Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến...

8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…

http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 1/86

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TR ƯỜ NG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

TRƯƠNG THỊ THƯ HƯỜNG

ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI

PARACETAMOL, IBUPROFEN VÀ CAFEIN

TRONG CHẾ PHẨM BẰNG

BIẾN ĐỔI ĐẠO HÀM, WAVELET PHỔ TỶ

ĐỐI VÀ PHÂN TÍCH ĐA BIẾN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢ C HỌC

HÀ NỘI 2015

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM



BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TR ƯỜ NG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

TRƯƠNG THỊ THƯ HƯỜNG

ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI

PARACETAMOL, IBUPROFEN VÀ CAFEINTRONG CHẾ PHẨM BẰNG

BIẾN ĐỔI ĐẠO HÀM, WAVELET PHỔ TỶ

ĐỐI VÀ PHÂN TÍCH ĐA BIẾN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC

CHUYÊN NGÀNH: KIỂM NGHIỆM THUỐC- ĐỘC CHẤT

MÃ SỐ: 60720410

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Đặng Hoàng

Nơi thực hiện đề tài: Bộ môn Hóa phân tích – Độc chất

Thời gian thực hiện: 08/2014 - 08/2015

HÀ NỘI 2015




LỜI CẢM ƠN

Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành nhất tới PGS. TS

Vũ Đặng Hoàng người thầy đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, động viên tôi hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Th.S Đồng Thị Hà Ly và Dược sĩ

Nguyễn Mai Hương đã giúp đỡ tận tình tôi trong suốt quá trình làm luận văn.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô và anh chị kĩ thuật viên của

bộ môn Hóa phân tích và Độc chất đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời

gian tôi thực hiện đề tài. Tôi xin được cảm tới toàn thể cán bộ, giảng viên trường đại học Dược Hà Nội

vì sự dìu dắt, dạy bảo tôi trong những năm tháng học tập tại trường.

Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn giúp đỡ

khích lệ tôi trong suốt thời gian tôi học tâ p.

Hà Nội, ngày 11 tháng 8 năm 2015

Học viên

Trương Thị Thư Hường

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú



MỤC LỤC

MỤC LỤC ..............................................................................................

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................................................

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ ............................................

ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ................................................................. 3

1.1. PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ TỬ NGOẠI - KHẢ KIẾN .. 3

1.1.1. Định luật Lambert-Beer ................................................................. 3

1.1.2. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi đạo hàm

phổ tỷ đối….. .......................................................................................... 4

1.1.2.1. Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không .................... 8

1.1.2.2. Phương pháp đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép ...................... 9

1.1.2.3. Phương pháp đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp ............... 10

1.1.3.Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi wavelet

phổ tỷ đối….. .......................................................................................... 121.1.3.1. Nguyên lý wavelet. .............................................................. 12

1.1.3.2. Định nghĩa wavelet. ............................................................. 15

1.1.3.3. Biến đổi wavelet liên tục. ..................................................... 16

1.1.4.Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp phân tích đa

biến….. ................................................................................................... 20

1.1.4.1. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính. ................................ 20

1.1.4.2. Hê đa phương trình hồi quy tuyến tính. ................................ 22

1.1.4.3. Bình phương tối thiểu thông thường. ................................... 23







1.2. TỔNG QUAN VỀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................ 25

1.2.1. Một số đặc điểm lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein 25

1.2.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen và cafein trong hỗn

hợp ba thành phần ................................................................................... 26CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. .. 28

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGUYÊN LIỆU VÀ THIẾT BỊ. ................................ 28

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................. 28

2.1.2. Nguyên liệu và thiết bị ................................................................. 28

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. .................................................... 29

2.2.1. Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời PA, IB và CA bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến 29

2.2.2. Ứng dụng các phương pháp quang phổ, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa

biến định lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm ................. 30

2.2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm ........................................................... 30

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. ............................................ 31

3.1. CHUẨN BỊ DUNG MÔI. ................................................................. 313.2. CHUẨN BỊ MẪU NGHIÊN CỨU. .................................................. 31

3.3. XÂY DỰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG...................... 323.3.1. Xác định khoảng cộng tính ánh sáng ............................................ 32

3.3.2. Chọn bước sóng định lượng ......................................................... 34

3.3.2.1 Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối. ........................... 34

a. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không

. ............................................................................................................... 34 b. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia kép ............. 39

c. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp ...... 43







3.3.2.2. Phương pháp phân tích đa biến. .................................................. 48

a. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính ..................................... 48

b. Bình phương tối thiểu thông thường và hệ đa phương trình hồi quy tuyến

tính .......................................................................................................... 493.3.3. Khảo sát khoảng tuyến tính ......................................................... 53

3.3.4. Khảo sát độ lặp, độ đúng của phép định lượng ............................ 56

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN, KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................. 63

4.1. BÀN LUẬN ..................................................................................... 63

4.2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 66

TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................







DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CA : Cafein

CLS : Classical Least Squares

ĐHPTĐ : Đạo hàm phổ tỷ đối

HPLC : High Performance Liquid Chromatography

IB : Ibuprofen

MeOH : Methanol

MLRC : Multi-linear regression calibration

PA : Paracetamol

PTĐ : Phổ tỷ đối

STT : Số thứ tự

TLRC : Tri-linear regression-calibration

UV – Vis : Ultraviolet – Visible







DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

STT Bảng Tên bảng Trang

1 1.1 Một số tính chất lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein 25

2 1.2 Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen vàcafein trong hỗn hợp ba thành phần

26

3 3.1 Phương trình hồi quy tuyến tính của PA, IB và CA tại ba bướcsóng định lượng

49

4 3.2 Ma trận nồng độ X 50

5 3.3 Kết quả định lượng 21 dung dịch ma trận nồng độ X theo các

phương pháp phân tích đa biến: TLRC, CLS, MLRC.

52

6 3.4 Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ

tỷ đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp 53

7 3.5 Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi wavelet phổ

tỷ đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp. 54

8 3.6 Kết quả định lượng PA, IB, CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ

57

9 3.7 Kết quả định lượng PA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối

58

10 3.8 Kết quả định lượng IB trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối

59

11 3.9 Kết quả định lượng CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối 60

12 3.10 So sánh thống kê toán học về độ lặp và độ đúng của các phương pháp quang phổ với độ tin cậy 95%

61







DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ

STT Hình Tên hình Trang

1 1.1 Phổ hấ p thụ và đạo hàm của d ải phổ tuân theo định luật

phân bố Gauss.

5

2 1.2 Phổ hấp thụ (a), phổ đạo hàm bậc 2 (b) và bậc 4 (c) (dải phổ nét chấm có cùng vị trí và cường độ nhưng độ rộnggấp đôi); Phổ hấp thụ của trans -stilbene trongcyclohexane (d) và phổ đạo hàm bậc 2 (e), bậc 4 (f)tương ứng.

6

3 1.3 Phổ đạo hàm đối bậc 1 của acid acetylsalicylic (ACA):(a1) 8 µg/ml; (b1) 12 µg/ml; (c1) 16 µg/ml; (d1) 20µg/ml; (e1) 24 µg/ml; và của acid ascorbic (ASCA) (a2)8 µg/ml; (b2) 12 µg/ml; (c2) 16 µg/ml; (d2) 20 µg/ml;(e2) 24 µg/ml (16 µg/ml paracetamol (PAR) là số chia)trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) (∆λ = 8 nm)

9

4 1.4 Sự trùng lặp của phổ đạo hàm tỷ đối bậc 1 của: (a1) 16µg/ml acid acetylsalicylic nguyên chất và hỗn hợp 16µg/ml acid acetylsalicylic, 16 µg/ml acid ascorbic và 12

µg/ml paracetamol (28 µg/ml paracetamol + 28 µg/mlacid ascorbic làm số chia); (b1) 16 µg paracetamolnguyên chất và (b2) hỗn hợ p 16 µg/ml paracetamol, 16µg/ml acid acetylsalicylic và 16 µg/ml acid ascorbic (12µg/ml acid acetylsalicylic + 12 µg/ml acid ascorbic là sốchia); (c1) 12 µg/ml acid ascorbic nguyên chất và (c2)hỗn hợp 12 µg/ml acid ascorbic, 16 acid acetylsalicylicvà 12 µg/ml paracetamol (20 µg/ml acid acetyl salicylic+ 20 µg/ml paracetamol là số chia) trong methanol và

HCl 0,2M (1: 3)

10







5 1.5 Phổ hấp thụ của phức Zn2+ (nồng độ 0,1, 0,5, 1,0 và 1,5µg.ml-1) với 1-(2-pyridylazo)-2-naphthol (5.10-4 mol.l-1)tại pH 9,2 trong môi trường mixen (a) và phổ đạo hàm

bậc 1 của phổ tỷ đối thứ hai với ∆λ=1 nm (b)

12

6 1.6 Biến đổi Fourier 13

7 1.7 Biến đổi Fourier thời gian ngắn 14

8 1.8 Biến đổi wavelet 14

9 1.9 Mô tả các miền biến đổi của tín hiệu 15

10 1.10 Sóng sin và wavelet 15

11 1.11 Ba dạng hàm wavelet 16

12 1.12 Hàm ψ(t) của họ biến đổi symlets 17

13 1.13 Hàm ψ(t) của biến đổi Mexica Hat 17

14 1.14 Phổ đồ trước (A) và sau (B) khi được loại nhiễu bằngwavelet liên tục.

18

15 1.15 Phổ hấp thụ (A) và phổ được biến đổi wavelet (B) của

dãy dung dịch Trimethoprim (nét liền) 4 – 28 mg/L vàSulphamethoxazol (nét chấm) 2 – 26 mg/L.

19

16 3.1a Phổ hấp thụ của PA 32,5 mg/L, IB 20 mg/L,CA 2,5 mg/L, phổ cộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Glotasic vớihàm lượng PA, IB, CA tương ứng

33

17 3.1b Phổ hấp thụ của PA 30 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/ L, phổ cộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Bidi-Ipalvicvới hàm lượng PA, IB, CA tương ứng

34

18 3.2 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L, IB 12 – 32 mg/L, chế phẩm Bidi – Ipalvic vớisố chia CA 2 mg/L

35







19 3.3 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L, IB 12 – 32 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvicvới số chia CA 2 mg/L

36

20 3.4 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi -Ipalvic vớisố chia PA 32,5mg/L

37

21 3.5 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic vớisố chia PA 32,5 mg/L

38

22 3.6 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 20 mg/L, PA 20 – 40 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5

mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)

40

23 3.7 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 – 40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)

41

24 3.8 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 12 – 32 mg/L, PA 30 mg/L, CA 2 mg/L), IB 20

mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(PA 30 mg/L + CA 2 mg/L)

42

25 3.9 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 12 -32 mg/L, PA 30 mg/L, CA 2mg/L), IB 20 mg/Lvà chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp (PA30 mg/L + CA 2 mg/L)

43

26 3.10 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 -40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5

mg/L và chế phẩm Bidi - Ipalvic với số chia đầu là dungdịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đốidung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L

44







27 3.11 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 -40 mg/L+ IB 20 mg/L+ CA 2 mg/L), PA 32,5mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu làdung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ

tỷ đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L

45

28 3.12 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 32 mg/L + IB 20 mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L), CA 2mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu là dungdịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷđối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L

47

29 3.13 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp

(PA 32,5 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), CA 2 mg/L

và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu là dung dịch

chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đối

dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L

48







1

ĐẶ T V ẤN ĐỀ

Phối hợp thuốc là một xu hướng trong điều trị hiện nay, với mục đích nâng

cao hiệu quả cũng như giảm thiểu các tác dụng không mong muốn.

Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt không cần kê đơn được sử dụng khá phổ biến, nhưng ít có tác dụng chống viêm. Để khắc phục nhược điểm này,

paracetamol thường được kết hợp với các thuốc chống viêm không steroid

(NSAIDs) như i buprofen. Cafein là một xanthin alkaloid có nhiều trong các hạt cà

phê, hạt cola, hạt cacao hay chè. Cafein có tác dụng kích thích thần kinh trung

ương làm giảm cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ. Ngoài ra, cafein còn có tác dụng gây

co mạch, làm giảm cường độ cũng như thời gian đau. Do vậy , dùng kết hợp caf ein

không những tăng tác dụng giảm đau của paracetamol lên nhiều lần mà còn giúp

cho bệnh nhân tỉnh táo hơn.

Hiện nay, trên thị trường Việt Nam đã có nhiều chế phẩm có chứa hỗn hợp ba

thành phần paracetamol, ibuprofen và cafein như Glotasic (Công ty cổ phần dược

phẩm Glomed), Bidi – Ipalvic (Công ty CPDP Bidiphar 1), Ibu – Acetalvic (Công

ty CPDP T.Ư Vidipha). Để định lượng đồng thời các hoạt chất trong các chế phẩm

này, sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) thường được sử dụng. Với mong muốn đề

xuất một phương pháp định lượng mới dựa trên sự kết hợp của quang phổ UV và

các thuật toán hiện đại trong lĩnh vực xử lý tín hiệu số, đề tài: "Định lượng đồng

thời Paracetamol, Ibuprofen và Cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm,

wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến" được tiến hành với mục tiêu:

- Xây dựng phép định lượng đồng thời các hoạt chất trong hỗn hợp ba thành

phần paracetamol, ibuprofen và cafein bằng phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến.







2

- Ứng dụng phép định lượng này để xác định hàm lượng của paracetamol,

ibuprofen và cafein trong một số chế phẩm đang lưu hành trên thị trường







3

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN

1.1. PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ TỬ NGOẠI – KHẢ KIẾN(UV – Vis).

1.1.1. Định luật Lambert – Beer.

Khi cho bức xạ đơn sắc đi qua một môi trường có chứa chất hấp thụ quang

thì độ hấp thụ của bức xạ tỷ lệ với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dày của môi

trường hấp thụ (dung dịch hấp thụ). Mối quan hệ này tuân theo định luật Lambert –

Beer và được biểu diễn bằng phương trình:

A (D, E) = lgT

1 = lg

I

I 0 = K.C.l )1.1(

A: độ hấp thụ (hay còn gọi là mật độ quang D, hoặc độ tắt E)

T: độ truyền qua (hay còn gọi là độ thấu quang), đặc trưng cho độ trong suốt

(về mặt quang học) của dung dịch.

Trong đó:

T =0

I

I x 100 (%) )2.1(

I0: Cường độ ánh sáng đơn sắc tới dung dịch.

I: Cường độ ánh sáng đơn sắc sau khi đã qua dung dịch.

K: Hệ số hấp thụ, phụ thuộc vào bản chất, môi trường, bước sóng ánh sáng đơn sắc

và đặc trưng cho bản chất chất tan trong dung dịch.

l: Bề dày lớp dung dịch.

C: Nồng độ chất tan trong dung dịch.







4

Điều kiện áp dụng định luật Lambert – Beer:

- Chùm tia sáng phải đơn sắc.

- Dung dịch phải nằm trong khoảng nồng độ thích hợp.

- Dung dịch phải trong suốt.

- Chất thử phải bền trong dung dịch và bền dưới tác dụng của tia UV – Vis.

1.1.2. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi đạo

hàm phổ tỷ đối

Cơ sở của phương pháp phổ đạo hàm:

Theo định luật Lambert – Beer ta có:

Độ hấp thụ: l C K A .. (1.3)

Có thể lấy đạo hàm bậc 1, bậc 2 hoặc bậc cao hơn của độ hấp thụ A đối với

bước sóng λ. Ta được:

l C d

dK

d

dA

(1.4)

l C d K d

d Ad

2

2

2

2

(1.5)

Vì độ dày l của lớp dung dịch luôn không đổi và tại một bước sóng nhất định

đạo hàm của K là một hằng số, nên giá trị đạo hàm của A chỉ còn phụ thuộc tuyến

tính với nồng độ C của dung dịch.

Phổ đạo hàm của hỗn hợp nhiều chất:

Phổ đạo hàm của hỗn hợp nhiều chất có tính chất cộng tính:

nhh A A A A ...21

(1.6)

d

dA

d

dA

d

dA

d

dAnhh

...21

(1.7)







5

2

2

2

2

2

2

1

2

2

2

... d

Ad

d

Ad

d

Ad

d

Ad nhh

(1.8)

Trong đó: 1, 2,.., n là chất 1, chất 2,…, chất n.

Hình 1.1. Phổ hấ p thụ và đạo hàm của d ải phổ tuân theo định luật phân bố Gauss

Hình 1.1 biểu diễn phổ hấp thụ và các phổ đạo hàm tương ứng của một dải phổ tuân theo định luật phân bố Gauss. Theo tính chất của đạo hàm, ta có thể nhận

thấy:

- Các cực trị ở đạo hàm bậc n sẽ có giá trị 0 tại đạo hàm bậc n + 1 còn các

điểm uốn ở đạo hàm bậc n lại trở thành cực trị ở đạo hàm bậc kế tiếp. Do đó, xuất

phát từ 1 peak ban đầu sau n lần đạo hàm sẽ cho n cực trị mới được gọi là cực trị ảo

(virtual extrema) hay các vệ tinh (satellites).

- Sự xuất hiện của các cực trị ảo này sẽ làm tăng khả năng phân tích phổ hấp

thụ ban đầu. Hình 1.2 minh họa cho sự chuyển dạng từ phổ UV – Vis sang phổ đạo

hàm cho thấy thông tin thu được trên phổ đạo hàm nhiều hơn phổ hấp thụ ban đầu







6

(số cực trị tăng khi số bậc đạo hàm tăng) có thể ứng dụng được trong phân tích

định tính [9].

Hình 1.2. Phổ hấ p thụ (a), phổ đạo hàm bậc 1 (b), phổ đạo hàm bậc 4 (c) (d ải phổ

của 2 chấ t có cùng vị trí và cùng độ cao nhưng có độ r ộng g ấp đôi); phổ hấ p thụ

của trans – stillben trong cyclohexan (d) và phổ đạo hàm bậc 2 (e), bậc 4 (f) tương

ứ ng [43]

Hiện nay, quang phổ đạo hàm được dùng để định lượng các chất thông qua

phép lấy đạo hàm bằng kỹ thuật điện tử (analog differentiation) và kỹ thuật số

(digital diffenrentiation) vì chúng có khả năng tạo ra các phổ đạo hàm bậc cao (n >

2). Để sử dụng thuật toán trong phép lấy đạo hàm, phổ hấp thụ phải được số hóa

với khoảng chênh lệch về bước sóng ∆. Độ lớn của ∆ được lựa chọn tùy theo độ

rộng của dải phổ được khảo sát và độ rộng khe sáng của máy quang phổ sử dụng

[17]. Trong số các thuật toán lấy đạo hàm, hàm đa biến Savitzky – Golay được sử

dụng phổ biến nhất để tạo ra tín hiệu đạo hàm của phổ hấp thụ và các đườ ng congthu được từ các nguồn tín hiệu khác nhau [18]. Nguyên tắc của thuật toán này là

miêu tả một cửa số phổ có chứa 2n + 1 bước sóng trên toàn phổ hấp thụ bằng một

hàm đa thức bậc m có dạng như sau:







7

0 ⋯ (1.9)

Với n và m là các thông số tùy chọn. Bậc của đa thức có thể là hai – ba hoặc

bốn – năm tùy theo hình dạng của đường cong.

Với các hệ số 0, , ..., thu được, các đạo hàm tại bước sóng 0 (bướcsóng trung tâm của cửa số phổ) được tính như sau: |=0 2 ⋯ −

(1.10)

=0 2 ⋯ 1 − 2 (1.11)

33 =0 63 ⋯ 1 2−3 63 (1.12)

Sau khi giá trị đạo hàm tại điểm 0 được xác định, cửa sổ phổ này được dịch

chuyển thêm một bước sóng về phía tay phải để tạo nên một cửa sổ mới. Qui trình

được tiếp diễn cho đến khi cửa sổ phổ chứa điểm cuối cùng của toàn dải phổ khảo

sát. Sử dụng phương pháp này có thể thu được phổ đạo hàm từ bậc một tới bậc năm

tùy theo bậc của hàm đa thức [49].

Một nhược điểm điển hình của phổ đạo hàm là tỉ số tín hiệu – nhiễu giảm đi

đáng kể với phổ đạo hàm bậc cao. Để khắc phục nhược điểm này, các máy quang

phổ luôn được bố trí thiết bị lọc nhiễu tương tự (analog filtering) hoặc kỹ thuật số

(digital filtering). Thuật toán Savitzky – Golay cũng được áp dụng để làm trơn phổ

đạo hàm khi coi điểm trung tâm của đoạn đường cong được xây dựng theo hàm đa

thức là điểm mới được làm trơn.

Giá trị của điểm yk bất kỳ trên đường cong được làm trơn thành (yk )s bằng phương pháp Savitzky – Golay có thể biểu diễn bằng phương trình sau:

∑ +=−∑ =− (1.13)







8

Trong đó: Ai là trọng số (weighting coefficient) hay số nguyên tích chập

(convolution integer).

Độ rộng của dải phổ được làm trơn (N) sẽ trải dài từ giá trị của bước sóng

k – n đi qua k tới k + n. Theo lý thuyết N có thể thay đổi từ 5 đến 25 (các số lẻ). Nếu N càng lớn hiệu quả của phép làm trơn sẽ càng tăng (nhiễu giảm đi nhiều) tuy

nhiên hình dạng của phổ sẽ bị biến dạng. Đáng chú ý, tỉ số tín hiệu – nhiễu được

cải thiện không chỉ phụ thuộc vào bậc của đa thức, N mà còn phụ thuộc vào số lần

làm trơn phổ.

1.1.2.1.Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không (Zero-crossing ratio spectra

derivative spectrophotometry)

Xét dung dịch có ba thành phần S1, S2, và S3 có tính chất cộng tính ánh sáng.

Khi đó: 33 (1.14)

Chia phổ hấp thụ của dung dịch cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn một

trong ba chất, giả sử là S1:

0, 330, 0, 0, 3 30,

(1.15)

Đạo hàm phổ tỷ đối, ta được: 0,

0, 0, 3

30, 0,

3 30, (1.16)

Việc lựa chọn bước sóng để định lượng là bước sóng mà phổ tỷ đối của chất

S2 với dung dịch chuẩn S1 có đạo hàm bằng 0 còn đạo hàm của phổ tỷ đối của S3

với dung dịch chuẩn S1 khác 0 (hình 1.3).







9

Hình 1.1. Phổ đạo hàm t ỷ đố i bậc 1 của acid acetylsalicylic (ACA): (a1 ) 8 µg/ml;

(b1 ) 12 µg/ml; (c1 ) 16 µg/ml; (d 1 ) 20 µg/ml; (e1 ) 24 µg/ml; và của acid ascorbic(ASCA) (a2 ) 8 µg/ml; (b2 ) 12 µg/ml; (c2 ) 16 µg/ml; (d 2 ) 20 µg/ml; (e2 ) 24 µg/ml (16

µg/ml paracetamol (PAR) là số chia) trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) (∆λ = 8

nm) [35].

1.1.2.2.Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép (Double divisor ratio spectra derivative

spectrophotometry)

Trong phương pháp này dung dịch chuẩn S1 được thay bằng dung dịch chuẩn

của hai thành phần S1 và S2 có nồng độ lần lượt là và : , +,+, ,+, (1.17)

Tại một vùng bước sóng hoặc một số bước sóng nhất định, số hạng thứ nhất

trong phương trình (1.17) không đổi, do đó khi lấy đạo hàm:

, ,+,(1.18)

Khi , phương trình (1.18) trở thành:

,

+ . (1.19)







10

Phương trình (1.19) cho thấy tín hiệu phổ đạo hàm tỷ đối không phụ thuộc

vào nồng độ của S1 và S2 trong mẫu thử. Các bước sóng mà tại đó tín hiệu phổ đạo

hàm cực đại hay cực tiểu thường được lựa chọn để định lượng thành phần S3 (Hình

1.4).

Hình1.2. S ự trùng l ặ p của phổ đạo hàm t ỷ đố i bậc 1 của: (a1 ) 16 µg/ml acid

acetylsalicylic nguyên chấ t và hỗ n hợ p 16 µg/ml acid acetylsalicylic, 16 µg/ml acid

ascorbic và 12 µg/ml paracetamol (28 µg/ml paracetamol + 28 µg/ml acid

ascorbic làm số chia); (b1 ) 16 µg paracetamol nguyên chấ t và (b2 ) hỗ n hợ p 16

µg/ml paracetamol, 16 µg/ml acid acetylsalicylic và 16 µg/ml acid ascorbic (12

µg/ml acid acetylsalicylic + 12 µg/ml acid ascorbic là số chia); (c1 ) 12 µg/ml acid

ascorbic nguyên chấ t và (c2 ) hỗ n hợ p 12 µg/ml acid ascorbic, 16 acid

acetylsalicylic và 12 µg/ml paracetamol (20 µg/ml acid acetyl salicylic + 20 µg/ml

paracetamol là số chia) trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) [35].

1.1.2.3.Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp (Successive ratio spectra derivative

spectrophotometry)

Độ hấp thụ của dung dịch ba thành phần S1, S2, S3: 33 (1.20)

Chia cả hai vế của phương trình (1.20) cho phổ hấp thụ của một dung dịch

chuẩn của S3:







11

0, 30, 30, (1.21)

Khi lấy đạo hàm bậc 1 theo bước sóng, phương trình (1.21) trở thành:

0, 30, 30, (1.22)

Lặp lại phép chia và lấy đạo hàm ở trên nhưng thay số chia bằng

(tương ứng với phổ đạo hàm tỷ đối bậc 1 của dung dịch chuẩn gồm

hai chất S2 và S3), kết quả cuối cùng thu được:

0, (

30,) 3 0,

(1.23)

Trong phương trình (1.23), đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp tỷ lệ với

nồng độ của S1, không phụ thuộc vào nồng độ của hai chất còn lại. Do đó, phương

pháp này có thể định lượ ng S1 trong hỗn hợp 3 thành phần (hình 1.5)







12

Hình 1.3. Phổ hấ p thụ của phứ c Zn2+ (nồng độ 0,1, 0,5, 1,0 và 1,5 µg.ml -1 ) vớ i 1-

(2-pyridylazo)-2-naphthol (5.10-4 mol.l -1 ) t ại pH 9,2 trong môi trườ ng mixen (a) và

phổ đạo hàm bậc 1 của phổ t ỷ đố i thứ hai với ∆λ=1 nm (b) theo phương trình

(1.23) [16].

1.1.3. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi

wavelet phổ tỷ đối

1.1.3.1. Nguyên lý wavelet

Trong xử lý tín hiệu, phép biến đổi Fourier là một công cụ toán học quan trọng

vì nó là cầu nối cho việc biểu diễn tín hiệu giữa miền không gian và miền tần số,

việc biểu diễn tín hiệu trong miền tần số đôi khi có lợi hơn là việc biểu diễn trong

miền không gian (hình 1.6).







13

Hình 1.6. Biến đổi Fourier

Biến đổi Fourier của tín hiệu x(t) và biến đổi ngược của nó, X(f), được xác

định bới biểu thức sau:

(1.24)

Mặc dù có nhiều hiệu quả trong trong phân tích các tín hiệu tuần hoàn và các

phép chập tín hiệu, phép biến đổi Fourier còn có hạn chế do thông tin về thời gian

đã bị biến mất khi biến đổi sang miền tần số. Với nhiều tín hiệu có chứa các thông

số động (ví dụ: trôi, nghiêng, biến đổi đột ngột, khởi đầu và kết thúc của các sựkiện), phân tích Fourier không thích hợp để phát hiện chúng.

Để khắc phục khuyết điểm này, Gabor, D. (1946) đã áp dụng phép biến đổi

Fourier cửa sổ (WFT, Windowed Fourier Transform) hay còn được gọi là phép

biến đổi Fourier thời gian ngắn (STFT. Short Time Fourier Transform) cho từng

đoạn nhỏ của tín hiệu (cửa sổ) [38]. Ý tưởng này là sự cục bộ của biến đổi Fourier,

sử dụng hàm cửa số xấp xỉ trung tâm nơi định vị. Tín hiệu nguyên thủy được phânthành từng đoạn bằng cách nhân với một hàm cửa số, sau đó thực hiện biến đổi

Fourier (hình 1.7). Nhược điểm chính của phép biến đổi này là khi kích thước cửa

sổ được chọn thì tất cả các tần số được phân tích với cùng độ phân giải thời gian và







14

tần số. Do vậy, khi phân tích tín hiệu nhiều thành phần tần số hoặc thời gian, phép

biến đổi này chỉ cho độ phân giải tương đối về tần số tốt với các tín hiệu có thời

gian tồn tại ngắn. Nói một cách khác, phép biến đổi này bị khống chế bởi nguyên lý

bất định Heisengber (không thể xác định chính xác cùng một lúc cả vị trí lẫn vậntốc của một hạt) cho các thành phần tần số cao và tần số thấp trong tín hiệu [39].

Hình 1.7. Biến đổi Fourier thời gian ngắn

Khi phân tích tín hiệu nhiều thành phần tần số hoặc thời gian, phép biến đổi

FWT chỉ cho độ phân giải tương đối về tần số tốt với các tín hiệu có thời gian tồn

tại ngắn, để đáp ứng được yêu cầu độ phân giải ổn định với các tín hiệu có nhiều

thành phần thời gian và tần số, phép dời đơn giản trong phép biến đổi trên đã được

thay thế bằng phép dời và đổi thang độ. Điều này dẫn đến sự ra đời của phép biến

đổi wavelets (hình 1.8) [41].

Hình 1.8. Biến đổi wavelet







15

Phân tích wavelet cho phép sử dụng các khoảng thời gian dài khi cần thông tin

tần số thấp chính xác hơn, và miền ngắn hơn đối với thông tin tần số cao.Vậy phân

tích wavelet không dùng một miền thời gian – tần số, mà là miền thời gian – tỷ lệ

(hình 1.9).

Hình 1.9. Mô tả các miền biến đổi của tín hiệu

1.1.3.2. Định nghĩa wavelet

Wavelet là dạng các sóng nhỏ có thời gian duy trì tới hạn với giá trị trung bình bằng 0. So với sóng sin thì sóng sin không có khoảng thời gian giới hạn – kéo dài

từ âm vô cùng đến dươ ng vô cùng. Trong khi sóng sin là tr ơn tru và có thể dự đoán,

wavelet lại bất thường và bất đối xứng (hình 1.10).

Hình 1.10. Sóng sin và wavelet







16

Phân tích wavelet là phép chia tách tín hiệu thành các phiên bản dịch vị và tỷ

lệ (co dãn) của một hàm đơn hay gọi là hàm mẹ wavelet. Vì vậy, tín hiệu với thay

đổi nhanh có thể phân tích tốt với một wavelet bất ổn định hơn là với một sóng sin

tr ơ n. Các đặc tính cục bộ sẽ được miêu tả tốt hơn với các wavelet. Phép biến đổiwavelet có tính linh động cao do có thể lựa chọn các hàm wavelet khác nhau trong

họ hàm wavelet (hình dạng của hàm wavelet phù hợp với tín hiệu cần phân tích) để

kết quả phân tích tốt nhất. Hiện nay, người ta đã xây dựng được khoảng vài chục

các họ hàm wavelet khác nhau nhằm áp dụng cho nhiều mục đích phân tích đa

dạng (ví dụ: hình 1.11) [41].

Hình 1.11. Ba dạng hàm wavelet

a) Wavelet Haar b) Wavelet Daubechies c) Wavelet Morlet

1.1.3.3. Biến đổi wavelet liên tục (Continuous Wavelet Transform – CWT)

Bằng cách lấy thang tỉ lệ (scaling) và dịch chuyển một hàm thời gian ψ(t) gọi

wavelet mẹhay wavelet cơ sở, ta được một họ wavelet:

(1.25)

Trong đó a là thông số thang tỉ lệ chỉ sự co giãn của wavelet, b là thông số

dịch chuyển chỉ vị trí thời gian của wavelet.

Dạng sóng tổng quát của các wavelet trong cùng họ được bảo toàn trong mọi

co giãn và tịnh tiến. Biến đổi wavelet liên tục (CWT) của một hàm thời gian (tín

hiệu) x(t) được định nghĩa như sau:







17

Trong đó * chỉ liên hiệp phức, chỉ tích nội. Biến đổi wavelet Wx(a,b) diễn

tả sự tươngquan giữa tín hiệu x(t) và wavelet , ( )

a b t .

Biến đổi thuận ở trên là phân tích, ngược lại là tổng hợp để phục hồi tín hiệu

thời gian. Hình 1.12 và 1.13 biểu diễn hàm ψ(t) của các họ biến đổi wavelet liên

tục: Symlets và Mexican Hat [32].

Hình 1.12. Hàm ψ(t) của họ biến đổi symlets

Hình 1.13. Hàm ψ(t) của biến đổi Mexican Hat

Trong lĩnh vực phân tích phổ, biến đổi wavelet đã chứng minh được khả năng

ưu việt trong phép loại nhiễu nền giúp cải thiện độ chính xác của phép định lượng

bằng quang phổ hơn 30% so với mô hình loại nhiễu bằng phổ đạo hàm bậc hai hoặc

tiền xử lý phổ bằng phép hiệu chỉnh thang chia nhân và cộng đơn thuần [41]. Sử

dụng phép biến đổi wavelet liên tục đã cải thiện đáng kể tỷ số tín hiệu – nhiễu đồng

thời không làm thay đổi vị trí và bề rộng của peak ban đầu (hình 1.14)







18

Hình 1.14. Phổ đồ trước (A) và sau (B) khi được loại nhiễu bằng

wavelet liên tục

Việc định lượng đồng thời hai thành phần chủ yếu được tiến hành bằng kỹ

thuật tìm giao điểm không của phổ được biến đổi (ví dụ: hình 1.15).







19

Hình 1.15. Phổ hấp thụ (A) và phổ được biến đổi wavelet (B) của dãy dung dịchTrimethoprim (nét liền) 4 – 28 mg/L và Sulphamethoxazol (nét chấm) 2 – 26 mg/L.

Mũi tên chỉ bước sóng định lượng [24].







20

1.1.4. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp phân tích

đa biến (Multivariate analysis)

Phương trình hồi quy tuyến tính của 2 yếu tố là nồng độ và độ hấp thụ trong

phép đo quang chất phân tích X ở bước sóng λi có thể biểu diễn bằng công thức: AXi = bXi CX + aXi (1.26)

Với AXi: độ hấp thụ của chất phân tích X ở bước sóng λi

CX: nồng độ của chất phân tích X (µg/ml)

bXi: độ dốc của đường hồi quy

aXi: hệ số chắn của đường hồi quy

Các hệ số chắn chỉ ra sự khác biệt giữa giá trị lý thuyết và tính toán.

1.1.4.1. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính (Tri – linear regression –

calibration – TLRC)

Các giá trị độ hấp thụ của một hỗn hợp của ba chất phân tích (X, Y, Z) được

xác định tại 3 bước sóng (λi= 1, 2 và 3), có thể được biểu diễn bằng 3 phương trình

sau:

(1.27)

Trong đó:

Amix1, Amix2, Amix3 là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X, Y, Z

tại 3 bước sóng đã chọn.

bX1,2 và 3, bY1,2 và 3 bZ1,2 và 3 là độ dốc của đường hồi quy. aXYZ1, aXYZ2, aXYZ3 là tổng hệ số chắn của đường hồi quy ở 3 bước sóng

(aXYZ1 = aX1+ aY1 + aZ1, aXYZ2 = aX2 + aY2 + aZ2 và aXYZ3 = aX3 + aY3 + aZ3)

Phương trình (1.27) có thể được xây dựng thành ma trận như sau:







21

∗ (1.28)

Nếu ma trận hấp thụ Amix1,2 và 3, và ma trận hệ số chắn aXYZ1,2 và 3 là các ma

trận có cùng kích thước, thì hiệu số Amix – aXYZ là ma trận thu được bằng cách trừ

đi các số hạng của aXYZ từ các số hạng tương ứng của Amix. Do vậy phương trình

(1.28) có thể viết như sau:

∗ (1.29)

Hoặc đơn giản hơn:

3× 3×3 . 3× (1.30)

Ma trận b tương ứng với các giá trị độ dốc của đường hồi quy tuyến tính

được gọi là ma trận K:

(1.31)

Trong trường hợp này, để tính toán nồng độ của chất phân tích, X, Y và Z

trong hỗn hợp, ma trận (Amix – aXYZ)3 x 1 được nhân với giá trị nghịch đảo (K -1)3 x 3

của ma trận K 3 x 3 và có thể viết như sau: 3× −3×3 ∗ 3× (1.32)

Đây là cơ sở lý thuyết toán học của phương pháp TLRC để phân tích hỗn

hợp đa thành phần. Có thể nhận thấy, nồng độ của từng chất trong hỗn hợp ba

thành phần có thể xác định được bằng luật Cramer.







22

1.1.4.2. Hệ đa phương trình hồi quy tuyến tính (Multi – linear regression

calibration – MLRC):

Độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X,Y,Z được xác định ở n bước sóng

(λi = 1, 2,…., n), có thể được biểu diễn bằng các phương trình sau:

…

… (1.33)

Với Amix1, Amix2 …. và Amix n là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X,Y, Z tại n bước sóng đã chọn (từ λ1 đến λn), bX1, bX2…bXn, bY1, bY2….bYn,

bZ1, bZ2….bZn là độ dốc của n đường hồi quy, aXYZ1, aXYZ2, …..aXYZn, là tổng hệ số chắn

của đường hồi quy ở n bước sóng (aXYZ1 = aX1+ aY1 + aZ1,….)

Trong những điều kiện ma trận, đa phương trình (1.33) ở trên có thể biểu

diễn như sau:

[ …… ] [ …… ……

…… ] ∗ [ …… ] (1.34)

Hay đơn giản hơn:

[

…… ]

[

……

……

…… ]

∗

(1.35)

Dạng thu gọn: × ×3 ∗ 3× (1.36)

Như đã giải thích ở trên, ma trận giá trị độ dốc được gọi là ma trận K:







23

×3

[

……

……

…… ]

(1.37)

Các ma trận (Amix a)n x 1 và K n x 3 được nhân với nghịch đảo (K’)3 x n của

ma trận K n x3 và có thể viết như sau: ′3× × ′3××3 ∗ 3× (1.38)

Nồng độ của các hợp chất X, Y, Z trong hỗn hợp có thể được tính bằng công

thức sau:

3×

3×

×3

3×3−

∗ −

3×

×

×

(1.39)

Trong trường hợp này, mô hình MLRC dựa trên lý thuyết của đại số tuyến

tính, còn được gọi là toán ma trận.

1.1.4.3. Bình phương tối thiểu thông thường (Classical Least Squares - CLS):

Phương pháp này dựa trên việc sử dụng các giá trị độ hấp thụ ở các bước

sóng đã chọn để phân tích quang phổ định lượng hệ thống hỗn hợp nhiều thành

phần có chứa n hợp chất [23], [50]. Gọi A1

1 (1%, 1 cm) là giá trị độ hấp thụ riêng

của ba hợp chất, X, Y và Z, độ hấp thụ của hỗn hợp này được miêu tả bằng một hệ

phương trình với n ẩn số như sau:

A1 = α1CX + β1CY + γ1CZ

A2 = α2CX + β2CY + γ2CZ

………………… (1.40)

…………………

An = αnCX + βnCY + γnCZ

Với A1, A2 …. và An là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X, Y, Z, α 1,2

…n, β1,2 …n và γ1,2 …n biểu thị giá trị A11 tính toán cho X, Y và Z tương ứng ở λ1,2 …n ,

CX,CY và CZ là nồng độ của X, Y và Z.







24

Sử dụng ký hiệu ma trận, hệ phương trình với ba ẩn số (1.37) có thể được

viết lại như dưới đây:

[

…… ] [

…… …… …… ] ∗ hoặc:

A = E*C (1.41)

Sử dụng các phương trình tính toán tương tự như đã được trình bày trong

mục 1.1.4.2 để xác định nồng độ của X, Y và Z trong hỗn hợp của chúng.







25

1.2. TỔNG QUAN VỀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

1.2.1. Một số đặc điểm lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein

Bảng 1.1. Một số tính chất lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein

PAR.ACETAMOL IBUPROFEN CAFEIN TLTK

Công

thức

C8H9 NO2 (M = 151,16) C13H18O2(M = 206,3) C8H10 N4O2 (M = 194,19) [3]

Tênkhoahọc

N-(4-hydroxyphenyl)

acetamide; p-hydroxyacetanilid

hay 4-hydroxyacetanilid.

Α-methyl-4-(2-

methylpropyl)benzene-acetic

acid

hay p-isobutyl hydratropic acid

3,7 – Dihydro – 1,3,7 –

trimethyl- 1H-purine-2,6-

dione

hay 1,3,7-trimethylxanthine;

[3]

Tínhchất

- Bột kết tinh trắng, không mùi,vị đắng nhẹ.

- Hơi tan trong nước, tan trong

methanol, và dung dịch kiềm.

- Bột kết tinh màu trắng haytinh thể không màu.

- Không tan trong nước, tan vô

hạn trong dicloromethan.

- Tinh thể trắng, mịn hay bộtkết tinh trắng

- Hơi tan trong nước, dễ tan

trong nước sôi, chloroform

[2,3]

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.Q

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSP

W.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

g góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú



1.2.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen và cafein

trong hỗn hợp ba thành phần.

Bảng 1.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen vàcafein trong hỗn hợp ba thành phần.

STT Phương

pháp

Thành phần Nguyên tắc TLTK

1

HPLC

Paracetamol,

cafein,

phenolbarbital

Pha động : Methanol : đệm Kali

dihydrophosphat (45:55), pH 4,5

Cột: C18150 x 4,6 mm, 5 µm

Detector: 216 nm

Tốc độ dòng: 1,0 ml/phút

Thể tích tiêm: 20 µl

[10]

2 Paracetamol,

riboflavin,

clorpheniramin

Pha động : Methanol : đệm

Phosphat (35:65), pH 4,5

Cột: C18 250 x 4,6 mm, 5 µm

Detector: 216 nm



[4]

3 Paracetamol,

dextromethophan,

loratadin

Pha động : Acetonitril : đệm Kali

dihydrophosphat, pH 2,8

Cột: C18 150 x 4,6 mm, 5 µm

Detector: 216 nm



[8]




4 Paracetamol,

Butalbital, cafein

Pha động: 800 mg KH2PO4 trong

1100 ml H2O, thêm MeOH vừa

đủ 2000 ml Cột: C18 250 x 4 mm, 5 µm

Detector: 216 nm

Tốc độ dòng: 2 ml/phút

Thể tích tiêm: 20 µl/phút

[53]

5 Quang

phổ

Paracetamol,

cafein,

propylphenazon

PĐH bậc 4 tại 263,2 nm (PAR),

230,0 nm (CAF), và 256,6 nm

(propylphenazon) trong H2SO4

0,1N.

Khoảng nồng độ tuyến tính:

Paracetamol : 5 – 25 mg/mL,

propylphenazon: 5 – 25 mg/mL,

cafein: 1,0 - 5,0 mg/mL.

[48]




CHƯƠNG 2

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. ĐỐI TƯỢNG - NGUYÊN LIỆU VÀ THIẾT BỊ 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

1) Viên nén Glotasic của công ty cổ phần dược phẩm GLOMED:

- SĐK: VD – 6230 – 08.

- Số lô: 1307006

2) Viên nang Bidi – ipalvic của công ty cổ phần dược phẩm BIDIPHAR 1:

- SĐK: VD – 16501 – 12.- Số lô: 0312

3) Viên nang Ibu – acetalvic của công ty cổ phần dược phẩm trung ương

VIDIPHA:

- SĐK: VD – 13515 – 10.

- Số lô: 900175

Ba biệt dược có công thức cho 1 viên như sau:

Glotasic Bidi - ipalvic Ibu – acetalvic

Paracetamol 325 mg 300 mg 300 mg

Ibuprofen 200 mg 200 mg 200 mg

Cafein 25 mg 20 mg 20 mg

2.1.2. Nguyên liệu và thiết bị

- Nguyên liệu:

+ Chất chuẩn:

Paracetamol (PA): hàm lượng: 99,5%.

Ibuprofen (IB): hàm lượng: 100,1%

Cafein (CA): hàm lượng: 99,9%




+ Dung môi: Nước cất 2 lần, đệm phosphat pH 7,2

- Thiết bị:

+ Máy quang phổ hai chùm tia UNICAM UV30 (ThermoSpectronic) đượckết nối với máy tính (chạy hệ điều hành Window XP) với phần mềm chuyên

dụng Vision 32. Chế độ đo: Start Lamda: 200 nm – Stop Lamda: 325 nm;

Data Mode: Absorbance; Band width: 1,5 nm; Scan Speed: Intelliscan

nm/min; Data Interval: Very High Res

+ Phần mềm Matlab 2009

+ Phần mềm Microsoft EXCEL với Add – in XLSTAT

+ Cuvet thạch anh bề dày 1 cm

+ Máy lọc chân không: “Vacuubrand GMBH + CO KG”

+ Máy đo pH “EUTECH INSTRUMENTS pH 510”

+ Máy lọc nước: “Maxima Ultra pure water (ELga)”

+ Máy siêu âm: “Ultrasonic LC 60H”

+ Cân phân tích “Sartorius”

+ Các dụng cụ khác: bình định mức (10; 25; 100 mL), pipet chính xác (1;

2; 4; 5; 10; 20 mL), pipet tự động 1000 L, cốc có mỏ, đũa thủy tinh, ống

đong, phễu lọc, giấy lọc băng xanh.

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.2.1. Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời PA, IB và CA bằng

các phương pháp biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa

biến.

* Các phương pháp biến đổi phổ tỷ đối

- Chọn khoảng nồng độ có sự phụ thuộc tuyến tính với các giá trị đạo hàm,

wavelet phổ tỷ đối.

- Chọn bước sóng định lượng thích hợp.

- Kiểm tra độ lặp lại và độ đúng của phương pháp.




* Phương pháp phân tích đa biến

- Chọn giá trị trung tâm của ma trận nồng độ X

- Chọn khoảng nồng độ để xây dựng ma trận nồng độ X - Chọn bước sóng định lượng thích hợp

- Kiểm tra độ lặp lại và độ đúng của phương pháp

2.2.2. Ứng dụng các phương pháp quang phổ, wavelet phổ tỷ đối và phân

tích đa biến định lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm

Tiến hành định lượng đồng thời PA, IB và CA trong cùng một mẫu bằng

các phương pháp biến đổi phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ.

2.2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm

Sự phụ thuộc tuyến tính của nồng độ với các giá trị độ hấp thụ, đạo hàm

và wavelet được thiết lập bằng phương pháp bình phương tối thiểu với hệ số

xác định của đường chuẩn (R 2) 0,990. So sánh độ lặp của các phương pháp

bằng kiểm định Bartlett và so sánh các giá trị trung bình bằng phân tích

phương sai (ANOVA) với độ tin cậy 95%.

Giá trị trung bình:

Độ lệch chuẩn: SD =

Phương sai: S2 =

Độ lệch chuẩn tương đối: RSD = 100

X

S

)1(

)(1

2

n

X X

n

i

i

1

)(1

2

n

X X

n

i

i

n

X

X

n

i

i 1




CHƯƠNG 3

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. CHUẨN BỊ DUNG MÔI Dung dịch đệm phot phat pH 7,2 được pha theo Dược điển Việt Nam IV

như sau: Hòa trộn 250 mL dung dịch kali dihydrophotphat 0,2 M với 175 mL

dung dịch natri hydroxyd 0,2 M và thêm nước vừa đủ 1000 mL.

3.2. CHUẨN BỊ MẪU NGHIÊN CỨU

* Các dung dịch chuẩn một chất và hỗn hợp:

- Dung dịch chuẩn PA:

+ Cân chính xác khoảng 0,0500 g PA chuẩn, pha với dung dịch đệm

photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc PA

khoảng 500 mg/L.

+ Từ dung dịch gốc này, pha thành dãy chuẩn có nồng độ lần lượt là: 20;

24; 28; 32,5; 36; 40 mg/L.

- Dung dịch chuẩn IB:

+ Cân chính xác khoảng 0,0500 g IB chuẩn, pha với dung dịch đệm

photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc IB

khoảng 500 mg/L.


16; 20; 24; 28; 32 mg/L.

- Dung dịch chuẩn CA:

+ Cân chính xác khoảng 0,0200 g CA chuẩn, pha với dung dịch đệm

photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc CA

khoảng 200 mg/L.


1,5; 2; 2,5; 3; 3,5 mg/L.

- Dung dịch chuẩn hỗn hợp PA, IB và CA: Các dung dịch chuẩn hỗn hợp

được pha từ các dung dịch gốc của các chất đã nêu.




* Các dung dịch thử:

Với mỗi chế phẩm: Cân 20 viên thuốc bằng cân phân tích, tính khối

lượng trung bình viên, nghiền mịn. Cân chính xác một lượng bột thuốc tươngứng với khoảng 325 (hoặc 300) mg PA, 200 mg IB và 25 (hoặc 20) mg CA,

cho vào bình định mức 100 mL, thêm khoảng 50 – 60 mL dung dịch đệm

photphat pH 7,2 sau đó lắc, siêu âm trong 15 phút và thêm dung dịch đệm

photphat pH 7,2 tới vạch định mức. Lọc, loại bỏ 20 – 30 mL dịch lọc đầu. Lấy

10 mL dịch lọc, cho vào bình định mức 100 mL, thêm dung dịch đệm

photphat pH 7,2 vừa đủ, được dung dịch có nồng độ khoảng PA 32,5 (hoặc

30) mg/L, IB 20 mg/L và CA 2,5 (hoặc 2) mg/L, lắc đều.

3.3. XÂY DỰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG

3.3.1 Xác định khoảng cộng tính ánh sáng.

Hình 3.1a và 3.1b biểu diễn phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn một

chất PA 32,5 (hoặc 30) mg/L, IB 20 mg/L và CA 2,5 (hoặc 2) mg/L, và phổ

hấp thụ của hỗn hợp chuẩn ba chất có nồng độ tương ứng PA 32,5 (hoặc 30)

mg/L + IB 20mg/L + CA 2 (hoặc 2,5) mg/L cho thấy PA, IB và CA có tính

cộng tính ánh sáng trong khoảng bước sóng 215 – 290 nm.




Hình 3.1a. Phổ hấp thụ của PA 32,5 mg /L, IB 20 mg/L,CA 2,5 mg/ L, phổcộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Glotasic với hàm lượng PA, IB, CA

tương ứng.

-1

0

1

2

3

4

5

6

200 220 240 260 280

Đ ộ h ấ p t h ụ

Bước sóng nm

Phổ hỗn hợp Phổ cộng

PA 32,5 IBU 20

CA 2,5 Glotasic




Hình 3.1b. Phổ hấp thụ của PA 30 mg /L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/ L, phổ cộng,

phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Bidi – Ipalvic với hàm lượng PA, IB, CA tương

ứng

3.3.2. Chọn bước sóng định lượng

3.3.2.1. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối

Thực hiện các phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại

điểm không, số chia kép và số chia liên tiếp để xác định bước sóng định lượng

PA, IB và CA trong hỗn hợp ba thành phần (bảng 3.4 và bảng 3.5).

a. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ t ỷ đố i giao nhau t ại điể m không

Định lượng PA

+ Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không

- Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L:

-1

0

1

2

3

4

5

6

200 220 240 260 280

Đ ộ h ấ p t h ụ

Bước sóng nm

Phổ hỗn hợp Phổ cộng

PA 30 IBU 20

CA 2 Bidi-Ipalvic




Lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA và IB có nồng độ thay đổi (PA 20

– 40 mg/L và IB 12 – 32 mg/L) chia cho phổ hấp thụ của CA 2 mg/L được

PTĐ. Bằng cách chia tương tự ta thu được PTĐ của các chế phẩm Glotasic,Bidi – Ipalvic và Ibu – Acetalvic.

+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of

coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:

125), làm trơn được ĐHPTĐ (hình 3.2).

Hình 3.2. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L,

IB 12 – 32 mg/L, chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia CA 2 mg/L.

Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số

chia CA 2 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 225,2 nm (Hình 3.2). Do đó,

có thể sử dụng bước sóng 225,2 nm để định lượng PA.

-300

0

300

210 220 230 240 250 260 270 280

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

PA 20 – 40 mg/L

IBU 12 – 32 mg/LBidi – Ipalvic

225,2 nm




+) Wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không.

Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biến

đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dãy PA (20 – 40mg/L) và IB (12 – 32 mg/L) với số chia là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L.

Hình 3.3. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L,

IB 12 – 32 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia CA 2 mg/L.

Trên phổ đồ này, tại bước sóng 224,8 nm wavelet PTĐ của dãy IB có giá

trị bằng 0 (hình 3.3). Tại bước sóng này giá trị wavelet PTĐ hỗn hợp ba thành phần chỉ còn phụ thuộc vào giá trị của PA, do vậy có thể định lượng PA tại

bước sóng này.

Định lượng IB và CA

+ Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không

- Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L:

-400

0

400

197 237 277

H a a r

Bước sóng nm

PA 20 – 40 mg/LIB 12 – 32 mg/LBidi – Ipalvic

224.8 nm




Lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB và CA có nồng độ thay đổi (IB

12 – 32 mg/L và CA 1 – 3,5 mg/L) chia cho phổ hấp thụ của PA 32,5 mg/L

được PTĐ. Bằng cách chia tương tự ta thu được PTĐ của các chế phẩmGlotasic, Bidi – Ipalvic và Ibu – Acetalvic.

+ Làm trơn các PTĐ trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of


125), làm trơn được ĐHPTĐ (hình 3.4).

Hình 3.4. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L,

CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi -Ipalvic với số chia PA 32,5mg/L.

Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn CA 1 – 3,5 mg/L với số

chia PA 32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 212,8 nm. Do đó, có thể sử

dụng bước sóng 212,8 nm để định lượng IB.

-6

0

6

200 240 280

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

IBU 12 - 32 mg/LCA 1 - 3,5 mg/LBidi - Ipalvic

270,7 nm212,8 nm




Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số

chia PA 32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 270,7 nm. Do đó, có thể sử

dụng bước sóng 270,7 nm để định lượng CA.+) Wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không


đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dãy IB (12 – 32

mg/L) và CA (1 – 3,5 mg/L) với số chia là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L.

Hình 3.5. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L,

CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia PA 32,5 mg/L.

Wavelet PTĐ của dãy dung dịch chuẩn CA 1 – 3,5 mg/L với số chia PA

32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 209,3 nm. Do đó, có thể sử dụng

bước sóng 209,3 nm để định lượng IB.

-8

0

8

197 222 247 272

h a a r

Bước sóng nm

IBU 12-32 mg/LCA 1 -3,5 mg/LBidi-Ipalvic

209,3 nm

270,5 nm




Wavelet PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số chia PA

32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 270,5 nm. Do đó, có thể sử dụng

bước sóng 270,5 nm để định lượng CA. b. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia kép

Định lượng PA:

+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép

Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 20 mg/L + CA

2 mg/L):

+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 – 40 mg/L +

IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và chế phẩm chia

cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)

được PTĐ.



125) được ĐHPTĐ (hình 3.6).




Hình 3.6 . Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 20

mg/L, PA 20 – 40 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi –

Ipalvic với số chia là hỗn hợp ( IB 20 mg/L + CA 2 mg/L).

Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ đạo

hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L + CA

2 mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 220 – 270 nm. Qua

khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 238,8 nm (cho tín hiệu

lớn nhất, ít sai số nhất). +) Wavelet phổ tỷ đối số chia kép


đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dung dịch chuẩn

PA 32,5 mg/L và của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L

+ CA 2 mg/L) với số chia IB 20 mg/L + CA 2 mg/L, xác định được vùng

chồng phổ trong khoảng 220 – 280 nm.

-200

100

400

220 230 240 250 260 270

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

PA 20 - 40 mg + IB 20 mg/L+ CA 2 mg/LPA 32,5 mg/LBidi - Ipalvic

238,8nm




Hình 3.7 . Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( PA 20 – 40

mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với

số chia là hỗn hợp ( IB 20 mg/L + CA 2 mg/L).

Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 256,8 nm

Định lượng IB:

+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép

Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L+ CA

2 mg/L):+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 12 – 32 mg/L +

PA 30 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn IB 20 mg/L và chế phẩm chia

cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + CA 2 mg/L)

được PTĐ.

-300

0

300

220 240 260 280

h a a r

Bước sóng nm

PA 20 - 40 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L

PA 32,5 mg/L Bidi-Ipalvic

256.8 nm






125) được ĐHPTĐ (hình 3.5).+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L với phổ đạo

hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2

mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 234 – 240 nm.

Hình 3.8. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 12 – 32

mg/L, PA 30 mg/L, CA 2 mg/L), IB 20 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với sốchia là hỗn hợp ( PA 30 mg/L + CA 2 mg/L).

Qua khảo sát, để định lượng IB được lựa chọn tại bước sóng 236 nm.

+) Wavelet phổ tỷ đối số chia kép


đổi wavelet (hàm mexh, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet PTĐ của dung

dịch chuẩn IB 20 mg/L và của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + IB 20

-3

3

234 235 236 237 238 239 240

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

IBU 12 -32 mg/L + PA 30 mg/L + CA 2 mg/LIBU 20 mg/LBidi - Ipalvic

236 nm




mg/L + CA 2 mg/L) với số chia PA 30 mg/L + CA 2 mg/L, xác định được

vùng chồng phổ trong khoảng 197 – 230 nm.

Hình 3.9.Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 12 -32

mg/L, PA 30 mg/L, CA 2mg/L), IB 20 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số

chia là hỗn hợp ( PA 30 mg/L + CA 2 mg/L).

Qua khảo sát, định lượng IB được lựa chọn tại bước sóng 218,5nm

c. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp.

Định lượng PA:

+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp

Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L, và số chia tiếp

theo là phổ tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.

+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 – 40 mg/L +

IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và chế phẩm chia

cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L được PTĐ (dãy X)

-5

5

15

25

195 205 215 225 235 245

m e x h

Bước sóng (nm)

IBU 12 - 32 mg/L +PA 32 mg/L + CA 2 mg/LIBU 20 mg/LBidi-Ipalvic

218,5 nm




Song song tiến hành với việc lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB 20

mg/L chia cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L (dãy Y)

+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No ofcoefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:

125) được phổ đạo hàm tỷ đối tương ứng với hai dãy phổ X và Y.

+ Tiếp tục lấy dãy X chia cho Y, làm trơn bằng chức năng smooth (Order:

3; No of coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất, làm trơn được phổ

đạo hàm tỷ đối số chia liên tiếp.

+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ

đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L +

CA 2 mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 270 – 300 nm.

Hình 3.10. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 -

40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi - Ipalvic

với số chia đầu là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ

đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.

-100

0

100

270 290

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

PA 20 - 40 mg/L + IBU 20 mg/L + CA 2 mg/LPA 32,5 mg/LBidi - Ipalvic

279,8 nm




Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 279,8nm.

+) Wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp

Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biếnđổi wavelet (hàm Sym 6, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet tỷ đối số chia

liên tiếp của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ wavelet tỷ đối số chia

liên tiếp của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2


Hình 3.11. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 -

40 mg/L+ IB 20 mg/L+ CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic

với số chia đầu là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ

đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.

Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 251,1 nm.

-2500

0

2500

240 255 270

s y m 6

Bước sóng nm

PA 20-40 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/LPA 32 mg/LBidi - Ipalvic

251,1 nm




Định lượng CA:

+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp

Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L, và số chiatiếp theo là phổ tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5

mg/L.

+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32 mg/L + IB

20 mg/L + CA 1 – 3,5 mg/L), dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và chế phẩm chia

cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L được PTĐ (dãy X)

Song song tiến hành với việc lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB 20

mg/L chia cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L (dãy Y)

+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of

coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất(Order: 3; No of coefficients:

125) được phổ đạo hàm tỷ đối tương ứng với hai dãy phổ X và Y.

+ Tiếp tục lấy dãy X chia cho Y, làm trơn bằng chức năng smooth (Order:

3; No of coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất, làm trơn được phổ

đạo hàm tỷ đối số chia liên tiếp.

+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L với phổ đạo

hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2





Hình 3.12. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32

mg/L + IB 20 mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L), CA 2 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic

với số chia đầu là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ

tỷ đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L.

Qua khảo sát, định lượng CA được lựa chọn tại bước sóng 285.6 nm.+) Wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp

Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép

biến đổi wavelet (hàm Coif, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet tỷ đối của

dung dịch chuẩn CA 2 mg/L với phổ wavelet tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn

hợp (PA 30 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), xác định được vùng chồng

phổ trong khoảng 250 – 290 nm.

-3

280 282 284 286 288

Đ ạ o h à m

Bước sóng nm

PA 32 mg/L + IBU 20 mg/L + CA 1 - 3,5 mg/L

CA 2 mg/LBidi - Ipalvic

285,6 nm




Hình 3.13. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5

mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), CA 2 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số

chia đầu là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đối

dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L

Qua khảo sát, định lượng CA được lựa chọn tại bước sóng 278,8 nm.

3.3.2.2. Phương pháp phân tích đa biến

a. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính (TLRC)

3 bước sóng định lượng được lựa chọn lần lượt là 215 nm; 222,3 nm và

236,5 nm. Xây dựng phương trình tuyến tính, biểu diễn mối quan hệ của nồng

độ và độ hấp thụ của ba chất tại mỗi bước sóng (bảng 3.1).

-200

0

200

240 270 300

c o i f

Bước sóng nm

IBU 20 mg/L +PA 32 mg/L + CA 1- 3,5 mg/L

CA 2 mg/LBidi - Ipalvic

278,8 nm




Bảng 3.1. Phương trình hồi quy tuyến tính của PA, IB và CA tại ba bước

sóng định lượng

Bước sóng Phương trình hồi quy tuyến tính PA IB CA

215 nmy = 0.0308x + 0.0146

R 2 = 0.9997y = 0.0314x + 0.0696

R 2 = 0.9989y = 0.0747x + 0.0002

R 2 = 0.9982

222.3 nmy = 0.0357x + 0.0259

R 2 = 0.9996y = 0.0325x + 0.1243

R 2 = 0.9967y = 0.0381x - 0.0006

R 2 = 0.991

236.5 nmy = 0.05x + 0.1766

R 2

= 0.9984

y = 0.0049x + 0.0108

R 2

= 0.9949

y = 0.0223x - 0.0018

R 2

= 0.9921Sử dụng thuật toán Cramer để tính toán hàm lượng các chất trong hỗn

hợp (bảng 3.3). Với a1, a2, a3; b1, b2, b3 và c1, c2, c3 lần lượt là hệ số góc của

PA, IB, CA trong phương trình hồi quy tuyến tính biễu diễn sự phụ thuộc của

nồng đồ và hàm lượng tại các bước sóng 215nm; 222,3 nm và 236,5 nm và

Amix chính là giá trị độ hấp thụ của hỗn hợp ba chất tại từng bước sóng định

lượng.

b. Bình phương tối thiểu thông thường ( CLS) vàhệ đa phương trình

hồi quy tuyến tính ( MLRC)

Đo quang lần lượt 21 dung dịch trong ma trận nồng độ X có hỗn hợp

PA 28 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L là giá trị trung tâm của ma trận

(bảng 3.2).




Bảng 3.2. Ma trận nồng độ X

Nồng độ PA(mg/L)

Nồng độ IB(mg/L)

Nồng độ CA(mg/L)

Dung dịch 1 20 24 2

Dung dịch 2 20 20 2,5


Dung dịch 4 20 16 2,5

Dung dịch 5 20 12 3,5

Dung dịch 6 20 28 1,5


Dung dịch 8 24 24 1,5




Dung dịch 12 28 12 2,5

Dung dịch 13 32,5 16 1,5

Dung dịch 14 32,5 12 2


Dung dịch 16 28 20 1,5


Dung dịch 18 32,5 20 1


Dung dịch 20 36 12 1,5





Với CLS, dải bước sóng 215 - 290 nm (∆λ = 1 nm) được lựa chọn để

định lượng

Với MLRC, 16 bước sóng (∆λ = 5 nm) được lựa chọn để định lượng:215 nm, 220 nm, 225 nm, 230 nm, 235 nm, 240 nm, 245 nm, 250 nm, 255

nm, 260 nm, 265 nm, 270 nm, 275 nm, 280 nm, 285 nm, 290 nm.

Nồng độ của từng thành phần trong hỗn hợp ba thành phần được xác định

bằng các thuật toán tương ứng trong phần mềm EXCEL với Add-in XLSTAT

( bảng 3.3).




Bảng 3.3. Kết quả định lượng 21 dung dịch ma trận nồng độ X theo các

phương pháp phân tích đa biến: TLRC, CLS, MLRC.

Hỗn Hợp TLRC CLS MLRCPA IB CA PA IB CA PA IB CA

PA20 IB24 CA2 119,1 101,5 83,5 99,9 99,6 100,0 99,8 100,2 100

PA20 IB240CA2.5 115,6 100,8 89,7 99,5 99,5 99,5 99,5 99,0 99,

PA20 IB16 CA3 116,3 99,9 99,8 99,2 99,8 99,9 100,1 99,6 99,

PA20 IB 16 CA2.5 109,8 99,4 77,5 100,0 99,8 100,4 99,4 100,0 100

PA20 IB 12 CA3.5 118,7 100,0 63,5 100,0 99,9 99,4 100,4 100,4 99,

PA20 IB28 CA1.5 114,5 100,8 77,8 98,5 101,3 101,7 99,8 100,9 102

PA24 IB28 CA1 126,7 100,2 89,8 100,0 100,3 100,6 100,0 99.9 99,

PA24 IB24 CA1.5 122,4 99,8 75,9 100,0 100,7 98,8 100,8 101,0 101

PA24 IB20 CA2 121,2 101,1 94,0 100,0 99,5 100,1 100,7 99,5 101

PA24 IB12 CA3 115,8 99,6 84,8 101,0 101,1 101,8 100,5 100,5 101

PA20 IB32 CA1 115,4 100,3 83,6 101,0 99,1 98,2 100,3 99,3 98,

PA28 IB12 CA2.5 118,2 99,5 77,8 100,0 100,6 99,8 100,1 100,6 101PA32.5 IB16 CA1.5 105,8 100,0 94,5 100,0 99,2 100,1 99,7 99,5 101

PA32.5 IB12 CA2 120,3 99,8 91,2 99,4 99,5 98,6 99,7 99,0 99,4

PA28 IB24 CA1 117,2 100,2 83,4 100,0 100,0 100,1 100,5 100,0 98,

PA28 IB20 CA1.5 112,4 100,1 77,6 100,0 100,2 99,5 100,2 100,3 98,

PA28 IB16 CA3 117,1 99,9 93,8 100,0 99,7 99,9 99,8 99,7 99,

PA32.5 IB20 CA1 111,5 100,1 92,8 99,4 99,7 101,6 99,5 100,1 99,

PA36 IB16 CA1 109,8 99,8 87,6 99,7 99,9 100,6 100,1 99,0 102PA36 IB12 CA1.5 105,8 99,3 73,8 99,8 100,5 99,0 99,6 101,0 99,

PA40 IB12 CA1 110,2 100,1 95,8 100,0 100,4 101,1 100,4 100,5 100

115,4 100,1 85,2 99,9 100,0 100,0 100,0 100 100

SD 5,3 0,6 9,0 0,5 0,6 1,0 0,4 0,6 1,0




3.3.3 Khảo sát khoảng tuyến tính

Mối quan hệ tuyến tính giữa nồng độ PA (20 – 40 mg/L), IB (12 – 32 mg/L)

và CA (1 – 3,5 mg/L) với tín hiệu đạo hàm và wavelet phổ tỷ đối trong các phương pháp quang phổ đã nêu được trình bày trong bảng 3.4 và bảng 3.5.

Bảng 3.4. Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ

đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp

ĐẠO HÀM PHỔ TỶ ĐỐI

Phương pháp Hoạtchất

Bướcsóng

Phương trình hồi quy R 2

ĐHPTĐ giao

nhau tạiđiểmkhông

Chia CAPA 225,2 y = 3,2058x + 5,8514 0,9994

IB Không định lượng được

Chia IBPA

Không định lượng được CA

Chia PAIB 212,8 y = 0,1072x + 0,2296 0,9992

CA 270.7 y = 0,3426x + 0,0074 0,9994

ĐHPTĐsố chia

kép

Chia PA + IB CA 262 y = 0,2512x – 0,0319 0,9983

Chia PA + CA IB 236 y = – 0,0535x + 0,0019 0,9979

Chia IB + CA PA 238,8 y = 5,2637x + 38,0700 0,9996

ĐHPTĐsố chialiên tiếp

Chia IB

CA

Không định lượng được

Chia PA 285,6 y = – 0,6723x + 0,1036 0,9995

Chia CAIB

243,2 y = 0,0068x – 0,0206 0,9968

Chia PA Không định lượng được

Chia CA

PA

279,8 y = 1,4573x + 2,6761 0,9983

Chia IB Không định lượng được




Bảng 3.5. Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ

đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp.

BIẾN ĐỔI WAVELET

Phương pháp Hoạtchất

Bướcsóng

Phương trình hồi quy R 2

Wavelettỷ đốigiao

nhau tại

điểmkhông

Chia CA

Sym6PA 215,8 y= – 2,7258x – 21,641 0,9986

IB Không định lượng được Haar= db1

PA 224,8 y = – 5,0086x – 6,222 0,9986IB Không định lượng được

CoifPA 216,6 y = – 2,5529x – 18,770 0,9990


MexhPA 251,3 y = 15,051x + 74,527 0,9997


Chia IB

Sym6PA 224,1 y = – 5,4423x – 30,822 0,999

CA Không định lượng được

Haar= db1

PA 233,5 y = – 7,7849x – 58,575 0,9983


CoifPA 226 y = – 5,6236x – 47,161 0,9982

CA Không định lượng được Mexh PA Không định lượng được

CA

Chia PA

Sym6 IB 219,5 y = 0,1235x – 0,0457 0,9998

CA 227,6 y = – 0,1774x – 0,004 0,9994

Haar= db1

IB 209,3 y = – 0,1016x + 0,7232 0,999

CA 270,5 y = – 0,4398 x +0,0073 0,9969

CoifIB 220,3 y =0,1259x – 0,0264 0,9997

CA 228,6 y = – 0,1704x – 0,0075 0,9995

Mexh IB 225,3 y = 0,2874x +0,847 0,9992


Wavelettỷ đốisố chia

kép

Chia PA + IB CA Không định lượng được

Chia PA + CA

Sym6

IB

235,9 y = – 0,1158x -0,5166 0,9979Haar= db1 229,8 y = 0,1606x + 0,2217 0,9984

Coif 218,5 y = 0,1617x – 1,1876 0,9994

Mexh 220,1 y = 0,2733x + 9,3074 0,9992




Chia IB + CA

Sym6

PA

298,5 y = 2,4206x + 8,2337 0,9969Haar= db1 256,8 y = 3,9248x + 34,492 0,9992

Coif 299,8 y = 2,5651x + 8,8463 0,9967Mexh 248,6 y = 6,6815x + 54,282 0,9992

Wavelettỷ đốisố chia

liên tiếp

Chia IB

CA

Không định lượng được

Chia PA

Sym6 Không định lượng được

Haar= db1 263,7 y = 28,98x – 64,253 0,9993

Coif 278,8 y = 38,057s +3,3929 0,9998

Mexh Không định lượng được

Chia CA

Sym6

IB

216,8 y = 0,2388x – 1,2639 0,9999Haar= db1 216,6 y = 0,619x – 0,2462 0,9999

Coif 210,4 y = 0,2345x + 3,6966 0,9994

Mexh Không định lượng được

Chia PA

Sym6 220,5 y = – 29,815x + 104,62 0,9994Haar= db1 Không định lượng được

Coif 242 y = 14,209x + 78,235 0,9999Mexh Không định lượng được

Chia CA

Sym6

PA

251,1 y = 33,527x + 299,81 0,9994Haar= db1 249,3 y = – 16,153x – 140,13 0,9996

Coif Không định lượng được

Mexh 243,2 y = 10,856x + 29,47 0,9995

Chia IB

Sym6 212 y = – 165,45x – 1490,2 0,9990Haar= db1 225,3 y = – 47,847x – 313,61 0,9998

Coif 247,9 y = 9,9188x + 81,622 0,9998

Mexh 248,6 y = – 10,751x – 154,97 0,9997




3.3.4. Khảo sát độ lặp, độ đúng của phép định lượng

Kết quả định lượng một số chế phẩm hiện đang lưu hành trên thị trường

bằng các phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến đượctrình bày trong bảng 3.6, bảng 3.7, bảng 3.8 và bảng 3.9. Các phương pháp

quang phổ đều có độ lặp với RSD < 3%. Độ đúng của các phương pháp quang

phổ này được đánh giá bằng kỹ thuật thêm chuẩn (20% so với hàm lượng ghi

trên nhãn). Kết quả cho thấy, các phương pháp quang phổ có % tìm lại với ba

hoạt chất PA, IB và CA trong khoảng 98 – 102%. So sánh số liệu giữa các

phương pháp với nhau cho thấy không có sự sai khác có ý nghĩa thống kê (p >

0,05) về độ đúng (ANOVA: F tính < F bảng) và độ lặp (Bartlett: χ 2 tính < χ 2

bảng) (bảng 3.10).




57

Bảng 3.6.Kết quả định lượng PA, IB, CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ

Phương pháp

Bidi - Ipalvic Ibuacetalvic Glotasic

PA IB CA PA IB CA PA IB CA

ĐHPTĐgiao nhau tạiđiểm không

100 ± 1,7 99,9 ± 2,1 100,9 ± 1,9 99,9 ± 2,1 98,5 ± 2,6 102,7 ± 2,6 100,9 ± 2,4 98,8 ± 2,7 100,5 ± 1

ĐHPTĐ sốchia kép

101,3 ± 2.5 99,7 ± 2,4 101,1 ± 1,7 101,1 ± 2,4 101,1 ± 2,4 99,7 ± 2,7 100,6 ± 2,6 100,3 ± 1,9 100,9 ± 1

ĐHPTĐ sốchia liên tiếp

100,4 ± 1,7 99,6 ± 2,1 100,2 ± 2,3 100,9 ± 2,4 101,7 ± 1,9 101,1 ± 2,5 101,9 ± 2,4 100,6 ± 2,5 99,2 + 2,

MLRC 100,9 ± 2,1 101,2 ± 2,4 102 ± 1,9 100,3 ± 1,9 100,4 ± 1,8 100,5 ± 2,3 100,6 ± 1,7 100,8 ± 1,8 100,9 ± 2

CLS100,3 ± 2,2 100,9 ± 2,6 101,4 ± 2,5 100,1 ± 2,5 100,9 ± 2,4 100,5 ± 2,5 100,9 ± 1,9 100,1 ± 2,1 100,4 ± 2

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGS

W.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

g góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú



Bảng 3.7. Kết quả định lượng PA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối

Phương pháp Bướcsóng BidiIpalvic Ibuacetalvic GlotasicPA PA PA

PPwavelet phổ tỷđối giaonhau tại

điểm

không

ChiaCA

Sym 6 215,8 101,5 ± 2,1 99,5 ± 1,6 99,7 ± 2,4

haar = db1 224,8 100,2 ± 1,7 99,6 ± 1,9 99,4 ± 1,8

coif 216,6 101,4 ± 1,9 100,6 ± 1,4 99,2 ± 2,1

mexh 251,3 101,3 ± 1,5 99,6 ± 2,0 98,8 ± 2,0

ChiaIB

Sym 6 224,1 99,4 ± 2,4 99,1 ± 1,9 100,1 ± 1,9

haar = db1 233,5 100,5 ± 1,6 100,0 ± 1,5 100,1 ± 1,9

coif 226 100,4 ± 1,3 99,7 ± 2,4 100,9 ± 1,5

mexh không định lượng được

PPwavelet phổ tỷđối số

chia kép

ChiaIB +CA

Sym 6 298,5 100,3 ± 1,7 100,8 ± 2,5 100,6 ± 1,6

Haar = db1 256,8 100,0 ± 1,6 100,4 ± 2,3 101,9 ± 1,7

Coif 299,8 100 ,0± 1,9 100,9 ± 2,1 101,0 ± 1,6Mexh 248,6 100,1 ± 2,0 101,9 ± 2,6 100,6 ± 2,0

PPwavelet phổ tỷđối sốchia

liên tiếp

ChiaCA

Sym 6 251,1 100,5 ± 2,1 100,5 ± 1,9 100,2 ± 1,5

Haar = db1 249,3 100,6 ± 2,3 100,9 ± 1,9 100,6 ± 1,9

Coif không định lượng được

Mexh 243,2 100,6 ± 1,9 100,3 ± 1,8 100,0 ± 1,9

ChiaIB

Sym 6 212 101,5 ± 2,1 101,5 ± 2,5 99,2 ± 2,2

Haar = db1 225,3 100,7 ± 1,8 99,9 ± 2,1 100,8 ± 2,4

Coif 247,9 100,3 ± 1,7 100,0 ± 2,7 100,1 ± 2,0

Mexh 248,6 100,2 ± 1,9 100,2 ± 1,8 100,2 ± 1,9




Bảng 3.8. Kết quả định lượng IB trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối

Phương pháp Bướcsóng BidiIpalvic ibuacetalvic GlotasicIB IB IB

PPwavelet phổ tỷđối giaonhau tại

điểmkhông

ChiaPA

Sym 6 219,5 100,0 ± 1,4 101,2 ± 2,5 100,2 ± 2,1

haar = db1209,6 100,5 ± 1,5 100,4 ± 2,6 100,2 ± 2,2

coif 220,3 100,6 ± 1,5 100,6 ± 1,9 99,9 ± 2,5

mexh 225,3 100,8 ± 2,1 101,2 ± 2,0 99,8 ± 2,6

PP

wavelet phổ tỷđối số

chia kép

chiaPA+

CA

Sym 6 235,9 100,6 ± 2,1 101,3 ± 2,5 99,7 ± 2,1

Haar = db1 229,8 100,3 ± 1,9 101,2 ± 1,9 99,8 ± 1,8

Coif 218,5 100,7 ± 1,7 100,9 ± 2,4 101,7 ± 1,8Mexh 220,1 100,4 ± 1,8 99,4 ± 2,3 100,3 ± 2,2

PPwavelet

phổ tỷđối sốchia liên

tiếp

ChiaCA

Sym 6 216,8 101,2 ± 2,5 100,7 ± 2,4 100,5 ± 1,9

Haar = db1 216,6 101,5 ± 2,6 100,8 ± 1,7 100,6 ± 2,6

Coif 210,4 101,9 ± 1,9 100,7 ± 1,9 100,4 ± 2,8

mexh Không định lượng được

chiaPA

Sym 6 220,5 100,7 ± 1,8 99,9 ± 2,4 101,2 ± 2,0

Haar = db1 Không định lượng được

Coif 242 101,4 ± 2,3 99,8 ± 2,6 100,2 ± 2,3

mexh Không định lượng được




Bảng 3.9. Kết quả định lượng CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối

Phương pháp Bướcsóng

BidiIpalvic Ibuacetalvic GlotasicCA CA CA

PPwavelet phổ tỷ

đốigiaonhautại

điểmkhông

ChiaPA

Sym 6227,6 100,8 ± 1,9 100,1 ± 2,1 99,8 ± 2,5

haar = db1217,6 100,6 ± 1,6 99,9 ± 2,3 100,8 ± 2,1

coif228,6 101,5 ± 2,5 100,9 ± 2,4 101,6 ± 2,2

mexhKhông định lượng được

PPwavelet phổ tỷđối sốchiakép

Địnhlượng CA

(chiaPA)

Sym 6 Không định lượng được

haar = db1 263,7 100,2 ± 2,4 99,4 ± 2,5 101,2 ± 2,5

coif 278,8 101,8 ± 2,6 100,9 ± 2,6 99,5 ± 2,4

mexhKhông định lượng được




Bảng 3.10. So sánh thống kê toán học về độ lặp và độ đúng của các phương

pháp quang phổ với độ tin cậy 95%

Kiểm định ANOVA một nhân tố Nguồn biến thiên Hoạt chất Giữa các nhóm Trong cùngnhóm

Tổng

Tổng bình phương PA I 44,557 475,70 520,26II 75,323 604,25 679,57III 83,098 488,00 571,10

IB I 40,457 386,35 426,81II 61,577 457,20 518,78III 39,510 451,45 490,96

CA I 21,150 232,95 254,10

II 46,086 301,55 347,64III 31,776 273,30 305,08

Bậc tự do PA 25 130 155IB 17 90 107CA 9 50 59

Trung bình củatổng bình phương

PA I 1,782 3,659

II 3,013 4,648III 3,324 3,754

IB I 2,380 4,293II 3,622 5,080III 2,324 5,016

CA I 2,350 4,659II 5,121 6,031III 3,531 5,466

F tính PA I 0,4871II 0,6482III 0,8855

IB I 0,5544

II 0,7130III 0,4633

CA I 0,5044II 0,8491III 0,6459

F bảng PA 1,591IB 1,737CA 2,073




Kiểm định BartlettBậc tự do PA 25

IB 17CA 9

χ 2 tính PA I 5,322II 6,828III 5,513

IB I 5,570II 3,171III 3,471

CA I 2,528II 0,449III 1,487

χ 2

bảng PA 37,652IB 27,587CA 16,919

I: Bidi - Ipalvic; II: Ibuacetalvic; III: Glotasic




CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN, KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

4.1. BÀN LUẬN

Định lượng đồng thời các hoạt chất trong chế phẩm có chứa 3 thành phần luôn là một tr ở ngại với quang phổ hấp thụ UV-Vis do sự đan xen các dải phổ

riêng biệt của từng chất. Để tiến hành định lượng được đồng thời PA, IB và

CA trong hỗn hợp, các thuật toán biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và

phân tích đa biến đã được ứng dụng trong khóa luận này.

Cho tới nay, phép biến đổi đạo hàm thường được áp dụng cho các nghiên

cứu định lượng hỗn hợp đa thành phần bằng quang phổ UV-Vis trên thế giớ i

[19, 20, 37, 44 - 46, 48, 51, 54, 55] và ở Việt Nam [1, 5 - 7, 11 - 15]. Đây là

phương pháp có xu hướng đơ n giản hóa về mặt k ỹ thuật cùng với sự phát

triển của các máy đo quang hiện đại và công nghệ tin học. Ngoài ra, phương

pháp này còn có ưu điểm nổi bật là tiết kiệm thời gian, dung môi hóa chất.

Tuy nhiên, phương pháp này nhiều khi không thể phân tách được các dải phổ

đan xen một cách hiệu qua do cường độ tín hiệu và tỷ số tín hiệu - nhiễu có xu

hướng giảm mạnh khi số bậc đạo hàm tăng. Phép biến đổi wavelet liên tục khi

ứng dụng vào định lượng đồng thời các hỗn hợp đa thành phần bằng quang

phổ đã khắc phục được nhược điểm trên của phương pháp đạo hàm [10, 25-

34, 42, 46, 52]. So với đạo hàm, phép biến đổi wavelet có khả năng làm tăng

số giao điểm không và số cực trị giúp cho việc định lượng đồng thời hỗn hợp

nhiều thành phần được tiến hành dễ dàng hơn. Đáng chú ý, không phải tiến

hành làm tr ơ n phổ sau phép biến đổi wavelet là một ưu điểm nổi bật của

phương pháp này. Ngoài ra, sự vượt tr ội về cường độ tín hiệu đo của wavelet

so với đạo hàm cũng góp phần làm tăng độ nhạy của phép định lượng, đặc

biệt với các chất có hàm lượng thấp trong hỗn hợp.

Trong nghiên cứu này, cả ba kỹ thuật định lượng với số chia đơn, số chia

kép và số chia liên tục đều được ứng dụng cho phép biến đổi đạo hàm và

wavelet (hình 3.2 – 3.13; bảng 3.4, 3.5). Với phương pháp biến đổi phổ tỷ




đối, việc lựa nồng độ chất chuẩn làm số chia khi thực hiện phép chia phổ và

bước sóng định lượng có ảnh hưởng nhiều đến độ chính xác của kết quả. Qua

khảo sát, số chia nồng độ được lựa chọn cho ba chất lần lượt là PA 32,5mg/L, IB 20 mg/L và CA 2 mg/L tương đương với nồng độ của chúng trong

mẫu thử. Với kỹ thuật biến đổi phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không, việc xác

định bước sóng định lượng tùy thuộc vào khả năng tìm được các bước só ng

mà tại đó tín hiệu đạo hàm và wavelet của hai chất trong hỗn hợp ba chất

hoàn toàn triệt tiêu (hình 3.2 – 3.5). Do vậy, kỹ thuật này đã thường cho số

các bước sóng định lượng ít hơn so với kỹ thuật biến đổi phổ tỷ đối với số

chia kép và số chia liên tiế p (hình 3.6 – 3.13) Mặc dù có nhiều bước sóng có

thể sử dụng để định lượng với phép biến đổi phổ tỷ đối số chia kép và số chia

liên tiếp, các bước sóng được lựa chọn để định lượng PA, IB và CA luôn có

tín hiệu đạo hàm hoặc wavelet lớn nhất để kết quả định lượng có độ nhạy cao.

Do hàm lượng CA trong chế phẩm tương đối thấp so với PA và IB, việc xác

định bước sóng định lượng cho hoạt chất này nhìn chung khó khăn so với PA

và IB (bảng 3.4 và bảng 3.5)

Nhìn chung, phép biến đổi wavelet phổ tỷ đối so với phép biến đổi đạo

hàm phổ tỷ đối (trong trường hợp số chia kép và số chia liên tục) đều cho

vùng bước sóng có sự chồng phổ dài hơn cũng như tín hiệu phổ lớn hơn nhiều

lần. Điều này thể hiện rõ trong các phép định lượng IB, đặc biệt là trong phép

định lượng CA (hình 3.8, 3.9, hình 3.10, hình 3.11, hình 3.12, hình 3.13).

Yếu tố chính ảnh hưởng đến việc định lượng bằng wavelet phổ tỷ đối

chính là việc lựa chọn hàm và các thông số của hàm này. Wavelet phổ tỷ đối

gồm 9 hàm: sym, bior, coif, haar, db, dmey, mexh, meyr, morl. Qua khảo sát

sơ bộ 5 hàm sym, haar, db, coif và mexh đã được lựa chọn để định lượng

đồng thời hỗn hợp PA, IB và CA. Trong các hàm này, giá trị cũng như phổ đồ

của hàm Haar và hàm db1 giống nhau, hàm sym6 phổ đồ có hình dáng tương

tự hàm coif với ưu điểm nổi bật là số các giao điểm không và số các cực trị là




nhiều nhất. Trong khi đó, hàm mexh lại có cường độ tín hiệu wavelet lớn

nhất.

Trong nghiên cứu này, PA, IB và CA cũng được định lượng đồng thờitrong hỗn hợp ba thành phần bằng phân tích đa biến. Để kiểm tra tính phù hợp

của các mô hình toán học, ma trận gồm 21 dung dịch chuẩn chứa đồng thời ba

thành phần đã được sử dụng (bảng 3.2). Với TLRC , bộ ba bước sóng được

lựa chọn đóng một vai trò quan trọng cho việc áp dụng phương pháp này để

định lượng hỗn hợp đa thành phần. Ba bước sóng được lựa chọn lần lượt là

236,5 nm, 222,3 nm tương ứng với các bước sóng cực đại của PA và IB;

bước sóng cực đại của CA (273,1 nm) không được lựa chọn do tại bước sóng

đó mối quan hệ giữa độ hấp thụ và nồng độ của IB có R 2 < 0.9. Thay vào đó,

bước sóng 215 nm được lựa chọn do tại bước sóng này độ hấp thụ của CA

gần với giá trị cực đại, đồng thời mối quan hệ giữa nồng độ với độ hấp thụ

của cả ba chất đều tuyến tính. Với CLS, độ chính xác của phương pháp này sẽ

tăng lên khi thuật toán này áp dụng cho dải phổ được mở rộng. Ngược lại, với

MLRC số các bước sóng được lựa chọn phải ít hơn so với số dung dịch chuẩn

trong ma trận nồng độ. Qua khảo sát, ∆λ = 1 nm và 5 nm lần lượt được lựa

chọn cho CLS và MLRC trong toàn dải phổ có tính cộng tính ánh sáng 214 –

290 nm với hỗn hợp ba thành phần PA, IB và CA. Kết quả định lượng PA, IB

và CA trong các dung dịch chuẩn của ma trận nồng độ bằng các phương pháp

phân tích đa biến cho thấy phương pháp TLCR cho sai số lớn, không phù hợp

cho việc định lượng ba thành phần trong hỗn hợp.

Phân tích thống kê toán học cho thấy các phương pháp quang phổ được

xây dựng có độ chính xác tương đương nhau (độ lặp với RSD < 3%; độ đúng

với % tìm lại trong khoảng 98 – 102%) cho cả ba hoạt chất PA, IB và CA

(bảng 3.6, bảng 3.7, bảng 3.8 và bảng 3.9). Do vậy, các phương pháp này có

thể được áp dụng để định lượng PA, IB và CA trong chế phẩm mà không bị

ảnh hưởng đáng kể bởi sự có mặt của nền mẫu.




4.2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

* Dựa vào kết quả nghiên cứu của đề tài, chúng tôi đã rút ra một số nhận

xét như sau: - Xây dựng được phép định lượng đồng thời PA, IB và CA trong hỗn hợp

một cách trực tiếp không qua quá trình chiết tách bằng các phép biến đổi đạo

hàm và wavelet phổ tỷ đối, và phân tích đa biến với độ chính xác (độ lặp lại

và độ đúng) cao.

- Các phương pháp quang phổ đã nêu có yêu cầu kỹ thuật đơn giản, tiết

kiệm thời gian và chỉ sử dụng các dung môi là nước nên có khả năng ứng

dụng vào công tác kiểm nghiệm thuốc, đặc biệt khi số lượng mẫu thử lớn;

giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào HPLC.

- Không có sự sai khác đáng kể giữa hàm lượng thực tế của các mẫu thuốc

được kiểm nghiệm so với hàm lượng ghi trên nhãn.

* Trên cơ sở những kết quả đạt được, chúng tôi có một số kiến nghị như

sau:

- Tiếp tục nghiên cứu ứng dụng phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối

và phân tích đa biến vào kiểm nghiệm các dạng bào chế đa thành phần có khả

năng hấp thụ UV – VIS.

- Ứng dụng chọn lọc các phương pháp quang phổ đã nêu vào để định

lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm Glotasic, Bidi – Ipalvic và

Ibu – acetalvic tại các cơ sở kiểm nghiệm có trang bị máy đo quang hiện đại.




TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Đinh Thị Hải Bình, Lê Thị Ngọc Diệp, Nguyễn Thanh Hải và Trịnh Văn Lầu

(2010), “Định lượng đồng thời Loratadin và Pseudoephedrin bằng phương pháp quang phổ đạo hàm bậc nhất”, Tạp chí Kiểm nghiệm thuốc số 2, 13 – 17.

2. Bộ môn Hóa dược (2006), Hóa dược tập 1, Trường Đại học Dược Hà Nội, 81 –

82, 85 – 86.

3. Bộ Y tế, Dược điển Việt Nam, xuất bản lần thứ 4 (2009), trang 140 – 142, 207 –

210, PL-133 – PL-135.

4. Lê Thị Chinh (2009), Định lượng đồng thời Paracetamol, riboflavin vàclorpheniramin maleat trong chế phẩm bằng kĩ thuật sắc ký lỏng hiệu năng

cao (HPLC), Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2004 – 2009.

5. Nguyễn Thành Đạt (2002), Nghiên cứu định lượng Paracetamol và Ibuprofen

trong thuốc đa thành phần, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học khóa 1997 –

2002.

6. Lê Thị Thanh Hiền (2005), Định lượng đồng thời Paracetamol và acid

mefenamic trong viên nén pamesic bằng đo quang phổ MCA và thử hoà tan

của Paracetamol trong chế phẩm bằng đo quang phổ UV – VIS, Khóa luận tốt

nghiệp dược sỹ đại học khóa 2000 – 2005.

7. Trần Tứ Hiếu, Bùi Thị Hảo, Trịnh Văn Quỳ và Đặng Trần Phương Hồng (2003),

“Định lượng đồng thời Papaverin và Theophylin trong thuốc Sedokal bằng

phương pháp quang phổ đạo hàm”, Tạp chí Kiểm nghiệm thuốc số 2, 19 – 23.







8. Đỗ Thị Thu Hường (2011), Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời

paracetamol, dextromethorphan hydrobromid, loratadin trong chế phẩm bằng

HPLC, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2006 – 2011.

9. Nguyễn Phương Nhung, Vũ Đặng Hoàng (2/2013) “Tổng quan ứng dụng quang phổ đạo hàm trong định lượng thuốc đa thành phần, Phần I: Đại cương phổ

đạo hàm“, Tạp chí dược hoc số 442, 2 – 6

10. Trần Thị Thu Thảo (2009), Định lượng đồng thời Paracetamol, cafein,

phenobarbital trong chế phẩm bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao,

Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2004 – 2009.

11. Thái Duy Thìn (2003), “Định lượng đồng thời Paracetamol và Ibuprofen trongviên nén hỗn hợp bằng phương pháp phân tích toàn phổ”, Tạp chí dược học số

10, 26 – 29 .

12. Thái Nguyễn Hùng Thu (2007), "Định lượng trực tiếp dung dịch nhiều thành

phần bằng quang phổ đạo hàm tỷ đối", Tạp chí Dược học số 8, 35 – 38.

13. Nguyễn Thị Mộng Thùy và Nguyễn Đức Tuấn (2003), “Định lượng Nimesulid

trong viên nén bằng phương pháp quang phổ đạo hàm bậc 2”, Tạp chí Dược

học số 4,16 – 18.

14. Lê Minh Trí và Nguyễn Mã Huy Thanh (2003), “Định lượng đồng thời

Loratadin và Pseudoephedrin sulfat trong chế phẩm viên nén bằng phương

pháp quang phổ tử ngoại đạo hàm”, Tạp chí Dược học số 2, 28 – 30.

15. Nguyễn Tường Vy và Đỗ Ngọc Thanh (2003), “Định lượng đồng thời

Sulfamethoxazol và Trimethoprim trong viên nén Trasepton bằng phương

pháp quang phổ đạo hàm tỷ đối”, Tạp chí dược học số 12, 28 – 29.







Tiếng Anh

16. A. Afkhami and M. Bahram (2005), “Successive ratio-derivative spectra as a

new spectrophotometric method for the analysis of ternary mixtures”,

Spectrochimica Acta Part A 61, pp. 869 – 877.

17. A. Owen, in: A. Townsend (Ed.) (1995), Derivative Spectroscopy in

Encyclopedia of Analytical Science, Academic Press, San Diego, CA, pp. 5315

– 5321.

18. A. Savitzky and M.J.E. Golay (1964), “Smoothing and differentiation of data

by simplified least squares procedures”, Analytical Chemistry 36, pp. 1627 –

1639.19. A. Y. El-Sayed and N. A. El-Salem (2005), “Recent Developments of

Derivative Spectrophotometry and Their Analytical Applications”, Analytical

Sciences 21, 595 – 614.

20. Abbas A, Davood N, Tayyebeh M, Maryam A-T, Mitra H. (2009)

“Simultaneous spectrophotometric determination of binary mixtures of

surfactants using continuous wavelet transformation”, Journal of Hazardous Materials 166, 770 – 775.

21. C. B. Ojeda and F. S. Rojas (2004), “Recent developments in derivative

ultraviolet/visible absorption spectrophotometry”, Analytica Chimica Acta

518, pp. 1 – 24.

22. C. B. Ojeda, F. S. Rojas and J.M. C. Pavon (1995), “Recent developments

in derivative ultraviolet/visible absorption spectrophotometery”, Talanta 42,

pp. 1195 – 1214.

23. D.M. Haaland, E.V. Thomas, Anal. Chem. 60 (1988), 1193-1202.

24. Dinc E; Baleanu D (2008), “Ratio Spectra-Continuous Wavelet Transform and

Ratio Spectra-Derivative Spectrophotometry for the Quantitative Analysis of







Effervescent Tablets of Vitamin C and Aspirin”, Revista De Chime, 59, 499 –

504

25. Dinc, E., Baleanu, D., Ustundag, O (2003), “An approach to quantitative

twocomponent analysis of a mixture containing hydrochlorothiazide andspironolactone in tablets by one-dimensional continuous Daubechies and

biorthogonal wavelet analysis of UV-spectra”, Spectroscopy Letters 36, 341 –

355.

26. Dinc, E., Baleanu, D., Aboul-Enein, H (2004), “Wavelet analysis for the

multicomponent determination in a binary mixture of caffeine and

propyphenazone in tablets”, Il Farmaco 59, 335 – 342.

27. Dinc, E., Baleanu, D (2004), “Application of the wavelet method for the

simultaneous quantitative determination of benazepril and

hydrochlorothiazide in their mixtures”, Journal of AOAC International 87,

834 – 841.

28. Dinc, E., Baleanu, D (2005), “Bivariate and multivariate spectral resolution of

a mixture of benazepril hydrochloride and hydrochlorothiazide in tablets by

using linear regression lines”, Revista De Chimie, 56, 937 – 942

29. Dinc, E., Ozdemir, A., Baleanu, D., Tas, K (2006), “Wavelet transform with

chemometric techniques for quantitative multiresolution analysis of a ternary

mixture consisting of paracetamol, ascorbic acid and acetylsalicylic acid in

effervescent tablets”, Revista De Chimie, 57, 505 – 510.

30. Dinc, E., Baleanu, D (2007), “Continuous wavelet transform applied to the

overlapping absorption signals and their ratio signals for the quantitativeresolution of mixture of oxfendazole and oxyclozanide in bolus”, Journal of

Food and Drug Analysis 15, 109 – 117.







31. Dinc E; Baleanu D (2009), “Continuous Wavelet Transform Applied to the

Quantitative Analysis of a Binary Mixture”, Revista De Chimie 60, 216 –

221.

32. Dinc E; Baleanu D (2010), “Fractional wavelet transform for the quantitativespectral resolution of the composite signals of the active compounds in a two-

component mixture”, Computers and Mathematics with Applications 59,

1701 – 1708.

33. Dinç E, Büker E, Baleanu D (2011), “Fractional and continuous wavelet

transforms for the simultaneous spectral analysis of a binary mixture system”,

Commun Nonlinear Sci Numer Simulat 16, 4602 – 4609.

34. Dinç E., Kadıoğlu Y., Demirkaya F. and Baleanu D (2011), “Continuous

Wavelet Transforms for Simultaneous Spectral Determination of

Trimethoprim and Sulphamethoxazole in tablets”, Journal of Iranian

Chemical Society 8, 90 – 99.

35. E. Dinc (1999), “The spectrophotometric multicomponent analysis of a ternary

mixture of acid ascorbic, acetylsalicylic acid and paracetamol by the double

divisor-ratio spectra derivative and ratio spectra-zero crossing methods”,

Talanta 48, pp. 1145 – 1157.

36. F. S. Rojas, B. Ojeda and J. M. C. Pavon (1988), “Derivative ultraviolet-

visible region absorption spectrophotometry and its analytical

applications”, Talanta 35 (10), pp. 753 – 761.

37. F. S. Rojas and C. B. Ojeda (2009), “Recent development in derivative

ultraviolet/visible absorption spectrophotometry: 2004 –2008 A review”, Analytica Chimica Acta 635, 22 – 44.

38. Gabor, D (1946), Theory of communication: Journal of the Institute of

Electrical Engineers 93, 429 – 441.





http://apps.webofknowledge.com/full_record.do?product=UA&search_mode=GeneralSearch&qid=1&SID=T2@4Dn7BDLa3@OknLim&page=2&doc=20&cacheurlFromRightClick=no






39. Gerald, K (1994), A Friendly Guide to Wavelets. Birkhäuser, 44 – 58

40. J. Karpinska (2004), “Derivative spectrophotometry— Recent applications and

directions of developments”, Talanta 64, pp. 801 – 822.

41. Jaideva C., Goswami Andrew K., Chan John Wiley & Sons (2011),Fundamentals of Wavelet: Theory, Algorithms, and Applications.

42. Khadijeh M, Mahmoud R S, Atieh J (2010), “Continuous wavelet and

derivative transform applied to the overlapping spectra for the quantitative

spectrophotometric multi-resolution of triamterene and hydrochlorothiazide in

triamterene-H tablets”, Talanta 81, 1821 – 1825.

43. L. Antonov and D. Nedeltcheva (2000), “Resolution of overlapping UV-VISabsorption bands and quantitative analysis”, Chemical Society Reviews 29, pp.

217 – 227.

44. M.R. Khoshayand, H. Abdollahi, M. Shariatpanahi, A. Saadatfard, A.

Mohammad (2008), “Simultaneous spectrophometric determination of

paracetamol, ibuprofen and caffin in pharmaceuticals by chemometric

methods”, Sience direct , Spectrochimica Acta Part A 70, 491 – 499.

45. Mahmoud Reza Sohrabi, Naghmeh Kamali and Mazyar Khakpour (2011),

“Simultaneous spectrophotometric determination of metformin hydrochloride

and glibenclamide in bimary mixtures using combined discrete and

continuous wavelet transforms”, The Japan Society for Analytical Chemistry,

Vol.27, 1037-1041.

46. Mahmoud R S, Parviz A, Elmira A E (2010), “Simultaneous

spectrophotometric determination of cyproterone acetate and ethinyl estradiol

in tablets using continuous wavelet and derivative transform Spectrochimica

Acta Part A: Molecular and Biomolecular”, Spectroscopy 77, 107 – 111.

47. N. Erk (1999), “Application of derivative-differential UV spectrophotometry

and ratio derivative spectrophotometric determination of mephenoxalone and





http://www.google.com.vn/search?hl=vi&tbo=p&tbm=bks&q=inauthor:%22Gerald+Kaiser%22

http://www.google.com.vn/search?hl=vi&tbo=p&tbm=bks&q=inauthor:%22Gerald+Kaiser%22



acetaminophen in combined tablet preparation”, Journal of Pharmaceutical

and Biomedical Analysis 21, pp. 429 – 437.

48. Ozgur M.U, Alpdogan G., Asci B (2002), “A rapid spectrophotometric method

to resolve ternary mixtures of Propylhenaxone, Caffeine, and Acetaminophenin tablets”, Monatshefte fur Chemie, Chemical Monthly, Vol. 133, 219 – 223.

49. P. Worsfold, A. Townshend and C. Poole (2005), Encyclopedia of Analytical

Science Second Edition, Academic Press, pp. 336 – 337.

50. R. Kramer, Chemometric techniques in quantitative analysis, Marcel Dekker

Inc, New York, (1998), pp. 51-130.

51. Rodenas V., Garcia M.S, Pedreno C.S, Albero M.I (2000), “Simultaneous

determination of propacetamol and paracetamol by derivative

spectrophotometry”, Talanta, Vol. 52, 517 – 523.

52. Sohrabi M R; Kamali N; Khakpour M (2011), “Simultaneous

spectrophotometric tetermination of metformin hyrochloride and

gibenclamide in binary mixtures using combined discrete and continuous

wavelet transforms”, Analytical Sciences 27, 1037 – 1041.

53. The United States Pharmacopeia 30 (2007), Vol. II, pp. 1266 – 1270, 1272,

1285 - 1288, 1575, 2325 – 2329.

54. Youssef R. M. and Maher H. M (2008), “A new hybrid double divisor ratio

spectra method for the analysis of ternary mixtures”, Spectrochimica Acta

Part A, Vol.70, 1152 – 1166.

55.Yousry M. Issa, Sayed I.M. Zayed, Ibrahim H.I. Habib (2011), “Simultaneous

determination of ibuprofen and paracetamol using derivatives of the ratiospectra method”, Arabian Journal of Chemistry 4, 259 – 263.














Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến...

Documents