1

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ

Hazırlayan: Ahmet ŞİT

2

SUNUM İÇERİĞİSunumumuz 2 bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde Dış Ticaretin tanımı, önemi , dış ticaretin

yapılma nedenleri, çeşitleri konuları anlatılmaktadır. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde kullanılan belgeler ve dış ticaret işlemlerinde teslim ve ödeme şekilleri konuları da açıklanmaktadır.

II. Bölümde ise; Dış ticaret işlemleri muhasebesinin önemi, kullanılan hesaplar, ithalat ve ihracat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi uygulama örnekleriyle açıklanmaktadır.

3

GİRİŞKüreselleşme sürecinde sınırlar ortadan kalkmış ve dünya büyük bir bütün haline gelmiştir. Sınırların ortadan kalkmasında ve küreselleşme sürecinde teknolojideki hızlı gelişim önemli rol oynamıştır. Bu gelişim ve değişimler sonrası ülke dış ticaret işlemleri ciddi bir değişikliğe uğramıştır. Dış ticaret işlemleri internet ve bilgisayar üzerinden uygulanmaya başlamış, elektronik ticaret ve dış ticaret uygulamaları bir birbirleri ile uyum süreci yaşamıştır.

4

Dış Ticaret ve ÖnemiDış ticaret, bir ülkenin ithalat ve ihracat işlemlerinin

toplamıdır. Diğer bir tanımla, dış ticaret farklı ülkeler arasında gerçekleştirilen mal veya hizmet ticaretinin tamamıdır.

Dış ticaret, ödemeler dengesinin bir unsurudur. Ödemeler dengesi açık vermeyen ülke, ekonomik açıdan güçlü ülkedir. Ödemeler dengesinin açık vermemesi için ihracatın ithalattan fazla olması gerekir.

Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye’nin güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir. Zira dünyada ekonomik büyüklüğe ve gelişmişliğe uğrayan, uluslararası rekabette önemli bir paya sahip olan ülkeler çoğunlukla sanayisi ve dolayısıyla dış ticaret hacmi gelişmiş ülkelerdir.

5

Dış Ticaretin NedenleriÜlkelerin dış ticaret yapma nedenleri şu başlıklar altında listelenebilir: Ülkelerin kaynak donanımlarının farklılığı (Mukayeseli avantajlar) Ülkelerin bazı ürünlerin üretiminde uzmanlaşmaları (Kalite ve fiyat avantajı) İç ve dış fiyatlar arasındaki farklılık (Ölçek ekonomisi, maliyet avantajı) İhtiyaç fazlası ürünlerin değerlendirilmesi (Yurtiçi Talep Karşılandıktan Sonraki Üretim

Fazlası) Yatırım mallarının temininde kolaylık Sermaye birikiminin sağlanması Farklılaştırılmış ürünler ve talepler Yeni istihdam alanlarının açılması Çeşitli teşvik ve yardımların sunulması Yerli Üretimin yetersizliği Satış hasılatı ve karlılığın arttırılması Dünya pazarlarından pay almak İç pazara olan bağımlılığı azaltmak. Dolayısıyla riski hedge etmek. Pazar dalgalanmalarını dengede tutmak

6

Dış Ticaret Çeşitleria)Normal Ticaret: Bir ülkenin dış ticaretinde, kambiyo rejimleri çerçevesinde serbest döviz ile yapılan ve mevzuat ile özel bir ayrıcalık tanınmayan ticarettir. Örneğin, MABİDOOR A.Ş.’nin ihracat yönetmeliğine, kambiyo ve gümrük mevzuatına uygun mal ihraç etmesi ve ithal etmesi normal bir ticaret işlemidir.b)Bağlı Ticaret: İki ülke arasında yapılan ticari sözleşmede, ihracatçı ülkenin, ithalatçı ülkeden ihracat bedeli için döviz dışında başka bir işlem, taahhüt talep etmesi şeklinde yapılan bir ticarettir. Örneğin; Türkiye ile Rusya arasında 1984 yılında imzalanan doğalgaz anlaşması ile Türkiye Rusya’dan doğalgaz ithal etmektedir. Rusya’dan bu doğalgaz bedelinin %35’i kadar Türkiye’den ihracat malı satın alma, %35’i kadar da Türk müteahhitlere ödeme yapma yükümlülüğünün üstlenilmesi bağlı ticaretin açık bir örneğidir.

7

c)Sınır Ticareti: Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini kapsamına alan ticarettir. Örneğin; Türkiye ile Gürcistan’ın sınır illeri arasında yapılan ticarettir.

d)Serbest Bölge Ticareti: Serbest bölgeler, bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan, ülkede geçerli olan mali, ekonomik, kambiyo ve gümrük mevzuatının kısmen veya tamamen dışında tutulduğu bölgelerdir. Örneğin, Mersin Serbest Bölgesi.

8

Dış Ticarette Kullanılan Belgeler

I) Ticari Belgeler Proforma Fatura Kontrol Belgesi Navlun Faturası İmalatçının Analiz Belgesi Ticari Fatura Koli Listesi Spesifikasyon Listesi Gemi Ölçü Raporu Çeki Listesi Gümrük Müşavirlik Faturası

9

II)Resmi BelgelerGümrük BeyannamesiSerbest Dolaşım Belgeleri (EUR – 1 Belgesi, A.TR Belgeleri)

Menşe ŞahadetnamesiVeteriner Sertifikası ve Bitki Sağlığı SertifikasıKonsolosluk BelgesiHelal BelgesiRadyasyon BelgesiA.T.A. KarneleriBoykot, Kara Liste Sertifikaları

10

III)Taşıma BelgeleriKarayolu KonşimentosuDeniz KonşimentosuHavayolu KonşimentosuFIATA Taşıma BelgeleriNakliyeci MakbuzuDemiryolu Konşimentosu

IV) Sigorta BelgeleriSigorta SertifikasıSigorta Poliçesi

11

Dış Ticarette Ödeme Şekilleri1)Peşin Ödeme: İhraç edilen malların bedellerinin, ithalatçı tarafından teslim alınmadan önce gerek banka aracılığıyla gerek üçüncü bir kişi aracılığıyla peşin olarak gerçekleşmesidir.

2) Mal Mukabili Ödeme: İhraç edilen mal bedelinin, malın alıcı (ithalatçı) tarafından teslim alınmasından sonra gerçekleşen ödeme biçimidir.

3) Vesaik Mukabili Ödeme: İthalatçı firmanın bankasının mal bedelini, ihracatçının bankasına ödemesi karşılığında belgelerin ithalatçıya teslimini öngören ödeme şeklidir. 4) Akreditifli Ödeme: Akreditif, ithalatçının talimatlarına binaen bir bankanın belirli bir miktara kadar, belirli bir süre içinde ödemek kaydıyla, belirli belgeler ve taahhütler karşılığında ihracatçıya ödeme yapacağını veya ihracatçı tarafından keşide edilen poliçeleri kabul veya iştira edeceğini ihracatçıya karşı yazılı olarak taahhüt etmesidir.

Akreditif ile uluslararası ticari faaliyetler bankalar tarafından düzenlenmiş, taraflar için bir çeşit güvence sağlanmış olur ve akreditif şartları yerine getirildiğinde ödeme garanti edilmiş, ödeme belgelere dayandırılmış olur. Akreditifte bankalar fiili mal satışını değil, belgeleri baz alarak işlem yapar.

12

13

5) Kabul Kredili Ödeme: Alıcının mal bedelini belli bir vadede ödemesini taahhüt eden ve bu ödemeye ilişkin bir sözleşmenin araç olduğu ödeme şeklidir.

6) Konsinye Satış İle Ödeme: Sonradan satışı yapılmak üzere ithalatçılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube temsilciliklerine mal göndermesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir.

14

7) Açık Hesap Ödeme: İhracatçı firma tarafından malın gönderilmesinden sonra, vadesine göre 30-60-90-180-360 gün vade bitimine kadar, ithalatçı tarafından ödeme garantisi veren, herhangi bir yazılı belge olmaksızın teminata bağlanmamış ödeme şeklidir.

8) Karşı Ticaret: Bir takas işlemidir. İthalatçının, ithalat bedelini ödemek için yeterli dövizinin olmadığı, fakat satmak istediği malı olan kurum veya kuruluşların başvurduğu bir yöntemdir.

15

Dış Ticarette Teslim ŞekilleriULUSLARARASI TESLİM ŞEKİLLERİ VE GRUPLARI (INCOTERMS 2010)

“E”GRUBU TESLİMLER “F” GRUBU TESLİMLER

EXW. İş Yerinde Teslim FCA. Taşıyıcıya Teslim

FAS. Gemi Doğrultusunda Teslim

“C”GRUBU TESLİMLER FOB. Gemide Teslim

CFR. Mal Bedeli ve Navlun Dâhil Teslim “D” GRUBU TESLİMLER

CIF. Mal Bedeli+Sigorta+Navlun Dâhil Teslim

DDP. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim CPT. Taşıma Ödenmiş Olarak Teslim DAP. Belirlenen Yerde Teslim

CIP. Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim

DAT. İthalatçı Ülkesinde Terminalde Teslim

16

1.İş Yerinde Teslim (EXW-Ex Works): Satıcının malları işletmesinde (fabrika, depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamına gelir. Teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.

2.Taşıyıcıya Teslim (FCA-Free Carrier): Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya da noktada teslimi ile son bulur.

17

3.Gemi Doğrultusunda Teslim (FAS-Free Alongside Ship): Belirtilen yükleme limanında, mallar gemi doğrultusuna yerleştirildikleri zaman, satıcının malları teslim etmesi demektir.

4.Gemi Bordasında Teslim (FOB-Free On Board): Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur.

5.Mal Bedeli ve Navlun (CFR- Cost and Freight): Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.

18

6.Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun (CIF- Cost, Insurance and Freight): Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır ve satıcı CFR' deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır.

7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim (CPT- Carriage Paid To): Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir.

19

8.Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim (CIP-Carriage and Insurance Paid To): Her tür taşıma şekli için kullanılan bu yöntemde satıcı, CPT teslim şeklinde olan yükümlülüklerini yerine getirmektedir. Buna ek olarak, satıcı, taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı sigorta da yaptırır.9.Sınırda Teslim (DAF- Delivered At Frontier): Bu terim, malların gelen taşıma araçlarından boşaltılmamış, ihracat için gümrüklenmiş, ithalat için gümrüklenmemiş olarak sınırda ancak komşu ülkenin sınırından önce olacak şekilde, belirtilen teslim yerinde alıcının tasarrufuna bırakılmasıyla satıcının teslim borcunu yerine getirdiğini ifade eder.

20

10.Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak, DEQ-Delivered Ex Quay): Bu terim, satıcının malları, belirlenen varış limanındaki iskelede ithalat için gereken gümrükleme işlemi yapılmış olarak alıcıya devretmesini ifade eder. Sadece deniz ve su yolu ile taşımacılıkta kullanılır.

11. .Gemide Teslim (DES- Delivered Ex Ship): Bu yöntem, gümrükleme başta olmak üzere işlemlerin gerçekleştirilmesi ve mal varış limanına ulaşıncaya kadar navlun ve diğer masrafları satıcı üstlenir. Mal belirlenen limanda ve gemi güvertesinde ithalatçıya teslim edildiği anda satıcının yükümlülüğü biter.

21

12. Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim (DDU- Delivered Duty Unpaid): Bu yöntemde satıcı, malın alıcıya teslimine kadar ihracat için gümrükleme dâhil tüm masraf ve riskler satıcıya, sadece ithalat gümrük vergisinin ödenmesinin alıcıya ait olduğunu belirtir. Her tür taşıma için kullanılabilir.

13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim (DDP-Delivered Duty Paid): DDU şeklindeki yöntemin, satıcı tarafından gümrük vergisinin de ödenmiş halidir. Riskleri ve masrafları büyük oranda satıcı üstlenmekte, alıcının sorumlulukları en aza inmektedir.

22

Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına, muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır.

Dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde yapılan işlemler doğru olarak gerçekleştirilmezse çıkacak sonuçlar da objektif olmayacaktır. İşletmenin veya kurumun giderleri, kâr-zarar durumları, hatta ödeyecekleri vergi tutarları bile doğru olmayacaktır.

2.BÖLÜM DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ

Örneğin: X işletmesi 30.06.2010 tarihinde 6 ay önce vermiş olduğu 20.000 $ ‘lık çek bedelini banka hesabından ödeyecektir. Çeki verdiği gün kur 1 $ = 2,17 TL olmasından dolayı 20.000 $’lık çekin verildiği (keşide edildiği) gün değeri 20.000 $ x 2,17 = 43.400 TL’dir. Çekin ödendiği gün ise kur 1 $ = 2,14 olmasından dolayı 20.000 $’lık çekin bugünkü değeri 42.800 TL’dir. Buna göre yapılması gereken yevmiye kaydı şöyle olmalıdır:

23

103.Verilen Çek ve Ödeme Emirleri

102.Bankalar

102.01. $ Hesabı

601.Yurtdışı Satışlar

601.02.Olumlu Kur Farkları

43.400

42.800 600

Çek ödemesinden kaynaklanan işlemin doğru ve yapılması gereken muhasebe kaydı yukarıdaki gibidir. Ancak işletme olumlu ortaya çıkan kur farklarını ilgili hesapta izlemezse işletmenin gelirleri reel olduğundan daha az çıkacak ve dolayısıyla kârlılığı daha az olup bunun sonucunda daha az vergi ödeyecektir.

24

Tam tersinden bakıldığında işletmenin dış ticaret işlemleri sonucu ortaya çıkan olumsuz kur farklarını ilgili hesapta izlemezse bu defa da işletmenin giderleri reel olduğundan daha az çıkacak, giderleri daha az olduğu için kârlılığı daha yüksek olacak ve işletme daha fazla vergi ödeyecektir. Yani işletme elde etmediği kârın vergisini ödemiş olacak ki bu da işletmeyi zarara uğratacaktır.

25

Dış Ticaret Muhasebesinde Kullanılan HesaplarDış Ticaret işlemleri için Tek Düzen Hesap Planında

çoğunlukla kullanılan hesaplar şunlardır:100. Kasa Hs.120. Alıcılar Hesabı102. Bankalar Hs.101. Alınan Çekler Hs.121. Alacak Senetleri Hs.127. Diğer Ticari Alacaklar Hs.150. İlk Madde Ve Malzeme Hs.321. Borç Senetleri Hs.151. Yarı Mamuller – Üretim153. Ticari Mallar Hs.152. Mamuller

340. Alınan Sipariş Avansları Hs.159. Verilen Sipariş Avansları Hs.190. Devreden KDV391. Hesaplanan K.D.V.191. İndirilecek K.D.V.253.Tesis, Makine Ve Cihazlar Hs.254. Taşıtlar Hs.255. Demirbaşlar300. Banka Kredileri320. Satıcılar Hs.601. Yurt Dışı Satışlar610. Satış İadeleri (-)611. Satış İskontoları (-)612. Diğer İndirimler (-)620. Satılan Mamul Maliyeti (-)

26

27

621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)646. Kambiyo Kârı Hs.656. Kambiyo Zararı (-)760. Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Hs. 770. Genel Yönetim Giderleri Hs.780. Finansman Giderleri Hs.

İTHALAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİİthalat; özel izinle veya serbest ithal edilebilecek

malların, ithalat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde ithalat işleminin fiilen gerçekleşmesi ve Türkiye Gümrük Kapılarından serbest dolaşıma giriş işlemidir.

İthalat kendi içerisinde; ticari ithalat, vergi numarası şartı aranmayan ithalat, izne bağlı ithalat, özelliği olan ithalat, özel anlaşmalara dayanan ithalat, kesin ithalat, uluslararası fuarlar yoluyla yapılan ithalat, bedelsiz ithalat ve geçici ithalat olarak 9 gruba ayrılır.

İthalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılacak hesaplar ve işlemler aşağıdaki gibi açıklanacaktır.

28

İthalat işlemlerinde ithalatın sipariş edilmesinden, malın işletmenin stoklarına aktif olarak girişine kadar yapılan tüm giderler 159. Verilen Sipariş Avansları ve 259. Verilen Avanslar hesaplarının borç tarafında izlenir. Yatırım malları ithalatı için ise 258.Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabı kullanılır. İthalat tamamlanıp varlıklar işletmenin eline fiilen ulaştığında ise 159-259 veya 258 hesaplarına alacak kaydedilerek bu hesaplar kapatılır ve ilgili varlık (stok, maddi duran varlık gibi) hesabına alacak kaydedilir. Bu hesapların hepsi yapı itibariyle geçici niteliktedir. Yani işlem gerçekleşene kadar izlenen hesaplardır

29

1.Avans Hesapları

İthâlat ile ilgili verilen yurt dışı avanslar, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabına borç kaydedilir. İthâlat işlemleri süresince, ithalat ile ilgili girdiler mal bedeli, navlun, sigorta, gümrük vergisi, gümrükte ödenen ardiye, yükleme, boşaltma giderleri, banka masrafı, kredi kullanılmış ise faizleri, gümrükte ödenen fonlar, gümrük komisyoncusu ücreti vb. 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında toplanır.

İthalat süreci tamamlandığında, İthâl edilen ürün stok ise, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabında biriken tutar ilgili stok (150, 151, 152, 153) hesabına aktarılır.

30

159.Verilen Sipariş Avansları

31

Bu hesap yurt içinde ve yurtdışında maddi duran varlık ithalatı ile ilgili avans ödemeleri, ithalat giderlerinin izlenmesi için kullanılır. Yapılan harcamalar bu hesaba borç kaydedilir, ithalat işlemi tamamlandığında ise ilgili maddi duran varlık hesabına borç ve bu hesaba alacak kaydedilerek hesap kapatılır.

259.Verilen Avanslar

32

İ İşletmede imalatı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan varlığın ithalat bedellerinin izlendiği hesaptır. Genellikle yatırım malları için bu hesap tercih edilir. Yatırım tamamlandığında ilgili hesaba aktarılır. Örneğin, işletme fabrika binası yapmak için mal ithal ettiğinde bu hesabın borç tarafında izler, binanın yapımı %100 tamamlandığında ise bu hesaba alacak ve 252.Binalar hesabına borç kaydedilir.

258.Yapılmakta Olan Yatırımlar

33

Örnek-1: ABC A.Ş. üretimde kullanmak üzere Portekiz’den 100.000 € tutarında hammadde ithal etmeyi planlamıştır. Bu ithalat sürecinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibidir(1 €=2,97 TL):Nakliye Masrafı……………….1.000 TL (KDV hariç)Nakliye KDV bedeli…………..200 TLSigorta Gideri………………….750 TLGümrük Masrafı……………….250 TL (KDV ihmal edilmiştir.)Banka Masrafı………………….200 TLVergi, resim ve harçlar………….300.- TL

Anlaşma gereği mal bedeli, mal mukabili ödeme şeklinde gerçekleşecektir. Nakliye, nakliye KDV’si ve sigorta gideri işletmenin banka hesabından ödenmiş olup, diğer masraflar nakden ödenmiştir.Buna göre yapılması gereken muhasebe kaydı şöyledir:

34

1 159.Verilen Sipariş Avansları

Mal Bedeli: 100.000 € x 2,97= 297.000 Nakliye Bedeli: 1.000 Sigorta Gideri: 750 Gümrük Masrafı: 250 Banka Masrafı: 200 Vergi, resim ve harçlar: 300

191.İndirilecek KDV

100.Kasa

Gümrük Masrafı: 250 Banka Masrafı: 200

Vergi, resim ve harçlar: 300

102.Bankalar

Nakliye Bedeli: 1.000 Sigorta Gideri: 750 Nakliye KDV: 200

320.Satıcılar

İthalat işlemleri yapılan giderlerin kaydı

299.500

200

750

1.950

297.000

35

2.Kur Farkları HesaplarıDış ticaret işlemlerinin

muhasebeleştirilmesinde elde edilme-tahsil edilme; veya varlığın verilme-ödeme tarihleri arasında döviz kurları aynı olmadığı takdirde cari dönemde aradaki olumlu kur farkları 601.Yurtdışı Satışlar Hesabının alacak tarafında alt başlıklarda, olumsuz kur farkları ise 612.Diğer İndirimler hesabının borç tarafında alt başlıklarda izlenir.

36

2.Kur Farkları HesaplarıÖrneğin işletme 10.000 $ ‘lık bir çek aldığında kur 1

$= 2,17 TL ise çekin alındığı gün bu 10.000 $’lık çekin TL cinsinden değeri 21.700 TL’dir. Eğer çekin tahsil edildiği gün kur 2,17 TL’den farklı ise arada olumlu-olumsuz kur farkları oluşacaktır. Örneğin, çekin tahsil edildiği gün 1 $= 2,19 TL olsun. Alındığı gün değeri 21.700 TL olan Çekin bugün kur 1 $ = 2,19 TL’ye yükselmesinden dolayı 10.000 $’lık çekin bugünkü TL cinsinden değeri 21.900 TL’dir. Ve bu durumda işletmemiz için 200 TL’lik olumlu kur farkı söz konusu olacaktır. Cari dönem içerisinde gerçekleşmişse 601.Yurtdışı Satışlar hesabının alt başlıklarında izlenir.

37

Cari dönem dışında gerçekleşen olumlu kur farkları ise 646.Kambiyo Karları hesabının alacak tarafında, olumsuz kur farkları ise 656.Kambiyo Zararları hesabının borç tarafında izlenir.

38

İthal edilen stokların maliyetine dâhil edilecek mal bedeli ve giderler 159.hesabının borç tarafında izlenir. İthalat işlemi tamamlanıp stoklar işletmeye ulaştığında 159. hesabına alacak ve ilgili stok hesabına borç kaydedilir. Eğer harcamaların yapıldığı tarihte kur ile stoklar işletmeye ulaştığı zamanki kur aynı değilse arada olumlu-olumsuz kur farkları oluşacaktır. Kur farkları ilgili hesaba kaydedilecektir. İthalat işlemlerinde ilgili stok hesapları alt başlıklarıyla birlikte aşağıdaki gibi verilmiştir.

3.Stok Hesapları

Örnek-2: Örnek-1’de ABC işletmesinin ithal ettiği hammaddeler işletmeye ulaşmıştır. Bu hammaddelere ilişkin ilgili stok kartları tutulup muhasebe birimine iletilmiştir. (1 €=2,99 TL) Buna göre stokların işletmeye ulaştığı gün yapılması gereken kayıtlar şöyledir:

39

40

1 150.İlk Madde,Malzeme,Stok Mal Bedeli: 100.000 € x 2,99= 299.000 Nakliye Bedeli: 1.000 Sigorta Gideri: 750 Gümrük Masrafı: 250 Banka Masrafı: 200 Vergi, resim ve harçlar: 300 159.Verilen Sipariş Avansları 601.Yurtdışı Satışlar 601.02.İthalat olumlu kur farkları İthal edilen hammaddelerin işletmeye ulaşması

301.500

299.500 2.000

2 320.Satıcılar (100.000 €x 2,97) 612.Diğer İndirimler 612.02.İthalat olumsuz kur farkları

102.Bankalar

Mal mukabili ödeme şekli gereği mallar işletmeye ulaştığında yapılan ödeme kaydı

297.000 2.000

299.000

41

4.Maddi Duran Varlık HesaplarıMaddi duran varlık ithal edilirken, varlık

bedeli ve varlığın alışıyla ilgili yapılan giderler 259.Verilen Avanslar hesabının borç tarafında izlenir, varlık işletmeye ulaştığında ise ilgili varlık hesabına borç ve 259.Verilen Avanslar hesabına alacak kaydedilir. Harcama ile varlığın işletmeye ulaştığı tarih arasındaki olumlu-olumsuz kur farkları ilgili hesaplarda izlenir.

42

Örnek-3: 01.02.2011 tarihinde Akdeniz Ltd. Şti. Almanya’da faaliyet gösteren Kraufht Firmasından boya makinesi ithal edecektir. Makine bedeli 250.000 $ olup ödeme açık hesap olarak gerçekleşmiştir. (1 $=2,12 TL)Makine 05.02.2011’de Edirne Gümrük kapısından alınmıştır.

Malın ithaline ilişkin yapılan giderler aşağıdaki gibidir:Mal bedeli: 250.000 $ + % 8 KDVKDV: 4.500 TLNavlun Bedeli: 10.000 $Sigorta gideri: 4.000 $Gümrük Müşavirlik ücreti: 2.000 TL + 250 TL KDV

43

Mal bedeli dışında yapılan tüm giderler nakden gerçekleşmiştir. Buna göre yapılması gereken muhasebe kayıtları şöyledir:1 259.Verilen Avanslar

Mal Bedeli: 250.000 $ x 2,12= 530.000 Navlun Bedeli: 10.000 $ x 2,12 = 21.200 Sigorta Gideri: 4.000 $ x 2,12 = 8.480 Gümrük Müşavirlik Ücreti = 2.000 191.İndirilecek KDV Mal Bedeli KDV’si = 42.400 Güm.Müş.Ücreti KDV’si= 250 320.Satıcılar (250.000 $ x 2,12) 100.Kasa

Navlun Bedeli: 10.000 $ x 2,12 = 21.200 Sigorta Gideri: 4.000 $ x 2,12 = 8.480

Gümrük Müşavirlik Ücreti = 2.000 Mal Bedeli KDV’si = 42.400

Güm.Müş.Ücreti KDV’si = 250 İthal edilen makine için yapılan harcamaların kaydı

561.680 42.650

530.000 74.330

44

Anlaşma gereği Akdeniz Ltd. Şti makinenin eline ulaşmadan, gümrük kapısında teslim aldıktan sonra açık hesabı kapatacaktır. Ödemeler Akdeniz Ltd. Şti’nin banka hesabından gerçekleşmiştir (1 $ = 2,14 TL).

NOT: Açık hesap borç, yani 320.Satıcılar hesabındaki kredili borç eğer mallar işletmeye ulaşmadan kapatılıyorsa aradaki olumlu-olumsuz kur farkları avans hesabının borç ya da alacak tarafında izlenir.

45

2 320.Satıcılar (250.000 $ x 2,12) 259.Verilen Avanslar

102.Bankalar

102.01.$ Hesabı 250.000 $ x 2,14

Kredili borç hesabının kapatılması

530.000 5.000

535.000

Eğer kredili borç kapatılırken aradaki kur farkı işletme açısından olumlu olsaydı, ilgili kur farkı 259.Verilen Avanslar hesabının alacak tarafında izlenirdi.

46

5.Cari Hesaplarİthalat muhasebe kayıtlarında, ithalatın ödeme

şekli ayrımı yapılmaksızın ithalat mal bedeli tutarı için 320.Satıcılar cari hesabına alt hesabı ile birlikte alacak kaydedilmesi tercih edilmelidir. Daha sonra ilgili ödeme hesabı karşılığında 320.Satıcılar hesabı kapatılır. Bu şekilde yapılan muhasebe kayıtları işletmenin iç ve dış denetim açısından işlemleri kolaylaştırır.

Ayrıca ithalat işletmeleri, ithalat işlemlerini gerçekleştirirken bankalarında vadeli akreditif hesabı da açtırabilirler. Vadeli akreditif, mal mukabili ve kabul kredili ithalat işlemlerinde kullanılır.

47

5.Cari Hesaplarİthalat gümrük beyannamesinde yer alan, fiili

ithalat tarihindeki döviz alış kuru üzerinden 320. Satıcılar hesabına alacak, 159. Verilen Sipariş Avansları Hesabı’nın (maddi duran varlık ithalatında 259. Verilen Avanslar) ilgili alt hesabına borç kaydedilir. İthalat bedeli banka hesaplarından havale (transfer) edilerek ödeme yapıldığında işlem günkü döviz kuru üzerinden 102. Bankalar hesabına alacak, 320. Satıcılar hesabına ise maliyet bedeli ile borç kaydedilir. Yurt Dışı Satıcılar Hesabının kapatılması (ödenmesi) ile oluşan kur farkları, 159. Verilen Sipariş Avanslar Hesabına kaydedilir.

48

İthalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan cari hesapların işletmeye yararları şöyledir:

Yurt dışı satıcı firmaların cari hesap bakiyelerinin takibi kontrol altında olur.Banka hesaplarından ödenen ithalat bedellerinin müşteri bazında muhasebe kayıtlarının işlenmesi ve izlenmesi daha kolay olur.Dönem sonlarında döviz cinsinden senetli ve senetsiz borçların değerleme işlemleri daha kolay olur.

49

6. İthalat İşlemlerine Yönelik Uygulama Örneği

Örnek uzun olduğu için Word sayfası üzerinden anlatılacaktır.

50

2.5.İhracat İşlemleri ve Muhasebeleştirilmesiİhracat; bir varlığın yürürlükteki İhracat ve

Gümrük Mevzuatına uygun şekilde ülke dışına satış işlemidir. İhracat sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleşmesinde büyük bir role sahip olmasından dolayı ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Çünkü ihracat bir yandan milli geliri arttırarak kalkınmaya önemli bir katkı sağlarken diğer yandan ülkeye döviz girişi sağladığı için döviz darboğazı aşılmış olur ve ekonomik kalkınmaya destek olmaktadır.

51

İhracat kendi içerisinde; özel izne bağlı ihracat, kayda bağlı ihracat, konsinye ihracat, yurtdışı fuar ve sergilere katılım yoluyla ihracat, ithal edilmiş malların ihracı, serbest bölgelere yapılacak ihracat, transit ticaret ihracat, bedelsiz ihracat, ticari kiralama şeklinde ihracat, müteahhitlik hizmetleri ihracatı, bağlı muamele şeklinde ihracat, geçici ihracat(hariçte işleme rejimi), dâhilde işleme rejimi ile ihracat ve e-ticaret yoluyla ihracat olmak üzere 14 grupta incelenebilir.

A.CARİ HESAPLAR100.Kasa Hesabı ve Yabancı Para Kasası ve İşlemleri

Döviz nakitleri (cash) 100.Kasa Hesabının alt hesaplarında izlenir. Yabancı paralar alış değeriyle tutarı kasa hesabına borç ve kasadan çıkanları ise maliyet değeri ile alacak kaydedilir.

52

İhracat işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde sıklıkla kullanılan hesaplar ve işlemler aşağıdaki gibi açıklanacaktır.

53

Kasaya alınan yabancı paralar banka veya herhangi bir finans kurumundan tedarik edilmiş ise banka finans grubunun efektif satış kuru ile Türk Lirasına çevrilir ve 100 Kasa hesabının, yabancı para cinsinden alt hesaba borç kaydedilir.

Kasada yer alan yabancı para, elden çıkarılmak istendiğinde (satıldığında veya herhangi bir ödeme için kullanıldığında) kayıtlı (maliyet) değeri üzerinden 100.Kasa hesabının alt hesabında izlenir.

Kayıtlı kur ile işlem günündeki kur arasında olumlu kur farkları 646. Kambiyo Kârları Hesabına alacak, olumsuz kur farkları ise 656. Kambiyo Zararı Hesabına borç kaydedilir.

54

Örnek:ABC İşletmesi 26.09.2012 tarihinde TL kasasında atıl halde bulunan fonları değerlendirmek amacıyla 10.000 $ almıştır.(1 .$=2,12 TL)1 100.Kasa

100.01.$ Kasası 100.Kasa

100.00.TL Kasası TL Kasasından Dolar Alış Kaydı

21.200 21.200

55

Örnek: ABC İşletmesi kurun yükselmesinden dolayı $ kasasında bulunan 10.000 $’ı TL’ye çevirmiştir. (1 $=2,16 TL)

Örneğin Devamı

2 100.Kasa (10.000 $ x 2,16) 100.00.TL Kasası 100.Kasa (10.000 $ x 2,12)

100.01. $ Kasası 646.Kambiyo Kârları

Dolar Kasasındaki Tutarın TL’ye Çevrilmesi

21.600 21.200 400

56

101. Alınan Çekler Hesabı ve Yabancı Paralı Alınan ÇeklerÇek, bir kişinin bankadaki parasını, bir başka

şahsa ödemesi için bankaca verilen ticari bir belgedir. Çek bir bankaya hitaben yazılmış ve TTK da belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş, ödeme emri niteliğinde olan kıymetli bir evraktır. Alınan Çekler hesabı aktif karakterli bir hesaptır.

Döviz cinsinden Alınan Çekler, yurt içinde veya yurt dışında yabancı para cinsinden alınan çeklerin izlendiği hesaptır.

57

Döviz cinsinden Alınan Çekler, alındığında işlem günündeki Merkez Bankası efektif döviz alış kuru ile TL’ye çevrilerek, 101 Alınan Çekler Hesabına alt hesapları ile birlikte borç kaydedilir. Döviz cinsinden Alınan Çekler tahsil edildiğinde, elden çıkarıldığında işlem günündeki Merkez Bankası efektif alış kuru üzerinden 101 Alınan Çekler Hesabına alt hesapları ile birlikte alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir. Aradaki olumlu kur fakları cari dönemde 601.hesabının alacak tarafında, olumsuz kur farkları 612. Hesabının borç tarafında izlenir.

58

Örnek:Şanlıurfa A.Ş. Türkiye’de 11.01.2013 tarihinde yurtdışında faaliyet gösteren Black firmasına 42.000 € (+2.000 € KDV Dâhil) ihracat gerçekleştirmiş, ihracat bedeli karşılığında Black firmasından çek almıştır. (1€= 2,93 TL)

1 101.Alınan Çekler((42.000 € x 2,93) 101.02.Y.P.A.Çekler 101.02.02. € Cinsinden Çekler 601.Yurtdışı Satışlar

601.02. € İhracat Bedeli 391.Hesaplanan KDV

391.02.İhracat KDV’si İhracat Kaydı

123.060 117.200 5.860

59

Örneğin Devamı: Yukarıdaki işlemde alınan 42.000 €’luk çek 30.03.2012 tarihinde tahsil edilmiş, tahsil bedeli işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. (1 € =2,91 TL)

2 102.Bankalar (42.000 € x 2,91) 102.02. € Hesabı 612.Diğer İndirimler 612.02.İhracat Olumsuz Kur Fakları 101.Alınan Çekler(42.000 € x 2,93) 101.02.Y.P.A.Çekler 101.02.02. € Cinsinden Çekler İhraç bedeli olarak alınan çekin tahsili

122.220 840

123.060

60

102.Bankalar Hesabı ve Yabancı Paralı Bankalar HesabıYabancı Paralı Döviz Tevdiat Hesapları, bankalarda

açtırılan vadeli ve vadesiz döviz tevdiat hesaplarının izlendiği hesaplardır. Bankalar hesabının alt hesabı olarak izlenir. Bankaya yurt dışından ihracat bedeli yabancı para havale geldiğinde önce döviz tevdiat işlemlerinde izlenir. Yurt dışı alıcı cari hesabı ile bankaya gelen havale arasındaki olumlu kur farkı, cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise 601. Yurt dışı satışlar hesabına alacak, cari dönem dışında ise 646. Kambiyo Kârı Hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları ise cari dönemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Diğer İndirimler Hesabına, cari dönemde değil ise 656. Kambiyo Hesabına borç kaydedilir.

61

Örnek: 16.04.2007 tarihinde Türkiye’de faaliyet gösteren Fatih A.Ş. ihracat bedeli olan 120.000 € işletmenin banka hesabına yatırılmıştır.(1 €=2,92 TL. Açık hesap yani kredili alacakta kur farkı ihmal edilmiştir.)

1 102.Bankalar (120.000 € x 2,92) 102.02. € Hesabı 120.Alıcılar (120.000 € x 2,92) 120.01.İhracat Bedeli Alacakları İhracat bedelinin tahsil edilmesi

350.400

350.400

62

Örneğin Devamı: 18.04.2007 tarihinde Fatih A.Ş. € hesabında bulunan 120.000 €’yu TL hesabına virman yapmıştır.( 1 €=2,93 TL)

2 102.Bankalar (120.000 € x 2,93) 102.00. TL Hesabı 102.Bankalar (120.000 € x 2,92) 102.02. € Hesabı 646.Kambiyo Kârları 646.01.Döviz Alış-Satış Olumlu Fark Dövizin bozdurulması

351.600

350.400 1.200

63

120.Alıcılar Hesabı ve Yurt Dışı AlacaklarYurt Dışı Alıcılar Hesabı, 120. Alıcılar

hesabının alt (yardımcı) hesabıdır. İhracat yapan işletmelerin, yurt dışından alacakları için kullanılan hesaptır. İhracat işlemlerinde fiili ihracat gerçekleştiğinde 120. Alıcılar Hesabına döviz cinsinden alt hesabı ile birlikte borç, 601. Yurt Dışı Satışlar Hesabına alacak kaydedilir. İhracat bedeli tahsil edildiğinde ise 120.Alıcılar hesabına alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

64

İhracat bedeli tahsil edildiğinde ihracatın gerçekleştiği günkü kurla, ihracat bedelinin tahsil edildiği günkü kur arasındaki olumlu kur farkları cari dönem 601.hesabına alacak, olumsuz kur fakları 612.hesabına borç kaydedilir. Cari dönem dışında ise bu farklar olumlu ise 646.hesabına alacak, olumsuz kur farkları 612.hesabına alacak kaydedilir.

65

Örnek: Fatih A.Ş. 21.05.2011 tarihinde yurtdışındaki Lyond firmasına 50.000 $’lık ihracat gerçekleştirmiştir ve ihracat bedeli açık hesap şeklinde gerçekleşmiştir. (1 $=2,11 TL. KDV ihmal edilmiştir.)

1 120.Alıcılar (50.000 $ x 2,11) 120.02.09.01.01.Lyond fir. İhr. Al. 601.Yurtdışı Satışlar 601.01. $ İhracat Hasılatı İhracat Kaydı

105.500

105.500

66

Örneğin Devamı: Fatih A.Ş.30.05.2011 tarihinde ihracat bedelini nakden tahsil etmiştir. (1 $=2,08 TL)

2 100.Kasa (50.000 $ x 2,08) 100.01. $ Kasası 612.Diğer İndirimler 612.02.İhracat Olumsuz Kur Fakları 120.Alıcılar (50.000 $ x 2,11) 120.02.09.01.01.Lyond fir.ih. al. İhracat alacağının tahsil edilmesi

104.000 1.500

105.500

67

121.Alacak Senetleri ve Yabancı Para Cinsinden SenetlerYurt içi ve yurt dışı alıcılara yapılan mal ve hizmet

satışları karşılığında yabancı para birimi üzerinden alınan senetler 121. Alacak Senetleri Hesabına alt hesapları ile birlikte borç yazılır. Yabancı Para Alacak Senedi alındığında alış tarihindeki Merkez Bankası efektif döviz alış kuru ile TL karşılığındaki değeri borç kaydedilir.

Senet tahsil edildiğinde, gerçek ve tüzel kişiye ciro edildiğinde veya teminat olarak verildiğinde senedin alındığı günkü kur değeriyle değerlendirilir. Yabancı Para Alacak Senetlerinin tahsil edilmesi, elden çıkarılması, devir edilmesi ve dönem sonunda değerlemesi ile ilgili kur farkları TL olarak Alınan Senetlerle aynı işleme tabidir.

68

Döviz cinsinden alınan senetlerde TL Senetlerinden farklı olarak döviz kuruna göre değerleme yapılır.

İhracat bedeli karşılığında alınan senetler tahsil edildiğinde arada kur farkı cari dönemde ortaya çıkıyorsa olumlu kur farkları 601.Yurtdışı Satışlar hesabının alt başlıklarında, olumsuz kur farkları 612.Diğer İndirimler hesabının alt başlıklarında izlenir.

Kur farkları cari dönem dışında ortaya çıkıyorsa; olumlu kur farkları 646.Kambiyo Karları hesabında, olumsuz kur farkları 656.Kambiyo Zararları hesabında izlenir.

69

B.İHRACAT İŞLEMLERİNDE AVANS HESAPLARI340 – 440. Alınan Sipariş Avansları

İhracat işlemlerinde, ihracat işlemi gerçekleşmeden alınan avanslar kısa vadeliyse 340.Alınan Sipariş Avansları, uzun vadeliyse 440. Alınan Sipariş Avansları hesabının alacak tarafında izlenir. Avans alındıktan sonra ihracat işlemi gerçekleşince avans hesabına borç yazılarak avans hesabı kapatılır ve ilgili hesaba borç yazılarak işlem tamamlanır.

Ancak avansın alındığı tarihteki döviz kuruyla ihracat işleminin gerçekleşip avans hesabının kapatıldığı günkü döviz kuru faklıysa olumlu-olumsuz kur farkları ilgili hesaplarda izlenir.

70

Örnek: ONUR Hidrolik A.Ş. Türkiye’de faaliyet gösteren bir pünomatik satış firmasıdır. Portekiz’de faaliyet gösteren Orange firmasına 44.000 € + 3.000 € KDV bedeli tutarında pünomatik hortumları ihraç edecektir. Ancak Orange firması piyasaya yeni giren bir şirket olduğu için ONUR Hidrolik A.Ş. riskini minimize etmek amacıyla karşı firmadan 20.000 € avans talep etmiştir. Talep edilen avans tutarı 03.08.2010 tarihinde ONUR Hidrolik A.Ş.’nin banka hesabına yatırılmıştır.(1 € = 2,92 TL)

1 102.Bankalar (20.000 € x 2,92) 102.02 € Hesabı 340.Alınan Sipariş Avansları 340.02.İhracat İçin Al. Av.

58.400 58.400

71

Örneğin Devamı: 07.08.2010 tarihinde ONUR Hidrolik A.Ş. banka ekstrelerinde avans tutarının yatırıldığını görünce ihracat işlemlerini gerçekleştirmiş, kalan tutar da işletmeye daha sonra ödenmek kaydıyla açık hesap olarak gerçekleşmiştir. (1 € = 2,90 TL)

2 340.Alınan Sipariş Avansları 340.02.İhracat İçin Al. Avanslar 120.Alıcılar 120.02.09.01.01.Orange fir. ih. al. 601.Yurtdışı Satışlar 601.01. € İhracat Hasılatı 391.Hesaplanan KDV 391.02.İhracat KDV’si 601.Yurtdışı Satışlar 601.02.İhracat Olumlu Kur Far. Avans sonrası ihracatın gerçekleşme kaydı

58.400 78.300

127.600 8.700 400

72

C.İHRACATLA İLGİLİ GELİR TABLOSU HESAPLARI601.Yurtdışı Satışlar

İhracat yapan işletmelerin ihracat satış hasılatları bu hesabın alacak tarafında izlenir. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde cari dönemde işlemler arasında ortaya çıkan olumlu kur farkları da bu hesabın alt başlıklarında ve hesabın alacak tarafında izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın alacak kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur. Ayrıntılı örnek konuyla ilgili uygulama örneğinde yer alacaktır.

73

610.Satış İadeleriİşletmelerin yaptıkları satış sonrası, satışlarına ait

iadeler bu hesabın borç tarafında izlenir. Dış ticaret işlemlerinde ise, ihracat yapan işletmelerin yaptıkları ihracat sonrası iade aldıkları tutarlar bu hesabında borç tarafında alt başlıklarla birlikte izlenir. Varlığın ihraç edildiği günkü kur ile iade alındığı günkü kur farklıysa ilgili hesapta izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın borç kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur.

74

Örnek: Yukarıdaki örnekte Onur Hidrolik A.Ş.’nin kur 1 € = 2,90 TL yapmış olduğu 44.000 € tutarında ihracatın 7.000 €’luk kısmı satış şartlarına uygun olmadığı gerekçesiyle işletmeye iade edilmiş, iade bedeli işletmenin kredili alacağından düşülmüştür. (1 € = 2,93 TL)

3 610.Satış İadeleri (7.000 € x 2,90 ) 610.02.İhracattan Gelen İadeler 612.Diğer İndirimler 612.02. İhracat Olums. Kur Fark. 120.Alıcılar (7.000 € x 2,93)

120.02.09.01.01.Orange fir. ihr. al. İhraç edilen mallara ait iade kaydı

20.300 210

20.510

75

611.Satış İskontolarıİşletmelerin satış sonrası yaptıkları iskonto

tutarlarının izlendiği hesaptır. İhracat işlemlerinde ise, ihracat gerçekleştikten sonra yani ihracat faturası kesildikten sonra yapılan her türlü nakit veya miktar iskontoları bu hesabın borç tarafında alt başlıklarıyla birlikte izlenir. Malın satıldığı günle iskontonun yapıldığı günkü kur farklıysa aradaki olumlu-olumsuz kur farkları ilgili hesapta izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın borç kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur.

76

612.Diğer İndirimlerDış ticaret işlemlerinde cari dönemde ortaya çıkan

olumsuz kur farkları bu hesabın borç tarafında alt başlıklarıyla birlikte izlenir. Tek Düzen Hesap Planının bu hesaptan amacı; brüt satıştan net satışa ulaşırken satışı etkileyen faktörleri izlemektir. Gelir tablosunda brüt satıştan net satışa ulaşmada, satışı etkileyen olumsuz kur farkları bu hesapta izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın borç kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur.

77

646.Kambiyo KârlarıDöviz satışlarında ortaya çıkan olumlu kur farkları

bu hesabın alacak tarafında izlenir. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde cari dönemde ortaya çıkan olumlu kur farkları 601.hesabının alacak tarafında, cari dönem dışında ortaya çıkan olumlu kur farkları 646.hesabının alacak tarafında izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın alacak kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur.

78

Örnek: Akın A.Ş. 01.11.2013 tarihinde 80.000 $ + 3.500 $ KDV olmak üzere 3 ay vadeli kredili (açık hesap) ihracat gerçekleştirmiştir. (1 $ = 2,10 TL)

1 120.Alıcılar (83.500 $ x 2,10 ) 120.02.09.03.X firmasından ihr. al. 601.Yurtdışı Satışlar 601.01.İhracat Hasılatı

391.Hesaplanan KDV 391.01.İhracat KDV’si

İhracat satış kaydı

175.350

168.000 7.350

79

Örneğin Devamı: 01.02.2014 tarihinde Akın A.Ş. X Firmasından kredili alacağını tahsil etmiştir, tahsilât tutarı işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. (1 $ = 2,12 TL)

2 102.Bankalar (83.500 $ x 2,14 ) 102.01.01. Cari $ Hesabı 120.Alıcılar (83.500 $ x 2,10 ) 120.02.09.03.X firm. İhr. Al. 646.Kambiyo Kârları 646.02.Cari d.dışı ol.kur fark. İhracat bedelinin tahsil edilmesi

178.690

175.350 3.340

80

NOT: Eğer Akın A.Ş. bu kredili alacağını 2013 yılı içerisinde tahsil etseydi ve olumlu kur farkı çıksaydı 601. Hesabında izlenirdi. Cari dönem dışında olumlu kur farklı gerçekleştiği için 646.hesabını kullansaydık. Ayrıca 2 nolu yevmiye kaydında eğer kur farkı olumlu değil, olumsuz olsaydı 656.hesabında izlenirdi.

81

656.Kambiyo Zararları

Döviz satışlarında ortaya çıkan olumsuz kur farkları bu hesabın borç tarafında izlenir. Ayrıca dış ticaret işlemlerinde cari dönemde ortaya çıkan olumsuz kur farkları 612.hesabının borç tarafında, cari dönem dışında ortaya çıkan olumsuz kur farkları 656.hesabının borç tarafında izlenir. İşletmelerin dönem sonu kapanış işlemlerinde ise bu hesabın borç kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına devredilerek hesabın kapanışı gerçekleşmiş olur.

82

D.İHRACATLA İLGİLİ GİDER HESAPLARI760.Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri

İhracat işlemlerinde varlıkların (anlaşma şartlarına bağlı olarak) alıcıya teslim edilinceye kadar yapılan nakliye giderleri, sigorta giderleri, gümrük vergisi, gümrük müşavirlik ücretleri… gibi giderler bu hesabın borç tarafında alt hesaplarla izlenir. Tabi bu giderlerin gider kaydedilebilmesi için, harcamaların ihracat yapan işletme tarafından yapılması gerekmektedir. Dönem sonunda bu hesabın borç kalanı yansıtma hesaplar aracılığıyla 631.Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabına aktarılır. Ve daha sonra bu hesap borç kalanı 690.Dönem Kâr-Zarar hesabına aktarılarak hesap kapatılmış olur.

83

780.Finansman Giderleri

Dış ticaret işlemlerinde ithalatçı veya ihracatçı işletmeler çeşitli sebeplerle kredi kullanabilirler. Bu krediler faaliyet gösterdikleri ülke içindeki finans kurumlarından, faaliyet gösterdikleri ülke dışındaki finans kurumlarından gerçekleşebilir veya prefinansman yoluyla tedarik edilebilir.Prefinansman; ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet alımlarının finansmanında kullanılmak üzere, firmaların bizzat kendilerince yurt dışındaki alıcıdan veya uluslararası finans kuruluşlarından döviz ya da efektif olarak sağladıkları ve Türkiye'deki bankalar aracılığıyla kullanabildikleri kredilerdir.

84

E.İHRACATLA İŞLEMLERİNE YÖNELİK UYGULAMA ÖRNEĞİ

Örnek uzun olduğu için Word sayfası üzerinden anlatılacaktır.

85

SONUÇDünya Ülkelerinin globalleşme sürecinde ekonomik hacimlerini ve büyüklüklerini arttırmak için dış dünyaya açılmaları gerekmektedir. Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde her ülkenin olduğu gibi Türkiye’nin de güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir. Tüm bu faktörler ülkeler ve işletmeler açısından dış ticaretin önemimi ortaya koymaktadır.Dış ticaret işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde ise, Türkiye’de yürürlükte olan Tek Düzen Muhasebe Sistemine göre finansal muhasebeden farkı, kur farklarında ortaya çıkmaktadır. Konumuzda bu kur farkları üzerinde ağırlıklı olarak durularak dış ticaret işlemlerinin muhasebe olarak kaydedilmesi ele alınmıştır.

86

TAKDİM

Umarım verimli olmuştur. Dinlediğiniz için teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum…

Ahmet ŞİT