DNI I ŚWIĘTA MIĘDZYNARODOWE

ROK 2017 OGŁOSZONY ZOSTAŁ przez Sejm RP jako :

ROK WISŁY, Sejm RP podjął uchwałę, w sprawie ustanowienia roku 2017 rokiem Rzeki Wisły, oddając hołd pokoleniom Polaków, którzy dzięki Wiśle i w oparciu o nią budowali tożsamość i potęgę Państwa Polskiego. ROK Joseph Conrada – Korzeniowskiego, Sejm zdecydował o ustanowieniu pisarza patronem 2017 roku zaznaczając, że jego dorobek, powstający pod wpływem literatury polskich romantyków, zawiera uniwersalne wartości moralne i etyczne.

ROK Marszałka Józefa Piłsudskiego, w uznaniu jego wielkich zasług dla Polski oraz w związku ze zbliżającym się stuleciem odzyskania niepodległości.

ROK Adama Chmielowskiego – Święty Brat Albert - został ustanowiony przez Sejm patronem 2017 r. w uznaniu jego wybitnych zasług w działalności niepodległościowej oraz na polu pracy społecznej i artystycznej ROK Tadeusza Kościuszki, przywódcy ogólnonarodowego powstania zwanego insurekcją kościuszkowską, obrońcy Konstytucji 3 Maja, uczestnika walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

ROK 2017 ogłoszony został przez Senat RP jako :

ROK Tadeusza Kościuszki, obrońcy Konstytucji 3 Maja, naczelnika insurekcji z 1794 roku, uczestnika walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

ROK generała Józefa Hallera, jednego z najwybitniejszych polskich dowódców i polityków związanych z obozem narodowym i chrześcijańsko- demokratycznym

ROK Władysława Biegańskiego, wybitnego lekarza, badacza, etyka i społecznika. Uczynił z częstochowskiego szpitala ośrodek naukowy. W ciągu 35 lat w Częstochowie ogłosił drukiem 135 prac w dziedzinie medycyny i filozofii. Był prekursorem kilku dziedzin medycyny – w tym neurologii, kardiologii i ortopedii. Popularyzował oświatę sanitarną, w szczególności zasady higieny

1

ROK Władysława Raczkiewicza, jednego z najwybitniejszych polityków pierwszej połowy XX wieku. Uczestnik walk w I wojnie światowej i walk z bolszewikami. Sprawował urząd prezydenta RP na uchodźstwie.

ROK Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej – Królowej Korony Polskiej. Senatorowie wyrazili przekonanie, że przywołanie koronacji Matki Bożej Częstochowskiej z roku 1717 będzie znaczącym wkładem w propagowanie patriotycznej i religijnej tradycji, lekcją polskiego dziedzictwa, szczególnie dla młodego pokolenia

POLSKIE ROCZNICE OBCHODZONE POD AUSPICJAMI UNESCO NA ROK 2017

Rok Tadeusza Kościuszki, generała, naczelnika Powstania Kościuszkowskiego, uczestnika walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

Rok Ludwika Zamenhofa, twórcy międzynarodowego języka esperanto

2

STYCZEŃ

POLSKA

550/ 1 I 1467 - Ur. Zygmunt I Stary, król Polski od 1506 roku (zm.1. IV 1548)125/ 1 I 1892 - Ur. Artur Rodziński, dyrygent, od 1926 r. mieszkał w USA, dyrygował orkiestrami w Filadelfii, Cleveland i Chicago (zm. 27 XI 1958)100/ 1 I 1917 - Ur. Erwin Axer, reżyser teatralny, wieloletni dyrektor Teatru Współczesnego w Warszawie (zm.5 VIII 2012) 95/ 1 I 1922 - Ur. Andrzej Hiolski, śpiewak operowy – tenor (zm.26 II 2000) 95/ 1 I 1922 - Ur. Marek Edelman, lekarz, uczestnik Powstania w getcie warszawskim i Powstania warszawskiego, działacz polityczny i społeczny pochodzenia żydowskiego (zm. 2 X 2009)265/ 2 I 1752 - Ur. Franciszek Zabłocki, poeta, komediopisarz, tłumacz, ksiądz katolicki, wolnomularz (zm.10 IX 1821) 110/ 2 I 1907 - Ur. Tadeusz Żenczykowski, organizator i szef Akcji „N”, żołnierz ZSP-ZWZ-AK, redaktor i wicedyrektor polskiej sekcji Radia „Wolna Europa” Kawaler Orderu Orła Białego (zm. 30 III 1997) 95/ 2 I 1922 - Ur. Konstanty Jeleński, pisarz, krytyk literacki, współredaktor paryskiej „Kultury” (zm. w Paryżu 4 V 1987)120/ 3 I 1897 - Ur. Pola Negri (właśc.Apolonia Chałupiec), aktorka filmowa, gwiazda kina światowego w latach dwudziestych (zm. w USA 2 VIII 1987) 80/ 3 I 1937 - Ur. Zygmunt Konieczny, kompozytor piosenki literackiej, muzyki teatralnej i muzyki filmowej 70/ 3 I 1947 - Ur. Adam Myjak, rzeźbiarz, medalier i pedagog, profesor zwyczajny i rektor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie 105/ 4 I 1912 - Ur. Henryk Panas, pisarz, autor sztuk scenicznych (zm. 11 IX 1985) 80/ 4 I 1937 - Ur. Mariusz Walter, dziennikarz, reżyser telewizyjny, organizator i szef telewizji komercyjnej TVN 60/ 4 I 1957 - Zm. Leonard Podhorski-Okołów, poeta, tłumacz, krytyk literacki (ur. 21 XII 1891) 90/ 5 I 1927 - Ur. Władysław Ślesicki, reżyser filmowy, twórca filmów dokumentalnych (zm. 9 XII 2008)

3

110/ 6 I 1907 - Zm. Jan Stanisławski, malarz, wykładowca sztuki, inicjator i członek różnych ugrupowań artystycznych, jeden z głównych przedstawicieli polskiego modernizmu (ur.24 VI 1860)225/ 7 I 1792 - Ur. Henryk Marconi, polski architekt pochodzenia włoskiego, przedstawiciel klasycyzmu, jeden z najwybitniejszych polskich architektów pierwszej połowy XIX wieku, projektant Hotelu Europejskiego w Warszawie (zm.21 XI 1863) 135/ 7 I 1882 - Zm. Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta i przedsiębiorca, wynalazca lampy naftowej, pionier przemysły naftowego w Europie (ur. 8 III 1822) 85/ 7 I 1932 - Ur. Henryk Bardijewski, prozaik, satyryk, autor sztuk scenicznych i słuchowisk oraz tekstów do kabaretów 70/ 8 I 1947 - Zm. Tadeusz Kutrzeba, generał, dowódca armii „Poznań” i „Pomorze” podczas bitwy nad Bzurą we wrześniu 1939 r. (ur. 15 IV 1885) 55/ 8 I 1962 - Ukazał się pierwszy numer „Zeszytów Historycznych”, wydawanych przez Instytut Literacki w Paryżu 50/ 8 I 1967 - Zg. tragicznie Zbigniew Cybulski, aktor teatralny i filmowy, uważany za jednego z najwybitniejszych aktorów powojennej Polski (ur. 3 XI 1927) 220/ 9 I 1797 - Z inicjatywy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego utworzono we Włoszech Legiony Polskie110/ 9 I 1907 - Ur. Feliks Konarski, poeta, pisarz, aktor, pieśniarz (zm. w Chicago 9 VIII 1991)125/ 10 I 1892 - Ur. Melchior Wańkowicz, pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta (zm. 10 IX 1974) 110/ 10 I 1907 - Ur. Seweryn Pollak, poeta, eseista, tłumacz poezji rosyjskiej (zm.23 XII 1987) 50/ 11 I 1967 - Zm. Arnold Szyfman, reżyser teatralny, twórca i wieloletni dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie (ur. 23 XI 1882)135/ 15 I 1882 - Ur. Florian Znaniecki, socjolog, przedstawiciel socjologii humanistycznej (zm. 23 III 1958)110/ 15 I 1907 - Ur. Janusz Kusociński, lekkoatleta, olimpijczyk (zg. rozstrzelany przez hitlerowców w Palmirach 21 VI 1940)285/ 17 I 1732 - Ur. Stanisław August Poniatowski, ostatni król Polski, współtwórca Konstytucji 3 Maja 1791 roku (zm. w Sankt Petersburgu 12 II 1798) 70/ 17 I 1947 - Ur. Józef Baran, poeta, dziennikarz140/ 19 I 1887 - Ur. Karol Stryjeński, architekt, rzeźbiarz, działacz społeczny, dyrektor Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem (zm. 21 XII 1932)

4

95/ 19 I 1922 - Ur. Jerzy Kawalerowicz, reżyser i scenarzysta ormiańskiego pochodzenia (zm.27 XII 2007) 20/ 20 I 1992 - Zm. Wiktor Ostrowski, taternik, alpinista, podróżnik, żołnierz bitwy pod Monte Cassino (ur. 16 VI 1905)135/ 21 I 1882 - Ur. Józef Tadeusz Makowski, malarz (zm. 1 XI 1932)105/ 21 I 1912 - Ur. Alfred Szklarski, pisarz , twórca cyklu powieści o przygodach Tomka Wilmowskiego (zm. 9 IV 1992)140/ 22 I 1877 - Ur. Bolesław Leśmian, poeta, czołowy przedstawiciel literatury międzywojennej (zm. 7 XI 1937)105/ 25 I 1912 - Ur. Marian Brandys, pisarz, twórca reportaży literackich, dokumentalnych opowieści historycznych (zm. 20 XI 1998) 20/ 26 I 1997 - Zm. Mira Zimińska-Sygietyńska, aktorka, piosenkarka, współzałożycielka Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze” (ur. 22 II 1901)330/ 28 I 1687 - Zm. Jan Heweliusz, astronom, w 1640 roku założył w Gdańsku obserwatorium astronomiczne, opracował mapy Księżyca (ur. 28 I 1611)130/ 28 I 1887 - Ur. Artur Rubinstein, pianista, od 1906 roku przebywał za granicą, propagator muzyki polskiej (zm. 20 XII 1982) 90/ 28 I 1927 - Ur. Maria Łopatkowa, pedagog, założycielka Towarzystwa Pomocy Młodzieży i Komitetu Ochrony Praw Dziecka 50/ 29 I 1967 - Zm. Adam Grzymała-Siedlecki, krytyk literacki i teatralny, dramatopisarz, tłumacz, prozaik, reżyser (ur. 29 I 1876)150/ 31 I 1867 - Ur. Mariusz Zaruski, generał, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (zm. 8 IV 1941 w więzieniu radzieckim w Chersoniu)

ŚWIAT

75/ 1 I 1942 - Podpisanie w Waszyngtonie przez przedstawicieli 26 państw Deklaracji Narodów Zjednoczonych zobowiązującej do walki z faszyzmem125/ 3 I 1892 - Ur. John Ronald Reuel Tolkien, pisarz angielski, twórca m.in. trylogii „Władca pierścieni” (zm. 2 IX 1973)120/ 3 I 1897 - Ur. Pola Negri, właściwie Barbara Apolonia Chałupiec polska aktorka filmowa, międzynarodowa gwiazda kina niemego (zm. 3 VIII 1987) 45/ 3 I 1972 - Zm. Frans Masereel, belgijski malarz, grafik, jeden z twórców nowoczesnego drzeworytu (ur. 30 VII 1889)

5

160/ 4 I 1857 - Ur. Emile Cohl, francuski karykaturzysta, pionier filmu rysunkowego i kukiełkowego (zm. 20 I 1938) 85/ 5 I 1932 - Ur. Umberto Eco, włoski semiolog, filozof, bibliofil i mediewista, powieściopisarz, autor felietonów i esejów (zm. 19 II 2016) 75/ 5 I 1942 - Ur. Maurizzio Pollini, włoski pianista i dyrygent, zwycięzca VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina 605/ 6 I 1412 - Ur. Joanna d’Arc, znana także jako Dziewica Orleańska – francuska bohaterka narodowa, święta Kościoła katolickiego, patronka Francji (spalona na stosie 30 V 1431) 195/ 6 I 1822 - Ur. Heinrich Schliemann, niemiecki archeolog-amator, odkrywca Troi, Myken i Tirynsu (zm. 26 XII 1890)165/ 6 I 1852 - Zm. Louis Braille, francuski twórca alfabetu dla niewidomych, nazwanego później alfabetem Braille’a, organista (ur. 4 I 1809)375/ 8 I 1642 - Zm. Galileusz (właśc. Galileo Galilei), włoski fizyk, astronom, filozof, odkrył prawa ruchu wahadła, zastosował lunetę do obserwacji astronomicznych (ur. 15 II 1564)115/ 9 I 1902 - Ur. Josemaria Escriva de Balaguer, hiszpański duchowny, założył w 1928 r. w Madrycie organizację „Opus Dei”, beatyfikowany w 1992 r. (zm. 26 VI 1975) 60/ 10 I 1957 - Zm. Gabriela Mistral, chilijska pisarka, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1945 roku (ur. 7 IV 1889)275/ 14 I 1742 - Zm. Edmond Halley, angielski astronom i matematyk. Odkrył ruchy własne gwiazd oraz istnienie eliptycznych orbit kometarnych, przepowiadając powrót komety znanej dziś jako kometa Halleya (ur. 8 XI 1656)150/ 14 I 1867 - Zm. Jean Auguste Dominique Ingres, francuski malarz historyczny i portrecista, jeden z najwybitniejszych artystów francuskich XIX wieku (ur. 29 VIII 1780)395/ 15 I 1622 - Ur. Moliere (właśc. Jean Baptiste Poquelin), francuski komediopisarz, aktor, dyrektor teatru (zm. 17 II 1673) 60/ 16 I 1957 - Zm. Arturo Toscanini, amerykański dyrygent włoskiego pochodzenia, kierował m.in. : mediolańską Opera La Scala i nowojorską Metropolitan Opera (ur. 25 III 1867)150/ 18 I 1867 - Ur. Ruben Dario (właśc. Felix Ruben Garcia y Sarmiento), nikaraguański pisarz tworzący w języku hiszpańskim, dziennikarz i dyplomata. Był ojcem modernizmu w literaturze iberoamerykańskiej (zm.6 II 1916)135/ 18 I 1882 - Ur. Alexander Milne, angielski pisarz, autor książek dla dzieci, m.in. o Kubusiu Puchatku (zm. 31 I 1956)

6

40/ 18 I 1977 - Zm. Carl Zuckmayer, dramatopisarz i prozaik niemiecki (ur. 27 XII 1896) 30/ 18 I 1987 - Zm.. Renato Guttuso, włoski malarz, grafik i krytyk sztuki (ur. 26 XII 1911))185/ 23 I 1832 - Ur. Edouard Manet, francuski malarz, grafik, twórca scen rodzajowych, portretów i martwych natur (zm. 30 IV 1883) 70/ 23 I 1947 - Zm. Pierre Bonnard, francuski malarz, grafik (ur. 3 X 1867)285/ 24 I 1732 - Ur. Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais, francuski komediopisarz (zm. 18 V 1799)135/ 25 I 1882 - Ur. Adelina Virginia Woolf, brytyjska pisarka, krytyk literacki angielska pisarka i feministka, uważana za jedną z czołowych postaci literatury modernistycznej XX wieku (zm. 28 III 1941)185/ 27 I 1832 - Ur. Lewis Carroll (właśc. Charles Dodgson), angielski matematyk, pisarz, twórca powieści “Przygody Alicji w krainie Czarów”(zm. 14 I 1898) 15/ 28 I 2002 - Zm. Astrid Lindgren, szwedzka pisarka, autorka książek dla dzieci (ur. 14 XI 1907)105/ 28 I 1912 - Ur. Jackson Pollock, malarz amerykański, przedstawiciel ekspresjonizmu abstrakcyjnego (zm.11 VIII 1956)365/ 30 I 1652 - Zm. Georges de La Tour, malarz francuski okresu baroku (ur. 1 III 1593)220/ 31 I 1797 - Ur. Franz Schubert, austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce. (zm. 19 XI 1828)

LUTY

POLSKA

75/ 3 II 1942 - W Londynie powołano Radę Narodową – polski parlament emigracyjny, organ opiniodawczy i doradczy rządu emigracyjnego (została rozwiązana w lipcu 1945 roku) 60/ 4 II 1957 - Zm. Manfred Kridl, historyk i teoretyk literatury (ur. 11 X 1882) 80/ 6 II 1937 - Ur. Wiesław Ochman, śpiewak operowy – tenor 340/ 7 II 1677 - Zm. Jeremiasz Falck, gdański miedziorytnik, wykonawca portretów, ilustracji książek, rycin o treści religijnej, mitologicznej i alegorycznej (ur. 1609)140/ 7 II 1877 - Ur. Feliks Nowowiejski, organista, kompozytor i dyrygent (zm.18 I 1946)

7

95/ 8 II 1922 - Ur. Tadeusz Gajcy, poeta, żołnierz AK, poległ w Powstaniu Warszawskim 16 VIII 1944) 30/ 8 II 1987 - Zm. Papusza (właśc. Bronisława Wajs), pierwsza znana poetka cygańska (ur. 17 VIII 1908)110/ 10 II 1907 - Ur. Stefan Świeżawski, historyk, filozof (zm. 18 V 2004) 55/ 10 II 1962 - Zm. Władysław Broniewski, poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej (ur. 17 XII 1897) 45/ 11 II 1972 - Zm. Marian Hemar, poeta, satyryk, tworzący po 1945 roku na emigracji (ur. 6 IV 1901)115/ 13 II 1902 - Ur. Stanisław Maria Saliński, pisarz ( zm. 15 X 1969) 75/ 14 II 1942 - Organizacja konspiracyjna Związek Wali Zbrojnej rozkazem gen. Władysława Sikorskiego została przekształcona w Armię Krajową i rozwiązana 19 I 1945 roku rozkazem gen. Leopolda Okulickiego ps. „Niedźwiadek”260/ 16 II 1757 - Ur. Julian Ursyn Niemcewicz, dramaturg, powieściopisarz, poeta, działacz polityczny i społeczny, poseł Sejmu Wielkiego (zm.21 V 1841)120/ 16 II 1897 - Ur. Jan Cybis, malarz, profesor warszawskiej ASP (zm.13 XII 1972)110/ 17 II 1907 - Ur. Jan Brzeski, grafik, malarz, ilustrator książek (zm. 2 X 1957) 50/ 17 II 1967 - Zm. Jan Wiktor, pisarz, publicysta (ur. 1 XI 1890)205/ 19 II 1812 - Ur. Zygmunt Krasiński, poeta, dramatopisarz, jeden z trójcy wieszczów, największych poetów polskiego romantyzmu (zm.23 II 1859)105/ 19 II 1912 - Ur. Adolf Rudnicki, pisarz, prozaik, eseista ( zm. 14 XI 1990) 95/ 19 II 1922 - Ur. Władysław Bartoszewski, pisarz, polityk, minister spraw zagranicznych (zm. 24 IV 2015) 85/ 22 II 1932 - Ur. Anka Kowalska, pisarka, współzałożycielka KOR (zm. 29 VI 2008)130/ 25 II 1887 - Ur. Stefan Grabiński (pseud.: Stefan Żalny), powieściopisarz, dramaturg (zm. 12 XI 1936)110/ 25 II 1907 - Ur. Antoni Gołubiew, pisarz, eseista (zm.27 VI 1979)195/ 27 II 1822 - Ur. Teofil Lenartowicz, etnograf, rzeźbiarz, konspirator i poeta romantyczny (zm. we Florencji 3 II 1893) 35/ 27 II 1982 - Zm. Maria Kownacka, autorka książek dla dzieci i młodzieży (ur. 11 IX 1894)205/ 28 II 1812 - Zm. Hugo Kołłątaj, pisarz, filozof, działacz polityczny i społeczny, współautor Konstytucji 3 Maja 1791 roku (ur. 1 IV 1750)

8

ŚWIAT

115/ 1 II 1902 - Ur. James Longston Hughes, amerykański poeta, powieściopisarz, autor sztuk scenicznych, nowelista i felietonista (zm. 22 V 1967) 110/ 1 II 1907 - Ur. Sandor Veress, węgierski kompozytor, profesor konserwatorium w Budapeszcie r (zm. 4 III 1992) 135/ 2 II 1882 - Ur. James Joyce, irlandzki pisarz tworzący w języku angielskim, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX wieku (zm.13 I 1941)110/ 2 II 1907 - Zm. Dymitr Mendelejew, rosyjski chemik, twórca okresowego układu pierwiastków (ur. 8 II 1834) 25/ 2 II 1987 - Zm. Alistair MacLean, pisarz szkocki, autor powieści sensacyjnych i kryminalnych (ur. 21 IV 1922) 20/ 4 II 1997 - Zm. Bohumil Hrabal, czeski pisarz, uważany za znaczącego twórcę światowej literatury XX wieku (ur. 28 III 1914)205/ 7 II 1812 - Ur. Karol Dickens, angielski pisarz, uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela powieści społeczno- obyczajowej w drugiej połowie XIX w (zm.9 VI 1870) 25/ 9 II 1992 - Zm. Alex Haley, amerykański pisarz, laureat Nagrody Pulitzera w 1977 roku (ur. 11 VIII 1921)180/ 10 II 1837 - Zm. Aleksander Puszkin, rosyjski poeta, najwybitniejszy przedstawiciel romantyzmu rosyjskiego (ur. 6 VI 1799) 85/ 10 II 1932 - Zm. Edgar Wallace, brytyjski pisarz, twórca powieści sensacyjnych i kryminalnych (ur. 1 IV 1875)170/ 11 II 1847 - Ur. Thomas Edison, amerykański fizyk – samouk, wynalazca fonografu, żarówki elektrycznej, kineskopu (zm. 18 X 1931)160/ 15 II 1857 - Zm. Michał Glinka, rosyjski kompozytor, twórca narodowej szkoły w muzyce rosyjskiej (ur. 1 VI 1804)110/ 16 II 1907 - Zm. Giosue Carducci, poeta, krytyk włoski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1906 r. (ur. 27 VII 1835)105/ 16 II 1917 - Zm. Octave Mirbeau, francuski pisarz, dramaturg, krytyk sztuki (ur. 16 II 1848)140/ 17 II 1877 - Ur. Andre Maginot, francuski polityk, inicjator budowy fortyfikacji obronnych na północno-wschodniej granicy Francji (zm. 7 I 1932) 50/ 18 II 1967 - Zm. Robert Oppenheimer, amerykański fizyk, twórca bomby atomowej (ur. 22 IV 1904)

9

65/ 19 II 1952 - Zm. Knut Hamsun, norweski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1920 roku (ur. 4 VIII 1859)340/ 21 II 1677 - Zm. Baruch Spinoza, filozof niderlandzki zaliczany do grona największych myślicieli żydowskich, autor dzieła „Etyka” (ur. 24 XI 1632) 285/ 22 II 1732 - Ur. Jerzy Waszyngton, amerykański generał i polityk, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (zm.14 XII 1799)160/ 22 II 1857 - Ur. Robert Stephenson Baden-Powell, brytyjski wojskowy, generał porucznik, pisarz, twórca i założyciel skautingu (zm.8 I 1941) 505/ 22 II 1512 - Zm. Amerigo Vespucci, włoski kupiec, nawigator, podróżnik morski i kartograf, tercjarz franciszkański, od jego imienia wywodzi się nazwa kontynentu amerykańskiego (ur. 9 III 1454) 30/ 22 II 1987 - Zm. Andy Warhol, amerykański grafik, jeden z głównych przedstawicieli pop-artu (ur. 6 VIII 1928)225/ 23 II 1792 - Zm. Joshua Reynolds, angielski malarz, wybitny portrecista, jeden z założycieli i pierwszy przewodniczący Królewskiej Akademii Sztuk (ur. 16 VII 1723)310/ 25 II 1707 - Ur. Carlo Goldoni, włoski komediopisarz związany z Wenecją, z zawodu prawnik (zm. 7 I 1793)175/ 25 II 1842 - Ur. Karol May, powieściopisarz niemiecki, znany głównie z powieści przygodowych o Dzikim Zachodzie (zm. 30 III 1912) 100/ 25 II 1917 - Ur. Anthony Burgess, brytyjski pisarz, autor m.in. „Mechanicznej pomarańczy” (zm. 22 XI 1993)215/ 26 II 1802 - Ur. Victor Hugo, francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk (zm. 22 V 1885)115/ 26 II 1902 - Ur. Paul Vercors, francuski pisarz (zm.11 VI 1991)210/ 27 II 1807 - Ur. Henry W. Longfellow, amerykański poeta, filolog, tłumacz, nazywany "królem poezji amerykańskie (zm. 24 III 1882)130/ 27 II 1887 - Zm. Aleksander Borodin, rosyjski kompozytor (ur. 12 XI 1833)115/ 27 II 1902 - Ur. John Steinbeck, pisarz amerykański, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1962 roku (zm. 20 XII 1968)105/ 27 II 1912 - Ur. Lawrance Durrell, pisarz brytyjski (zm. 7 XI 1990)225/ 29 II 1792 - Ur. Gioacchino Rossini, włoski kompozytor (zm. 13 XI 1868)

10

MARZEC

POLSKA

115/ 1 III 1902 - Ur. Jan Wyka, poeta, prozaik (zm. 2 IX 1992)100/ 1 III 1917 - Ur. Bronisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, reportażysta (zm. 8 I 2010) 40/ 3 III 1977 - Polska ratyfikowała Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych145/ 3 III 1872 - Ur. Artur Markiewicz, malarz, litograf (zm. 23 X 1934)115/ 4 III 1902 - Ur. Jerzy Wolff, ksiądz rzymskokatolicki, malarz, grafik, krytyk sztuki (zm.7 XII 1985) 85/ 4 III 1932 - Ur. Ryszard Kapuściński, reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu” (zm. 23 I 2007)115/ 5 III 1902 - Ur. Tadeusz Manteuffel, historyk, mediewista, żołnierz AK, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Historii PAN (zm. 22 IX 1970) 70/ 5 III 1947 - Ur. Konstanty Andrzej Kulka, skrzypek wirtuoz, solista, kameralista, pedagog 20/ 7 III 1997 - Zm. Agnieszka Osiecka, poetka, autorka tekstów piosenek, pisarka, reżyser teatralny i telewizyjny, dziennikarka (ur. 9 X 1936)195/ 8 III 1822 - Ur. Ignacy Łukasiewicz, aptekarz, pionier przemysłu naftowego w Polsce, twórca lampy naftowej (zm. 7 I 1882)240/ 9 III 1777 - Ur. Aleksander Orłowski, malarz, grafik, rysownik, malował sceny rodzajowe i batalistyczne, pejzaże, portrety, karykatury (zm. 13 III 1832)165/ 9 III 1852 - Ur. Hieronim Derdowski, poeta kaszubski, humorysta, dziennikarz, wydawca prasy emigracyjnej w USA (zm. 13 VIII 1902) 95/ 9 III 1922 - Ur. Lechosław Marszałek, reżyser filmów animowanych m.in. „Przygody Reksia”’ „Przygody Bolka i Lolka” (zm. 26 III 1991)195/ 10 III 1822 - Zm. Józef Wybicki, współtwórca Legionów Dąbrowskiego, twórca polskiego hymnu narodowego (ur. 29 IX 1747)190/ 10 III 1827 - Ur. Józef Bliziński, dramaturg i komediopisarz pozytywistyczny (zm. 29 IV 1893) 75/ 11 III 1942 - Ur. Marek Kotański, psycholog – terapeuta, założyciel i przewodniczący Stowarzyszenia „Monar” (zm. 19 VIII 2002)

11

95/ 13 III 1922 - Ur. Józef Szajna, malarz, scenograf, twórca Teatru Studio w Warszawie (zm. 24 VI 2008) 85/ 15 III 1932 - Ur. Jerzy Hoffman, reżyser i scenarzysta filmowy 60/ 15 III 1957 - Pierwsza, powojenna polska wyprawa archeologiczna pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego wyruszyła do Egiptu210/ 17 III 1807 - Zm. Kazimierz Narbutt, pedagog, profesor kolegiów pijarskich i Collegium Nobilium, współtwórca programów nauczania Komisji Edukacji Narodowej (ur. 3 I 1738)185/ 17 III 1832 - W Paryżu utworzono Towarzystwo Demokratyczne Polskie, najliczniejszą demokratyczną organizację emigracyjną 75/ 18 III 1942 - Generał Władysław Anders rozpoczął ewakuację polskiej armii z ZSRR na Bliski Wschód475/ 19 III 1542 - Ur. Jan Zamoyski, kanclerz koronny, hetman, mąż stanu, założyciel Akademii Zamoyskiej (zm. 3 VI 1605) 220/ 19 III 1797 - Ur. Józef Korzeniowski, pisarz, pedagog, autor komedii i dramatów historycznych (zm. 17 IX 1863)130/ 19 III 1887 - Zm. Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, historyk, wydawca, działacz polityczny i społeczny, najpłodniejszy autor w historii literatury polskiej (ur. 28 VII 1812) 85/ 21 III 1932 - Ur. Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dramaturg i dziennikarz, należał do tzw. pokolenia "Współczesności", zaliczany do kręgu poetów wyklętych (zm. 15 XI 1957) 60/ 22 III 1957 - Ur. Jacek Kaczmarski, poeta, prozaik, piosenkarz (zm. 10 IV 2004) 60/ 23 III 1957 - Zm. Juliusz Kleiner, historyk literatury polskiej (ur. 24 IV 1886)155/ 25 III 1862 - Ur. Gabriel Korbut, historyk literatury polskiej, bibliograf (zm. 10 I 1936) 85/ 25 III 1932 - Ur. Wiesław Myśliwski, pisarz, dwukrotny laureat Nagrody Literackiej „Nike” 120/ 28 III 1897 - Ur. Klemens Rudnicki, generał, uczestnik bitwy pod Monte Cassino (zm. 12 VI 1992)140/ 29 III 1877 - Ur. Karol Frycz, scenograf, długoletni dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (zm. 30 VIII 1963) 80/ 29 III 1937 - Zm. Karol Szymanowski, kompozytor, pianista, pedagog i pisarz (ur. 3 X 1882)160/ 30 III 1857 - Ur. Gabriela Zapolska, aktorka, powieściopisarka i dramaturg (zm. 21 XII 1921)185/ 31 III 1832 - Zm. Antoni Brodowski, malarz, portrecista, twórca kompozycji mitologicznych i biblijnych (ur. 26 XII 1784)

12

125/ 31 III 1892 - Ur. Stanisław Maczek, generał, dowódca 1 Dywizji Pancernej, walczącej na Zachodzie (zm. 11 XII 1994)

ŚWIAT

100/ 1 III 1917 - Ur. Robert Traill Spence Lowell, poeta amerykański (zm.12 IX 1977)220/ 2 III 1797 - Zm. Horace Walpole, pisarz angielski, twórca romansu grozy (ur. 24 IX 1717) 75/ 2 III 1942 - Ur. John Irving, amerykański pisarz i scenarzysta filmowy, laureat Nagrody Akademii Filmowej 35/ 2 III 1982 - Zm. Philip Kindred Dick, amerykański pisarz science fiction, który miał znaczący wpływ na rozwój tego gatunku literackiego (ur. 16 XII 1928)170/ 3 III 1847 - Ur. Aleksander G. Bell, amerykański fizyk, wynalazca telefonu (zm. 2 VIII 1922)185/ 4 III 1832 - Zm. Jean Francois Champollion, francuski egiptolog, pierwszy odczytał hieroglificzne pismo egipskie (ur. 23 XII 1790)165/ 4 III 1852 - Zm. Mikołaj Gogol, rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i publicysta; klasyk literatury rosyjskiej (ur. 31 III 1809)380/ 5 III 1637 - Ur. Jan van der Heyden, malarz niderlandzki (zm. 12 IX 1712)190/ 5 III 1827 - Zm. Alessandro Volta, włoski fizyk, wynalazca, konstruktor, fizjolog, hrabia, tercjarz franciszkański zbudował m.in. ogniowo galwaniczne (ur. 18 II 1745) 95/ 5 III 1922 - Ur. Pier Paolo Pasolini, włoski pisarz, dramaturg, malarz, poeta, scenarzysta i reżyser filmowy (zm. 2 XI 1975)100/ 8 III 1917 - Zm. Ferdinand von Zeppelin, niemiecki generał, inżynier i konstruktor lotniczy, w 1900 roku zbudował pierwszy sterowiec o konstrukcji szkieletowe (ur. 8 VII 1838)110/ 9 III 1907 - Ur. Mircea Eliade, rumuński historyk religii, religioznawca, indolog, filozof kultury, a także eseista, pisarz i dyplomata (zm.22 IV 1986) 20/ 9 III 1997 - Zm. Masuo Ikeda, japoński grafik, ceramik, pisarz (ur. 23 II 1934) 90/ 10 III 1927 - Ur. Paul Wunderlich, niemiecki malarz, grafik, projektant sztuki użytkowej (zm. 6 VI 2010)175/ 15 III 1842 - Zm. Luigi Cherubini, włoski kompozytor, znany przede wszystkim z twórczości operowej i religijnej (ur. 14 IX 1760)

13

80/ 15 III 1937 - Zm. Howard Phillip Lovecraft, pisarz amerykański, autor fantasy i opowieści grozy, składających się na tzw. mitologię Cthulhu (ur. 20 VIII 1890) 85/ 18 III 1932 - Ur. John Hoyer Updike, amerykański pisarz i poeta (zm. 27 I 2009) 20/ 19 III 1997 - Zm. Willem De Kooning, amerykański malarz pochodzenia holenderskiego, jeden z głównych przedstawicieli ekspresjonizmu (ur. 24 IV 1904) 415/ 22 III 1602 - Zm. Agostino Carraci, włoski malarz i rytownik okresu wczesnego baroku, współzałożyciel Akademii Bolońskiej (ur. 16 VIII 1557)185/ 22 III 1832 - Zm. Johann Wolfgang von Goethe, niemiecki poeta, dramaturg, prozaik, uczony, polityk, wolnomularz (ur.28 VIII 1749)175/ 23 III 1842 - Zm. Stendhal (właśc. Henri Beyle), francuski pisarz romantyk, prekursor realizmu w literaturze, wolnomularz (ur. 23 I 1783)130/ 23 III 1887 - Ur. Juan Gris, malarz hiszpański, jeden z największych przedstawicieli kubizmu (zm. 11 V 1927)135/ 24 III 1882 - Niemiecki lekarz dr Robert Koch ogłosił wykrycie zarazka gruźlicy135/ 24 III 1882 - Zm. Henry W. Longfellow, amerykański poeta, przedstawiciel romantyzmu, nazywany "królem poezji amerykańskiej" (ur. 27 II 1807) 90/ 24 III 1927 - Ur. Martin Walser, pisarz niemiecki wypowiadający się otwarcie przeciw próbom odrodzenia faszyzmu150/ 25 III 1867 - Ur. Arturo Toscanini, dyrygent amerykański włoskiego pochodzenia (zm. 16 I 1957) 60/ 25 III 1957 - W Rzymie podpisano traktaty ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą – obecnie Unia Europejska190/ 26 III 1827 - Zm. Ludwig van Beethoven, kompozytor i pianista niemiecki, ostatni z tzw. klasyków wiedeńskich, a zarazem prekursor romantyzmu w muzyce, uznawany za jednego z największych twórców muzycznych wszech czasów (ur. XII 1770)125/ 26 III 1892 - Zm. Walt Whitman, amerykański poeta, uważany za jednego z prekursorów współczesnej literatury amerykańskiej (ur. 31 V 1819) 90/ 27 III 1927 - Ur. Mścisław Rostropowicz, rosyjski wiolonczelista, dyrygent (zm. 27 IV 2007) 75/ 27 III 1942 - Zm. Julio Gonzales, hiszpański rzeźbiarz, ceniony głównie za prace wykonane z kutego żelaza (ur. 21 IX 1876)

14

425/ 28 III 1592 - Ur. Jan Amos Komensky, czeski reformator oświaty, pedagog, twórca nowożytnej pedagogiki (zm. 15 XI 1670)105/ 30 III 1912 - Zm. Karol May, powieściopisarz niemiecki, znany głównie z powieści przygodowych o Dzikim Zachodzie (ur. 25 II 1842)290/ 31 III 1727 - Zm. Isaac Newton, angielski fizyk, matematyk, astronom, filozof, historyk, badacz Biblii i alchemik; odkrywca trzech zasad dynamiki (ur. 4 I 1643)285/ 31 III 1732 - Ur. Józef Haydn, austriacki kompozytor, jeden z trzech najwybitniejszych klasyków wiedeńskich obok Mozarta i Beethovena (zm. 31 V 1809)

KWIECIEŃ

POLSKA

185/ 31 III 1832 - Zm. Antoni Brodowski, malarz, jeden z głównych przedstawicieli klasycyzmu w malarstwie polskim , malował portrety m.in. J.U.Niemcewicza, S.K.Potockiego, ks. J. Poniatowskiego, J. Sułkowskiego i in. (ur. 26 XII 1784) 115/ 1 IV 1902 - Ur. Józef Mackiewicz, pisarz , publicysta (zm. 31 I 1985) 85/ 2 IV 1932 - Ur. Joanna Chmielewska, architekt, autorka powieści sensacyjnych, kryminalnych, komedii obyczajowych, a także książek dla dzieci i młodzieży (zm. 7 X 2013) 75/ 3 IV 1942 - Ur. Marek Perepeczko, aktor, reżyser, w latach 1998-2003 dyrektor Teatru im. A.Mickiewicza w Częstochowie (zm. 17 XI 2005)105/ 4 IV 1912 - Ur. Jan Rybkowski, reżyser filmowy, scenarzysta (zm. 29 XII 1987) 85/ 4 IV 1932 - Ur. Jerzy Gruza, reżyser teatralny i telewizyjny 70/ 6 IV 1947 - Zm. Władysław Raczkiewicz, działacz polityczny, społeczny i wojskowy, uczestnik I wojny światowej i walk z bolszewikami, minister spraw wewnętrznych, prezydent RP na uchodźstwie (ur. 28 I 1885) 45/ 7 IV 1972 - Zm. August Zaleski, dyplomata, polityk, prezydent RP na Uchodźstwie w latach 1947-1972 (ur. 13 IX 1883)260/ 9 IV 1757 - Ur. Wojciech Bogusławski, aktor, dramatopisarz, twórca polskiej sceny narodowej (zm. 23 VII 1829) 25/ 9 IV 1992 - Zm. Alfred Szklarski, pisarz specjalizujący się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzież (ur. 21 I 1912)

15

230/ 11 IV 1787 - Zm. Tomasz Kajetan Węgierski, poeta, tłumacz, podróżnik, autor paszkwili obyczajowych i politycznych (ur. 1756)165/ 11 IV 1852 - Ur. Leon Wyczółkowski, malarz, grafik i rysownik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski w nurcie malarstwa realistycznego. (zm. 27 XII 1936) 60/ 13 IV 1957 - Przekazanie kościołowi Mariackiemu w Krakowie ołtarza Wita Stwosza, rewindykowanego z Niemiec 30/ 13 IV 1987 - Zm. Tadeusz Brzozowski, artysta malarz, pedagog (ur. 1 XI 1918)130/ 14 IVI 1887 - Ur. Leon Schiller, reżyser, krytyk i historyk teatru (zm.25 III 1954)100/ 14 IV 1917 - Zm. Ludwik Zamenhof, lekarz, poliglota, twórca międzynarodowego języka esperanto (ur. 15 XII 1859) 75/ 14 IV 1942 - Ur. Danuta Wawiłow, autorka literatury dziecięcej (zm. 29 V 1999) 55/ 24 IV 1962 - Zm. Piotr Potworowski, malarz, scenograf, pedagog (ur. 14 VI 1898)225/ 27 IV 1792 - Przeciwnicy reform i Konstytucji 3 Maja utworzyli w Petersburgu konfederację targowicką 20/ 27 IV 1997 - Zm. Piotr Skrzynecki, aktor, współtwórca i konferansjer kabaretu „Piwnica pod Baranami” (ur. 12 IX 1930)135/ 30 IV 1882 - Ur. Bronisław P. Kopczyński, malarz, rysownik, grafik, autor popularnych litografii i akwarel związanych z Warszawą (zm. 25 X 1964)

ŚWIAT

65/ 1 IV 1952 - Zm. Ferenc Molnar, węgierski pisarz (ur. 12 I 1878)145/ 2 IV 1872 - Zm. Samuel Morse, amerykański wynalazca – stworzył elektromagnetyczny aparat telegraficzny i opracował do niego alfabet (ur. 27 IV 1791)335/ 3 IV 1682 - Zm. Bartolome Esteban Murillo, hiszpański malarz, tworzył obrazy o tematyce religijnej i rodzajowej (ur. 31 XII 1617)120/ 3 IV 1897 - Zm. Johannes Brahms, niemiecki kompozytor, pianista i dyrygent okresu romantyzmu (ur. 7 V 1833) 85/ 4 IV 1932 - Ur. Andriej Tarkowski, rosyjski reżyser filmowy, uważany za jednego z największych artystów w historii sztuki filmowej (zm. 29 XII 1986)180/ 5 IV 1837 - Ur. Algernon Charles Swinburne, poeta angielski, dramaturg, powieściopisarz i krytyk (zm. 10 IV 1909)

16

20/ 5 IV 1997 - Zm. Allen Ginsberg, amerykański poeta (ur. 3 VI 1926) 25/ 6 IV 1992 - Zm. Isaak Asimow, amerykański pisarz i profesor biochemii pochodzenia rosyjsko-żydowskiego; największy sukces osiągnął jako autor książek fantastycznonaukowych (ur. 2 I 1920)170/ 7 IV 1847 - Ur. Jens Peter Jacobsen, duński pisarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów skandynawskich (zm. 30 IV 1885)525/ 8 IV 1492 - Zm. Lorenzo Medici, władca Florencji, humanista, mecenas sztuki, znany jako Wawrzyniec Wspaniały (ur. 1 I 1449)190/ 10 IV 1827 - Ur. Lewis Wallace, amerykański pisarz, generał, polityk, uczestnik wojny secesyjnej, autor powieści „Ben Hur” (zm.15 II 1905)170/ 10 IV 1847 - Ur. Joseph Pulitzer, amerykański publicysta, wydawca,, fundator nagrody swego imienia (zm.29 X 1911) 40/ 11 IV 1977 - Zm. Jacques Prevert, poeta francuski, scenarzysta filmowy (ur. 4 II 1900) 30/ 11 IV 1987 - Zm. Erskine Caldwell, amerykański pisarz i publicysta (ur. 17 XII 1903) 70/ 12 IV 1947 - Ur. Thomas Leo Clancy Jr., pisarz amerykański, autor powieści sensacyjnych i gier komputerowych 45/ 12 IV 1972 - Zm. Curt W. Ceram, niemiecki pisarz, twórca esejów o dziejach dawnych kultur i cywilizacji m.in. „Bogowie, groby, uczeni”(ur. 20 I 1915)125/ 13 IV 1892 - Ur. Robert Watson-Watt, szkocki fizyk, wynalazca radaru (zm. 5 XII 1973)565/ 15 IV 1452 - Ur. Leonardo da Vinci, włoski malarz, matematyk, wynalazca, poeta, filozof (zm. 2 V 1519)105/ 15 IV 1912 - Brytyjski parowiec transatlantycki „Titanic” z 1503 osobami na pokładzie zatonął na skutek zderzenia z górą lodową w pobliżu Ameryki Północnej 75/ 15 IV 1942 - Zm. Robert Musil, pisarz austriacki i krytyk teatralny (ur. 6 XI 1880)150/ 16 IV 1867 - Ur. Wilbur Wright, pionier lotnictwa amerykańskiego (zm. 30 V 1912) 90/ 16 IV 1922 - Ur. Kingsley Amis, brytyjski pisarz, poeta, krytyk literacki i nauczyciel akademicki. (zm. 22 X 1995) 45/ 16 IV 1972 - Zm. Yasunari Kawabata, prozaik i poeta japoński, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1968 roku (ur. 11 VI 1899) 20/ 16 IV 1997 - Zm. Roland Topor, francuski malarz, rysownik, pisarz (ur. 7 I 1938)

17

120/ 17 IV 1897 - Ur. Thornton N. Wilder, amerykański pisarz, dramaturg (zm. 7 XII 1975)135/ 18 IV 1882 - Ur. Leopold Stokowski, amerykański dyrygent polskiego pochodzenia (zm. 13 IX 1977)185/ 19 IV 1832 - Ur. Jose Echegaray y Eizaguirre, hiszpański dramatopisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1904 roku (zm. 14 IX 1916)135/ 19 IV 1882 - Zm. Karol Darwin, angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji (ur. 12 II 1809)310/ 22 IV 1707 - Ur. Henry Fielding, angielski pisarz i poeta, jeden z twórców powieści realistycznej (zm. 8 X 1754)115/ 23 IV 1902 - Ur. Halldor K. Laxness, islandzki pisarz i poeta, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1955 roku (zm.8 II 1998) 75/ 24 IV 1942 - Zm. Lucy Maud Montgomery, pisarka kanadyjska, utorka m.in. cyklu powieściowego Ania z Zielonego Wzgórza (ur. 30 XI 1874)140/ 26 IV 1877 - Zm. Antonio Corazzi, włoski architekt, pracował w Warszawie w latach 1817-1847, twórca m.in. gmachu Teatru Wielkiego, pałacu Staszica i Mostowskich (ur. 16 XII 1792)280/ 27 IV 1737 - Ur. Edward Gibbon, historyk brytyjski, uważany za najwybitniejszego historyka angielskiego XVIII w.; opublikował utwór pt. ;”Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego” (zm. 16 I 1794) 25/ 28 IV 1992 - Zm. Francis Bacon, angielski malarz nurtu egzystencjalnego (ur. 28 X 1909)

MAJ

POLSKA

580/ 2 V 1437 - Ur. Kallimach (właśc. Filippo Buonaccorsi), włoski humanista, poeta i prozaik piszący w języku łacińskim, starosta gostyniński, sekretarz Kazimierza IV Jagiellończyka (zm. 1 XI 1496) 65/ 3 V 1952 - Polska Sekcja Radia Wolna Europa zainaugurowała swą działalność w Monachium255/ 4 X 1762 - Ur. Karol Otto Kniaziewicz, generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech (zm. 9 V 1842)150/ 7 V 1867 - Ur. Władysław Stanisław Reymont, pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1924 roku (zm. 5 XII 1925)

18

125/ 8 V 1892 - Ur. Stanisław Sosabowski, generał, współorganizator w Szkocji pierwszej polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej, którą dowodził w bitwie pod Arnhem (zm. 25 IX 1967) 70/ 10 V 1947 - Zm. Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, inscenizator teatralny (ur. 23 VI 1885) 75/ 12 V 1942 - Ur. Adam Bujak, artysta fotografik, albumy o tematyce religijnej 50/ 12 V 1967 - Zm. Wojciech Zamecznik, scenograf, grafik, ilustrator książek (ur. 13 I 1923) 25/ 12 V 1992 - Zm. Wanda Rutkiewicz, alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najbardziej znanych Polek światowego himalaizmu (ur. 4 II 1943) 65/ 13 V 1952 - Zm. Tadeusz Breyer, polski rzeźbiarz i medalier, projektant monet (ur. 15 X 1874)115/ 16 V 1902 - Ur. Jan Kiepura, śpiewak operowy – tenor (zm. w USA 15 VIII 1966) 80/ 16 V 1937 - Ur. Jan Drzeżdżon, pisarz, krytyk literacki, tworzył w języku polskim i kaszubskim (zm. 24 VIII 1992) 75/ 16 V 1942 - Zm. Bronisław Malinowski, antropolog społeczny i ekonomiczny, podróżnik, a także etnolog, religioznawca i socjolog (ur. 7 IV 1884) 35/ 16 V 1982 - Zm. Jerzy Krzysztoń, prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz (ur. 23 III 1931)110/ 18 V 1907 - Zm. Henryk Jordan, lekarz, społecznik, pionier wychowania fizycznego w Polsce, znany głównie z zakładania ogrodów zabaw dla dzieci, tzw. Ogrodów jordanowskich (ur. 23 VII 1842)190/ 19 V 1827 - Ur. Zygmunt Sierakowski, jeden z dowódców w Powstaniu Styczniowym 1863 r. (został stracony w Wilnie 27 VI 1863)105/ 19 V 1912 - Zm. Bolesław Prus (właśc. Aleksander Głowacki), pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu, współtwórca polskiego realizmu, kronikarz Warszawy (ur. 20 VIII 1847)155/ 20 V 1862 - Komisja Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Królestwie Polskim powołała Szkołę Główna (od 1918 r. Uniwersytet Warszawski) i Muzeum Sztuk Pięknych (od 1916 r. Muzeum Narodowe) 85/ 20 V 1932 - Ur. Andrzej Drawicz, eseista, krytyk literacki, historyk i tłumacz literatury rosyjskiej (zm. 15 V 1997) 90/ 22 V 1927 - Ur. Szymon Kobyliński, rysownik, karykaturzysta, grafik, scenograf (zm. 15 IV 2002)

19

175/ 23 V 1842 - Ur. Maria Konopnicka, poetka i nowelistka okresu realizmu, krytyk literacki, publicystka i tłumaczka (zm. 8 X 1910) 45/ 24 V 1972 - Zm. Michał Choromański, pisarz i dramaturg. Laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury (ur. 22 VI 1904)200/ 28 V 1817 - Ur. Jerzy Henryk Lubomirski, polityk, mecenas sztuki, kurator zbiorów Ossolineum, przekazał Zakładowi bibliotekę i zbrojownię przeworską, jeden z inicjatorów utworzenia Akademii Umiejętności w Krakowie (zm. 25 V 1872) 100/ 28 V 1917 - Ur. Leonid Teliga, dziennikarz, żeglarz, w latach 1967-69 opłynął samotnie kulę ziemską na jachcie „Opty” (zm. 21 V 1970)225/ 29 V 1792 - Sejm Czteroletni – Wielki zakończył obrady, podczas których uchwalono m.in. Konstytucję 3 Maja (trwał od 6 X 1788) 50/ 29 V 1967 - Papież Paweł VI podniósł do godności kardynała ks. Karola Wojtyłę, arcybiskupa metropolitę krakowskiego, od 1978 roku papież Jan Paweł II 60/ 31 V 1957 - Zm. Leopold Staff, poeta, tłumacz i eseista, jeden z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku (ur. 14 XI 1878)

ŚWIAT

310/ 1 V 1707 - Formalne połączenie Królestw Anglii, Szkocji oraz Irlandii w jedno państwo pod nazwą Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii160/ 2 V 1857 - Zm. Louis Alfred de Musset, francuski poeta i dramatopisarz epoki romantyzmu (ur. 11 XII 1810)145/ 2 V 1872 - Ur. Ichiyo Higuchi, japońska powieściopisarka (zm.23 XI 1896)245/ 4 V 1772 - Ur. Friedrich Arnold Brockhaus, niemiecki księgarz i wydawca, założyciel firmy słynącej z licznych publikacji encyklopedycznych (zm. 20 VIII 1823)155/ 6 V 1862 - Zm. Henry David Thoreau, amerykański pisarz, poeta i filozof transcendentalista (ur. 12 VII 1817) 65/ 6 V 1952 - Zm. Maria Montessori, włoska lekarka, twórczyni systemu wychowania dzieci zw. metodą Montessori. Metoda ta kładzie nacisk na swobodny rozwój dzieci (ur. 31 VIII 1870)205/ 7 V 1812 - Ur. Robert Browning, poeta angielski (zm. 12 XII 1889)

20

40/ 9 V 1977 - Zm. James Jones, amerykański powieściopisarz i autor opowiadań, specjalizujący się w tematyce wojennej (ur. 6 XI 1921)165/ 23 VI 1852 - Zm. Karł Briułłow, malarz rosyjski, malował portrety oraz obrazy o tematyce orientalnej i historycznej (ur.12 XII 1799) 90/ 11 V 1927 - Zm. Juan Gris, malarz hiszpański, jeden z największych przedstawicieli szkoły kubistycznej (ur. 23 VI 1887)110/ 12 V 1907 - Zm. Joris-Karl Huysmans, pisarz francuski, był członkiem założycielem Akademii Goncourtów (ur. 5 II 1848)310/ 13 V 1707 - Ur. Carl von Linne (Karol Linneusz), szwedzki przyrodnik, lekarz, twórca współczesnego systemu klasyfikacji organizmów (zm. 10 I 1778)135/ 13 V 1882 - Ur. Georges Braque, francuski malarz, grafik i rzeźbiarz, wraz z Pablem Picassem twórca kubizmu (zm. 31 VIII 1963)110/ 13 V 1907 - Ur. Daphne du Maurier, brytyjska pisarka, scenarzystka filmowa (zm. 19 IV 1989) 80/ 13 V 1937 - Ur. Roger Zelazny (pseud. Harrison Denmark), amerykanski pisarz sience-fiction i fantazy (zm.14 VI 1995)290/ 14 V 1727 - Ur. Thomas Gainsborough, angielski malarz, pejzażysta (zm. 2 VIII 1788)105/ 14 V 1912 - Zm. August Strindberg, szwedzki pisarz, przedstawiciel naturalizmu i prekursor ekspresjonizmu (ur. 22 I 1849)145/ 18 V 1872 - Ur. Bertrandt Arthur Russell, brytyjski filozof, logik, matematyk, działacz społeczny i eseista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1950 r. (zm.2 II 1970) 135/ 20 V 1882 - Ur. Sigrid Undset, pisarka norweska, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1928 r. (zm.10 VI 1949) 90/ 20 V 1927 - Amerykański pilot Charles A. Lindbergh jako pierwszy samotnie i bez międzylądowania przeleciał nad Atlantykiem; lot trwał 33 godziny i 30 minut130/ 25 V 1887 - Ur. Francesco Forgione, zakonne imię Pio, włoski kapucyn, zasłynął z uzdrawiania i przewidywania przyszłości, obdarzony stygmatami (zm. 23 IX 1968; został beatyfikowany 2 V 1999 a 16 VI 2002 roku kanonizowany przez papieża Jana Pawła II) (zm. 23 IX 1968) 90/ 25 V 1927 - Ur. Robert Ludlum, amerykański pisarz, aktor i producent, twórca powieści sensacyjnych (zm.12 III 2001)195/ 26 V 1822 - Ur. Edmond de Goncourt, francuski pisarz i wydawca, wraz z bratem Julesem ufundował nagrodę literacką swego imienia (zm. 16 VII 1896)150/ 27 V 1867 - Ur. Arnold E. Bennett, angielski pisarz, autor naturalistycznych powieści opisujących codzienne życie mieszczańskiej prowincji (zm.27 III 1931)

21

140/ 27 V 1877 - Ur. Isadora Duncan, tancerka amerykańska,stworzyła oryginalny, niepowtarzalny styl oparty na własnej filozofii (zm. 14 IX 1927) 105/ 28 V 1912 - Ur. Patrick White, prozaik australijski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1973 r. (zm. 30 IX 1990) 20/ 28 V 1997 - Zm. Erich Sojka, czeski pisarz i tłumacz literatury polskiej na język czeski, m.in. „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, Fredry, Mrożka i innych (ur. 11 IX 1922)

CZERWIEC

POLSKA

35/ 1 VI 1982 - Zm. Henryk Worcell, prozaik i publicysta, znany m.in. ze zekranizowanych dzieł pt. Zaklęte rewiry (ur. 1 VIII 1909)115/ 3 VI 1902 - Zm. Adolf Dygasiński, powieściopisarz, publicysta, pedagog, jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze polskiej (ur. 7 III 1839)200/ 4 VI 1817 - Józef M. Ossoliński założył we Lwowie, z własnych zbiorów bibliotecznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich (obecnie siedziba we Wrocławiu)145/ 4 VI 1872 - Zm. Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygent, twórca polskiej opery narodowej (ur. 5 V 1819) 95/ 6 VI 1922 - Ur. Jerzy Broszkiewicz, prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta (zm. 4 X 1993) 70/ 6 VI 1947 - Zm. Władysław Raczkiewicz, polityk, od 1939 roku prezydent RP na Wychodźstwie (ur. 28 I 1885)145/ 7 VI 1872 - Ur. Benedykt Hertz, satyryk, bajkopisarz (zm. 31 X 1952) 95/ 7 VI 1922 - Ur. Aleksander Krawczuk, historyk, filolog klasyczny, pisarz 90/ 8 VI 1927 - Ur. Wiktor Woroszylski, poeta, prozaik, tłumacz i recenzent filmowy (zm. 13 IX 1996) 70/ 8 VI 1947 - Ur. Edward Lutczyn, artysta plastyk, znany z rysunków satyrycznych, karykatur i ilustracji oraz plakatów 355/ 15 VI 1662 - Zm. Łukasz Opaliński, pisarz satyryczny, teoretyk poezji, autor pierwszego polskiego podręcznika poetyki „Poeta nowy”(ur. 1612) 70/ 15 VI 1947 - Zm. Bronisław Huberman, skrzypek, kompozytor (ur. 19 XII 1882)

22

225/ 18 VI 1792 - Bitwa pod Zieleńcami; zwycięstwo dywizji polskich dowodzonych przez Józefa Poniatowskiego nad wojskami rosyjskimi; dla upamiętnienia zwycięstwa król Stanisław August Poniatowski ustanowił order „Virtuti Militari” 95/ 20 VI 1922 - Uroczyste przejęcie przez Polskę części Górnego Śląska, przyznanego w wyniku plebiscytu 95/ 20 VI 1922 - Ur. Karol Małcużyński, dziennikarz, publicysta, komentator (zm. 13 VI 1984)260/ 28 VII 1757 - Ur. Jan Paweł Woronicz, biskup rzymskokatolicki, kaznodzieja, jezuita do 1772, poeta, mówca (zm. 6 XII 1829) 90/ 28 VI 1927 - Prochy Juliusza Słowackiego , sprowadzone z Paryża, zostały złożone w Krypcie Poetów na Wawelu220/ 29 VI 1797 - Ur. Józef Lompa, badacz folkloru śląskiego, działacz społeczny i narodowy na Śląsku, jeden z pionierów oświaty ludowej (zm. 29 III 1863)115/ 30 VI 1902 - Zm. Jan Bystroń, językoznawca, filolog (ur. 13 VI 1860) 95/ 30 VI 1922 - Ur. Miron Białoszewski, poeta, prozaik, dramatopisarz (zm. 17 VI 1983)

ŚWIAT

160/ 2 VI 1857 - Ur. Karl Gjellerup, duński pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1917 roku (zm.13 X 1919)135/ 2 VI 1882 - Zm. Giuseppe Garibaldi, włoski generał, bojownik o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch (ur. 4 VII 1807)130/ 5 VI 1887 - Zm. Hans von Marees, niemiecki malarz, rysownik, tworzył pejzaże i obrazy o tematyce religijnej (zm. 24 XII 1837) 70/ 5 VI 1947 - Sekretarz stanu USA George Marshall przedstawił plan pomocy gospodarczej Stanów Zjednoczonych dla Europy tzw. Plan Marshalla 15/ 12 VI 1997 - Zm. w Paryżu Bułat Okudżawa, rosyjski poeta, kompozytor i pieśniarz pochodzenia gruzińskiego (ur. 9 V 1924) 85/ 14 VI 1927 - Zm. Jerome K. Jerome, poeta i humorysta brytyjski (ur. 2 V 1859)135/ 17 VI 1882 - Ur. Igor Strawiński, rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent (zm. 6 VI 1971)205/ 18 VI 1812 - Ur. Iwan A. Gonczarow, pisarz rosyjski (zm. 27 IX 1891)

23

80/ 19 VI 1937 - Zm. James Matthews Barrie, angielski dramaturg i powieściopisarz, również dla dzieci , m.in. „przygód Piotrusia Pana (ur. 9 V 1860) 70/ 19 VI 1947 - Ur. Salman Rushdie, pisarz brytyjski pochodzenia hinduskiego420/ 20 VI 1597 - Zm. Willem Barents, holendreski żeglarz i podróżnik, którego imieniem nazwano morze arktyczne u północnych wybrzeży Europy (ur. 1550)490/ 22 VI 1527 - Zm. Niccolo Machiavelli, florencki filozof, historyk i dyplomata (ur. 3 V 1469)250/ 22 VI 1767 - Ur. Wilhelm von Humboldt, niemiecki filozof (zm. 8 IV 1835)100/ 23 VI 1912 - Ur. Alan Mathison Turing, angielski matematyk, konstruktor maszyn deszyfrujących, współtwórca informatyki (zm. 7 VI 1954)475/ 24 VI 1542 - Ur. Jan od Krzyża, swięty, hiszpański karmelita, mistyk, reformator i doktor Kościoła, poeta (zm. 14 XII 1591)250/ 25 VI 1767 - Zm. Georg Philipp Telemann, niemiecki kompozytor okresu baroku (ur. 14 III 1681)195/ 25 VI 1822 - Zm. Ernst Theodor Hoffmann, niemiecki pisarz, malarz i kompozytor (ur. 24 I 1776)165/ 25 VI 1852 - Ur. Antonio Gaudi, kataloński architekt modernistyczny, autor projektów o wybitnie indywidualnym stylu (zm. 10 VI 1926)125/ 26 VI 1892 - Ur. Pearl Buck, pisarka amerykańska, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1938 roku (zm. 6 III 1973) 60/ 27 VI 1957 - Zm. Malcolm Lowry, brytyjski powieściopisarz, poeta (ur. 28 VII 1909)440/ 28 VI 1577 - Ur. Peter Paul Rubens, malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych malarzy epoki baroku (zm. 30 V 1640) 305/ 28 VI 1712 - Ur. Jean-Jacques Rousseau, francuski filozof, pisarz, teoretyk muzyki (zm. 2 VII 1778)150/ 28 VI 1867 - Ur. Luigi Pirandello, pisarz włoski, dramaturg, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1934 roku (zm. 10 XII 1936)115/ 30 VI 1902 - Ur. Leopoldo Mendez, malarz meksykański, grafik (zm. 8 II 1969)

24

LIPIEC

POLSKA

155/ 4 VII 1862 - Ur. Stefan Demby, literat, bibliofil, organizator i pierwszy dyrektor Biblioteki Narodowej (zm.10 XI 1939)125/ 4 VII 1892 - Ur. Julian Krzyżanowski, polonista, historyk literatury, folklorysta, badacz literatury ludowej, nauczyciel, profesor i wykładowca akademicki, pedagog (zm. 19 V 1976) 180/ 6 VII 1837 - Ur. Władysław Żeleński, kompozytor, pianista, ojciec Tadeusza Boya-Żeleńskiego (zm.23 I 1921) 140/ 6 VII 1877 - Ur. Włodzimierz Perzyński, dramatopisarz, poeta, powieściopisarz i nowelista okresu Młodej Polski (zm.21 X 1930) 210/ 7 VII 1807 - Na mocy traktatu pokojowego podpisanego w Tylży przez cesarza Francji Napoleona I Bonaparte i cara Rosji Aleksandra I utworzono Księstwo Warszawskie 25/ 7 VII 1992 - Zm. Seweryna Szmaglewska, pisarka (ur. 11 II 1916) 85/ 6 VII 1932 - Zm. Józef Weyssenhoff, powieściopisarz, poeta, krytyk literacki, wydawca (ur. 8 IV 1860) 80/ 8 VII 1937 - Zm. Józef Ujejski, historyk literatury (ur. 8 I 1883) 45/ 8 VII 1972 - Zm. Antoni Cwojdziński, komediopisarz, aktor teatralny, reżyser teatralny, scenarzysta filmowy (ur. 9 X 1896)145/ 11 VII 1872 - Ur. Jakub Kania, śląski pisarz ludowy, uczestnik powstań śląskich (zm. 3 XII 1957)125/ 12 VII 1892 - Ur. Bruno Schulz, prozaik żydowskiego pochodzenia, grafik, malarz, rysownik i krytyk literacki (zm. 19 XI 1942) 30/ 15 VII 1987 - Sejm uchwalił ustawę o Rzeczniku Praw Obywatelskich; pierwszym rzecznikiem została profesor Ewa Łętowska 85/ 17 VII 1932 - Ur. Wojciech Kilar, pianista, kompozytor muzyki poważnej i filmowej; odznaczony Orderem Orła Białego (zm. 29 XII 2013) 40/ 17 VII 1977 - Zm. Witold Małcużyński, pianista (ur. 10 VIII 1914)225/ 18 VII 1792 - Zwycięska bitwa wojsk polskich, dowodzonych przez Tadeusza Kościuszkę pod Dubienką nad armią rosyjską110/ 21 VII 1907 - Ur. Kazimierz Moczarski, oficer WP, żołnierz AK, fałszywie oskarżony został aresztowany i więziony do 1956 roku w jednej celi z likwidatorem warszawskiego getta Juergenem Stroopem; relacje z rozmów z hitlerowskim zbrodniarzem opublikował w książce „Rozmowy z katem” (zm.27 IX 1975)

25

70/ 22 VII 1947 - Ur. Marcin Wolski, pisarz, dziennikarz, satyryk175/ 23 VII 1842 - Ur. Henryk Jordan, lekarz, działacz społeczny, założyciel pierwszego w Polsce publicznego ogrodu zabaw dla dzieci (zm. 16 V 1907)420/ 27 VII 1597 - Zm. ks. Jakub Wujek, jezuita, tłumacz „Nowego Testamentu” na język polski, wydanego w Krakowie w 1593 roku (ur. 1541)205/ 28 VII 1812 - Ur. Józef Ignacy Kraszewski, pisarz , publicysta, wydawca, historyk, malarz, działacz polityczny i społeczny (zm. 19 III 1887) 75/ 29 VII 1942 - Zm. Wojciech Kossak, malarz; tworzył obrazy o tematyce rodzajowej, batalistyczne, portrety, współtwórca „Panoramy Racławickiej”(ur. 31 XII 1856) 50/ 29 VII 1967 - Zm. Aleksander Wat, pisarz, filozof, tłumacz literatury (ur. 1 V 1900)215/ 31 VII 1802 - Ur. Ignacy Domeyko, filomata, geolog, podróżnik, badacz Ameryki Południowe (zm. 23 I 1889) 155/ 31 VII 1862 - Ur. Ignacy Baliński, poeta, publicysta (zm.11 III 1951)

ŚWIAT

140/ 2 VII 1877 - Ur. Herman Hesse, niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1946 r. (zm. 9 VIII 1962) 40/ 2 VII 1977 - Zm. Vladimir Nabokow, amerykański pisarz, pochodzenia rosyjskiego (ur. 22 IV 1899)210/ 4 VII 1807 - Ur. Giuseppe Garibaldi, włoski generał, bojownik o zjednoczenie Włoch (zm. 2 VI 1882) 55/ 6 VII 1962 - Zm. William Faulkner, pisarz amerykański, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1949 roku (ur. 25 IX 1897)130/ 7 VII 1887 - Ur. Marc Chagall, francuski malarz pochodzenia żydowskiego (zm. 28 III 1985)110/ 7 VII 1907 - Ur. Robert Asan Heinlein, pisarz amerykański, klasyk fantastyki naukowej (zm. 8 V 1988) 195/ 8 VII 1822 - Zm. Percy Bysshe Shelley, angielski poeta i dramaturg, przedstawiciel angielskiego romantyzmu (ur. 4 VIII 1792) 80/ 11 VII 1937 - Zm. George Gershwin, amerykański kompozytor i pianista (ur. 26 IX 1898)155/ 14 VII 1862 - Ur. Gustav Klimt, austriacki malarz i grafik, symbolista, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli secesji, przywódca wiedeńskiego modernizmu (zm. 6 II 1918) 145/ 16 VII 1872 - Ur. Roald Amundsen, norweski badacz polarny, zdobywca Bieguna Południowego (zaginął w czerwcu 1928)

26

220/ 17 VII 1797 - Ur. Paul Delaroche, francuski malarz, obrazy o tematyce historycznej i religijnej (zm. 4 XI 1856)200/ 18 VII 1817 - Zm. Jane Austen, angielska pisarka, autorka powieści opisujących życie angielskiej klasy wyższej z początku XIX wieku (ur. 16 XII 1775)135/ 20 VII 1882 - Ur. Johann Gregor Mendel, opat zakonu augustianów, czeski przyrodnik, twórca podstaw współczesnej genetyki (zm.6 I 1884)215/ 24 VII 1802 - Ur. Aleksander Dumas (ojciec), francuski pisarz (zm.5 XII 1870)160/ 24 VII 1857 - Ur. Henrik Pontoppidan, pisarz i poeta duński, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1917 r. wraz z Karlem Gjellerupem (zm. 21 VIII 1943) 90/ 24 VII 1927 - Zm Akutagawa Ryunosuke, japoński poeta i prozaik, patron prestiżowej nagrody literackiej w Japonii (ur. 1 III 1892)150/ 27 VII 1867 - Ur. Enrique Granados y Campina, hiszpański kompozytor, pianista i pedagog (zm. 24 III 1916)130/ 28 VII 1887 - Ur. Marcel Duchamp, francuski malarz (zm.2 X 1968)105/ 31 VII 1912 - Ur. Milton Friedman, amerykański ekonomista, twórca monetaryzmu, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1976 r. (zm. 16 XI 2006)

SIERPIEŃ

POLSKA

70/ 1 VIII 1947 - Ur. Jacek Kleyff, poeta, kompozytor, pieśniarz, aktor, malarz 55/ 1 VIII 1962 - Zm. Leon Kruczkowski, pisarz, dramaturg (ur. 28 III 1900)120/ 2 VIII 1897 - Zm. Adam Asnyk, poeta (ur. 11 IX 1838)245/ 5 VIII 1772 - Rosja, Prusy i Austria dokonały pierwszego rozbioru Polski140/ 6 VIII 1877 - Ur. Włodzimierz Perzyński, poeta, komediopisarz, prozaik, publicysta (zm. 21 X 1930)125/ 6 VIII 1892 - Ur. Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka (zm. 16 II 1983) 75/ 6 VIII 1942 - Zg. w obozie śmierci Treblinka wraz z transportem dzieci żydowskich Janusz Korczak, lekarz, pedagog, pisarz140/ 7 VIII 1877 - Zm. Aleksander Kotsis, malarz; malował sceny rodzajowe wsi podkarpackiej, epizody z powstania styczniowego (ur. 30 V 1836)

27

270/ 8 VIII 1747 - Biblioteka Braci Załuskich w Warszawie została otwarta dla publiczności170/ 23 VIII 1847 - Zm. Jan Czeczot, poeta, tłumacz, etnograf, przyjaciel Adama Mickiewicza (ur. 24 VI 1796) 125/ 11 VIII 1892 - Ur. Władysław Anders, generał, dowódca Armii Polskiej zorganizowanej na terenie ZSRR, dowódca bitwy o Monte Cassino (zm. 11 V 1970)315/ 12 VIII 1702 - Ur. Józef Andrzej Załuski, biskup kijowski, mecenas sztuki i literatury, wraz z bratem bp. Andrzejem Stanisławem założył w Warszawie pierwszą bibliotekę publiczną (zm. 9 I 1774) 105/ 12 VIII 1912 - Ur. Jerzy Edigey (właśc. Korycki), adwokat, autor powieści kryminalnych i sensacyjnych (zm.24 VIII 1983)150/ 14 VIII 1867 - Ur. Artur Oppman (Or-Ot), poeta (zm. 4 XI 1931)140/ 14 VIII 1877 - Ur. Aleksander Zelwerowicz, aktor, reżyser teatralny, pedagog (zm.18 VI 1955)135/ 15 VIII 1882 - Zm. Karol Miarka, działacz narodowy na Górnym Śląsku, nauczyciel, pisarz, publicysta i drukarz (ur. 22 X 1825) 170/ 8 VIII 1847 - Zm. Samuel B. Linde, leksykograf, bibliotekarz, bibliograf, autor „Słownika Języka Polskiego” (ur. 24 IV 1771) 80/ 18 VIII 1937 - Ur. Edward Stachura, pisarz, poeta (zm. 24 VII 1979) 60/ 18 VIII 1957 - Zg w Alpach Wawrzyniec Żuławski, kompozytor, krytyk muzyczny, alpinista 15/ 10 VIII 2002 - Zm. Marek Kotański, działacz społeczny, twórca Monaru (ur. 11 III 1942)170/ 20 VIII 1847 - Ur. Bolesław Prus, pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu (zm.19 V 1912) 200/ 23 VIII 1817 - Zm. Jan Bogumił Plersch, malarz nadworny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, dekorator teatralny (ur. 1732)115/ 23 VIII 1902 - Zm. Henryk Siemiradzki, malarz, obrazy o tematyce antycznej, twórca kurtyny dla Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i teatru we Lwowie (ur. 24 X 1843) 25/ 24 VIII 1992 - Zm. Jan Drzeżdżon, prozaik, krytyk literacki (ur. 16 V 1937)210/ 25 VIII 1807 - Zm. Franciszek Dionizy Kniaźnin, poeta, dramatopisarz i tłumacz polskiego oświecenia (ur. 4 X 1750) 50/ 26 VIII 1967 - Zm. Marian Walentynowicz, grafik, karykaturzysta, twórca ilustracji do „Przygód Koziołka Matołka” Kornela Makuszyńskiego (ur. 20 I 1896)415/ 29 VIII 1602 - Zm. Sebastian F. Klonowic, poeta, satyryk (ur. 1545)

28

ŚWIAT

30/ 1 VIII 1987 - Zm. Pola Negri (właśc. Apolonia Chałupiec), amerykańska aktorka pochodzenia polskiego (ur. 3 I 1897)350/ 2 VIII 1667 - Zm. Francesco Borromini, włoski rysownik, kamieniarz, architekt, twórca wielu budowli w Rzymie (ur. 25 IX 1599) 95/ 2 VIII 1922 - Zm. Alexander Graham Bell, amerykański fizyk, wynalazca telefonu (ur. 3 III 1847)160/ 3 VIII 1857 - Zm. Eugene Sue, pisarz francuski (ur. 26 I 1804)225/ 4 VIII 1792 - Ur. Percy Bysshe Shelley, angielski poeta i dramaturg, przedstawiciel angielskiego romantyzmu (zm. 8 VII 1822)360/ 6 VIII 1657 - Zm. Bohdan Chmielnicki, hetman kozacki, przywódca powstania narodowego na Ukrainie w 1648 roku (ur. 27 XII 1595) 55/ 6 VIII 1962 - Zm. William Faulkner, powieściopisarz, nowelista, poeta amerykański, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1949 r. (ur. 25 IX 1897) 55/ 9 VIII 1962 - Zm. Hermann Hesse, niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1946 roku (ur. 2 VII 1877)105/ 10 VIII 1912 - Ur. Jorge Amado, brazylijski pisarz (zm. 7 VIII 2001)190/ 12 VIII 1827 - Zm.. William Blake, angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk, prekursor romantyzmu (ur. 28 XI 1757) 90/ 13 VIII 1927 - Zm. James Oliver Curwood, amerykański pisarz (ur. 12 VI 1878)150/ 14 VIII 1867 - Ur. John Galsworthy, pisarz brytyjski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1932 r. (zm.31 I 1933) 70/ 14 VIII 1947 - Ur. Danielle Steel, pisarka amerykańska, większość jej utworów doczekała się adaptacji filmowych 45/ 14 VIII 1972 - Zm. Jules Romains, francuski pisarz, poeta, publicysta, eseista (ur. 26 VIII 1885)460/ 15 VIII 1557 - Ur. Agostino Carracci, włoski malarz i rytownik okresu wczesnego baroku, współzałożyciel Akademii Bolońskiej (zm. 22 VIII 1602) 85/ 17 VIII 1932 - Ur. Vidiadhar S. Naipaul, pisarz indyjski mieszkający w Wielkiej Brytanii, laureat literackiej Nagrody Nobla w 2001 roku355/ 19 VIII 1662 - Zm. Blaise Pascal, francuski matematyk, fizyk, filozof i pisarz (ur. 19 VI 1623)155/ 22 VIII 1862 - Ur. Claude Achille Debussy, francuski kompozytor, przedstawiciel impresjonizmu muzycznego (zm. 25 III 1918)

29

70/ 24 VIII 1947 - Ur. Paulo Coelho, brazylijski pisarz155/ 29 VIII 1862 - Ur. Maurice Maeterlinck, belgijski pisarz tworzący w języku francuskim, dramaturg, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1911 roku (zm. 5 V 1949)220/ 30 VIII 1797 - Ur. Mary Shelley, angielska poetka i pisarka, autorka powieści grozy pt. „Frankenstein”(zm.1 II 1851)150/ 31 VIII 1867 - Zm. Charles Pierre Baudelaire, francuski poeta, prekursor nowoczesnej poezji (ur. 9 IV 1821) 50/ 31 VIII 1967 - Zm. Ilja Erenburg, rosyjski pisarz, publicysta, poeta (ur. 27 I 1891)

WRZESIEŃ

POLSKA

85/ 3 IX 1932 - Ur. Jerzy Łojek, historyk, pisarz, scenarzysta (zm. 7 X 1986)520/ 8 IX 1497 - Ur. Stanisław Górski, historyk, twórca jednego z największych w XVI-wiecznej Europie zbioru dokumentów do dziejów Polski i krajów sąsiednich (zm. 12 III 1572)220/ 10 IX 1797 - Ur. Piotr Wysocki, instruktor w warszawskiej Szkole Podchorążych, inicjator powstania listopadowego w 1830 roku (zm. 6 I 1875) 70/ 10 IX 1947 - Ur. Jacek Sawaszkiewicz, prozaik, twórca literatury sensacyjno-fantastycznej (zm. 11 VI 1999) 60/ 10 IX 1957 - Ur. Paweł Huelle, pisarz, krytyk literacki 85/ 11 IX 1932 - Ur. Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser teatralny i filmowy, satyryk (zm. 26 IX 1991) 140/ 14 IX 1877 - Ur. Tadeusz Sinko, filolog klasyczny, historyk literatury (zm.22 VII 1966)155/ 15 IX 1862 - Zm. Władysław Syrokomla (właśc. Ludwik Kondratowicz), poeta i tłumacz epoki romantyzmu (ur. 29 IX 1823)220/ 19 IX 1797 - Ur. January Suchodolski, malarz, twórca obrazów historyczno-batalistycznych (zm. 20 III 1875)120/ 19 IX 1897 - Zm. Kornel Ujejski, poeta, publicysta społeczny; nazywany często "ostatnim wielkim poetą romantyzmu" (ur. 132 IX 1823)140/ 20 IX 1877 - Ur. Jan Wantuła, śląski pisarz ludowy (zm.29 VII 1953)110/ 20 IX 1907 - Ur. Stefan Kieniewicz, historyk i archiwista, badacz historii Polski XIX wieku (zm. 2 V 1992)

30

405/ 27 IX 1612 - Zm. Piotr Skarga, jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja, czołowy polski przedstawiciel kontrreformacji, kaznodzieja nadworny Zygmunta III Wazy, rektor Kolegium Jezuitów w Wilnie, autor „Żywotów świętych” i „Kazań sejmowych (ur. 2 II 1536) 30/ 28 IX 1987 - Zm. Roman Brandstaetter, pisarz, dramaturg, znawca Biblii (ur. 3 I 1906)270/ 29 IX 1747 - Ur. Józef Wybicki, poeta, autor tekstu Mazurka Dąbrowskiego, od 1918 roku polskiego hymnu narodowego (zm. 10 III 1822)180/ 29 IX 1837 - Ur. Michał Bałucki, pisarz, komediopisarz i publicysta okresu pozytywizmu (zm. 17 X 1901)

ŚWIAT

365/ 2 IX 1652 - Zm. Jose de Ribera, hiszpański malarz i grafik okresu baroku (ur. 12 I 1591) 80/ 2 IX 1937 - Zm. Pierre de Coubertin, francuski historyk, pedagog, inicjator i organizator pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich (ur. 1 I 1863)110/ 4 IX 1907 - Zm. Edvard Grieg, norweski kompozytor, pianista i dyrygent (ur. 15 VI 1843)200/ 5 IX 1817 - Ur. Aleksiej Tołstoj, pisarz i dramaturg rosyjski (zm. 10 X 1875) 160/ 5 IX 1857 - Zm. Auguste Comte, francuski filozof i pozytywista, twórca terminu socjologia (ur. 19 I 1798) 20/ 5 IX 1997 - Zm. Matka Teresa z Kalkuty, zakonnica albańska, laureatka pokojowej Nagrody Nobla (ur. 26 VIII 1910)110/ 7 IX 1907 - Zm. Rene Sully Proudhomme, poeta francuski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1901 r. (ur. 16 III 1839) 55/ 7 IX 1962 - Zm. Karen Blixen, duńska pisarka, znana głównie ze wspomnień o swoim życiu w Kenii (ur. 17 IV 1885)155/ 11 IX 1862 - Ur. O’Henry (właśc.William Sydney Porter), pisarz amerykański, autor humorystycznych opowiadań, zwykle o zaskakującym zakończeniu (zm. 5 VI 1910)120/ 12 IX 1897 - Ur. Irene Jolliot-Curie, francuska fizyk i chemik, córka Marii, laureatka, wraz z mężem Frederikiem , Nagrody Nobla w 1935 r. w dziedzinie chemii (zm.17 III 1956) 40/ 12 IX 1977 - Zm. Robert Traill Spence Lowell, poeta amerykański (ur. 1 III 1917)

31

425/ 13 IX 1592 - Zm. Michel de Montaigne, francuski pisarz i filozof- humanista; jeden z głównych przedstawicieli renesansu (ur. 28 II 1533) 40/ 13 IX 1977 - Zm. Leopold Stokowski, brytyjski dyrygent polskiego pochodzenia (ur. 13 IV 1882) 90/ 14 IX 1927 - Zm. Isadora Duncan, amerykańska tancerka, twórczyni tańca nowoczesnego (ur. 27 V 1877) 40/ 16 IX 1977 - Zm. Maria Callas, amerykańska śpiewaczka – sopran dramatyczny, uznana za jedną z największych śpiewaczek XX wieku (ur. 2 XII 1923)160/ 17 IX 1857 - Ur. Konstanty Ciołkowski, uczony rosyjski pochodzenia polskiego, jeden z pionierów astronautyki twórca modelu teorii ruchu i budowy rakiety kosmicznej (zm. 19 IX 1935) 60/ 20 IX 1957 - Zm. Jean Sibelius, fiński kompozytor, wolnomularz, uważany jest za twórcę narodowego stylu w muzyce fińskiej (ur. 8 XII 1865)565/ 21 IX 1452 - Ur. Girolamo Savonarola, włoski kaznodzieja i reformator religijny, dominikanin (zm. spalony na stosie 23 V 1498)185/ 21 IX 1832 - Zm. Walter Scott, szkocki powieściopisarz (ur. 15 VIII 1771) 70/ 21 IX 1947 - Ur. Stephen King, amerykański pisarz i scenarzysta filmowy, twórca tzw. nowego horroru300/ 24 IX 1717 - Ur. Horace Walpole, pisarz angielski, jeden z twórców gotycyzmu (zm.2 III 1797)120/ 25 IX 1897 - Ur. William Faulkner, amerykański pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1949 roku (zm. 6 VII 1962)125/ 8 X 1892 - Ur. Marina Cwietajewa, rosyjska pisarka, uważana za jedną z najważniejszych rosyjskich poetek XX wieku (zm.31 VIII 1941) 70/ 26 IX 1947 - Zm. Hugh Lofting, pisarz amerykański, autor popularnych książek dla dzieci, m.in. serii powieści o doktorze Dolittle (ur. 14 I 1886)100/ 27 IX 1917 - Zm. Edgar Degas, francuski malarz, rzeźbiarz (ur. 19 VI 1834)115/ 28 IX 1902 - Zm. Emil Zola, rancuski pisarz, główny przedstawiciel naturalizmu (ur. 2 IV 1840)470/ 29 IX 1547 - Ur. Miguel de Cervantes y Saavedra, pisarz hiszpański (zm. 23 IV 1616) 50/ 29 IX 1967 - Zm. Carson McCullers, pisarka amerykańska (ur. 19 II 1917)

32

PAŹDZIERNIK

POLSKA

115/ 2 X 1902 - Ur. Jerzy Zawieyski, aktor, dramatopisarz, prozaik, eseista (zm. 18 VI 1969)135/ 6 X 1882 - Ur. Karol Szymanowski, kompozytor, pianista, pedagog i pisarz (zm.29 III 1937) 50/ 11 X 1967 - Zm. Halina Poświatowska, poetka (ur. 9 V 1935) 75/ 13 X 1942 - Ur. Jan Kanty Pawluśkiewicz, architekt, kompozytor, współzałożyciel kabaretu i zespołu muzycznego „Anawa”200/ 15 X 1817 - Zm. Tadeusz Kościuszko, generał, naczelnik powstania w 1794 roku, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (ur. 4 II 1746)155/ 16 X 1862 - Ur. Antoni Madeyski, rzeźbiarz, twórca sarkofagu królowej Jadwigi i Władysława Warneńczyka w katedrze na Wawelu (zm.1 II 1939)150/ 16 X 1867 - Ur. Ferdynand Hoesick, księgarz i wydawca, pisarz, historyk literatury, muzykograf (zm. 13 IV 1941) 170/ 17 X 1847 - Ur. Władysław Bełza, poeta, dramaturg, publicysta, nazywany piewcą polskości (zm.29 I 1913) 95/ 18 X 1922 - Ur. Olgierd Terlecki, prozaik i historyk (zm. 31 XII 1986) 30/ 19 X 1987 - Zm. Igor Newerly (właśc. Abramow-Newerly), pisarz i pedagog (ur. 24 III 1903)125/ 20 X 1892 - Ur. Jan Stanisław Bystroń, etnolog, socjolog, historyk kultury, pisarz (zm. 18 XI 1964) 45/ 20 X 1972 - Zm. Magdalena Samozwaniec, naprawdę Magdalena Anna z domu Kossak, pisarka satyryczna (ur. 26 VII 1894) 90/ 23 X 1927 - Ur. Leszek Kołakowski, filozof, publicysta, pisarz (zm. 17 VII 2009)150/ 25 X 1867 - Ur. Józef Dowbór-Muśnicki, generał, naczelny dowódca sił zbrojnych w powstaniu wielkopolskim 1918-1919 (zm. 26 X 1937) 90/ 26 X 1927 - Urna z sercem Tadeusza Kościuszki wraz ze zbiorami z Muzeum Rapperswilskiego została przewieziona ze Szwajcarii do Polski 65/ 31 X 1952 - Zm. Benedykt Hertz, bajkopisarz, satyryk, autor książek dla dzieci i młodzieży (ur. 7 VI 1872)

33

ŚWIAT

450/ 1 X 1567 - Zm. Pietro Garnesecchi, włoski humanista, reformator religijny (ur. 24 XII 1508)120/ 3 X 1897 - Ur. Louis Aragon, pisarz francuski, surrealista (zm.24 XII 1982) 30/ 3 X 1987 - Zm. Jean-Marie-Lucien-Pierre Anouilh, francuski dramatopisarz i reżyser (ur. 23 VI 1910)545/ 4 X 1472 - Ur. Lucas Cranach (starszy), malarz niemiecki, twórca obrazów o tematyce mitologicznej i religijnej (zm. 16 X 1553)130/ 6 X 1887 - Ur. Charles Edouard Le Corbusier, francuski architekt szwajcarskiego pochodzenia, urbanista, malarz i rzeźbiarz, czołowy przedstawiciel stylu modernistycznego (zm.27 VIII 1965)125/ 6 X 1892 - Zm. Alfred Tennyson, angielski poeta (ur. 6 VIII 1809)405/ 7 X 1612 - Zm. Baptista Guarini, włoski poeta, filozof, autor traktatów filozoficznych, dyplomata (ur. 10 XII 1538) 50/ 9 X 1967 - Zm. Andre Maurois, pisarz francuski, autor wielu biografii i książek dla dzieci (ur.26 VII 1885)125/ 10 X 1892 - Ur. Ivo Andric, serbski poeta, prozaik, laureat literackiej nagrody Nobla w 1961 r. (zm. 13 III 1975)525/ 12 X 1492 - Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę225/ 13 X 1792 - Ur. Moritz Hauptmann, niemiecki kompozytor, pedagog, teoretyk muzyki (zm. 3 I 1868)150/ 13 X 1867 - Ur. Pierre Bonnard, francuski malarz, grafik, scenograf (zm. 23 I 1947)150/ 14 X 1867 - Ur.Masaoka Shiki, japoński pisarz, poeta, krytyk , twórca haiku (zm. 19 IX 1902) 90/ 16 X 1927 - Ur. Gunter Grass, niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1999 roku (zm. 13 IV 2015)135/ 19 X 1882 - Ur. Umberto Boccioni, włoski malarz i rzeźbiarz, współtwórca futuryzmu (zm. 17 VIII 1916)200/ 23 X 1817 - Ur. Pierre Larousse, francuski pisarz, gramatyk, leksykograf i wydawca (zm. 3 I 1875)135/ 24 X 1882 - Ur. Imre Kalman, węgierski kompozytor operetkowy (zm. 30 X 1953)235/ 27 X 1782 - Ur. Niccolo Paganini, włoski skrzypek, kompozytor (zm. 27 V 1840)320/ 28 X 1697 - Ur. Giovanni Antonio Canal, zw. Canaletto, wenecki malarz, rysownik i rytownik okresu rokoka (zm. 19 IV 1768)

34

135/ 29 X 1882 - Ur. Jean Giraudoux, francuski powieściopisarz i dramaturg (zm.31 I 1944)

LISTOPAD

POLSKA

85/ 1 XI 1932 - Zm. Józef Tadeusz Makowski, malarz, rysownik (ur. 29 I 1882)140/ 3 XI 1877 - Ur. Karol Hubert Rostworowski, dramaturg i poeta, muzyk; publicysta (zm. 4 II 1938) 90/ 3 XI 1927 - Ur. Zbigniew Cybulski, aktor teatralny i filmowy, uważany za jednego z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów powojennej Polski (zm. 8 I 1967) 95/ 6 XI 1922 - Ur. Artur Międzyrzecki, poeta, prozaik, eseista, tłumacz literatury (zm. 2 XI 1996)150/ 7 XI 1867 - Ur. Maria Curie-Skłodowska, fizyk, chemik, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla w 1903 i w 1911 roku (zm.4 VII 1934) 80/ 7 XI 1937 - Zm. Bolesław Leśmian, poeta pochodzenia żydowskiego, czołowy przedstawiciel literatury międzywojnia (ur. 22 I 1877)180/ 11 XI 1837 - Ur. Artur Grottger, malarz, jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim, ilustrator, rysownik, autor cyklu „kartonów” o powstaniu styczniowym (zm. 13 XII 1867)115/ 12 XI 1902 - Ur. Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf, malarz, ilustrator książek, przyjaciel i współpracownik Jana Brzechwy (zm. 21 III 1973) 95/ 12 XI 1922 - Ur. Tadeusz Borowski, poeta, prozaik, publicysta (zm. 3 VII 1951)110/ 14 XI 1907 - Ur. Władysław Kopaliński, językoznawca, tłumacz, leksykograf (zm. 5 X 2007) 60/ 15 XI 1957 - Zm. Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dramaturg i dziennikarz (ur. 21 III 1932) 95/ 16 XI 1922 - Ur. Henryk Markiewicz, filolog polski, profesor nauk humanistycznych, teoretyk i historyk literatury (zm. 31 X 2013) 75/ 19 XI 1942 - Zg. zastrzelony przez gestapo Bruno Schulz, polski prozaik żydowskiego pochodzenia, grafik, malarz, rysownik i krytyk literacki (ur. 12 VII 1892)

35

365/ 21 XI 1652 - Zm. Jan Brożek, matematyk, astronom, pisarz, pierwszy polski historyk nauki, projektował zegary słoneczne i instrumenty geodezyjne (ur. 1 XI 1585)190/ 22 XI 1827 - Ur. Karol Józef Estreicher, historyk literatury i teatru, krytyk literacki, bibliograf, wieloletni dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, nazywany „ojcem bibliografii polskiej”. (zm. 30 IX 1908) 90/ 23 XI 1927 - Zm. Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski, skandalista, przedstawiciel cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu (ur. 7 V 1868) 30/ 24 XI 1987 - Zm. Karol Bunsch, pisarz historyczny, tłumacz literatury niemieckiej i angielskiej (ur. 22 II 1898)110/ 28 XI 1907 - Zm. Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli (ur. 15 I 1869) 75/ 28 XI 1942 - Ur. Jonasz Kofta, poeta, satyryk, aktor kabaretowy (zm. 19 IV 1988) 30/ 28 XI 1987 - Zm. Stanisław Szenic, eseista, bibliofil, twórca m.in. książki „Cmentarz Powązkowski : zmarli i ich rodziny” (ur. 13 I 1904)

ŚWIAT

110/ 1 XI 1907 - Zm. Alfred Jarry, francuski dramaturg, powieściopisarz i poeta (ur. 8 IX 1873) 45/ 1 XI 1972 - Zm. Ezra Pound, amerykański poeta, tłumacz, publicysta i krytyk literacki (ur. 30 X 1885)170/ 4 XI 1847 - Zm. Felix Mendelssohn-Bartholdy, niemiecki kompozytor okresu romantyzmu (ur. 3 II 1809) 95/ 4 XI 1922 - Angielski archeolog Howard Carter odkrył grobowiec faraona Tutenchamona, władcy starożytnego Egiptu130/ 10 XI 1887 - Ur. Arnold Zweig, niemiecki powieściopisarz, eseista, dramaturg (zm.26 XI 1968) 95/ 11 XI 1922 - Ur. Kurt Vonnegut, amerykański pisarz i publicysta, kojarzony z literaturą postmodernistyczną i science fiction (zm. 11 IV 2007)110/ 14 XI 1907 - Ur. Astrid Lindgren, szwedzka autorka literatury dziecięcej (zm.28 I 2002)230/ 15 XI 1787 - Zm. Christoph Willibald Gluck, niemiecki kompozytor okresu klasycyzmu (ur. 2 VII 1714)

\

36

130/ 15 XI 1887 - Ur. Marianne Craig Moore, amerykańska poetka i pisarka modernistyczna związana z nurtem imagizmu (zm. 5 II 1972)155/ 15 XI 1862 - Ur. Gerhart Hauptmann, niemiecki dramaturg i powieściopisarz , laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 r. (zm.6 VI 1946) 95/ 16 XI 1922 - Ur. Jose Saramago, portugalski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1998 roku (zm. 18 VI 2010)100/ 17 XI 1917 - Zm. Auguste Rodin, francuski rzeźbiarz, prekursor nowoczesnego rzeźbiarstwa (ur. 12 XI 1840) 95/ 18 XI 1922 - Zm. Marcel Proust, francuski pisarz (ur. 10 VII 1871) 65/ 18 XI 1952 - Zm. Paul Eluard, francuski poeta, związany z dadaizmem i surrealizmem (ur. 14 XII 1895) 70/ 20 XI 1947 - Zm. Wolfgang Borchert, pisarz niemiecki, przedstawiciel tzw. literatury zgliszcz (ur. 20 V 1921) 385/ 24 XI 1632 - Ur. Baruch Spinoza, filozof niderlandzki zaliczany do grona największych myślicieli żydowskich (zm. 21 II 1677) 60/ 25 XI 1957 - Zm. Diego Rivera, meksykański malarz, grafiki, architekt, mąż malarki Fridy Kahlo (ur. 8 XII 1886)260/ 28 XI 1757 - Ur. William Blake, angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk, prekursor romantyzmu (zm.12 VIII 1827) 110/ 28 XI 1907 - Ur. Alberto Moravia, włoski powieściopisarz, nowelista i dziennikarz (zm. 26 IX 1990)350/ 30 XI 1667 - Ur. Jonathan Swift, pisarz irlandzki (zm. 19 X 1745)200/ 30 XI 1817 - Ur. Theodor Mommsen, historyk niemiecki, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1902 r. (zm.1 XI 1903) 50/ 30 XI 1967 - Zm. Patrick Kavanagh, irlandzki poeta, pisarz i krytyk literacki (ur. 21 X 1904)

GRUDZIEŃ

POLSKA

150/ 1 XII 1867 - Ur. Ignacy Mościcki, chemik, prezydent RP w latach 1926-1939 (zm. 2 X 1946)145/ 2 XII 1872 - Zm. Wincenty Pol, poeta, geograf, etnograf (ur. 20 IV 1807) 65/ 2 XII 1947 - Zm. Stanisław Łempicki, historyk kultury i literatury polskiej (ur. 25 V 1886)160/ 3 XII 1857 - Ur. Joseph Conrad (właśc. Teodor Józef Korzeniowski), pisarz tworzący w języku angielskim (zm. 3 VIII 1924)

37

110/ 4 XII 1907 - Ur. Ksawery Pruszyński, reporter, publicysta, literat, dyplomata (zm.13 VI 1950) 150/ 5 XII 1867 - Ur. Józef Piłsudski, działacz niepodległościowy, Naczelnik Państwa w latach 1926-1928 i 1930 (zm. 12 V 1935)110/ 5 XII 1907 - Ur. Alina Centkiewiczowa, autorka książek dla dzieci i młodzieży, głównie o tematyce polarnej (zm. 11 III 1993) 80/ 9 XII 1937 - Zm. Andrzej Strug, pisarz i publicysta, wolnomularz, działacz ruchu socjalistycznego i niepodległościowego, a także scenarzysta (ur. 28 XI 1871)105/ 10 XII 1912 - Ur. Jerzy Turowicz, publicysta katolicki, dziennikarz, od 1945 roku redaktor naczelny Tygodnika Powszechnego (zm.27 I 1999)205/ 12 XII 1812 - Zm. Stanisław Trembecki, poeta, autor bajek, poematów i satyr (ur. 8 V 1739) 45/ 13 XII 1972 - Zm. Jan Cybis, malarz, krytyk sztuki (ur. 16 II 1897)160/ 15 XII 1857 - Ur. Eugeniusz Pankiewicz, kompozytor, pianista (zm.24 XII 1898) 95/ 16 XII 1922 - Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent RP, zastrzelony przez skrajnego nacjonalistę Eligiusza Niewiadomskiego w Gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuki Zachęta120/ 17 XII 1897 - Ur. Władysław Broniewski, poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz (zm.10 II 1962)135/ 19 XII 1882 - Ur. Bronisław Huberman, skrzypek, pedagog (zm. w Szwajcarii 15 VI 1947)125/ 20 XII 1892 - Ur. Jan S. Bystroń, etnograf, socjolog (zm.18 XI 1964) 75/ 20 XII 1942 - Ur. Antoni Fałat, malarz, rysownik, grafik 35/ 20 XII 1982 - Zm. Artur Rubinstein, pianista światowej sławy (ur. 28 I 1887) 85/ 21 XII 1932 - Zm. Karol Stryjeński, architekt, grafik (ur. 19 I 1887) 50/ 22 XII 1967 - Zm. Jan Śpiewak, poeta, tłumacz, krytyk literacki (ur. 18 VII 1908)160/ 24 XII 1857 - Zm. Stanisław Jachowicz, pedagog, poeta, filantrop, jeden z pionierów literatury dla dzieci i młodzieży (ur. 17 IV 1796)100/ 24 XII 1917 - Ur. Jan Huszcza, poeta, satyryk, prozaik (zm.26 VI 1986) 65/ 28 XII 1952 - Zm. Władysław Strzemiński, malarz, teoretyk sztuki, publicysta, pedagog z kręgu konstruktywizmu (ur. 21 XI 1893)

38

135/ 30 XII 1882 - Zm. Wojciech Bogumił Jastrzębowski, twórca tekstu , który można określić jako projekt pierwszej w historii konstytucji zjednoczonej Europy jako jednej republiki bez wewnętrznych granic, z jednolitym prawodawstwem oraz organami władzy złożonej z przedstawicieli wszystkich narodów (ur. IV 1799) 95/ 31 XII 1922 - Ur. Halina Czerny-Stefańska, pianistka, pedagog (zm.1 VII 2001)

ŚWIAT

30/ 1 XII 1987 - Zm. James Baldwin, afroamerykański powieściopisarz i eseista (ur. 2 VIII 1924) 470/ 2 XII 1547 - Zm. Herman Cortes, hiszpański konkwistador, zdobywca Meksyku (ur. 1485)185/ 8 XII 1832 - Ur. Bjørnstjerne Martinius Bjørnson, norweski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1903 roku (zm.26 IV 1910) 300/ 9 XII 1717 - Ur. Johann J. Winckelmann, niemiecki historyk i teoretyk sztuki, konserwator starożytności rzymskich i bibliotekarz Watykanu (zm.8 VI 1768)220/ 13 XII 1797 - Ur. Heinrich Heine, niemiecki poeta żydowskiego pochodzenia, przedstawiciel romantyzmu, jeden z najwybitniejszych niemieckich liryków, prozaik, publicysta (zm. 17 II 1856)225/ 16 XII 1792 - Ur. Antonio Corazzi, florencki architekt, który tworzył w Polsce m.in. gmach Teatru Wielkiego oraz pałace przy Placu Bankowym w Warszawie (zm.26 IV 1877)120/ 16 XII 1897 - Zm. Alphonse Daudet, francuski pisarz, poeta, publicysta (ur. 13 V 1840)115/ 16 XII 1902 - Ur. Rafael Alberti, hiszpański poeta i dramatopisarz (zm.27 X 1999)100/ 16 XII 1917 - Ur. Arthur Charles Clarke, angielski prozaik, pisarz fantastyczno-naukowy (zm. 19 III 2008)280/ 18 XII 1737 - Zm. Antonio Stradivari, włoski lutnik, najwybitniejszy przedstawiciel lutników działających w Cremonie w XVII i XVIII wieku (ur. 1644)100/ 21 XII 1917 - Ur. Heinrich Theodor Böll , niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1972 roku (zm.16 VII 1985) 150/ 22 XII 1867 - Zm. Theodore Rousseau, francuski malarz i grafik (ur. 15 IV 1812)180/ 24 XII 1837 - Ur. Hans von Marees, niemiecki malarz (zm.5 VI 1887) 35/ 24 XII 1982 - Zm. Louis Aragon, francuski pisarz (ur. 3 X 1897)

39

90/ 25 XII 1927 - Ur. Ljuben Diłow, bułgarski pisarz science-fiction (zm. 10 VI 2008) 195/ 27 XII 1822 - Ur. Louis Pasteur, francuski chemik i mikrobiolog, odkrywca szczepionki przeciw wściekliźnie (zm.28 IX 1895) 80/ 28 XII 1937 - Zm. Maurice Ravel, francuski kompozytor i pianista, jeden z przedstawicieli impresjonizmu (ur. 7 III 1875)

40

KALENDARZ ROCZNIC REGIONALNYCH

540/ 1477 - Pobyt na Jasnej Górze Kazimierza Jagiellończyka z małżonką Elżbietą Habsburżanką515/ 1502 - Król Aleksander Jagiellończyk odnowił dla Częstochowy przywilej miejski na prawie magdeburskim380/ 1637- 42 - Rozpoczyna się budowa Kościoła parafialnego p.w. św. Andrzeja i św. Barbary355/ 1657 - Powstaje „Nowa Gigantomachia” O. Augustyna Kordeckiego, przeora zgromadzenia oo. Paulinów na Jasnej Górze325/ 1692 - Powstała pierwsza oficyna drukarska z fundacji Mikołaja Rozrazewskiego i Mikołaja Szarerewicza300/ 1717 - Król August II Mocny nadał Częstochówce prawa miejskie, zmieniła ona z tej okazji nazwę na „Nowa Częstochowa” a dawne miasto zaczęto nazywć „Stara Częstochowa”300/ 1717 - Koronacja Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej120/ 1897 - Uruchomiono Fabrykę Szkła „Paulina” na Wyczerpach Górnych210/ 1807 - Częstochowa została włączona do Księstwa Warszawskiego150/ 1867 - Powstała Fabryka Papieru135/ 1882 - Ukazał się pierwszy numer czasopisma „Kartka Ogłoszeń” , było to pierwsze czasopismo ukazujące się w Częstochowie135/ 1882 - Założona zostaje Fabryka Guzików115/ 1902 - Rozpoczyna się budowa Kościoła Katedralnego p.w.św. Rodziny, obecnie Archikatedra115/ 1902 - Wybudowany zostaje dworzec PKP Częstochowa Stradom, równocześnie uruchomiona zostaje kolej Częstochowa- Herby110/ 1907 - Powstało Gimnazjum Żeńskie Wacławy Golczewskiej- Chrzanowskiej, późniejsze I LO im. J. Słowackiego105/ 1912-13 - Rozpoczyna się budowa Kościoła Ewangelickiego przy ulicy Śląskiej 90/ 1927 - Został zawiązany klub sportowy „Częstochówka” 90/ 1927 - Ukazał się pierwszy numer miesięcznika młodzieży szkół średnich – „Świat Młodych” 70/ 1947 - Ukazuje się „Częstochowski Kurier Ilustrowany” mutacja „Wrocławskiego Kuriera Ilustrowanego” 70/ 1947 - Z inicjatywy Stanisława Barylskiego, Jana Studenckiego, Wandy Wereszczyńskiej i Marii Wierzbickiej powstała Wolna Szkoła Sztuk Plastycznych, późniejsze Liceum Sztuk Plastycznych 60/ 1957 - Powstało LO im. M. Kopernika

41

STYCZEŃ

110/ 1 I 1907 - Ukazał się pierwszy numer „Gońca Częstochowskiego” 20/ 7 I 1997 - Zm. Władysław Kisielewski, dziennikarz, pisarz, lotnik w czasie II wojny światowej, autor książek o tematyce wojennej (ur. 20 III 1907)135/ 15 I 1882 - Ur. Ignacy Kozielewski, działacz harcerski, twórca hymnu harcerskiego (zm. 9 VII 1964) 50/ 21 I 1967 - Budynek Ratusza w Częstochowie przekazano Muzeum 65/ 22 I 1952 - Utworzono pierwsze koło filatelistyczne125/ 23 I 1892 - Ur. Antoni Gmachowski, nauczyciel, księgarz i wydawca (zg. w obozie koncentracyjnym w Dachau w 1941 roku)100/ 29 I 1917 - Zm. Władysław Biegański, lekarz, filozof (ur. 28 IV 1857) 60/ 30 I 1957 - Zm. Józef Mączyński, malarz, pejzażysta okolic Częstochowy (ur. 7 III 1871)

LUTY

25/ 4 II 1992 - Zm. Stanisław Wieruszewski, pedagog, matematyk, w latach 1942-1945 przewodniczący Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (ur. 16 XI 1899)115/ 6 II 1902 - Ur. Władysław Sebyła, poeta (zamordowany przez NKWD w Charkowie w 1940 r.) 60/ 12 II 1957 - Zm. Ludwik Wawrzynowicz, muzyk, dyrygent, kompozytor, twórca pierwszej prywatnej szkoły muzycznej na ziemi częstochowskiej (ur. 18 VIII 1870) 55/ 13 II 1962 - Powstał Oddział Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, którym kierował Włodzimierz Ściegienny110/ 14 II 1907 - Ur. Ludomir Kucharski, dziennikarz, literat (zginął w Oświęcimiu w 1944 r.) 70/ 19 II 1947 - Został zamordowany Stanisław Sojczyński (pseud. Warszyc), dowodca Konspiracyjnego Wojska Polskiego (ur. 30 III 1910) 30/ 24 II 1987 - Zm. Witold Sylwester Mielczarek, nauczyciel akademicki, dziennikarz, redaktor „Ziemi Częstochowskiej” 85/ 25 II 1932 - Z inicjatywy starosty Kazimierza Kuhna powstało Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, od 24 IV 1979 roku jego tradycje kontynuuje Częstochowskie Towarzystwo Naukowe

42

MARZEC

110/ 2 III 1907 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika humorystycznego „Diabeł” 20/ 5 III 1997 - Wręczenie Krzyża Kawalerskiego Orderu Zasługi RP przyznanego przez prezydenta RP pani Teresie Chaubon z Lourdes – przewodniczącej charytatywnej organizacji „Błękitna Gwiazda” 20/ 6 III 1997 - Zginął tragicznie w wypadku samochodowym Marian Michalik, malarz (ur. 19 VI 1947)105/ 7 III 1912 - Ur. Józef Wójcicki, wybitny pedagog i działacz kultury,prezes Częstochowskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A.Mickiewicza (zm. 4 VI 1994) 30/ 12 III 1987 - Zm. Antoni Szuniewicz, organista, kompozytor, dyrygent, chórmistrz, pedagog. (ur. 14 XI 1911) 25/ 25 III 1992 - Utworzono Archidiecezję Częstochowską 60/ 30 III 1957 - Państwowy Teatr Dramatyczny otrzymał imię Adama Mickiewicza

KWIECIEŃ

35/ IV 1982 - Ukazał się pierwszy numer czasopisma „CDN” związanego z ruchem solidarnościowym 35/ 9 IV 1982 - Obraz Czarnej Madonny na Jasnej Górze otrzymał nową suknię 600-lecia 65/ 18 IV 1952 - Częstochowskiej Hucie „Częstochowa” nadano imię Bolesława Bieruta160/ 28 IV 1857 - Ur. Władysław Biegański, lekarz, filozof (zm. 29 I 1917)

MAJ

80/ 3 V 1937 - Zm. Wacław Tokarz, historyk, badacz historii politycznej Polski XVII i XIX wieku (ur. 7 VI 1873) 25/ 3 V 1992 - Powstała Katolicka Rozgłośnia Radiowa „Fiat” 10/ 9 V 2007 - Otwarte zostało Muzeum im. Haliny Poświatowskiej 60/ 15 V 1957 - Zm. Kazimierz Kuhn, prezes Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej, starosta częstochowski, kustosz Muzeum Miejskiego (ur. 10 II 1875) 20/ 24 V 1997 - Przed pawilonem dworca PKP odsłonięto popiersie dr Władysława Biegańskiego, dłuta Szymona Wypycha100/ 25 V 1917 - Zm. Edward Reszke, śpiewak operowy (ur. 22 XII 1853)

43

CZERWIEC

20/ 4 VI 1997 - Piątą, kilkugodzinną wizytę w mieście złożył papież Jan Paweł II105/ 5 VI 1912 - Ur. Stefan Krakowski, historyk, zasłużony badacz dziejów Częstochowy (zm. 24 II 1999) 30/ 12 VI 1987 - Rozpoczęła się trzecia , 2-dniowa wizyta papieża Jana Pawła II w mieście 20/ 15 VI 1997 - Rozpoczął się I Festiwal Wiolinistyczny im. Bronisława Hubermana 70/ 15 VI 1947 - W Szwajcarii zmarł Bronisław Huberman, wirtuoz, skrzypek, polityk (ur. 19 XII 1882) 35/ 17 VI 1982 - Utworzono Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych w granicach województwa częstochowskiego 70/ 19 VI 1947 - Ur. Marian Michalik, malarz (zm. tragicznie w wypadku samochodowym 6 III 1997) 85/ 20 VI 1932 - Ur. Janusz Kapuścik, profesor uniwersytecki, bibliograf (zm. 30 VI 1999) 45/ 20 VI 1972 - W Tatrach zginęła Barbara Rychlik, działaczka Częstochowskiego Oddziału PTTK; jej imię nosi szlak turystyczny z Korwinowa do Poraja 25/ 25 VI 1992 - Rada Miasta uchwałą 249/XXIX/92 ustanowiła obecny wzór herbu i chorągwi Częstochowy

LIPIEC

35/ 3 VII 1982 - Otwarto Muzeum 600-lecia Jasnej Góry 50/ 21 VII 1967 - Otwarto kino „Relax”; ostatni seans odbył się 14 XII 2000 r. 30/ 22 VII 1987 - Otwarto Pałac Ślubów projektu Władysława Ściegiennego

SIERPIEŃ

635/ 9 VIII 1382 - Władysław Opolczyk wystawił dokument fundacyjny klasztoru OO Paulinów100/ 11 VIII 1917 - Otwarcie Biblioteki Publicznej im. dr Władysława Biegńskiego przy ulicy Teatralnej 14

44

85/ 12 VIII 1932 - Ukazał się pierwszy numer „Ilustrowanego Expresu Częstochowskiego”; redaktorem naczelnym był Jan Barylski100/ 17 VIII 1912 - Otwarcie Biblioteki Miejskiej w Częstochowie245/ 18 VIII 1772 - Poddanie twierdzy jasnogórskiej wojskom rosyjskim księcia Golicyna150/ 19 VIII 1867 - Ur. Ksiądz Bolesław Wróblewski, prezes Rady Opiekuńczej, Rady Szkolnej Okręgowej, członek wielu stowarzyszeń oświatowych i dobroczynnych (zm. 7 VI 1951) 60/ 26 VIII 1957 - Rozpoczęła się perygrynacja kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej do wszystkich parafii i rodzin w Polsce; trwała 24 lata i zakończyła się w Częstochowie 12 X 1980 roku, a od 5 V 1985 roku rozpoczęła się ponownie 35/ 26 VIII 1982 - Główne uroczystości jubileuszu 600-lecia Jasnej Góry 20/ 26 VIII 1997 - Odsłonięto pomnik prymasa Stefana Wyszyńskiego pod jasnogórskim szczytem 80/ 28 VIII 1937 - Powstała parafia p.w. św. Jakuba110/ 30 VIII 1907 - Ur. Jerzy Kołakowski, pierwszy rektor Politechniki Częstochowskiej (zm.19 XI 1980)

WRZESIEŃ

85/ 1932 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Gazeta Narodowa” 60/ 1 IX 1957 - Powstało Studium Nauczycielskie, późniejsza Wyższa Szkoła Pedagogiczna 25/ 1 IX 1992 - Ukazał się pierwszy numer „Częstochowskiego A-Z”, dziennika informacyjnego, którego redaktorem naczelnym został Janusz Płowecki300/ 8 IX 1717 - Koronacja Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej100/ 8 IX 1917 - Powstało Częstochowskie Stowarzyszenie Nieruchomości120/ 11 IX 1897 - Otwarty został w Częstochowie oddział Banku Handlowego w Warszawie 25/ 14 IX 1992 - Zm. Edward Polanowski, profesor historii i literatury polskiej, regionalista, rektor WSP w Częstochowie (ur. 11 X 1936)140/ 23 IX 1877 - Jan Matejko wpisał się do księgi Bractwa Aniołów Stróżów na Jasnej Górze

45

PAŹDZIERNIK

40/ 1 X 1977 - Zainaugurowało działalność Biuro Wystaw Artystycznych, późniejsza Miejska Galeria Sztuki 50/ 11 X 1967 - Zm. Halina Poświatowska, poetka (ur. 9 V 1935)190/ 16 X 1827 - Paweł Szyszkowski uruchomił pierwszą w mieście świecką drukarnię konkurencyjną wobec jasnogórskiej

LISTOPAD

20/ 1 XI 1997 - Na częstochowskich cmentarzach po raz pierwszy kwestowali artyści i inni znani częstochowianie, w celu zebrania pieniędzy na odnawianie zabytkowych nagrobków; przedsięwzięcie zorganizowała Liga Miejska 20/ 11 XI 1997 - Na placu im dr Biegańskiego odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego100/ 17 XI 1917 - Rozpoczął się założycielski Zjazd Związku Miast Królestwa Polskiego (późniejszy Związek Miast Polskich

GRUDZIEŃ

105/ 3 XII 1912 - Ur. Sławomir Folfasiński, dziennikarz, literat, historyk (zm. 24 X 1989)115/ 13 XII 1902 - Ur. Józef Wyżykowski, komendant Częstochowskiego Hufca Szarych Szeregów (zm. 27 X 1990)135/ 19 XII 1882 - Ur. Bronisław Huberman, wirtuoz skrzypiec światowej sławy (zm. 15 VI 1947)

46