def doorbreken van pijn en stress 5 nov 2013 1e dag
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
Doorbreken van pijn- en Doorbreken van pijn- en stresspatronenstresspatronen leren kijken leren kijken met nieuwe ogenmet nieuwe ogen
najaar 2013najaar 2013
John van der Meij John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en
Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen
(Haarlem)(Haarlem)
PIJN STRESS
Kenmerken chronisch Kenmerken chronisch pijnpatiëntpijnpatiënt1)1) BewustzijnsvernauwingBewustzijnsvernauwing
-mentale fixatie op pijn-mentale fixatie op pijn-geconditioneerde reflexen-geconditioneerde reflexen
2) Lichaamsvervreemding 2) Lichaamsvervreemding 3) Blokkade in een (ingebeelde rol)3) Blokkade in een (ingebeelde rol)4) In strijd met4) In strijd met
-de pijn-de pijn-zichzelf-zichzelf
5)Afhankelijk van5)Afhankelijk van-medicatie-medicatie-sociale omgeving-sociale omgeving-hulpverlening-hulpverlening
6) Passief 6) Passief -onvoldoende zelfwerkzaam-onvoldoende zelfwerkzaam-geen eigen verantwoordelijkheid-geen eigen verantwoordelijkheid
EN NU DUS DEZE PATRONEN EN NU DUS DEZE PATRONEN DOORBREKEN…DOORBREKEN…
KAN DAT WEL?KAN DAT WEL?
EN HOE DAN..?EN HOE DAN..?
GAAT HET ALLEEN OVER DE PATIËNT,GAAT HET ALLEEN OVER DE PATIËNT,OF OOK OVER MIJZELF ALS BEHANDELAAR?OF OOK OVER MIJZELF ALS BEHANDELAAR?
Voor je patronen kunt doorbreken zal je ze eerst moeten leren kennen en aanvaarden.Bij jezelf en je patiënt (Interpersoonlijke Neurobiologie)
KENNISKENNIS
PIJN IN HET BREINPIJN IN HET BREIN
pijncentrum
Noxe
Nociceptie
Bottom-up benadering pijn weefsel-georiënteerd
De man met de De man met de hamerhamerNociceptieve pijn: Nociceptieve pijn: duidelijke relatie met duidelijke relatie met weefselschadeweefselschade
3) Integratie in Amygdala van 1 en 2 = Pijn
1) Au-reactie 2) Au-gevoel
Pijn in het brein: het neurale Pijn in het brein: het neurale pijnensemble.pijnensemble.Ieder participerend gebied vertegenwoordigt Ieder participerend gebied vertegenwoordigt een deel van het complexe pijnfenomeeneen deel van het complexe pijnfenomeen
Neurale reorganisatieNeurale reorganisatie
Nociceptieve pijn Chronische pijn
Effectiviteit in communicatie tussen Effectiviteit in communicatie tussen netwerken neemt af bij chronische pijnnetwerken neemt af bij chronische pijn
CJ Star; The Journal of Neuroscience, CJ Star; The Journal of Neuroscience, 20102010 Bilaterale activiteit Insula
Verschuiving weg van Insula
Verschil tussen pijn en lijdenVerschil tussen pijn en lijden Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june 20102010
PIJNVerwerking nociceptie
LIJDENBreinregio’s voor emotie en zelf-evaluatie
De ventromediale prefrontale cortex in De ventromediale prefrontale cortex in rood.rood.
Verschil tussen pijn en lijden Verschil tussen pijn en lijden
Besluiten nemengebied gekrompen
Regulatie emotieshyperactief
De achtergrondspijn bij lage rugpijn is bijna geheel in emotie-regulerende vmPFCNB goede reactie op medicatie die werkzaam is bij PTSS
Sense of self
KENNIS VAN HET KENNIS VAN HET BREIN BREIN
HOE ZET JE HET IN VOOR HOE ZET JE HET IN VOOR JE EIGEN ONTWIKKELING JE EIGEN ONTWIKKELING EN/OF NAAR JE PATIENT?EN/OF NAAR JE PATIENT?
De drie lagen van het BreinDe drie lagen van het BreinHet gelaagde brein; Martin Appelo, 2011Het gelaagde brein; Martin Appelo, 2011
“Het is (on)verantwoord”
“Ik vind het gewoon (niet) lekker” “Ik ben het (niet) zo gewend”
Reptielenbrein: doet omdat-ie ‘t Reptielenbrein: doet omdat-ie ‘t zo zo gewend is…gewend is…
ReptielenbreinOverleven
Geen woordenGeen gevoel
Nieuwe reacties:via klassieke conditionering
Het limbische brein; als iets lekker Het limbische brein; als iets lekker voelt voelt gaan we ermee door gaan we ermee door
Limbische BreinReacties aangeboren en
deels aangeleerd
Nieuwe reacties :via operante onditionering
Limbische Brein;Handelt op principe van
beloning en straf
Geen woorden
Emoties spelen altijd rol
Neocortex: verantwoord ?Neocortex: verantwoord ?
Corticale BreinWe denken na en geven
woorden aan dat wat gebeurt
Geen belang bij directe behoeftenbevrediging
We doen dingen passend bij principes en overtuigingen
Nieuwe reacties: via redeneren
De drie lagen van het BreinDe drie lagen van het BreinHet gelaagde brein; Martin Appelo, 2011Het gelaagde brein; Martin Appelo, 2011
“Het is (on)verantwoord”
“Ik vind het gewoon (niet) lekker” “Ik ben het (niet) zo gewend”
Het brein in de palm van je Het brein in de palm van je handhand
Dan Siegel, Mindsight Dan Siegel, Mindsight 20092009
Het brein in je handHet brein in je hand
Geen goede communicatie tussen Geen goede communicatie tussen rationele brein(vingers) en limbische rationele brein(vingers) en limbische brein (duimbrein (duim))
Integratie of geen integratie? Integratie of geen integratie? Welke kant draait de danseres op?Welke kant draait de danseres op?
Samenwerking tussen de Samenwerking tussen de hersenlagenhersenlagen
vijf principesvijf principes Brewin 2006; Nelissen 2006; Brewin 2006; Nelissen 2006;
Lamme 2010.Lamme 2010.1) Hoe ouder, hoe dominanter1) Hoe ouder, hoe dominanter2) Oefening en ervaring baren reflexen2) Oefening en ervaring baren reflexen3) Hoe bedreigender of bekender; hoe 3) Hoe bedreigender of bekender; hoe korter de routekorter de route4) Aandacht nodig? Eén ding tegelijk4) Aandacht nodig? Eén ding tegelijk5) Afleren kan niet5) Afleren kan niet
1) Hoe ouder, hoe 1) Hoe ouder, hoe dominanterdominanter
100 duizend jaar
Instinct Reflectie Verslaving
Emotie Affectie Handelen
Taal Redeneren Intellect
Hersenstam
Limbisch Systeem
Cortex
Dicht bij externe wereld
Dicht bij interne wereld TYPE OUDERDOM FUNCTIES
200 miljoen jaar
500 miljoen jaar
3) Hoe bedreigender of 3) Hoe bedreigender of bekender; hoe korter de routebekender; hoe korter de route
Informatie van “bedreigende” stimuli Informatie van “bedreigende” stimuli kan de amygdala via twee kan de amygdala via twee verschillende routes bereiken verschillende routes bereiken LeDoux LeDoux 1996; The emotional brain: The mysterious 1996; The emotional brain: The mysterious
underpinning of emotional lifeunderpinning of emotional life
The ‘low’ road or ‘high’ road?The ‘low’ road or ‘high’ road?
““High road” High road” informatieverwerkinginformatieverwerking
Siegel and Hartzell, Parenting from the Inside Out, Siegel and Hartzell, Parenting from the Inside Out, 20082008
““Low road” Low road” informatieverwerkinginformatieverwerking
4) Aandacht nodig? Eén ding tegelijk4) Aandacht nodig? Eén ding tegelijk
Geautomatiseerd
Hersenstam
Limbisch Systeem
Cortex
Reactiepatronen dierlijke lagen makkelijk tegelijk
Corticale taak met gerichte aandacht; één ding tegelijk
Geautomatiseerd
Gerichte aandacht
Kost veelmentaleenergie
Kost weinigmentaleenergie
Kost weinigmentaleenergie
Retrieval CompetitionRetrieval Competitionactiviteit van mentale programma’s ( met activiteit van mentale programma’s ( met ongewenst gevolg) kan worden beïnvloed door er ongewenst gevolg) kan worden beïnvloed door er met gerichte aandacht een ander, gewenst en met gerichte aandacht een ander, gewenst en krachtiger programma tegenover te zettenkrachtiger programma tegenover te zetten
Brewin ;Behaviour Research and Therapy, 2006Brewin ;Behaviour Research and Therapy, 2006
Activiteit mentaal programma die totongewenste reacties leidt
5) Afleren kan niet5) Afleren kan niet
De mentale programma’swaarin reactiepatronen zijn vastgelegd, worden leven langopgeslagen in het geheugen
Reactiepatronen zijn geen Reactiepatronen zijn geen ‘tumoren’ die je weg kunt ‘tumoren’ die je weg kunt snijden snijden Wanneer je een bepaalde reactie Wanneer je een bepaalde reactie minder of niet meer wilt vertonen helpt minder of niet meer wilt vertonen helpt het niet om te proberen eraf te komenhet niet om te proberen eraf te komen
Wel helpt, een ander reactiepatroon zo Wel helpt, een ander reactiepatroon zo sterk te ontwikkelen waardoor de sterk te ontwikkelen waardoor de activiteit van de ongewenste reacties activiteit van de ongewenste reacties uitdooft…uitdooft…
Interpretaties bij moeilijkhedenInterpretaties bij moeilijkheden
1)1)Het niet meer zien zitten (zingeving)Het niet meer zien zitten (zingeving)
2)2)Geen controle meer hebben over zz, het Geen controle meer hebben over zz, het leven , de klachten (controle/demoralisatie)leven , de klachten (controle/demoralisatie)
3)3)Geen of onvoldoende steun ervaren bij het Geen of onvoldoende steun ervaren bij het omgaan van klachten (sociale steun)omgaan van klachten (sociale steun)
Hoe bedreigender of bekender; Hoe bedreigender of bekender; hoe korter de routehoe korter de route
ERGOERGO OM TE DOORBREKEN, IN OM TE DOORBREKEN, IN IEDER GEVAL“EMOTIONEEL” IEDER GEVAL“EMOTIONEEL” BINNEN KOMEN… BINNEN KOMEN…
DREIGING WEGHALEN UIT DREIGING WEGHALEN UIT HET BREINHET BREIN
MAAR HOE DOE MAAR HOE DOE JE DAT DAN?JE DAT DAN?
WE WETEN HET NIET WE WETEN HET NIET PRECIESPRECIES
HET BLIJFT HET BLIJFT WETENSCHAPPELIJK WETENSCHAPPELIJK SPARTELEN…SPARTELEN…
Neuroplasticiteit: na “goede” Neuroplasticiteit: na “goede” behandeling blijken breinprocessen bij behandeling blijken breinprocessen bij chronische pijn reversibelchronische pijn reversibel
A.V. Apkarian et al. / PAIN" 152 (2011) S49–S64Evidence for brain gray matter density recovery with cessation of chronic pain.
Weefselschade Weefselschade of problemen?of problemen?
Pijn: denkrichtingPijn: denkrichting• Zoeken naar de Zoeken naar de oorzaakoorzaak van pijn van pijn
(prikkel, weefselschade, ziekte)(prikkel, weefselschade, ziekte)kan leiden tot eindeloze, kostbare, kan leiden tot eindeloze, kostbare, belastende en nutteloze onderzoekenbelastende en nutteloze onderzoeken
• Pijn kanPijn kan een een doeldoel hebben hebbenlevert soms nieuw perspectief (adaptatie levert soms nieuw perspectief (adaptatie motoriek, stabiliteit in gezin, motoriek, stabiliteit in gezin, communicatie etc)communicatie etc)
Pijnanalyse: Bio-psycho-socio Pijnanalyse: Bio-psycho-socio modelmodel
Signaal/oorzaak Doel/gevolg
Bio (dreigende) weefselschade, traumaZenuwcompressie Ziekte ……..
BeschermingGenezingAdaptatie motoriek…….
Psycho StressOverbelastingOnvredeBezorgdheid……
Nadenken over….AngstDepressie……
Socio Sociale eisen/gewoontesWerkdruk…….
Evenwicht in systeem(opheffen) isolementSociale communicatie……
Wat is het probleem?Wat is het probleem?Pijn of de gevolgen van pijn?Pijn of de gevolgen van pijn?
• Sporter kan niet voetballenSporter kan niet voetballen• Vrouw met artr. Knie is onzelfstandigVrouw met artr. Knie is onzelfstandig• Hoofdpijn geeft fouten op het werk; Hoofdpijn geeft fouten op het werk;
ontslag?ontslag?• Pijn of eenzaamheid?Pijn of eenzaamheid?
Weefselschade?Weefselschade?
Geen één op één relatie tussen pijn en Geen één op één relatie tussen pijn en weefselschadeweefselschade
(ongelukkig, maar goedbedoeld diagram)
De empirische cyclusDe empirische cyclus
DE THERAPEUTISCHE DE THERAPEUTISCHE SITUATIESITUATIE
Welk krachtenspel speelt Welk krachtenspel speelt bij pijn een rol?bij pijn een rol?
De therapeutische situatieDe therapeutische situatie
Veiligheid/vertrouwen
Placebo/nocebo effect
Verbondenheid
‘Goede voorbeeld’
DEZE PATIENT KAN IK WEL AAN..
IK VOEL ME WAT ONZEKER
ZE VINDTVAST DAT IK
ME AANSTEL…
HET ISZEKER
PSYCHISCH…
WAT EEN VERVELEND
MENS….WAT KIJKT ZE BOOS..
Resultaat behandelingResultaat behandelingNorcross,J; Psychotherapy relationships that work. Therapist contributions Norcross,J; Psychotherapy relationships that work. Therapist contributions and responsiveness to patients. Oxford University Press ( 2002)and responsiveness to patients. Oxford University Press ( 2002)
Werkrelatiefactoren 85 %- therapeutkenmerken- patiëntkenmerken
Methode/ technieken 15 %
““empirically validated psychotherapists, rather than empirically validated psychotherapists, rather than empirically supported treatment” empirically supported treatment”
(Lambert and Ogles 2004)(Lambert and Ogles 2004)
Emotionele en reflectieve Emotionele en reflectieve vaardigheden zijn onontbeerlijk in de vaardigheden zijn onontbeerlijk in de zorgzorg
Murison,B, et all; Cognitive expertise, emotional Murison,B, et all; Cognitive expertise, emotional development development and reflective cpacity; The Journal of Pain 9 and reflective cpacity; The Journal of Pain 9 ( 2008)( 2008)• Ruim 30% van de patiënten met Ruim 30% van de patiënten met
pijnklachten zijn ontevreden over de pijnklachten zijn ontevreden over de wijze van communiceren en de mate van wijze van communiceren en de mate van empathieempathie
• De drie competenties: cognitief, De drie competenties: cognitief, emotioneel en reflectief dienen emotioneel en reflectief dienen ontwikkeld te zijn wil men adequaat met ontwikkeld te zijn wil men adequaat met de patiënt en zijn klacht kunnen omgaande patiënt en zijn klacht kunnen omgaan
Voorbeeld contextVoorbeeld context• Werknemer op een groot bedrijf Werknemer op een groot bedrijf
heeft “net niet manifeste” rugpijn. heeft “net niet manifeste” rugpijn. Zijn rug is het zwakke punt.Zijn rug is het zwakke punt.
• Er gaan geruchten dat er 15% van Er gaan geruchten dat er 15% van het personeel ontslagen wordt. De het personeel ontslagen wordt. De vraag is of hij daar bij zit.vraag is of hij daar bij zit.
• De rugpijn wordt manifestDe rugpijn wordt manifest
PlaceboPlaceboEen afname van klacht of symptoom op basis Een afname van klacht of symptoom op basis van de perceptie van een therapeutische van de perceptie van een therapeutische interventie (verwachting,betekenis)interventie (verwachting,betekenis)Bijv.: Ft geeft uitleg over wervelmanipulatieBijv.: Ft geeft uitleg over wervelmanipulatieMaximaliseer placebo-effect Maximaliseer placebo-effect
NoceboNoceboEen toename van symptoom of klacht op basis Een toename van symptoom of klacht op basis van een bewuste of onbewuste perceptie van van een bewuste of onbewuste perceptie van een nadelige factor of situatieeen nadelige factor of situatieBijv.: de dokter heeft gezegd Bijv.: de dokter heeft gezegd ““U heeft een slechte rugU heeft een slechte rug””Minimaliseer nocebo-effectMinimaliseer nocebo-effect
(bijv:(bijv:
Placebo en nocebo: Placebo en nocebo: conclusieconclusie• Serieus effect, niet laatdunkend over Serieus effect, niet laatdunkend over
doen!doen!• Uitleg en de verwachting van de Uitleg en de verwachting van de
patient zijn krachtige factorenpatient zijn krachtige factoren• Speelt rol bij iedere therapieSpeelt rol bij iedere therapie• Nocebo-effect minimaliseren?Nocebo-effect minimaliseren?• Placebo-effect maximaliseren?Placebo-effect maximaliseren?
Sharing pain and relief: neural Sharing pain and relief: neural correlates of physicians during correlates of physicians during treatment of patientstreatment of patientsKB Jensen et all .Molecular Psychiatry (2013), 1–7KB Jensen et all .Molecular Psychiatry (2013), 1–7
Patiënt- behandelaar interacties dragen significant bij aan placebo-effecten en klinische uitkomsten
Verwachtingsproces behandelaar
Activiteit “beloningscentrum” Activiteit “beloningscentrum” behandelaarbehandelaar
Pijn: definitie herzien… Pijn: definitie herzien… International Association for the Study of International Association for the Study of PainPain
Pijn blijft bestaan, omdat het brein om de Pijn blijft bestaan, omdat het brein om de één of andere reden, meestal totaal één of andere reden, meestal totaal onbewust, concludeert dat er bedreiging is onbewust, concludeert dat er bedreiging is en overleven in het geding is.en overleven in het geding is.
Normaliseren van het Normaliseren van het pijnsysteempijnsysteem
Mentale Factoren
Bewustzijn (waakzaamheid, Bewustzijn (waakzaamheid, arousal)arousal)
verlagenverlagen• Ontspanningstechnieken Ontspanningstechnieken • Meditatie Meditatie • HypnoseHypnose• Mindfulness Mindfulness
Meditatie en pijn Meditatie en pijn (Kakigi e.a. 2005)(Kakigi e.a. 2005)
Belangrijkste verschillen in:-Thalamus-Insula (S-2)-Gyrus cinguli
WEES MINDFULWEES MINDFUL MEDITEER MEDITEER
ERKEN DAT DE PIJN ER ISERKEN DAT DE PIJN ER IS
WEES OPEN, WEES OPEN, NIEUWSGIERIG, NIEUWSGIERIG, ZONDER OORDEELZONDER OORDEEL
NeuroplasticiteitNeuroplasticiteit
TRAINEN VAN SPIERENVERANDERT HET LIJF
TRAINEN VAN DE GEEST VERANDERT HET BREIN
MindfulnessMindfulnessEditorial ; SCAN (2013) 8, Editorial ; SCAN (2013) 8,
1-31-3
Evenwichtige Evenwichtige benadering van benadering van negatieve emotiesnegatieve emoties
Gevoelens niet Gevoelens niet onderdrukken maar ook onderdrukken maar ook niet overdrijvenniet overdrijven
Geen identificatie met Geen identificatie met gedachten en gevoelensgedachten en gevoelens
Afname grijze stof amygdala na Afname grijze stof amygdala na mindfulness trainingmindfulness training
Hölzel et all, Hölzel et all, SCAN (2010) SCAN (2010) 5,11^175,11^17
TEDxCambridge - Sara Lazar on how TEDxCambridge - Sara Lazar on how meditation can reshape our brainsmeditation can reshape our brainshttp://www.youtube.com/watch?v=m8rRzTtP7Tchttp://www.youtube.com/watch?v=m8rRzTtP7Tc
EmotieEmotiepijn hoort bij het leven, lijden is een optiepijn hoort bij het leven, lijden is een optie
• Actief beter dan passiefActief beter dan passief• Emoties strijden om limbische ruimteEmoties strijden om limbische ruimte
– Negatieve emoties versterken pijnNegatieve emoties versterken pijn– Positieve emoties verzwakken pijnPositieve emoties verzwakken pijn
Esofaguspijn (ballon)Esofaguspijn (ballon)(Lu e.a. 2010)(Lu e.a. 2010)
Injectie met fysiologisch zout
-Met uitleg: „pijnstiller“ (rechts)-Met uitleg: „fysiologisch zout“ (links)
CognitieCognitie
• Verwachtingen of ideeën?Verwachtingen of ideeën?• Attributies Attributies • Pijn-educatie / pijn-zelf-educatiePijn-educatie / pijn-zelf-educatie
Neuromodulatie Neuromodulatie door aandacht door aandacht (attention)(attention)
(NB distractie: akoestisch)
Neuromodulatie: verwachting Neuromodulatie: verwachting (expectation)(expectation)
Hechtingspatronen en Hechtingspatronen en de invloed ervan op de invloed ervan op het contact met een het contact met een chronische pijnpatiëntchronische pijnpatiënt
Interpersoonlijke relatie: ouder richt Interpersoonlijke relatie: ouder richt aandacht op de innerljke wereld van aandacht op de innerljke wereld van het kindhet kind
Afstemming op de ander: bevordering veilige hechting
Feeling FeltActiveert:1) regulerende circuits2) integratieve prefrontale vezels
Intrapersoonlijke relatie: het richten Intrapersoonlijke relatie: het richten van de aandacht op de innerlijke van de aandacht op de innerlijke wereld van jezelfwereld van jezelf
Activeert:1) Zelf regulerende circuits2) integratieve prefrontalevezels
Innerlijk afstemmen op jezelf: bevordering veerkracht
Na intensieve Mindfulness training Na intensieve Mindfulness training
en bij veilig gehechte kinderen zijn de en bij veilig gehechte kinderen zijn de zelfde circuits ontwikkeldzelfde circuits ontwikkeldMindsight, Dan Siegel, 2010Mindsight, Dan Siegel, 2010
Neurale circuits in de middelste Prefrontale gebieden nodig voor zelfregulatie en afstemmen op anderen
Functies mPFCFuncties mPFC1)Lichaamsregulatie1)Lichaamsregulatie2)Afgestemde communicatie2)Afgestemde communicatie3)Emotionele balans3)Emotionele balans4)Angst regulatie4)Angst regulatie5)Flexibiliteit van respons5)Flexibiliteit van respons6)Inzicht6)Inzicht7)Empathie7)Empathie8)Intuïtie8)Intuïtie9)Moraliteit 9)Moraliteit
Attachmentstudies
Mindfulnessstudies
Zelfkennis van de hulpverlener over zijn Zelfkennis van de hulpverlener over zijn hechtingsstijl zorgt voor adequate hechtingsstijl zorgt voor adequate inschatting van de ernst van de inschatting van de ernst van de hulpvraag patiënthulpvraag patiënt
Man 61 jaar
4 jaar aspecifieke rugklachten
Scoort 7 op VAS-pijn
Catastroferende coping
Niet vermijden intimiteitNiet vermijden intimiteit
Zeker gehechtZeker gehecht 60%60%
AmbivalentAmbivalent 10%10%
VermijdendVermijdend 20%20%
GedesorganiseerdGedesorganiseerd 10%10%
Vermijden intimiteit
Niet bangvoor verlatingen afwijzing
Bangvoor verlating enafwijzing
HechtingHechting
VeiligVeilig
VermijdendVermijdend
AmbivalentAmbivalent
Gedesorganiseerd Gedesorganiseerd
LevensverhalenLevensverhalen
Veilige geestVeilige geest
Afwijzende geestAfwijzende geest
Verwarde geestVerwarde geest
Onverwerkte geestOnverwerkte geest
Bailey, S. J., McWilliams, L. A., & Dick, B. D. (2012). Expanding the social communication model of pain: are adult attachment characteristics associated with observers' pain-related evaluations? Rehabil Psychol, 57(1), 27-34.
Ambivalente HechtingsstijlAmbivalente Hechtingsstijl
Bang voor afwijzingBang voor afwijzing
Snel argwanendSnel argwanendClaimend Claimend
Overmatige en/ ofOvermatige en/ ofopdringerige zorgopdringerige zorg
Vermijdende Stijl Vermijdende Stijl
Wantrouwen intimiteitWantrouwen intimiteit
Geven weinig steunGeven weinig steunMinachten stress anderenMinachten stress anderenNegatieve oordelenNegatieve oordelenAccepteren pijngedragAccepteren pijngedragminder minder
HEBHEB ZELFCOMPASSIEZELFCOMPASSIE
Brene Brown: De kracht van kwetsbaarheid • TEDxHouston
TED
Verbondenheid is de reden van ons Verbondenheid is de reden van ons bestaan. Dat is wat ons leven richting bestaan. Dat is wat ons leven richting en zinen zingeeft…geeft…
M. Lieberman: Social: Why our Brains are wired to connect ; 2013
Citaat: Citaat: De Kracht van De Kracht van KwetsbaarheidKwetsbaarheidSchaamte kennen we allemaal. We hebben Schaamte kennen we allemaal. We hebben
allemaal een lichte en een duistere kant. allemaal een lichte en een duistere kant. Maar als we niet in het reine komen met Maar als we niet in het reine komen met de dingen waar we mee worstelen, dan de dingen waar we mee worstelen, dan gaan we geloven dat er iets mis is met gaan we geloven dat er iets mis is met ons, dat we niet goed genoeg zijn…ons, dat we niet goed genoeg zijn…
rrSchaamte= angst voor onverbondenheidSchaamte= angst voor onverbondenheid
Er is bijna niets erger dan te worden Er is bijna niets erger dan te worden afgewezen en buitengesloten…afgewezen en buitengesloten…
Naomi I. Eisenberger, Naomi I. Eisenberger, Matthew D. Lieberman in Matthew D. Lieberman in Pain, 2006Pain, 2006
Maar bijna niemand zegt “AU”; integendeel, je verbergt je kwetsbaarheidik maak het uit… Mooi niet, ik maak het al uit met jou….
Sociale en fysieke pijnSociale en fysieke pijn The pains and pleasures of social life: a social cognitive neuroscience The pains and pleasures of social life: a social cognitive neuroscience
approachapproach Lieberman & Eisenberger, Lieberman & Eisenberger,
20082008
Rechter Ventro-laterale PFC
Anterior Cingula Cortex (dorsaal) Anterior Cingula Cortex (dorsaal)
Rechter Ventro-laterale PFC
ZelfcompassieZelfcompassie(www.zelfcompassie.nl)(www.zelfcompassie.nl)
• Self – kindnessSelf – kindnessAardig zijn voor jezelf, ook als Aardig zijn voor jezelf, ook als
je fouten maaktje fouten maakt
• Common humanityCommon humanityIk weet me verbonden met Ik weet me verbonden met
anderen; leed, fouten en anderen; leed, fouten en mislukkingen horen bij het mislukkingen horen bij het levenleven
Hoopgevende Hoopgevende ontwikkelingen…. ontwikkelingen….
5) MINDFULNESS5) MINDFULNESS
3) Integratie in Amygdala van 1 en 2 = Pijn
1) Au-reactie 2) Au-gevoel
Altered anterior insula activation during Altered anterior insula activation during anticipation and experience of painful anticipation and experience of painful stimuli in stimuli in expert meditatorsexpert meditatorsAntoine Lutz , Richard J. DavidsonAntoine Lutz , Richard J. Davidson
NeuroImage 64 (2013) 538–NeuroImage 64 (2013) 538–546546 …Clinical interventions that
cultivate experiential opennessand acceptance, such as mindfulness-based stress reductionor acceptance and commitment therapy (ACT) can reduce pain unpleasantnessand lead to a reduction of symptoms inchronic pain patients…
Relaties tussen meditatie-Relaties tussen meditatie-geïnduceerde afname van pijn en geïnduceerde afname van pijn en activatie van gebieden in het brein.activatie van gebieden in het brein.
Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; 20112011
Cognitieve modulatie van pijn
Reductie in pijn intensiteit
Relaties tussen meditatie-Relaties tussen meditatie-geïnduceerde afname van pijn en geïnduceerde afname van pijn en activatie van gebieden in het brein.activatie van gebieden in het brein.
Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; 20112011
Houdt pijn buiten bewustzijn
Invloed op context
Reductie in pijn onplezierigheid
Bij chronische pijn zijn Bij chronische pijn zijn schorsgebeiden dunnerschorsgebeiden dunner
• Diep ademhalen met een lage Diep ademhalen met een lage frekwentie, mediteren in een mooie frekwentie, mediteren in een mooie omgeving, en laagintensieve, welhaast omgeving, en laagintensieve, welhaast artistieke bewegingen maken. artistieke bewegingen maken.
Take home messageTake home messageTherapiën blijken succesvol:Therapiën blijken succesvol:
•Wanneer kennis over het brein gebruikt Wanneer kennis over het brein gebruikt wordtwordt•Wanneer het emotionele brein geactiveerd Wanneer het emotionele brein geactiveerd wordtwordt•Wanneer de patiënt zich gezien en Wanneer de patiënt zich gezien en begrepen voeltbegrepen voelt•Wanneer de therapeut zichzelf als Wanneer de therapeut zichzelf als instrument inzetinstrument inzet
Niets is wat het lijkt…Niets is wat het lijkt…leren kijken met nieuwe ogenleren kijken met nieuwe ogen
DANK VOOR UW AANDACHT!DANK VOOR UW AANDACHT!
WWW.TRILEMMA.NL
www.trilemma.nlwww.trilemma.nlVervolg op lezing 9-9-2013 Bergen op Zoom:Vervolg op lezing 9-9-2013 Bergen op Zoom:•Learnshop:Het Brein van de Therapeut in Learnshop:Het Brein van de Therapeut in ITONITON 11ee dag 6 december; 2 dag 6 december; 2ee dag 31 januari 2014 dag 31 januari 2014
•Training Persoonlijke Ontwikkeling: Training Persoonlijke Ontwikkeling: Integratie en Verbinding Integratie en Verbinding
18-20 november 201318-20 november 2013
Pijn ervaren:onvermijdelijk gevolg van het leven
Pijn lijden:verzet tegen wat er is
Acceptatie gebaseerde benadering Acceptatie gebaseerde benadering zinvol voor chronische pijnpatiëntenzinvol voor chronische pijnpatiëntenVeehof, M. M., Oskam, M., Schreurs, K.M.G., Bohlmeijer, E.T. (2011). Acceptance-based interventions for the treatment of chronic pain: A systematic review and meta-analysis. Pain, 152, 533-542.
• Mindfulness-based stress reduction Mindfulness-based stress reduction programma (Kabat-Zinn)programma (Kabat-Zinn)
• Mindfulness-based cognitive therapyMindfulness-based cognitive therapy (Segal e.a.)(Segal e.a.)
• Acceptance and Commitment Acceptance and Commitment therapy(Hayes e.a.)therapy(Hayes e.a.)
• Mindsight ( Dan Siegel)Mindsight ( Dan Siegel)
Chinese vingervalChinese vingervalStel dat het leven als een vingerval Stel dat het leven als een vingerval is..dan gaat het niet om je lostrekken is..dan gaat het niet om je lostrekken maar hoeveel ‘’ wriemelruimte’’ je in je maar hoeveel ‘’ wriemelruimte’’ je in je leven wil..leven wil..
Jon Kabat-ZinnJon Kabat-ZinnMindfulness in Medicine; JAMA spt 17, vol 300, no 11; 2008Mindfulness in Medicine; JAMA spt 17, vol 300, no 11; 2008
• Mindfulness BasedMindfulness BasedStress ReductionStress Reduction
Wheel of awarenessWheel of awareness
Waar kunnen we onze Waar kunnen we onze aandacht op richten?aandacht op richten?
Externe wereld viazintuigen
Innerlijk gevoel van het lichaam,lichaamszintuigWat de
geest creëertgedachten,gevoelens, etc
Het voelen van connectiesmet anderen
Het veranderen van je relatie tot pijn Het veranderen van je relatie tot pijn de rode loper uitrollen voor het ervaren van pijn…de rode loper uitrollen voor het ervaren van pijn…
Kabat-Zinn,Handboek meditatief ontspannen, Kabat-Zinn,Handboek meditatief ontspannen, 19941994
PIJN
“Pijn is onvermijdelijk, lijden is optioneel “
Functies Dorso-laterale PFCFuncties Dorso-laterale PFC• PijnverminderingPijnvermindering• Emotioneel afstand Emotioneel afstand
kunnen nemen van kunnen nemen van pijnpijn
• Remt med PFCRemt med PFC• Efficiënte Efficiënte
taakuitvoering taakuitvoering waarborgen waarborgen ondanks storende ondanks storende stimulistimuli
Dysfuncties/ degeneratie Dysfuncties/ degeneratie dorso-laterale PFC dorso-laterale PFC
• Meer pijnMeer pijn• Minder emotioneel Minder emotioneel
afstand kunnen afstand kunnen nemen van pijnnemen van pijn
• CatastroferenCatastroferen• Geen efficiënte Geen efficiënte
taakuitvoering taakuitvoering waarborgen waarborgen ondanks storende ondanks storende stimulistimuli
Can meditation practice eliminate Can meditation practice eliminate pain? NO, but it can reduce the pain? NO, but it can reduce the emotional intensity in which it is emotional intensity in which it is anticipated and experienced!anticipated and experienced!
Coghill, 2004
Weinig pijn Veel pijn
Ervaring van meer pijn gaat samen met toegenomen breingebieden
Bekijk:Bekijk:Program in Placebo Studies & Therapeutic Program in Placebo Studies & Therapeutic Encounter (PiPS)Encounter (PiPS)http://programinplacebostudies.org/research/http://programinplacebostudies.org/research/
Lees: Lees: Sharing pain and relief: neural correlates of Sharing pain and relief: neural correlates of physicians duringphysicians duringtreatment of patientstreatment of patientsKB Jensen et all. Molecular Psychiatry (2013), 1–7KB Jensen et all. Molecular Psychiatry (2013), 1–7
Gehanteerde literatuur
•Appelo, M. (2011) Het gelaagde brein; Reflectie en discipline bij het werken aan verandering. Boom•Van Cranenburgh, B. ( 2009) Pijn, vanuit een neurowetenschappelijk perspectief. ITON , Instituut voor toegepaste neurowetenschappen, Expertisecentrum VU-Bewegingswetenschappen.•Van Cranenburgh, B. ( 2012) Pijn, waarom? Een gids voor mensen met pijn. ITON , Instituut voor toegepaste neurowetenschappen, Expertisecentrum VU-Bewegingswetenschappen.•Van Cranenburgh, B. et all. (2011 )Pijn en het brein. Medisch Contact | 28 jan.| 66 nr. 4•Eisenberger, NI; (2012)The pain of social disconnection: examining the shared neural underpinnings of physical and social pain. (Review) Nat Rev Neurosci, 13 (6), 421-434 •Davidson, R J; Begley S. (2012) Mijn brein is niet jouw brein. Begrijp je gevoelens en verander je leven. •Vania Apkarian et all, ; (2004) Chronic Back Pain Is Associated with Decreased Prefrontal and Thalamic Gray Matter Density; The Journal of Neuroscience, 17 November 24(46): 10410-10415•David Rock, Daniel J. Siegel, Steven A.Y. Poelmans and Jessica Payne, (2012) The Healthy Mind Platter. NeuroLeadershipjournal 4; •Dan Siegel; (2011) Mindsight