dİzİn yapisi (directory) uygulamalari · pdf filembe r c o l l e g e n a m e hometown p e r...

DİZİN YAPISI (Directory)DİZİN YAPISI (Directory)UYGULAMALARIUYGULAMALARI

Mürsel Ö. KARABIYIKMürsel Ö. KARABIYIKTeknik DanışmanTeknik DanışmanGantek TeknolojiGantek Teknoloji

[email protected]@gantek.com

Dizin Uygulamaları, Akademik Dizin Uygulamaları, Akademik Bilişim 2003 AdanaBilişim 2003 Adana 22

Ajanda:Ajanda:

• Şimdiki DurumŞimdiki Durum• Dizin Yapısı Nedir ?Dizin Yapısı Nedir ?• Dizin Yapısının Fonksiyonel Özellikleri Dizin Yapısının Fonksiyonel Özellikleri

Nelerdir? Nelerdir? • Dizin Yapısı Kimler için Önemlidir ?Dizin Yapısı Kimler için Önemlidir ?• Dizin Yapısının Ayrıntıları Nelerdir ?Dizin Yapısının Ayrıntıları Nelerdir ?

– Dizin yapısı dışarıdan nasıl görünür ?Dizin yapısı dışarıdan nasıl görünür ?– Dizin yapısı uygulamaları hangi Protokolleri Dizin yapısı uygulamaları hangi Protokolleri

kullanır ?kullanır ?


...Ajanda:...Ajanda:

• Alternatifler Var mı ?Alternatifler Var mı ?– Alternatifler ile Dizin Yapısı Arasındaki Farklar Alternatifler ile Dizin Yapısı Arasındaki Farklar

Nelerdir ?Nelerdir ?– Meta Directory SunucusuMeta Directory Sunucusu– RDBMS / Dizin Sunucusu, Hangisi?RDBMS / Dizin Sunucusu, Hangisi?

• Uygulamaları Dizin Yapısı ile Uyumlu Geliştirmek Uygulamaları Dizin Yapısı ile Uyumlu Geliştirmek için Nelere Dikkat Etmek Gerekir ? için Nelere Dikkat Etmek Gerekir ?

• Dizin Yapısı Bir Kuruma Uygulanırken Nelere Dizin Yapısı Bir Kuruma Uygulanırken Nelere Dikkat Edilmelidir ? Dikkat Edilmelidir ?

• Örnek Çalışma:Örnek Çalışma:– Bir Üniversitenin İhtiyaçları Nelerdir ?Bir Üniversitenin İhtiyaçları Nelerdir ?– Dizin Yapısı Bu İhtiyaçları Nasıl Karşılar ?Dizin Yapısı Bu İhtiyaçları Nasıl Karşılar ?


Şimdiki durum:Şimdiki durum:

Sistemler / Bilgi Kaynakları

Sistem Yöneticileri

UygulamalarKullanıcılar


...Organize Olmamış Bir Yapı:...Organize Olmamış Bir Yapı:

Cre

dit

Car

d Ex

pira

tion

Certificate DN

Secu

rid N

umbe

r

Loca

tion

Title

Orga

niza

tion

Department Name

Empl

oyee

Typ

e

Employee Number

Emp Grade Level

Admin

Nam

e

Manager

Direct ReportsIndirectReports Line

Phone Number

Fax Number

Mobile

Phon

e

Pager Number

Pager email Address

Home Address

Hom

e Ph

one

Num

ber

EmergencyContact

EmergencyPhone

Social SecurityNumber

College N

ame

Hometown

Personal URL

Directory PhotoCredit Card Number

Airline SeatingPrefs

Budget Authority

Login IDPassword Expiration

Date

Lang

uageEmail A

ddress

Email AbsenceMessage

Proje

ct G

roup

s

Project

Responsibilities

Personal G

roups

MS Office Versio

n Browser Versio

nPrimary Machine

IP Address

Primary Printer

Remote Access?

Remote AccessLogin ID

Remote Access password

Primary Dial-in Number

Connection Speed

Secu

rid E

xp D

ate

Chal

leng

e Ph

rase

Resp

onse

Work Address

Building Number

Room Number

Cubicle Number

Mailing Address

Geographic Region

License Plate

Pager Serial NumberM

odem

Ser

ial N

umbe

r

Mouse Serial Number

Cell Phone Serial NumberBadge Photo

Badge Exp Date

Building Access

AuthorizationsBuilding Badge

Number


...Arzulanan Yapı...Arzulanan Yapı

Sistemler / Bilgi Kaynakları

Kullanıcılar

Dizin Yapısı tabanlı Arayüz


...Ortak Bilgi Saklama...Ortak Bilgi Saklama


Dizin Yapısı Nedir ?Dizin Yapısı Nedir ?

Saklanabilecek bilgi çeşitleri:Saklanabilecek bilgi çeşitleri:– İsim, Soyisimİsim, Soyisim– FotoğrafFotoğraf– Telefon numarası, adres, e-ileti adresiTelefon numarası, adres, e-ileti adresi– Kaynak ulaşım bilgileri (yetkilendirme)Kaynak ulaşım bilgileri (yetkilendirme)– Uygulama konfigürasyonlarıUygulama konfigürasyonları– Server, yazıcı, kullanıcı bilgisi/şifresi, ağ cihazları konfigürasyonlarıServer, yazıcı, kullanıcı bilgisi/şifresi, ağ cihazları konfigürasyonları– Kullanıcıya özel çeşitli uygulamalara ait bilgilerKullanıcıya özel çeşitli uygulamalara ait bilgiler– PKI anahtarlarıPKI anahtarları– Yukarıdakilerin dışında Yukarıdakilerin dışında sıksık ve ve hızlı erişimhızlı erişim gerektiren aklınıza gelen gerektiren aklınıza gelen

HERŞEY!!HERŞEY!!

Çeşitli biçimlerdeki verilerin, organize olmuş (sorgulanabilir, Çeşitli biçimlerdeki verilerin, organize olmuş (sorgulanabilir, yönetilebilir) bir yapı altında toplu şekilde tutulmasıdır.yönetilebilir) bir yapı altında toplu şekilde tutulmasıdır.


Dizin Yapısının Fonksiyonel Özellikleri Dizin Yapısının Fonksiyonel Özellikleri Nelerdir ?Nelerdir ?

• Bütün kullanıcı ismi/şifre ya da public key tabanlı doğrulama işlemleri Bütün kullanıcı ismi/şifre ya da public key tabanlı doğrulama işlemleri tek noktadan takip edilir ve yönetilir. tek noktadan takip edilir ve yönetilir.

• Bilgiler, organizasyon yapısına benzer bir hiyerarşik mimari üstünde Bilgiler, organizasyon yapısına benzer bir hiyerarşik mimari üstünde tutulur.tutulur.

• Çok kolay yönetilebilir, her birim kendi dizin yapısından sorumlu Çok kolay yönetilebilir, her birim kendi dizin yapısından sorumlu olabilir.olabilir.

• Bir çok uygulama kolaylıkla dizin altyapısında saklanan bilgilere Bir çok uygulama kolaylıkla dizin altyapısında saklanan bilgilere ulaşabilir – bilgilerin ortak kullanımı.ulaşabilir – bilgilerin ortak kullanımı.

• Okuma ağırlıklı işlemler için optimize edilmiştir. Erişim hızı yüksektir.Okuma ağırlıklı işlemler için optimize edilmiştir. Erişim hızı yüksektir.• Nesne tabanlı bir mimariye sahip olduğu için uygulama geliştiriciler Nesne tabanlı bir mimariye sahip olduğu için uygulama geliştiriciler

çok rahat adapte olabilirler.çok rahat adapte olabilirler.

• TCP/IP tabanlı olduğu için bilgiye her konumdan ulaşabiliriz.TCP/IP tabanlı olduğu için bilgiye her konumdan ulaşabiliriz.


Kimler için Önemlidir ?Kimler için Önemlidir ?

• KullanıcılarKullanıcılar

• Uygulama Geliştiriciler ve Sistem YöneticileriUygulama Geliştiriciler ve Sistem Yöneticileri

• Karar verme mekanizmalarının başında duranlarKarar verme mekanizmalarının başında duranlar


...Kullanıcılar İçin Ne Önemlidir ?...Kullanıcılar İçin Ne Önemlidir ?

• Başka kullanıcıları bulmakBaşka kullanıcıları bulmak

• İletişim Kurmakİletişim Kurmak

• Bilgi paylaşımıBilgi paylaşımı

• Projelerde ortak çalışma yapmakProjelerde ortak çalışma yapmak

• İş ile ilgili uygulamalarını çalıştırmakİş ile ilgili uygulamalarını çalıştırmak

• Kişisel tercihe uygun İşletim Sistemini çalıştırmakKişisel tercihe uygun İşletim Sistemini çalıştırmak

• GüvenilirlikGüvenilirlik

• Kolay kullanımKolay kullanım


...Uygulama Geliştiriciler ve Sistem Yöneticileri ...Uygulama Geliştiriciler ve Sistem Yöneticileri için Ne Önemlidir ?için Ne Önemlidir ?

• Plug-n-Play yükleme araçlarıPlug-n-Play yükleme araçları

• Esnek tanı araçları – diagnostik kolaylığıEsnek tanı araçları – diagnostik kolaylığı

• Bilgi dönüştürme arayüzleri ve araçlarıBilgi dönüştürme arayüzleri ve araçları

• Güçlü fakat basit SDKGüçlü fakat basit SDK

• Uygulama geliştirme ve yönetimsel anlamda eğitim Uygulama geliştirme ve yönetimsel anlamda eğitim imkanlarıimkanları

• Sunucu İşletim Sistemi taşınabilirliğiSunucu İşletim Sistemi taşınabilirliği

• DökümantasyonDökümantasyon


...Karar Verme Mekanizmaları için Ne ...Karar Verme Mekanizmaları için Ne Önemlidir ?Önemlidir ?

• Düşük başlangıç ve bakım maliyetleriDüşük başlangıç ve bakım maliyetleri

• Artan verimlilikArtan verimlilik

• Azalan IT operasyon maliyetleriAzalan IT operasyon maliyetleri

• Açık standardlar desteğiAçık standardlar desteği

• Yatırımın geri dönüşüYatırımın geri dönüşü

• Geleceği hedefleyen IT yatırımlarıGeleceği hedefleyen IT yatırımları


...Bunu Nasıl Sağlarız ?...Bunu Nasıl Sağlarız ?

• Basit, iyi tanımlanmış dizin ulaşım protokolü (Directory Basit, iyi tanımlanmış dizin ulaşım protokolü (Directory Access Protocol)Access Protocol)

• Basit APIBasit API• Güvenlik anahtarlarının saklanabilme desteğiGüvenlik anahtarlarının saklanabilme desteği• İşletim Sistemi taşınabilirliğiİşletim Sistemi taşınabilirliği• Kopyalama/Eş zamanlı kılabilmek (Replication/Sync.)Kopyalama/Eş zamanlı kılabilmek (Replication/Sync.)• Yüksek performanslı arama motoruYüksek performanslı arama motoru• Genişletilebilir dizin şemasıGenişletilebilir dizin şeması• Varolan Intranet ile kolay entegrasyonVarolan Intranet ile kolay entegrasyon

destekleyen bir Protokol lazım..destekleyen bir Protokol lazım..


Dizin Yapısının Ayrıntıları Nelerdir ?Dizin Yapısının Ayrıntıları Nelerdir ?

• Çok hızlı okuma işlemleri:Çok hızlı okuma işlemleri: Yazma ve değiştirmeden çok okuma için Yazma ve değiştirmeden çok okuma için optimize edilmiştir.optimize edilmiştir.

• Statik sık sık değişmeyen bilgi:Statik sık sık değişmeyen bilgi: Saklanan bilgilerin büyük çoğunluğu Saklanan bilgilerin büyük çoğunluğu değişmez.değişmez.

• Dağıtık:Dağıtık: Kullanılan bilginin doğasından geliyor. Kullanılan bilginin doğasından geliyor.• Hiyerarşik:Hiyerarşik: Bilgiler organizasyonun yapısına benzer bir yapı altında Bilgiler organizasyonun yapısına benzer bir yapı altında

saklanır.saklanır.• Nesne tabanlı:Nesne tabanlı: Dizinde saklanan entryler objectler halinde dururlar. Her Dizinde saklanan entryler objectler halinde dururlar. Her

bir object ise inherit edilmiş olan object classlarda bulunan attribute’ ları bir object ise inherit edilmiş olan object classlarda bulunan attribute’ ları kullanır.kullanır.

• Standard Şema:Standard Şema: Bütün uygulamalar standard şemalar ile çalışırlar. Bu Bütün uygulamalar standard şemalar ile çalışırlar. Bu sayede uygulamalar arasında uyuşmazlık yaşanmaz.sayede uygulamalar arasında uyuşmazlık yaşanmaz.

• Çok-değerli Attributelar:Çok-değerli Attributelar: Dizin attributeları bir yada birden çok değere Dizin attributeları bir yada birden çok değere sahip olabilirler.sahip olabilirler.

• Multi-Master Replication:Multi-Master Replication: Dizin sunucuları aynı anda bir yada birden Dizin sunucuları aynı anda bir yada birden çok dizin sunucusuna kendisinde olan değişiklikleri anlık yada daha sonra çok dizin sunucusuna kendisinde olan değişiklikleri anlık yada daha sonra kopyalayabilir.kopyalayabilir.


...Dizin yapısı dışarıdan nasıl görünür ?...Dizin yapısı dışarıdan nasıl görünür ?

dc=uni,dc=edu,dc=tr

o=ogrenci isleri, dc=uni,dc=edu,dc=tr

o=bilgi islem, dc=uni,dc=edu,dc=tr

o=ogrenciler, dc=uni,dc=edu,dc=tr

o=bolumler,dc=uni,dc=edu,dc=tr

sid=12345,o=ogrenciler, dc=uni,dc=edu,dc=tr

ou=eee,o=bolumler,dc=uni,dc=edu,dc=tr

uid, sid, bolum, sifre, e-ileti address, ev adresi, fotoğraf, kutuphane bilgileri, hastane bilgileri,

ou=labs,ou=eee,o=bolumler,dc=uni,dc=edu,dc=tr

DNSuffix

RDN


...Dizin Yapısı Uygulamaları Hangi Protokolleri ...Dizin Yapısı Uygulamaları Hangi Protokolleri Kullanır ?Kullanır ?

• X500 ve LDAPX500 ve LDAP • X500 > LDAPX500 > LDAP

Referral yapısını kullanırReferral yapısını kullanırChaining yapısına dayanırChaining yapısına dayanır

Attribute tipleri stringlerden oluşurAttribute tipleri stringlerden oluşurBinary OID kullanılırBinary OID kullanılır

Dağıtık görünüm sergilerDağıtık görünüm sergilerTek bir server görüntüsü sergilerTek bir server görüntüsü sergiler

Kolay ve hafif - LightweightKolay ve hafif - LightweightKarmaşık ve Ağır ProtocolKarmaşık ve Ağır Protocol

TCP/IP kullanırTCP/IP kullanırOSI Protocol Stack’ i kullanırOSI Protocol Stack’ i kullanır

LDAPLDAPX500X500


Alternatifler Var mı ?Alternatifler Var mı ?

• RDBMSRDBMS– MySQLMySQL– PostgreSQLPostgreSQL– OracleOracle– M$SQLM$SQL

• Metin DosyalarıMetin Dosyaları


...Alternatiflerin Dizin Yapısından Farkları ...Alternatiflerin Dizin Yapısından Farkları Nelerdir ?Nelerdir ?

•Yönetim yok!!!Yönetim yok!!!•Sadece bilgiSadece bilgi•Aynı anda ulaşım problemleriAynı anda ulaşım problemleri•Bilgi bütünlüğünü sağlamak imkansızBilgi bütünlüğünü sağlamak imkansız

•Yazma ağırlıklı işlemlerYazma ağırlıklı işlemler•Geçmişe dönük bilgi saklamaGeçmişe dönük bilgi saklama•Her uygulama için ayrı şema yapısıHer uygulama için ayrı şema yapısı•Karmaşık bilgi modelleri (view, join, Karmaşık bilgi modelleri (view, join, foreign key)foreign key)•Bilgi bütünlüğü (rollback, referential Bilgi bütünlüğü (rollback, referential integrity, transaction-oriented)integrity, transaction-oriented)•ACID transactions ACID transactions

– Atomic, Atomic, – Consistent, Consistent, – Isolation ve Isolation ve – DurableDurable

Metin DosyalarıMetin DosyalarıRDBMSRDBMS


Altyapımızda Böyle bir Bilgi sunucusu varsa ne Altyapımızda Böyle bir Bilgi sunucusu varsa ne yapacağız?yapacağız?

Meta Directory Sunucusu !!Meta Directory Sunucusu !!

Migrate Migrate edebiliriz.edebiliriz.

RDBMS Sunucu DİZİN Sunucusu


Meta Directory SunucusuMeta Directory Sunucusu

Birbirine benzemeyen dağıtık veri kaynaklarına tek bir Dizin Birbirine benzemeyen dağıtık veri kaynaklarına tek bir Dizin verisi görünüşü sağlayarak dizin servislerinin avantajlarını verisi görünüşü sağlayarak dizin servislerinin avantajlarını ortaya koyar.ortaya koyar.

Bilgi kaynakları:Bilgi kaynakları:

• Oracle RDBMS ServerOracle RDBMS Server

• M$ NT domain yapısıM$ NT domain yapısı

• M$ Active directory yapısı, ya daM$ Active directory yapısı, ya da

• başka bir Dizin Sunucusubaşka bir Dizin Sunucusu


...Bilgilerin Değişik Kaynakları Olabilir....Bilgilerin Değişik Kaynakları Olabilir.


...Meta Directory Sunucusu Sonrası,...Meta Directory Sunucusu Sonrası,


• Eski yöntemleri – hemen – terketmek istemiyorsakEski yöntemleri – hemen – terketmek istemiyorsak

• Kontrol edilebilir bilgi kaynağı merkezi yaratmakKontrol edilebilir bilgi kaynağı merkezi yaratmak

• Tek noktadan farklı sunucularda saklanan bilgilere Tek noktadan farklı sunucularda saklanan bilgilere erişmekerişmek

• Hızlı bir şekilde uygulama geliştirmek istiyorsakHızlı bir şekilde uygulama geliştirmek istiyorsak

• Yapılan yatırımın korunmasıYapılan yatırımın korunması

...Meta Directory Sunucusu Ne Zaman İşimize ...Meta Directory Sunucusu Ne Zaman İşimize Yarar ?Yarar ?


RDMS mi yoksa Dizin Sunucusu mu?RDMS mi yoksa Dizin Sunucusu mu?

• Saklanacak bilgi statik mi, dinamik mi?Saklanacak bilgi statik mi, dinamik mi?

• Bilginin dağıtık olması gerekiyor mu?Bilginin dağıtık olması gerekiyor mu?

• Bir uygulamadan fazla uygulama aynı bilgiye ihtiyaç duyacak Bir uygulamadan fazla uygulama aynı bilgiye ihtiyaç duyacak mı?mı?

• Tek attribute da birden çok değer saklanacak mı?Tek attribute da birden çok değer saklanacak mı?• Uygulama hiyerarşik yapıdan faydalanacak mı?Uygulama hiyerarşik yapıdan faydalanacak mı?

• Esnek güvenlik güvenlik ayarlarına ihtiyacımız var mı?Esnek güvenlik güvenlik ayarlarına ihtiyacımız var mı?• IT altyapınızda tek noktadan belgeleme gerekiyor mu?IT altyapınızda tek noktadan belgeleme gerekiyor mu?• Atanmış bilgi deposu yönetimi isteniyor mu?Atanmış bilgi deposu yönetimi isteniyor mu?


Uygulamaları Dizin Yapısı ile Uyumlu Uygulamaları Dizin Yapısı ile Uyumlu Geliştirmek için Nelere Dikkat Etmek Gerekir ?Geliştirmek için Nelere Dikkat Etmek Gerekir ?

Dizin sunucuları uygulama seviyesinde protokoller Dizin sunucuları uygulama seviyesinde protokoller kullanır.kullanır.

• Kullanıcı belgelemesi yaparken dikkatli olmak:Kullanıcı belgelemesi yaparken dikkatli olmak:– Clear text şifreler kullanılmamalıClear text şifreler kullanılmamalı– SASL tabanlı kimlik belgeleme tercih edilmeliSASL tabanlı kimlik belgeleme tercih edilmeli

• Dizin sunucusundan bilgileri SSL yada TLS desteği ile Dizin sunucusundan bilgileri SSL yada TLS desteği ile almakalmak

• Kullanıcı yetkilendirmelerine dikkat edilmeli.Kullanıcı yetkilendirmelerine dikkat edilmeli.


Dizin Yapısı Bir Kuruma Uygulanırken Nelere Dizin Yapısı Bir Kuruma Uygulanırken Nelere Dikkat Edilmelidir ?Dikkat Edilmelidir ?

• Mutlaka “Yatırımın Geri Dönüşü” (ROI) incelemesi yapılmalıMutlaka “Yatırımın Geri Dönüşü” (ROI) incelemesi yapılmalı

• Uygulamanın sonuna kadar olan aşamaları içeren bir proje Uygulamanın sonuna kadar olan aşamaları içeren bir proje planı hazırlanmalıplanı hazırlanmalı

• Ölçülebilir problemler adreslenmeliÖlçülebilir problemler adreslenmeli

• Organizasyondaki bütün bölümler projeye dahil edilmeliOrganizasyondaki bütün bölümler projeye dahil edilmeli

• Karmaşık yapılardan kaçınılmalıKarmaşık yapılardan kaçınılmalı

• Kurulum sonrası Dizin Yapısının yönetimi dikkatli bir sekilde Kurulum sonrası Dizin Yapısının yönetimi dikkatli bir sekilde yapılmalıyapılmalı

• ““Dizin Yapısı iyi bir teknolojidir” mantığı altında bir tercih Dizin Yapısı iyi bir teknolojidir” mantığı altında bir tercih yapılmamalıdır.yapılmamalıdır.


Örnek Çalışma: Örnek Çalışma:

Üniversitenin Öğrenci Bilgisi Kullanan Birimleri:Üniversitenin Öğrenci Bilgisi Kullanan Birimleri:– Öğrenci İşleriÖğrenci İşleri– Bilgi İşlem MerkeziBilgi İşlem Merkezi– KütüphaneKütüphane– Mediko (Üniversite Hastanesi)Mediko (Üniversite Hastanesi)– Öğretim Üyeleri/Öğrenci Adres DefteriÖğretim Üyeleri/Öğrenci Adres Defteri– Telefon Altyapısı Kullanıcı BilgileriTelefon Altyapısı Kullanıcı Bilgileri


...Örnek Çalışma:...Örnek Çalışma:

DİZİN SUNUCUSU

Ögrenci İşleri

Bilgi İşlem Merkezi Kütüphane

Mediko Adres Defteri PBX Santral

Sorular ?Sorular ?

Teşekkürler...Teşekkürler...

Daha fazla bilgi için:Daha fazla bilgi için:[email protected]@gantek.com

dİzİn yapisi (directory) uygulamalari · pdf filembe r c o l l e g e n a m e hometown p e r...

Documents