dionyssios from fourna

2
^Ερμηνεία τÉς ΖωγραφικÉς Τέχνης, öργο τοÜ îερομονάχου Διονυσί- ου γραμμένο στe χρονικe διάστημα 1728-1733, àποτελεÖ âπd τρεÖς καd πλέον ᨡνες πολύτιμο âγχειρίδιο καd μοναδικe σημεÖο àναφορÄς γιa ¬σους âπιθυμοÜν νa μυηθοÜν στcν τέχνη τÉς êγιογραφίας. Τe φιλόκαλο πόνημα τοÜ îερομονάχου Διονυσίου κυκλοφόρησε àρχικa σb φυλλάδες, συχνa χειρόγραφες, στa διάφορα âργαστήρια êγιογραφίας, âν΅ ¦δη àπe τa μέσα τοÜ 19ου α¨ώνα καd μετa μεταφράζεται καd γνωρίζει àλλεπάλληλες âκδόσεις σb διάφορες γλ΅σσες: γαλλικά (1845), γερμανικά (1855), ρωσικά (1868), παλαιο- σλαβικά (περ. 1875-1885), àγγλικά (1886), ρουμανικά (1891), ¨ταλικά (1971), βουλγαρικά (1976), ¨απωνικά (1999), σερβικά (2005). ^Η πρώτη ëλληνικc öκδοση τÉς «^Ερμηνείας» κυκλοφόρησε τe 1909, μb âπιμέ- λεια τοÜ \Α. Παπαδοπούλου-Κεραμέως, δαπάναις τÉς Αéτοκρατο- ρικÉς ΡωσικÉς \ΑρχαιολογικÉς ^Εταιρείας. ^Η σπουδαιότητα τοÜ öργου αéτοÜ δbν περιορίζεται μόνον στcν πολύτιμη συνδρομc ποf παρέχει ½ς âγχειρίδιο: ™ «^Ερμηνεία» àποτελεÖ âπίσης âγκόλπιο çρθόδοξης πνευματικότητας τÉς êγιογραφίας. ^Η νέα öκδοση τÉς ^Ερμηνείας τÉς ΖωγραφικÉς Τέχνης, ποf âκδίδε- ται μb τcν εéλογία τÉς Α.Θ.Π. Ο¨κουμενικοÜ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου àπe τdς âκδόσεις «^Ερμηνεία - ≠Αγιον ‰Ορος», διακό- νημα τοÜ ^ΙεροÜ ΚουτλουμουσιανοÜ Κελλίου Τιμίου Προδρόμου «Διονυσίου τοÜ âκ ΦουρνÄ» àκολουθεÖ âκείνην τοÜ Παπαδοπούλου - Κεραμέως (^Αγία Πετρούπολη, 1909) μb νέα στοιχειοθεσία καd μορφή, ε•ρετήριο çνομάτων καd γλωσσάρι, κοσμημένη μb öργα τοÜ îερομονά- χου Διονυσίου àπe τe ναe τοÜ Κελλίου καd θεολογικbς καd φιλολογικbς διορθώσεις ποf âπιμελήθηκε ™ γυναικεία àδελφότητα τÉς ^ΙερÄς ΜονÉς Προφήτου \Ηλιού, ^Αγίου Πνεύματος Σερρ΅ν. îερομόναχος Διονύσιος διδάχθηκε τcν çρθόδοξη παράδοση àπe τeν πατέρα του, Παναγιώτη Χαλκέα, îερέα στe ΦουρνÄ τ΅ν \Αγράφων. Σb ™λικία δώδεκα âτ΅ν ï Διονύσιος âγκαταλείπει τc γενέτειρά του καd πηγαίνει στcν Κωνσταντινούπολη, ¬που öμεινε τέσσερα χρόνια σπουδάζοντας τa îερa γράμματα καd τcν τέχνη τÉς êγιογραφίας. Τe 1686, σb ™λικία δεκαέξι âτ΅ν, qρθε στe ≠Αγιον ‰Ορος, âκάρη μοναχeς καd âγκαταβίωσε στdς Καρυές, ¬που γνωρίζει καd âξοικειώνεται μb τe öργο τοÜ Μανουcλ Πανσέληνου. Μb τdς προσόδους τÉς êγιογραφίας, àνοικοδομεÖ âκ βάθρων τe κελλίον του καd χτίζει περικαλλÉ ναe àφιερωμένο στeν Τίμιο Πρόδρομο. Τe κελλd καd ï ναός, μb τdς τοιχογραφίες καd τdς φορητbς ε¨κόνες, àποτελεÖ τcν πρώτη συνολικc κατάθεση τÉς μαρτυρίας τÉς τέχνης του. \ΕκεÖ, θa συγγράψει àργότερα τcν «^Ερμηνεία» βοηθούμενος àπe τeν μαθητή του Κύριλλο τeν ΧÖο. Τe 1724-1728 μεταβαίνει μαζd μb τc συνοδεία του στe ΦουρνÄ, ¬που êγιογραφεÖ τeν καθεδρικe ναe τÉς Μεταμορφώσεως τοÜ ΣωτÉρος, ï ïποÖος àργότερα âκάη ïλοσχερ΅ς χωρdς νa διασωθεÖ κανένα öργο τοÜ Διονυσίου. Τe 1729 ï Διονύσιος âπιστρέφει στdς Καρυές, âπιβλέπει τcν àποπεράτωση τÉς êγιογραφήσεως τοÜ ναοÜ τοÜ κελλιοÜ καd συγγράφει τcν «^Ερμηνεία». \Επιστρέφει âκ νέου στa ‰Αγραφα, ¬που τe 1734 ¥δρυσε τcν ^Ιερa Μονc τÉς Ζωοδόχου ΠηγÉς στe ΦουρνÄ σχολεÖο καd âργαστήριο êγιογραφίας ποf διέλαμψαν στa σκοτεινa âκεÖνα χρόνια τÉς δουλείας. ^Η τελευταία γραπτc μαρτυρία ποf σώζεται γιa τeν Διονύσιο εrναι μιa âπιστολή του στeν Πατριάρχη Νεόφυτο τe 1744. \Εκοιμήθη τe ëπόμενο öτος καd âτάφη στc Μονή του. Διονύσιος ï âκ ΦουρνÄ 1670-1745 «\Ανηγέρθη âκ βάθρων καd îστορήθη ï θεÖος οyτος καd πάνσεπτος ναeς τοÜ τιμίου âνδόξου Προφήτου Προδρόμου καd βαπτιστοÜ \Ιωάννου δαπάνFη τε καd βοηθεί÷α τοÜ âν îερομονάχοις âλαχίστου Διονυσίου τοÜ âκ ΦουρνÄ τ΅ν \Αγράφων καd τÉς συνοδείας αéτοÜ. ^Ιστορήθη διa χειρeς τοÜ αéτοÜ Διονυσίου âν öτει ΄ αψια΄ [1711]». Παρουσίαση τÉς νέας öκδοσης τÉς ^Ερμηνείας τÉς ΖωγραφικÉς Τέχνης στe βιβλιοπωλεÖο τÉς ^ΑγιορειτικÉς ^Εστίας, Θεσσαλονίκη, 14 Δεκεμβρίου 2007. ^H γέννησις τοÜ XριστοÜ. Σπήλαιον καd öσω ε¨ς τe δεξιeν μέρος ™ Θεοτόκος γονατιστc καd βάνουσα τeν Xριστeν ½ς βρέφος σπαργανωμένον μέσα ε¨ς τcν φάτνην, καd àριστερa ï \Iωσcφ γονατισμένος öχων τa χέρια σταυρωμένα âμπρeς στe στÉθός του· καd ùπισθεν τÉς φάτνης ≤να βοΐδιον καd ≤να ôλογον, βλέποντα πρeς τeν Xριστόν· καd ùπισθεν τοÜ \Iωσcφ καd τÉς Παναγίας ποιμένες βαστάζοντες ®άβδους καd βλέποντες μετa θάμβους τeν Xριστόν· καd öξωθεν τοÜ σπηλαίου πρόβατα καd ποιμένες, ï ≤νας λαλ΅ν αéλeν καd ≤τεροι βλέποντες ôνω μετa φόβου· καd âπάνωθεν αéτ΅ν εxς ôγγελος εéλογ΅ν αéτούς· καd àπe ôλλο μέρος οî μάγοι μετa βασιλικÉς στολÉς καθήμενοι âπάνω ε¨ς ôλογα καd δεικνύοντες àλλήλοις τeν àστέρα· καd âπάνωθεν τοÜ σπηλαίου πλÉθος àγγέλων μέσα ε¨ς νέφαλα, βαστάζοντες χαρτd μb αéτa τa γράμματα: «Δόξα âν •ψίστοις Θεˇ΅ καd âπd γÉς ε¨ρήνη· âν àνθρώποις εéδοκία». Kαd âπάνωθεν ε¨ς τe μέσον αéτ΅ν ï àστήρ, öχων àκτÖνα μεγάλην κατερχομένην ≤ως τÉς κεφαλÉς τοÜ XριστοÜ. Διονυσίου τοÜ âκ ΦουρνÄ, «^Ερμηνεία τÉς ΖωγραφικÉς Τέχνης» ^Ο Χριστeς àναπεσών. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας àπe τeν ναe τοÜ Τιμίου Προδρόμου, Καρυές, ≠Αγιον ‰Ορος Σκληρόδετη öκδοση, 26x20 ëκ., 336 σελίδες. Οî εîκόνες, öργα τοÜ îερομονάχου Διονυσίου τοÜ âκ ΦουρνÄ (α΄ δεκαετία 18ου α¨ώνα) προέρχονται àπe τe Δωδεκάορτο τοÜ ^ΙεροÜ ΝαοÜ τοÜ Τιμίου Προδρόμου, Καρυές, ≠Αγιον ‰Ορος. ëρμηνεία ΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΗΣ ΙΕΡΟΝ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ «ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ», 630 86 ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΤΗΛ.: 23770 23371 www.ermeneia.gr

Upload: kostas

Post on 11-Apr-2015

111 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Ενημερωτικό τρίπτυχο σχετικά με τον Διονύσιο εκ Φουρνά και το έργο του, με αφορμή την έκδοση της «ερμηνείας της ζωγραφικής τέχνης», εκδόσεις ΕΡΜΗΝΕΙΑ, 2007

TRANSCRIPT

Page 1: Dionyssios from Fourna

^Η ^Ερμηνεία τEacuteς ΖωγραφικEacuteς Τέχνης oumlργο τοUuml icircερομονάχου Διονυσί-ου γραμμένο στe χρονικe διάστημα 1728-1733 agraveποτελεOuml acircπd τρεOumlς καdπλέον αuml΅νες πολύτιμο acircγχειρίδιο καd μοναδικe σημεOumlο agraveναφορAumlς γιanotσους acircπιθυμοUumlν νa μυηθοUumlν στcν τέχνη τEacuteς ecircγιογραφίας

Τe φιλόκαλο πόνημα τοUuml icircερομονάχου Διονυσίου κυκλοφόρησεagraveρχικa σb φυλλάδες συχνa χειρόγραφες στa διάφορα acircργαστήριαecircγιογραφίας acircν΅ brvbarδη agraveπe τa μέσα τοUuml 19ου αumlώνα καd μετaμεταφράζεται καd γνωρίζει agraveλλεπάλληλες acircκδόσεις σb διάφορεςγλ΅σσες γαλλικά (1845) γερμανικά (1855) ρωσικά (1868) παλαιο-σλαβικά (περ 1875-1885) agraveγγλικά (1886) ρουμανικά (1891) umlταλικά(1971) βουλγαρικά (1976) umlαπωνικά (1999) σερβικά (2005) ^Η πρώτηeumlλληνικc oumlκδοση τEacuteς laquo^Ερμηνείαςraquo κυκλοφόρησε τe 1909 μb acircπιμέ-λεια τοUuml Α Παπαδοπούλου-Κεραμέως δαπάναις τEacuteς Αeacuteτοκρατο-ρικEacuteς ΡωσικEacuteς ΑρχαιολογικEacuteς ^Εταιρείας

^Η σπουδαιότητα τοUuml oumlργου αeacuteτοUuml δbν περιορίζεται μόνον στcνπολύτιμη συνδρομc ποf παρέχει frac12ς acircγχειρίδιο trade laquo^Ερμηνείαraquo agraveποτελεOumlacircπίσης acircγκόλπιο ccedilρθόδοξης πνευματικότητας τEacuteς ecircγιογραφίας

^Η νέα oumlκδοση τEacuteς ^Ερμηνείας τEacuteς ΖωγραφικEacuteς Τέχνης ποf acircκδίδε-ται μb τcν εeacuteλογία τEacuteς ΑΘΠ ΟumlκουμενικοUuml Πατριάρχου κκΒαρθολομαίου agraveπe τdς acircκδόσεις laquo^Ερμηνεία - neΑγιον permilΟροςraquo διακό-νημα τοUuml ^ΙεροUuml ΚουτλουμουσιανοUuml Κελλίου Τιμίου ΠροδρόμουlaquoΔιονυσίου τοUuml acircκ ΦουρνAumlraquo agraveκολουθεOuml acircκείνην τοUuml Παπαδοπούλου -Κεραμέως (^Αγία Πετρούπολη 1909) μb νέα στοιχειοθεσία καd μορφήεbullρετήριο ccedilνομάτων καd γλωσσάρι κοσμημένη μb oumlργα τοUuml icircερομονά-χου Διονυσίου agraveπe τe ναe τοUuml Κελλίου καd θεολογικbς καdφιλολογικbς διορθώσεις ποf acircπιμελήθηκε trade γυναικεία agraveδελφότητατEacuteς ^ΙερAumlς ΜονEacuteς Προφήτου Ηλιού ^Αγίου Πνεύματος Σερρ΅ν

^Ο icircερομόναχος Διονύσιος διδάχθηκε τcν ccedilρθόδοξη παράδοση agraveπe

τeν πατέρα του Παναγιώτη Χαλκέα icircερέα στe ΦουρνAuml τ΅ν

Αγράφων Σb tradeλικία δώδεκα acircτ΅ν iuml Διονύσιος acircγκαταλείπει τc

γενέτειρά του καd πηγαίνει στcν Κωνσταντινούπολη notπου oumlμεινε

τέσσερα χρόνια σπουδάζοντας τa icircερa γράμματα καd τcν τέχνη τEacuteς

ecircγιογραφίας Τe 1686 σb tradeλικία δεκαέξι acircτ΅ν qρθε στe neΑγιον permilΟρος

acircκάρη μοναχeς καd acircγκαταβίωσε στdς Καρυές notπου γνωρίζει καd

acircξοικειώνεται μb τe oumlργο τοUuml Μανουcλ Πανσέληνου Μb τdς

προσόδους τEacuteς ecircγιογραφίας agraveνοικοδομεOuml acircκ βάθρων τe κελλίον του

καd χτίζει περικαλλEacute ναe agraveφιερωμένο στeν Τίμιο Πρόδρομο

Τe κελλd καd iuml ναός μb τdς τοιχογραφίες καd τdς φορητbς εumlκόνες

agraveποτελεOuml τcν πρώτη συνολικc κατάθεση τEacuteς μαρτυρίας τEacuteς τέχνης

του ΕκεOuml θa συγγράψει agraveργότερα τcν laquo^Ερμηνείαraquo βοηθούμενος

agraveπe τeν μαθητή του Κύριλλο τeν ΧOumlο

Τe 1724-1728 μεταβαίνει μαζd μb τc συνοδεία του στe ΦουρνAuml

notπου ecircγιογραφεOuml τeν καθεδρικe ναe τEacuteς Μεταμορφώσεως τοUuml

ΣωτEacuteρος iuml iumlποOumlος agraveργότερα acircκάη iumlλοσχερ΅ς χωρdς νa διασωθεOuml

κανένα oumlργο τοUuml Διονυσίου Τe 1729 iuml Διονύσιος acircπιστρέφει στdς

Καρυές acircπιβλέπει τcν agraveποπεράτωση τEacuteς ecircγιογραφήσεως τοUuml ναοUuml

τοUuml κελλιοUuml καd συγγράφει τcν laquo^Ερμηνείαraquo Επιστρέφει acircκ νέου στa

permilΑγραφα notπου τe 1734 yenδρυσε τcν ^Ιερa Μονc τEacuteς Ζωοδόχου ΠηγEacuteς

στe ΦουρνAuml σχολεOumlο καd acircργαστήριο ecircγιογραφίας ποf διέλαμψαν στa

σκοτεινa acircκεOumlνα χρόνια τEacuteς δουλείας

^Η τελευταία γραπτc μαρτυρία ποf σώζεται γιa τeν Διονύσιο

εrναι μιa acircπιστολή του στeν Πατριάρχη Νεόφυτο τe 1744 Εκοιμήθη

τe eumlπόμενο oumlτος καd acircτάφη στc Μονή του

Διονύσιοςiuml acircκ ΦουρνAuml

1670-1745

laquoΑνηγέρθη acircκ βάθρων καd

icircστορήθη iuml θεOumlος οyτος καd

πάνσεπτος ναeς τοUuml τιμίου

acircνδόξου Προφήτου Προδρόμου

καd βαπτιστοUuml Ιωάννου δαπάνFη

τε καd βοηθεί divideα τοUuml acircν

icircερομονάχοις acircλαχίστου

Διονυσίου τοUuml acircκ ΦουρνAuml τ΅ν

Αγράφων καd τEacuteς συνοδείας

αeacuteτοUuml ^Ιστορήθη διa χειρeς τοUuml

αeacuteτοUuml Διονυσίου acircν oumlτει΄αψια΄

[1711]raquo

Παρουσίαση

τEacuteς νέας oumlκδοσης

τEacuteς ^Ερμηνείας

τEacuteς ΖωγραφικEacuteς Τέχνης

στe βιβλιοπωλεOumlο

τEacuteς ^ΑγιορειτικEacuteς ^Εστίας

Θεσσαλονίκη

14 Δεκεμβρίου 2007

^H γέννησις τοUuml XριστοUumlΣπήλαιον καd oumlσω εumlς τe δεξιeν μέρος

trade Θεοτόκος γονατιστc καd βάνουσατeν Xριστeν frac12ς βρέφος

σπαργανωμένον μέσα εumlς τcν φάτνηνκαd agraveριστερa iuml Iωσcφ γονατισμένος

oumlχων τa χέρια σταυρωμένα acircμπρeςστe στEacuteθός του καd ugraveπισθεν τEacuteς

φάτνης leνα βοΐδιον καd leνα ocircλογονβλέποντα πρeς τeν Xριστόν καd

ugraveπισθεν τοUuml Iωσcφ καd τEacuteςΠαναγίας ποιμένες βαστάζοντες

regάβδους καd βλέποντες μετaθάμβους τeν Xριστόν καd oumlξωθεν

τοUuml σπηλαίου πρόβατα καd ποιμένεςiuml leνας λαλ΅ν αeacuteλeν καd leτεροι

βλέποντες ocircνω μετa φόβου καdacircπάνωθεν αeacuteτ΅ν εxς ocircγγελος εeacuteλογ΅ναeacuteτούς καd agraveπe ocircλλο μέρος οicirc μάγοι

μετa βασιλικEacuteς στολEacuteς καθήμενοιacircπάνω εumlς ocircλογα καd δεικνύοντες

agraveλλήλοις τeν agraveστέρα καd acircπάνωθεντοUuml σπηλαίου πλEacuteθος agraveγγέλων μέσα

εumlς νέφαλα βαστάζοντες χαρτd μbαeacuteτa τa γράμματα laquoΔόξα acircν

bullψίστοις Θε ˇ καd acircπd γEacuteς εumlρήνη acircνagraveνθρώποις εeacuteδοκίαraquo Kαd acircπάνωθεν

εumlς τe μέσον αeacuteτ΅ν iuml agraveστήρ oumlχωνagraveκτOumlνα μεγάλην κατερχομένην leως

τEacuteς κεφαλEacuteς τοUuml XριστοUuml

Διονυσίου τοUuml acircκ ΦουρνAuml

laquo^Ερμηνεία τEacuteς ΖωγραφικEacuteς Τέχνηςraquo

^Ο Χ

ριστe

ς agraveν

απεσ

ών

Λεπ

τομέ

ρεια

τοι

χογρ

αφία

ς agraveπ

e τe

ν να

e το

Uuml Τι

μίου

Προ

δρόμ

ου

Καρ

υές

neΑ

γιον

permilΟ

ρος

Σκληρόδετη oumlκδοση 26x20 eumlκ 336 σελίδες

Οicirc εicircκόνες oumlργα τοUuml icircερομονάχου ΔιονυσίουτοUuml acircκ ΦουρνAuml (α΄ δεκαετία 18ου αumlώνα)

προέρχονται agraveπe τe Δωδεκάορτο τοUuml ^ΙεροUuml ΝαοUumlτοUuml Τιμίου Προδρόμου Καρυές neΑγιον permilΟρος

eumlρμηνείαΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΙΕΡΟΝ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥlaquoΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑraquo 630 86 ΚΑΡΥΕΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΤΗΛ 23770 23371

wwwermeneiagr

Page 2: Dionyssios from Fourna