. 1:14) Eelo kaka ncibotu cikozyanyo nco-batupa bangelo calo ncotweelede kwiiya notu-belekela Jehova caantoomwe mbuli nkamu ya-basilumamba!—1 Ko. 14:33, 40.

10 Nobakamana kwaamba zyamakamu

10. Ncinzi ncotwiiya kuzyintu Leza nzyaakacitilaAbrahamu?

4 5 6

OCTOBER 15, 2013 23

Page 24: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

24 NGAZI YAMULINDIZI

aakujulu, ba Levi bakaamba zyintu Leza nzyaa-kacitila Abramu. Jehova wakacinca zyina lya-kwe kuba Abrahamu lyalo ilipandulula kuti“wisi wamisyobo minji,” nokuba kuti wakaji-si myaka yakuzyalwa iili 99 alimwi tanaakajisimwana amukaintu wakwe Sara. (Matl. 17:1-6,15, 16) Leza alimwi wakasyomezya Abraha-mu kuti lunyungu lwakwe lwakali kuyakuko-na nyika ya Kanana. Ziindi zinji bantu balalu-ba zyintu nzyobasyomezya; pele Jehova tacitioobo pe. Mboobu mupailo waba Levi mbouto-ndezya: “Nduwe Jehova Leza iwakasala Abra-mu. Nduwe iwakamugwisya mu-Uri wamucisicaba-Kasidi akumupa izina lya-Abrahamu. Wa-kajana kuti moyo wakwe wasyomeka kubusyubwako, aboobo wakatangana awe cizuminanocakumupa nyika yaba-Kanana. . . . Wakasyome-zya kupa bana bakwe njiyo, nkabela ijwi lya-ko wakalizuzikizya, nkaambo uwe uliluleme.”(Neh. 9:7, 8) Andiswe atumwiiye Leza wesu uu-luleme kwiinda mukusolekesya lyoonse kucitanzyotwaamba.—Mt. 5:37.

KWAAMBA ZYINTU NZYAAKACITA JEHOVA

11 Izyina lyakuti Jehova lyaamba “UupaKuti Kube,” kutondezya kuti Leza nguu-pa kuti zisyomezyo zyakwe zicitike. Eeci ci-litondezyedwe kabotu-kabotu muzyintu Lezanzyaakacitila bana ba Abrahamu ciindi noba-kali mubuzike ku Egepita. Aciindi eeciya, caka-li kulibonya mbuli kuti inga tiicakonzyeka kuticisi coonse cabana Israyeli caanguluke kubuzi-ke akukkala mu Nyika Yakasyomezyegwa. No-kuba boobo, kwiinda mukucita zyintu zisiye-ne-siyene, Leza wakapa kuti cisyomezyo cakwecicitike, aboobo wakatondezya kuti alikke buyonguweelela zyina eeli lilibedelede alimwi lipatilyakuti Jehova.

12 Mupailo ngwaakalemba Nehemiya waa-mba boobu kujatikizya Jehova: “Wakabo-na mapenzi aabamatata nibakali mu-Egepita,

11, 12. Ino zyina lya Jehova lipandulula nzi? Ncinzi Je-hova ncaakacita icitondezya kuti zyina eeli lilamwee-lela?

akulila kwabo kwaku-Lwizi Lusalala wakaku-swiilila. Nduwe wakacita zitondezyo ziyoosyakuli-Farao akubalanda bakwe akubantu banyi-ka yakwe, nkaambo kozi mbubakabasampaula.Aboobo wakalijanina izina lyampuwo mbubo-nya mbojisi sunu. Alimwi wakaandula lwi-zi kubusyu bwabo, wabazubula lwizi anga bayabweenda ansi iitakwe maanzi, abaabo ibakalikubatobela wabawaala mubulondo mbubonyambuli ibbwe mbuliinkila mumaanzi malamfu.”Mpoonya mupailo ulazumanana kwaamba zyi-ntu zimbi nzyaakabacitila bantu bakwe: “Wa-kabombya kubusyu bwabo bantu ibakakedemunyika, nkukuti ba-Kanana . . . Bakazu-nda minzi iizyungulukidwe mabaya, anyika iiliamafuta, aboobo bakavuba maanda aazulidezintu zibotu amikalo iisidwe amyuunda yama-saansa ayamaolifa azisamu zinji zili acilyo. Elyobakalya, bakakuta, bakaneneya, nkabela baka-sekelela bubotu bwako bugambya.”—Neh. 9:9-11, 24, 25.

13 Kuli azimbi zyintu nzyaakacita Leza ku-tegwa azuzikizye makanze aakwe. Mucikozya-nyo, kakwiindide buyo ciindi cisyoonto kuzwabana Israyeli nobakazwa mu Egepita, Jehovawakabapa zyintu zyakumuuya nzyobakali ku-yandika. Ba Levi bakaamba boobu mumupailowabo kuli Leza: “Acilundu ca-Sinai wakaselu-ka, wabaambila kuzwa kujulu, wabapa imbetaziluleme amulao wabwini, milazyo amilao mi-botu.” (Neh. 9:13) Jehova wakabayiisya bantubakwe mbwaanga bakali kunooitwa azyina lya-kwe lisalala alimwi bakali kuyakukona NyikaYakasyomezyedwe, nokuba boobo kunyina no-bakazibikkila maano zyintu nzyaakabayiisya.—Amubale Nehemiya 9:16-18.

LULAYO LWAKALI KUYANDIKA KUPEGWA

14 Mupailo waba Levi waamba zibi zyobilocacigaminina nzyobakacita bana Israyeli ka-

13. Mbuti Jehova mbwaakabapa bana Israyeli zyintuzyakumuuya, alimwi ino bantu bakacita buti?14, 15. (a) Mbuti Jehova mbwaakabalanganya bantubakwe basizibi? (b) Ncinzi ncotwiiya kuzyintu Lezanzyaakacitila bantu mbaakasala?

Page 25: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 25

kwiindide buyo ciindi cisyoonto kuzwa noba-kasyomezya kuti bayakumvwida Mulawo waLeza a Cilundu ca Sinai. Akaambo kazibi ee-zyi, cakali kweelela kuti abaleke kutegwa ba-fwe. Pele mupailo utembaula Jehova kuti:‘Muluzyalo lwako lupati tokwakabaleka mu-nkanda. . . . Myaka ili makumi one wakaba-lela . . . Taakwe ncibakabula. Zyakusama zya-bo teezyakazakala, amaulu aabo teeakazimba.’(Neh. 9:19, 21) Aalo mazuba aano, Jehovaulatupa zyintu zyoonse nzyotuyandika kute-gwa tumubelekele cakusyomeka. Tutabi mbu-li zyuulu-zyuulu zyabana Israyeli ibakafwa mu-nkanda akaambo kakutamvwida akubulalusyomo. Zyintu zyoonse eezyi “zyakalembe-lwa kutucenjezya swebo notupona kumamani-no aabweende bwazyintu bwiindene-indene.”—1 Ko. 10:1-11.

15 Cuusisya ncakuti, nobakanjila mu NyikaYakasyomezyedwe, bana Israyeli bakatalika ku-komba baleza babana Kanana, ibukombi ibwa-kali kubikkilizya akutalilemeka akutuula banababo. Aboobo, Jehova wakalekela zisi zyaka-bazingulukide kupenzya cisi cakwe cisalidwe.Ciindi nobakeempwa, Jehova muluse lwakwewakabalekelela akubakwabilila kuli basinko-ndonyina. Eeci cakacitika “ziindi zinji.” (Amu-bale Nehemiya 9:26-28, 31.) Ba Levi bakaambaboobu: “Myaka minji wakakazika moyo wakokulimbabo, wabaambila makani kunguzu zya-Muuya wako kumilomo yabasinsimi bako, ne-kubaboobo teebakaswiilila. Elyo wakabaabamumaanza aabamasi.”—Neh. 9:30.

16 Nociba ciindi nobakazwa mubuzike, banaIsrayeli bakazumanana acilengwa cakutamvwi-da Leza. Ncinzi cakacitika? Ba Levi bakazuma-nana kupaila kuti: “Bona! Iswe sunu tuli bazike,ayalo nyika njowakapa bamatateesu, kuti balyemicelo yayo abubotu bwayo, tuli bazike mumo-nya mulinjiyo. Ilaleta impindu impati kubami

16, 17. (a) Ncinzi cakacitika ciindi bana Israyeli noba-kacileka alimwi kumvwida Jehova? (b) Ino bana Israye-li bakalyaambilila nzi, alimwi ncinzi ncobakasyomezyakucita?

mbobikide kuti batweendelezye, nkaambo ka-zibi zyesu. . . . Tuli mumapenzi mapati.”—Neh.9:36, 37.

17 Sena majwi aaba Levi akali kutondezyakuti Leza taakwe naakacita cakululama akaa-mbo kakuzumizya mapenzi? Peepe! Ba Levi ba-kaamba boobu: “Uliluleme mumakani aya oo-nse aatusikila, nkaambo nduwe ocita bwini,anukuti iswe twabisya.” (Neh. 9:33) Kumama-nino, mupailo ooyu uutondezya kutaliyandawamana acisyomezyo cakuti bakali kuyaku-mvwida Mulawo wa Leza. (Amubale Nehemiya9:38; 10:29) Nobakamana kupaila, cipepa ica-kalembedwe cakasinizyigwa aziganto zyabaso-loli ba Juda ibali 84.—Neh. 10:1-27.

18 Kutegwa tukafwutuke akunjila munyikampya yabululami, tuyandika lulayo kuzwa kuliJehova. Mwaapostolo Paulo wakabuzya kuti:“Ino mwana uuli buti uutalaigwi abausyi?”(Heb. 12:7) Ciindi notuzumanana kuliyumyacakusyomeka mumulimo wa Leza, tutonde-zya kuti tulaazumina malailile aakwe mubuumibwesu alimwi akuti tuzumizya muuya wakwekutubambulula. Alimwi kuti twacita cibi cipati,tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova uyaku-tulekelela ikuti tweempwa ncobeni akuzuminalulayo.

19 Lino-lino, Jehova uyakulipangila zyina li-pati kwiinda leelyo ndyaakalipangila ciindinaakavwuna bana Israyeli kuzwa ku Egepita.(Ezk. 38:23) Alimwi mbubwenya mbuli bantubakwe bakaindi mbobakakona Nyika Yaka-syomezyedwe, abalo Banakristo boonse ibazu-manana kuliyumya kabali bakombi ba Jehovabayakukona buumi munyika mpya ya Leza ya-bululami. (2 Pe. 3:13) Katujisi bulangizi oobubutaliboteli, atuzumanane kupailila kusalazyi-gwa kwazyina lya Leza lilemekwa. Cibalo cito-bela cilabandika mupailo uumbi ngotweeledekwiiya kutegwa tutambule zilongezyo zya Lezalino mane kukabe kutamani.

18, 19. (a) Ncinzi ncotuyandika kutegwa tukafwutu-ke akunjila munyika mpya ya Leza? (b) Ncinzincotweelede kuzumanana kupailila, alimwi nkaambonzi?

Page 26: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

26 NGAZI YAMULINDIZI

CAKALI ciindi cakumazuba mubuzuba bwa Nisani 14 mu-mwaka wa 33 C.E. Eeci cakali ciindi Jesu abalongwe ba-kwe nobakamanizya kusekelela Pobwe Lyakwiindilila, po-bwe eeli lyakali kubayeezya mbuli Leza mbwaakafwutulabamausyi kuzwa kubuzike mu Egepita. Pele basikwiiya ba-kwe bakali kulangila cintu cipati loko, “lufwutuko lutama-ni.” Buzuba ibwakali kutobela, Musololi wabo uutakwe cibiwakali kuyakujaigwa abasinkondonyina. Pele cintu eecicibi cakali kuyakuba cilongezyo. Bulowa bwa Jesu ibwaka-tilwa bwakali kuyakupa kuti bantu bafwutulwe kuzwa ku-cibi alufwu.—Heb. 9:12-14.

2 Kutegwa tutabulubi bubambe oobu bwaluyando, Jesuwakatalisya bubambe bumbi bupya ibucitwa amwaka ibwa-kanjila mubusena bwa Pobwe Lyakwiindilila. Wakacitaoobo kwiinda mukukomoona mukamu uutakwe bumena,akubapa baapostolo bakwe ibali 11 ibasyomeka, mpoonyawakati: “Eeci ciiminina mubili wangu uuyoopegwa akaa-mbo kandinywe. Kamucita oobu lyoonse kundiibaluka.”Wakacita mbubonya oobo akunkomeki nobakamana kulyacilalilo, ulaamba, “Inkomeki eeyi yiiminina cizuminano ci-pya iciyeeme abulowa bwangu ibuyootililwa ndinywe.”—Lk.22:19, 20.

3 Aciindi eeci, kwakaceede buyo ciindi cisyoonto kuticizuminano ca Mulawo icakali akati ka Leza abana Isra-yeli cimane. Cizuminano eeci cakali kuyakunjililwa buse-na acizuminano cipya icijatikizya Jehova abasikutobela Jesubananike. Jesu wakali kucibikkila kapati maano cisi eecicakumuuya cipya. Bana Israyeli bakumubili tiibakakama-

1, 2. Amupandulule Jesu ncaakacitila baapostolo bakwe basyomekanobakamana kusekelela Pobwe Lyakwiindilila mumwaka wa 33 C.E.3. (a) Nkucinca nzi kupati ikwakacitwa Jesu naakafwa? (b) Mibuzyonzi njotweelede kulanga-langa iijatikizya mupailo wa Jesu uulembe-dwe mulugwalo lwa Johane caandaano 17?

AMUCITE ZYINTUKWEELANA AMUPAILOWA JESU UUTONDEZYALUYANDO

“Taata, . . . komulemyamwanaako kuti awaloakulemeke.”—JOH. 17:1.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ncinzi cijatikizyidwe ‘mukumuzyi-ba’ ncobeni Leza?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbuti mupailo wa Jesu uule-mbedwe mulugwalo lwa Johanecaandaano 17 mbowakaingulwamumwaanda wamyaka wakusaa-nguna?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbuti mbotukonzya kucita zyintukweelana amupailo wa Jesu ma-zuba aano?

Page 27: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 27

ntene pe mubukombi bwa Leza, alimwi eeci ca-kaleta masampu kuzyina lya Leza lisalala. (Joh.7:45-49; Mil. 23:6-9) Mukwiimpana, Jesu waka-li kuyanda kuti basikumutobela kabakamante-ne kutegwa kababelekela antoomwe akuletabulemu kuzyina lya Leza. Aboobo, ncinzi Jesuncaakacita? Wakapaila mupailo mubotu kapatiwalo muntu uuli woonse ngwayelede kubala.(Joh. 17:1-26; amubone cifwanikiso cili kuma-talikilo aacibalo.) Swebo tulijisi coolwe cakula-nga-langa mupailo ooyu akubuzya kuti: “SenaLeza wakawiingula mupailo wa Jesu?” Alimwitweelede kulilingula akulibuzya kuti: “Senandilacita zyintu kweelana amupailo ooyu?”

ZYINTU NZYAAKALI KUBIKKILA

KAPATI MAANO JESU

4 Jesu wakabayiisya basikwiiya bakwe zyi-ntu zinji zibotu zijatikizya Leza mane masikueeni. Mpoonya naakamana wakalanga kujuluakupaila kuti: “Taata, ciindi casika lino; komu-lemya mwanaako kuti awalo akulemeke, iku-tegwa mbubonya walo mbowamupa nguzu zya-kweendelezya bantu boonse, akonzye kupabuumi butamani kumweelwe woonse wabaabombomupede. . . . Ndakulemeka anyika, kwii-nda mukumanizya mulimo ngookandipa kutindicite. Aboobo Taata kondilemya lino kumba-li lyako abulemu mbondakajisi nendakacilianduwe inyika kaitanaba.”—Joh. 17:1-5.

5 Amubone zyintu Jesu nzyaakali kubikki-la kapati maano izyaambidwe kumataliki-lo aamupailo wakwe. Cintu ncaakali kubikki-la maano kapati nkulemekwa kwazyina lyabaUsyi ba kujulu, alimwi eeci cileendelana akulo-mba kwakusaanguna ikwaambidwe mumupai-lo wakwe wacikozyanyo kwakuti: “Taata, alisa-lazyigwe zyina lyako.” (Lk. 11:2) Cintu cabiliJesu ncaakabikkila maano mumupailo wakwenzyintu nzyobakali kuyandika basikwiiya ba-kwe kutegwa “akonzye kupa buumi butamani.”

4, 5. (a) Nziiyo nzi nzyotwiiya kuzwa kukulomba kwaJesu ikujanika kumatalikilo aamupailo wakwe?(b) Mbuti Jehova mbwaakaingula kulomba kwa Jesuikwakali kujatikizya buumi bwakwe bwakumbele?

Naakamana kwaamba zyintu eezyo, Jesu waka-lomba ncaakali kuyanda mwini, wakati: “Taatakondilemya lino kumbali lyako abulemu mbo-ndakajisi nendakacili anduwe inyika kaitana-ba.” Jehova wakamulumbula Mwanaakwe uu-syomeka kwiinda aali zyeezyo nzyaakalombaakupa Jesu “zyina libotu kapati kwiinda” lyaba-ngelo boonse.—Heb. 1:4.

‘KUZYIBA LEZA MWINI-MWINI UULI ALIKKE’

6 Jesu alimwi wakapaila kujatikizya zyintuswebo tobasizibi nzyotuyandika kutegwa twee-lele kutambula cipego caluzyalo lwa Leza ca-buumi butamani. (Amubale Johane 17:3.)Wakaamba kuti tweelede kuzumanana ‘kumu-zyiba’ Leza a Kristo. Nzila imwi motukonzyakucita oobo ijatikizya kubelesya meso alimwiamatwi eesu kutegwa twiiye zinji kujatikizyaJehova a Mwanaakwe. Aimwi nzila motuko-nzya kumuzyiba Leza nkwiinda mukujana lu-kkomano iluboola akaambo kakwiiya aku-belesya zyeezyo nzyotwiiya kujatikizya nguwe.Baapostolo bakaitobela nzila eeyi iipa buumi.Jesu wakazumanana kupaila kuti: “Ndabaa-mbila majwi ngowakandipa, eelyo baatambu-la.” (Joh. 17:8) Pele kutegwa bajane buumibutamani, bakeelede kuzumanana kuzinziba-la kuyeeya zyintu nzyaamba Leza akuzibele-sya mubuumi bwabo abuzuba. Sena baapostolobasyomeka bakacikonzya kucita oobo kusi-kila kumamanino aabuumi bwabo bwaanyika?Inzya, bakacita oobo. Tulizyi oobo nkaambomazyina aabo oonse alilembedwe amabwe aa-ntalisyo aali 12 aa Jerusalemu Mupya wakujulualimwi taakalubwi.—Ciy. 21:14.

7 Kweelana abasikwiiya mwaambo wa Chigi-riki, majwi aakasandululwa kuti “kuzyi-ba” alakonzya alimwi kusandululwa kuti“mweelede kuzumanana kuzyiba” naa “kuzu-manana kuyaabuzyiba.” Bupanduluzi boonse

6. Kutegwa baapostolo bakajane buumi butamani, nci-nzi ncobakali kuyandika kucita, alimwi tuzyiba butikuti bakazwidilila?7. Ino “kuzyiba” Leza caamba nzi, alimwi nkaambo nzincociyandika kapati?

Page 28: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

28 NGAZI YAMULINDIZI

bobilo buleendelana, alimwi boonse bobilo bu-layandika. Aboobo, “kuzyiba” Leza caamba ku-zumanana kwiiya kujatikizya nguwe. Nokubaboobo, eeci tacaambi buyo kuzyiba bube bwa-kwe amakanze aakwe pe. Kuzyiba Jehova ku-jatikizya kumuyanda kapati akuba aacilongweciyumu anguwe alimwi abakombima. Bbaibbe-le lipandulula kuti: “Kufwumbwa muntu uuta-tondezyi luyando tanamuzyiba Leza pe.” (1 Jo.4:8) Aboobo, kuzyiba Leza kulabikkilizya aku-mumvwida. (Amubale 1 Johane 2:3-5.) Eelokaka ncoolwe cipati kuba akati kabaabo baa-mbwa kuti balimuzyi Jehova! Pele mbubwe-nya mbocakacitika kuli Judasi Iskariote, cilo-ngwe eeci cibotu kapati cilakonzya kumana.Atubeleke canguzu kutegwa tuzumanane kubamucilongwe eeci. Mpoonya kumamanino tuya-kweelela kutambula cipego caluzyalo lwa Lezacabuumi butamani.—Mt. 24:13.

“AKAAMBO KAZYINA LYAKO”8 Notubala mupailo wa Jesu uulembedwe

mulugwalo lwa Johane caandaano 17, cilisale-

8, 9. Ncinzi Jesu ncaakali kubikkila kapati maanomumulimo wakwe waanyika, alimwi kweelede kutinzilengwa nzi nzyaakakaka?

de kuti Jesu wakali kubayanda kapati baaposto-lo alimwi andiswe. (Joh. 17:20) Nokuba boobo,tweelede kumvwisya kuti cintu cipati ncabikki-la kapati maano Jesu taluli lufwutuko lwesu pe.Makanze aakwe kuzwa kumatalikilo kusikilakumamanino abuumi bwakwe bwaanyika akaliaakubeleka kutegwa zyina lyaba Usyi lisalazyi-gwe akulemekwa. Mucikozyanyo, ciindi naaka-li kwaamba zyamulimo wakwe mucikombelocaku Nazareta, Jesu wakabala kuzwa mubbukulya Isaya kuti: “Muuya wa Jehova uli alindimenkaambo wakandinanika kuti ndaambile bace-te makani mabotu.” Cakutadooneka, kweeledekuti Jesu wakaamba zyina lya Leza kabotu-ka-botu mbolyeelede kwaambwa naakali kubalazyamulimo wakwe.—Lk. 4:16-21.

9 Kweelana azilengwa zyaba Juda, kakuciliciindi Jesu katanaboola aano anyika, basololibazikombelo bakali kubakasya bantu kubele-sya zyina lya Leza. Tulakonzya kuba masimpekuti Jesu wakazikaka zilengwa zili boobu zitalizyamu Magwalo. Wakaambila basikumukazyakuti: “Ndaboola muzyina lya Taata, pele tiimwa-nditambula pe; ikuti umbi naakaboola muzyi-na lyakwe mwini, ooyo nomwakamutambula.”(Joh. 5:43) Mpoonya kakuceede buyo ciindi ci-

Banakristo bamumwaanda wamyakawakusaanguna bakabeleka kweelanaabusolozi bwamuuya uusalala kutegwabazumanane kukamantana(Amubone muncali 13)

Page 29: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

OCTOBER 15, 2013 29

syoonto kuti afwe, Jesu wakaamba cintu ncaa-kali kubikkila kapati maano mubuumi bwakwekwiinda mukupaila kuti: “Taata, kolilemya zyi-na lyako.” (Joh.12:28) Aboobo, notulanga-langamupailo ooyu tatweelede kugambwa ciindi no-tubona Jesu cakwiinduluka-induluka kaambakaambo aaka ikajatikizya zyina lyaba Usyi.

10 Jesu wakapaila kuti: “Ndabazyibya zyinalyako bantu mbookandipa munyika. Bakalibako, pele wakabapa kulindime alimwi baliba-mba jwi lyako. Alimwi tandicili munyika, pelebalo bali munyika, mebo ndiboola kulinduwe.Taata Oosalala, kobakwabilila akaambo kazyi-na lyako eelyo ndyookandipa, ikutegwa babebamwi mbubonya mbotubede swebo.”—Joh. 17:6, 11.

11 Kuzyibya zyina lyaba Usyi kuli basikwii-ya bakwe kwakali kujatikizya zinji kutali buyokwaamba zyina eelyo. Jesu alimwi wakabagwa-sya kuzyiba kuti zyina lya Leza lyakali kwii-minina bube bwakwe bubotu alimwi ambwa-tweendelezya. (Kul. 34:5-7) Kuyungizyawaawo,nokuba kuti Jesu Mwami kujulu, wazumananakubagwasya basikwiiya bakwe kutegwa bazyi-bye zyina lya Jehova nyika yoonse mbwiizulwa.Nkaambo nzi mulimo ooyu ncouli mukucitwa?Kutegwa bantu banji baiye kujatikizya Jehovamamanino aabweende bwazyintu oobu kaata-nasika. Mpoonya ciindi eeco caakusika, Jehovauyakubafwutula bakamboni bakwe basyome-ka, alimwi bantu boonse bayakulizyiba zyina li-pati lya Jehova!—Ezk. 36:23.

“KUTEGWA NYIKA ISYOME”

12 Ciindi Jesu naakali anyika, wakabeleka ca-nguzu kugwasya basikwiiya bakwe kulwanakulezya kwabo. Eeci cakali kuyandika kulimba-bo kutegwa bamanizye mulimo Jesu ngwaaka-talisya. Jesu wakapaila kuti: “Mbubonya yebombowakandituma munyika, andime ndakaba-

10, 11. (a) Ncinzi cakajatikizyidwe mumulimo waJesu wakuzyibya zyina lyaba Usyi? (b) Makanze nzingobeelede kuba aangayo basikwiiya ba Jesu?12. Nzyintu nzi zyotatwe iziyandika kapati kutegwatuzwidilile mumulimo wesu wakufwutula bantu?

tuma munyika.” Kutegwa bazwidilile mumu-limo wakufwutula bantu, Jesu wakakankai-zya zyintu zyotatwe iziyandika kapati. Caku-saanguna, wakapaila kulomba kuti basikwiiyabakwe batabi banyika ya Saatani iisofwee-de. Cabili, wakapaila kulomba kuti basalazyi-gwe, naa kuti basalale, kwiinda mukubelesyanzyobaiya kuzwa mukasimpe ka Jwi lya Leza.Catatu, Jesu cakwiinduluka-induluka wakako-mbelezya kuti basikwiiya bakwe bakamantanemuluyando mbubwenya mbuli walo mbwaka-mantene aba Usyi. Umwi aumwi wesu weeledekulilingula. Tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena ndi-lacita zyintu eezyi zyotatwe nzyaakaamba Jesumumupailo?’ Kwiinda mukubikkila maano ku-zyintu eezyi, Jesu wakatondezya kuba alusyo-mo lwakuti basikwiiya bayakucita zyintu eezyikwiinda mukwaamba majwi aakuti: “Kutegwanyika isyome kuti nduwe wakandituma.—Amu-bale Johane 17:15-21.

13 Ikuti twalanga-langa lugwalo lwamu Bbai-bbele lwa Milimo ya Batumwa, ilugwalo lu-ccilila mabbuku aa Makani Mabotu one,tulakonzya kubona kuti mupailo wa Jesu wa-kaingulwa. Akati ka Banakristo bakusaa-nguna cakali cuuba-uba kuti kube kwaandaa-na mbwaanga kwakali bantu basiyene-siyene,ba Juda a Bamasi, bavwubi abacete, basima-lelo abazike. Nokuba boobo, boonse buyo ba-kakamantana antoomwe alimwi bakali kuko-nzya kukozyanisyigwa kuzizo zisiyene-siyenezyamubili, Jesu kali ngomutwe wamubili ooyu.(Ef. 4:15, 16) Eelo kaka ooku kwakali kuzwi-dilila kupati munyika ya Saatani iitakamante-ne! Jehova nguweelede kutembaulwa nkaambonguwakapa kuti cikonzyeke kwiinda mumuu-ya wakwe uusalala uulaanguzu.—1 Ko. 3:5-7.

14 Cuusisya ncakuti, ciindi baapostolo noba-kamana kufwa, lukamantano oolu lwakama-na. Kweelana ambokwakaambilwa limwi, lule-yo lupati lwakatalika mumbungano, calo

13. Mbuti mupailo wa Jesu mbowakaingulwa mu-mwaanda wamyaka wakusaanguna C.E.?14. Ino mupailo wa Jesu waingulwa buti mazuba aano?

Page 30: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

30 NGAZI YAMULINDIZI

icakapa kuti kube kwaandaana. (Mil. 20:29, 30)Pele mumwaka wa 1919, Jesu wakabaangu-nuna basikumutobela bananike kuzwa kubu-zike bwabukombi bwakubeja akubabunganyaantoomwe ‘mucaanzyo calukamantano cilo-ndokede.’ (Kol. 3:14) Ncinzi cacitika akaambokamulimo wabo wakukambauka? Beenzinyina‘ibambelele zimbi’ ibainda ku 7 miliyoni “iba-zwa muzisi zyoonse, mumisyobo yoonse, mu-mikowa yoonse alimwi amumilaka yoonse” ba-bunganisyigwa antoomwe akuba butangabomwe bukamantene abananike ba Leza. (Joh.10:16; Ciy. 7:9) Ooku nkwiingulwa ikugambyakwamupailo wa Jesu kuli Jehova kwakuti: ‘Iku-ti nyika izyibe kuti nduwe Jehovawakanditumaakuti ulabayanda balo mbubonya mbowali ku-ndiyanda mebo’!—Joh. 17:23.

MAMANINO AAKULWAIZYA

15 Mubuzuba bwa Nisani 14, kumazuba, Jesuwakabalemeka baapostolo bakwe kwiinda mu-kupanga cizuminano ambabo kutegwa bakale-

15. Nkulomba kuli buti kwaalubazu Jesu nkwakalo-mbela basikwiiya bakwe bananike?

le antoomwe anguwe mu Bwami bwakwe. (Lk.22:28-30; Joh. 17:22) Aboobo, kujatikizya boo-nse aabo ibakali kuyakuba basikumutobela ba-nanike, Jesu wakapaila kuti: “Taata, ndiyandakuti aabo mbowandipa abalo bakabe andimeooko nkweyooba, ikutegwa bakabone bulemumbowandipa, nkaambo wakandiyanda kaita-naba nyika.” (Joh. 17:24) Bambelele zimbi bala-kkomana akaambo kabulumbu mbobaya kuta-mbula bananike, tababafwidi munyono pe, eecincitondezyo calukamantano luliko akati ka Ba-nakristo bakasimpe mazuba aano.

16 Kwiinda mukuyungwa abasololi baziko-mbelo, bantu banji basala kutabubikkila maa-no bumboni butondezya kuti Jehova ulijisibantu bakamantene ibamuzyi ncobeni. Oobumbocakabede ciindi Jesu naakali kupona anyi-ka. Aboobo, wakamanizya mupailo wakweamajwi aaya aakulwaizya aakuti: “Taata oolule-me, inyika ncobeni taikuzyi pe; pele mebo ndi-likuzyi alimwi bantu aaba balizyi kuti nduwewakandituma. Alimwi ndabazyibya zyina lya-ko alimwi ndiyoolizyibya ikutegwa luyandondookali kundiyanda andulo lube muli mbaboalimwi mebo ambabo tukamantane.”—Joh. 17:25, 26.

17 Nguni uukonzya kudooneka kuti Jesu ta-naacita zyintu kweelana amupailo wakwe?Mbwaanga ngo Mutwe wambungano, wazu-manana kutugwasya kuzyibya zyina lyaba Usyiamakanze ngobajisi. Atuzumanane kulibo-mbya kubusilutwe bwakwe kwiinda mukubabasungu mukumvwida mulawo wakwe waku-kambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya.(Mt. 28:19, 20; Mil. 10:42) Alimwi atubeleke ca-nguzu kutegwa tukwabilile lukamantano lwe-su lutaliboteli. Kwiinda mukucita zyintu eezyi,nkokuti tulacita zyintu kweelana amupailo waJesu, akupa kuti zyina lya Jehova lilemekwealimwi akupa kuti tuzumanane kukkomanamane kukabe kutamani.

16, 17. (a) Kumamanino aamupailo wakwe, ncinziJesu ncaakaamba kuti uyakuzumanana kucita? (b) Inotweelede kukanza kuzumanana kucita nzi?

Bantu ba Jehova nyika yoonse mbwiizulwa balikamantene(Amubone muncali 14)

Page 31: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

Filimu imwi iitegwa A Trip Down Market Street iyakale-kkoodwa mumyaka yamuma 1900 ilabakkomanisya ba-ntu mbwaanga itondezya mbuli buumi mbobwakabedemudolopo lya San Francisco, lili mucisi ca U.S.A. Iba-kapanga filimu eeyi bakabikkide muncini wakufwotozyakumbele aamootokala weendela munjanji iwakali kwee-nda alimwi akuyaabufwotola mumigwagwa mipati. Fili-mu eeyi ilatondezya zikkocci izikwelwa amabbizaamyootokalayakaindi, alimwi ilatondezyabasikuula aba-nabasankwakabacitamilimoyaboyabuzubaabuzuba.

Ikaambo kapa kuti filimu eeyi kaibacisizya moyo ba-ntu bamwi nkakuti yakalekkodwa mu April 1906, ka-kuceede buyo ciindi cisyoonto kuti kucitike muzuzumowanyika alimwi amulilo iwakajaya zyuulu zyabantu aku-nyonyoona cibeela cimwi cadolopo mu April 18. Ambwe-ni, bantu bamwi ibatondezyedwemufilimu eeyi bakacee-de buyo amazuba masyoonto aakupona. Scott Milesmuzyukulu waumwi wabaabo ibakapanga filimu eeyiwakaamba kuti: “Inga ndiide kubabona bantu mbabaya,kabatazyi ciyanda kubacitikila. Alimwi tokonzyi kuba-gwasya, ccitabuyokubeetelela.”

Kuli kukozyanya kupati ikuliko nkotujana ikweende-lana amazuba eesu ngotupona. Andiswe tulakonzyakubeetelela basimukoboma. Balacita milimo yabo yabu-zuba abuzuba kabatazyi ntenda iiboola kumbele—lunyo-nyooko lwabweende bwazyintu oobu alimwi abukkalebwambubo. Nokuba boobo, kwiindana amuzuzumo wa-

nyika uutakonzyi kubonwa, kuli ciindi cisyoonto ci-ceede cakuti tucenjezye basimukoboma kujatikizya bu-zuba bwa Jehova bwalubeta. Cakutadooneka, kweeledekuti nsondo ansondo mulatola lubazu mumulimo waku-kambauka ku�anda a�anda, pele sena mulakonzya ku-yungizya ciindi ncomubelesya mumulimo wakucenjezyabantu?

JESU LYOONSE WAKALI KUYANDISISYA

ALIMWI WAKALILIBAMBILIDE KUKAMBAUKA

Cikozyanyo ca Jesu ncibotu kapati mbwaanga kunyi-na naakali kubona kuti zimwi ziindi wakeelede kukka-la buyo.Wakali kubakambaukila aabombaakali kuswaa-nganya, naakali kweenda munzila wakamukambaukilasimitelo alimwi naakali kulyookezya ciindi camasyikatiwakamukambaukila mukaintu amukalo. (Lk. 19:1-5;Joh. 4:5-10, 21-24) Cakuliyandila, Jesu wakali kukambau-ka nomuba muciindi ncaakabikkide ambali kutegwaalyookezye. Luzyalo ndwaakali kubafwida basimukobo-nyina lwakapa kuti abakambaukile kutali kwakwiinzyabuyo mulawo pe. (Mk. 6:30-34) Mbuti bamwi mazubaaanombobaiya cikozyanyo ca Jesu cakupakamana?

BALACIBELESYA COOLWE CILI

COONSE NCOBAJANA

Ba Melika bakkala mubusena bukwabilidwe kapati.Basimukobonyina banji mbana bacikolo ibazwa mumasi

Sena Mulakonzya Kuyungizya Ciindi CakucenjezyaBantu Mumulimo Wakukambauka?

Kakunyina kucenjezya, muzuzumo iwakacitika mu 1906alimwi amulilo iwakaboola akaambo kamuzuzumo ooyu,cibeela cipati cadolopo lya San Francisco cakanyonyookaU.S. National Archives photo

Page 32: DECEMBER 16-22 DECEMBER 23-29 Amucite Zyintu …download.jw.org/files/media_magazines/50/w_CG_20131015.pdf · kabotu muanda yangu, lino ndakalonga akutalika kule-lwa. Tiicakali cuuba-uba,

w1

3 1

0/1

5-C

G1

30

62

0sMulakonzya kukkopamagazini eeyi alimwiamabbuku aambi aajanikaa Web site ya www.jw.orgkakunyina kubbadela

Alimwi mulakonzyakubala Bbaibbele lyaBusanduluzi bwa Nyika

Mpya aa Intaneti

Amulange a Web siteya www.jw.org, naakubelesya kkoodi

no

p

aambi alimwi mazyina aabo amanamba aamafooni taa-lembedwe mubbuku ligwasya bantu kuzyiba nkwakkalamuntu. Balalumbakapati kucoolwe ncobajisi cakutalisyamibandi yamu Bbaibbele abaabo bacita leenti mubuse-na busikila beenzu alimwi amucikwepe. Bakaamba kuti:“Eeci ncecilawo cangu.” Ba Melika balabwezelezya ama-bbuku aapandulula Bbaibbele aamumyaambo minji, ali-mwi banji balatambula matulakiti amamagazini. Alimwibalabaambila bantu kuti kabalanga aa Web site yesu yajw.org.Munzila eeyi baMelika bacikonzyakutalisya ziiyozyaBbaibbele zilimbozibede.

Ba Sonia abalo balipakamene kutegwa bape bumbonikuli baabo mbobakonzya. Ba Sonia balembedwe mulimokucibbadela, alimwi bakabikka mbaakani yakuti ka-bapabumboni cakulomyakubabelesinyina. Bakasaangu-na kuzyiba zyintu nzyobayandisya, muntu umwi aumwikumugama. Mpoonya, ciindi cakulyookezya masyikatibakali kubandika makani aamu Bbaibbele abantu, umwiaumwikumugama.Kwiindamukucita oobo, baSoniaba-kacikonzya kutalisya ziiyo zya Bbaibbele zyobilo. Ba So-nia alimwi bajisi makanze aakubandika abaabo ibaboolakusilikwaciindi nobalindilakuti ciindi cabo cikkwane.

AMUCIBELESYE KABOTU CIINDI NCOMUJISI

Muntu umwi iwakafwutuka muzuzumo wanyika iwa-kacitika mu 1906 wakaamba kuti yakali “ntenda iindazyoonse aali zyeezyo izyakacitikila kale dolopo.” Noku-ba boobo, kunyina ntenda iiyakweezyanisyigwa abuzubabwakupilusyizya “baabo batamuzyi Leza,” ibuzuba ibuliafwaafwi kusika. (2 Tes. 1:8) Jehova ulayandisisya kapatikuti bantu bacince mizeezo yabo amyoyo akutambulamulumbe wakucenjezya uuli mukwaambilizyigwa a Ba-kamboni bakwe.—2Pe. 3:9;Ciy.14:6, 7.

Mulijisi coolwe cakujalula meso aabantu kutegwa ba-bone kuti tuli muziindi zikatazya alimwi akubagwasyakuti bacileke kulilangawida zyintu nzyobayanda bamu-kamwini akutalika kuyandaula Jehova. (Zef. 2:2, 3)Amucibelesye kabotu coolwe coonse ncomujisi aku-bakambaukila babelesinyoko, basimukobonyoko, ali-mwi abaabo mbomuswaanganya ciindi nomucita milimoyanu yabuzuba abuzuba. Sena mulakonzya kuyungizyaciindi cakucenjezyabantumumulimowakukambauka?

Amucibelesye kabotu coolwecoonse ncomujisi cakukambaukaciindi nomucita milimo yanuyabuzuba abuzuba