name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdf name4DMvolledig namedec14 namepdfDM december 2014 Inhoud nr. 4 – december 2014 pagina 1 www.vicog.be DIOCESANE MEDEDELINGEN NR. 4 – DECEMBER 2014 Algemene mededelingen: DPB-kalender Vakoverschrijdende mededelingen: Preventie en welzijn Schoolmediatheek Schoolpastoraal en opvoedingsproject Taaldrempels Taaltip In de kijker Mededelingen vanwege de vakbegeleiding: Aardrijkskunde Biologie, chemie en natuurwetenschappen Duits Economie en handel Engels Frans Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen Geschiedenis Godsdienst Maatschappelijke vorming Nederlands Project Algemene Vakken Studiegebied personenzorg Wiskunde DM december 2014 DPB - Kalender pagina 2 www.vicog.be DPB - KALENDER Jeroen Van Acker voor alle directies Chronologisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB 2014-2015 December 2014 • donderdag 4 december Diocesane Mededelingen Januari 2015 • donderdag 8 januari Diocesane Mededelingen • woensdag 14 januari Beginnende directies (2) • dinsdag 20 januari Beginnende directies (4) (terugkomdag) Februari 2015 • dinsdag 3 februari CODI (2) • woensdag 4 februari Beginnende leraren, dag 2A • donderdag 5 februari Dag van het ondersteunend personeel • donderdag 5 februari Diocesane Mededelingen • dinsdag 10 februari Stafmedewerkers SG (2) • woensdag 11 februari Beginnende leraren dag 2B • dinsdag 24 februari Tweedaagse voor het middenkader • woensdag 25 februari Tweedaagse voor het middenkader Maart 2015 • donderdag 5 maart Diocesane Mededelingen • woensdag 11 maart Beginnende leraren tweedejaars • woensdag 18 maart CODI (3) – CAIM (1) April 2015 • donderdag 2 april Diocesane Mededelingen Mei 2015 • dinsdag 5 mei Stafmedewerkers SG (3) • dinsdag 12 mei CODI (4) – CAIM (2) • dinsdag 19 mei Beginnende directies (3) Juni 2015 • donderdag 4 juni Diocesane Mededelingen DM december 2014 DPB - Kalender pagina 3 www.vicog.be Thematisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB DIOCESANE MEDEDELINGEN • Donderdag 6 november 2014 • Donderdag 4 december 2014 • Donderdag 8 januari 2015 • Donderdag 5 februari 2015 • Donderdag 5 maart 2015 • Donderdag 2 april 2015 • Donderdag 4 juni 2015 SCHOLENGEMEENSCHAPPEN CAIM • Woensdag 3 december 2014 (afgelast) • Woensdag 18 maart 2015 • Dinsdag 12 mei 2015 CODI • Woensdag 3 december 2014 (afgelast) • Dinsdag 3 februari 2015 • Woensdag 18 maart 2015 • Dinsdag 12 mei 2015 Stafmedewerkers • Dinsdag 10 februari 2015 • Dinsdag 5 mei 2015 BEGINNENDE LERAREN ▪ Dag 2 (eerstejaars): woensdag 4 en 11 februari 2015 ▪ Dag 1 (tweedejaars): woensdag 11 maart 2015 AANBOD VOOR ONDERSTEUNEND PERSONEEL EN MIDDENKADER: ▪ Dag van de Mentor Datum: donderdag 13 november 2014 ▪ Dag van het ondersteunend Personeel Datum: donderdag 5 februari 2015 ▪ Tweedaagse van het Middenkader DM december 2014 DPB - Kalender pagina 4 www.vicog.be Datum: dinsdag 24 en woensdag 25 februari 2015 AANBOD VOOR DIRECTIES ▪ Beginnende directies (eerstejaars) Data: dinsdag 14 januari 2015 dinsdag 19 mei 2015 ▪ Beginnende directies (tweedejaars) Datum: dinsdag 20 januari 2015 INFOSESSIES VVKSO NIEUWE BELEIDSLIJNEN EN/OF REGLEMENTERING VOOR HET SCHOOLJAAR 2015-2016 Datum: dinsdag 12 mei 2015 DM december 2014 pagina 5 Preventie en welzijn www.vicog.be PREVENTIE EN WELZIJN Ignace De Baets voor directies en preventieadviseurs Nieuw koninklijk besluit betreffende de brandpreventie op de arbeidsplaatsen. Sinds 3 mei 2014 is een nieuw koninklijk besluit van kracht. Dit kadert in de overgang van ARAB naar CODEX en is een aanvulling en update van de huidige wetgeving rond brandveiligheid op de arbeidsplaats. Het KB werkt de verplichtingen van de werkgever uit via het voeren van een brand- preventiebeleid. Een preventiebeleid gebaseerd op het dynamisch risicobeheersingssysteem (DRBS) gekend uit de welzijnswetgeving. Elke werkgever moet een risicoanalyse uitvoeren en op basis van de resultaten van deze risicoanalyse, een geheel van preventiemaatregelen nemen om: 1. Brand te voorkomen 2. De veiligheid te verzekeren en indien nodig te evacueren 3. Elk begin van brand te bestrijden 4. De schadelijke gevolgen van brand te beperken 5. De tussenkomst van de hulpdiensten te vergemakkelijken De risicoanalyse moet de werkgever in staat stellen om zoveel mogelijk situaties te identificeren die een brand zouden kunnen veroorzaken (waarschijnlijke scenario’s). Eenmaal deze situaties gekend zijn, moet hij de omvang bepalen van de mogelijke gevolgen. Op die manier kan hij ook de middelen bepalen die het scenario kunnen voorkomen of de schade beperken. De risicoanalyse moet regelmatig bijgewerkt worden zodat er rekening gehouden wordt met de evolutie van de risico’s (DRBS). Het koninklijk besluit legt ook nog een aantal specifieke preventiemaatregelen op. Onder andere: • Het oprichten van een brandbestrijdingsdienst. (verplicht voor ALLE werkgevers) • Een intern noodplan met procedures ontwikkelen. • Een interventiedossier en brandpreventiedossier bijhouden. • Bepalingen betreffende evacuatiewegen, uitgangen, nooduitgangen en nooddeuren. • Bepalingen op gebied van opleiding en informatie van werknemers, periodieke controles, aankoop en gebruik van beschermingsmiddelen tegen brand. Meer informative via http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=41382 en http://www.prebes.be/activiteit/nieuw-kb-brand-betreffende-brandpreventie-arbeidsplaatsen voor directies Preventie van arbeidsongevallen bij jobstudenten. Preventie en Interim is een centrale preventiedienst voor de uitzendsector. Als sensibiliseringsmiddel voor de jobstudenten wordt een gratis agenda uitgegeven. Scholen kunnen deze bestellen via info@p-i.be. DM december 2014 Schoolmediatheek pagina 6 www.vicog.be SCHOOLMEDIATHEEK André Fruithof voor alle directies en hun medewerkers Op een gans Een gans bekeek in de Passage een kerstgans in een etalage. ‘Voyez, voyez,’ sprak deze gans in onvervalst passagefrans, ‘Men draagt hier bij het kerstdiner een quantitable négligé.’ (Kees Stip) Het taalgrapje afgeleid van de ‘quantité négligeable’ vinden we heel mooi gevonden bij het beeld van de nagenoeg naakte kerstgans in haar négligé. Poëzieliefhebbers kennen het gedicht Bezette stad van Paul van Ostaijen, met de bekende regel ‘Jef Jef jef ne Zeppelin, kruipt al gauw de kelder in’ n.a.v. het zeppelinbombardement op Antwerpen in de nacht van 25 op 26 augustus 1914. Maar ook Gent werd bedreigd door zeppelins, getuige het monument op de Westerbegraafplaats voor de bemanning van de Duitse zeppelin LZZ-37 (Luftschiff Zeppelin) die in juni 1915 in een luchtgevecht neerstortte in Sint-Amandsberg. Dit merkwaardig verhaal wordt gedetailleerd verteld in ‘De Eerste Wereldoorlog. Toen en nu. W.O. I in monumenten en begraafplaatsen’ van Staf Schoeters. (2de dr. 2013) Overigens het hele boek is interessant en uitvoerig geïllustreerd. Alexandre des Isnards stelde een Dictionnaire du nouveau français samen. De recensent in La Libre Belgique van 05.O5.2014 geeft een voorbeeld van zo’n neologisme: “La nomophobie désigne l’angoisse de perdre son téléphone portable, et par conséquent de se retrouver coupé du monde, pathologie aujourd’hui très répandue. “ (Allary éd., 526 pp.) Een heel bijzonder boek is Made in Europe: De kunst die ons continent bindt van Pieter Steinz. “Aan de hand van 104 essays en evenzovele eenvoudige ‘vignetten’ maakt de auteur een rondreis langs de belangrijkste halteplaatsen van de Europese cultuur. Resultaat: een culturele reisgids en Europese kunstgeschiedenis ineen.”(Lezen, jg. 9, nr.1, 2014) Wisten jullie het volgende ? “De automobielfabriek Citroën, na de Eerste Wereldoorlog opgericht door de Nederlands-Franse munitiefabrikant André Citroën, had een naam hoog te houden [met het ontwerpen van de fameuze Citroën DS – Déesse (godin, in het Frans)].” Ik niet, maar ik citeer uit Made in Europe: De kunst die ons continent bindt van Pieter Steinz (ut supra). In maart 2014 verscheen de eerste druk en een maand later was er al een zevende druk!! Een ongewoon boeiend en verrijkend boek voor cultuurliefhebbers en ‘gevorderde’ lezers. In het overbekende Nederlandse TV-programma DWDD ( De wereld draait door) werd de lofbazuin gestoken door Peter Vermeersch, de Vlaamse hoofdredacteur van NRC Handelsblad en door Frans Timmermans, Nederlandse Minister van DM december 2014 Schoolmediatheek pagina 7 www.vicog.be Buitenlandse Zaken, die zelfs vond dat dit boek in de scholen als leerboek zou moeten worden ingevoerd. Piet Mooren c.s. Verborgen talenten: Jeugdliteratuur op school. “een handboek voor de leerkracht die literaire smaak en leesplezier wil bevorderen. “ Alhoewel voor het basisonderwijs bedoeld, kunnen ook leraren SO hier toch inspiratie vinden. Updaten: een blaadje van de kalender scheuren. Literatuur als venster. De Berlijnse dagboeken van Max Frisch In Duitsland is het groot literair nieuws: de verschijning van Aus dem Berliner Journal, een keuze uit de Berlijnse dagboeken van Max Frisch. En dat is terecht. Frisch is een dagboekschrijver pur sang, die fraaie portretten van collega's als Günter Grass schildert. Bovendien heeft Frisch een scherp oog voor de politieke en culturele ontwikkelingen in Oost-Berlijn. Ruim twintig jaar moesten lezers op het dagboek wachten. Te gevoelig lag de beschrijving van tijdgenoten die nog leefden, te vers was de herinnering. Nu is bij Suhrkamp de eerste selectie uit de dagboeken verschenen. Hoe lang en hoelang De ouders bepalen onder meer hoelang en wanneer de smartphone gebruikt kan worden, bijvoorbeeld alleen na school. Hoe lang vraagt naar een lengte of afstand. Hoelang vraagt naar een duur. Bij Geert Mak (ut supra) vonden we ook i.v.m. de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog een verwijzing naar de poëzie: “De kranten melden keurig wat later in de geschiedenisboekjes komt te staan, de feiten lijken onontkoombaar, maar toch probeert iedereen er uit alle macht aan te ontsnappen, zoals de tuinman aan de Dood.” Kent men dat klassiek gedicht van Van Eyck nog? Het begint zo: “Een Perzisch Edelman: Van morgen ijlt mijn tuinman, wit van schrik, Mijn woning in: "Heer, Heer, één ogenblik! “ Een man komt in een boekenwinkel binnen en vraagt waar hij het boek 'DE MAN IS DE BAAS IN HUIS' kan vinden. De verkoopster denkt even na en zegt dan: "De sprookjesboeken staan op de 2de verdieping meneer!" Volgens Humo (19.08.2014) antwoordde Keith Richards toen men hem vroeg wat de belangrijkste invloed in zijn leven was: ‘De openbare bibliotheek: al die kennis, gratis.’ In de kerststal staat een os en een ezel. Die laatste heeft wel geen al te beste reputatie; niet alleen omwille van zijn domheid. Dat blijkt ook uit de Franse zegswijze ‘« Le coup de pied de l'âne ». (een ezelsstamp) De nieuwsbrief expressio.fr 14.08.2014 gaf er volgende uitleg bij. “C'est Jean de la Fontaine dans "le lion devenu vieux" qui, dans une reprise de Phèdre, a popularisé la façon de faire de l'âne qui n'approche le lion, autrefois redouté, et le frappe que lorsque celui-ci est agonisant. Si, dans la fable , contrairement au texte de Phèdre le coup de pied que l'âne aurait donné au lion n'est pas directement évoqué, il est sous-entendu, les autres animaux comme le cheval, le loup ou le boeuf ayant déjà frappé l'animal à terre. Le lion est en effet effondré à l'idée que même l'âne va pouvoir le frapper : DM december 2014 Schoolmediatheek pagina 8 www.vicog.be « Ah ! c'est trop, lui dit-il ; je voulais bien mourir ; Mais c'est mourir deux fois que souffrir tes atteintes. »” Het is een ander facet van de ezel dat hier geëvoceerd wordt. De voorbije maanden ging er terecht enorme aandacht naar de brand in de Leuvense universiteitsbibliotheek, zowel in de Tweede als in de Eerste Wereldoorlog. Daardoor vergeten we wel eens dat andere bibliotheken in de geschiedenis meermaals het doelwit van cultuurbarbaren zijn geweest. Een van de laatste voorbeelden was de nationale bibliotheek van Serajevo in Bosnië die in 1992 werd verwoest door de Servische bommen, waarbij een massa boeken, waaronder zeldzame exemplaren, door het vuur werden verteerd. In mei jl. werd zij officieel heropend; of hoe cultuur het uiteindelijk toch weer wint van barbarij. Wie tijdens de kerstvakantie een citytrip naar Parijs maakt, komt waarschijnlijk wel in het metrostation Montparnasse. De reizigers kunnen er de epische panoramastrip De slag bij de Somme bewonderen. Het is een reproductie van de stripkunstenaar Joe Sacco en is niet minder dan 130 meter lang. De Amerikaanse tekenaar liet zich inspireren door het overbekende tapijt van Bayeux waarop de slag bij Hastings (1066) staat afgebeeld. Wie toch liever strips leest, kan eens de verhalen van de Franse tekenaar Jacques Tardi o.a. die over de Eerste Wereldoorlog De grote slachting en Loopgravenoorlog proberen. Men mag hierbij echter de auteur niet verwarren met de Franse filmacteur en kineast Jacques Tati, die bekend is gebleven van de filmklassiekers Mon Oncle en Les vacances de Monsieur Hulot, echte slapstickcomedies. Voor wie wil reageren: andrefruithof@skynet.be DM December 14 Schoolpastoraal en opvoedingsproject pagina 9 www.vicog.be SCHOOLPASTORAAL EN OPVOEDINGSPROJECT Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden ‘Je croirai à leur religion le jour où ils auront une gueule de ressuscité.’ (J-P Sartre) Aanbod van het VSKO voor de advent 2014 Het is voor ons allemaal een uitdaging om de christelijke inspiratie op school levend te houden en ze op een hedendaagse manier en in dialoog met de aanwezige diversiteit en huidige secularisering ter sprake te brengen. En wellicht blijft de grootste uitdaging voor ieder van ons om de vreugde van het evangelie gewoon te beleven en met elkaar te delen. Dan krijgen dromen kracht van verandering. Want de woorden van Jean- Paul Sartre over de christenen blijven gelden: ‘Ik zal geloven in hun godsdienst de dag dat zij een smoel hebben van een verrezene’. Zoals ieder jaar behoren een affiche, een Leeftochtnummer met digitale XXL, bezinningskaartjes en een meditatieve diamontage tot het VSKO-aanbod voor de advent. Iedere school ontvangt een papieren versie van alle materiaal, maar alles is ook digitaal te consulteren en te downloaden via de website www. pastoraal.vsko.be, in de rubrieken ‘Advent en Kerstmis’ en Leeftocht. Adventsontmoeting met de bisschop Zoals ieder jaar nodigt onze bisschop Luc Van Looy in de laatste week voor de kerstvakantie alle jongeren van 12 tot 30 jaar uit voor een adventsontmoeting als voorbereiding op Kerstmis. Deze ontmoeting is gepland op donderdag 18 december e.k. en start om 19.30 u met een gebedsmoment in de crypte van de Sint- Baafskathedraal. Daarna volgt een panelgesprek met getuigenissen en nadien is er nog een heel bijzondere kerstmarkt in de tuin van het bisschopshuis met tijd voor ontmoeting en ontspanning. En natuurlijk wordt er ook een hapje en drankje voorzien. Inschrijven voor deze adventsontmoeting is niet nodig. Iedereen is welkom en deelname is gratis. Maar omdat de adventperiode ook kansen biedt om ons in te zetten voor anderen wil IJD op deze avond een grote inzamelactie organiseren voor VZW de tinten in Gent. Daarom wordt aan elke deelnemer gevraagd om bij wijze van toegangsticket wat zeep, shampoo of douchegel mee te brengen. Want een kleine moeite voor ons betekent voor mensen in armoede een wereld van verschil. Moet alles nu? Op donderdag 18 december is er in het OLV ziekenhuis in Aalst ook een boeiende lezing van Prof. Dirk De Wachter. Vanuit zijn beroepspraktijk als psychiater analyseert hij haarscherp onze huidige samenleving en geeft hij relevante suggesties hoe we hier in onze dagelijkse beroepspraktijk mee kunnen omgaan. Hij beschrijft hoe hij vanuit zijn beroepspraktijk met een onwaarschijnlijk gevoel van herkenning naar onze hedendaagse maatschappij kijkt en de symptomen die hij dagelijks vaststelt bij zijn patiënten met het borderlinesyndroom ook bij zogenaamd gezonde en geslaagde mensen opmerkt. Achter het masker van succes zit daar immers ook veel DM December 14 Schoolpastoraal en opvoedingsproject pagina 10 www.vicog.be eenzaamheid en de angst om alleen te zijn, relationele instabiliteit, impulsiviteit, gevoelens van leegte en zinloosheid... Hij stelt niet alleen een diagnose maar biedt ook beklijvende inzichten om hiermee om te gaan. De avond wordt gratis aangeboden door de pastorale werking van het OLV Aalst. Tweejaarlijkse pastorale dag Op de tweejaarlijkse pastorale dag van woensdag 4 februari e.k. (van 8.30 u tot 16 u) willen we ook met velen nadenken over de boeiende uitdagingen voor de hedendaagse schoolpastoraal en een katholieke dialoogschool. Met ‘de kruimels van de tafel’ als Bijbelse inspiratie (Mt 15,21-28) en rode draad doorheen de hele dag verwijzen we naar de vele kleine dingen waarin een pastorale aanwezigheid op school zichtbaar wordt. Tevens is het ook een verwijzing naar Jezus als beeld van een dialogale God, als inspiratiebron ook voor een dialogale school. Inschrijven voor deze dag kan via www.pedic.be en het programma ziet er als volgt uit: 8.30 u Onthaal met koffie 9.00 u Verwelkoming en inleidende bezinning (Vicaris Stefaan Van der Kelen) 9.30 u ‘Stellingname’ over pastoraal en de katholieke dialoogschool 10 u Themareferaat (Lieven Boeve) 11.50 u Kennismaken met de postertentoonstelling ‘good practice’ 12.20 u Tafelgebed (Mgr Luc Van Looy) en warme maaltijd 13.30 u Schooloverstijgende groepsgesprekken bij het referaat 14.45 u Carrousel met 3 informatiesessies bij de posters 15.45 u Lichtmistraktatie 16 u Einde Tot slot Aan iedereen van harte een gezegende advent- en kersttijd toegewenst met dit adventsgedicht van Gabriël Smit: Bijna gaat het misten: de mensen bewegen snel en onrustig in zichzelf verdiept; het licht is traag, het houdt de stemmen tegen, de wind hangt willoos in het grauw verschiet. Wij raken langzaam los van alle dingen, niets is er, dat ons nog verbergen kan, wij zoeken overal herinneringen, maar weten er de vruchteloosheid van, tot alles uit ons hart is weggeslagen en er niets over is, dat ons nog kent … Dan, plotseling, begint een helder vragen, voorzichtig eerst, wij zijn het licht ontwend, maar onweerstaanbaar groeiend door de dagen, zingend en stralend, want het is Advent. DM december 2014 Taaldrempels op school pagina 11 www.vicog.be TAALDREMPELS André Fruithof, Marijke Decavel, Martine Gillis, Maurits Goeman, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs, directieteams Doe meer met Leeslicht. Vragen, tips en opdrachten om boeken in de klas te behandelen Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kun je een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen, tips en opdrachten om de boeken in de klas te behandelen. Voetstappen Prachtig boek, met drie verhalen over liefde in eenvoudig Nederlands van de Iranese schrijver Kader Abdolah. Bij het boek hoort ook een gratis lesbrief. ie Leeslicht kunt u een gratis In de ze lesbrief staan vragen, tips en opdrachten om de Lezen we op school anders dan buiten de school? De Taalbijlage van De Standaard van 3 november 2014 is gewijd aan ‘de nieuwe lezer’. Op http://duurzaamonderwijs.com/2014/11/04/lezen-we-op-school-anders-dan- buiten-de-school/ volgde een inspirerende reactie. “Er wordt van dat 21ste-eeuwse lezen wel eens beweerd dat het slecht lezen is, oppervlakkig lezen, niet echt lezen. Fout. Het 21ste-eeuwse lezen is complexer en veeleisender dan één-tekstje-lezen-en drie-vraagjes-beantwoorden. Het vereist strategisch en doelgericht leesgedrag en de gepaste inzet van heel wat leesstrategieën. Het vereist hoger-orde-denken en evaluerend lezen, niet toevallig het meest complexe leesniveau in onze eindtermen, niet toevallig het leesniveau dat veel van onze leerlingen aan het eind van het secundair onderwijs onvoldoende halen. De kwaliteit van onze leeshandeling wordt erg afhankelijk van de mate waarin we kunnen DM december 2014 Taaldrempels op school pagina 12 www.vicog.be doelgericht, kritisch, overdacht kunnen navigeren door een omgeving die té rijk is aan informatie. Wat een verschil met het klassieke leesonderwijs die door methodemakers bewust informatie-arm wordt gehouden. Volgens de auteurs van de taalbijlage van De Standaard is de conclusie dus simpel: ofwel mist het onderwijs de boot van het leesonderwijs ofwel varen we mee op de informatiegolven van de 21ste eeuw. Wie voor het eerste kiest, kan alvast aan de slag met de volgende didactische tips: - Vertrek van een vraag die interessant is voor de leerlingen, of die de leerlingen zelf hebben opgeworpen. - Mobiliseer de voorkennis van de leerlingen: wat weten ze al over de vraag, welk antwoord verwachten ze, waar denken ze informatie te vinden? - Zet leerlingen (al dan niet in kleinere groepjes) aan het werk in een informatierijke omgeving; daarbij kunnen diverse leerlingen/groepjes aan de slag met verschillende informatie of met verschillende deelvragen, of kunnen alle leerlingen in dezelfde informatierijke omgeving onderduiken. - Vraag leerlingen om tussentijds de balans op te maken van de informatie die ze al hebben gevonden, en de mate waarin ze denken een antwoord op de kernvraag te hebben gevonden; laat leerlingen beargumenteren waarom ze denken dat hun informatie betrouwbaar, relevant, correct is. - Ondersteun leerlingen, en help hen om online en offline met rijke informatie- omgevingen om te gaan. Toon hen hoe je notities kunt maken, info kunt selecteren, hyperlinks kunt openen zonder de startpagina te verliezen, de betrouwbaarheid van bronnen kunt controleren. - Laat toe dat leerlingen eigen informatiebronnen inbrengen en toevoegen aan de informatierijke omgeving. - Vraag leerlingen om te presenteren wat ze hebben gevonden, en ook te reflecteren op het proces van wikken, wegen, zoeken, selecteren, ordenen, vergelijken dat ze hebben doorgemaakt. Vraag leerlingen om mekaars antwoorden en proces te evalueren en feedbacken. - Vat samen wat de leerlingen hebben kunnen leren over lezen, leesstrategieën, kritisch omgaan met informatie, en geef hen meteen een nieuwe opdracht om het geleerde toe te passen. - Doe het bovenstaande niet alleen tijdens het vak “Nederlands”. Doe het tijdens alle vakken. “ De laatste zin sluit perfect aan bij werken aan taalgericht vakonderwijs! DM december 2014 Taaltip pagina 13 www.vicog.be TAALTIP Kernteam Taalbeleid voor directies en leraren December Bij woordenschatonderwijs is het van belang dat het woordnetwerk (mentaal lexicon) systematisch wordt uitgebreid. Dat betekent dat woorden thematisch moeten worden aangeboden, dat er veel aandacht moet zijn voor selectie (op grond van woordfrequentie, belevingswereld, nut), dat van oppervlakkige woordkennis gewerkt moet worden naar diepe woordkennis en van receptief naar productief. Voor hogere groepen is het van belang dat er veel wordt gelezen. In het algemeen geldt dat woorden pas worden verankerd in het woordnetwerk als ze ten minste zeven keer zijn aangeboden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen incidenteel woordenschatonderwijs waarbij woordbetekenissen min of meer toevallig aan de orde komen (bijv. bij voorlezen), semi-incidenteel woordenschatonderwijs, waarbij wel sprake is van enige structuur, maar meestal niet van woordselectie, opbouw enz. (bijv. bij praatplaten) en intentioneel woordenschatonderwijs, waarbij gebruik wordt gemaakt van een gestructureerde methode met aandacht voor woordselectie, voor thematisch werken, voor een opbouw in het aanbod enz. In het woordenschatonderwijs wordt vaak de volgende viertact aangehouden: - voorbewerken (activeren van voorkennis) - semantiseren(uitleggen van de woordbetekenis) - consolideren (inoefenen van woord en betekenis) - controleren (nagaan of de woorden zijn onthouden) (Bron: Verhallen en Verhallen 1994) Uitbreiden van woordenschat? Hoe doe je dat? deel 1 DM December 14 In de kijker pagina 14 www.vicog.be IN DE KIJKER Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden Sint-Maarteninstituut in Aalst trok fietsend ‘ten oorlog’ Het Sint-Maarteninstituut in Aalst heeft reeds een mooi palmares van fietstochten voor het goede doel. Zo kwam de school al tweemaal fietsend in het nieuws met acties die gekoppeld werden aan steun voor Music For Life. In 2009 werd in barre, winterse omstandigheden van Aalst naar Gent gefietst (zie de In de kijker van Maart 2010) en in 2011 was de bestemming de Groenplaats in Antwerpen. Dit jaar werd opnieuw een groots opgezette fietsactie georganiseerd, ditmaal gekoppeld aan de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Het werd een onvergetelijke ervaring! Op zaterdag 4 oktober jl. fietste een lange colonne leerlingen en leerkrachten vanuit Aalst meer dan 100 km naar Ieper, met als focus de herinnering aan de oorlogsgruwel van 100 jaar geleden. Daarom werd de datum symbolisch gekozen: 4 oktober 2014, 04/10/14, vier tien veertien dus. ’s Ochtends om 6 uur verzamelden 56 leerlingen en 48 collega’s voor deze al bij al niet te onderschatten onderneming. Want 109 km over een heuvelachtig parcours is niet niks, toch niet voor eerstejaarsleerlingen. Maar eerlijk is eerlijk, ze deden het schitterend. De 48 collega’s vormden een bonte bende: sommigen daagden op in een semiprofessionele uitrusting die de ernst van de onderneming nog beklemtoonde, anderen zagen eruit alsof ze met hun fiets snel een brood bij de bakker moesten halen. DM December 14 In de kijker pagina 15 www.vicog.be Het officiële startsein werd om 7 uur gegeven aan het monument voor de gesneuvelden van beide wereldoorlogen (de Eeuwige Vlam) op het Vredeplein. Een leerling las een bezinningstekst voor over oorlogen dichtbij en veraf. Een plaatselijke schepen riep de leerlingen op tot vrede en verdraagzaamheid en de Eeuwige Vlam werd speciaal voor deze fietstocht aangestoken. Nadien trok de colonne zich op gang. Bij elke stopplaats las een leerling een bezinningstekst voor. Daarna werd een wit kruis geplaatst als aandenken aan de fietsende passage. Onderweg kon men ook rekenen op de bereidwillige steun van vele mensen langs het parcours. Om de deelnemers bij elke stopplaats in de watten te leggen stonden 21 leerkrachten paraat. Naast voedsel en drank hadden ze bemoedigende woorden (in het begin) en bezorgde blikken (naarmate de dag vorderde) klaar voor de fietsende deelnemers. Ongeveer halverwege had ook VRT- coryfee en meter van de actie Phara de Aguirre de rangen vervoegd. Met een geïnteresseerde vraag en haar sympathieke lach motiveerde ze leerkrachten en leerlingen. En net zoals bij de vorige fietsacties naar Gent en Antwerpen reed ze zelf gezwind mee. Om de verwijzing naar 1914 te visualiseren reed in de colonne ook een reusachtige frontsoldaat met bloemenkrans mee. Deze soldaat was van de hand van een collega die kon putten uit zijn ervaring met het wagen bouwen voor carnaval. Na precies 109 km kreeg de fietsende colonne een warm welkom toen ze vlak na de Menenpoort links afsloeg naar het college van Ieper. Fietsen onder de Menenpoort gaf de deelnemers een bijzonder gevoel: opluchting en trots dat de rit ten einde was, vermoeidheid die plots toesloeg en het besef van nietigheid onder dat impressionante monument. DM December 14 In de kijker pagina 16 www.vicog.be Het werd die avond in Ieper een bijzondere Last Post. Toen om 20 uur de plechtigheid begon, stonden de toeschouwers langs beide zijden tot ver voorbij de Menenpoort. Naast het SMI uit Aalst waren ook een Engelse school, een Engels koor en een Amerikaanse legerafdeling aanwezig. Directeur Christine Hoogewys, collega Kris Lievens - drijvende kracht achter het hele gebeuren - en een eerstejaarsleerling mochten een bloemenkrans neerleggen, als eerbetoon aan de vele miljoenen gesneuvelden van 100 jaar geleden. Nog lang spookten de woorden van Willem Vermandere door de hoofden: ‘Altijd iemands vader, altijd iemands kind’. Van harte proficiat aan alle enthousiaste fietsers en hun bezielende leraar Kris Lievens! Dank aan Christine Hoogewys en Peter Dossche voor alle tekst- en fotomateriaal. Taalontwikkeling stimuleren in het HTISA Gent met het boek ‘Ik ben heel veel pein (pijn)’ Het HTISA in Gent lanceerde een prachtig initiatief om de taalontwikkeling bij leerlingen te stimuleren door samen met hen een boek te maken. Het werd een beklijvende bundeling van persoonlijke verhalen van jongeren en hun illustraties over verdriet, lijden en dood. Met een opmerkelijke openheid geven ze de lezer een unieke inkijk in hun ervaringen en verrassende overwegingen. In deze Gentse school wordt men al een hele tijd uitgedaagd om intensief rond taal te werken. De populatie leerlingen met een andere thuistaal dan het Nederlands werd er de laatste jaren steeds groter en de school kent daarnaast ook een groeiende instroom van anderstalige nieuwkomers. Daarom werd beslist om uitdrukkelijk te investeren in 2 taalcoaches. DM December 14 In de kijker pagina 17 www.vicog.be Samen met leerkrachten gaan zij op zoek naar manieren om de taalvaardigheid van de leerlingen te stimuleren tijdens de lessen. Het was in zo’n taalcoachingstraject tussen de leerkracht Godsdienst en de taalcoach van het voltijds onderwijs dat het boek ontstond. Joke Zwanckaert, de leerkracht Godsdienst zegt daarover: ‘In eerste instantie kwam de taalcoach observeren en hadden we na afloop gesprekken waarin hij benoemde op welke manier ik reeds taalontwikkeling stimuleerde in de klas. Daarnaast legde hij ook de punten bloot waar ik nog groeimarge had.’ ‘We besloten er een project van te maken, rond het thema ‘lijden’, met een concreet eindproduct,’ vertelt Thijs Mackelberg, de taalcoach, ‘Van bij de start was het duidelijk dat we de lat hoog wilden leggen, het zelfvertrouwen van de leerlingen een boost wilden geven en hen een taal wilden geven om verhalen uit te wisselen over verdriet, pijn en lijden met elkaar.’ Er werd geëxperimenteerd met spelvormen, groepswerken, ICT oefeningen, schrijfkaders, spreekopdrachten, discussievormen, contextueel beeldmateriaal, eigen getuigenissen … om op die manier de constante aandacht voor verschillende taalvaardigheden te verankeren in de les. ‘Uiteraard realiseerden we deze lessen in het kader van het project, maar ook vandaag blijf ik in andere lessen zoeken en experimenteren om leerlingen op een actieve en motiverende manier met taal aan de slag te laten gaan in de les,’ vertelt de godsdienstlerares. De leerlingen kwamen achtereenvolgens tot een persoonlijke geschreven tekst , een videoboodschap van de tekst en illustreerden uiteindelijk ook zelf hun afgewerkte tekst. De verhalen werden gebundeld in boekvorm, gelay-out door Yves De Coster en vervolgens aan de leerlingen zelf tentoongesteld. ‘Het was fantastisch om te zien met welke trots, en hier en daar zelfs wat ongeloof de leerlingen genoten van het resultaat. Ze hadden een succeservaring achter de rug via een talige activiteit,’ vertelt de taalcoach. ‘We gaven ze als beloning allemaal een boek mee naar huis en leerlingen spreken me er nog steeds over aan’, zegt Joke Zwanckaert. Het is met een opmerkelijke openheid dat de leerlingen hun verhaal brengen en dat leidde tot heel sterke getuigenissen. De taalcoach zegt daarover: ‘Mensen vertellen ons dat ze de verhalen in het boek niet onmiddellijk kunnen rijmen met het beeld dat DM December 14 In de kijker pagina 18 www.vicog.be zij op voorhand van onze leerlingen hadden. We denken dat dit het boek juist zo sterk maakt. Als het gaat over verdriet speelt de moedertaal geen enkele rol.’ Als je me vraagt of de leerlingen nu taalvaardiger zijn na dit éne project, dan vermoed ik dat het effect eerder beperkt is. Maar het zelfvertrouwen van de leerlingen en het durven spreken zijn zonder enige twijfel gegroeid!’ En Joke Zwanckaert voegt daaraan toe: ‘Ik ben ervan overtuigd dat de taalvaardigheden van leerlingen nog sneller zullen groeien op het moment dat we met alle leerkrachten op deze manier werken.’ Op woensdag 19 november jl. organiseerde de school een boeiende voormiddag om kennis te maken met het originele project. Een leerrijke nascholing over hoe je zelf met klassen een boek kunt maken en ermee aan de slag kunt gaan. Deze bundeling van verhalen over ‘Ik ben heel veel pein’ kan zowel in de eerste graad van het beroepsonderwijs als in de derde graad van het basisonderwijs gebruikt worden. Er werd tevens een inspiratiebundel gemaakt, met daarin zowel ideeën om met het boek aan de slag te gaan als de lessen die werden gegeven om het boek tot stand te laten komen. Er staan ook elf tips in die hielpen om het project tot een goed einde te brengen. ‘Wees zelf open’, is daar eentje van. Of ‘Investeer in het eindresultaat’. Dat resultaat is er alvast één om heel erg trots op te zijn! Een dikke proficiat aan de initiatiefnemers en alle leerlingen die zich engageerden! Dank aan directeur Wouter Boute en leraar Wim Horvath voor de info en de foto’s. DM December 14 In de kijker pagina 19 www.vicog.be Creatief met taal op Expo NEPO in het Instituut Stella Matutina in Michelbeke De vorige editie van onze ‘In de kijker’ kondigde het al aan: ook in het ISM Michelbeke werd een origineel initiatief rond taalontwikkeling gerealiseerd met een vakoverschrijdende samenwerking. Aldus werd ‘Expo NEPO’ het resultaat van een project tijdens de lessen Nederlands en Plastische Opvoeding voor alle leerlingen van het eerste jaar. In de lessen PO werkten zij aan de uitbeelding van een gezegde dat ze tijdens de les Nederlands besproken hadden. De leerkrachten Nederlands Mieke Bogaert, Nathalie De Groote en Kristof Vansteenbrugge werkten parallel in al hun klassen van het eerste jaar, een inspirerend voorbeeld van co-teaching in een vakgroep! Lerares PO Freya Vermoesen is de ideale lerares om kunstzinnige talenten in haar leerlingen naar boven te halen en zij doet dat via onverwachte invalshoeken. Zo zette zij de leerlingen ertoe aan om alle spreekwoorden uit te beelden in een doos, een decor in klei. Tevens kregen zij de uitdaging om ook een papieren broodzak in hun creatie te verwerken. Deze bruine broodzakken kregen daarnaast een originele bestemming in de uitnodigingen waarmee sympathisanten van de school, leden van het schoolbestuur, vakcollega’s en directies van de scholengemeenschap Emmaüs en pedagogische begeleiders werden aangeschreven om een bezoekje te brengen aan de mooie en boeiende tentoonstelling van alle werkjes op vrijdag 7 november jl. DM December 14 In de kijker pagina 20 www.vicog.be Mieke Bogaert verwelkomde iedereen met een openingswoordje en alle bezoekers werden aangespoord om een kaartje met een spreekwoord aan het bijhorende kunstwerkje te koppelen. Voor sommige was dat snel gevonden, voor andere werd het een wat langere zoektocht. En als je de oplossing echt niet op het spoor kwam, kreeg je wel een verhelderende suggestie van één van de enthousiaste leerkrachten. Aangezien de oplossing op de achterzijde van de doos vermeld werd met een beknopte toelichting van het spreekwoord – een taak die de leerlingen samen met hun leerkracht ICT Aurélie De Bruyne hadden gemaakt - kon je natuurlijk ook altijd stiekem even spieken. Maar dat was vanzelfsprekend niet de bedoeling. Dat jong en oud het een leuke en spannende uitdaging vond, merkte je aan de aandacht waarmee alle bezoekers met hun kaartje langs de kunstwerkjes liepen en het bij een juiste oplossing ook weer inruilden voor een nieuwe opdracht. En intussen leerde iedereen bij over de uitbeelding en betekenis van elk gezegde! Voor de eerstejaars was de interesse voor hun werk dan weer ‘een hart onder de riem’! Tussendoor kwamen ook de culinaire talenten in de school volop aan bod: de leerlingen van BVLH (beroepsvoorbereidend leerjaar Bakkerij-Slagerij-Hotel) met leerkrachten Nathalie Van de Elst en Mieke Van Rengen verzorgden een kleine receptie en bedienden trots alle aanwezigen met hun zelfbereide lekkere hapjes. Ook dat werd zeer gesmaakt! DM December 14 In de kijker pagina 21 www.vicog.be Dit prachtige initiatief is opnieuw een mooi voorbeeld van vakoverschrijdende samenwerking waarbij leerkrachten hun vak op een motiverende manier binnen brengen in de leef- en interessewereld van hun leerlingen en het verschil maken. Zij zochten samen naar een weg om de jonge generatie taalgevoeliger te maken en uit te dagen tot expressie en verbeeldend denken. En terwijl het taalpalet van hun leerlingen uitgebreid werd met heel veel bekende en minder bekende spreekwoorden, groeiden hun eerstejaars ook in zelfvertrouwen en creativiteit! Van harte proficiat aan de begeester(en)de leerkrachten en al hun creatieve leerlingen! Dank aan de directie Anne Detremerie voor de persmap en Eric De Pessemier voor de prachtige foto’s. Filosofieklas uit het Sint-Janscollege Gent wuift Europees president Herman Van Rompuy uit Maandag 1 december jl. nam Herman Van Rompuy afscheid als President van Europa. Maar op 3 november kreeg de filosofieklas (seminarie zesde jaar) van het Sint-Janscollege in Sint-Amandsberg Gent nog de eer om te gast te zijn bij hem. De filosofiestudenten beseften goed welk voorrecht het was dat de afscheidnemende president in zijn overvolle agenda en laatste weken van zijn ambtstermijn meer dan een uur wou uittrekken voor een lang gesprek met hen. Samen met hun filosofieleerkracht Ruben Verniest trokken ze dan ook vol verwachting naar de ontmoeting in Brussel. DM December 14 In de kijker pagina 22 www.vicog.be Zij mochten volop vragen stellen en kregen inspirerende antwoorden over de plaats van Europa in een geglobaliseerde wereldeconomie, over de crisis in Oekraïne, over de zin van het leven en over zijn afscheid. Ze kregen ook de medaille te zien die de Europese Unie ontving bij de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede. En ze waren het er achteraf allemaal unaniem over eens: zulke ontmoetingen zijn unieke, inspirerende en onvergetelijke ervaringen! Dank aan leraar Ruben Verniest voor de informatie en de foto’s. Proficiat om deze inspirerende ontmoeting voor de leerlingen te organiseren! DM december 2014 Aardrijkskunde pagina 23 www.vicog.be AARDRIJKSKUNDE Leen Van Hecke voor leraren aardrijkskunde 3de graad LUCON-nascholing ‘Misconcepties binnen het thema kosmografie’ (herhaling) Heb je wel eens vastgesteld dat leerlingen denken dat de fasen van de maan veroorzaakt worden door de schaduw van de aarde? Geven jouw leerlingen steeds de juiste uitleg wanneer ze het ontstaan van seizoenen moeten uitleggen? Hebben jouw leerlingen het ook zo moeilijk met het inschatten van afstanden in het heelal? Vermoedelijk wel, al zijn we ons als leraar niet altijd bewust daarvan. Op zaterdag 28 februari wordt een nascholing georganiseerd waarin eerst een aantal mogelijk foute denkbeelden opgesomd worden, om vervolgens aan de slag te gaan met allerlei concreet lesmateriaal. Zo kun je zelf vaststellen hoe leerrijk het is om actief aan de slag te gaan in de klas. Korte, haalbare opdrachten worden voorgesteld, die aansluiten bij het thema kosmografie, en meer bepaald bij eindterm 4 voor de derde graad aardrijkskunde SO, nl. ‘Leerlingen kunnen bewegingen in het zonnestelsel en gevolgen ervan op aarde aangeven’. (Deze nascholing is de voorbije maand reeds voor de eerste keer doorgegaan, maar wordt opnieuw georganiseerd op 28/02/15 omwille van de massale belangstelling.) Inschrijven kan voor een voormiddag of een namiddag. Telkens wordt hetzelfde programma doorlopen. Deelname kost 40 euro voor een halve dag, het lesmateriaal is in deze prijs inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt. Meer info vind je op http://www.kuleuven.be/samenwerking/avlnascholingen/aa22. Via deze site kun je ook inschrijven! voor leraren aardrijkskunde 3de graad Geo Mobiel komt naar uw school! Voor het 2de semester zijn nog plaatsen beschikbaar voor Geo Mobiel, het ondertussen bekende mobiele ‘geo-laboratorium’ van geografen en geomatici van Ugent, KULeuven en VUB. Zij kunnen naar jouw leerlingen komen met hun laptops, gps-toestellen, niveaumeter,… om hen een halve dag aan het werk te zetten via GIS- en andere geomatica-toepassingen. Je kunt kiezen uit volgende thema’s - Teledetectie en milieu: hoe groen is mijn stad? - Fotogrammetrie: maak een 3D-model van je schoolomgeving - Topografie en gps: Landmeter voor een dag - GIS : Aan de slag als locatiespotter Alle info kun je vinden op http://www.geomobiel.be Let op: de ervaring leert dat Geo Mobiel vooral aanslaat bij leerlingen die gekozen hebben voor een brede wiskundige, wetenschappelijke of IT-basis. DM december 2014 Aardrijkskunde pagina 24 www.vicog.be voor leraren aardrijkskunde 3de graad Actua: Landing van Philae op komeet 67P/Churyumov-Gerasimenk. Landing van een aards ruimtetoestel op een komeet…. Zowaar wereldnieuws en uitgebreid in allerlei media belicht de laatste weken. Dit kunnen we als leraar aardrijkskunde vanzelfsprekend niet zomaar laten liggen, hier moeten we mee aan de slag. Op http://esamultimedia.esa.int/docs/edu/P06_Cooking_a_comet_teacher_guide.pdf vind je een mooi en bruikbaar pakketje met inhoudelijke achtergronden over kometen. Maar vooral: je krijgt er ook de heel haalbare(!) didactische uitwerking (demonstratie, leerlingenactiviteit) van een (1!) les waarin leerkracht en leerlingen in de klas de samenstelling van een komeet simuleren. Zeker als kan afgesproken worden met de collega chemie, is dit een heel zinvol natuurwetenschappelijk practicum. voor leraren aardrijkskunde 3de graad Lessenreeks ‘Energietransitie’ Er is een prima Nederlandse website rond de problematiek van duurzame energievoorziening. Deze kan - mits hier en daar wat (minieme) aanpassingen - integraal gebruikt worden in je lessen rond duurzaamheid. http://edu.quintel.com/lessenserie-energietransitie/ De zoektocht naar voldoende energie voor de volgende generaties is één van de belangrijkste problemen voor de komende jaren. De lessen van de lessenserie ‘Energietransitie’ behandelen elk een onderdeel van het energiesysteem, met telkens zowel inhoudelijke informatie als suggesties voor didactische aanpak. Er is één basisles en 10 verdiepingslessen. 1. Energie besparen 2. De kosten van energie 3. Fossiele brandstoffen 4. De productie van electriciteit 5. Hernieuwbare energie 6. Biomassa 7. Kernenergie 8. Koolstofkringloop en broeikaseffect 9. Crisis in de olie 10.Einde aan het aardgas? Nadat de basisles is uitgevoerd, kan een keuze gemaakt worden uit de overige lessen. Hierdoor is het mogelijk de lessenserie te variëren van 2 t.e.m. 11 lesuren. Het is ook mogelijk de leerlingen zelf een keuze te laten maken uit de verdiepingslessen. Ze kunnen dan in groepjes tijdens de les doorwerken en de bevindingen vervolgens met elkaar delen in een korte presentatie. DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 25 www.vicog.be BIOLOGIE, CHEMIE en NATUURWETENSCHAPPEN Gerrit Schuermans voor alle leraren De berichten die in de vorige mededelingen werden gepubliceerd en andere interessante informatie over de vakken biologie, chemie en natuurwetenschappen kun je steeds terugvinden op de website van het vicariaat onderwijs bisdom Gent: http://www.vicog.be. Het te volgen pad: dpb > sec.ond > vakgebieden > biologie - chemie – natuurwetenschappen. 1 Nascholingen en studiedagen (herhaling + aanvulling) * PEDIC Voor dit schooljaar zijn tal van nascholingen wetenschappen in samenwerking met Pedic gepland. Hieronder vind je een bondig overzicht van de nascholingen. Meer informatie over de inhoud, de doelgroep, de locatie enz. kun je vinden op de website van Pedic (www.pedic.be) (kies achtereenvolgens: ‘Aanbod SO en BUSO’ en ‘Brochure 2014- 2015’ of kies ‘cluster techniek, wetenschappen en wiskunde’). Inschrijven kan via de website: www.vicoginschrijvingen.be - Basisvaardigheden chemie (codenummer: PN218SO/1415) Datum: woensdag 21 januari 2015 (14u – 17u). Deze nascholing vindt plaats in het instituut Mariagaard te Wetteren. Inhoud: Je leert basisapparatuur, basistechnieken en basisopstellingen (o.a. galvanische cel, elektrolyse, geleidbaarheidsmetingen, . . . ) op een eenvoudige manier in het labo gebruiken. Je krijgt informatie over een eenvoudige risicoanalyse bij het uitvoeren van chemische proeven en het organiseren van leerlingenpractica. Ook de nieuwe COS-brochure (november 2014) zal toegelicht worden. Doelgroep: Leraren chemie en natuurwetenschappen tweede en derde graad ASO, TSO, KSO die geen of weinig chemie in hun opleiding gekregen hebben of die basisvaardigheden willen opfrissen. Deze nascholing is een unieke gelegenheid voor leraren die na jaren het vak chemie opnieuw moeten onderwijzen, om hun kennis en vaardigheden op te frissen en te actualiseren! Warm aanbevolen! - Netwerkdag voor natuurwetenschappen in de derde graad ASO Op woensdag 14 januari 2015 is er een netwerkdag gepland voor leraren natuurwetenschappen derde graad ASO in PEDIC, Coupure rechts 314, Gent. Het is de bedoeling om met elkaar informatie uit te wisselen over de leerplandoelstellingen fysica in het nieuwe leerplan natuurwetenschappen voor de derde graad ASO. Een volledig uitgewerkte cursus zal je die dag niet bekomen maar wel informatie, ideeën om de leerplandoelstellingen fysica in jouw klas te realiseren. Inschrijven voor deze dag kan door een mail te sturen naar tamara.diels@vsko.be met daarin je naam, je school, het leerjaar waarin je lesgeeft DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 26 www.vicog.be en de doelstellingen ( fysica) die volgens jou moeilijk realiseerbaar zijn of die je zeker wil behandeld zien. Geef de mail als onderwerp ‘netwerkdag fysica in natuurwetenschappen’ - Evaluatie in het vak biologie in de tweede graad (codenummer: PN217SO/1415) Datum: woensdag 4 maart 2015 (14u – 17u) Inhoud: Je krijgt voorbeelden aangeboden van toetsvragen voor het vak biologie in de tweede graad. De toetsvragen worden gekoppeld aan de leerplandoelstellingen. Er wordt ook aandacht besteed aan frequent voorkomende problemen bij het formuleren van toetsvragen. Doelgroep: leraren biologie tweede graad ASO, TSO, KSO * ANDERE - Instituut voor Permanente Vorming in de Wetenschappen (Fac. Wetenschappen UGent) Net als de voorbije twee jaar biedt het Instituut voor Permanente Vorming in de Wetenschappen (Fac. Wetenschappen, UGent) een aantal bijscholingen aan, specifiek ontwikkeld voor leerkrachten wetenschappen in het secundair onderwijs. Onderstaand vind je een overzicht van de activiteiten voor het schooljaar 2014-2015. Voor het vak Chemie: - Chemie in de klas: basisexperimenten voor de 3e graad (wo 28.01.2015, 14u-17u) - Real-time metingen met computer en portable devices (wo 22.04.2015, 14u-17u) Gedetailleerde informatie over het aanbod voor leerkrachten kun je raadplegen op de IPVW-website: www.leerkrachtenwetenschappen.UGent.be Ook bijkomende initiatieven zullen in de loop van het jaar via deze website worden aangekondigd. Cursussen chemie gespreid over meerdere dagen - Kunststoffen: Van 'plastiek' tot high tech materialen (vrijdagen 16, 23 en 30 januari, 6 februari 2015, 14u-17u) Voor meer info over deze vormingen: www.ipvw-ices.UGent.be - CNO (Centrum Nascholing Onderwijs Universiteit Antwerpen) Een overzicht van het zeer ruime aanbod aan nascholingen wetenschappen georganiseerd door CNO vind je op de website: http://www.ua.ac.be/cno 2 Nieuwe COS-brochure (nieuw) De nieuwe COS-brochure (Chemicaliën Op School) is beschikbaar. Deze brochure vervangt de vroegere brochure die dateerde van 2009. Het is een zeer waardevol document dat een bron aan informatie (opslag chemicaliën, afvalbeheer, inrichting van wetenschapslokalen, aanbevelingen bij gebruik van chemicaliën, preventiemaatregelen voor enkele gevarenklassen, lijsten met de gevarenpictogrammen, . . . . .) met betrekking tot schoollabo’s bevat. Dit document zou in elk schoollabo moeten aanwezig zijn zodat het voor elke wetenschapsleerkracht raadpleegbaar is! De brochure is te downloaden op de website van KVCV: www.kvcv.be (kies bij secties -> onderwijs en opleidingen -> downloads -> COS-brochure) DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 27 www.vicog.be 3 Nieuwe website voor een gezonde school (herhaling) Werk je graag mee aan een gezonde school? Dan krijg je vanaf nu ondersteuning via de website www.gezondeschool.be. Je vindt er tools om het gezondheidsbeleid op school uit te bouwen, didactische tips voor gezondheidseducatie in de les, schoolprojecten en educatieve materialen. 4 Interessant lesmateriaal (herhaling) - Via http://www.deredactie.be/ kun je heel wat interessant materiaal vinden om een les te starten. De artikels kunnen ook gebruikt worden in toetsen en examens. Via de onderstaande link vind je de werkwijze om ook zonder internet een filmpje te downloaden http://ict-vijver.blogspot.be/2013/06/een-filmpje-van-deredactie- downloaden.html - Technopolis heeft tal van educatieve pakketten ter beschikking over diverse thema’s voor verschillende wetenschapsvakken: biologie (planten, het menselijk lichaam ...), chemie (alcohol…). Deze pakketten zijn gratis te downloaden op de website: http://www.technopolis.be/nl/index.php?n=3&e=45&s=124 5 Olympiades en wedstrijden (aanvulling + herhaling) - Momentumprijs Dit jaar wordt opnieuw de ‘momentumprijs’ georganiseerd, een opvolger van de Eureka's-wedstrijd. De momentumprijs is een wedstrijd waar leerlingen van het secundair creatief aan de slag gaan met wetenschap. Vorig jaar werden de inschrijvingen beperkt tot Vlaams-Brabant, maar dit jaar staan de inschrijvingen open voor gans Vlaanderen. Voor meer info en inschrijvingen: www.momentumprijs.be. - Vlaamse Olympiades Wetenschappen 2014-2015 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijke data voor de Olympiades wetenschappen voor het schooljaar 2014-2015. Zie ook: www.vonw.be Eerste ronde Tweede ronde Finale JON 22/04/2015 06/05/2015 VBO 28/01/2015 11/03/2015 25/04/2015 VCO 12/11/2014 25/02/2015 25/04/2015 VFO 21/01/2015 11/02/2015 25/04/2015 6 Online platform i.v.m. wetenschappen (herhaling) - Op http://www.breakingscience.be/nl vind je het nieuwe online platform voor jongeren en leraren met allerlei topics, video’s en weetjes uit de chemie, kunststoffen en biotechnologie. Je vindt er informatie over wetenschappelijke en technische studies en jobs uit de sector evenals een kalender met relevante evenementen. DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 28 www.vicog.be - Het Belgische team van het Inspiring Science Education (ISE) Project organiseert samen met een aantal andere organisaties een reeks van gratis workshops voor Vlaamse wetenschapsleerkrachten. Op de website: http://www.inspiringscience.eu vind je meer informatie. voor de leraren Biologie/Natuurwetenschappen 7 Oproep (herhaling) Op woensdag 4 maart 2015 is er een nascholing in PEDIC over ‘Evaluatie in het vak biologie in de tweede graad’ (zie hoger). Het is de bedoeling om aan de deelnemers een grote verzameling toetsvragen biologie aan te bieden. Ben je bereid om je toetsvragen biologie (tweede graad ASO, TSO, KSO) ter beschikking te stellen en te delen met je collega’s dan kun je ze digitaal bezorgen aan mij via mijn e-mailadres gerrit.schuermans@vsko.be. Warm aanbevolen! 8 Een nieuwe website voor het Museum voor Natuurwetenschappen (nieuw) Met een eenvoudige navigatie, meer ruimte en meer foto's, bezit de nieuwe website van het Museum voor Natuurwetenschappen alle troeven om hem toe te voegen aan je favorieten. Enkele van de nieuwigheden zijn: het nieuws verschijnt op de homepage en de activiteiten zijn ingedeeld op basis van het publiek tot wie ze gericht zijn (kinderen, gezinnen, volwassenen, groepen) en hun aard (expo, entertainment ...). Zie: www.natuurwetenschappen.be 9 Nieuwsbrieven (herhaling) Door inschrijving op onderstaande nieuwsbrieven kom je aan nuttige informatie die je kunt gebruiken in je lessen: - de nieuwsbrief van Science and Plants for Schools http://science-and-plants-for-schools.org.uk/19FH-2R90K-0386SBH746/cr.aspx?v=0> - de nieuwsbrief van de milieuboot met informatie over natuur- en milieueducatie, water, natuur, milieu. www.milieuboot.be - de nieuwsbrief van de gezondheidssite voor Vlaanderen www.gezondheid.be 10 Interessante websites en lesmateriaal (herhaling) * Interessant beeldmateriaal voor het vierde jaar over de biodiversiteit in Vlaanderen, gepresenteerd door Dirk Draulans. http://www.youtube.com/watch?v=XMhyCmuzpfg http://www.youtube.com/watch?v=THqOzmv9dpc http://www.youtube.com/watch?v=MIh4kGAhN7g http://www.youtube.com/watch?v=JFUe21EcRSQ DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 29 www.vicog.be http://www.youtube.com/watch?v=m3EutBpAWdQ * Lessenpakket over DNA, eiwitten, kanker De lessenserie ‘De Gemene Deler’ maakt gebruik van de context ‘De biologie van kanker’ om te leren hoe cellen functioneren, hoe eiwitten een cruciale rol spelen in alle celprocessen en hoe veranderingen in het DNA deze eiwitactiviteiten kunnen verstoren. De Gemene Deler bestaat uit zeven modules, bedoeld voor bovenbouw havo en VWO (Nederland), die het gehele traject van moleculaire mechanismen via cellen naar weefsels beslaan en kankeronderzoek belichten. De modules zijn zowel los als in allerlei combinaties te gebruiken en gratis te downloaden via: http://www.praktijk.nu/lesmateriaal/61/de-gemene-deler.html. * Interessante educatieve youtube filmpjes voor de 2de graad (met dank aan collega Iris Engelborghs). • Attenborough: Golden Frog: Fighting & Mating - Life in Cold Blood - BBC wildlife www.youtube.com/watch?v=A1FWQvaBoRg&list=PLAA7FEEAB96EE5B03 • Gedrag en Wetenschap – Inprenting www.youtube.com/watch?v=Hkw55VoLwh4 • Gedrag en Wetenschap - Signalen en Supernormale prikkels www.youtube.com/watch?v=Th1SVdrubsY • Camouflage octopus : waw! www.youtube.com/results?search_query=camouflage+octopus&oq=camoufl age+&gs_l=youtube- reduced.1.1.0l4.77796.80359.0.81968.11.5.0.5.5.0.266.955.0j3j2.5.0...0.0...1ac. 1.wWu9Y9e0iA0 • Mimicry: Amazing Animal Camouflage // Best Disguises www.youtube.com/watch?v=3rQch9x8Blc • Mimicry : Masters of Disguise (Animal Atlas) www.youtube.com/watch?v=HwZvWY14RCM • Inleiding + honden van Pavlov www.youtube.com/watch?v=nnYN5v5VTAA • Inprenting :Orientatie bijenwolf www.youtube.com/watch?v=iFK1NaEaT9g • Bijendans www.youtube.com/watch?v=nD0wA5CTM0A&list=PLAA7FEEAB96EE5B03 • Bolaspin www.youtube.com/watch?v=2UfMJJAzvbI • Mimicry Wild Orchid www.youtube.com/watch?v=-h8I3cqpgnA • Burlen herten www.youtube.com/watch?v=UNKbK8cQrjY&list=PL1F9CBB52594E8619&ind ex=21 • Doolhof leren www.youtube.com/watch?v=3PbbDRoHfcU • Signalen en prikkels vis www.youtube.com/watch?v=4pQVNHN86Oo • Dancing birds www.youtube.com/watch?NR=1&v=MPWOZZIzDyo&feature=endscreen • Lyre bird (doet menselijke geluiden na) www.youtube.com/watch?v=VjE0Kdfos4Y • Animal partnership www.youtube.com/watch?v=Qqa0OPbdvjw • Klimplanten tropisch regenwoud www.youtube.com/watch?v=H9MV5CgPgIQ&list=PLD66D4CFB9402A98 1 • Supra-normale prikkels www.youtube.com/watch?v=Th1SVdrubsY • Symbiose : The watchman goby and the blind shrimp www.youtube.com/watch?v=lQ-6KepsBAE • De bij en wij www.youtube.com/watch?v=wYVkBXjZAHg • Fireflies www.youtube.com/watch?v=OBO_PKstYzc1 • Oorzaken watervervuiling www.youtube.com/watch?v=H6aXzVcKnHs • Luchtvervuiling www.youtube.com/watch?v=z9nqBGnB_i0 • Broeikaseffect (beeld met muziek) www.youtube.com/watch?v=awq8r8_NvPw • UV straling – bruin- reflectie www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071113_bruin01 DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 30 www.vicog.be • Waterzuivering www.youtube.com/watch?v=4InCsWnPyNw • Plastic in de zee www.youtube.com/watch?v=3dwtSRrnzDc • Duurzame ontwikkeling – transitie Website vol ideeen en filmpjes www.trantz.be * Materiaal over o.a. bacteriële infecties, immuniteit, vaccinatie http://www.e-bug.eu/bg_fl_home.aspx?ss=1&cc=bg_fl&t=Welkom%20bij%20e-Bug! * Materiaal over voeding en bewaren van voedingsmiddelen www.watetenwemorgen.be * Biomimicry: design van het leven www.biomens.eu *De embryonale ontwikkeling van de mens Op de website: http://www.ohdae-soo.com/film1/index.html vind je prachtige beelden van de embryonale ontwikkeling van de mens! * Verklarende woordenlijst biologie voor het secundair onderwijs ‘De verklarende woordenlijst biologie voor het secundair onderwijs’ is een nieuw project van collega Jos Punie binnen Wikibooks. Het is te raadplegen op: http://nl.wikibooks.org/wiki/Verklarende_woordenlijst_biologie_voor_het_secundair_o nderwijs * Een en al oor ‘Een en al oor’ is een educatieve website om het probleem van gehoorschade onder de aandacht te brengen. Provincie Oost-Vlaanderen en de Arteveldehogeschool stellen kant-en-klaar lesmateriaal ter beschikking over geluid, gehoorschade en gehoorbescherming met filmpjes, testen, oefeningen en weetjes om de les interactief te maken. Registreer je en je krijgt toegang tot het lesmateriaal. Leerlingen kunnen op de website www.eenenaloor.be uitgebreide informatie over gehoorschade en gehoorbescherming vrij raadplegen. *About you Op de website: http://www.about-you.be/be_Home.do vind je een gratis lespakket over de puberteit voor leerlingen van de eerste graad *Nieuwe website Sensoa Sensoa heeft er een website bij: www.seksuelevorming.be ondersteunt leraren bij de relationele en seksuele vorming van kinderen en jongeren. Je vindt er nieuws, tips, achtergrond én een uitgebreid overzicht van vormingen en meer dan 1.000 leermiddelen. *Boek over microscopie De vijfde uitgave (A4-formaat, 180 bladzijden) van het geïllustreerd boek ‘Microscopie als hobby’ kwam half juni van de pers. Het bevat kant-en-klare informatie, werkwijzen en recepten voor microscopische waarnemingen, bij elkaar gebracht door de leden van het Koninklijk Antwerps Genootschap voor Micrografie. In deze uitgave werden alle mogelijke onderwerpen voor leerlingen- en klassikale experimenten die hierover in de leerplannen S.O. vermeld worden, behandeld. Info en inhoudstafel van het boek: www.microscopie.be DM december 2014 Biologie, chemie en natuurwetenschappen pagina 31 www.vicog.be voor de leraren Chemie/Natuurwetenschappen 11 Interessante websites (nieuw) - Periodiek systeem http://periodieksysteem.com http://www.ptable.com/?lang=nl http://replay.waybackmachine.org/20050403172525/http://www.periodieksysteem.co m/archi_nl.htm http://www.youtube.com/watch?v=fPnwBITSmgU&list=PLJicmE8fK0Ehrg3meytY7DT8 LJiwuU3Th&index=96 http://vimeo.com/l2molecule/videos - Just how small is an atom? http://www.ted.com/talks/just_how_small_is_an_atom.html - If molecules were people: http://www.youtube.com/watch?v=dUMmoPdwBy4&list=PLJicmE8fK0Eh88ix1co6RG4p DcRjpaPj4&index=18 - How polarity makes water behave strangely: http://www.youtube.com/watch?v=ASLUY2U1M- 8&list=PLJicmE8fK0Ehrg3meytY7DT8LJiwuU3Th&index=62 - Solving the puzzle of het periodic table: http://www.youtube.com/watch?v=O- 48znAg7VE&list=PLJicmE8fK0Ehrg3meytY7DT8LJiwuU3Th&index=85 - Hoe groot is een mol: http://www.youtube.com/watch?v=TEl4jeETVmg&list=PLJicmE8fK0Ehrg3meytY7DT8L JiwuU3Th&index=134 leuk filmpje over hoe groot een mol is - How to speed up chemical reactions: http://www.youtube.com/watch?v=OttRV5ykP7A&list=PLJicmE8fK0Ehrg3meytY7DT8L JiwuU3Th&index=152 - Introducing Chemical Equilibrium: http://www.youtube.com/watch?v=yFqYrBxbURY (11:18-12:11) - What is the Brönsted Lowry Theory: http://www.youtube.com/watch?v=ZiokqP0aZ1E - Stofexplosie: http://www.youtube.com/watch?v=yRw4ZRqmxOc en http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031208_23_02stofex - Effect temperatuur op kinetische energie van deeltjes (Gausscurve): http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031208_21_02anisne 12 Kunststoffen en de jeugd (herhaling) Laat een expert uit het bedrijfsleven aan het woord! In het project Kunststoffen en de jeugd komt een werknemer uit een kunststofverwerkend bedrijf naar de klas. Hij/zij geeft eerst wat algemene informatie over kunststoffen maar de focus ligt vooral op de eigen producten en processen die gangbaar zijn in het bedrijf waar deze werknemer werkt. De werknemer spreekt uit eigen ervaring, waardoor een heel boeiend gesprek met de leerlingen kan ontstaan. Doelgroep: 3de graad ASO/TSO/BSO Meer info en inschrijven kan via een mail naar els.dekleermaeker@plastIQ.be. DM december 2014 Duits pagina 32 www.vicog.be DUITS Martine Gillis voor alle leraren "Zwischendurch mal ... Projekte" Projecten brengen nieuwe impulsen in de lessen, vragen echter veel voorbereidingstijd. De nieuwe publicatie van Hueber Verlag probeert dit werk wat lichter te maken. In het boek vind je 15 gedetailleerde beschrijvingen van interessante projecten die heel wat inspiratie bieden voor het creatief omgaan met woordenschat. Meer informatie vind je op de website van Hueber Verlag http://www.hueber.de/elka/goto.php?1159719 . 'Dag van de moderne vreemde talen' 'Dag van de moderne vreemde talen'. Op de website van PEDIC http://www.pedic.be kun je nog de ppt van de keynote presentatie vinden. Een bijzonder woord van dank wil ik richten tot de collega's die hun medewerking verleend hebben aan de teachmeet en op die manier hun steentje bijgedragen hebben tot 'peer-learning'. Ook in de toekomst willen we verder op deze manier van leren inzetten. Heb je op school een motiverende activiteit in het kader van de lessen Duits en ben je bereid die met collega's te delen, stuur dan een mail naar martine.gillis@vsko.be. 'Differentiatie in vreemdetalenklassen in de praktijk' Deze nascholing vindt plaats in PEDIC op woensdag 14 januari 2015 van 14.00 uur tot 17.00 uur en wordt gegeven door Jeroen Masson, leraar Engels en doctoraatsonderzoeker. Na een theoretische inleiding (verschillende vormen van differentiatie) volgt een workshop die de vorm zal aannemen van een gewone les Engels met verschillende niveaus. Zo krijg je een illustratie hoe je kunt differentiëren op het vlak van inhoud, proces en product. In het laatste deel van de workshop ga je als deelnemer zelf aan de slag bij het ontwerpen van een gedifferentieerde les. Ook leraren Duits en Frans zijn welkom. De didactiek is immers toepasbaar in alle moderne vreemde talen. De voorbeelden komen wel uit de Engelse les. DM december 2014 Economie en handel pagina 33 www.vicog.be ECONOMIE en HANDEL Katrien Van Daele voor leraren Economie en Handel Vernieuwing Kantoor en Verkoop De tweedaagse in Blankenberge is succesvol verlopen. Indien gewenst kan nog altijd een trekkersvergadering in de loop van het tweede semester worden georganiseerd. Graag suggesties voor onderwerpen via mail katrien.vandaele@vsko.be. Voorscholingstrajecten voor de 7de specialisatiejaren: 7 Kantooradministratie en gegevensbeheer • 1415/07/701 Publicaties ontwikkelen met InDesign (CC/CS6) • 1415/07/702 Pdf documenten aanmaken en bewerken • 1415/07/703 Het Joomla CMS-systeem leren gebruiken in een bestaande website • 1415/07/704 Digitale foto's bewerken met Photoshop • 1415/07/407 Publicaties zoals affiches, wenskaarten … ontwerpen met MS Publisher 2013 • 1415/07/502 Een webwinkel aanmaken en organiseren • 1415/07/705 Een webwinkel voor Winfakt • 1415/07/506 Alternatieve presentatietools • 1415/07/405 MS Excel 2013 - basis en gevorderde handelingen • 1415/07/406 Wegwijs in MS Access 2013 • 1415/07/410 Gegevens uitwisselen tussen verschillende pakketten van MS Office 2013 7 Verkoop en vertegenwoordiging • 1415/07/701 Publicaties ontwikkelen met InDesign (CC/CS6) • 1415/07/702 Pdf documenten aanmaken en bewerken • 1415/07/703 Het Joomla CMS-systeem leren gebruiken in een bestaande website • 1415/07/704 Digitale foto's bewerken met Photoshop • 1415/07/407 Publicaties zoals affiches, wenskaarten … ontwerpen met MS Publisher 2013 • 1415/07/705 Een webwinkel voor Winfakt • 1415/07/502 Een webwinkel aanmaken en organiseren • 1415/07/506 Alternatieve presentatietools • 1415/07/405 MS Excel 2013 - basis en gevorderde handelingen • 1415/07/406 Wegwijs in MS Access 2013 • 1415/07/410 Gegevens uitwisselen tussen verschillende pakketten van MS Office 2013 7 Winkelbeheer en etalage • 1415/07/407 Publicaties zoals affiches, wenskaarten … ontwerpen met MS Publisher 2013 • 1415/07/705 Een webwinkel voor Winfakt DM december 2014 Economie en handel pagina 34 www.vicog.be • 1415/07/502 Een webwinkel aanmaken en organiseren • 1415/05/010 Gevorderden Illustrator (kantoor-verkoop en mode- verkoop) De nascholingen rond e-commerce, werken in team en communicatie zullen eerdaags gepubliceerd worden. NASCHOLINGEN Op 13 januari 2015 Dag Economie bisdom Brugge met tussendoor leermiddelenbeurs in KU Leuven Kulak,Etienne Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk Referaten • Ik wil wel, maar kan ik het ook? Over ondernemerschapsintenties en -gedrag door Prof. dr. Johan Maes, IESEG School of Management (Lille/Paris) en KU Leuven • Planning the road ahead or storming the castle? door Prof. dr. Johan Bruneel, KU Leuven Kulak • Naar Fabrieken van de Toekomst door Wouter De Geest, gedelegeerd bestuurder BASF Antwerpen • 3 praktijkgetuigenissen over innovatie & transformatie o De ontwikkeling van een innovatief financieel model bij de vermarkting van intelligente lichtkoepels - Maarten Michielssens, gedelegeerd bestuurder EcoNation o Sociale innovatie bij Tyco Elektronics o Transformatie in het kader van Fabriek van de Toekomst - Luc Vermeersch, Helbig Inschrijven via https://www.eekhoutcentrum.be/ Op vrijdag 24 april 2015: Dag economieonderwijs UAntwerpen: De toekomst van de welvaartstaat. • De toekomst van de pensioenen vanuit een macro-economisch perspectief door dhr. Luc Van Meensel, departement Studiën van de Nationale Bank van België • De limieten van het sociaal overlegmodel bereikt? Door mevr. Caroline Ven, gedelegeerd bestuurder van het Ondernemersplatform VKW • Inkomensongelijkheid en de herverdelende werking van de belastingen en de sociale zekerheid door prof. Dr.Ive Marx • Groei maakt gelukkig door dhr. Peter De Keyzer, hoofdeconomie bij BNP Paribas Fortis Op woensdagnamiddag 25 maart 2050: ICT integratie in de lessen economie Het vak informatica komt in het curriculum van het secundair onderwijs minder en minder aan bod. Anderzijds worden meer en meer ICT-vaardigheden verondersteld bij de leerlingen. Deze vaardigheden moeten geïntegreerd in de leerplannen aan bod komen o.a. in de leerplannen economie in ASO. De begeleiders economie plannen een nascholing op 25 maart in Antwerpen o.a. voor het gebruik van tablets in de lessen economie. Meer info volgt in een later mededeling. VARIA Met ‘Historic talk’ kunnen bepaalde economen ‘zelf’ aan het woord komen bijv. DM december 2014 Economie en handel pagina 35 www.vicog.be • Adam Smith http://www.riccarton.school.nz/economists-from-history-talk-on- youtube/image/315-adam-smith.html • Alfred Marshall http://www.riccarton.school.nz/economists-from-history-talk-on- youtube/image/319-alfred-marshall.html Andere filmpjes met economen • The Invisible hand : https://www.youtube.com/watch?v=ulyVXa-u4wE • Leerlingen leggen Keynes uit: https://www.youtube.com/watch?v=BwuJzo9eX9k&index=5&list=PLFC5CD599B5B 269B6 DM december 2014 Engels pagina 36 www.vicog.be ENGELS Martine Gillis voor alle leraren Engels 'Fans of Flanders' Het Engelstalige VRT-programma 'Fans of Flanders' stelt Vlaanderen voor aan expats, internationale studenten en nieuwkomers. Op de website http://www.fansofflanders.be vind je materiaal dat bruikbaar is in de lessen Engels. De rubriek 'Wablief' zoomt in op een Vlaams of Nederlands woord, in het Engels. Verrassende betekenissen en wendingen laten toe dat de leerlingen op een plezierige manier doordringen tot de meerdere lagen van taal en het abstracte denken over taal. Ook de rubrieken "Once upon a time", "ArtsFlanders" en 'Copyright Flanders' zijn uitstekend lesmateriaal voor de lessen Engels, geschiedenis of esthetica. Alle video's kun je gratis bekijken op de website, klik door op 'Learn about Flanders'. 'Dag van de moderne vreemde talen' Ik wil alle collega's bedanken die op woensdag 12 november aanwezig waren op de 'Dag van de moderne vreemde talen'. Op de website van PEDIC http://www.pedic.be kun je nog de ppt van de keynote presentatie vinden. Een bijzonder woord van dank wil ik richten tot de collega's die hun medewerking verleend hebben aan de teachmeet en op die manier hun steentje bijgedragen hebben tot 'peer-learning'. Ook in de toekomst willen we verder op deze manier van leren inzetten. Heb je op school een motiverende activiteit in het kader van de lessen Engels en ben je bereid die met collega's te delen, stuur dan een mail naar martine.gillis@vsko.be. Nascholingen Engels in het tweede semester (herhaling) In het tweede semester vinden in PEDIC nog twee nascholingen voor leraren Engels plaats die niet in de brochure opgenomen werden. De nascholingen proberen een antwoord te geven op vragen die bij heel wat leraren Engels leven. Deze nascholingen worden dan ook warm aanbevolen! 'Differentiatie in vreemdetalenklassen in de praktijk' Deze nascholing vindt plaats in PEDIC op woensdag 14 januari 2015 van 14.00 uur tot 17.00 uur en wordt gegeven door Jeroen Masson, leraar Engels en doctoraatsonderzoeker. Na een theoretische inleiding (verschillende vormen van differentiatie) volgt een workshop die de vorm zal aannemen van een gewone les Engels met verschillende niveaus. Zo krijg je een illustratie hoe je kunt differentiëren op het vlak van inhoud, proces en product. In het laatste deel van de workshop ga je als deelnemer zelf aan de slag bij het ontwerpen van een gedifferentieerde les. DM december 2014 Engels pagina 37 www.vicog.be Ook leraren Duits en Frans zijn welkom. De didactiek is immers toepasbaar in alle moderne vreemde talen. De voorbeelden komen wel allemaal uit de Engelse les. 'Planning, designing, scoring language tasks' Deze nascholing vindt plaats in PEDIC op woensdag 4 maart 2015 van 14.00 uur tot 17.00 uur en wordt gegeven door John Arnold, docent aan de Thomas More Hogeschool. In deze nascholing leer je hoe je een taaltaak kunt plannen, maken en evalueren. In het laatste deel van de workshop krijg je als deelnemer de kans om op basis van een hoofdstuk uit jouw eigen handboek of cursus zelf een taaltaak te maken. Verdere informatie vind je op de website http://www.pedic.be . Hier kun je ook inschrijven. DM december 2014 Frans pagina 38 www.vicog.be FRANS Christel Arens en Veerle Hertveldt voor leraren Frans Dag van de Moderne Vreemde Talen Op onze MVT-dag in november werden heel wat activiteiten gesmaakt. Ook het ‘teachmeet’-moment kende zeer veel succes. Hartelijk dank nogmaals aan alle leraren die hun ervaringen met anderen hebben willen delen. Jullie enthousiasme werkte bijzonder inspirerend! Nascholingen PEDIC - Woordspel(ling) 12 januari 2015 van 13u30 tot 16u30 - iLuisteren 11 februari 2015 van 9u tot 12u - Coöperatief leren in een taalvak 23 maart 2015 van 9u tot 12u Voor alle informatie en inschrijving: www.pedic.be Nascholing LUCON ‘Développer la compétence communicative chez l’apprenant : quels enjeux et quelles pratiques en perspective actionnelle ?’ door Geneviève Geron en Aphrodite Maravelaki op 14 januari 2015 van 14u tot 16u30 in het Van Den Heuvelinstituut, Dekenstraat 2, Leuven. Meer info op de website http://www.kuleuven.be/samenwerking/avlnascholingen Alliance Française (Gent) Concert chansons françaises door Davine 19 maart 2015 om 20u Feestzaal Cocteau, Jan Palfijnstraat 17 Gent Alle info verschijnt op http://www.alliancefr-oostvlaanderen.be Studiedag B.V.L.F. De jaarlijkse studiedag van de B.V.L.F. vindt plaats op vrijdag 13 maart 2015, campus Ledeganck Gent. DM december 2014 Frans pagina 39 www.vicog.be Er wordt een reeks workshops aangeboden (onder meer het gebruik van tablets in de les, schrijfvaardigheid, stress overwinnen, ludieke en activerende werkvormen, differentiëren, Frans in de B-stroom…). Het volledige programma zal begin december online op www.bvlf.org terug te vinden zijn. De inschrijvingen starten op 12 januari 2015. Het Franse Chanson op school ‘Het Franse Chanson: Je t’aimais, je t’aime et je t’aimerai' is een programma samengesteld door Ludo Vandeau. Hij brengt de rijkdom van het Franse chanson, met een veelheid aan sferen en verschillende instrumenten. De grote chansonniers passeren de revue zoals Cabrel, Gainsbourg, Brassens, Aznavour, Ferré, Béart, Barbara, Brel… Muzikanten: Ludo Vandeau (zang, gitaar), Stijn Bettens (accordeon, bandoneon, accordina, zang), Siegfried van Schuylenbergh (gitaren, mandoline, dobro), Lode Vercampt (cello) en Ronald Dhaene (drums, percussie). Samen speelden ze in België, Nederland, Chili, Cuba, Frankrijk. Praktische info: schooljaar 2014 - 2015 Duur: minimum 50 minuten - maximum. 1u10u (meerdere voorstellingen per dag zijn mogelijk) Ook beschikbaar als avondprogramma. Onder voorwaarden kan ook een klasconcert. Prijs: mogelijkheid 1: met drie muzikanten: 600 euro voor 1 concert 800 euro voor 2 concerten mogelijkheid 2: met vier muzikanten: 750 euro voor 1 concert 1000 euro voor 2 concerten mogelijkheid 3: met vijf muzikanten: 1000 euro voor 1 concert 1200 euro voor 2 concerten ludo.vandeau@pandora.be www.ludovandeau.be https://www.youtube.com/user/ludovandeau www.facebook.com/ludovandeau.bandpage DM december 2014 Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen pagina 40 www.vicog.be FYSICA, TOEGEPASTE FYSICA, WETENSCHAPPELIJK WERK en NATUURWETENSCHAPPEN Tamara Diels voor alle leraren 1 Nascholingen en kalender van activiteiten Noteer alvast de volgende dagen in jullie agenda: • Woe 29/4/2015 : Aan de slag in de klas met de modules relativiteitstheorie, kwantumtheorie en medische fysica (PEDIC) • Woe 6/5/2015: Smart Physics: Hoe tablets optimaal inzetten in de lessen fysica (PEDIC) 2 Overzicht nascholingen CNO Antwerpen Hieronder vind je een overzicht van de nascholingen van CNO voor fysica. Meer info en inschrijven via http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42437&groep=37 • Woe 28/1/2015 : Vectoren , volledige uitwerking voor lessen Fysica/mechanica 3de graad • Woe 4/2/2015: Welk materiaal heb ik in mijn fysica-labo? Experimenten uit de moderne natuurkunde • Woe 25/2/2015: Dualiteit golf-deeltje en hun huidige lichttheorie – beginselen van de kwantummechanica • Woe 29/4/2015: Fysica 2de en 3de graad: via steeds lagere temperaturen van klassieke gassen naar kwantumgassen 3 SCK-CEN Academy Voor leerkrachten wetenschappen organiseert de SCK•CEN Academy een serie van onthaaldagen rond radioactiviteit in onze samenleving. Door middel van interactieve dialoogsessies met de wetenschappers van SCK•CEN worden de toepassingen van radioactiviteit gesitueerd in verschillende thema's, waar de nadruk wordt gelegd op de status van het huidige nucleair onderzoek. De onthaaldagen gaan door op het technisch domein van SCK•CEN in Mol, telkens van 13.30 – 17.00 u. op volgende data: • 4 februari 2015: Vakantie op Mars – droom of realiteit? Wegwijs in het ruimtevaartonderzoek van SCK•CEN. • 4 maart 2015 : Kernenergie – Hoe? Wat? Waarom? Gisteren, vandaag en morgen. 4 generaties kernreactoren Info en inschrijven voor de onthaaldagen voor leerkrachten is enkel mogelijk via de website http://academy.sckcen.be/en/Events DM december 2014 Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen pagina 41 www.vicog.be Het SCK•CEN biedt leerlingen van het vijfde en zesde jaar van het secundair onderwijs, met de focus op wetenschappen en techniek, ook de kans om kennis te maken met nucleaire wetenschap en technologie door middel van begeleide schoolbezoeken aan de installaties. Deze bezoeken gaan door telkens op de 3de dinsdag van de maand, waarbij men keuze heeft uit 4 verschillende onderzoeksthema's. Praktische informatie over deze bezoeken en beschikbare data staan op de jongerenwebsite http://jongeren.sckcen.be 4 Netwerkdag voor natuurwetenschappen in de derde graad ASO Op woensdag 14 januari 2015 is er een netwerkdag gepland voor leraren natuurwetenschappen derde graad ASO in PEDIC, Coupure Rechts 314 , Gent. Het is de bedoeling om met elkaar informatie uit te wisselen over de leerplandoelstellingen fysica in het nieuwe leerplan natuurwetenschappen voor de derde graad ASO. Een volledig uitgewerkte cursus zal je die dag niet bekomen, maar wel informatie, ideeën om de leerplandoelstellingen fysica in jouw klas te realiseren. Inschrijven voor deze dag kan door een mail te sturen naar tamara.diels@vsko.be met daarin je naam, je school, het leerjaar waarin je lesgeeft en de doelstellingen (Fysica) die volgens jou moeilijk realiseerbaar zijn of die je zeker wil behandeld zien. Geef de mail als onderwerp ‘netwerkdag fysica in natuurwetenschappen’ 5 Europese SCI-TECH CHALLENGE In samenwerking met ExxonMobil en Junior Achievement Young Enterprise (JA-YE) Europe wil Vlajo op een bijzondere wijze aandacht schenken aan de wereldomvattende energiebehoeften, de daarvoor aanwezige en toekomstige bronnen en de daaraan verbonden gevolgen voor bvb. mens en milieu. Hiervoor organiseren we voor leerlingen uit de 3de graad wetenschappelijke en technisch-wetenschappelijke richtingen: • Een klasbezoek van een ExxonMobil medewerker (1 lesuur of langer op aanvraag vanaf november t/m januari 2015) • Een Sci-tech quiz (10 min) • Een nationale Challenge @ Havencentrum Antwerpen waar verschillende teams het opnemen tegen elkaar (woensdag 4 maart 2015) • Een Europese Challenge, Bucharest, Roemenië, (datum nog niet gekend, maart- april) waar Europese studenten voor het meest innovatieve idee gaan (3-daagse, winnaars van de nationale challenge) Meer info en inschrijven via http://www.vlajoinnovatiekampen.be/index.php/login?id=52 Project verantwoordelijke Vlajo: Karine Soete, karine.soete@vlajo.org , tel. 016 29 84 14 . DM december 2014 Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen pagina 42 www.vicog.be 6 Inspiring Science Education België Het Belgische team van het Inspiring Science Education (ISE) Project organiseert samen met een aantal andere organisaties een gratis workshop voor Vlaamse wetenschapsleerkrachten. • Woe 12/11 : Video’s gebruiken tijdens de lessen wetenschappen en data-analyse uitvoeren met Logger Pro, een support workshop via Inspiring Science Education , Trainingslokaal Rhombus, Antwerpen Meer info via http://www.inspiringscience.eu/home 7 Vlajo innovatiekamp Vlajo Innovatiekamp is een unieke 24u brainstorm die wetenschap, creativiteit en ondernemerschap bij Vlaamse leerlingen wil stimuleren. Tijdens een innovatiekamp bedenken leerlingen (derde graad secundair onderwijs ) in multidisciplinaire teams een oplossing voor een bestaand bedrijfsprobleem. De teamleden kennen elkaar vooraf niet. Ze worden in hun creatieve brainstorm bijgestaan door professionals uit het bedrijfsleven en er wordt hen toegang verleend tot het internet om elektronische bronnen te raadplegen. De kroon op het werk? Aan het einde van een innovatiekamp presenteert elk team zijn creatief idee voor een panel van bedrijfsleiders, business experts en academici. Dit panel beoordeelt het potentieel van de innovatie en creatieve ideeën en doet aanbevelingen. Kortom, een Vlajo Innovatiekamp is een unieke ervaring voor jongeren. Ze scherpen hun innovatieve en creatieve ideeën aan, ontwikkelen hun probleemoplossende vaardigheden, leren in team en tegen deadlines werken, komen in contact met ondernemers en worden ondergedompeld in de echte bedrijfswereld. Omwille van het grote aantal deelnemers en enthousiasme tijdens de voorbije edities, biedt Vlajo ook dit schooljaar opnieuw 3 Vlajo Innovatiekampen aan: • Creativiteitsmarathon i.s.m. essenscia vlaanderen - 28 en 29 januari 2015 - Technopolis Mechelen. Voor ASO richtingen uit de provincie Antwerpen en/of technisch-wetenschappelijke richtingen uit Antwerpen (3de graad) • Creativiteitsmarathon i.s.m. essenscia vlaanderen - 11 en 12 maart 2015 - Budafariek Kortrijk Voor ASO richtingen uit de provincie West-Vlaanderen en/of technisch-wetenschappelijke richtingen uit West-Vlaanderen (3de graad) • Vlajo Innovatiekamp i.s.m. General Electric - 1 en 2 april 2015 - Thomas More Turnhout Voor alle ASO, TSO en BSO richtingen (liefst uit de provincies Antwerpen en Limburg) (3de graad) Voor leerkrachten en directieleden organiseren we parallel een workshop over ondernemerscreativiteit in de klas (vlajo challenge). Inschrijven kan tot en met 20 december 2014 via www.vlajoinnovatiekampen.be Wees er tijdig bij! Het aantal inschrijvingen is beperkt. De leerlingen kunnen zowel individueel, met een aantal medeleerlingen of als hele klas deelnemen. Neem zeker eens een kijkje in het jaarboek Vlajo Innovatiekampen|2013-2014 voor concrete getuigenissen en opdrachten DM december 2014 Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen pagina 43 www.vicog.be Wenst u meer uitgebreide informatie of heeft u nog vragen aarzel dan niet de projectcoördinator Karine Soete te contacteren op het nummer 016 29 84 14 of via e- mail karine.soete@vlajo.org of surf naar de website www.vlajoinnovatiekampen.be 8 Maak je lessen Boeiender met 3D Printing Geef jouw 3e dimensie aan het onderwijs van de toekomst! Heb jij een idee om jouw lessen boeiender te maken met 3D Printing, neem dan deel aan deze wedstrijd en win een 3D Printer (en nog veel meer). De wedstrijd loopt tot en met 4 januari 2015. Inschrijven op www.wedstrijd.materialise.be 9 GIP mee voor de prijs Focus Aarde De Prijs Focus Aarde wordt door de Stichting Koningin Paola georganiseerd in nauwe samenwerking met de Stichting Dirk Frimout. De Prijs richt zich naar leerlingen uit het TSO, BSO, KSO, BuSO en CDO. Focus Aarde bekroont de beste geïntegreerde proeven (GIP) en vakoverschrijdende groepsprojecten (BuSO en CDO) die de aarde, de ruimte of de relatie mens-aarde tot onderwerp hebben, gezien vanuit wetenschappelijke, technische, kunstzinnige, ecologische, sociaal-geografisch of kosmologische hoek. Van de leerlingen wordt verwacht dat ze een GIP realiseren, vakoverschrijdend, volgens de regels van de GIP en in groep. Er worden 10 genomineerden uitgekozen. De leerlingenteams en de school worden beloond met een geldbedrag en een diploma, overhandigd tijdens een officiële prijsuitreiking in het Paleis der Academiën. Je kan inschrijven tot 31 maart 2015. Het volledige kandidaatsdossier moet bezorgd worden tegen 31 mei 2015. Inschrijven via www.focusaarde.be 10 Innovation Lab Innovation Lab is een interactief leercentrum ter ondersteuning van ‘ingenieuze’ wetenschapsprojecten in de derde graad secundair onderwijs. Innovation Lab biedt scholen en hun leerlingen de kans om tijdens een interactieve projectdag zelf te experimenteren en te onderzoeken. Rond actuele thema’s als energie enenergieopslag, veiligheid en gezondheid ontwerpen en bouwen de leerlingen een systeem en passen hierbij concepten van de lessen wiskunde en wetenschappen toe. Laat hen mee op zoek gaan naar de uitdagingen van de toekomst en ontdekken hoe het voelt om wetenschapper en ingenieur te zijn. Voor meer info over hun werking en aanbod https://eng.kuleuven.be/innovationlab/ 11 De Jonge Baekeland 2015 Voor de 7de editie van De Jonge Baekeland zoekt Bio-MENS vzw leerlingen met innovatieve ideeën uit de derde graad secundair onderwijs (ASO, TSO, BSO, KSO). Zet hun brein aan het werk en Laat hen iets bedenken dat de wereld kan wapenen tegen de klimaatverandering. Zowel een mondiale aanpak als een aanpak op een lokaal gebied waar de nood het hoogst is, is allemaal mogelijk zolang het wetenschappelijk verantwoord blijft. De leerlingen werken, in een groep van minimum 5 leerlingen van dezelfde school, een geargumenteerde mening uit rond het thema 'Klimaat in de knoop! Wie koelt de DM december 2014 Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen pagina 44 www.vicog.be aarde af?'. Het werkstuk moet minimum 2000 en maximum 5000 woorden bedragen. Er mogen meerdere groepen per klas/school inschrijven. Creatievelingen kunnen een praktisch werkstuk maken rond het thema, begeleid door een gedetailleerde beschrijving met illustraties. Finalisten maken voor de finale een presentatie van maximum 8 minuten over hun werk (PowerPoint, Prezi, ...) Tijdens de finale presenteren de finalisten hun werk aan jury en publiek en nemen ze deel aan een debat rond het thema klimaat. Inschrijven kan tot 15 februari 2015. Deelname is gratis. Meer info en inschrijven op http://www.biomens.eu/index.cfm?ee=1 12 Technologie olympiade In het schooljaar 2014-2015 wordt de vijfde editie georganiseerd van de 'Vlaamse Technologie Olympiade'. Naar analogie met andere wetenschapsolympiades is dit een prestigewedstrijd met hoge visibiliteit. Onder de Hoge Bescherming van Zijne Majesteit de Koning en onder het wakend oog van onze peter Prof. Dr. Bart De Moor en onze meter ir. Ann Lambrechts, worden leuke wedstrijdvragen opgesteld voor de voorronde en de finale...! De doelgroep is leerlingen van de 3e graad secundair onderwijs, met feeling voor fysica, chemie, biologie, wiskunde ... (exacte wetenschappen en technologie). Via een voorronde gaat men op zoek naar de meest getalenteerde leerlingen om dan in de finale te strijden voor een podiumplaats. Men wil ook meisjes stimuleren door hen gelijke kansen te geven. Proportioneel zitten er dus evenveel meisjes als jongens in de finale als er meisjes en jongens ingeschreven zijn. Er wordt een afzonderlijke top 3 gemaakt bij de jongens en de meisjes. De 3 beste jonge VTO-deelnemers kunnen onmiddellijk doorstoten naar de praktische selectieproef voor de European Union Science Olympiad (EUSO). Meer info en inschrijven op http://www.technologieolympiade.be/VTO/index.php. Inschrijven kan tot 19 december 2014. DM december 2014 Geschiedenis pagina 45 www.vicog.be GESCHIEDENIS Tom De Paepe voor alle leraren geschiedenis 1 Het ‘Big history project’: sensatie of historische revolutie? Vanuit Amerika komt een nieuw concept voor geschiedenislessen aanwaaien: de zogenaamde big history. Het is een opmerkelijk huwelijk tussen de ideeën van geschiedenisprofessor David Christian en het geld van Bill Gates, de stichter van Microsoft. De professor zocht naar een nieuwe vorm van geschiedenis die de traditionele, eerder nationale geschiedenissen oversteeg. Dat bracht hem terug tot de oerknal, vanwaar hij de geschiedenis van de aarde en later ook de mens begon uit te werken. Hij bracht zijn verhaal via een TED-conferentie (een korte, gebalde en zeer vlot gebrachte presentatie die via internet ter beschikking gesteld wordt) en trok daarmee de aandacht van vele mensen, waaronder Bill Gates. Met zijn kapitaal kon Gates een heus en gratis curriculum uitwerken dat via het internet op een heel aantrekkelijke manier voorgesteld wordt, met alle mogelijkheden die de digitale wereld ter beschikking heeft. Zo kon het zijn intrede doen in het Amerikaans onderwijs, en nu ook in de rest van de Angelsaksische wereld. Het is een interessante gedachte: moeten we onze geschiedenislessen niet globaler maken? Toch zijn er heel wat bedenkingen. Om dat te bereiken, integreert het big history project verschillende vakgebieden: geschiedenis, fysica, biologie, geologie. De keerzijde van de medaille is dat het gaat om een aantrekkelijk verhaal, maar dat leerlingen niet kennismaken met de methodes van elk vak, zoals de historische kritiek in geschiedenis. Tot slot krijg je een logisch, rechtlijnig verhaal, terwijl een van de belangrijkere inzichten van geschiedenis net vraagt om oog te hebben voor het onverwachte. Kortom, dit verhaal toont vooral wat de combinatie van geld en digitale media kan teweeg brengen, zeker in vergelijking met het meer traditionele onderwijs. Tot nader order is Bill Gates vooral een goed zakenman gebleken, en veel minder een baanbrekend historicus. Wie wil kennismaken met deze methode: www.bighistoryproject.com. 2 Vakdidactiek online: The historical thinking project In Canada hebben enkele wetenschappers interessant onderzoek uitgevoerd naar het aanleren van historisch denken. Ze focusten daarbij op zes thema’s: historisch betekenis onderscheiden, bewijzen uit primaire bronnen gebruiken, continuïteit en verandering identificeren, oorzaken en gevolgen analyseren, historisch perspectief inbouwen en de ethische dimensie van historische interpretaties begrijpen. DM december 2014 Geschiedenis pagina 46 www.vicog.be Het interessante aan dit project is dat het ook oog heeft voor de lespraktijk. Zo hebben de onderzoekers enkele sjablonen opgesteld die je bij elk van de bovenstaande punten kan gebruiken om leerlingen daarmee te laten werken. Het gaat niet om revolutionaire, maar wel stuk voor stuk handige documenten die je inspiratie kunnen bieden bij het uitwerken van opdrachten of het stellen van vragen. Je vindt de sjablonen op http://historicalthinking.ca/historical-thinking-concept- templates. De meerwaardezoeker kan doorklikken naar enkele wetenschappelijke artikels of – weliswaar Canadese – geschiedenislessen bekijken. 3 Studiedag ‘Competent in onderzoek?’ Op dinsdag 3 februari organiseert de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent een studie- en ontmoetingsdag voor leraren, directies, lerarenopleiders en studenten. De hele dag draait rond de onderzoekscompeten- ties, een thema dat alleen in de zogenaamde poolvakken aan bod komt en waar leraren geschiedenis normaal niet mee in aanraking komen. Niettemin zal die dag ook de vakgroep geschiedenis twee sessies verzorgen. In een eerste moment kan je kennismaken met de manier waarop studenten in de opleiding geschiedenis leren onderzoeken. Tijdens de sessie in de namiddag laten assistenten en docenten je kennismaken met enkele voorbeelden van nieuwe onderzoeksmethodes en leermiddelen die je in een klascontext op kleine schaal kan toepassen. Meer informatie vind je op www.flw.ugent.be/studiedag2015. 4 Het SOMA zoekt steun Dat het socio-economische beleid van de nieuwe regering hevige reacties pro en contra uitlokt, zal wellicht in de lessen geschiedenis al aan bod gekomen zijn. De media hebben ook al uitgebreid bericht dat enkele federale, historisch georiënteerde cultuurinstellingen zoals het Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek en het Jubelpark heel zwaar moeten snoeien. Zo moet de Koninklijke Bibliotheek het budget voor de aankoop van kostbare stukken wellicht schrappen. Het gaat nochtans om toonaangevende collecties met een heel belangrijke uitstraling. Een wat kleiner broertje van deze instellingen, het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA), dreigt zelfs het loodje te moeten leggen. Het centrum, dat toonaangevend onderzoek gevoerd heeft naar onder meer de Belgische houding tegenover de holocaust, heeft daarom een petitie gelanceerd die iedereen die het historisch onderzoek een warm hart toedraagt, zou moeten ondertekenen. Je kan dit doen via https://www.change.org/p/mevr-elke-sleurs-het- cegesoma-dreigt-te- verdwijnen?recruiter=182419426&utm_campaign=mailto_link&utm_medium=email&u tm_source=share_petition. DM december 2014 Geschiedenis pagina 47 www.vicog.be 5 Een suggestie om de les te stofferen Het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) werkt aan het Testbeeld-platform. Dat wil audiovisueel archiefmateriaal ontsluiten voor het onderwijs. Het gaat om de openbare en regionale omroepen en cultuur- en erfgoedinstellingen, waaronder musea en archieven. In een eerste fase testen enkele honderden leerkrachten dit platform. Men belooft uitgebreide mogelijkheden om het materiaal te doorzoeken, eigen collecties aan te maken of zelf fragmenten te selecteren. Dat alles kan je dan delen met collega’s. Je kan het aanbod aan audiovisueel materiaal doorzoeken en ook inspiratie opdoen via vooraf samengestelde thema's, collecties en actua-thema’s. Je kan ook eigen collecties aanmaken en op een vlotte manier zelf fragmenten selecteren uit langere programma's en opslaan in een eigen collectie. Je kan verder ook collecties van collega-leerkrachten bekijken en zelf eigen collecties delen. Testbeeld zoekt nu nieuwe proefkonijnen. Je kan je registreren om een account aan te vragen op https://testbeeld.viaa.be/user/register. DM december 2014 Godsdienst pagina 48 www.vicog.be GODSDIENST Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere voor alle leraren In dromen kan je leven. Dromen doen leven. Mensen doen dromen is mensen doen leven. Dromen is geweldloos rebelleren gelegitimeerde opstand goddelijk visioen geloven dat het kan: kansen voor de kansarme legaliteit voor wie illegaal genoemd wordt een thuis voor de thuisloze eindelijk recht voor wie er recht op heeft. Als dat geen droom van een wereld is, hemel op aarde! Advent: je dromen serieus nemen je dromen vrij leven in 4 fasen van toen naar straks, van weldra naar nu. Naar Kathleen Boedt 1 Acht videofragmenten over ‘Evaluatie in het godsdienstonderwijs’ Evalueren binnen het vak godsdienst is een veelbesproken item. Thomas ontsluit acht videofragmenten van een uiteenzetting van inspecteur-adviseur Ronald Sledsens die verschillende aspecten over het evalueren van levensbeschouwelijke vakken behandelt. Binnen de vakvergadering(en) kunnen deze fragmenten gebruikt worden als impuls om de eigen evaluatiepraktijk te evalueren en bij te sturen waar nodig. Link: http://www.kuleuven.be/thomas/page/evaluatie/. a Kan je levensbeschouwelijke vakken wel in cijfers uitdrukken? b Wat moet er geëvalueerd worden in de godsdienstles? c Vier belangrijke factoren om te evalueren in de godsdienstles d Levensbeschouwelijke groei van de leerlingen e Centrale vragen in het vak godsdienst f Examenvragen godsdienst g Doelgericht onderwijzen, doelen evalueren h Voorbeeldexamen godsdienst DM december 2014 Godsdienst pagina 49 www.vicog.be 2 Nascholingen MARC PEERSMAN Het eigene van de christelijke geloofstraditie. Een benadering vanuit religieuze diversiteit PN233SO/1415 De interlevensbeschouwelijke competenties voor dialoog en samenleven willen de kennis en de vaardigheden van de leerlingen vergroten op het domein van de eigen levensbeschouwing, de levensbeschouwing van de ander en levensbeschouwing in de samenleving. Het eerste luik van de competenties zoomt in op “ik en mijn levensbeschouwing”. In deze nascholing willen we uitgebreid stilstaan bij het eigene van de christelijke geloofstraditie vanuit de benadering van religieuze diversiteit. Doelstellingen: • Inzicht krijgen in het eigene van de christelijke geloofstraditie • De eigen inzichten m.b.t. de christelijke geloofstraditie confronteren met de inzichten die in de nascholing werden binnengebracht • Binnen de interlevensbeschouwelijke dialoog het belang zien van het verdiepen van de eigen levensbeschouwing • Taal krijgen om de eigenheid van de christelijke geloofstraditie te verwoorden Organisatie: PEDIC, Coupure Rechts 314, 9000 Gent op donderdag 22 januari 2015 van 13.30 uur tot 16.00 uur. De deelnameprijs bedraagt 49,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be. FRANK DE WAELE EN JÜRGEN FRANÇOIS “Wat na de dood?”. Tweegesprek tussen een katholiek priester en boeddhistisch zenleraar PN236SO/1415 Je mag een interlevensbeschouwelijk gesprek verwachten tussen twee Gentenaars: Frank De Waele, boeddhistisch zenleraar en Jürgen François, katholiek parochiepriester. Zij verduidelijken hoe in hun traditie gedacht wordt over ‘na de dood’. Je zal je kennis over verrijzenisgeloof kunnen opfrissen en van een binnenstaander meer vernemen over boeddhistische visies als reïncarnatie. Vanuit hun concrete ervaring met stervende mensen en hun rouwende families laten ze ons binnenkijken in de kracht en/of de ontoereikendheid van verrijzenisgeloof en reïncarnatiegeloof op het moment dat de vraag zich het scherpst stelt. Doelstellingen: • Ontdekken hoe je het christelijk verrijzenisgeloof bevattelijk kan doorgeven • Zich een beeld kunnen vormen van boeddhistisch denken en handelen i.v.m. sterven en dood • De kracht en/of de ontoereikendheid van de levensbeschouwelijke visie op sterven en dood leren kennen vanuit praktijkervaringen • Basisprincipes van het interlevensbeschouwelijk gesprek in praktijk gebracht zien: fundamenten van de overtuiging in open en nieuwsgierig gesprek brengen i.p.v. de argumenten op de ander afvuren om te overtuigen • Basisprincipes van het interlevensbeschouwelijk gesprek in praktijk gebracht zien: interne pluraliteit van de levensbeschouwing (in tijd of ruimte) op open wijze binnenbrengen in het gesprek Organisatie: Sint-Paulusseminarie, Beekstraat 1, 9030 Mariakerke op donderdag 12 maart 2015 DM december 2014 Godsdienst pagina 50 www.vicog.be van 14.00 uur tot 16.30 uur. De deelnameprijs bedraagt 49,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be. 3 Didachè studiedag Op 13 januari 2015 gaat de Didachè studiedag door over ‘Interlevensbeschouwelijk leren in theorie en praktijk’ in de Promotiezaal en de Jubileumzaal van de Universiteitshal in de Naamsestraat 22 in Leuven. Inschrijven is mogelijk via https://www.kuleuven.be/samenwerking/avlnascholingen/ca40. Centraal op deze studiedag staat de dialoog tussen de verschillende levensbeschouwingen om van en aan elkaar te leren in wederzijds respect en om te groeien in wederzijdse verbondenheid. De Commissie Levensbeschouwelijke vakken heeft in opdracht van de erkende instanties en de erkende vereniging interlevensbeschouwelijke competenties uitgewerkt die voor alle levensbeschouwelijke vakken gelden (Interlevensbeschouwelijke competenties in het kader van dialoog en samenwerking tussen levensbeschouwingen op school, 6-12-2012). Leerkrachten moeten bovendien kunnen aantonen dat ze aan de interlevensbeschouwelijke competenties bij leerlingen werken. Het voormiddagprogramma van deze studiedag biedt een theoretische reflectie op interreligieus leren en de omgang met religieuze diversiteit. In de namiddag wordt een praktische invalshoek gehanteerd. Jan Leyers vertelt en reflecteert over interlevensbeschouwelijk leren vanuit interlevensbeschouwelijke ontmoetingen tijdens zijn wereldreizen. Er komen ook andere praktijkvoorbeelden en ervaringsberichten aan bod over de ontmoeting tussen diverse levensbeschouwingen en hoe zij vorm kunnen geven aan de dialoogschool. Link programma: http://www.kuleuven.be/thomas/page/didache-studiedag-onderwijs-2015/ 4 Axcent Op 19 november werd de DVD ‘Ik levenbeschouw jou’, waarin 44 jongeren over hun levensbeschouwing en die van de ander aan het woord komen, voorgesteld in Brussel. De DVD zal in juni beschikbaar zijn. Jongeren, levensbeschouwing en dialoog = een onmogelijke combinatie? De brochure “We zijn jong en we willen… interlevensbeschouwelijke dialoog?!” bundelt de resultaten van een bevraging van jongeren in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel en Vlaanderen. 9 scholen, 479 individuele interviews, 31 klasgesprekken, goed voor een totaal van 495 bevraagde jongeren. De brochure kan besteld worden door een mail te sturen naar info@axcent.org met titel ‘brochure’. De kostprijs bedraagt 2 euro (excl. verzendingskosten). 5 MO Doc over de Shari’a De Moslim Omroep (MO Doc) wil op een verdiepende manier relevante thema's behandelen. Jonge moslims die voor de invoering van Shari’a in de westerse DM december 2014 Godsdienst pagina 51 www.vicog.be samenlevingen pleiten zijn vaak bekeerlingen. Is hun pleidooi voor Shari’a in het westen realistisch? De meeste westerse moslims blijken geen Shari’a te willen. Daarom rijst de vraag: voor wie is deze Shari’a bedoeld? Aan het woord komen betrokkenen, deskundigen en islamologen. Onder hen ook Ahmed Azzouz, collega inspecteur-adviseur islam. Een link van een programma op de Nederlandse televisie over de invoering van Shari'a in het Westen en de Islamitische landen. Deel 1: http://www.npo.nl/mo-doc-sharia-waarom/08-11-2014/VPWON_1234556 Deel 2: http://www.npo.nl/mo-doc-sharia-waarom-deel-2/15-11-2014/VPWON_1234557 6 Schrijven als verzet DM december 2014 Maatschappelijke vorming pagina 52 www.vicog.be MAATSCHAPPELIJKE VORMING Leen Van Hecke voor leraren MAVO 1ste graad Bordspel ‘Leren recycleren’ Het gratis bordspel “Met de R van Recycleren” is bestemd voor leerlingen van de tweede en derde graad basisonderwijs, maar je kunt er ook prima mee werken met je leerlingen van je 1B-klas. Ze leren er spelenderwijs wat de voordelen zijn van het recycleren van afval. Hoe sorteer je best je afval om recyclage mogelijk te maken? Het spel kan gespeeld worden in groepjes van 4 tot 6 leerlingen. Er hoort ook een lerarenhandleiding bij. Meer info en gratis bestellen kan op www.recupel.be/metdervanrecycleren voor leraren MAVO/PAV 2de en 3de graad Thema ‘Duurzame energie’ in je klas Er is een prima Nederlandse website rond de problematiek van duurzame energievoorziening en hoe hiermee aan de slag te gaan met je leerlingen. Deze kan - mits hier en daar wat (minieme) aanpassingen - integraal gebruikt worden in je lessen rond duurzaam omgaan met energiebronnen. http://edu.quintel.com/lessenserie-energietransitie/ De zoektocht naar voldoende energie voor de volgende generaties is één van de belangrijkste problemen voor de komende jaren. De lessen van de lessenserie ‘Energietransitie’ behandelen elk een onderdeel van het energiesysteem, met telkens zowel inhoudelijke informatie als suggesties voor didactische aanpak. Er is één basisles en 10 verdiepingslessen. 11.Energie besparen 12.De kosten van energie 13.Fossiele brandstoffen 14.De productie van electriciteit 15.Hernieuwbare energie 16.Biomassa 17.Kernenergie 18.Koolstofkringloop en broeikaseffect 19.Crisis in de olie 20.Einde aan het aardgas? Nadat de basisles is uitgevoerd, kan een keuze gemaakt worden uit de overige lessen. Hierdoor is het mogeijk de lessenserie te variëren van 2 t.e.m. 11 lesuren. DM december 2014 Maatschappelijke vorming pagina 53 www.vicog.be Het is ook mogelijk de leerlingen zelf een keuze te laten maken uit de verdiepingslessen. Ze kunnen dan in groepjes tijdens de les doorwerken en de bevindingen vervolgens met elkaar delen in een korte presentatie. DM december 2014 Nederlands pagina 54 www.vicog.be NEDERLANDS Riet De Vos en Peter Van Damme voor alle leraren Lezen we op school anders dan buiten de school? De Taalbijlage van De Standaard van 3 november 2014 is gewijd aan ‘de nieuwe lezer’. Op http://duurzaamonderwijs.com/2014/11/04/lezen-we-op-school-anders-dan- buiten-de-school/ volgde een inspirerende reactie. “Er wordt van dat 21ste-eeuwse lezen wel eens beweerd dat het slecht lezen is, oppervlakkig lezen, niet echt lezen. Fout. Het 21ste-eeuwse lezen is complexer en veeleisender dan één-tekstje-lezen-en drie-vraagjes-beantwoorden. Het vereist strategisch en doelgericht leesgedrag en de gepaste inzet van heel wat leesstrategieën. Het vereist hoger-orde-denken en evaluerend lezen, niet toevallig het meest complexe leesniveau in onze eindtermen, niet toevallig het leesniveau dat veel van onze leerlingen aan het eind van het secundair onderwijs onvoldoende halen. De kwaliteit van onze leeshandeling wordt erg afhankelijk van de mate waarin we doelgericht, kritisch, overdacht kunnen navigeren door een omgeving die té rijk is aan informatie. Wat een verschil met het klassieke leesonderwijs die door methodemakers bewust informatie-arm wordt gehouden. Volgens de auteurs van de taalbijlage van De Standaard is de conclusie dus simpel: ofwel mist het onderwijs de boot van het leesonderwijs ofwel varen we mee op de informatiegolven van de 21ste eeuw. Wie voor het eerste kiest, kan alvast aan de slag met de volgende didactische tips: - Vertrek van een vraag die interessant is voor de leerlingen, of die de leerlingen zelf hebben opgeworpen. - Mobiliseer de voorkennis van de leerlingen: wat weten ze al over de vraag, welk antwoord verwachten ze, waar denken ze informatie te vinden? - Zet leerlingen (al dan niet in kleinere groepjes) aan het werk in een informatierijke omgeving; daarbij kunnen diverse leerlingen/groepjes aan de slag met verschillende informatie of met verschillende deelvragen, of kunnen alle leerlingen in dezelfde informatierijke omgeving onderduiken. - Vraag leerlingen om tussentijds de balans op te maken van de informatie die ze al hebben gevonden, en de mate waarin ze denken een antwoord op de kernvraag te hebben gevonden; laat leerlingen beargumenteren waarom ze denken dat hun informatie betrouwbaar, relevant, correct is. - Ondersteun leerlingen, en help hen om online en offline met rijke informatie- omgevingen om te gaan. Toon hen hoe je notities kunt maken, info kunt selecteren, hyperlinks kunt openen zonder de startpagina te verliezen, de betrouwbaarheid van bronnen kunt controleren. DM december 2014 Nederlands pagina 55 www.vicog.be - Laat toe dat leerlingen eigen informatiebronnen inbrengen en toevoegen aan de informatierijke omgeving. - Vraag leerlingen om te presenteren wat ze hebben gevonden, en ook te reflecteren op het proces van wikken, wegen, zoeken, selecteren, ordenen, vergelijken dat ze hebben doorgemaakt. Vraag leerlingen om mekaars antwoorden en proces te evalueren en feedbacken. - Vat samen wat de leerlingen hebben kunnen leren over lezen, leesstrategieën, kritisch omgaan met informatie, en geef hen meteen een nieuwe opdracht om het geleerde toe te passen. - Doe het bovenstaande niet alleen tijdens het vak “Nederlands”. Doe het tijdens alle vakken. “ De laatste zin sluit perfect aan bij werken aan taalgericht vakonderwijs! voor vakcoördinatoren SG Peter Van Damme Bijeenkomsten vakcoördinatoren Nederlands, januari 2015 Inschrijven voor de deze bijeenkomsten kan via www.pedic.be. De deelname is uiteraard gratis. Scholengemeenschappen Geraardsbergen, Dender & Vlaamse Ardennen Maandag 12 januari 2015, 10-12u. Sint-Jozefinstituut, Karmelietenstraat 57, Geraardsbergen. http://www.sint-jozefsinstituut.be Scholengemeenschappen Archipel & Salem Dinsdag 13 januari 2015, 10-12u. VTI, Sint-Annalaan 99b, Aalst. www.vti-aalst.be Scholengemeenschappen Sint-Nicolaas, Scholen aan de Durme &Beveren- Bazel Dinsdag 13 januari 2015, 14-16u. Olvi-PiusX, Kapellestraat 7, Zele. www.olvi-piusx.be Programma -Planning bijeenkomsten volgende schooljaren -Voorstelling vakgroep ontvangende school & intervisie -Focus: leesvaardigheid (non-fictie) -Leerkrachten die een inbreng willen doen i.v.m. leesvaardigheid (schoolaanpak, individuele voorbeelden, probleemstelling ...) nemen gewoon contact met de vakbegeleider. Deze inbreng wordt zeker gewaardeerd! DM december 2014 Nederlands pagina 56 www.vicog.be -Overzicht en uitwisseling interessante nascholingen en studiedagen -Nieuws uit het vakgebied Contactpersoon Peter Van Damme, vakbegeleider Nederlands peter.vandamme@vsko.be voor leraren Nederlands tweede en derde graad Poëzielezingen en –workshops DM december 2014 Project Algemene Vakken pagina 57 www.vicog.be PROJECT ALGEMENE VAKKEN Martine Van Overmeiren voor alle leraren PAV 2de en 3de graad, leraren MAVO Pinterest vanuit het Provinciaal Documentatiecentrum Atlas DocAtlas is een bibliotheek, gespecialiseerd in Nederlands voor anderstaligen, intercultureel onderwijs, mondiale vorming en interculturaliteit. Sinds kort plaatsen zij hun nieuw materiaal op hun pinterest. Hun bord is opgesplitst in: Nieuw materiaal in het documentatiecentrum Atlas (Antwerpen, zeker de moeite waard om te bezoeken), werken met beeldmateriaal, week van de geletterdheid, week van de mobiliteit, vredesweek en storytelling. http://www.pinterest.com/docAtlas/ voor leraren MAVO/PAV 2de en 3de graad Thema ‘Duurzame energie’ in je klas Er is een prima Nederlandse website rond de problematiek van duurzame energievoorziening en hoe hiermee aan de slag te gaan met je leerlingen. Deze kan - mits hier en daar wat (minieme) aanpassingen -integraal gebruikt worden in je lessen rond duurzaam omgaan met energiebronnen. http://edu.quintel.com/lessenserie-energietransitie/ De zoektocht naar voldoende energie voor de volgende generaties is één van de belangrijkste problemen voor de komende jaren. De lessen van de lessenserie ‘Energietransitie’ behandelen elk een onderdeel van het energiesysteem, met telkens zowel inhoudelijke informatie als suggesties voor didactische aanpak. Er is één basisles en 10 verdiepingslessen. 21.Energie besparen 22.De kosten van energie 23.Fossiele brandstoffen 24.De productie van elektriciteit 25.Hernieuwbare energie 26.Biomassa 27.Kernenergie 28.Koolstofkringloop en broeikaseffect 29.Crisis in de olie 30.Einde aan het aardgas? Nadat de basisles is uitgevoerd, kan een keuze gemaakt worden uit de overige lessen. Hierdoor is het mogelijk de lessenserie te variëren van 2 t.e.m. 11 lesuren. Het is ook mogelijk de leerlingen zelf een keuze te laten maken uit de verdiepingslessen. Ze kunnen dan in groepjes tijdens de les doorwerken en de bevindingen vervolgens met elkaar delen in een korte presentatie. DM december 2014 Studiegebied Personenzorg pagina 58 www.vicog.be STUDIEGEBIED PERSONENZORG Ingrid Molein, Eef Rombaut en Tine Van Severen voor directies en leraren studiegebied Personenzorg Deze mededelingen kan je aan vullen met de mededelingen van het studiegebied Personenzorg van het VVKSO. Op de website van het verbond www.vvkso.be → onderwijspraktijk → pedagogische websites → personenzorg of http://personenzorg.vvkso.be vind je, buiten de sectormededelingen, ook andere informatie i.v.m. het studiegebied en algemene aanbevelingen. Op www.vvkso.be vind je ook de lessentabellen, leerplannen en servicedocumenten terug. Wie al de aangebrachte inspiratie van de voorbije nascholingen wil (her)ontdekken kan haar/zijn licht opsteken op onze sites: www.vicog.be < diocesane pedagogische begeleidingsdienst < secundair onderwijs < vakgebieden < Personenzorg http://pinterest.com/personenzorg digitale bibliotheek 1 Agenda samenkomsten/vormingen schooljaar 2014-2015 Wat Wanneer Waar Uitnodiging/ inschrijven Klankbordgroep & leraren OA/OH - kleinhuishouding - evaluatiesysteem - uitwisseling Vrijdag 12 december van 9u tot 16u DPB Gent Marialand 31 Via mail ingrid.molein@vsko.be Klankbordgroep 7de jaar KZ Dinsdag 13 januari 2015 ganse dag DPB Gent Marialand 31 Via mail tine.vanseveren@vsko.be Klankbordgroep 7de jaar TBZ Donderdag 27 januari 2015 ganse dag Gaat door in Bernardus- Technicum, Hoogstraat 10, 9700 Oudenaarde Via mail tine.vanseveren@vsko.be Tweedaagse Relatiewijzer Datum nog te bepalen, tweede trimester 2015 Uitnodiging zal verspreid worden via VVKSO naar directies Sessie 2 Traject ICF Vrijdag 6 maart 2015 ganse dag DPB Gent Marialand 31 Nieuw! Uitnodiging volgt binnenkort Klankbordgroep Verzorging - Dinsdag 10 maart 2015 DPB Gent Marialand 31 Via mail tine.vanseveren@vsko.be DM december 2014 Studiegebied Personenzorg pagina 59 www.vicog.be Voeding 9u tot 16u Samenkomst leraren OH en OA Dinsdag 31 maart 2015 9u tot 16u PEDIC, Coupure rechts 314 Via mail ingrid.molein@vsko.be Klankbordgroep 7de jaar KZ Dinsdag 19 mei 2015 9.00u tot 12.30u DPB Gent Marialand 31 Via mail tine.vanseveren@vsko.be Klankbordgroep 7de jaar TBZ Dinsdag 19 mei 2015 13.30 uur tot 16.00 uur DPB Gent Marialand 31 Via mail tine.vanseveren@vsko.be Klankbordgroep Verzorging Woensdag 20 mei 2015 9u tot 12.30u DPB Gent Marialand 31 Via mail tine.vanseveren@vsko.be Dag van ‘personenzorg’ Eerste trimester 2015 PEDIC Gent Uitnodiging via PEDIC Schooleigen opvolging van vakgroepen: eenvoudige vraag en verzoek via de directie per mail aan Ingrid Molein, Eef Rombaut of Tine Van Severen. • Referentiepersoon Ingrid Molein: 1ste graad, 2de graad TSO, 3de graad OH/OA • Referentiepersoon Tine Van Severen: 2de en 3de graad BSO met uitzondering OH/OA • Referentiepersoon Eef Rombaut: naast ASO HW, 3de graad TSO en SenSe Opvolging vakgroepen i.f.v. doorlichtingen: vraag en verzoek via de directie aan schoolbegeleiding. 1.1 Nascholingstraject over het ICF-schema en gezondheidspatronen van Gordon Dit nascholingstraject richt zich tot de leraren (van de verschillende componenten) derde graad Verzorging en het zevende jaar Thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige die de eerste sessie op 10 oktober 2014 volgden. Tijdens deze sessie werden het theoretisch kader van het ICF-schema en de gezondheidspatronen van Gordon geschetst door de heer Johan Neyt. Tijdens een tweede sessie die doorgaat op 6 maart 2015 in DPB Gent, zal de theorie getoetst worden aan praktijkvoorbeelden en zal de implementatie in de stage en lessen aan bod komen. U ontvangt hier later nog een uitnodiging voor. Leerkrachten die vorig jaar de studiedag theoretisch kader volgden, kunnen eveneens aansluiten voor deze praktijksessies. 1.2 Stand van zaken stages gezinszorg Heel wat scholen slagen er niet in voldoende stageplaatsen te vinden binnen de gezinszorg voor hun leerlingen van het zesde jaar verzorging. De stuurgroep “stages gezinszorg” biedt met de zorgwandeling een alternatief aan om hieraan enigszins tegemoet te komen. Doel van deze zorgwandeling is leerlingen via een aantal aangeboden workshops kennis te laten maken met de doelgroepen binnen de gezinszorg. DM december 2014 Studiegebied Personenzorg pagina 60 www.vicog.be Een eerste zorgwandeling voor leraren gaat door op woensdag 21 januari 2015. De zorgwandelingen voor leerlingen zijn voorlopig op volgende momenten gepland: Dinsdag 31 maart 2015: regio Aalst Oudenaarde (locatie ligt vast) Woensdag 25 maart : regio Gent (locatie ligt vast) Maandag 4 mei (onder voorbehoud) : regio Sint-Niklaas (locatie ligt vast) Het is nog onduidelijk of voor de zorgwandelingen een halve of ganse dag wordt voorzien. Indien interesse om hieraan deel te nemen, gelieve contact op te nemen met de voorzitter van de stuurgroep, Kristien Marechal, Kristien.Marechal@Familiezorg.be Een volgende algemene vergadering met de scholen zal doorgaan op woensdag 4 maart om 9.30 uur. Op de agenda staat voorlopig: Neutrale voorzittersrol voor de werkgroep stage in de gezinszorg Terugkoppeling Zorgwandeling Feedback rond gebruik van de opvolgdocumenten van Uniform door de scholen die hiermee aan de slag zijn gegaan Voorstel tot een centraal aanvraagsysteem stages 2 Interessante website http://www.express.be/joker/nl/platdujour/de-15-dingen-die-je-moet-opgeven-om- gelukkig-te-worden/168743.htm 3 Vormingen die we aanbevelen 3.1 Dag van de zorg wordt week van de zorg 9 - 15 maart 2015 en met congres op 10 maart 2015 ‘Angels & Robots’ . http://www.dagvandezorg.be/meer-dan- opendeur-alleen/ 3.2 Op 7,8 en 9 oktober 2015 gaat de Expo 60+, de grootste Belgische vakbeurs voor de Zorgsector door in de Nekkerhal te Mechelen. 4 Info uit het werkveld 4.1 Na de DSM IV is er nu de DSM V waar de term dementie wordt verlaten en men in de medische wereld nu spreekt van “neurocognitieve stoornis” met 13 subtypes. 4.2 Op 17 november had er in het kader van het nieuwe decreet een bijscholing plaats door Kind en Gezin. De belangrijkste accenten van het nieuwe decreet werden er toegelicht en het nieuwe pedagogische raamwerk voor de kinderopvang van baby’s en peuters toegelicht. Dit is te raadplegen op de site van Kind en Gezin. http://www.kindengezin.be/kinderopvang/sector/werkinstrumenten/pedagogische- raamwerk/ 4.3 Prezo Woonzorg is een integraal kwaliteitssysteem voor zelfevaluatie, kwaliteitsverbetering en certificering in de woonzorg. Prezo Woonzorg werd gelanceerd in oktober 2014 maar kent een steeds groeiend succes. De moeite om eens een kijkje te nemen op de site. http://www.zorgnetvlaanderen.be/PREZO/Pages/PREZO.aspx DM december 2014 Studiegebied Personenzorg pagina 61 www.vicog.be 4.4 De ouderenzorg staat voor grote uitdagingen. In dit artikel de visie hierop van de minister van Welzijn Jo Vandeurzen. Over een kleine vijftig jaar zal de levensverwachting voor mannen 86 jaar zijn en bijna 89 jaar voor vrouwen. Dat is een toename met respectievelijk 8 jaar en 6 jaar. Tegen 2028 zullen er naar schatting 160.000 alleenstaanden bijkomen, van wie de helft 80 jaar of ouder zal zijn. De ouderenzorg staat dus voor grote uitdagingen. De residentiële ouderenzorg wordt door de zesde staatshervorming een volledig Vlaamse bevoegdheid. Minister Vandeurzen wil in eerste instantie de continuïteit waarborgen. Maar hij gaat ervan uit dat de meeste ouderen zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen. In navolging van de gehandicaptenzorg wil hij daarom ook in de ouderenzorg het concept van persoonsvolgende financiering uittesten. Daarmee houden ouderen de regie over hun zorg in eigen handen. Buurtgerichte hulp en zorg moeten maximaal afgestemd worden op de individuele behoeften van ouderen. Ook zorgbehoevende en dementerende ouderen moeten zo lang mogelijk thuis kunnen blijven. Vandeurzen voorziet in een groeipad voor de poetshulp, de aanvullende thuiszorg en de diensten voor gezinszorg. Maar hij dicht ook vrijwilligers en mantelzorgers een grote rol toe. Die wil hij in de eerste plaats gepaste vorming en ondersteuning geven. Hij plant een grote bevraging bij 4.000 mantelzorgers, in alle sectoren, om nog meer te leren over hun behoeften. Schotten tussen ouderenzorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg moeten worden weggewerkt, zodat ook jongdementerenden (minder dan 65 jaar) de gepaste zorg kunnen krijgen. Sommige woonzorgcentra vangen die doelgroep nu al op, buiten het wettelijk kader. Er zijn nog meer bevoegdheden die overkomen van het federale niveau. De minister van Welzijn wil een complete systeemshift realiseren, waarbij ook de gehandicaptenzorg, beschut wonen, psychiatrische verzorgingscentra en de revalidatiecentra betrokken worden. Voor info over al die zaken zal de burger terecht kunnen bij één loket: bij zijn zorgkas. Het is bekend dat de minister hiertoe de Vlaamse zorgpremie verhoogt, van 25 naar 50 euro en van 10 naar 20 euro voor kansarmen. Na eerder geuite kritiek van de Vlaamse Ombudsdienst overweegt hij het boetesysteem bij niet of te laat betalen van de zorgpremie te herzien: de boete zou ‘bevrijdend’ kunnen werken. Bron: De Standaard - Ouderen willen zo lang mogelijk thuis wonen 29 oktober 2014 | redactrice Veerle Beel In het Nieuwsblad van zaterdag 15 november 2014 verscheen een verwerking van de cijfers van 2010 vrijgegeven door het Agentschap Zorg & Gezondheid. Ze wijzen op een verschuiving van permanent verblijven in woonzorgcentra naar kortverblijf en thuiszorg. http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/ 4.5 OXFAM lerarenlunch met workshops Donderdag 8 januari 2015 van 8.45 tot 12.45 uur Vier-Windenstraat 60 1080 Brussel http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/lerarenlunch DM december 2014 Studiegebied Personenzorg pagina 62 www.vicog.be 5 Trends in voeding Bron: http://trendreport.foodinspiration.nl/ Trend 1: Reinventing Traditions Traditie is hip. We mogen onze handen weer vuil maken. We verkiezen imperfectie boven gestandaardiseerd. Het branden van koffie, het brouwen van bier, het bakken van brood, het fermenteren van groente, het beenhouwen van vlees. We leren weer hoe onze oma's en opa's het eten bereidden. Waarom? Omdat het smaakt. Omdat het voldoening geeft. Omdat je er een business mee kan bouwen. Trend 2: Sharing Economy Generatie na generatie zag bezit als het ultieme statussymbool. Een koophuis, een grote auto en torenhoge stapels cd's. De huidige en toekomstige generaties zijn hier wars van. Voor hen telt het gebruik en de ervaring. We gaan van ownership naar usership. De deeleconomie is een blijvertje met een enorm potentieel. Trend 3: Purify Me Met stijgende obesitascijfers en daaraan gerelateerde ziektes worden we ons steeds bewuster van de impact van voeding op onze gezondheid. Steeds meer chefs kijken daarom - naast smaak, presentatie, textuur en geur - naar de nutriënten en het effect van voeding op het lichaam. Voeding als groene apotheek. DM december 2014 Wiskunde pagina 63 www.vicog.be WISKUNDE Luc De Wilde en Guy Reyntjens voor alle leraren 1 Begeleidingsactiviteiten In het kader van de verdere professionalisering van wiskundeleraren plannen we ook in het tweede semester een aantal (regionale) begeleidingsactiviteiten voor bepaalde doelgroepen. 1.1 Derde graad ASO - leerplan c In februari 2015 is er een bijeenkomst gepland met de leraren wiskunde derde graad ASO leerplan c (3 lesuren per week). Tijdens dit overleg willen we enerzijds de mogelijkheid bieden om vragen, bedenkingen en suggesties i.v.m. de realisatie van dit leerplan te bespreken, anderzijds zullen we ook enkele suggesties aanreiken om de realisatie van dit leerplan te bevorderen. Voorbeelden van good practice kunnen met elkaar gedeeld worden. Leerplanstudie – Derde graad ASO leerplan c Datum Locatie Leiding Maandag 02/02/2015 Van 14u. tot 17u. Sint-Lodewijkscollege Markt 48, 9160 Lokeren Luc De Wilde Donderdag 05/02/2015 Van 14u. tot 17u. Diocesaan Bureau Marialand 31, 9000 Gent Luc De Wilde Donderdag 05/02/2015 Van 14u. tot 17u. Sint-Gertrudiscollege Wegvoeringstraat 21, 9230 Wetteren Guy Reyntjens Maandag 09/02/2015 Van 14u. tot 17u. Sint-Franciscusinstituut Kasteeldreef 2, 9660 Brakel Guy Reyntjens Om deze sessie voor te bereiden zouden we het op prijs stellen om te kunnen beschikken over examenvragen van vorig schooljaar. Deze documenten zullen vertrouwelijk behandeld worden. Inschrijven en het doorsturen van examenvragen kan via jouw vakbegeleider (luc.dewilde@vsko.be of guy.reyntjens@vsko.be). Er wordt geen financiële bijdrage gevraagd. 1.2 Tweede semester Eind april is er nog een vakoverleg gepland met de leraren tweede graad TSO leerplan b en c. Meer info volgt in de volgende mededelingen. Hieronder vind je alvast de data en locaties. DM december 2014 Wiskunde pagina 64 www.vicog.be Leerplanstudie – Tweede graad tso leerplannen b en c Datum Locatie Leiding Maandag 27/04/2015 Van 14u. tot 17u. Pius X-instituut Kapellestraat 7, 9240 Zele Luc De Wilde Maandag 27/04/2015 Van 14u. tot 17u. Diocesaan Bureau Marialand 31, 9000 Gent Guy Reyntjens Woensdag 29/04/2015 Van 14u. tot 17u. Diocesaan Bureau Marialand 31, 9000 Gent Luc De Wilde Woensdag 29/04/2015 Van 14u. tot 17u. Heilige Harten Secundair Onderwijslaan 4, 9400 Ninove Guy Reyntjens Inschrijven kan via de respectievelijke vakbegeleider luc.dewilde@vsko.be of guy.reyntjens@vsko.be. Er wordt geen financiële bijdrage gevraagd. 2 Nascholingen in de kijker - PEDIC 2.1 Statistiek met Geogebra (B. De Keyser) Woensdag 14 januari 2015 van 14u. tot 17u. (PEDIC) Doelgroep: leerkrachten wiskunde tweede graad ASO/TSO/KSO en derde graad ASO (leerplan b en c) en TSO/KSO (leerplan b en c) Geogebra is het middel bij uitstek geworden om beschrijvende statistiek aan te brengen bij de leerlingen. In het eerste deel krijg je een kort overzicht van de huidige mogelijkheden van het pakket (zowel op PC als op tablets, zoals de iPad), ideeën om zelf interactieve demo's te maken die je leerlingen inzicht verschaffen en tips om de leerplandoelstellingen te bereiken met behulp van Geogebra. In het tweede deel gaat u zelf aan de slag met het programma. We maken een dynamische oefening over statistiek. Inschrijven kan via www.pedic.be. 2.2 Didactisch gebruik van GeoGebra 3D in de lessen ruimtemeetkunde van de derde graad (J. De Langhe) Woensdag 21 januari 2015 van 14u. tot 17u. (PEDIC) Doelgroep: leerkrachten wiskunde derde graad ASO/TSO/KSO De versie GeoGebra 5 beschikt nu over een apart 3D-tekenvenster, waarmee het mogelijk is om ook de lessen ruimtemeetkunde dynamisch te illustreren en te ondersteunen. Met Geogebra 3D kunnen we punten, rechten, vlakken en ruimtefiguren tekenen en voorstellen in verschillende soorten perspectief. We kunnen ook doorsneden construeren, transformaties uitvoeren, de onderlinge ligging van DM december 2014 Wiskunde pagina 65 www.vicog.be rechten en vlakken onderzoeken en lengten, hoeken, oppervlakten en inhouden berekenen,… Ook analytische ruimtemeetkunde is mogelijk: coördinaten van punten, vergelijkingen van rechten en vlakken, parametervoorstellingen van krommen en oppervlakken,… In combinatie met CAS (Computer Algebra System) kunnen de berekeningen zowel exact als benaderend uitgevoerd worden. Inschrijven kan via www.pedic.be. 2.3 Overzicht navormingen wiskunde - PEDIC Via http://www.pedic.be/pedicfiles/documenten/aanbodSOBUSO/Cluster_techniek_- _wetenschappen_-_wiskunde.pdf kun je de nascholingsbrochure voor de cluster ‘Techniek, wetenschappen en wiskunde’ downloaden. Op de pagina’s 13 t.e.m. 18 vind je een beschrijving en de doelstellingen van de navormingen wiskunde. Inschrijven kan zoals steeds via www.pedic.be. 3 Een passie voor symmetrie Iedereen heeft een intuïtief idee van symmetrie, en voelt ook aan dat er meerdere types van bestaan. De letter M, een WK-2014 voetbal, het yin-en-yang teken, het behang in de slaapkamer: ze hebben allemaal op hun eigen manier iets symmetrisch, maar wat precies? Hoeveel soorten zijn er, en hoe onderscheid je ze? Jan van de Craats, emeritus-hoogleraar wiskunde, bekent dat hij een passie heeft voor symmetrie, en schreef daarover het gelijknamige Epsilon-boekje. De Epsilon-reeks behandelt wiskundige onderwerpen op middelbare schoolniveau, met een didactische benadering, zodat ze ook bruikbaar zijn voor leraren in hun lessen of als inspiratiebron. Niettemin zijn sommige delen ook voor lezers met een recreatieve interesse in wiskunde zeer de moeite waard. Wat is symmetrie? Volgens Van de Craats is dat alles wat je achter een gordijn aan een voorwerp of patroon kunt veranderen (draaien, spiegelen, verschuiven), zonder dat de kijker verandering ziet wanneer je het gordijn weer open doet. Opmerkelijk is, dat er maar een heel beperkt aantal verschillende symmetrieën bestaat, de volledige lijst past op een half A4tje. Zo zijn er maar 17 wezenlijk verschillende behangpatronen. Van de Craats neemt je als lezer mee op een systematische verkenningstocht door dit mathematische ecosysteem, waarbij je als een soort veldbioloog symmetrieën leert classificeren, onder meer in de beroemde tegelpatronen van het Alhambra in Granada en andere, meest islamitische monumenten. Die krijgen dan codes als [s(n),2,2] of [sx], maar rekenen komt er niet of nauwelijks aan te pas, het draait allemaal om visueel inzicht. Symmetrie is overal in de natuur: veel levende wezens vertonen een vorm van symmetrie, net als de moleculen die de bouwstenen van het leven vormen. Ook vaste stoffen zijn veelal opgebouwd uit kristallen met kenmerkende symmetrie- eigenschappen. Verder laten natuurkundigen zich in hun zoektocht naar nieuwe natuurwetten vaak leiden door abstracte symmetrieën in hun formules. DM december 2014 Wiskunde pagina 66 www.vicog.be Van de Craats laat dit alles resoluut buiten beschouwing; hij beperkt zich tot visuele patronen en hun wiskundige classificatie. Die beperking heeft het voordeel dat hij het onderwerp volledig kan behandelen, en wie alle oefenopgaven maakt, weet er op het eind bijna net zo veel van als Van de Craats zelf. Daarmee is dit boekje een sympathieke, zeer toegankelijke handleiding die vooral interessant is voor echte wiskundeliefhebbers. Een Passie voor Symmetrie, Jan van de Craats, Epsilon Uitgaven, ISBN 978-90-5041-143-1. Te bestellen via www.bol.com of www.standaardboekhandel.be .