DIGESTIVNI DIGESTIVNI SISTEMSISTEM

Lučenje Lučenje pankreasa i pankreasa i

tankog crijevatankog crijeva

PANKREAS PANKREAS (Gušterača(Gušterača))

-Pankreas je velika složena žlijezda-Pankreas je velika složena žlijezda-Smještena u-Smještena u gornjem dijelu stomaka u gornjem dijelu stomaka u visini drugog lumbalnog pršljena iza visini drugog lumbalnog pršljena iza želudca i dvanaestopalačnog crijeva želudca i dvanaestopalačnog crijeva neposredno ispred kičmeneposredno ispred kičme-Težine između 50 i 150 g-Težine između 50 i 150 g

Sastoji se od:Sastoji se od:

1.glave sa produžetkom1.glave sa produžetkom2.srednjeg dijela,tijela2.srednjeg dijela,tijela3.dugačkog suženog 3.dugačkog suženog dijela,repadijela,repa

Fiziološka uloga pankreasaFiziološka uloga pankreasa

Pankreas ima dvostruku ulogu:Pankreas ima dvostruku ulogu:

1.Egzokrina funkcija-izlučuje sokove1.Egzokrina funkcija-izlučuje sokove potrebne za preradu hrane u potrebne za preradu hrane u crijevimacrijevima koji se mješaju sa žuči iz jetrekoji se mješaju sa žuči iz jetre2.Endokrina funkcija-luči hormone u 2.Endokrina funkcija-luči hormone u krvkrv koji djeluju u drugim dijelovima koji djeluju u drugim dijelovima tijelatijela

Egzokrina funkcijaEgzokrina funkcija

Ogleda se u lučenju pankreasnog sokaOgleda se u lučenju pankreasnog sokačiji su osnovni sastojci enzimi za varenječiji su osnovni sastojci enzimi za varenjehrane:hrane:-tripsin-tripsin-himotripsin-himotripsin-lipaza-lipaza-fosfolipaza-fosfolipaza-amilaza-amilaza-elastaza-elastaza-nukleaza-nukleaza

-Dnevno čovjek izluči oko 1000mL -Dnevno čovjek izluči oko 1000mL sokasoka

-Tripsin i himotripsin učestvuju u -Tripsin i himotripsin učestvuju u varenju proteina;izlučuju se u varenju proteina;izlučuju se u neaktivnom obliku kao tripsinogen i neaktivnom obliku kao tripsinogen i himotripsinogen aktiviraju se tek kad himotripsinogen aktiviraju se tek kad dospiju u tanko crijevodospiju u tanko crijevo-Crijevna enterokinaza ih aktivira-Crijevna enterokinaza ih aktivira-Lipaza se takođe luči u neaktivnom -Lipaza se takođe luči u neaktivnom oblikuoblikuaktivira se u tankom crijevu pomoću aktivira se u tankom crijevu pomoću žučižučiLipaza djeluje na emulgovane mastiLipaza djeluje na emulgovane masti-Amilaza razlaže skrob-Amilaza razlaže skrob

-Veoma je značajno da se enzimi-Veoma je značajno da se enzimipankreasnog soka ne aktiviraju pankreasnog soka ne aktiviraju prijeprijenego što se izluče u tanko nego što se izluče u tanko crijevo,jercrijevo,jermogu da svare sam pankreasmogu da svare sam pankreas

-Inhibitora tripsina sprečava -Inhibitora tripsina sprečava aktivaciju tripsina i drugih enzima aktivaciju tripsina i drugih enzima unutar sekretornih ćelija,u unutar sekretornih ćelija,u acinusima i kanalima pankreasa acinusima i kanalima pankreasa

Lučenje bikarbonatnih Lučenje bikarbonatnih jonajona

-Epitelne ćelije i izvodni kanali -Epitelne ćelije i izvodni kanali pankreasa sekretuju jone bikarbonata ipankreasa sekretuju jone bikarbonata i

voduvodu

-Time se obezbjeđuju alkalije u -Time se obezbjeđuju alkalije u pankreasnompankreasnom

soku koje služe za neutralizaciju soku koje služe za neutralizaciju kiseline dospijele izkiseline dospijele iz želudca u želudca u duodenumduodenum

Regulacija lučenja Regulacija lučenja pankreasapankreasa

U izazivanju sekrecije pankreasa značajna U izazivanju sekrecije pankreasa značajna su 4su 4

stimulusa:stimulusa:

-Acetilholin-Acetilholin

-Gastrin-Gastrin

-Holecistokinin-Holecistokinin

-Sekretin-Sekretin

FaFaze pankreasne sekrecijeze pankreasne sekrecije

-Cefalična faza-Cefalična faza

-Gastrična faza-Gastrična faza

-Interstinalna faza-Interstinalna faza

Endokrina funkcijaEndokrina funkcija-Endokrina funkcija pankreasa se ogleda u -Endokrina funkcija pankreasa se ogleda u raduradu

ćelija grupisanih u tzv.Langerhansova ćelija grupisanih u tzv.Langerhansova ostrvcaostrvca

-Ova ostrvca su razbacana po egzokrinom -Ova ostrvca su razbacana po egzokrinom pankreasupankreasunajviše ih ima u repu pankreasanajviše ih ima u repu pankreasa-Langerhansova ostrvca se sastoje iz 3 tipa ćelija:-Langerhansova ostrvca se sastoje iz 3 tipa ćelija:alfa,beta i deltaalfa,beta i delta-Alfa ćelije izlučuju glukagon,a beta ćelije luče-Alfa ćelije izlučuju glukagon,a beta ćelije lučeinsulin.Insulin i glukagon su sa antagonističkiminsulin.Insulin i glukagon su sa antagonističkimdejstvom:dok insulin smanjuje koncentraciju dejstvom:dok insulin smanjuje koncentraciju glukoze uglukoze ukrvi glukagon je povećava.krvi glukagon je povećava.-Delta ćelije luče hormon somatostatin koji inhibira -Delta ćelije luče hormon somatostatin koji inhibira sekrecijusekrecijuostalih hormonaostalih hormona-Povećana koncentracija glukoze(šecera) u krvi- -Povećana koncentracija glukoze(šecera) u krvi- nedovoljno lučenje insulina-nagomilavanje glukoze-nedovoljno lučenje insulina-nagomilavanje glukoze-Diabetes millitusDiabetes millitus

Poremećaji funkcije Poremećaji funkcije pankreasapankreasa

-Akutno i hronično zapaljenje pankreasa-Akutno i hronično zapaljenje pankreasa

-Karcinom pankreasa-Karcinom pankreasa

-Adenom endokrinog pankreasa-Adenom endokrinog pankreasa

-Razvojne anomalije pankreasa-Razvojne anomalije pankreasa

-Dijabetes tipa 1-Dijabetes tipa 1

Tanko crijevoTanko crijevo

Lučenje sluzi iz Brunerovih Lučenje sluzi iz Brunerovih žlijezdažlijezda

-U prvih nekoliko centimetara između-U prvih nekoliko centimetara između pilorusa i pilorusa i

Vaterove papile na mjestuVaterove papile na mjestu gdje se pankreasni sokgdje se pankreasni sok

i i žuči prazne u duodenum nalazi se veliki brojžuči prazne u duodenum nalazi se veliki broj

složenih mukoznih žlijezda-Brunerove žlijezdesloženih mukoznih žlijezda-Brunerove žlijezde

-Ove žlijezde luče sluz u odgovoru na:-Ove žlijezde luče sluz u odgovoru na:

1.Taktilne stimuluse na površini mukoze1.Taktilne stimuluse na površini mukoze

2.Stimulaciju vagusa koja izaziva sekreciju 2.Stimulaciju vagusa koja izaziva sekreciju uporedouporedo

sa porastom želudčane sekrecijesa porastom želudčane sekrecije

3.Gastrointestinalne hormone posebno sekretin3.Gastrointestinalne hormone posebno sekretin

-Funkcija sluzi koju sekretuju -Funkcija sluzi koju sekretuju BruneroveBrunerovežlijezde jeste zaštita duodenalnog žlijezde jeste zaštita duodenalnog zida od digestije želudčanim zida od digestije želudčanim sokomsokom-Sekretinom stimulisana sekrecija -Sekretinom stimulisana sekrecija tihtihžlijeza sadrži velike količine žlijeza sadrži velike količine bikarbonatnih jona koji neutrališu bikarbonatnih jona koji neutrališu hlorovodoničnu kiselinu iz želudca hlorovodoničnu kiselinu iz želudca u duodenumu duodenum-Brunerove žlijezde inhibiše -Brunerove žlijezde inhibiše simpatičkasimpatičkastimulacijastimulacija

Liberkinijeve kripteLiberkinijeve kripte-Na unutrašnjoj površini tankog crijeva nalaze -Na unutrašnjoj površini tankog crijeva nalaze sese

male jamice-Liberkinijeve kriptemale jamice-Liberkinijeve kripte

-One leže između resica koje su pokrivene -One leže između resica koje su pokrivene epitelom sastavljenim od 2 tipa ćelija:epitelom sastavljenim od 2 tipa ćelija:

1.Peharaste ćelije-koje sekretuju sluz koja 1.Peharaste ćelije-koje sekretuju sluz koja oblažeoblaže

i štiti crijevnu površinui štiti crijevnu površinu

2.Veliki broj enterocita koji u kriptama sekretuju2.Veliki broj enterocita koji u kriptama sekretuju

velike količine vode i elektrolita; i na površini velike količine vode i elektrolita; i na površini resica resica

reapsorbuju vodu i elektrolite zajedno sa reapsorbuju vodu i elektrolite zajedno sa krajnjim krajnjim

produktima digestijeproduktima digestije

Mehanizmi lučenja vodenastog Mehanizmi lučenja vodenastog sekretasekreta

-Dva sekretorna procesa:-Dva sekretorna procesa:

1.Aktivna sekrecija hlora u kripte1.Aktivna sekrecija hlora u kripte

2.Aktivna sekrecija jona bikarbonata2.Aktivna sekrecija jona bikarbonata

Enzimi u soku tankog Enzimi u soku tankog crijevacrijeva

-Epitelne ćelije sluznice,posebno one koje -Epitelne ćelije sluznice,posebno one koje pokrivaju resice,sadrže enzime za varenje,kojipokrivaju resice,sadrže enzime za varenje,koji

vare nešto hranjljivih supstrata,dok se one vare nešto hranjljivih supstrata,dok se one apsorbujuapsorbuju

kroz epitel.kroz epitel.

-To su sledeći enzimi:-To su sledeći enzimi:

-pepitidaze za cijepanje malih peptida u -pepitidaze za cijepanje malih peptida u aminokiselineaminokiseline

-4 enzima za cijepanje disaharida u monosaharide-4 enzima za cijepanje disaharida u monosaharide

-male količine crijevne lipaze neutralnih masti -male količine crijevne lipaze neutralnih masti

Regulacija lučenja u Regulacija lučenja u tankom crijevutankom crijevu

-Lokalni stimulusi-Lokalni stimulusi

-Hormonska regulacija-Hormonska regulacija