DEEL 10

ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE ECOLOGISCHE

PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN

Presentatie

Inhoud Gevolgen van overbevolking

Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten

Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee

Humane en ecologische risico’s – Pesticiden

Zure neerslag

Eutrofiëring

Ozonafbraak boven antarctica én arctica

Plastiekvervuiling in oceanen

Schadelijke adventieve soorten

Adventieve soorten en evolutie

Gevoelige taxa in België en Nederland

Redenen voor bedreiging van taxa

Pauze

Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...

Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit

Pauze

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis

Waarde van biodiversiteit

Herbebossing

Strategieën en oplossingen

Einde

Gevolgen van overbevolking

Achter de prikkeldraad van de DMZ in Korea, 4 km. breed en 250 km. lang, bevinden zich 2 miljoen landmijnen

Er ontstond een ‘Involuntary Park’ waar zeldzame flora en fauna een oase vond zonder menselijke invloeden

Broedend in Siberië, maar overwinterend in China en Korea is de Chinese kraanvogel

(Grus japonensis) met 2 750 vogels in het wild

één van de meest bedreigde kraanvogels

IUCN EN 2012

Naemorhedus caudatus, één van de 4

goralsoorten, heeft haar grootste kudde in

Rusland met 600 dieren

IUCN VU 2008

Beide soorten leven in de DMZ

Bij een telling in 2007 waren er nog 34 Amoerpanters (Panthera pardus orientalis), waarvan enkele mogelijk

bescherming vonden in de DMZ - IUCN 1996 CR

Positieve ecologische impact van de evacuatie in Tsjernobyl overtreft negatieve stralingskost als bewijs

van de tol van overpopulatie

Onbedoeld ontstond een natuurpark met topcarnivoren

In 1960 bestond de wereldwijde populatie van het przewalskipaard (Equus ferus przewalskii) uit 59 dieren

Bij het opzetten van een introductie in Oekraïne, werd de site van Tsjernobyl gekozen, waar nu ±60 dieren leven

Migrerende soorten kunnen mutaties aan het nageslacht of aanpalende onvervuilde populaties doorgeven

Slechts 15 % van de boerenzwaluwen keert terug naar de site i.p.v. van een gemiddelde 40%

Natuurlijke en antropogene

broeikaseffecten

Voor fragiele ecosystemen is degradatie van flora, fauna, bodem- en waterbronnen onomkeerbaar

Mondiale woestijnvorming vindt vooral aan de woestijnperiferie plaats

Ook als ontbossing stopt, verdwijnen bossen

Amazone als opwarming meer dan 2 wordt

Bosecosystemen van de Amazone hebben geen

afweer tegen vuur

Siberische roulette

Steden als Jakoetsk, Noril’sk en Vorkoeta gaan beseffen dat ze op drijfzand gebouwd zijn

Methaan borrelt sneller op uit toendra als verwacht!

http://www.youtube.com/watch?v=aH3RmllIdaw&feature=share

Anomalie van de oppervlaktetemperatuur

Vele malen in de geschiedenis kwam ruwe olie in zee

Exxon-Valdez (1989) loopt op een rif in Alaska: 45 000 ton olie kwam in zee, 1 900 km kustlijn werd vernietigd

Vele zeevogels, otters, zeehonden,… sterven Kapitein J. Hazelwood dronken

Deepwater Horizon, Golf van Mexico, april 2010, opname door Nasa’s Terra

De hoeveelheid geloosde olie is genoeg om het hele mariene leven in de Golf en de kusten te vernietigen

Chandeleur- en Bretoneiland, Louisiana, vormen het habitat voor tientallen vogelsoorten o.a. de bruine

pelikaan (Pelecanus occidentalis)

Peromyscus polionotus ammobates (EN IUCN 2006) speelt een belangrijke rol in het gezond houden van het

ecosysteem van de duinen

Kemps schildpad (Lepidochelys kempii), de kleinste en meest bedreigde (CR IUCN ‘11) zeeschildpad

Bon Secour Refuge in Alabama

Humane en ecologische risico’s – Pesticiden

DDT - een controverse - Carsons ‘Silent spring’ (1962)

PCB’s worden door wind en water verspreid, DDT is hoogst toxisch voor alle aquatisch leven

Walvissen, ijsberen,eskimo’s met hoge concentraties PCB

In ‘70 werden 600 ton PCB's in de Hudson River geloosd

Bhopal 1984 - een gifwolk van 40 ton methylisocyanaatgas - vluchtende mensen verloren ingewanden, vrouwen kregen ter plaatse een misval,

velen kregen enorme astma-aanvallen

Basel 01/11/’86 - de dag dat de Rijn stierf Sandoz gaat in vlammen op - 30 ton

pesticiden en Hg kwamen in Rijn terecht

Zure neerslag

Rond 1960 besefte men dat zure neerslag de vis

doodt in Europa en Noord-Amerika

Erzgebirgesbos in Duitsland nabij Tsjechische grens

Gebieden die getroffen worden zijn niet gebieden die produceren (SO2)

Nylander William ‘Les lichens du Jardin du Luxembourg’ 1866

Zomeralgenbloei in Australië met kolonies van blauwalg Microcystis aeruginosa door een overmaat aan N en P

Lichtvervuiling van 10-1 lux remt de verticale reis van Daphnia sp., waardoor algen vrij spel krijgen, Canada

Eutrofiëring

Brandnetel (Urtica dioica) overheerst bij

hoge fosfaatwaarden en overheerst vele andere soorten op plaatsen van

bv. lozingen

Eutrofiëring veroorzaakt verruiging en

soortenverarming

Bij eutrofiëring van duinen kan de kolonisator en

vergrasser zandzegge (Carex arenaria)

woekeren

Helofytenfilters als een oplossing voor eutrofiëring door fosfaten en nitraten

Ozonafbraak boven Antarctica én Arctica

In ‘12 hadden 197 landen het protocol van Montreal geratificeerd omtrent het gebruik van halonen en CFK’s

Het Montrealprotocol zorgt voor afname van het O3-tekort

Verontrustend is het kleine gat

boven het dichtbevolkte

Arctica

‘

‘World avoided’ zonder ban CFK’s

World avoided’ zonder ban CFK’s World avoided’ zonder ban CFK’s

Plastiekvervuiling in oceanen

Koningsstern (Sterna maxima)

De grafiek toont enkele aangespoelde vuilnissoorten langs de kustlijn van Mustang Island Gulf Beach, Texas Ondanks gelobby door producenten met als motivering

dat jobs verloren zouden gaan, wordt in juli 2014 een ban op plastiekzakjes van kracht in L.A.

Kleine plastiekdeeltjes worden vaak opgegeten door lantaarnvissen

80 stukjes werden aangetroffen in de darm van één visje

Schadelijke adventieve soorten

Bij weinig fondsen, is controle van A1-soorten topprioriteit

Voorbeelden van schadelijke exoten A1 Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora)

Introductie Montpellier 1830 - foto Orleans 2013

Oorspronkelijke neotropische en ingeburgerde verspreiding van de waterteunisbloem

Introductie in Frankrijk (1830) vond plaats in Montpellier

Voorbeelden van schadelijke exoten A1

Stierkikker (Rana catesbeiana)

Vb A2 - Adventieve soorten

Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina)

Sporkehout (Frangula alnus) is de waardplant voor de citroenvlinder (Gonepteryx rhamni), boomblauwtje

(Celastrina argiolus) en sleedoornpage (Thecla betulae)

Gonepteryx rhamni

Vb A2 - Adventieve soorten: reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum); foto Boxmeer, Nl

Meerjarige begrazing door grote grazers kan de zich razendsnel verspreidende reuzenberenklauw intomen

Vb. A2 - Adventieve soorten

Nijlgans (Alopochen aegyptiacus)

Nijlganzen in Europa na enkele ontsnappingen bv. in 1967, al van de 18e eeuw in Groot-Brittannië

Vb. A2 – Adventieve soorten: het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje (Harmonia axyridis)

Voor het eerst waargenomen in Engeland in ‘04, verspreidt het kevertje zich vooral noordwaarts

Adventieve soorten en evolutie

De introductie van de nijlbaars (Lates niloticus)

in het Victoriameer en eutrofiëring bracht ±

200 sp. Haplochromini tot uitsterven

Paralabidochromis chilotes

Haplochromis obliquidens

Appelvliegje (Rhagoletis pomonella) op meidoorn

Appelvliegen infecteren appelbomen welke sinds 1800 ingevoerd zijn in N.-Amerika uit Europa

Ze zijn een belangrijk studieobject in de evolutiebiologie en illustreren hoe snel soorten kunnen ontstaan

Gevoelige taxa in België en Nederland

IUCN-lijst 2008 (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources)

Koekoek (Cuculus canorus)

Achteruitgaand: > 20 000 (1987) < 10 000 (2009) broedparen in Nederland, ook door de klimaatverandering

Rechts: “hatchling common cuckoos in the process of evicting host eggs and chicks from great reed warbler

nests”

Boerenzwaluw (Hirundo rustica)

1970 > 200 000 broedparen, 2009 < 30 000 in België

Ongezonde stadslucht, MTBE in loodvrije benzine, gebruik van gif tegen insecten en planten halveerden de populatie

huismussen (Passer domesticus) in West-Europa

Nachtegaal (Luscinia megarhynchos)

Kwetsbaar: ± 7 500 broedparen in Nederland

De bonte vliegenvanger (Ficedula hypoleuca) kan de veranderende klimaatswijziging moeilijk het hoofd bieden

Nederland telt naar schatting 14 000 - 18 000 broedparen

Broedt de bonte vliegenvanger eerder om de vervroegde insectenpieken te volgen?

Grafieken: Sovon Vogelonderzoek Nederland

Intensivering van landbouw bracht het aantal broedparen van de grauwe gors (Miliaria calandra) terug op 150

Deze negatieve trends van het Vlaamse vogelbestand worden verder geïllustreerd door de wielewaal (Oriolus oriolus), kramsvogel (Turdus pilaris), grauwe kiekendief

(Circus pygargus), klapekster (Lanius excubitor),…

Vroedmeesterpadden (Alytes obstetricans) zijn kwetsbare pioniers die biotopen vereisen met voldoende lichtinval

Ook de bedreigde geelbuikvuurpad (Bombina variegata) is een pionier die ondiepe wateren met weinig vegetatie verkiest waardoor hoge temperaturen bereikt worden

Geelbuikvuurpadden mijden visrijke wateren

De waterkwaliteit is van ondergeschikt belang

De soort is in België ernstig bedreigd; IUCN-status LC

Boomkikkers (Hyla arborea) zijn ernstig bedreigd door drainage, verzuring, versnippering van habitat, verlanding,

vervuiling, te hoog visbestand en handel

Boommarters (Martes martes) werden in Nederland genadeloos vervolgd; ecologische verbindingszones en natuurontwikkeling verbeterden de status in Flevoland

Na afwezigheid van jaren is in Vlaanderen in het centrum van Kalmthout 05/’07 een gewond dier opgedoken

Hazelmuizen (Muscardinus avellanarius) zijn zeer beperkt verspreid en in Nederland sinds

’04 verdwenen

De kwabaal (Lota lota) is in België uitgestorven sinds ’70

De Vlaamse overheid startte een herintroductieprogramma in de Grote Nete en de Bosbeek in ‘99

In Vlaanderen is de Europese rivierkreeft (Astacus astacus) voor het laatst waargenomen in ‘45 te Lanaken

In Nederland is hij uitgezet in enkele vijvers in Veluwe

Ooit algemeen in Europa, is hij slachtoffer van de kreeftenpest, overgedragen door Amerikaanse soorten

Een tiende van alle vlindersoorten in Europa zijn bedreigd

In Vlaanderen is de situatie erger: van de 64 soorten zijn er 18 verdwenen en 2/3 bedreigd

In Zuid-Engeland is het tijmblauwtje (Maculinea arion) in een geheim gehouden gebied geherintroduceerd

Adoptie gebeurt door zandsteekmieren (Myrmica sabuleti)

Globale bedreigingen van taxa

De varroamijt (Varroa destructor) is obligaat parasiet op honingbijen, in Nederland in ’83 eerst geconstateerd

Zonder preventie, zal de imker wasmotten de korf zien aanvallen, met de dode bijen errond

Wereldwijde veranderingen in het klimaat zouden voor

imkers kunnen betekenen dat de schimmel Nosema

ceranae een grotere uitdaging blijkt te zijn dan tot nog toe aangenomen

In een onderzoek van

Diana Cox-Foster bleek dat de 30 door CCD besmette kolonies

allemaal positief getest voor N. ceranae

Wellingtons solitaire koraal (Rhizopsammia wellingtoni) is 1 van de 3 bedreigde Galapagoskoralen

Koralen kunnen regionaal afsterven door warmer zeewater o.i.v. El Nino bv. met massale sterfte in ‘82-‘83

Mutualisme tussen Zooxanthellae en koraaldiertjes laat riffen (foto: Porites sp.) enkel toe in ondiep helder water waardoor ze bedreigd zijn door zeespiegelstijgingen maar

ook door verzuring en eutrofiëring

Riffen van Florida Keys: een gedegradeerde hotspot van biodiversiteit

Geweikoraal (Acropora palmata), status 2006: CR

Controle van 105 riffen toont een achteruitgang van 44% in de periode 1996-2005

Sinds ‘80 is tot 95% van het geweikoraal verdwenen

Redenen voor bedreiging van taxa

De belangrijkste reden is habitatverlies

WWF focust ‘keystonespecies’: hen helpen komt ook soorten in hetzelfde habitat ten goede

Coquerel Sifaka (Propithecus verreauxi coquereli)

De aye-aye (Daubentonia madagscariensis) leeft in

regenwoud van Madagascar

Midden 20e eeuw dacht men dat hij was uitgestorven,

maar werd herontdekt in ‘61

Bedreigd door ontbossing

Daubentonia robusta

Voor 1900 leefden miljoenen dikhoornschapen (Ovis canadensis) in de bergen van de USA

Jacht, schapenteelt en habitatverlies verkleinden de populatie tot enkele duizenden in de 20e eeuw

Eenmaal de populatie te klein is, dreigt inteelt

Grote carnivoren hebben voor een leefbare populatie van 1 000 individuen een gebied nodig van 106 ha

Genetische erosie werd door Wildt (1992) aangetoond bij cheetah’s (Acinonyx jubatus)

De 20 000 cheetah’s op aarde zijn ± genetisch identiek

Herintroductiesucces bepaald door ‘meet & breed’-corridors

De zeeotter (Enhydra lutris) gedijde ooit in de kelpkusten van Alaska tot California maar werd bejaagd door

Europese kolonisten voor zijn vacht

Op het einde van de 19e eeuw kwam de soort op rand van uitsterven

Verwijdering van keystonespecies verandert gemeenschappen drastisch

Overblijvende populaties zijn klein en wijd verspreid met als gevolg een lage genetische diversiteit

Wereldwijde populatie wordt op 108 000 geschat

EN IUCN 2000

Zeeotters eten vnl. met schaaldieren waaronder zeeëgels (Echinoidea), welke zich voeden met wieren

Het verdwijnen van de zeeotter zorgde voor een explosie in de zeeëgelpopulatie en zo voor desolate kustbodems

waar ooit kelpbossen floreerden

Men verplaatste een deel van de Aleoeten-populatie naar kustplaatsen in Canada en de VS voor het soortherstel

De otterpopulatie groeide, de zeeëgelpopulatie verkleinde en de kelpbossen herwonnen hun uitbundigheid

De grijze walvis (Eschrichtius robostus) migreerde kustwaarts om zijn jongen in de lagunes te beschermen

tegen haaien, zich voedend met zoöplankton

IUCN 2008: kritisch bedreigd in de NW-Stille-Oceaan

De zeeotterpopulatie is bedreigd door overbevissing, olievervuiling en predatie door orka’s (Orcinus orca)

Verspreiding grijze walvis, ± 20 000 dieren, 2 populaties

Een diersoort die uitsterft komt nooit meer terug

1 - Een soort is bedreigd als hij wijd verspreid is, maar een zeer schaars voorkomen heeft

Het overwinteringsgebied van de Bachmanzanger (Verminora bachmanii) wordt schaars door boskap voor suikerrietplantages en bij terugkeer kan een mannetje onopgemerkt blijven door een vrouwtje van zijn soort

Arundinaria gigantea of ‘switchcane’ bedekte ooit gebieden van Virginia tot Florida en westwaarts tot Texas

Het kappen van het habitat en het draineren van moeras zijn de voornaamste bedreigingen voor Bachmanzanger

Congaree National Park (South-Carolina), een laatst mogelijk toevluchtsoord voor de soort

Laatste waarnemingen South-Carolina ‘88, Cuba ‘02

2 – Een soort is bedreigd als het voorkomt in enkele dense populaties maar met beperkte verspreiding

De Kirtlandzanger (Dendroica kirtlandii) vereist grote dicht begroeide struikdenvegetaties (Pinus banksiana)

Tussen ‘61 en ‘71 zakte de populatie tot 400 vogels, o.a. door nestparasitisme door de bruinkop-koevogel

Onderzoek doet vermoeden dat de bruinkop-koevogel (Molothrus ater), hier bedelend bij een mangrovezanger

(Dendroica petechia), maffiagedrag vertoont

Ze monitoren de nesten en als het ei uit het nest gemieterd is, wordt overgegaan tot vernietiging ervan

Ooit volgde de soort de bizontrek, maar in tegenstelling tot de bizon heeft hij van de open ruimten geprofiteerd na het kappen van de bossen ten oosten van de prairie

3 – Een soort is bedreigd als het een grote verspreiding heeft, lokaal talrijk aanwezig is maar uiterst

gespecialiseerd is om een schaarse niche te bezetten

De kokardespecht (Picoides borealis) beschikt in zuidwest-VS over 1% van zijn oorspronkelijk gebied

Deze soort leeft in volwassen maar open dennenbossen met voorkeur voor levende moerasden (Pinus palustris)

Nakomelingen assisteren in de bescherming van de kuikens, waarbij de groep een gebied vereist van ± 86 ha

Om successie van de ondergroei tegen te gaan houdt management gecontroleerd branden van deze bossen in

Inhoud Gevolgen van overbevolking

Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten

Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee

Humane en ecologische risico’s – Pesticiden

Zure neerslag

Eutrofiëring

Ozonafbraak boven antarctica én arctica

Plastiekvervuiling in oceanen

Schadelijke adventieve soorten

Adventieve soorten en evolutie

Gevoelige taxa in België en Nederland

Redenen voor bedreiging van taxa

Pauze

Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...

Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit

Pauze

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis

Waarde van biodiversiteit

Herbebossing

Strategieën en oplossingen

Einde

In de Lower Koai’e Canyon te Kaua’i in Hawaii resten nog 2 populaties van 20 wilde en 150 geïntroduceerde boompjes

Hibiscadelphus distans

Gedoemd te verdwijnen?...

Ondanks de zeldzaamheid is het de grootste populatie van het genus, waarvan 6/7 soorten uitgestorven zijn

Hibiscadelphus woodii, waarvan pas in ‘91 4 exemplaren zijn ontdekt op Kaua’i, legde als soort het loodje in ‘11

De Socorro pissebed (Thermosphaeroma thermophilum) heeft zijn natuurlijk habitat verloren en overleeft in een

verlaten badhuis te New-Mexico

De overblijvende populatie nam dit refugium in nadat in 1970 de bron waarin ze leefde afgesloten werd

Spix’s ara (Cyanopsitta spixii) leefde in palmbossen en

rivierbossen te Bahia en Pará, Brazilië

Stroperij dreef de soort tot 4 wilde vogels in ‘87, waarvoor tot 40 000 $

werd betaald

In 2000 verdween het laatste mannetje in het

wild, volgens Tony Juniper (International Council for

Bird Preservation) ‘hopeloos op zoek naar

broedgelegenheid’

Diversiteit in gevaar doorheen de eeuwen

Polynesische kolonisten van de pacifische eilanden (8000 VC) aten hun weg doorheen de endemische fauna

Als de Europeanen Hawaii innamen in 1778 leefden er 50 soorten landvogels en 35 soorten waren met zekerheid reeds uitgeroeid waren door de autochtone Hawaiianen

Fossiele Moa-nalo, Ewa-Plaingrotten

Voordat Maori’s Nieuw-Zeeland innamen rond

1300 leefden er 11 soorten moa’s

(Emeidae en Dinornithidae),

waarvan de grootste soorten

tot 230 kg. konden wegen

In een periode van ± 150 jaar

waren alle soorten

uitgestorven

Haasts arend (Harpagornis moorei) was de enige natuurlijke vijand van de moa’s

Nadat de moa’s door de mens uitgeroeid waren en zijn habitat van dense bossen vernietigd waren, verdween de

grootste roofvogelsoort ooit rond 1400 van het toneel

Na isolatie van 70 miljoen jaar, was Madagascar het schouwspel van een tragedie zoals de Nieuw-zeelandse

De Malagasipioniers, Indonesische immigranten, roeiden tussen 500 en 1000 de 7-tal soorten olifantsvogels

(Aepyornithidae) volledig uit, waarvan de 3 meter hoge A. maximus de grootste ooit levende vogelsoort was

Kwartaire (2,6 miljoen jaar VC- 0) extincties, zijn naast

veroorzaakt door ijstijden, toe te wijzen aan de ontmoeting van de moderne mens met

naïeve diersoorten

De jagers waren selectief met voorkeur voor grote zoogdieren

en niet-vliegende vogels

Ze negeerden andere soorten bv. knaagdieren

‘Human hunters help no

species’ Edward O. Wilson

In ‘86 bestond de populatie van Banara vanderbiltii uit 2 exemplaren, groeiend bij Bayamon (Puerto Rico)

Stekjes groeien nu in de Fairchild Tropical Garden, Miami

Intensieve inventarisatie in Duitsland, Oostenrijk en Nederland bracht een 40 tot 50% verlies aan fungisoorten

aan het licht gedurende de laatste 60 jaar

De rode russula (Russula rubra) verdween uit België in ‘49

Er is een groot verschil tussen rifleshots of het uitsterven van soorten of het verlies van een heel ecosysteem

De Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus) als ‘keystone’ overleeft niet als het bos op Java gerooid wordt

Ontbossing, Agent Orange en vooral de jacht op de hoorn waarvoor tot 30 000 $ werd betaald door de traditionele Chinese geneeskunde, reduceerde de populatie drastisch

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit

Deze waardevolle en kwetsbare ecosystemen zijn meer dan 70% van hun primaire vegetatie verloren

Als 2e criterium zijn 1 500 vaatplanten (of 0,5% van het wereldtotaal) in dat ecosysteem endemisch

De rode lijst van de IUCN

De International Union for Conservation of Nature is een de autoriteit wakend over de status van wilde soorten

EX - Uitgestorven EW - Uitgestorven in het wild

CR - Ernstig bedreigd of kritiek EN - Bedreigd

VU - Kwetsbaar NT - Gevoelig

LC - Niet bedreigd

Usumbaras, Tanzania - Amani natuurreservaat, 836 km2

Groenkopwielewaal (Oriolus chlorocephalus) LC IUCN ‘12

Moreau’s snijdervogel (Orthotomus moreaui) CR IUCN ‘06

2000 plantensoorten, waarvan 25% endemisch, 276 boomsoorten waarvan 50% endemisch

San Bruno Mountain California

Wetenschappers meldden dat San Francisco vermaard is

voor zijn lange lijst aan verdwenen vlindersoorten

Callophrys mossii bayensis (EN IUCN 1994) met typische

Lycaenidae-symbiose met mieren op Sedum

spathulifolium

Inheemse fauna en flora is bedreigd door offroad-verkeer,

exploitatie van een steengroeve en invasieve

Eucaluptussoorten en gaspeldoorn (Ulex europaeus)

Dode Zee-oasen, Israel en Jordanië

Deze waterrijke refugia, ghors genoemd, zijn geïsoleerde tropische ecosystemen gevoed door bronwater

De bronnen herbergen endemische Cichlidae, de oevers bv. Oecophylla (weefmieren) en de omringende rotsen o.a. de Nubische steenbok (Capra nubiana) - VU 2008

De Nubische nachtzwaluw (Caprimulgus nubicus) is verspreid van Kenya tot Oman en broedt bij de oasen - LC

De oasen zijn bedreigd door overbegrazing, mijnbouw en commerciële ontwikkeling

California floristic province, Oregon - Baja California

Erkend door botanici als een aparte evolutionaire hotspot dat ¼ van alle plantensoorten van de VS herbergt

Habitat van o.a. de reuzensequoia (Sequoiadendron giganteum - EN) en van de ernstig bedreigde California-condor (Gymnogyps californianus), hier met raafescorte

Bedreiging door landbouw, vervuiling en wegenbouw

Voedsel op tafel zetten is voor de meeste inwoners een grotere noodzaak dan biodiversiteit

Van de 30 lemurensoorten, reptielen en kikkers (enige amfibieën) is 90% endemisch

Slash & burn in Madagascar

2/3 van de kameleons bv. Brookesia minima (VU) leeft op het eiland; 4/5 van de 10 000 plantensoorten is endemisch

Sinds de militaire coup van huidig president Rajoelina (2009) explodeert de bosontginning

Het genus Adansonia kent 6 soorten op Madagascar

3 van de 6 Malagasische soorten staan als EN op

de rode lijst van de IUCN

Baobabs worden bestuifd door een fauna van

lemuren, nachtvlinders, vleermuizen en in Afrika bv. door Galagosoorten

(Galagidae)

De vruchten bevatten meer vitamine C dan

sinaasappelen

Malagasische baobab (A. madagascariensis) LC

Grandidier's baobab (Adansonia grandidieri) EN IUCN 2006

Bedreigingen voor de solitaire topcarnivore fretkat of fossa (Cryptoprocta ferox) zijn habitatfragmentatie, het afnemende lemurenbestand en het doden door boeren

VU IUCN 2008 - reductie van 30% sinds ‘87, minder dan 2 500 dieren en 400 broedende volwassen dieren

De fauna en flora is een mix van tropische soorten van zuidelijke en gematigde soorten van noordelijke origine Diepe valleien en scherpe bergruggen verdelen de fauna

en flora in vele locale samenstellingen, met bv. 9 000 plantensoorten, waarvan 40% beperkt zijn tot de regio Rode panda (Ailurus fulgens), VU, minder dan 10 000

dieren en isolatie waardoor inteelt toeneemt

Benedenhellingen van de Himalayas

De sneeuwpanter (Uncia uncia) is met dikke vacht, gezet lichaam en kleine, ronde oren aangepast

aan koude berghabitats

Het jachtterrein staat in relatie met prooidensiteit

(12 – 1000 km2) De soort is bedreigd met

maximaal 6 500 individuen in het wild

Overbevolkte centra leggen druk op de

maagdelijke wouden, waarvan 1/3 van de

340 000 km2 overblijft

Deze natte bladverliezende wouden en hoog liggende regenwouden zijn uniek in

hun flora

Eerstvernoemde is het habitat van de teakbomen (Tectona grandis), vorige eeuw veel illegaal gekapt

Laatstvernoemde kent immergroene wouden met bomen uit de laurierfamilie

o.a. Litsea oleoides (Kerala, Tamil Nadu)

Dit genus heeft 18 endemische soorten in de Ghats, waarvan 3 met een zeer beperkte verspreiding

West-Ghats, India

In 2003 ontdekt en beschouwd als een levend fossiel

De soort kende een onafhankelijke evolutie gedurende 130 miljoen jaar sinds het opbreken van Gondwana

Nasikabatrachus sahyadrensis - EN

In het tijgerreservaat Nilgiri bevindt zich de grootste populatie van de Aziatische olifant (Elephas maximus) EN

In de Ghats van Karnataka leefden in ‘04 meer dan 6 000 olifanten - globale afname van >50% in 3 generaties

De Ghats verdwijnen met 2-3%/jaar, met als hoofdbedreiging koffie-, kardemom- en gemberplantages

De flora bestaat uit 3 000 plantensoorten, 1/2 van Chili op 6% van de oppervlakte

Slechts 1/3 is behouden, daar Centraal Chili één van dichtst bevolkte regio’s is

Puya alpestris, Bromeliaceae

Het Chileens bergleguaantje (Phymaturus palluma) LC

Centraal Chili

Chileense honingpalmen (Jubaea chilensis) kwamen vroeger over heel Chili voor

De winning van het sap voor siroop en wijn maakt dat deze winterharde palm enkel nog in de valleien in La Campana en Las Palmas de Cocalan voorkomt - VU

In het hart van de Chocó bevindt zich el Pangan, meer dan 10 000 plantensoorten rijk waarvan 1/4 endemisch

Keystonespecies zijn de brilbeer (Tremarctos ornatus VU), de gebandeerde grondkoekoek (Neomorphus

radiolosus EN) en Ortons sjakohoen (Penelope ortoni EN)

Colombiaanse Chocó

‘Na 40 jaar van vogels bestuderen en veldwerk is mijn cirkel eindelijk rond, ik zag de Banded Ground Cuckoo’

Robert S.Ridley in zijn boek ‘The Birds of Ecuador’

Sinds ‘70 is het bos ¾ gereduceerd door houtkapbedrijven, arme Colombianen hongerig naar land, ontbossing,

gouddelving, coca- bananen- en palmplantages

De Panganpijlgifkikker (Oophaga histrionica) is beperkt tot het 4 000 hectare grote ProAves-natuurreservaat

Net als de brilbeer komt de jaguar (Panthera onca, NT IUCN 2008) in conflict met de lokale bevolking door

vernietiging van het originale habitat

Sinds ‘78 zijn 96% van de wouden verdwenen voor landbouw, in ‘86 was Centinela ontbost, waarbij endemen in de schaduw van plantages overleven

Men spreekt van ‘Centinela-extincties’ waarbij populaties zo klein worden dat

voortplanting onmogelijk is en men kan spreken van ‘levende doden’

Harpij (Harpia harpyja) NT

West Ecuador

In ‘93 identificeerden Dodson & Gentry in het 1 km2 grote primaire

woud van het het Rio Palenque Science Center 650 vogelsoorten, waarbij de graad van endemisme

van de hoogste ter wereld is

Dit fragment herbergt 1 200 plantensoorten, ¼ endemisch

De Global Trees Campaign zorgt in samenwerking met de lokale

Fundación Sirua om 40 hectare te herbebossen in de Awacachi

Biological Corridor met o.a. de bedreigde endemische boomsoort

Carapa megistocarpa

Tertiaire alluviale hoogvlakten van dichte

altijdgroene regenwouden gelegen rond de Putamayo

(Colombia, Peru), de Caquetá (Colombia), de Amazone en Napo (Peru)

Woudreuzen als Ceiba pentandra vormen het

decor van primaten o.a. Pithecia aequatorialis,

klauwaapjes (Callithrix sp.), jaguars, vleermuizen bv. Vampyressa pusilla, 3 soorten miereneters,

lamantijnen (Trichechus sp.) en tapirs (Tapirus

terrestris) in en bij rivieren

West-Amazonië

500 vogelsoorten bevolken het Amacayacu National Park bv. de pauwquetzal

(Pharomachrus pavoninus), en de endemische oker-

gestreepte antpitta (Grallaria dignissima)

Reptielen zijn vertegenwoordigd door bv.

de arrausschildpad (Podocnemys expansa), de

brilkaaiman (Caiman crocodylus) en de anaconda

(Eunectes murinus)

Laaglandtapir (Tapirus terrestris) VU

Vampyressa pusilla

Pauwquetzal (Pharomachrus pavoninus) LC Melaninepigment zorgt voor prachtige iriserende kleuren

Vrouwtjes van het dwergzijdeaapje (Callithrix pygmaea), zijn iets groter dan mannetjes en wegen tot 120 g. wegen

Grote vocalisatievariatie, met dialecten van scherp gefluit en klikkend geluid om gevaar aan te kondigen LC

Het Tarapotomeer is vermaard voor de boto (Inia geoffrensis) maar bedreigd door overbevissing,

afdamming, vervuiling, vrachtvervoer en mijnbouw

Een groot deel van de ecoregio is intact, maar bedreigd door vee, palmolie- en cocaplantages, houtkap en mijnen

1/3 ervan valt onder jurisdictie van de inheemse bevolking, vnl. tussen de rivieren Putamayo en Caquetá

Yaguanederzetting, noordoost Peru

Atlantische kuststrook van Brazilië

Tropisch bos, savanne en mangrove met een endemisme van 40% van de vaatplanten en 60% van de gewervelden

11 000 soorten worden als bedreigd aangegeven, nieuwe soorten worden onophoudelijk ontdekt

Herintroductie verbeterde de status van de sociale gouden leeuwaapjes (Leontopithecus rosalia) van CR tot EN

Het zwartkopleeuwaapje (Leontopithecus caissara), een klauwaapje (Callitrichinae) pas in 1990 ontdekt CR

Bedreigd door habitatverlies, handel en palmhartextractie

De bevolking eist z’n tol: 88% van het originele woud is omgevormd tot landbouwgrond en verstedelijkt gebied

TreadRight zorgt in samenwerking met NGO’s met ‘Mosaics of Protected Areas’ voor de aanleg van corridors

Kraagluiaard (Bradypus torquatus), Bahia

Ivoorkust heeft de hoogste biodiversiteit van West-Afrika met 1 200 gekende dier- en 4 700 gekende plantensoorten

Door ontbossing en oorlog rest er in ‘05 2% primair woud

Zebraduiker (Cephalophus zebra) populatie 28 000 VU

West-Afrikaanse chimpansee (Pan troglodytes verus), populatie ± 50 000 van Nigeria tot Guinee, EN door

degradatie, jacht en ziekten door contact met mensen

Zuidwestelijke Ivoorkust

Limba, Afara, Korina of Terminalia superba,

(Combretaceae)

De schors wordt door de Kroumen als middel,

tegen malaria aangewend

Taï National Park, 4 520 km2 werelderfgoed sinds

1982 en Ebolareservoir, is het laatste primaire

regenwoud van Ivoorkust

Ooit besloeg het primair regenwoud 160 000 km2, verdwenen door slash &

burn en onwettelijke houtkap

Fynbos, Zuid-Afrika

Het Kaaps florarijk of Capensis is het kleinste maar rijkste van

de 6 florarijken

9 000 plantensoorten, 6 200 endemisch

De typische sclerofylle vegetatie bestaat vnl. uit Ericaceae (600 soorten!),

Proteaceae en Restionaceae

Vele zaden kiemen pas na de hitte van een veldbrand

Kleine kraaghoningzuiger (Cinnyris chalybeus) LC op een

vuurpijl (Kniphofia uvaria)

Aethomys namaquensis LC bestuift Protea humiflora

De endemische Kaapse suikervogel (Promerops cafer,

LC) is een gespecialiseerde nectarvoeder, hier op Protea

cynaroides

Uitbreiding van de agglomeratie rond Kaapstad is de grootste bedreiging voor het florarijk

Het fynbos is verder bedreigd door globale opwarming

Een verlies van 51-65% van het bioom is voorspeld,

afhankelijk van het scenario

Grote zoogdieren ontbreken door de nutriëntarme bodem, kleinere zoals de beerbaviaan (Papio ursinis) en de Kaapse klipdas (Procavia capensis)

zijn typische bewoners

Het bergnooientjie (Aeropetes tulbaghia), 15

rode bloemsoorten bezoekend, is de enige

bestuiver van Disa uniflora

Beerbavianen (Papio ursinis), Wildcliff-natuurreservaat LC

De dieren leven in verbanden met complexe gedragingen bv. lichaamstaal, aanraking, vocalisatie, gezichtsexpressie o.a. tanddisplay, lipsmakken, fronsen van wenkbrauwen

Van de hotspot is 8% beschermd bv. het Sinhajara Forest

Ooit waren de bedreigde Ceylonolifant (Elephas maximus maximus) en de Sri Lankaanse panter (Panthera pardus

kotiya) verspreid over het hele eiland

Sri Lanka

Het Sinharaja Forest, een 112 km2 primair

regenwoud, is in 1989 opgenomen in de

World Heritage Sites

Van de 20 endemische vogelsoorten zijn er 19

aanwezig zoals de koekoekachtige

roodwangmalkoha (Phaenicophaeus

pyrrhocephalus) VU IUCN 2007

De weinig geziene prachtagaam Calotes liolepis fluit bij alarm

VU IUCN 2007

Restanten van het Dipterocarpwoud komen in Sinharaja voor, waarvan vele van de 217 endemische boomsoorten zoals Shorea trapezifolia CR IUCN 1998

Weinig is geweten van de bedreigde bladneushagedis (Ceratophora tennenti), een op zijn kleur vertrouwende boombewoner van de nevelwouden in centraal Sri Lanka

De Ceylonhoelmans (Semnopithecus priam thersites) is zoals alle langoeren heilig voor de Hindoe’s EN 2009

De regenwoud-ecoregio is het grootste Indopacifische, na

Borneo

In deze wouden leven bedreigde carnivoren bv. Maleise tijgers (Felis tigris

jacksoni) (EN IUCN 2003) en herbivoren bv. Sumatraanse neushoorns (Dicerorhinus

sumatrensis) (CR IUCN 2008)

De woudreus Koompassia excelsa of Tualang wordt beschermd door de niet

gedomesticeerde reuzenhoningbij (Apis dorsata)

Maleisië

Reuzenhoningbijkolonie, gevaarlijk agressief als verstoord, in een Tualangboom

Deze 30 000 bijen leveren 450 kg. honing en maken de boom meer waard staand als geveld

Een 75-tal Sumatraanse neushoorns leven in Maleise reservaten, Taman Negara (2 770 km2) als grootste

Veel van de laaglandregenwouden zijn omgevormd tot rijstveld, rubber- of palmolieplantage

Natuurparken beslaan 3 875 km2 of 3% van de ecoregio

De Maleise beer (Ursus malayanus) (VU 2007), gestroopt om bont en gal, is één van de kleinste beren

Eveneens verzot op honing, moet hij afgaan op zijn fijne reukzin, z’n zicht is nihil

De grootste populatie Indische tapirs (Tapirus indicus), nuttige zaadverspreiders, leeft op Maleisië, ± 50 dieren

Het is de enige tapirsoort van de Oude Wereld

Ooit hadden ze een verspreiding in heel Zuidoost-Azië Populaties in Cambodia, Vietnam en Laos zijn uitgestorven

In de laatste 36 jaar is de populatie herleid tot 50% vnl. door de omvorming van primair regenwoud, welke ze als

refugia vereisen, tot rubber- of palmolieplantages

De populatie van Gurney’s pitta (Hydrornis gurneyi) werd in 1997 op 9 paren geschat, wat de soort als meest

zeldzame vogel op aarde betitelde

Vier vindplaatsen met een dozijn vogels in Myanmar herleidde de status van de grondbewoner van CR naar EN

175

Het oudste regenwoud ter wereld is sterk onderhevig aan massale ontbossing

Het vormt het habitat van endemische bossoorten bv.

de orang-oetan (Pongo pygmaeus), de Borneose

nevelpanter (Neofelis diardi) en de zeldzame

bedreigde Borneogoudkat (Pardofelis badia)

De wouden zijn 267 Dipterocarpaceaesoorten

rijk met een enorme biodiversiteit aan insecten,

tot 1 000 soorten/boom

Borneo

De wouden zouden tot een 1/3 tegen 2020 gereduceerd worden door palmoliewinning en tropische houtexploitatie

Bovendien hebben de branden van ‘97 en ‘98, gevolgd door een droge El Nino, voor verwoestingen gezorgd

Borneodwergolifant (Elephas maximus borneensis) EN ‘08

Woudbranden van september 2009, opname Nasa Terra

Aangestoken door immigranten voor landwinning

De branden van ‘97 en ‘98 brachten 2 miljard ton CO2 in de atmosfeer

Met de grootste hoektanden van de katachtigen, gelijken Borneose nevelpanterkaken op die van sabeltandtijgers

Een gebied van 100 km2 is geschikt voor 8 - 17 dieren, met de grootste populatie in Sabah van ± 3 000 dieren Hoge prijzen worden geboden voor de vacht en tanden

VU IUCN 2008

In 2011 ontdekte een expeditie 300 nieuwe soorten, enkel op de riffen en in het regenwoud van Luzon

2 517/8 613 soorten in Z.O.-Azië staan op randje uitsterven als er geen actie ondernomen wordt (IUCN ‘10)

De 7 100 met Dipterocarpaceae begroeide eilanden stimuleren soortenvorming en endemisme bv. de tamaroe (Bubalus mindorensis) CR IUCN ‘11, 274 dieren in het wild

Filipijnen

Van het laaglandwoud rest 8 000 km2, 2/3 is verdwenen de laatste 50 jaar met habitatdestructie als hoofdreden

Rafflesia lobata, (Ø = 20 cm.), ontdekt op Panay in 2006 en endemisch voor de bergachtige regenwouden, leeft

parasitisch op Tetrastigma spp.

De Filipijnse vliegende kat (Cynocephalus volans), een van de 2 levende soorten huidvliegers, kan tot 100 m.

ver zweven door hun membraanhuid of patagium

Het is de voornaamste prooi van de Filipijnse apenarend (Pithecophaga jefferyi), nationale vogel van de Filipijnen

Dit regenwoudzoogdier heeft een vrij stabiele populatie

Het doden van een Filipijnse apenarend (Pithecophaga jefferyi) (CR UICN ’10; 500 vogels) levert 12 jaar cel op

Modderstromen en erosievloeden door ontbossing en verminderde vruchtbaarheid door chemicaliën in de

prooien maken dat de soort verdwijnt in het wild

Als dominante topcarnivoor heeft een broedpaar een territorium nodig van meer dan 100 km2 om succesvol een jong groot te

brengen

Dit maakt de soort extra kwetsbaar voor ontbossing

‘We are at the center of biodiversity loss.’ Executive Director ACB Rodrigo Fuentes 2010

Tropische smeltkroes van soorten, waaronder de extreem bedreigde kagoe (Rhynochetos jubatu)

Invoer van honden, … heeft de populatie vanaf de 19e eeuw doen afnemen tot 400 in 2009

De enige zoogdieren op Nieuw-Caledonië zijn vleermuizen

Regenwouden van Nieuw-Caledonië

Cyathea intermedia, de grootste boomvaren van

Nieuw-Caledonië

De bossen kennen 1 575 plantensoorten, waarvan

89 % endemisch

De ecoregio beslaat 14 600 km2, waarvan 9% in maagdelijke toestand

Rhacodactylus auriculatus, een geliefd terrariumdier, is

een grondbewonend nachtdier met uiterst

ontwikkelde lamellen op de tenen, wat hem een

bijzondere klimmer maakt

Zijn habitat wordt bedreigd door ontbossing

Een andere prachtige woudbewoner is één van de vele endemische duiven nl.

de reuzenmuskaatduif (Ducula goliath), de grootste

boombewonenende duif

IUCN 2008 NT

Tijdens het ignamfeest worden vele reuzenmuskaatduiven als ‘koning der vogels’ gedood door de meeste stammen

Nullarbor, 3 630 plantensoorten met 78% endemisme, is één van de 825 ecoregio waar WWF beheer nastreeft In het zuiden is deze 200 000 km2 kalksteenvlakte

begroeid met meldesoorten (Atriplex sp.) en Maireana sp.

Nullarbor

Land- en mijnbouw bedreigen flora en fauna van Nullarbor

Maireana erioclada, ‘bluebush’-soort groeit te midden van de meldesoorten in het boomloze zuidelijke deel

In het westen zorgen Eucaluptus gongylocarpa en de endeem Acacia papyrocarpa voor een minimum schaduw

De Nullarborbaardagaam (Pogona nullarbor) is beperkt tot dit deel van Australië

Eucalyptus gongylocarpa

Acacia papyrocarpa

Christinus alexanderi, een endemische gekko

Zuidelijke breedneuswombatten (Lasiorhinus latifrons) worden verjaagd door

konijnen; overbegrazing stimuleert éénjarige

grassen, onvoldoende voor een wombatdieet

Nullarbor kent een stabiele populatie,

droogte en opwarming kunnen het de kleintjes moeilijk maken in deze

ruwe omgeving

De grootste populatie leeft bij hole n°4 van de

Nullarbor Links, ‘s werelds langste golfbaan

Diversiteit vinden we in de karstgrotten van Nullarbor als gemeenschappen van spinnen, kevers en Crustaceae

Tartarus mullumullangensis heeft geen ogen of pigment

De sclerofylle flora kent 22 500 endemische vaatplanten, 4x het aantal van de rest van Europa

Toerisme fragmenteert populaties van bedreigde soorten, van de 2 000 000 km2 hotspot rest er net geen 100 000

De pardellynx (Lynx pardinus), IUCN CR, kent de grootste populatie met 60-110 individuen in Sierra Morena

Middellandse Zeegebied

Lynx pardinus

1990

2003

Habitat van open grasland met jeneverbes (Juniperus

sp.), mastiekbomen (Pistacia lentiscus) en relictsoorten van oud bosgebied o.a de

aardbeiboom (Arbutus unedo) wijkt voor

infrastructuur, toerisme, verstedelijking en

boommonoculturen (Pinus sp., Eucalyptus sp., Pseudotsuga sp.)

Bovendien wordt de prooipopulatie van konijnen uitgedund door myxomatose

en rabbit haemorrhagic disease

Aardbeiboom, wijdverspreid op kalkbodems in het Middellandse Zeegebied, foto in Jordanië

Kaukasus

27 % van de hotspot van de Kaukasus is behouden als natuurgebied, waarvan 12% in maagdelijke toestand

Naast houtkap heeft stroperij heeft sinds de jaren ’90 een vlucht genomen bv. op luipaarden, bruine beren, wolven en Kaukasische toeren (Capra caucasica, EN IUCN 2008)

WWF investeert 8,5 miljoen dollar in de regio met lange traditie op vlak van natuurbehoud via het Critical

Ecosystem Partnership Fund voor bv. de aanleg van corridors om gefragmenteerde populaties te verbinden

Belugasteur CR IUCN 2013

Inhoud Gevolgen van overbevolking

Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten

Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee

Humane en ecologische risico’s – Pesticiden

Zure neerslag

Eutrofiëring

Ozonafbraak boven antarctica én arctica

Plastiekvervuiling in oceanen

Schadelijke adventieve soorten

Adventieve soorten en evolutie

Gevoelige taxa in België en Nederland

Redenen voor bedreiging van taxa

Pauze

Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...

Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit

Pauze

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis

Waarde van biodiversiteit

Herbebossing

Strategieën en oplossingen

Einde

Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis

De 2 vooropgestelde criteria om tot een biodiversiteit-hotspot gerekend te worden is ook een punt van kritiek

Het Amazonebekken bv. is niet opgenomen, daar het lang vrij intact was, maar nu versneld habitat verliest

De regenwouden van Mexico en Centraal-America, de Caraïben, Liberia, Queensland, Hawaii, het Grote Merengebied in Afrika, het Baikalmeer en elk druk

bewoond stroomgebied van rivieren (Ganges, Tennessee, Amazone,…) kunnen worden toegevoegd

Zwavelborsttoekan (Ramphastos sulfuratus) LC, Belize

De bedding van de Xingu zou voor 80% wijzigen bij de bouw van de monsterdam Belo Monte waarbij de ‘Big Bend’ komt droog te staan

Hierbij zou de wereldpopulatie Ossubtus xinguense, een

plantenetende piranhasoort en de pijlgifkikkers Allobates

crombiei uitgevaagd worden

De eerste 10 jaar wordt een uitstoot verwacht van 11

miljoen m3 CO2 en extra CH4 door anaerobe afbraak

Het droge seizoen zal amper 1 000 MW elektriciteit leveren

Traditionele visvangst bij de Kayapó

50 000 mensen zullen hardhandig verdreven worden als 400 km2 regenwoud onder water gezet wordt

Afdamming van de Pascuarivier brengt de overleving van Chileense huemuls (Hippocamelus bisulcus) met een

populatie van minder dan 1 000 dieren in acuut gevaar

Het Zuid-Amerikaans regenwoud en de diversiteit

worden bedreigd door gemodificeerde sojabonen,

maïs en katoen

Glyfosaat is giftig voor de bodem, insecten en de

vegetatie waarin ze leven en tast mycorrhiza’s aan

Monsanto neemt handelaars over in de 3e wereld en

verhindert zaaduitwisseling

Boeren zijn verplicht de zaden te kopen of om in het andere geval niets te planten

In ‘07 werd 2 700 km2 woud vernietigd voor vee en soja

Ecomilities waken over de 4 laatste noordelijke

witte neushoorns (Ceratotherium simum

cottoni), Ol Pejeta Conservancy in Kenya

Ecomilities in Nicaragua boekten een overwinning

in ‘12 door 3 165 m3 illegaal gekapt hout in

beslag te nemen

Naast geweren dragen ze schopjes mee om 560 000 bomen te

planten in reservaten getroffen door

ontbossing

Sinds 2011 geniet de saruskraanvogel (Grus antigone) bescherming in Kampong Trach, Cambodja

In maart ‘10 telde het 270 vogels als één van de grootst bekende zwermen van de kwetsbare vogelsoort

De kwetsbaarheid van regenwouden is het gevolg van de opstapeling van nutriënten in de biomassa, eerder dan in

de zure en arme bodem en de fragiliteit van de zaden

“In Brazil the colour green is seriously threatened. Although it is crying in the wilderness to state that you

need a series of measures to preserve our environmental wealth, and raise awareness and educate both the entire population and the authorities, this statement still holds true – and is getting very urgent. Otherwise, we run the

serious risk of losing all our green – even the green in our flag”. Chris Bueno

In de Braziliaanse Amazone kent men 3

seizoenen: het droge, het natte en de queimadas

Van 07/’87 – 10/’87 leken de wouden in oorlog

50 000 km2 in Pará, Acre, Mato Grosso en Rondonia

werden in as gelegd

Smeulende gronden, klaargemaakt voor vee, Rondonia

De rampzalige ontbossing is verantwoordelijk voor de grootste uitstoot van CO2 en CH4 ter wereld

¾ van Brazilië’s uitstoot is toe te schrijven aan ontbossing

Waarde van biodiversiteit

Het Mexicaanse Sierra de Manantlan is de groeiplaats van de endemische Zea diploperennis

Ontdekking van deze ziekteresistente en meerjarige maïs in ‘77 wakkerde de studie van de vegetatie aan

De diepwortelende diploïde soort met agronomische mogelijkheden was bijna door machete en vuur uitgeroeid

Roze maagdenpalm (Cantharanthus roseus), endemisch in Madagascar, werd in de traditionele ‘apotheek’ gebruikt

Tijdens onderzoek naar anti-diabetische eigenschappen, bleek dat toxische alkaloïden kankers genezen en zo is de overlevingskans van kinderleukemie van 10% in de jaren

‘60 tot 90% gebracht vandaag

De verwante Catharanthus coriaceus is de meest bedreigde endemische Catharanthussoort van Madagascar

Het habitat in Bitsileo is kwijnend door begrazing en branden, nog voor fytochemisch onderzoek is begonnen

Neem (Azadirachta indica) is in India de ‘dorpsapotheek’

De vruchtenolie versterkt immuniteit, verhindert kaalheid en vergrijzing, remt malariakoorts, takjes dienen als

tandenborstel en de huid geneest door extracten

Door droogteresistentie is de boom een levensboom, aangeplant in de Sahel en het zuiden van Pakistan, India

7 000-tal planten worden gekweekt of verzameld voor

voedsel

20 soorten maken hiervan 90% uit, 3 de helft

Bijna overal worden deze in monocultuur gezaaid

Fruitsoorten illustreren de schraalheid aan diversiteit

Minstens 3 000 tropische soorten verdienen aandacht

Lulo of Naranjilla (Solanum quitoense), Colombia

Mangistan (Garcinia mangostana), Zuidoost-Azië,

in volksgeneeskunde gebruikt

De vleugelboon (Psophocarpus

tetragonolobus), ‘one species supermarket’,

Nieuw-Guinea

De hele plant is eetbaar, blaadjes als

spinazie, zaadjes vervangen sojabonen, wortels zijn eiwitrijker

dan aardappel

Wortelknolletjes herbergen N-fixeerders

Als pionierssoort laten ze de grond beter

achter als ze’m vonden

De maca (Lepidium meyenii), verwant aan knolraap, wordt heden geteeld voor de vlezige

hypocotyl

Inca’s werden onoverwinbaar door de maca, die viriliteit zou

verhogen

Het habitat was in ‘80 gereduceerd tot 10 ha.

bij Lake Junin, Peru

Groeiplaats tussen 2 500 en 4 500 m. maken teelt

mogelijk waar weinig andere planten gedijen

Babassupalm (Orbignya phalerata), Maranhão, Amazone De noten met hoogst gekende opbrengst aan olie maken

hem tot ‘levensboom’

Eén boom kan een halve ton nootjes per jaar leveren Potentieel als herbebosser gedegradeerde ecosystemen

Door Science in ‘77 uitgeroepen tot ‘crop of the future’, geldt de amaranth

als een eiwitrijk en glutenvrij graan complementair aan

tarwe en maïs

Kiwacha of Amaranthus caudatus betekende voor kolonisatie 80% van de

calorieën voor de Azteken

In Indonesië en Maleisië gebruikt men A. tricolor als

bayam, in Afrika kan A. cruentus zorgen voor

voedselzekerheid

In Griekenland serveert men A. viridis in salade

Geliefd als sierplant, werd de amaranth ook gekoesterd in

de poëzie

A. cruentes tooide als ‘Hopi Red Dye’ het gezicht van de

krijgers

"What a lovely flower is the Rose, a favorite alike with Gods and

with men. I envy you your beauty and your perfume." The Rose replied, "I indeed, dear

Amaranth, flourish but for a brief season! If no cruel hand pluck me from my stem, yet I must perish by an early doom. But

thou art immortal and dost never fade, but bloomest for ever in renewed youth.“ (Fabels van

Aesopus, 600 VC)

Prosopis tamarugo, endemisch in Atamaca, Chili kan zonder regen leven en kan woestijn omtoveren tot bos

Diepe tapwortels reiken tot 15m. aan het grondwater doorheen de zoute bodem, laterale wortels een halve

meter diep drinken van neergeslagen dauwwater

Schapen gekweekt in tamarugobos groeien even snel als dieren gevoed door copieuze westerse grasmatten

Podocnemis lewyana, EN IUCN ‘13

Enige soort van het genus ten NW van de Andes, Colombia

Habitatverlies, nestplundering en jacht, vervuiling en dammen

bedreigen de soort

De 5 overige soorten bewonen het Amazone-, Oronico- en

Essequibobassin

Ze worden door de bevolking gewaardeerd maar overbejaagd

Ze zijn gemakkelijk te kweken en te voeden met watervegetatie en

fruit in bv. natuurlijke vijvers

P. expansa kan zo 25 000kg/ha per jaar opleveren, 400x dat van

vee waarvos bos gekapt is

De Togianbabiroessa (Babyrousa togeanensis), komt enkel voor op Togian bij Sulawesi en is bedreigd door jacht en vernieling van het

habitat

De babiroessa’s of hertzwijnen zijn

omnivore regenwoudbewoners

Beschouwd als delicatesse, zijn deze

endemische, bedreigde, 100 kg. wegende zwijnen

makkelijk te kweken met plantaardig afval

Ondanks het Indonesisch verbod

worden ze toch bejaagd

Iguana delicatissima

Kleine Antillen, EN IUCN 2011, door ontbossing maar vooral door

invasieve I. iguana

Hybridisatie is nefast voor de soort

Deze bewoner van allerlei kwaliteiten van regenwoud, struikgewas en

mangrove kan 10x de opbrengst van

vee evenaren

Met nauwgezette opvolging van

incubatie en het vrijlaten van jonge

dieren in het gebladerte, kunnen ze rustig worden

bijgevoederd tot ze groot genoeg zijn om als boomkip

geplukt te worden

Ijsjes, likeur… worden in het Braziliaanse Amazonegebied bereid op basis van het pulp van cupuazú

(Theobroma grandiflorum)

Armste bevolking leeft nabij de meest

biodiverse centra

In ‘89 toonden Peters, Gentry en

Mendelsohn aan dat 275 boomsoorten op 1 ha te Mishana, Peru

jaarlijks $422 aan fruit, groenten,

rubber,… opleveren

Deze hectare zou gerooid $1 000 rijker

maken, éénmalig

Duurzame extractie uit

regenwouden

Herbebossing

Vele projecten starten op plantages, al is er pas

herbebossing als het doel woudvorming is

Sinds ‘06 is er minder verlies in de Braziliaanse Amazone, in ‘08 startte

Lula “One Billion Trees for the Amazon” voor ‘13

De 30% stijging van CO2-uitstoot tussen 1850-2012, 50% door ontbossing, kan worden opgeheven als 4

miljoen km2 of ± half Brazilië herbebost wordt

In Nigeria wordt mangrove vernield door olielekken en met alle gevolgen voor vissoorten en de waterkwaliteit

1/3 van alle mangrove is verloren tijdens de 20e eeuw

Mangroves boordevol flora en fauna beschermen kusten tegen zeekrachten; herbebossing in Tamil Nadu, India

Een succesverhaal speelt zich af in Gishwati Forest, Rwanda

Rwanda heeft 50,9% aan bos herwonnen tussen 1990 en

2005, wat de snelste herbebossing ter wereld is

De chimpansee als keystone zal genieten van elke geplante boom, daar het nieuwe bos zal

uitgebreid worden tot het Nyungwe NP (970 km2), het enige regenwoud in Rwanda dat de genocide overleefde

Het project voorkomt modderstromen en erosie, verbetert waterkwaliteit en

verhoogt de CO2-vastlegging

Professor Wangari Maathai inspireerde UNEP om in ‘06 ‘The Billion Tree Campaign’ te starten

Eind ‘09 waren reeds 4 miljard bomen geplant, het doel is nu verlegd naar 1 geplante boom per persoon op aarde

Het is een antwoord op bedreigingen van de opwarming van de aarde, biodiversiteitsverlies en watertekorten

In Uttar Pradesh, India, werden bv. 10,5 miljoen bomen op één dag geplant

‘The Billion Tree Campaign’

Enkele cijfers, eind 2009

Ethiopië 1.4 miljard

Turkije 707 miljoen

Mexico 537 miljoen

China 236 miljoen

Kenya 143 miljoen

Cuba 137 miljoen

Indonesië 100 miljoen

India 88 miljoen

Noord-Korea 50 miljoen

Rwanda 50 miljoen

Greta oto, InBio, Costa Rica

InBio als prototype van biodiversiteitscentrum heeft als doel ½ miljoen soorten

te inventariseren

De informatie wordt gebruikt om milieu en economie van

Costa Rica te verbeteren

1 – Onderzoek naar fauna en flora

99% soorten is onbekend

Complete inventarisatie kan nooit, al is een doel van 10 miljoen soorten op 50 jaar

haalbaar

Systematische studie van grote gebieden kunnen

nieuwe hotspots lokaliseren

Inventarisatiestations kunnen centra van

biologisch onderzoek en een magneet voor andere

wetenschappen worden op lange termijn

Strategieën en oplossingen

Het detailleren van een ecosysteem kan met behulp van GIS

Via GAP-analyse wordt biodiversiteit

onderzocht

Er kan gekeken worden of reservaten de meest mogelijke endemen omarmen, of ze groot genoeg

zijn om populaties te onderhouden,…

Bioregio kunnen omschreven worden over grenzen heen

Thermoregulatie laat kompastermieten

(Amitermes meridionalis) toe op warme momenten toch bovengronds te zijn, waar andere soorten de bodem

moeten opzoeken

Litchfield NP, Australië

Een globaal diversiteitsonderzoek lijkt

buiten bereik…

…maar vergeleken met de energie die genetica,

deeltjesfysica en andere grote takken van de

wetenschap toebedeeld krijgen, is dit mogelijk

25 000 systematici kunnen de 10 miljoen realiseren

Te bedenken dat er maar 3 termietenspecialisten zijn, belangrijkste reducenten,

10% van de tropische dierlijke biomassa en CH4-

producenten

Stimuleer inventarisatie op elk niveau, elke leeftijd en cultuur,

voeg hoogwaardige monotypische studies toe aan software van taxonomie en

cladistiek

Leg databases aan omtrent elke soort; ecologie, fysiologie,

vector-en parasietenstudie, landbouwkundige

toepassingen, DNA-sequentiëring,… incluis

Oreophryne sp., smalbekkikkersoort houdt zijn

nest vochtig en beschermt tegen insectenpredatoren,

Nieuw-Guinea

In the end, we conserve only what we love. We will love only what we understand. We will

understand only what we are taught [and research!]

Baba Dioum 1968

Bioeconomische analyse beschermt ecosystemen door ze toekomstige waarde toe te

schrijven

Hout en plantaardige producten op duurzame basis,

zaden voor teelten van voeding, fungi met medicinale

waarde, recreatieve mogelijkheden,… dragen aan

dit potentieel toe

Hoe beter een ecosysteem gekend is, hoe minder kans er

is dat het vernietigd wordt

2. Creëer biologische weelde

Onchocerca volvulus, veroorzaakt in Tropisch Afrika rivierblindheid

Kriebelmug Simulium damnosum als vector, behandeling met

Ivermectine (Merck), geïsoleerd uit een Japans bodemorganisme

InBio maakte in ‘91 een deal met

pharmaceutische gigant Merck

InBio maakt plantaardige en dierlijke stalen over aan Merck

Merck betaalt $ 1 000 000 +

$ 130 000 aan labo-uitrusting

Merck betaalt royalties voor elk medicijn dat de stalen opleveren, welke Costa Rica gebruikt om

de biodiversiteit te bewaren

Zomeralsem (Artemisia annua) wordt al voor 400 VC

in China gebruikt als antipyreticum

Artimisinine is heden één van de beste middelen tegen

malaria

De thee kan zo bijdragen tot de zelfredzaamheid van arme landen, gemengde

teelt beperkt insectenplagen

Traditionele farmacopeeën, door sjamanen en

natuurvolkeren extensief via trial & error getest, kunnen

verdwijnen als stammen hun thuis inwisselen voor de stad

Een seringueiro rookt rubber uit Braziliaanse rubberbomen

(Hevea brasiliensis)

Deze junglebewoners oogsten ook wilde vruchten en noten

bv. paranoten,…

Ze lobbyen voor ‘extractiebos’, in harmonie met de natuur

3. Stimuleer duurzame ontwikkeling

Landen nabij bioregio komen in de wurggreep

van exploderende populaties

De steden bieden weinig opvang, in hun

woongebied worden bossen voor eeuwig

gerooid en dieren verjaagd

Extractie van niet-houtproducten uit wouden

zoals in Iquitos, Peru is een bemoedigend

alternatief

Het ICAA (Iniciativa para la Conservación en la Amazonía Andina)

bewaakt in de Colombiaanse, Peruviaanse en Boliviaanse Amazone natuurlijke rijkdommen hand in hand met

ecotoerisme, landbouw- en bosbeheer

Castaña- of paranootoogst (Bertholletia excelsa)

De 1e strip wordt weggehaald net boven de weg, enkele jaren later wordt een hogere strip geoogst, waarvan

de nutriënten zullen wegwassen tot de oudere ontginning

Amuesha-indianen in Peru passen een roterend concept toe en strippen na herstel het secundair woud

‘Striplogging’, in ‘79 voorgesteld door Hartshorn

Amuesha in de Palcazúvallei, Peru, ontliepen het lot van erosie en armoede door een goed woudmanagement

Indianen doen aan zelfbedruipende en gediversifieerde landbouw met als doel fauna en flora intact te houden

Daar de welvaart evenredig is met een gezonde landbouw en natuurlijke bronnen, opent zich het debat hoe een

groeiende populatie zich kan voeden zonder te verarmen

Overal ter wereld duiken gemeenschapstuinen op rond

steden en dorpen

CSA biedt ecologische en hoogkwalitatieve groenten en

fruit aan voor de leden

Voordelen zijn de versheid van de producten, overbodigheid

van transport en koeling, ervaringsgericht onderwijs

voor jong en oud en de eliminatie van de ongunstige

effecten van subsidies en kunstmeststoffen

East Lake Commons development, Decatur,

Georgia

Bossen komen overal onder druk door de rijzende vraag naar papier, bv. in Borneo, Noord-Amerika,…

Jute (Corchorus sp.), kenaf (Hibiscus cannabinus) bestrijden erosie en eisen minder mest en pesticiden

Jutewinning, Gopalganj, Bangladesh

Ongebruikte stadsdelen worden verrijkt met compost van rijst- en suikerindustrie en bewerkt met dieren

Tanende steden zoals Detroit en New Orleans, zijn rijp voor soortgelijke projecten

Ecologisch urbanisme in de organoponicos, Cuba

De vijgcactus Opuntia ficus-indica kan geplant worden in droog gebied, met grote opbrengst aan biomassa, vruchten en groenvoeder

voor vee

‘For each one degree celsius rise in mean temperature, wheat yield losses in India were likely to be around 6 million tonnes per year or

around $1.5 billion at current prices’

Swaminathan ‘11, Indische Groene revolutie

De grootste uitdaging voor landbouw is het trotseren

van droogte of overstroming

Biodiversiteit als voedingsbodem voor

klimaatneutrale landbouw, waarbij moderne technieken

verweefd worden met traditionele kennis

4. Red wat rest

Na de 5 grote extincties herstelde de

biodiversiteit zich, maar pas na 10 tot 100

miljoen jaar

Botanische tuinen hebben nut, bv. Kew

met zeldzame boomflora van St. Helena, zonder de nevelwouden is het verloren moeite…

Gomboom (Commidendrum

spurium) CR IUCN ‘06 St. Helena

223 zoos worden door het ISIS (International Species Inventory System) opgevolgd, met oog op soortbehoud

ISIS was succesvol bij de herintroductie van 3 soorten o.a. de Arabische oryx (Oryx leucoryx)

Geliefd bij trofeejagers, was de soort in ‘72 uitgestorven in het wild, momenteel leven 700 dieren in Saoudi-Arabië

Kweken ex situ is meestal onvoldoende en te intensief

We moeten onder ogen zien dat vele habitats verdwijnen

Behoud zal inhouden dat armen die de regio bewonen, voordeel hebben aan dit behoud

Hotspots én warmspots moeten internationale centra worden van een mix van wetenschap, kapitaal en politiek

4,3% beschermd gebied moet verhogen naar 10%

Droogbos, van Mexico over Centraal-Amerika tot Venezuela is enorm soortenrijk met o.a. de fraaie ekstergaai (Calocitta formosa), brulapen, ocelots en

poema’s,…

5. Herstel waar kan

Het droogbos was voor ‘70 meer bedreigd dan

tropisch regenwoud

Voor die tijd groeiden ranches zo snel er maar gekapt kon worden, tot er amper 2% van restte

Jaren ‘80: bioloog D. Janzen koopt verlaten

ranches tegen verminderde prijs

In 2012 telt Guanacaste 200 000 ha, 2,4% van de diversiteit ter wereld en 60% van de Costa

Ricaanse soorten

De kusten van het Costa Ricaans droogbos wordt 2x per jaar bezocht door warana’s (Lepidochelys olivacea)

IUCN ‘12: VU met een achteruitgang van 30% van de meest algemene zeeschildpad over 1 generatie (20 jaar)

Deze eeuw dient zich aan als era van ecologisch herstel

De opgave is om het aantal overleefbare soorten logaritmisch de hoogte in te jagen met oog op dempen

van de extinctiegolf

Amerikaanse slangenhalsvogel (Anhinga anhinga), LC Guanacaste

https://www.facebook.com/PageInleidingTotDeEcologieVanFloraEnFauna

Andere presentaties vind u op volgende pagina:

Referenties en literatuurlijst

Voor referenties en literatuurlijst verwijs ik graag naar de bijhorende verwijzingen in het standaardwerk

Gelieve de nummering van deze versie te raadplegen voor de referenties

Extra referenties voor deze editie zijn, volgens nummering in dit werk

Dia 5- 7: http://www.nextnature.net/2011/05/disaster-edens-the-anti-tourist-attraction/ http://en.wikipedia.org/wiki/Amur_Leopard http://www.redbubble.com/people/foxfire/works/1509819-amur-leopard-panthera-pardus-orientalis http://www.iucnredlist.org/details/106002798/0 http://www.iucnredlist.org/details/14295/0 http://en.wikipedia.org/wiki/Long-tailed_goral http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/05/07/eco.korea.dmz/index.html http://www.greenfudge.org/2012/04/20/koreas-dmz-cold-war-greenery/ Dia 9: http://rebloggy.com/post/animals-wildlife-science-chernobyl-environment/41205708075 Dia 10: http://www.nextnature.net/2011/05/disaster-edens-the-anti-tourist-attraction/ Dia 21: http://visual.ly/worst-oil-spills-history Dia 32: http://fi.wikipedia.org/wiki/William_Nylander Dia 33: http://www.museevirtuel-virtualmuseum.ca/edu/ViewLoitDa.do;jsessionid=2183F426E40CC339CBA697092143A199?method=preview&lang=EN&id=19961 Dia 40: http://www.japanfs.org/en/pages/031543.html Dia 42, 43: http://www.waterencyclopedia.com/Po-Re/Pollution-of-the-Ocean-by-Plastic-and-Trash.html http://news.nationalgeographic.com/news/2009/08/090820-plastic-decomposes-oceans-seas.html http://www.demorgen.be/dm/nl/5381/Dieren/article/detail/1426180/2012/04/19/De-Noordse-Stormvogel-is-een-vliegend-vuilnisvat.dhtml

Referenties en literatuurlijst Dia 44: http://www.artforconservation.org/store/product_details.php?pr=6991 Dia 46: http://guillaume.doucet.free.fr/images/Jussie_Orleans_%282%29.jpg Dia 48: http://wilde-planten.nl/waterteunisbloem.htm http://guillaume.doucet.free.fr/index.php?id_partie=3&id_page=2 Dia 50: http://jrscience.wcp.muohio.edu/birds/ohio_birds/_quot_Huge_quot__Bull_Frog.html Dia 51: http://ias.biodiversity.be/species/show/88 Dia 52: http://wilde-planten.nl/amerikaanse%20vogelkers.htm Dia 53: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gonepteryx_rhamni_-_caterpillar_07_(HS).jpg Dia 55: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=21125 Dia 57: http://www.oiseaux.net/birds/egyptian.goose.html Dia 59: http://en.wikipedia.org/wiki/Harmonia_axyridis Dia 60: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=50711# Dia 65: http://blogs.plos.org/everyone/2009/11/11/worth-a-thousand-words-10/ Dia 66: http://www.naturephoto-cz.com/hirundo-rustica-photo_lat-1402.html Dia 67: http://www.hlasek.com/passer_domesticus_ba1480.html Dia 68: http://www.superstock.com/stock-photos-images/1566-0180554 Dia 69: http://www.especes.be/nl/3128 Dia 70: http://www.ebcc.info/index.php?ID=196 Dia 71: http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl1116-Bonte-vliegenvanger-en-klimaatverandering.html?i=9-55 Dia 72: http://www.rlnh.be/fauna Dia 74: http://www.wildernessshots.com/reptile-amphibian-photos/ Dia 75: http://amphibiaweb.org/cgi-bin/amphib_query?special=maps&genus=Bombina&species=variegata Dia 77: http://www.the-piedpiper.co.uk/th1n.htm Dia 79: http://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_rivierkreeft http://rewildingeurope.photoshelter.com/image/I0000QSxcbHMBPRY Dia 80: http://www.macman-project.net/page.php?P=3 Dia 81: http://www.psicologiasistemica.net/wp/2011/11/11/morire-di-troppa-protezione/

Referenties en literatuurlijst Dia 84: http://www.konvib.eu/artikels/ziekten-en-bedreigingen/nosema/2346-nosema-ceranae-en-de-achteruitgang-van-de-honingbij.html Dia 90: http://www.thejunglestore.com/Bighorn-Sheep_Facts Dia 101: http://davesgarden.com/guides/pf/showimage/106463/ Dia 102: http://travel.nationalgeographic.com/travel/national-parks/congaree-national-park/ Dia 104: http://ibc.lynxeds.com/photo/brown-headed-cowbird-molothrus-ater/recently-fledged-bird-aggressively-seeking-food-yellow-war Dia 106 - 108: http://www.arkive.org/red-cockaded-woodpecker/picoides-borealis/image-G104698.html Dia 111: http://www.lmvjv.org/hsi_model/species/rcwo/pf_rcwo.aspx Dia 112: http://eol.org/pages/581922/overview Dia 121: http://www.flickr.com/photos/usfwssoutheast/6947864400/in/set-72157626859158391 Dia 126: http://en.wikipedia.org/wiki/IUCN_Red_List Dia 140: http://kalyanvarma.net/journal/2007/06/13/nasikabatrachus-sahyadrensis/ Dia 144: http://www.visualphotos.com/image/1x9123304/spectacled_bear_tremarctos_ornatus_female_la Dia 145: http://www.birdpix.nl/album_page.php?pic_id=364631&sid=0bf7b9c61e8fed592abc272c03d08175&recent=1 Dia 148: http://www.roofvogelsinaktie.nl/Weetjesenvideos.htm Dia 157: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Golden_lion_tamarin_family.jpg/800px-Golden_lion_tamarin_family.jpg Dia 159: http://www.treadright.org/project/atlantic-rainforest-brazil

Referenties en literatuurlijst Dia 163: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Promerops_cafer_5.jpg http://en.wikipedia.org/wiki/Cape_Sugarbird http://www.answersingenesis.org/articles/aid/v5/n1/god-created-cohorts Dia 167: http://whitinglab.com/?p=2842 Dia 168: http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/5288.php?from=101873 Dia 169: http://www.flickr.com/photos/chandika/4795412533/ http://en.wikipedia.org/wiki/Leaf-nosed_Lizard http://whitinglab.com/?p=2842 Dia 170: http://www.arkive.org/tufted-gray-langur/semnopithecus-priam/image-G62621.html http://en.wikipedia.org/wiki/Gray_langur Dia 174: http://www.arkive.org/asian-tapir/tapirus-indicus/image-G18052.html http://www.edgeofexistence.org/mammals/species_info.php?id=126 http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Tapirus_indicus/ https://en.wikipedia.org/wiki/Malayan_tapir http://www.climateavenue.com/biodiversity.malaysia.htm Dia 175: http://en.wikipedia.org/wiki/Gurney%27s_Pitta http://www.galleryofbirds.com/Thailand/Gurneys%20Pitta%20male.htm Dia 177: http://www.flickr.com/photos/30283068@N02/8338674106/ Dia 179: http://www.arkive.org/clouded-leopard/neofelis-nebulosa/image-G7497.html https://en.wikipedia.org/wiki/Sunda_clouded_leopard Dia 182: http://mt.wikipedia.org/wiki/Stampa:Dermoptera.jpg Dia 183: http://carnivoraforum.com/topic/9890189/2/ Dia 184: http://www.ndsu.edu/pubweb/~grier/philippine-eagle-ibis.pdf Dia 186: http://fr.academic.ru/pictures/frwiki/67/CyatheaIntermedia.JPG Dia 188: http://www.flickr.com/photos/tonymorris/7340716938/in/photostream/ http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=2735 http://www.conservation.org/where/priority_areas/hotspots/asia-pacific/New-Caledonia/Pages/default.aspx Dia 189: http://www.trekearth.com/gallery/Oceania/Australia/West/South_Australia/Nullarbor_Plain/photo1321828.htm

257

Referenties en literatuurlijst Dia 190: http://ramblingsdc.net/Australia/Nullarbor.html Dia 191: http://esperancewildflowers.blogspot.be/2011/03/maireana-erioclada-rosy-bluebush.html http://www.flickr.com/photos/gondwanareptileproductions/8349212312/in/photostream/ http://www.sandfiredragonranch.com/index.php?main_page=dragons http://www.arod.com.au/arod/reptilia/Squamata/Gekkonidae/Christinus/alexanderi Dia 193: http://australianmuseum.net.au/Arachnology-Collection-Cave-Spiders-of-the-Nullarbor Dia 197: http://www.eoearth.org/view/article/150637/ http://teberda.org.ru/forums/uploads/a791b47eb05b92513c023e867930e547.jpg Dia 198: http://www.arkive.org/beluga/huso-huso/image-G111726.html Dia 202: http://news.mongabay.com/2011/0615-hance_lcts_xinguriver.html http://amazonwatch.org/news/2012/0213-urgent-chief-raoni-and-the-kayapo-under-attack Dia 204: http://tolweb.org/Hippocamelus/50962 Dia 205: http://feww.wordpress.com/2008/04/ http://hgroen.wordpress.com/2011/05/01/vraagtekens-bij-verantwoord-soja-van-monsanto/ http://www.theatlantic.com/health/archive/2011/03/the-battle-for-biodiversity-monsanto-and-farmers-clash/73117/ Dia 206: http://www.cuckhoai.vn/moi/hien-tai-chi-con-4-chu-te-giac-trang-bac-phi-ceratotherium-simum-cottoni-doi-bao-ve-4-nguoi-dang-bao-be-ngay-dem-toi-nghiep-chu-te-giac.html http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-17062806 Dia 207: http://www.arkive.org/sarus-crane/grus-antigone/image-G111547.html Dia 221: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Podocnemis_lewyana_map.fr.svg?uselang=fr?uselang=fr http://www.extremolitoral.com.ar/noticias/turismo/la-tortuga-de-rio/ref-1765.html Dia 222: http://nl.northrup.org/photos/babirusa/ Dia 226: http://www.indiawaterportal.org/articles/mangrove-wetlands-tamil-nadu-andhra-pradesh-and-orissa-atlas-mssrf

258

Referenties en literatuurlijst Dia 227: http://nigelwintergreen.blogspot.be/2008/01/rwanda-saves-historic-forest.html http://www.antiochne.edu/nyungwe Dia 228, 229: http://www.blog.thesietch.org/2008/05/13/1-billion-trees-we-gonna-plant-7-billion-trees/ http://replantingtherainforests.org/site/index.php/Rainforest-Solutions/ethiopia-is-king-of-reforestation.html http://www.napa-pana.org/extranapa/UserFiles/File/Maps%20UNOSAT/A0_ndvi_ethiopia_96dpi.jpg Dia 242: http://en.wikipedia.org/wiki/Community-supported_agriculture http://www.planetizen.com/node/31263 Dia 245: http://www.imagejuicy.com/images/plants/o/opuntia/27/ Dia 248: http://savingspecies.org/wp-content/uploads/2010/10/tropical_deforestation_biodiversity_map_web.jpg

259