denkvaardigheden van maatschappijleer maatschappijwetenschappen gerard ruijs ilo/uva broklede...
TRANSCRIPT
DENKVAARDIGHEDEN VAN MAATSCHAPPIJLEERMAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN
Gerard Ruijs ILO/UvA
Broklede
Vaksectie MW
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Nb het verhaal is in ontwikkelingnog niet ‘’af’’• Ik nodig mensen uit te reageren/mee te denken• en als men eruit put gaarne bron vermelden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
In deze ppt gaan we in op• Theorie/onderbouwing
• Basis grammatica / redeneerwijze maatschappijleer/MW
• vormen van ‘’causaal’’ redeneren (dia 22 e.v.)• Voorbeelden voor in de klas
• vergelijken (dia 46 e.v.)• Voorbeelden voor in de klas
• Vergelijken en ‘’causaal’’ redeneren (dia 59 e.v.)
• Creatief denken/Argumenteren/debatteren/beoordelen (68ev)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Theorie/onderbouwing noodzaak hogere denkvaardigheden• Waarom vaardigheden oefenen/cumulatief opbouwen?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Achtergrond literatuur• HOGERE DENKVAARDIGHEDEN
• BROOKHART + MARZANO
• WAT WERKT IN DE KLAS
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
PROBLEEM: Waarom leren we?• In het dagelijks leven komt het vrijwel nooit voor dat je feiten moet kennen als doel op zich…
• Meeste docenten maken toetsen die alleen herinneren/reproductie vragen…
• Geldt ook voor de beste leraren…
(Susan Brookhart: How to assess higher thinking skills in your classroom)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
ML Vragen van verschillende niveaus• Is de kinderbijslag een sociale verzekering of een sociale
voorziening? • (weetje)
• Of willen we dat leerlingen kunnen beredeneren wat de gevolgen zijn van afschaffing van de kinderbijslag?• (Complexere ‘’als… dan….’’ redenering)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
PROBLEEM: ‘’mile wide inch deep’’ Leren voor de toets /leren voor reproductie (niet specifiek voor ML: probleem)•Kennen van beschrijvende feiten zoals:
• Regelingen in de verzorgingstaat• Stappen in het formatieproces• Bevoegdheden politie justitie• Volgorde in een rechtszaak• Taken/rechten parlement
•Leidt tot ‘’Recall’’/ reproductie vragen (standaard toetsen)
onderzocht zou moeten worden wat leerrendement is op langere termijn (geen transfer)
Mijn indruk: gebaseerd op •lesbezoeken aan studenten/toetsen op stagescholen•enige kennis van lesmethoden•enige ervaring met eindexamens•Literatuur die dat beschrijft
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
TAKEN VAN DOCENTENVan de Grift, 2010; Van de Grift & Helms-Lorenz, 2011
Wat is/wordt gemakkelijker?
Uitleg geven, orde houden, leerlingen bij de
les betrekken
Wat blijft moeilijk? Ook bij ervaren docenten.
Leerlingen leren denken: hogere denkvaardigheden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
COGNITIEVE DENKACTIVITEITEN
• Selecteren • Herhalen • Analyseren • Relaties leggen • Structureren • Concluderen • Toepassen • Synthetiseren• Creëren
Wat is dat?
Hoe doe je dat?
idem
idem
idem
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
COMBINATIES VAN DENKACTIVITEITEN
• Informatie zoeken • Probleemoplossen• Studerend lezen• Onderzoeken• Kritisch denken
1. Probleem analyseren2. Oplossingsplan
maken3. Oplossingsplan
uitvoeren4. Oplossing
controleren en reflecteren
1.Oriëntatie op de tekst 2.Selecteren van hoofdzaken, 3.Structureren, 4.Zelf bewaken en bijsturen, 5.Herhalen, 6.Controleren.
BIJ ALLE SCHOOLVAKKEN
Hoe doe je dat?
Hoe doe je dat?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
De belangrijkste dia nu alvast :denkvaardigheden bij Maatschappijleer/MW1. Vergelijken2. Categoriseren3. Inductie/deductie4. ‘’Causaal’’redeneren / correleren (zit overal bij ml maar
vaak impliciet, bij gs wel in de eindtermen).5. Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van feiten
en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren; om te komen tot een oplossing/aanpak van de oorzaken)
• Scenario’s uitwerken (idem) is een vorm van ‘’creatief denken’’ waarin lln vergelijk, categoriseren, oorzaak – gevolg – oplossings-redeneringen maken, afwegen en beslissen, induceren, deduceren.
• Als dan… redeneren is daar een vooroefening voor
• Welke komen nog meer vaak voor bij ML??
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
DENKVAARDIGHEDEN VERHOGEN LEERRESULTATEN
Wang, Haertel & Walberg (1990); Flippo & Caverly (2000); Zimmerman & Schunk (2001); Nota, Soresi, & Zimmerman (2004); Ozuru, Dempsey, & McNamara (2009), etc.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Van der Grift• Intelligentie bepaald 80% van het leren• Docent bepaald 20 % van het leren (gemiddelde)
MAAR: er zijn leraren die bij hun leerlingen• nog niet de helft van de gemiddelde leerwinst bereiken• die het dubbele van de gemiddelde leerwinst weten te
bereiken
Beroepsruimte
Zie http://www.rug.nl/education/lerarenopleiding/onderwijs/oratie-van-de-grift.pdf
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Verschil zit m in volgende kwaliteitenHet observatie-instrument van Van de Grift en Van der Wal uit 2010•vraagt leerlingen na te denken over oplossingsstrategieën•moedigt kritisch denken van leerlingen aan•stemt verwerking van leerstof af op verschillen tussen leerlingen•stemt instructie af op verschillen tussen leerlingen•biedt zwakke leerlingen extra leer- of instructietijd•leert leerlingen hoe zij complexe problemen kunnen vereenvoudigen•zorgt voor interactieve instructie- en werkvormen•laat leerlingen hardop denken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
• hanteert werkvormen die leerlingen activeren• stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen• gebruikt de leertijd efficiënt• geeft duidelijke uitleg van het gebruik van didactische
hulpmiddelen en opdrachten• gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof
hebben begrepen• geeft feedback aan de leerlingen• betrekt alle leerlingen bij de les• bevordert dat leerlingen hun best doen• zorgt voor een doelmatig klassemanagement• geeft duidelijke uitleg van leerstof en opdrachten• gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten
op een juiste manier uitvoeren• zorgt voor wederzijds respect• ondersteunt het zelfvertrouwen van leerlingen• zorgt voor een ordelijk verloop van de les• zorgt voor een ontspannen sfeer• toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wat is ‘’higher order thinking’’?
Brookhart onderscheidt drie soorten definities:• Leren voor transfer• Kritisch leren denken• Problemen leren oplossen
Overlap: maar het gaat steeds om ‘’betekenisvol’’ leren.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Nieuwe taxonomie BloomOriginal Terms New Terms
• Evaluation
• Synthesis
• Analysis
• Application
• Comprehension
• Knowledge
•Creating
•Evaluating
•Analysing
•Applying
•Understanding
•Remembering(Based on Pohl, 2000, Learning to Think, Thinking to Learn, p. 8)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Taxonomie van Bloom
Misverstand = • dat recall altijd makkelijk, • en hogere orde denken altijd moeilijk is
Gaat om • moeilijkheidsgraad van de stof enerzijds en• niveau waarmee er over gedacht moet worden (herinneren vs creëren).
Brookhart p.29
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
voorbeeld: kennis van de functies van straffen is nodig, maar waarom? leerlingen kunnen m.b.v. -concepten als functies van straffen, daad/daderrecht, etc en -door vergelijking van gegevens over effectiviteit (causaal redeneren) van soorten straffen-en door vergelijking van gegevens van andere landenEen redenering opbouwen over de (on)wenselijkheid van hogere straffen/ minimum straffen etc (causaal redeneren)-En de dilemma’s (positieve-negatieve gevolgen; bedoelde-onbedoelde effecten) daarbij aangeven (causaal red. + vergelijken)-En zonodig gebruik maken van theorieën over het ontstaan van criminaliteit. (causaal redeneren)-En daarmee een afweging maken tussen politieke visies
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Meerwaarde vragen hoger niveau voor ML/MW• Als leerlingen complexiteit van veranderingen begrijpen
minder stereotype kijk • Realistischer kijk op politiek en maatschappij leidt tot een
hogere competentie om te kunnen handelen• Realistischer verwachtingen, dus minder teleurstelling
• b.v. we kunnen het woord representativiteit leren• Maar als we weglaten welke oorzaken/factoren een rol spelen
waardoor besluitvorming zelden ‘representatitief ‘ kan zijn• Is het een woord dat teleurstelling voedt (en wordt het een ‘’eis’’)
• Leren betwijfelen ipv. standpunt bepalen!!• Leren voor transfer (in toekomstige situaties/als burger)
Waar komt die onvrede in Nederland toch vandaan? Iedereen heeft toch ML gehad en leren denken over de
samenleving???
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Causaal redeneren• Doen leerlingen uitzichzelf: niet gehinderd door kennis
van zaken• Bij ML/MWE kunnen we leerlingen leren het
systematisch/’’controleerbaar’’ te doen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Denkvaardigheid ‘Causaal’ redeneren
Leerlingen kunnen oorzaak-gevolg redeneringen maken en redeneringen formuleren waarin de samenhang tussen verschijnselen wordt beargumenteerd.
Vaardigheid -om redeneringen in teksten te herkennen-om uit tabellen en grafieken die samenhang tussen verschijnselen te herleiden-Om zelf leren te argumenteren-Om goed te kunnen afwegen -etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
‘Causaal’ redeneren/correleren en problemen oplossen…
Is dat misschien de meest maatschappijleer specifieke denkvaardigheid? Naast vergelijken?
• Leren analyseren van maatschappelijke/politieke vraagstukken• Probleem> ongewenste situatie• Identificeren van oorzaken >• Kiezen van middelen/oplossing > gewenste situatie
• Leren analyseren en/of onderbouwen van redeneringen/standpunten
• Leren analyseren van waardendilemma’s
• Leren vergelijken van politieke visies
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Preconcepties van leerlingen zijn uit redeneringen/frames opgebouwd
Constructieve friktie (= nodig voor leren/voor verandering)
•Wordt pas bereikt als de schools kennis de informele ervaringskennis/preconceopties ‘’raakt’’/beroert.
•De weetjes lijken die voorkennis/preconcepties niet te beroeren
• Goede cijfers• Niks veranderd/geleerd
• Zie handboek VD hoofdstuk 7,8,9
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Preconcepties zijn een soort ´Gezonde misverstanden´ (Franke)Bijvoorbeeld over samenhang•strafklimaat/hoogte van straffen en mate van criminaliteit
•Ouderen jongeren frame•Bezuinigingsnoodzaak frame•Marokkanenframe•……
•Verdringt andere voorstellingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld denkvaardigheden: het leren ontleden van frames
Framing theorie: ‘’bril’’ waarmee maatschappelijke kwesties worden waargenomen
te ontleden in
•probleemdefinitie•diagnose: oorzaken-gevolgen/samenhang•moreel oordeel•gevoelens•Oplossingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Basisgrammatica/redeneerwijze
• ‘’causaal redeneren’’
NB: Moeten we eerst leren, om daarna te nuanceren • dat het vaak geen directe oorzaken zijn, maar correlaties;
waarschijnlijkheden/kansen etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
basis grammatica van ML MW
Als je theorieën /visies leert/doceert, ga dan op zoek naar de ‘grammatica’: de onderdelen in een theorie/visie/frame/redenering
NB elke wet is een oplossing voor een probleem, en een visie op de oorzaak en een idee over de gewenste situatie
probleemOorzaken/
samenhangoplossingen
Gewenste situatie
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
er Mj Mjzijn Mj Mjongelijke Mj Mjmachtsverhoudingen Mj
TEVEEL Mj MjONGELIJKHEID Mj MjIN MjKANSEN Mj
INKOMENSVERSCHILLEN Mj MjZIJN Mj MjTE Mj MjGROOT Mj
meer Mj Mjoverheidsingrijpen Mj > Mjsociale Mj Mjwetgeving Mj + Mjregulering Mj Mjbedrijven Mj Mj
teveel Mj Mjoverheidsbemoeienis Mj
te Mj Mjweinig Mj Mjprikkels Mj/ Mjte Mj Mjweinig Mj Mjstimulans Mj/ Mjconcurrentie Mj
privatisering Mj/ Mjderegulering Mj > / Mjmeer Mj Mjprikkels-stimulans Mj Mjom Mj Mj
te Mj Mjpresteren Mj
economische Mj Mjgroei Mj Mjbedrijven Mj > Mjmeer Mj Mj
welvaart Mj Mjvoor Mj Mjiedereen Mj
meer Mj Mjsociale Mj Mjzekerheid Mj Mjmeer Mj Mjgelijke Mj Mjverdeling Mj Mj
van Mjwelvaart Mjgelijke Mj Mjkansen Mj; Mjmeer Mj Mj
welvaart Mj Mjvoor Mj Mjiedereen Mj
MISBRUIK Mj MjVOORZIENINGEN MjTE MjWEINIG Mj Mj
VERANTWOORDELIJKHEID MjTE Mj MjWEINIG Mj MjINITIATIEF Mj Mj
sociaal Mj Mjdemocraten Mj
liberalen Mj
PROBLEEM Mj OORZAKEN Mj MjOPLOSSINGEN Mj Mj GEWENSTE Mj MjSITUATIE Mj
GRuijs Mj 2013 Mj
Tabel Mj 1 De Mjverschillen Mj in Mjopvatting Mj Mjtussen Mj Mjlinkse Mj- en Mjliberale Mj + Mjrechtse Mj Mjideologieën Mj op Mjsociaaleconomisch Mj Mjterrein Mj: MjNB: MjBinnen Mj de Mjmarges Mj van Mjeen Mj Mjgemengde Mj Mjeconomie Mj!! (DE MjVVD Mj is Mjniet Mj Mjvoor Mj Mjeen Mj Mjvolkomen Mj Mjvrije Mj Mjmarkt Mj; de MjPvdA Mj Mjniet Mj Mjvoor Mj Mjeen Mj Plan Mjeconomie Mj
WAT Mj MjVOOR Mj LINKS DE MjOORZAAK Mj IS IS MjVOOR Mj MjLIBERAAL Mj/ MjRECHTS Mj DE MjOPLOSSING MjWAT Mj MjVOOR Mj MjRECHTS Mj DE MjOORZAAK Mj IS, IS MjVOOR Mj LINKS DE MjOPLOSSING Mj Mj
HET MjPROBLEEM Mj MjBIJ Mj LINKS OF MjRECHTS Mj IS HET MjONBEDOELDE Mj EFFECT VAN DE MjOPLOSSING Mj VAN DE MjANDER Mj
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Andere ML voorbeelden
• Vragen we alleen de kenmerken van het Scandinavische en het Angelsaksische model te kunnen noemen/herkennen
Of• Kunnen leerlingen de samenhang beredeneren van de
welzijns/welvaartsontwikkeling van landen met een verzorgingsstelsel in vergelijking met landen zonder?
• En kunnen leerlingen de functies (verzekeren, verheffen, verzorgen, verbinden) van de verzorgingsstaat onderscheiden om verschillen tussen landen te analyseren/vergelijken
• En die functies gebruiken voor hun afweging/overdenken/bepalen standpunt
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
grammatica uit te breiden met: nog verder uitwerken
probleemOorzaken/
samenhangOplossingen
middelen
Gewenste situatie
Verschillende visies
Verschillende variabelen:
SoortenProblemen/
Categorieen: Sociaal econSociaal cult
Pol jur
Indicatoren: hoe meet je een probleem;
operationaliseren
Indicatoren: hoe meet je een
oorzaak/samenhang; operationaliseren
Visies; etc
Bedoelde en onbedoelde
effecten
Korte/lange termijn
b.v. gericht op eigen verantw. / omstandigheden
verbeteren
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Maatschappijleer denkvaardigheden1. Vergelijken
2. Categoriseren
3. Inductie/deductie
4. ‘’Causaal’’redeneren (zit overal bij ml maar vaak impliciet, bij gs wel in de eindtermen).
5. Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van feiten en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren; om te komen tot een oplossing/aanpak van de oorzaken)
• Scenario’s uitwerken (idem)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wetenschap – politiek denken
Oplossen wetenschappelijke vraagstukken•Oplossen betekent hier: een antwoord vinden op een vraag door middel van onderzoeksmethoden: beschrijven, analyseren, verklaren .
Oplossen politieke vraagstukken•oplossen cq het ‘wegnemen’ van een maatschappelijke of politiek probleem •door de inzet van beleid: d.w.z. de inzet van middelen• binnen een bepaalde tijd•wil men een probleem aanpakken/oorzaken wegnemen,•om op die manier gestelde/gewenste doelen te bereiken,
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
HULPMIDDELEN ‘’CAUSAAL REDENEREN’’: THEORIE BETER TE BEGRIJPEN
Colemans boat’
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
.
.
gedrag Mj/ Mjvorming Mj
effect in Mjsamenleving Mj
(re) Mjactie Mj Mjindividu Mj
abstracte Mj Mjontwikkeling Mj
afhankelijke Mj Mjvariabele Mj
onafhankelijke Mj Mjvariabele Mj
MACRO Mjniveau Mj
MICRO Mjniveau Mj
mechanisme- Mjproces Mj Mj
variabelen Mj
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vgl lesmethoden met de oorspronkelijke theorie:Bijvoorbeeld de anomietheorie
• Twee onafhankelijke variabelen- Ideologieën (Als X…)- kansen idealen te realiseren (Als Y…)
• Als X + Y wrikken ….(dan meer anomie; dan meer kans!! op Z)
Bovendien:• meerdere gevolgen/afhankelijke variabelen- Soorten afwijkend gedrag- Waaronder meer kans op criminaliteit
• Anomie theorie is complexer om te reproduceren dan stigmatiserings theorie
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Anomie theorie: probleem?Wat = de oorzaak van verschillen tussen landen in de mate van criminaliteit
.
Soort ideologie
Mate van kansen
vervullen levensdoelen
Anomie/normloosheid
conformisme
rebellie
ritualisme
criminaliteit
alternatief
alternatief
alternatief
Differential association th:
ook middengroepen
retraitisme
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
meer Mj Mjdan Mj 4 Mjuur Mj
per Mjdag Mj
op de Mjlange Mj Mjduur Mj Mjkans Mj Mjgroter Mj Mjdat Mj.. Mj
interpreteren Mj
zware Mj Mjtv Mj Mjkijker Mj Mj
verwarren Mj Mjalledaagse Mj Mj
werkelijkheid Mj = Mjmediawerkelijkheid Mj
TV Mjwerkelijkheid Mj Mj
dan Mj Mjreferentiekader Mj
wordt Mj
cultivatietheorie Mj
media Mjboodschappen Mj
als Mj TV Mjeinige Mj info Mj
bron Mj is Mj
een Mj Mjals Mj Mjiemand Mj Mjook Mj nog Mjveel Mj Mj
computerspelllen Mj Mjdoet Mj Mj
en Mjals Mj Mjook Mj Mjanderen Mj in Mjomgeving Mj Mj
hetzelfde Mj Mjdoen Mj Mj
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
ander instrument om leerlingen te trainen in denken in oorzaken en samenhang
• een figuur/diagram/model, waarmee je complexere processen inzichtelijk zou kunnen maken
• leerlingen kunnen leren denken met meerdere variabelen
• NB hoe komt het dat bij geschiedenis zoveel onderzoek wordt gedaan het leerredenement van het causaal leren redeneren, en er bij ML/MW in Ned nog gedacht wordt dat het wel zonder kan??
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeelden: maak een diamant• Over de factoren die een rol spelen bij het later uit huis
gaan van studenten: waarom blijven ze langer thuis wonen
Of• Maak een diamant over de verandering van een bevels-
naar een onderhandelingshuishoudingOf • Waarom turkse kinderen in Zweden meer kans maken op
een hoge opleiding dan in Duitsland of in NederlandOf• Het ontstaan van het integratie probleem volgens
Lucassen in vergelijking met Scheffer
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Geven schoolboeken zicht op ontstaan integratie vraagstuk?• Niet door leren reproduceren groepen migranten in de
juiste volgorde.
• Misschien wel door aantal visies te vergelijken?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld ontleden artikel L.Lucassenprobleem / oorzaken/ beslissingen/ actoren
Selectie opAnalfabetisme:
werkgevers
Geen roulering;
werkgevers
Gelijke lonen/premies:
vakbonden
GezinsHereniging:
confessionelen
Integratie met behoud eigen taal
cultuurWelke Regering?
Gebruik WAO Werkgevers/vakbonden/
overheid
Stop op immigratie/
regering /welke?
Relatie/beleid vanuit
moederland
Integratie probleem
oliecrisis
crisis in verzorging
staat
hoogconjunctuur
Politieke waarden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
omgevingsfactoren
En wat deden migranten
zelf?
Geeft niet alle factoren:• Denk nog aan positie toewijzing/positieverwerving (die
factoren zijn nog niet meegenomen)• En het is geschiedenis: geeft zicht op het ontstaan= niet
meer veranderbaar• Geeft wel zicht op onbedoelde lange
termijneffecten/gevolgen van korte termijn beslissingen (= relatieve autonomie sociale processen)
• Volgende geeft wel zicht op factoren die nu nog spelen en ‘’veranderbaar zijn’’; hier is nog beleid op te maken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Hier gaan we causaal redeneren door te vergelijken• Waar worden de verschillen tussen de landen door
veroorzaakt
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Factoren die hier worden genoemd• Voorschoolse opvang (vanaf 2 jaar in Zweden en
Frankrijk> minder taalachterstand)• Vroege/latere beslissing beroepsonderwijs>algemeen
vormend/ voorbereidend wetenschappelijk onderwijs• Voor + naschoolse opvang• Etc• Etc• Zie NRC 6 okt 2012 : beste land voor een migrantenkind• Maar kijk ook naar factoren positieverwerving: zoals op
volgende dia• Maak met leerlingen van beide artikelen dia’s een
‘daimond 9’
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
. G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Denkvaardigheid . Vergelijken
Is een 1. didactische strategie/leeractiviteit2. vaardigheid maatschappijleer
N.B. Paradox: de denkstap met de meeste leerwinst lieten we weg uit het ML programma voor de HAVO leerlingen!! (motief: zou te moeilijk zijn…).
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vergelijken als didactische strategie c.q.helpt bij onthouden begrijpenMarzano (‘’Wat werkt in de klas’’) noemt vergelijken de meest krachtige didactische strategie (levert meeste leerwinst op)
Denkstap/Methode: gaat om kunnen identificeren van overeenkomsten en verschillen (niet alleen verschillen!!) door:
- Vergelijken (van voorwerpen/situaties en begrippen)- Classificeren (indelen van situaties in categorieën op basis van
gelijksoortige kenmerken)- Creëren van metaforen (identificeren basispatroon over situatie- Creëren van analogieën (identificeren van verbanden tussen
begrippenparen)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Een maatschappijleerles uit 1338 ….door vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vergelijken is ook een denkvaardigheidtypisch voor ML/MW?Onderdeel van het ‘’wetenschappelijk’’ leren denken, leren ‘meten’’,
c.q. conclusies trekken; (subdomein A.3)
Voorbeelden uit ons domein A. onderzoeksvaardigheden informatievaardigheden• vergelijken van ‘’variabelen’’
• Leren classificeren• Leren operationaliseren van variabelen (leren ‘’meten’’)
• Leren generaliseren: • als je een uitspraak doet over een situatie veronderstelt dat vaak een
vergelijking van gegevens (bijvoorbeeld: effect van taakstraffen vs. celstraffen)
NB: wenselijk: Leren betwijfelen!! In plaats van ‘’standpunt’’ innemen?? (wat betekent dat voor opdrachten oefenen/debateren??)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Hulpmiddelen om te vergelijken• Venn-diagram• Vergelijkingsmatrix• Classificeren• Analogieën
Nb: kijk of schema’s in schoolboeken deugen!(b.v. thema’s: vergelijking ideologieën)
Sterkste aanpak is lln zelf schema’s te laten maken/bij elkaar checken/etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Om goed te kunnen vergelijken moet je goed kunnen classificeren (denkv. 2) alle partijen zijn voor een eerlijke verdeling……. en is rechts voor pers vrijheid……
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Venn-diagram
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
..
• Vergelijkingsmatrix: eerst classificeren, dan vergelijkenG.Ruijs LIO dag, maart 2013
Andere voorbeelden van causaal redneren d.m.v. vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Gebruik van tabellen en grafieken- Deductie (DV 3) toepassing van een algemene regel op
een specifieke situatie- Inductie afleiding van een algemene regel uit een
beperkte verzameling specifieke gevallen
- Op de volgende grafiek kan je de theorieën over het ontstaan van criminaliteit toepassen/afleiden (in combinatie van kennis van omgevingsfactoren) maar ook kennis over betrouwbaarheid statistieken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
..
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Mogelijkheden om lln samenhang te laten onderzoeken• Hoogte criminaliteit vergelijken ten opzichte van
• andere periode• andere landen
• Daarbij : oorzaken criminaliteit kunnen benoemen• In verband kunnen brengen met (verandering in)
omgevingsfactoren • hoogte/effectiviteit van straffen kunnen afwegen• Wensen over strafmaat kunnen relateren aan veiligheidsparadox
Of
• Kosten verzorgingstaat • (kwaliteit) regelingen relateren in levensomstandigheden • in vergelijking met mensen in andere
landen/levensomstandigheden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Creatief denken: Scenario’s: oorzaak-gevolg-oplossen + vergelijken+afwegen/beslissen
Mooie oefening: als…. dan …redeneren en dan in
‘’ketens’’ van gevolgen.
Bijvoorbeeld:• Wat zou er gebeuren als de overheid collectieve
goederen X,Y wel/niet zou ‘verzorgen’….?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
‘’Wat als…. dan’’ redenerencausaal redeneren en vergelijkenoWat zou er gebeuren als de leerplicht niet bestondoWat zou er gebeuren als de straffen 2 x zo zwaar
wordenoWat zou er gebeuren als de immigratie stoptoWat zou er gebeuren als de hypotheekrente wordt
afgeschafto Voor huizen boven de 3,5 tono Of helemaal
oWat zou er gebeuren als een vlaktaks wordt ingevoerdoWat zou er gebeuren als abortus niet meer is
toegestaan
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wat als….ode publieke omroep helemaal verdwijnt?owe een districtenstelsel invoeren?owe studiefinanciering (weer) inkomensafhankelijk maken?
owe de kinderbijslag inkomensafhankelijk maken?
Deze vragen zijn betekenisvoller dan leren dat er
kinderbijslag is…
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Leerlijn: als dan…..
• Begin van het jaar: eerst leren redeneren met gegeven factoren
• Op het eind van het jaar met de kennis van ML/MW zelf kunnen redeneren
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Praktische lestips vergelijken• www.gapminder.org of
http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html
• http://www.thedailybeast.com/newsweek/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html
om verschillen in levensomstandigheden te laten zien
ofgebruiken we puberruil om verschillen in levensomstandigheden als voorbeeld te gebruiken voor concepten als collectieve goederen; rollen van de overheid etc.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Creatief (leren) denken:
Op basis van verkennen probleem; in welke
richting oplossing moet worden gezocht; met
welke voorkennis; met welke beperkingen…
• Nieuwe oplossing bedenken (voor een probleem)• Scenario denken (welke ontwikkelingen zijn te
verwachten gegeven X, Y, Z)• Hypothese opstellen• Advies opstellen• Beleidsplan maken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Argumenteren/debatteren
We zouden bij ML/MW lln moeten leren dat kwaliteit van argumenten wordt beoordeeld op
• Een adequate vergelijking kunnen maken• Goede categorieen hanteren• Inductief/deductief redeneren• Oorzaak gevolg/samenhang – oplossings
redenering• Problemen categoriseren (invalshoeken)• Adequaat generaliseren• Waarden dilemma kunnen schetsen• Afweging kunnen maken: leren betwijfelen?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
En hoe dit alles te beoordelen??
Maken van rubrics en denk meer aan:
• Redenering is logisch en goed overwogen
dan in tellen van dingen (noemt drie aspecten)
Brookhart p. 36
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld beoordelings criteria• Conceptual understanding• Computation and execution• Communication• Insights
Onderdelen antwoorden op meerdere niveau’s uitgewerkt• bijvoorbeeld: excellent, volgens standaard, onder
standaard
• Brookhart p36
G.Ruijs LIO dag, maart 2013