diagnostyka chorÓb reumatycznych - reumatologia… · zastosowanie diagnostyczne oznaczeŃ...

48
DIAGNOSTYKA CHORÓB DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH REUMATYCZNYCH

Upload: lythu

Post on 13-Oct-2018

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

DIAGNOSTYKA CHORÓB DIAGNOSTYKA CHORÓB

REUMATYCZNYCHREUMATYCZNYCH

Page 2: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

BIAŁKA OSTREJ FAZYBIAŁKA OSTREJ FAZY

Oznaczanie ilościowe: CRP

Norma do5 mg/l

Ostre zapalenie- wzrost kilkadziesiat/ kilkaset razy (rzs)Wartości bliskie zeru w t.r.u., (nawet w czynnym okresie choroby)

Oznaczanie ilościowe i jakościowe – pozostałe białka

AGP (Alfa-1-kwaśna glikoproteina)ACT, (Anty-chymotrypsyna)AT (anty-trypsyna)transferyna

Page 3: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRPOZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP

1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany zapalne, infekcje, choroby nowotworowe)

2. ocena aktywności stanu zapalnego i monitorowanie przebiegu leczenia np. r.z.s., łuszczycowe zapalenie stawów, dna moczanowałuszczycowe zapalenie stawów, dna moczanowa

3. monitorowanie przebiegu leczenia u chorych na infekcje bakteryjne

4. wykrywanie zakaŜeń bakteryjnych np. infekcji wewnątrzmaciczych z przedwczesnym pęknięciem pęcherza płodowego, wtórnych zakaŜeń w przebiegu tocznia układowego (tu konieczna znajomość poziomu CRP w okresie przed infekcją)

5. wczesne wykrywanie powikłań u chorych w okresie pooperacyjnym

Page 4: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANA ANA -- METODY WYKRYWANIAMETODY WYKRYWANIA

Immunofluorescencja pośrednia Immunofluorescencja pośrednia (kom. Hep(kom. Hep--2010, Hep2010, Hep--2000,Hep2000,Hep--2, skrawki wątroby szczura lub małpy)2, skrawki wątroby szczura lub małpy)

Określamy miano pOkreślamy miano p--ciwciał i ew. typ świeceniaciwciał i ew. typ świecenia

++

Testy immunoenzymatyczne Testy immunoenzymatyczne (ELISA) (ELISA)

Określamy rodzaj pOkreślamy rodzaj p--ciał ciał oraz jego stęŜenieoraz jego stęŜenie

WestrenblotWestrenblotOkreślamy rodzaj pOkreślamy rodzaj p--ciałciał

++

Page 5: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AntygenyAntygeny jądra komórkowegojądra komórkowego Wzór fluorescencjiWzór fluorescencji

PolinukleotydyPolinukleotydy dwuniciowy DNA dwuniciowy DNA

jednoniciowy DNAjednoniciowy DNA

homogennyhomogenny

homogennyhomogenny

TYPY FLUORESCENCJITYPY FLUORESCENCJI

Histony:Histony: H1,H2A, H2B, H1,H2A, H2B, H3,H4H3,H4

homogennyhomogenny

Page 6: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 7: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AUTOPRZECIWCIAŁA W TOCZNIU AUTOPRZECIWCIAŁA W TOCZNIU RUMIENIOWATYM UKŁADOWYMRUMIENIOWATYM UKŁADOWYM

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIACZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIA%%

Dwuniciowy DNADwuniciowy DNA

Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

RNARNA

HistonyHistony

U1U1--nRNPnRNP

6060--9090

7070--9595

5050

9595

3030--4040U1U1--nRNPnRNP

SmSm

SSSS--A (Ro)A (Ro)

SSSS--B (La)B (La)

CyklinaCyklina

KuKu

rRNPrRNP

HspHsp--9090

KardiolipinaKardiolipina

Nukleosomy (ANuA)Nukleosomy (ANuA)

3030--4040

2020--3030

2020--6060

1010--2020

33

1010

1010

5050

4040--6060

5858

Page 8: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

**AntygenAntygen jednoniciowe, zdenaturowane DNA jednoniciowe, zdenaturowane DNA

dwuniciowe, natywne DNA dwuniciowe, natywne DNA

**Funkcje Funkcje dsDNA reagują z epitopami które leŜą w dsDNA reagują z epitopami które leŜą w

szkielecie DNA na zewnątrz, zaś ssDNA wiąŜa się z epitopami szkielecie DNA na zewnątrz, zaś ssDNA wiąŜa się z epitopami

ssDNA/ dsDNAssDNA/ dsDNA

szkielecie DNA na zewnątrz, zaś ssDNA wiąŜa się z epitopami szkielecie DNA na zewnątrz, zaś ssDNA wiąŜa się z epitopami

w obszarze zasad purynowych i pirymidynowychw obszarze zasad purynowych i pirymidynowych

**WystępowanieWystępowanie ssDNA: choroby reumatyczne (trussDNA: choroby reumatyczne (tru--80%, 80%,

zespół Sjogrena 40%, Scleroderma 44%)zespół Sjogrena 40%, Scleroderma 44%)

dsDNA: TRU (60dsDNA: TRU (60--90%) 90%)

Page 9: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

HistonyHistony

**AntygenAntygen są zasadami, związanymi z DNA białkami. są zasadami, związanymi z DNA białkami.

RozróŜnia się 5 typów histonów H1, H2A, H2B, H3, H4 (głównie RozróŜnia się 5 typów histonów H1, H2A, H2B, H3, H4 (głównie

H1 oraz H2B) H1 oraz H2B)

**FunkcjeFunkcje stabilizacja podwójnej spirali DNAstabilizacja podwójnej spirali DNA**FunkcjeFunkcje stabilizacja podwójnej spirali DNAstabilizacja podwójnej spirali DNA

**Występowanie Występowanie toczeń indukowany lekami 95%, toczeń indukowany lekami 95%,

t.r.u. bez genezy jatrogennej (40t.r.u. bez genezy jatrogennej (40--80%)80%)

r.z.s. (15r.z.s. (15--50%) 50%)

Page 10: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AntygenyAntygeny jądra komórkowegojądra komórkowego Wzór fluorescencjiWzór fluorescencji

RybonukleoproteRybonukleoprote--

iny nukleoplazmyiny nukleoplazmy

U1U1--nRNPnRNP

SmSm

SSSS--AA

SSSS--BB

Gruboziarnisty, jaderka negatywneGruboziarnisty, jaderka negatywne

Gruboziarnisty, jaderka negatywneGruboziarnisty, jaderka negatywne

ZiarnistyZiarnisty

ziarnistyziarnisty

TYPY FLUORESCENCJITYPY FLUORESCENCJI

SSSS--BB ziarnistyziarnisty

Antygeny Antygeny

jąderkowejąderkowe

U3U3--nRNPnRNP

RNARNA--Polimeraza IPolimeraza I

PMPM--SclScl

Ziarniste jąderkaZiarniste jąderka

Ziarniste jąderka Ziarniste jąderka

Jąderka homogenneJąderka homogenne

CentromeryCentromery Białka Białka

kinetochorukinetochoru

Typowe b. drobne ziarnistościTypowe b. drobne ziarnistości

Page 11: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 12: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AUTOPRZECIWCIAŁA W PIERWOTNYM AUTOPRZECIWCIAŁA W PIERWOTNYM ZESPOLE SJZESPOLE SJÖÖGRENAGRENA

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIAWYSTĘPOWANIA

%%

SSSS--A (Ro) A (Ro) 4040--9090SSSS--A (Ro) A (Ro)

SSSS--B (La)B (La)

Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

RANARANA

Przewody wyprowadzające Przewody wyprowadzające

ślinianekślinianek

4040--9090

4040--9595

1313

7070

4040--6060

Page 13: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO SSPRZECIWCIAŁA PRZECIWKO SS--AA

SSSS--AA

*Ant*Antyygen gen małamała rryybonubonukkleoproteinleoproteinaa składająca się z jednej składająca się z jednej

cząsteczki cząsteczki RNA (Y1RNA (Y1--, Y3, Y3--, Y4, Y4--, Y5, Y5--RNA) RNA) oraz oraz

dwóch róŜnych białekdwóch róŜnych białek

*Fun*Funkcjakcja przekształcanie mRNA w cząstkę aktywną przekształcanie mRNA w cząstkę aktywną

translacyjnietranslacyjnie

**WystępowanieWystępowanie zespółzespół SjogrenSjogrenaa (40(40--90%)90%)

t.r.u. t.r.u. (20(20-- 60%)60%), ,

pierwotna Ŝółciowa marskość wątroby (20%), pierwotna Ŝółciowa marskość wątroby (20%),

toczeń noworodkowy (100%), toczeń noworodkowy (100%),

mogą powodować wrodzony blok serca u noworodkamogą powodować wrodzony blok serca u noworodka

Page 14: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO SSPRZECIWCIAŁA PRZECIWKO SS--BB

SSSS--BB

*Ant*Antyygen gen fosfoproteinafosfoproteina

*Fun*Funkcjakcja białko wspomagające RNAbiałko wspomagające RNA--polimerazę III,polimerazę III,*Fun*Funkcjakcja białko wspomagające RNAbiałko wspomagające RNA--polimerazę III,polimerazę III,

**WystępowanieWystępowanie zespółzespół SjogrenSjogrenaa (40(40--90%)90%) głównie głównie

u kobiet (29:1)u kobiet (29:1)

toczeń rozsiany (10toczeń rozsiany (10--20%)20%)

Page 15: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AUTOPRZECIWCIAŁA W ZAPALENIU SKÓRNOAUTOPRZECIWCIAŁA W ZAPALENIU SKÓRNO--MIĘSNIOWYM I WIELOMIĘŚNIOWYMMIĘSNIOWYM I WIELOMIĘŚNIOWYM

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIAWYSTĘPOWANIA

%%

PMPM--Scl, Scl,

JoJo--11

5050--7070

2525--3535JoJo--11

MiMi--11

MiMi--22

KuKu

Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

PLPL--7 (syntetaza treonylowa7 (syntetaza treonylowa--tRNA)tRNA)

PLPL--12 (syntetaza alanylowa tRNA)12 (syntetaza alanylowa tRNA)

2525--3535

1010

55

5050

4040--5050

44

33

Page 16: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO PMPRZECIWCIAŁA PRZECIWKO PM--SclScl

PMPM--Scl (PMScl (PM--1)1)

*Ant*Antyygen gen kompleks 16 polipeptydówkompleks 16 polipeptydów

*Fun*Funkcjakcja nie wyjaśnionanie wyjaśniona

**WystępowanieWystępowanie zespółzespół nakładanianakładania (overlap syndrom) (overlap syndrom) ((5500--770%)0%)

łączący objawy zapalenia wieomięśniowego, łączący objawy zapalenia wieomięśniowego,

zapalenia skórnozapalenia skórno--mięśniowego i postępującej twardziny uogólnionejmięśniowego i postępującej twardziny uogólnionej

Page 17: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO JoPRZECIWCIAŁA PRZECIWKO Jo--11

JoJo--11

*Ant*Antyygen gen syntetaza histydylowasyntetaza histydylowa--tRNAtRNA

*Fun*Funkcjakcja dołącza w cytoplazmie aminokwas histydynę do dołącza w cytoplazmie aminokwas histydynę do

odpowiedniego tRNAodpowiedniego tRNA

**WystępowanieWystępowanie polymyositis ze śródmiąŜszowym zwłoknieniem polymyositis ze śródmiąŜszowym zwłoknieniem

płuc (25płuc (25--35%)35%)

Page 18: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIAWYSTĘPOWANIA

%%

AUTOPRZECIWCIAŁA W MIESZANEJ AUTOPRZECIWCIAŁA W MIESZANEJ CHOROBIE TKANKI ŁĄCZNEJCHOROBIE TKANKI ŁĄCZNEJ

U1U1--nRNPnRNP

Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

9595--100100

2020--5050

Page 19: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

AUTOPRZECIWCIAŁA W POSTĘPUJĄCEJ AUTOPRZECIWCIAŁA W POSTĘPUJĄCEJ TWARDZINIE UOGÓLNIONEJ TWARDZINIE UOGÓLNIONEJ (POSTAĆ ROZSIANA)(POSTAĆ ROZSIANA)

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIACZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIA%%

fibrillarynafibrillaryna

PMPM--Scl, włącznie z zespołem Scl, włącznie z zespołem nakładanianakładania

SclScl--7070

RNARNA--polimeraza Ipolimeraza I

55--1010

5050--7070

2525--7070RNARNA--polimeraza Ipolimeraza I

RNPRNP

NORNOR--90 (organizator jąderka)90 (organizator jąderka)

44

rzadkierzadkie

RzadkieRzadkie

AUTOPRZECIWCIAŁA W POSTĘPUJĄCEJ TWARDZINIE AUTOPRZECIWCIAŁA W POSTĘPUJĄCEJ TWARDZINIE UOGÓLNIONEJ (UOGÓLNIONEJ (POSTAĆ OGRANICZONAPOSTAĆ OGRANICZONA))

CentromeryCentromery 8080--9595

Page 20: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 21: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

Wzór fluorescencjiWzór fluorescencji OrganoOrgano--niespecyficzne przeciwciała niespecyficzne przeciwciała cytoplazmatycznecytoplazmatyczne

ZiarnistyZiarnisty

drobno,gęstydrobno,gęsty

siatkowosiatkowo--ziarnistyziarnisty

kroplistykroplisty

Organelle komórkoweOrganelle komórkowe::

mitochondria, rybosomy, mitochondria, rybosomy,

Aparat Golgiego,Aparat Golgiego,

lizosomylizosomy

Szkielet komórkowySzkielet komórkowy::

wiązki włókienwiązki włókien

drobnowłóknistydrobnowłóknisty

filamentyfilamenty

AktynaAktyna

WimentynaWimentyna

CytokeratynaCytokeratyna

ziarnistyziarnisty

drobnoziarnistydrobnoziarnisty

Dalsze białka:Dalsze białka:

JoJo--11

PLPL--77

Page 22: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 23: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO MITOCHONDRIOM (AMA)MITOCHONDRIOM (AMA)

Przeciwciało Przeciwciało przeciwprzeciw

ChorobaChoroba RozpowszechnienieRozpowszechnienie

%%

M2M2 Pierwotna Ŝółciowa marskość Pierwotna Ŝółciowa marskość wątroby (wysokie miana)wątroby (wysokie miana)

Postępująca twardzina Postępująca twardzina uogólnionauogólniona

9696

77--2525uogólnionauogólniona

M4M4 Pierwotna Ŝółciowa marskość Pierwotna Ŝółciowa marskość wątroby wątroby

5555

M9M9 Pierwotna Ŝółciowa marskość Pierwotna Ŝółciowa marskość wątrobywątroby

Wczesne stadium (M2 neg)Wczesne stadium (M2 neg)

M2 pozytywneM2 pozytywne8282

4040

Page 24: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE AUTOIMMUNOLOGICZNEGO ZAPALENIA AUTOIMMUNOLOGICZNEGO ZAPALENIA

WĄTROBYWĄTROBY

1. cechy zapalenia w biopsji

2. obecność autoprzeciwciał (A�A, ASMA, SLA/LP)2. obecność autoprzeciwciał (A�A, ASMA, SLA/LP)

3. hypergammaglobulinemia

4. negatywne badania serologiczne w kierunku HBV i HCV

5. antygeny HLA B8, DR3 lub DR4

Page 25: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 26: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

Wzór fluorescencjiWzór fluorescencji AntygenyAntygeny związane z mitozą,związane z mitozą,

struktury mitotycznestruktury mitotyczne

CentrioleCentriole 11--2 punkty na biegunach2 punkty na biegunach

Włókna wrzeciona Włókna wrzeciona Włókna wychodzące z centriol Włókna wychodzące z centriol Włókna wrzeciona Włókna wrzeciona kariokinetycznegokariokinetycznego

Włókna wychodzące z centriol Włókna wychodzące z centriol

Strefa podziałuStrefa podziału równikowyrównikowy

Page 27: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 28: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

INTERPRETACJA WYNIKÓW IPINTERPRETACJA WYNIKÓW IP

Komórki wątroby szczuraKomórki wątroby szczura Komórki HepKomórki Hep--20102010

rozcieńczenia surowicyrozcieńczenia surowicy

1:201:20 1:801:80

1:401:40

1:801:80

1:1601:160

1:1601:160

1:3601:360

1:6401:640

Page 29: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANA ANA -- METODY WYKRYWANIAMETODY WYKRYWANIA

Immunofluorescencja pośrednia (IP)Immunofluorescencja pośrednia (IP)(kom. Hep(kom. Hep--2010, Hep2010, Hep--2000,Hep2000,Hep--2, skrawki wątroby szczura lub małpy)2, skrawki wątroby szczura lub małpy)

Określamy miano pOkreślamy miano p--ciwciał i ew. typ świeceniaciwciał i ew. typ świecenia

++ ++

Testy immunoenzymatyczne Testy immunoenzymatyczne

(ELISA) (ELISA) Określamy rodzaj pOkreślamy rodzaj p--ciał ciał

oraz jego stęŜenieoraz jego stęŜenie

WestrenblotWestrenblotOkreślamy rodzaj pOkreślamy rodzaj p--ciał ciał

++ ++

Page 30: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 31: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany
Page 32: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANA ANA -- METODY WYKRYWANIAMETODY WYKRYWANIA

Immunofluorescencja pośrednia (IP)Immunofluorescencja pośrednia (IP)(kom. Hep(kom. Hep--2010, Hep2010, Hep--2000,Hep2000,Hep--2, skrawki wątroby szczura lub małpy)2, skrawki wątroby szczura lub małpy)

Określamy miano pOkreślamy miano p--ciwciał i ew. typ świeceniaciwciał i ew. typ świecenia

WestrenblotWestrenblot

++++

Testy immunoenzymatyczne Testy immunoenzymatyczne (ELISA) (ELISA)

Określamy stęŜenieOkreślamy stęŜenie pp--ciała ciała oraz jego rodzajoraz jego rodzaj

WestrenblotWestrenblotOkreślamy rodzaj pOkreślamy rodzaj p--ciałciał

Page 33: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

Metoda ELISAMetoda ELISA

Mikropłytka z antygenami

RozcienczoneRozcienczone surowicesurowice

Pipetujemy: 100 µl do dolka

Inkubacja:Inkubacja: 30 min30 minInkubacja:Inkubacja: 30 min30 min

płukanie:300 µl wash buffer do dołka 3x3x

Page 34: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

chromogen/substrate solution

Pipetujemy: 100 µl do dołka

IncubacjaIncubacja:: 15 min15 min

stop solution

Pipetujemy: 100 µl do dołka

Odczyt absorbancji: przy dlugosci fali 450 nm

Page 35: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIWJĄDROWE PRZECIWCIAŁA PRZECIWJĄDROWE W REUMATOIDALNYM ZAPALENIU STAWÓWW REUMATOIDALNYM ZAPALENIU STAWÓW

ANTYGENANTYGEN CZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIACZESTOŚĆ WYSTĘPOWANIA%%

histonyhistony

Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

1515--5050

88Jednoniciowy DNAJednoniciowy DNA

U1U1--nRNPnRNP

RANARANA

88

33

9090--9595

Page 36: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

MARKERY REUMATOIDALNEGOMARKERY REUMATOIDALNEGOZAPALENIA STAWÓWZAPALENIA STAWÓW

GenetGenetyyccznezne• HLA-D4, HLA-DRB-1*0401, *0404, *0405, *0408• �on-HLA markery 2q34, 2q35

AutoAutoprzciwciałaprzciwciała• Czynnik Reumatoidalny•A�A•Anty-CCP•Anty-filigrannin•Anty-filigrannin

Odpowiedź ostrej fazyOdpowiedź ostrej fazy• Białka ostrej fazy: CRP, SA• Cytokiny: IL-1, T�F, IL-6

BiochemicBiochemicznezne markermarkeryy metabolizmu kostnegometabolizmu kostnego:• Osteokalcyna• Fosfataza zasaddowa- frakcja kostna• Deoxypiridynolina• CTx, �Tx

Page 37: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

CZYNNIK CZYNNIK REUMATOIDREUMATOIDALNYALNY

*Antygen domena CH2 i CH3 regionu Fc immunoglobuliny IgG

Metody oznaczaniaMetody oznaczania

1. metoda rozcieńczeniowa1. metoda rozcieńczeniowa((wykrywanie TYLKO wykrywanie TYLKO RFRF klasy klasy IgMIgM))((wykrywanie TYLKO wykrywanie TYLKO RFRF klasy klasy IgMIgM))

-- TestTest latelateksowyksowy ((dodatniedodatnie:: 11::4040))

-- WaalerWaaler--RoseRose (WR)(WR) testtest ((wynikwynik dodatnidodatni 11::8080))

22.. ELISAELISAoznaczanieoznaczanie wszystkichwszystkich klasklas RFRF:: IgM,IgM, IgA,IgA, IgG,IgG,

Page 38: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

WYSTĘPOWANIE CZYNNIKA REUMATOIDALNEGO WYSTĘPOWANIE CZYNNIKA REUMATOIDALNEGO OBEC�Y �IEOBEC�Y

CHOROBY REUMATYCZ�E

�Reumatoidalne zapalenie stawów� Zespół Sjogrena (pierwotny i wtórny)� Toczeń rumieniowaty układowy� Scleroderma układowa� PM/DM�MCTD� Krioglobulinemia

• Choroba zwyrodnieniowa stawów• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa• Choroby metaboliczne (dna, chondrokalcynoza)• Choroba Lyme

CHOROBY I�FEKCYJ�E

• Bakteryjne zapalenie wsierdzia• Gruźlica• Kiła •Wirusowe zapalenie wątroby• Trąd

• Ropne zapalenie stawów• Zapalenie stawów w przebiegu HIV

CHOROBY �IEI�FEKCYJ�E

•Rozlane śródmiąższowe zapalenie płucRozlane śródmiąższowe zapalenie płuc•• Przewlekłe aktywne zapalenie wątrobyPrzewlekłe aktywne zapalenie wątroby••Marskość wątrobyMarskość wątroby•• SarkoidozaSarkoidoza••MakroglobulinemiaMakroglobulinemia•• Zdrowi w starszym wieku > 60 lat (5Zdrowi w starszym wieku > 60 lat (5--30%)30%)

do 60 rz ( 1do 60 rz ( 1--5%)5%)

Page 39: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIW BIAŁKU PRZECIWCIAŁA PRZECIW BIAŁKU CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP)CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP)

CHOROBACHOROBA AntyAnty--CCP dodatnieCCP dodatnie%%

Reumatoidalne zapalenie stawówReumatoidalne zapalenie stawów 9797

Toczeń rumieniowaty układowyToczeń rumieniowaty układowy

Zespół SjogrenaZespół Sjogrena

Twardzina UkładowaTwardzina Układowa

Zapalenie Zapalenie wielomęśniowe/skórnomięśniowewielomęśniowe/skórnomięśniowe

Zdrowa kontrolaZdrowa kontrola

88

33

55

00

00

Page 40: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

PRZECIWCIAŁA PRZECIW BIAŁKU PRZECIWCIAŁA PRZECIW BIAŁKU CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP),CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP),

antianti--cycliccyclic citrullinatedcitrullinated peptidepeptide antibodiesantibodies -- aCCPaCCP są przeciwciałami głównie są przeciwciałami głównie klasy klasy IgGIgG, wiąŜącymi syntetyczne cykliczne peptydy zawierające , wiąŜącymi syntetyczne cykliczne peptydy zawierające cytrulinęcytrulinę..

Antygen: zsyntetyzowany z zachowaniem struktury IIIAntygen: zsyntetyzowany z zachowaniem struktury III--rzędowejrzędowejrzędowejrzędowej

Czułość: 80% (wczesna fazaCzułość: 80% (wczesna faza-- 79%)79%)

Specyficzność: 97%Specyficzność: 97%

Page 41: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ZNACZENIE PRZECIWCIAŁ antyZNACZENIE PRZECIWCIAŁ anty--CCPCCP

•• wysoko specyficzne dla RAwysoko specyficzne dla RA

•• obecne przed manifestacją kliniczną RZSobecne przed manifestacją kliniczną RZS

Pojawienie się przeciwciał Pojawienie się przeciwciał aCCPaCCP we krwi moŜe nawet na 10we krwi moŜe nawet na 10--14 lat wyprzedzać 14 lat wyprzedzać Pojawienie się przeciwciał Pojawienie się przeciwciał aCCPaCCP we krwi moŜe nawet na 10we krwi moŜe nawet na 10--14 lat wyprzedzać 14 lat wyprzedzać wystąpienie objawów, ze znacznym wzrostem częstości ich występowania 1,5 wystąpienie objawów, ze znacznym wzrostem częstości ich występowania 1,5 roku przed klinicznym ujawnieniem się RZSroku przed klinicznym ujawnieniem się RZS

•• wysoka wartość prognostyczna dla formy nadŜerkowejwysoka wartość prognostyczna dla formy nadŜerkowej

Page 42: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

CZUŁOŚĆ PRZECIWCIAŁ PRZECIW BIAŁKU CZUŁOŚĆ PRZECIWCIAŁ PRZECIW BIAŁKU CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP)CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP)

PanelPanel nn AntiAnti--CCPCCP

NNowoowo zzdiagnodiagnozowanezowane

rzsrzs

500500 79%79%

RRZS powyŜej 2 latZS powyŜej 2 lat 699699 80%80%

Czułość dla rzsCzułość dla rzs 11511151 80%80%

Page 43: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

SPECYFICZNOŚĆ PRZECIWCIAŁ PRZECIW SPECYFICZNOŚĆ PRZECIWCIAŁ PRZECIW BIAŁKU CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP) BIAŁKU CYKLICZNEMU CYTRULINY (CCP)

oraz CZYNNIKA REUMATOIDALNEGOoraz CZYNNIKA REUMATOIDALNEGO

SpecyficznośćSpecyficzność antyanty--CCP CCP oraz oraz RFRF--IgMIgM

Zdrowa kontrolaZdrowa kontrola

Anty Anty --CCPCCP RFRF--IgMIgM

Zdrowa kontrolaZdrowa kontrola

TRUTRU

MCTDMCTD

Zespół Zespół SjogrenSjogrenaa

TwardzinaTwardzina

RZSRZS

0 %0 %

8%8%

0%0%

3 %3 %

5%5%

97%97%

21 %21 %

46%46%

10%10%

73%73%

65%65%

62%62%

Page 44: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

KORELACJA antyKORELACJA anty--CCP/ RFCCP/ RF--IgMIgM

RF-IIggMM(ELISA) DAWCY KRWI N=196

pozytywne negatywne

Anty-CCP pozytywne 0 0

Anty-CCP negatywne 37 159

RF-IIggMM(ELISA)RZSPOWYŻEJ 2 LAT

pozytywne negatywne

Anty-CCP pozytywne 365 33

Anty-CCP negatywne 48 58

Page 45: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

RODZAJ ŚWIECENIA ANTYGEN JEDNOSTKA CHOROBOWA

cA�CA

Proteinaza 3

Ziarniniak Wegenera

pANCA Mieloperoksydaza Syndrom Churg-Straus

Polyarteritis nodosa pANCA Elastaza Ulcerative colitis,

Chorba Crohna, primary sclerosing cholangitis, toczeń rumieniowaty układowy

pANCA Katepsyna G Ulcerative colitis, primary sclerosing cholangitis primary sclerosing cholangitis choroba Crohna

pANCA Lizozym Ulcerative colitis, primary sclerosing cholangitis choroba Crohna

pANCA Laktoferryna Ulcerative colitis, primary sclerosing cholangitis, choroba Crohna, toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów

Page 46: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

cANCAcANCA

Świecenie na granulocytach utrwalonych etanolem / wątrobaŚwiecenie na granulocytach utrwalonych etanolem / wątroba

pANCApANCA

ANAANA

Page 47: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANCA ANCA -- METODY WYKRYWANIAMETODY WYKRYWANIA

cANCApANCA

Page 48: DIAGNOSTYKA CHORÓB REUMATYCZNYCH - reumatologia… · ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYCZNE OZNACZEŃ ILOŚCIOWYCH CRP 1. badanie przesiewowe (wykrywanie chorób o podłoŜu organicznym : stany

ANA / ANCAANA / ANCA

ANA +pANCA pANCA (anty -MPO)

ANA

granulocyty etanol/wątroba

granulocyty formaldehyd/Hep-2