dk;zdkjh lkjka’k - mpcb.gov.in filedk;zdkjh lkjka’k ewfxut vkwdlkbm] ewfxut mk; vkwdlkbm o...

23
dk;Zdkjh lkjka’k eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o fofo/k Qsjks vykW;t mRiknukpk izLrko rQsZ esllZ flax Qsjks vYkkW;t IykV Ø. B C/156, MIDC cqVhcksjh] ftYgk ukxiwj ¼egkjk’Vª½ izLrqrdrsZ iksY;q’ku vWUM bdks ykWth dUVªksy lfOgZlsl (PECS)] ukxiwj /ka rksyh iksfyl LVs”ku toG] ukxiwj&12 [email protected] NABET No. 119

Upload: hoangxuyen

Post on 14-Mar-2019

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

dk;Zdkjh lkjka’k

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM

o fofo/k Qsjks vykW;t mRiknukpk izLrko

rQsZ

esllZ flax Qsjks vYkkW;t

IykV Ø. B – C/156, MIDC cqVhcksjh] ftYgk ukxiwj ¼egkjk’Vª½

izLrqrdrsZ

iksY;q’ku vWUM bdksykWth dUVªksy lfOgZlsl (PECS)] ukxiwj

/karksyh iksfyl LVs”ku toG] ukxiwj&12

[email protected]

NABET No. 119

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 1

dk;Zdkjh lkjka”k

eWfXut] vY;qfefu;e fdaok flfydkWu ;k lkj[;k ,d fdaok vusd brj ?kVdkaP;k

mPpre vuqikrklg vk;uZP;k fofo/k vYkkW;t”kh Qsjks vYkkW;t lacaf/kr vkgs- R;kapk

okij fLVy vkf.k vykW;tP;k mRiknuke/;s gksrks- vykW;t fLVy o dkLV vk;uZyk

oSf”k’Viw.kZ xq.koRrk iznku djrs fdaok mRiknu izfØ;s njE;ku egRoiw.kZ xq.koRrk

iznku djrs fdaok mRiknuk izfØ;s njE;ku egRoiw.kZ dk;Z djrs] o ;keqGs vk;uZ

vkf.k fLVy dkj[kkUks] Qsjks vYkkW;tps izeq[k xzkgd ÓkaP;k”kh Qsjks vykW;t

mRiknukpk ?kfu’B laca/k vkgs- 2008 e/;s pk;uk] nf{k.k vfÝdk] jf”k;k]

dtkdhLrku o ;qØsu gs Qsjks vykW;t mRiknu dj.kkjs izeq[k ns”k gksrs- ts tkxfrd

mRiknukP;k 77 VDds vkgs- 2008 e/ks cYd Øksfe;e] eWfXut o flfydkWu Qsjks

vykW;tps mRiknu tkxfrd Lrjkoj 29-1 fefy;u Vu (MT) vankftr gksrs] ts

2007 P;k rqyusr 3 VDD;kauh deh vkgs-

fLVy r;kj djrkauk Qsjks vykW;t ,d egRoiw.kZ ?kVd vkgs- ts gkfudkjd

v”kqn~/krsyk fu;af=r d:u fLVyP;k xq.koRrsr ok< djrs vkf.k R;kp cjkscj feJ

/kkrqP;k ek/;ekus fLVyP;k ;kaf=d xq.koSf”k’VÓkae/;s lq/kkj.kk djrs- tkxfrd rlsp

LFkkfud fLVy dkj[kkU;kr >kysY;k ok<heqGs Qsjks vykW;tP;k ekx.khr iR;{ki.ks

ok< gksr vkgs- Hkkjrh; fLVy dkj[kkU;kr >kysY;k izpaM foLrkfjdj.kkeqGs Qsjks

vykW;t mRiknuke/;s xqrao.kwdhdfjrk [kqi eksB;k izek.kke/;s miyH;rk >kysyh

vkgs-

Qsjks vykW;tph ok<rh ekx.kh] T;kP;k okij fLVy vkf.k LVsuysl fLVy

dkj[kkU;ke/;s dsyk tkrks] esllZ flax Qsjks vYkkW;t gÓkauh eWfXut vkWDlkbM]

eWfXut Mk; vkWDlkbM] Qsjks fVVÓfu;e] fuEu@e/;e dkWcZu Qsjks eWfXut] Qsjks

eksfyCMsue] Qsjks oWuMh;e bR;kfn r;kj dj.Ókl izzsfjr vkgsr-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 2

esllZ flax Qsjks vYkkW;t ;kaP;k la;a=kph LFkkiuk eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk;

vkWDlkbM o fofo/k Qsjks vykW;t r;kj dj.Ókdfjrk dj.Ókr ;sr vkgs- izdYi {ks=

ukxiwj “kgjkiklwu 27 fd-eh- varjkoj fLFkr vlwu IykV Ø. C/156, MIDC cqVhcksjh]

ftYgk ukxiwj ¼egkjk’Vª½ ;sFks vkgs- izLrkfor izdYikps v{kka”k o js[kka”k vuqØes

20°56'45.91" m- o78°56'49.35"iw- vkgs-

izdYi LFkG] LFkykÑfr udk”kk vkf.k izLrkfor LFkGkps o.kZu [kkyh n”kZfoysys vkgs-

Source:mapsofindia.com

izdYi {ks=kps LFkG

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 3

Source: SOI Toposheet

LFkykÑfr udk”kk ¼10 fd-eh- f=T;k½

STREAMS

RIVER / NALA

PONDROAD

HABITATION

GRID

INDEX

FOREST AREA

PROJECT SITE

PREPARED BY-POLLUTION AND ECOLOGY CONTROL SERVICES

10 KM. STUDY AREA

C / 156, M.I.D.C. BUTOBORI, NAGPUR ( MS )

TOPO SHEET NO.55 K/16,55 P/1,55 O/4,55 L/13

SINGH FERRO ALLOYS

78°55' 79°00'

20°55'

21°00'

20°55'

21°00'

78°55' 79°00' RAILWAY LINE

Degama RF

Open mixed jungle

BID SUKLI RF

Kanholi distributaryJUNAPANI RF

DONGARGAON R F

INJOLI RF

Borgaon

Ajangaon

Kinara

VarangaKanholi

Power line

Vanadongri

Singardip

Nanhi

Khadki Canal

Khapri

Canal

Tembhari

Devapur

Open scrub

Fairly dense mixed jungle mainly salai

jungle mainly salaiFairly dense mixed

Open mixed jungle

Kinhi khurd

Sivnal

Khairi Khurd

SavangiVeterinary

Asola

mainly salaiFairly dense mixed jungle

Can

al

Devli

Masalkund

Bhansuli

Open mixed jungle

Pitesur

Kohal

Khapri

Mandva

Vayphad

Sukli

Open mixed jungle

Pohi

Gangapur

Vateghat

PO

Takalghat

Murjhari

Khairmixed jungle mainly

Fairly dense

JUNAPANI

mainly khairFairly dense mixed jungle

Datal

Umri

Hospital

Murharpur

Krishna Nala

Sukli

kinhi BuzurgBharkas

Turakmari

Salai Dabha

MadnapurDevli Peth

Vadgaon

Vathoda

Kanholi Khurd

Bothli

Mohagaon

Borkheri

Ziarat

Butti Bori

Weir

Masala

Amgaon

DeoliSaongi

Dhanoli

Gumgaon

VENA RIV

ER

Khairi Buzurg

Bori

Bid GaneshpurKhapaAmgaon

Bothli

Pipri

Ghodeghat

TarsiJangeshwar

Khairi Buzurg

Sirur

Pipaldhara

Nagajhari

KatandharaMandva

Borgaon

Lakhimapur

Khadki

Krishn

a Nala

CHICHOLI

NH

7

NH

7

Dongargaon

Borkhedi

R S

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 4

izdYikps fooj.k

vuq

Ø-

ri'khy fooj.k

1. izdYi LFkG MIDC & cqVhcksjh

ftYgk & ukxiwj

jkT; & egkjk’Vª

2. toGps jkLrs NH – 7 % 5-5 fd-eh- ¼n-iw-½

3. funsZ”kkad v{kka”k & 20°56'45.91"m-

js[kka”k & 78°56'49-35 "iw-

4. toGps jsYosLVs”ku CkqVhcksjh jsYosLVs”ku % 8 fd-eh- ¼Ikw-½

5. leqnz likVh iklqu maph 288 eh-

6. LFkykÑfr Øekad 55 L/13,55K/16, 55 P/1 vkf.k 55 O/4

7. gokeu ifjfLFkrh

IMD vk/kkfjr

ljkljh deky: 28 0

C

ljkljh fdeku: 130

C

ljkljh vknzZrk : 20 to 80%

ljkljh itZU;eku: 1000mm

8. toGps xko iksgh % 1 fd-eh- ¼m-iw-½

9. toGps izeq[k “kgj Ukkxiwj & 25 fd-eh- ¼m-iw-½

10. toGps tylkBs osuk unh % 3-5 fd-eh- ¼iw-½

fØ’.kk ukyk % 3 fd-eh- ¼n-iw-½

dkUgksyh dkyos % 4-5fd-eh- ¼n-i-½

oMxko ryko % 9-6 fd-eh- ¼n-iw-½

11. laj{k.k izfr’Bkiuk &

12. Lkaosnu”khy LFkGs iqjkrRo lajpuk] ,sfrgkfld LFkGs]

vHk;kj.Ó vkf.k thokoj.k 10 fdeh P;k

vkr fLFkr ukgh

13. toGps ous vkjf{kr ou%

fcM lqdyh % 0-5 fd-eh- ¼i-½

Mksaxjxko R.F. % 6-0 fd-eh- ¼n-iw-½

tquikuh R.F. % 6-5 fd-eh- ¼n-½

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 5

izfØ;k fooj.k

eWfXut MkW;vkWDlkbM r;kj dj.;kph izfØ;k

dPpk eky izkIr >kY;kuarj R;kP;k xq.koÙksph pkp.kh dj.;kr ;srs- v”kqn~/krsph

laiw.kZ ekfgrh feGkY;kuarj R;krhy v”kqn~/krk dk<.;kdfjrk o eWfXut /kkrqph

“kqn~/krk ok<fo.;kdfjrk [kkyhy izfØ;k dj.;kr ;srs-

PkkG.k % ekykyk pkGY;k tkrs] ts.ks d:u iq<hy izfØ;s dfjrk ,dlkj[;k

vkdkjkph lkexzh izkIr gksbZy-

f>fxax % v”kqn~/krk osxGs dj.;kdfjrk ik.;k}kjs f>fxax dj.;kr ;srs-

eWfXusVkts”ku % osxosxGîk vkdkjkps MnO2 /kkrq eWXusV e/ks Hkjys tkrkr tsFks

vuko”;d v”kq/nrk ckgsj dk<Y;k tkrs-

ty larqyu CykWd vkÑfr MnO2

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 6

eWfXut vkWDlkbM r;kj dj.;kph izfØ;k

izdYi {ks=kr dPPkk eky izkIr >kY;kuarj R;kr vlysY;k fofo/k ?kVdkaph

pkp.kh dsyh tkrs o uarj R;k ekykyk PkkGY;k tkrs- pkGY;k uarj fofo/k

vkdkjkps lkexzh izkIr gksrs th Lo;apfyr ik.Ókus f>fxax dsY;k tkrs-

;kuarj R;k lkexzhyk dksjMs dsys tkr o eWXusfVd lsijs”ku uarj R;kyk

xzkbZfMax ;a=kr HkjY;k tkrs] ftFks rs vko”;d lq{e vkdkjkr dj.;kr ;srs

xzkbZfMax >kY;kuarj lkexzhP;k lseh Loa;pfyr i/nrh }kjs 25 kg/50 kg/ or

1000 kg HDPE P;k fi”kO;k r;kj dsys tkrs o ikBfo.;k dfjrk r;kj d:u

BsoY;k tkrs-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 7

eWfXut vkWDlkbM dfjrk izfØ;spk izokg rDrk

Qsjks vYkkW;t @ o brj mPpre Qsjks vYkkW;t FkjekbZV izfØ;k

FkjekbZV izfØ;s}kjs Qsjks vykW;t r;kj dj.ks [kqip lksis o ljG vkg-s

[kkyhy izek.ks izfØ;k dsyh tkrs-

osxosxGÓk feJ /kkrq @ [kfut ps pq.kZ dsys tkrs

vko”;d vuqikrke/;s CysaMj e/ks fefJr dsys tkrs

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 8

R;kuarj izfØ;k ik=kr ¼vY;qfeuh;e pq.kkZ }kjs½vYi”kh vkx r;kj dsyh tkrs]

ftFks ,d:i >kysyh lkexzh gGqgGq feGfo.;kr ;srs- ik=k e/ks pw.kZ

forG.;kr lqjokr gksrs o vlysys /kkrq vkiksvkip osxGs gksrkr ts rGk”kh

clrkr o xkG oj rjaxrks-

/kkrq o xkG gkrkauh osxGs dsys tkrs-

/kkrq ckfjd dsys tkrs o fxj.kh e/ks R;kpk pq.kZ r;kj dsyk tkrks-

/kkrq ckfjd dsys tkrs o fi”kohr Hk:u forj.kk dfjrk r;kj BsoYks tkrkr-

FkekZbV izfØ;k

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 9

i;kZoj.kkps o.kZu

izdYi {ks=k lHkksorkyhy 10 fdeh f=T;sP;k {ks=ke/ks vkDVkscj] uksOgsacj o fMlsacj

2016 ;k dkyko/khdfjrk ik;kHkwr i;kZoj.kh; xq.koÙksps eqY;kadu dj.;kr vkys-

ok;q i;kZoj.k

vls funsZ”kukl vkys dh] ,dw.k osGsP;k toGikl 46-36 VDds ok;q laFk gksrh

Eg.ktsp ok;qp osx 1 fdeh izfr rklkis{kk deh gksrk- izcG ok;qph fn”kk mRrjiwoZ

iklwu (35%) gksrh- fufj{k.k dkGk njE;ku ljkljh ok;qpk osx 5-9 fdeh izfr rk”kh

v”kk gksrk o vf/kdka”k osGh ok;qpk osx 1 rs 5 fdeh izfr rk”kh gksrk- -

ifjos”kh ok;q xq.koÙksps ifj{k.k dfjrk izcG ok;qph fn”ksP;k vk/kkjs vkB fBdk.ks

fuoG.;kr vkys] ts [kkyhy Js.kh n”kZfors-

PM10 : 31.5 to 57.6 µg/m3.

PM2.5 : 15.4 to 32.5 µg/m3

SO2 : 7.6 to 24.5 μg/m3

NOx : 9.9 to 25.2 μg/m3

PM10, PM2.5 , SO2 , o NOx ph frozrk jk’Vªh; ifjos’kh xq.koÙks P;k izek.kr vk<Gyh-

vk|ksfxd {ks=

fuoklh] xzkfe.k {ks= (CPCB Norms)

PM10

PM2.5

SO2 NOx

100 μg/m3 60 μg/m3 80 μg/m3 80 μg/m3

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 10

ty i;kZoj.k

2 Hkqi`’Bty o 8 Hkqtykps ,dq.k 10 uequs xksGk d:u fo”ys’k.k dj.;kr vkys-

ik.;kP;k ueqU;kps fo”ys’k.k] ik.kh o lkaMik.;kph fo”ys’k.k in~/krh] vesfjdu

ifCyd gsYFk vlksf”k,”ku (APHA) ifCyds”ku P;k izekf.kr i/nrhP;k vuqlkj

dj.;kr vkys-

Ekkfgrhuqlkj vls fun”kZukl vkys dh Hkqty rlsp Hkwi`’Btykph xq.koRrk fi.;kps

ik.kh (IS 10500-2012) dfjrk vuqca/khr izek.kkr gksrh- Hkqi`’B tykr dksyk; vk<Gys

ts ekuoh okijkeqGs vkgs-

/ouh iznq’k.k

loZ vkB fBdk.kh /ouhph ikrGh jk’Vªh; ifjos”kh /ouh ikrGh izek.kdklkBh i;kZoj.k

o ou ea=ky;k P;k jkti=kP;k vf/klqpusr fnY;k izek.ks jfgoklh {ks=kdfjrk 55-0

dB(A) fdaok 75-0 dB(A) vkS|ksfXkd {ks=kdfjrk ;k izek.ks vkgs-

jk’Vªh; ifjos”kh /ofu ikrGh ekud

{ks= ladsr {ks=kph oxZokjh e;kZnk dB(A) Leq e/;s

fnolk jk=h

A vkS|ksfxd {ks= 75 70

B O;kikfjd {ks= 65 55

C jfgoklh {ks= 55 45

D “kkarrk >ksu** 50 40

**“kkarrk >ksu Eg.kts :Xuky;] “kS{kf.kd laLFkk o U;k;ky;kP;k ifjljk Hkksorkyhy

10 eh i;Zarps {ks= ;k {ks=ke/;s okgukapk gkWuZ ykÅM fLidj o vkfr”kckth ;kl

izfrca/k vlrks-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 11

tfeu i;kZoj.k

izLrkfor izdYi {ks=kP;k lHkksorkyhy ekrhph l| fLFkrh ps eqY;kadu dj.;kdfjrk

HkkSfrd o jklk;fud xq.kfo”ks’kkadfjrk rhu osxosxG;k izdkjP;k ekrhps uewus

ladfyr dj.;kr vkys- lacaf/kr izkpy [kkyhy y{k.ks n”kZforkr-

Ñ’kd o ifMr tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr flYVh ykse o ou

tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kaph iksr Dysw&ykseh e/;s oxhZÑr dj.Ókr vkyh

Ñ’kd o ukfid tfeuhiklwu ladfyr ueqU;kpk jax djMk ifMr tfeuh

iklwu ladfyr e`nk uewU;kpk jax xMn djMk vkgs-

ou tfeuhiklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr LFkwy ?kurk 1-64 rs 1-93 gm/cc P;k

Js.khr vkgs o Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;kr 1-85 rs 1-88 gm/cc o ifMr

tfeuhP;k ueqU;kr 1-68 rs 1-75 gm/cc vkgs-

ou tfeuh ps xksGk dsysY;k ueqU;ke/ks pH ph ek=k 8-1 rs 8-5 Js.khr vkgs o

Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;ke/ks 8-15 rs 8-20 o ifMr tfeuhP;k ueqU;ke/ks 7-83

rs 7-90 e/ks vkgs- pH ek=k n”kZfors fd e`nk ueqU;kps Lo:i vfØ; rs

vYd/kehZ vkgs-

ou tfeuhP;k e`nk ueqU;ke/ks okgdrk 0-137 o 0-192 µmhos/cm Js.khe/ks

vkgs- tsOgk dh] Ñ’kd tfeuhiklwu ladfyr ueqU;ke/ks okgdrk 0-260 rs 0-

292 µmhos/cm Js.khe/ks vkgs- ifMr tfeuh iklwu ladfyr ueqU;ke/ks

okgdrk 0-125 rs 0-162 µmhos/cm Js.khe/ks vkgs-

ou tfeuhP;k ueqU;ke/ks tSfod inkFkZ 8-6 rs 15-6 % P;k e/ks o Ñ’kd

tfeuhP;k ueqU;kr 1-97 rs 2-16 % tSo inkFkZ o ifMr tfeuhe/ks 1-13 rs 1-

65 ;k Jsf.kr vkgs- g;k ek=k tfeuhph lqfidrk n”kZforkr-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 12

ou tfeuhP;k ueqU;ke/ks miyC/k uk;Vªkstuph rhozrk 98 rs 150 kg/ha P;k

e/;s o Ñ’kd tfeuhP;k ueqU;kr 801-+1 rs 878-2 P;k e/;s o ifMr

tfeuhP;k ueqU;kr miyC/k uk;Vªkstu ph frozrk 458-2 rs 668-2 kg/ha P;k

Jsf.kr vkgs-

ou tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k QkLQksjlph frozrk 3-6 rs

4-9 kg/ha vkgs- Ñ’kd tfeuhrhy ueqU;krhy QkLQksjlph frozrsph ek=k 34-5

rs 45-1 kg/ha P;k e/ks vkgs o ifMr tfeuhe/ks frozrsph ek=k 7-4 rs 10-7

kg/ha vkgs-

ou tfeuh iklwu xksGk dsysY;k ueqU;kr miyC/k iksVWf”k;eph frozrk 137 rs

194 kg/ha vkgs- ;ke/ks miyC/k iksVWf”k;eph frozrk mÙke vkgs- tsOgkdh Ñ’kd

tfeuhrhy ueqU;krhy miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph ek=k 989-7 rs 1482-4

kg/ha P;k e/ks vkgs o ifMr tfeuhe/ks miyC/k iksVWf”k;eph frozrsph ek=k

245-4 rs 286-0 kg/ha vkgs-

ou o ifMr tfeuhrhy e`nk e/ks iks’kd rRokapk fdaphr vHkko gksrk tsOgkdh

Ñ’kd tfeuhph e`nk eksleh “ksrhP;k ykxoMh dfjrk lk/kkj.kr% ;ksX;r vkgs

o lqfidrk pkaxyh vkgs-

iwokZuqekfur i;kZoj.kh; vk?kkr o “keu mik;

ok;w xq.koÙksoj gks.kkjs izHkko

izLrkfor miØekeqGs ok;w iznw’k.kkP;k L=ksrkaeqGs ok;w xq.koRrsoj gks.kkÚ;k izHkkokaph

vksG[k dsyh xsyh vkgs-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 13

mRltZukps L=ksr

izfØ;k VII;k njE;ku fpeuh iklwu fu?k.kkjs mRltZu okrkoj.kkr iljsy vkf.k

“ksoVh L=ksrkaiklwu fof”k’V varjkoj tfeuhoj fLFkj gksbZy- izLrkfor miØekiklwu

ok;w xq.koRrsoj gks.kkÚ;k i;kZoj.kh; izHkkok [kkyh L=ksrkaeqGs ifjdfYir vkgs--

dPph lkexzh gkrkG.kh@okgrwd iz.kkyh

dPph lkexzh gkrkG.kh {ks= tls yksfMax@vuyksfMax] bZa/ku lkBo.kwd vkokj bR;kfn

iklwu gks.kkjs mM.kkjs /kqG mRltZu gs laHkkfor iznw’kds vkgs- izLrkfor ;qfuV iklwu

gks.kkÚ;k iznw’k.kkps izeq[k L=ksr [kkyhy f”k’kZdkarxZr oxhZÑr dsY;k tkow “kdrs-

vif”k’V xWlsl ef/ky iznw’kds tls fuyafcr df.k; inkFkZ (SPM), lYQj

Mk;vkWDlkbM, NOX o dkcZu eksuksvkWDlkbM bR;kfn

okgukaP;k gkypkyh njE;ku mMR;k /kqGhph fufeZrh

“keu mik; ;kstuk

esllZ flax Qsjks vYkkW;t /kqG “kks’k.k iz.kkyh iqjorhy ts lkexzheqGs o dPph

lkexzh gkrkGrkauk mM.kkÚ;k mRltZukyk fu;af=r djsy-

ty fNMdkokP;k Lo:ike/ks /kqG neu iz.kkyh iqjfo.Ókr ;sbZy-

/kqG xGrhiklwu dkGth ?ks.Ókdfjrk gkWijP;k rGk”kh vlysY;k loZ daiu

inZs o vksys laHkzjd Ms fcUl bR;kfn iw.kZi.ks vkoj.k jfgr dsys tkrhy-

loZ fcUl can o vkoj.kjfgr vlrhy ts.ks d:u /kqG xGrh gks.Ókph

“kD;rk jkg.kkj ukgh-

ok;w iznq’kdkP;k frozrsph fu;fer rikl.kh dj.Ókr ;sbZy-

fpeuh uarj cWx fQYVj izLFkkfir dj.Ókr ;sbZy-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 14

vH;kl vo/kh lkBh GPM-ekWMy pk okij d:u vankt cka/kysys vkgsr-

jfgoklh- {ks=klkBh foghr NAAQ izek.kklkscr tsOgk vk<GysY;k fudkykph

frozrk riklyh xsyh R;ko:u tfeu ikrGh ojhy frozrsP;k izek.kkps Hkkfdr

dsys xsys- PM10, PM2.5 gs 0.28 µg/m3 o 0.1 µg/m

3 us rj SO2 gs 0.54 µg/m

3

ok<rhy.

dPP;k lkexzh P;k okgrqdheqGs gks.kkjk izHkko

dPP;k lkexzhP;k okgrqd izHkkokps eq[; dkj.k vkgs- vH;kl {ks=ke/k okgukaP;k

okgrwdheqGs gks.kkjk mRltZu bZa/ku vk/kkfjr mRltZukps ?kVd o ifjljkrhy

okgukaP;k la[;sP;k vk/kkjs fu/kkZfjr dj.Ókr vkys- dPph lkexzh Hkj.ks o okgrqd

mRltZukps egRoiw.kZ L=ksr vkgs-

vH;kl {ks=kr pky.kkjs vf/kdkf/kd VªDl (95%) Hkkjrkr r;kj >kysys vlwu

izekf.kr ekinaMkizek.k vkgs R;keqGs vls x`fgr vkgs fd] R;k VªDl iklwu gks.kkjs

mRltZu ,dlkj[ks jkfgy vkf.k eksVkj okgu dk;nÓk varxZr okgu cufo.kkÚÓkauk

mRltZu ekinaMkps ikyu dj.ks vfuok;Z vkgs- jLR;kojhy okgu (CPCB izdk”ku

1998½ dfjrk mRltZu ?kVdkaP;k vk/kkjs okgrwdhP;k ek/;ekus eqY;kadu dj.Ókr

vkys-

“kefo.;kps mik;

okgrqdh njE;ku gks.kkÚ;k /kqG mRltZukiklwu lqjs{ksdfjrk dPpk eky okgrwd

dj.;kP;k okgukauk rkMi=h us vkPNkfnr dj.;kr ;sbZy

okgrqdhe/;s okij.;kr ;s.kkjs okgu eksVkj okgrqd dk;nîk fu;ekvuqlkj

jkgrhy

okgukaph nq:Lrh o ns[kjs[k VªkUliksVZj }kjs dsyh tkbZy

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 15

pkyfo.;kdfjrk fi-;q-lh- lkscrp okgukauk ekU;rk fnyh tkbZy-

ok;q iznq’k.k “kefo.;kps mik;

dk;Z{ke /kqG neu o fu%lkj.k iz.kkyh }kjs df.k; inkFkZ 50 mg/Nm3 is{kk

[kkyh fu;af=r dsys tkrhy- eky gkrkG.kh iz.kkyh okgrqd dsanzke/;s ty

QOokj.kh iz.kkyh izfrLFkkfir dsyh tkbZy-

izdYi {ks=k Hkksorh gfjr iêk r;kj dj.;kr ;sbZy- izdYi {ks=krhy vkarfjd

jLR;kP;k cktwus gfjr iêk r;kj dj.;kr ;sbZy-

ty QOokj.kh okjaokj dj.;kr ;sbZy-

lYQj Mk;vkWDlkbM] uk;Vªkstu vkWDlkbM o PM P;k ckgsj fu?k.;kP;k

frozrsdfjrk fpe.kh iklwu fu?k.kkÚ;k mRltZukph fu;fer rikl.kh dj.;kr

;sbZy o CPCB P;k ekxZn”kZukuqlkj fpe.khyk uequk ?ks.;kPkh LFkGs miyC/k

vlrhy-

ik.Ókoj gks.kkjs izHkko

izLrkfor izdYikdfjrk ,dq.k 5 KLD ik.Ókph vko”Ódrk vkgs- f>fxax izfØ;siklwu

la;a= izfØ;s njE;ku lkaMik.kh r;kj gksbZy- ;k izfØ;s }kjs r;kj gks.kkjs lkaMik.kh

lsVfyax Vkdhe/ks ijr izfØ;kÑr dsys tkbZy vkf.k izfØ;se/ks R;kpk ijr okij

dsY;k tkbZy- 1-5 ?ku eh izfr fnol lkaMik.kh r;kj gksbZy ts can vlysY;k STP

e/ks izfØ;kÑr dsys tkbZy-

/ofu i;kZoj.kkoj izHkko

izfØ;s njE;ku] /ofu mRiUu gks.;kP;k eksBk L=ksr fxzfMax fey] Loa; Hkkj.k foHkkx]

CysUMj bR;kfn vkgsr- gs L=ksr ,d nqlÚ;kiklqu nqj Bso.;kr ;srhy- dqBY;kgh

ifjfLFkrhy ;k L=ksrkaiklqu mRiUu gks.kkjk /ofuph ikrGh 85 dB(A) is{kk vf/kd

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 16

vl.kkj ukgh- izdYIk {ks=kr mRiUu /ofuph ikrGh la;a=kr mRiUu /ofuP;k lhesr

jkg.kkj vkgs ts.ks d:u ifjljkr /ofuP;k ikrGh oj gks.kkjk ifj.kke ux.; jkg.kkj

vkgs-

‘kefo.;kps mik;

/ofuph ikrGh dks.kR;kgh osGh dsanzh; iznw’k.k eaMGk}kjs BjfoysY;k ekudkis{kk vf/kd

vl.kkj ukgh- /ofu deh dj.;kps loZlk/kkj.k mik; [kkyh fnysys vkgs-

daiueqGs gks.kkjk vkokt VkG.;k dfjrk cÚ;kp fBdk.kh Hkj.k miyC/k dj.ks-

loZ midj.kkaP;k fu;fer fufj{k.kk O;frfjDr] /ofu mRiUu dj.kkÚ;k

;qfuVtoG dke dj.kkÚ;k izR;sd O;fDrauk b;j Iyx@eQyj ph f”kQkjl

dsysyh vkgs-

loZ vkoj.k] foHkktukph ;ksX; izdkjs jpuk dj.;kr ;srhy-

buysV o vkmVysV ekxkZr eQylZ iqjfo.;kr ;srhy T;kph cukoV o cka/k.kh

lksih jkfgy-

loZ fQjR;k oLrqauk pkaxY;k izdkjs vkW;fyax dj.;kr ;sbZy o “kD; frrds

/ofu lapkj deh dj.;kdfjrk vkos’Bu iqjfo.;kr ;srhy-

m’.krspk rksVk gks.;kiklwu okpfo.;kdfjrk jks/kd iqjfo.;kr ;srhy o oS;fDrd

lqjf{krrs dfjrk i.k /ofu {ki.kd iqjfo.;kr ;srhy-

?kudpjk

izLrkfor izdYike/kwu fufeZr gks.kkjk ?kudpjk e/ks fnysyk vkgs-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 17

?kudpjk fufeZrh o {keu mik;

vif”k’V ifjek.k {keu mik;

xkG

¼,df=r½

520 TPA Qsjks eWfXut pk mRiknuk iklwu fufeZr gks.kkjs xkG

flfydks eWfXutpk mRikndkauk fod.Ókr ;sbZy-

vW”k 100 TPA foVk r;kj dj.kkÚ;kuk fod.Ókr ;sbZy-

lkekftd&vkfFkZd i;kZoj.k

izLrkfor izdYikps yksdla[;k o lkekftd&vkfFkZd ifjfLFkrhoj izdYikrhy izfØ;k

njE;ku gks.kkjs izHkko [kkyhy izek.ks vkgs-

jkstxkj la/khr ok< o LFkykarj jkstxkjkr ?kV-

izfØ;s VII;k njE;ku 40 rkaf=r o rkaf=d ulysY;k yksdkauk jkstxkj ns.;kr

;sbZy-

Lons”kh oLrq o lsok] tfeuhP;k fderh] ?kjHkkMs o etqjh e/;s ok<-

vH;kl {ks=kr lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkr lq/kkj.kk-

okgrwd] laizs’k.k] LokLF; o “kS{kf.kd lqfo/kkae/;s lq/kkj.kk-

O;kikjkr ok<] O;kikj O;olk; o lsok {ks=kr jkstxkjkr ok<]

Lkek&vkfFkZd i;kZoj.kkoj ,dq.k izHkko Qk;ns”hkj jkg.kkj vkgs-

esllZ flax Qsjks vYkkW;t ps izca/kd dq”ky o vd q”ky oxkZrhy jkstxkjk

dfjrk LFkkfud yksdkauk izk/kkU; ns.;kps izLrkfor vkgs-

i;kZoj.kh; ifj{k.k vkjk[kGk

esllZ flax Qsjks vykW;t P;k izLrkfor izdYike/;s izLFkkfir dsysY;k izn q’k.k

fu;a=.k midj.kkP;k ;ksX;rsps eqY;ekiu dj.Ókdfjrk i;kZoj.kkRed ifj{k.k

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 18

dk;ZØe egÙoiw.kZ vkgs- izLrkfor izdYi eWfXut Mk;vkWDlkbM] eWfXut vkWDlkbM]

o Qsjks vykW;t ¼FkekZbV izfØ;s }kjk½ cufo.;kdfjrk vkgs- ifj{k.k LFkGkalg

i;kZoj.kkrhy ?kVdkaps uequk ladyu o fo”ys’k.k dsanzh; iznq’k.k fu;a=.k eaMGkP;k

ekxZn”kZuk vuqlkj dj.Ókr ;sbZy-

esllZ flax Qsjks vykW;t }kjs izLrkfor izdYike/ks iznq’k.kkP;k ikrGhps eqY;ekiu

MOEF&CC }kjs ekU;rk izkIr iz;ksx”kkGsP;k ek/;ekus fu;fer vk/kkjkoj dj.;kr

;sbZy- R;keqGs vH;kl {ks+=krhy i;kZoj.kkrhy iznq’kdkaph ekfgrh feGfo.Ókdfjrk

i;kZoj.kkRed funZs”kdkaph fu;fer iMRkkG.kh dj.ks vko”;d vkgs-

iMrkG.khps mn~ns”k

uohu fodklk lkscr izHkko eqY;ekiu vH;klkP;k ifj.kkekps rif”kyokj

iMrkG.kh dj.ks

xaHkhj Eg.kwu T;k izHkkokaph vksG[k dj.Ókkr vkyh R;k ?kVdkaP;k fn”ksus

ekxksok ?ks.ks-

fu;a=.k mik; ;kstukaP;k dk;Z {kersph rikl.kh o eqY;ekiu dj.ks-

izLrkfor miØekeqGs gks.kkjs vk?kkr eqY;kadu vH;klke/;s vk<Gys izHkko ts

fparktud ukgh R;k O;frfjDr uohu ?kVd lqfuf”pr dj.ks

fodklk lacf/kr ?ks.Ókr vkysys x`ghrds rikl.ks o vko”Ód mik; ;kstuk

izkjaHk dj.Ókps fopyu “kks/kwu dk<.ks-

xq.kfo”ks’k T;kaph fu;fer ifj{k.k vko”Ódrk vkgs- [kkyh uewn dsys vkgs-

ok;q xq.koÙkk

ik.kh o lkaMik.kh xq.koÙkk

/ouh ikrGh

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 19

Ek`nk xq.koÙkk

i;kZoj.k O;oLFkkiu ;kstuk

ok;q mRltZu

ok;q iznq’k.kkps L=ksr dPpkeky gkrkG.kh iz.kkyh] lkexzh okgrwd] izfØ;k

midj.kke/;s dPpk eky Hkj.ks bR;kfn vkgsr- ¶YÓw xWlps ;ksXÓ izdkjs viLdj.k

gks.Ókdfjrk 30eh- P;k i;kZIr maphoj fpeuh izLrkfor vkgs- ok;q mRltZu fu;af=r

dj.Ókdfjrk [kkyhy i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstusph veyctko.kh dj.Ókr ;sbZy-

/kwj fu;a=fr dj.Ókdfjrk izfØ;k ;kstuk

HkV~VhP;k oj fLFkr dWukWih gwM P;k }kjs HkV~Vh iklwu fu?k.kkjk /kwj laxzfgr

dsyk tkbZy o ckgsj dk<.Ókdfjrk lkj[;k dGk vlysyh MS uGh

tksM.Ókr ;sbZy-

fpe.kh uarj cWx fQYVj clfo.Ókr ;srhy-

lkexzh fjdkes dj.;kP;k izfØ;sr] eky okgrqdhP;k {ks=kr gks.kkÚ;k mM.kkÚ;k

mRltZukyk iq.kZi.ks vkoj.kklfgr fu;af=r dj.Ókr ;sbZy-

jk’Vªh; ifjos”kh ok;q xq.koÙkk izek.kd lkscr vuqikyukps izfrosnu lqfuf”pr

dj.Ókdfjrk fu;fer vk/kkjkoj ifjos”kh ok;q xq.koÙkk rikl.kh dj.;kr

;sbZy- dkj[kkU;kPÓk ifjljkr ifjos”kh ok;q xq.koÙkk CPCB us fnysY;k

izek.kkis{kk vf/kd ul.kkj (PM10 100g/m3, PM2.560g/m

3 SO2 80g/m

3, NOx

80g/m3 and CO 04g/m

3)

ok;q xq.koÙkk rikl.khph okjaokjrk jkT; iznq’k.k fu;a=.k eaMGk}kjs ekU;rk

izkIr eqn~nîkkuqlkj jkfgy o vgoky vuqikyukpk Hkkx Eg.kwu tek dj.;kr

;sbZy o R;kph uksan BsoY;k tkbZy-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 20

fpeUkhph fu;fer rikl.kh dsyh tkbZy- izdYikiklwu gks.kkÚ;k loZ mRltZu

CPCB/ jkT; iznq’k.k fu;a=.k eaMGkus izLrqr izek.kkr feGfo.;kdfjrk fu;af=r

dsY;k tkbZy-

Lojfyax ef”ku o nzo vksr.;kP;k uGh lg ViP;k ek/;ekus Hkêh iklwu

fu?k.kkjs /kqj ljG ckgsj dk<.;kr ;sbZy-

i;kZoj.k LoPN o vkjksX;nk;d Bso.;kdfjrk mM.kkjs mRltZu o ok;q iznq’kd

fu;af=r dj.;kdfjrk gfjr iV~Vk ok<fo.;kr ;sbZy-

ty i;kZoj.k

f>fxax izfØ;siklwu la;a= izfØ;s njE;ku lkaMik.kh r;kj gksbZy- ;k izfØ;s

}kjs r;kj gks.kkjs lkaMik.kh lsVfyax Vkdhe/ks ijr izfØ;kÑr dsys tkbZy

vkf.k izfØ;se/ks R;kpk ijr okij dsY;k tkbZy-

1-5 ?ku eh izfr fnol lkaMik.kh r;kj gksbZy ts MIDC P;k lkaMik.kh

tkGÓkP;k ek/;ekus fuLlkfjr dj.Ókdfjrk lksd fiV vlysY;k lsIVhd

V¡dP;k ek/;ekus fuLlkfjr dsY;k tkbZy

/ofu i;kZoj.k

daiukeqGs gks.kkjh froz /ofu VkG.Ókdfjrk fofo/k fBdk.kh iWfMax iqjfo.Ókr

;sbZy-

fu;fer ns[kjs[kh O;frfjDr /ofu mRiUUk gks.kkÚ;k ;qfuV e/;s dke dj.kkÚ;k

deZpkÚ;kdfjrk oS;fDrd b;j IYkWx@eQph f”kQkjl dj.Ókr ;sbZy-

loZ [kqY;k midj.kkauk ;ksXÓ vkoj.k] foHkktukph jpuk dj.Ókr ;sbZy-

buysV vkf.k vkÅVysV iqjfo.Ókr ;srhy ts ;ksXÓ vk[k.Ókr o r;kj

dj.Ókr lksih vlrhy-

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 21

loZ fQj.kkÚ;k lk/kukauk ;ksX; izdkjs oax.k dsys tkbZy vkf.k “kD; rso<s /ofu

izlkj.k deh dj.;kdfjrk vkoj.k iqjfo.;kr ;srhy-

m’ekpk rksVk VkG.Ókdfjrk foHkktd iqjfo.Ókr ;srhy o /ofu {ki.kkdfjrk

oS;fDrd lk/k.ks iqjfo.Ókr ;srhy-

tfeu i;kZoj.k

iznw’k.k fu;a=.k mik; ;kstus O;frfjDr izca/kdkus ,dw.k laikfnr {ks=kP;k 33

VDds is{kk vf/kd {ks= gfjriV~Vk Eg.kwu fodflr dj.ÓkP;k fuf”pr dsys

vkgs- o`{kkjksi.k njE;ku ifjn`”Ó izdkj fopkjd ?ksrhy

?kudpjk O;oLFkkiu ;kstuk

izfØ;sdfjrk mPp rkikph vko”Ódrk vkgs o R;kr izR;sd efgU;kr cny

dj.Ókr ;sbZy

FkekZbV izfØ;s}kjk /kkrweGhpk ?kudpjk 520 TPA brdk r;kj gksbZy-

?kudpjk /kksdknk;d o fo’kkjh vl.kkj ukgh-

vf/kÑr O;Drh iklwu vko”Ód rh ekU;rk izkIr dsY;k uarj /kkrqeGh

?kudpÚ;kapk okij izdYi ifjljkrhy toGiklP;k xkokrhy jLrs

Hkj.Ókdfjrk vkf.k lhek fHkar cka/kdke dj.Ókdfjrk dsY;k tkbZy-

fufeZr gks.kkjh ¶YkkW; vW”k foVk r;kj dj.Ókr ijr okij.Ókr ;sbZy-

lkekftd & vkfFkZd i;kZoj.k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t {ks=kP;k laiw.kZ lkekftd vkf.k vkfFkZd fodkl dj.Ókl

djkjcn~/k jkfgy izdYikarxZr LFkkfud ifjljkrhy toGikl 40 jkstxkj ns.Ókr

;sbZy- izLrkfor miØekeqGs fuekZ.k gks.kkÚ;k izfrdqy izHkkokauk “kefo.Ókdfjrk o

LFkkfud yksdkae/khy vk”kadk deh izdYikpk lqjGhr izkjaHk o izdYi dk;Zjr

eWfXut vkWDlkbM] eWfXut Mk; vkWDlkbM o Qsjks vykW;tP;k mRiknukdfjrk EIA/EMP

dk;Zdkjh lkjka”k

esllZ flax Qsjks vYkkW;t 22

Bso.Ókdfjrk izHkko”kkyh i;kZoj.kh; O;oLFkkiu ;kstuk (EMP) r;kj dj.ks vko”Ód

vkgs- R;kdfjrk [kkyhy izek.ks lq>ko Bso.Ókr vkys vkgs-

izdYi vf/kdkÚ;kauh LFkkfud yksdka”kh fu;fer laidZ izLFkkfir dj.ks]

LFkkfud ;qodkauk jkstxkjkph la/kh miyC/k d:u ns.ks-+

izdYi vf/kdkÚ;kus i;kZoj.kh; O;oLFkkiusoj fu;fer i;kZoj.kh ?kMkeksMh

dk;ZØe ?ks.ks-

jkstxkjkP;k la/kh gk ekx.khpk egRoiw.kZ ?kVd vkgs] LFkkfud yksdkquk R;kaP;k

“kS{kf.kd ik=rsuqlkj jkstxkj ns.ks-

izdYi vf/kdkÚ;k}kjs ?ks.Ókr ;s.kkÚ;k lkekftd dY;k.k ;kstuk ikj

ikM.Ókdfjrk LFkkfud iz”kklu] xzke iapk;r] xV fodkl vf/kdkjh gÓkaP;k”kh

;ksXÓ lgdk;kZdfjrk leUo; lk/k.ks-

O;oLkk;kfo’k;d lqj{kk o vkjksXÓ O;oLFkkiu

esllZ flax Qsjks vykW;t }kjs QWDVjh dk;nÓkraxZRk loZ vko”Ód rjrwnh iqjfo.Ókr

;srhy- loZ OkS;fDRkd lqj{kk lk/kus tls lqj{kk tqrs] gsYesV o x.kos”k ns.Ókr izR;sd

depkÚ;kauk R;kaP;k dk;ZizdkjkP;k vk/kkjs ns.Ókr ;srhy-