11/48/48

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER

KONSOLİDE ANALİZ RAPORU

Hakan KARADevlet Muhasebe Uzmanı

21 Mart 2010 Ankara

22/48/48

Tarihsel Gelişimi ve Mevzuatı

Yönetim ve Teşkilat Yapıları

Faaliyet Alanları

Mali Yapıları

Sunum Planı

33/48/48

Döner Sermaye Mevzuatı

Yasal Düzenlemeler- 11 Özel Kanun- 3046 sayılı Kanun (Kuruluşa ilişkin yetki md.)- Teşkilat Kanunları (Kuruluşa ilişkin yetki md.)

Yönetmelikler- Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği- 33 adet Kurumların döner sermayeli

işletme yönetmelikleri

44/48/48

• 1050 sayılı “Muhasebe-i Umumiye Kanununun” 49. maddesi:

"Genel bütçe içinde yönetilen sınai ve ticari kurum ve idarelerin ilk madde ve malzeme alım bedelleri ile uzman ve işçi ücretleri döner sermaye adıyla bütçelere konulan ödenekler ile karşılanır ve ödenir. Bu kurum ve idarelerin döner sermaye ödeneklerinden kullanılmayan tutarlar yılsonunda yok edilir; kullanılan sermayeden doğan gelir fazlaları da gelir yazılır."

Döner Sermaye Mevzuatı

55/48/48

27.09.1984 tarih ve 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanun – 40. maddesi: “Bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar ihtiyaç

halinde döner sermaye işletmesi kurabilirler. Döner sermaye işletmesinin kurulması, sermayesi, gelirleri, işleyiş ve denetimi ile ilgili esas ve usuller kanunla düzenlenir”

– Geçici ikinci maddesi: “Döner sermayeli işletmeler ilgili bakanlığın teklifi, Maliye Bakanlığının ve Sayıştay’ın olumlu görüşü alındıktan sonra teklif yapan bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir “

Döner Sermaye Mevzuatı

66/48/48

Genel Kuruluş Amacı; Piyasadaki talebin karşılanması, Devlete ek gelir sağlanması, Atıl kapasitenin doldurulması,

Özel Amaçlar; Giderlerde serbestlik, İdari özerklik, Mali Özerklik Özel olanak ve ayrıcalık sağlama

Amaç

77/48/48

Döner Sermayeli İşletmeler

88/48/48

Bağlı Olduğu İdare İşletme Sayısı

Saymanlık Sayısı

Sağlık Bakanlığı 1069 213Mili Eğitim Bakanlığı 893 480Orman Genel Müdürlüğü 247 247Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 186 186

Çevre ve Orman Bakanlığı 84 84Üniversiteler 65 54Milli Savunma Bakanlığı 59 59Başbakanlık 49 49Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 27 27

Diğer İdareler 11 11Toplam 2690 1410

İşletme ve Saymanlık Sayıları

99/48/48

İşletme Sayıları

1010/48/48

Faaliyet Alanları (1) Sağlık Tarım Eğitim Çevre ve Orman Kültür ve Turizm Baskı ve Matbaa Belge, Sertifika ve İzin İşleri Proje, Araştırma, Ölçüm, Analiz

1111/48/48

Faaliyet Alanları (2) Sağlık

Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık döner sermaye işletmeleri

Üniversite hastaneleri GATA Askeri Hastaneler Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Gureba

Hastanesi Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi

1212/48/48

Faaliyet Alanları (3) Eğitim

MEB Teknik Öğretim Okulları Ders Aletleri Yapım Merkezi Eğitim Teknolojileri Genel Depo döner sermaye işletmeleri Üniversiteler SHÇEK

Çevre ve Orman Orman Genel Müdürlüğü İşletmeleri Çevre ve Orman Bakanlığı İşletmeleri

1313/48/48

Faaliyet Alanları (4) Tarım

İl Müdürlükleri Şap Enstitüsü ve Araştırma Enstitüleri İl Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri Test-Tescil-Sertifikasyon Müdürlükleri Zirai Karantina Müdürlükleri

Vakıflar Genel Müdürlüğü Ayvalık Vakıf Zeytinlikleri İşletme Müdürlüğü

Kültür ve Turizm Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü İstanbul İşletme Müdürlüğü Geleneksel El Sanatları ve Kitap Satış Mağazaları İşletme

Müdürlüğü

1414/48/48

Faaliyet Alanları (5) Baskı ve Matbaa

Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Döner Sermaye

İşletmesi Yargıtay Yayınları Döner Sermaye İşletmesi Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Döner Sermaye

İşletmesi Devlet Personel Başkanlığı Döner Sermaye İşletmesi İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Döner

Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi

1515/48/48

Faaliyet Alanları (6) Belge, Sertifika, İzin İşleri

Ulaştırma Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Denizcilik Müsteşarlığı Döner Sermaye İşletmesi Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Döner

Sermaye İşletmesi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye

İşletmesi Meteoroloji Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Çevre ve Orman Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü

Döner Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi

1616/48/48

Faaliyet Alanları (7) Proje, Araştırma, Ölçüm, Analiz

Üniversite Döner Sermaye İşletmeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve

Araştırma Döner Sermaye İşletmesi Polis Akademisi Döner Sermaye İşletmesi Türkiye İstatistik Kurumu Döner Sermaye İşletmesi Dış Ticaret Müsteşarlığı Döner Sermaye İşletmesi Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü

Döner Sermaye İşletmesi

1717/48/48

Faaliyet Alanları (8) Diğer

Vakıf Memba Suları Döner Sermaye İşletmesi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kavacık

Memba Suyu Döner Sermaye İşletmesi; Huzurevi, Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri

Döner Sermaye İşletmesi Özürlü Rehabilitasyon Merkezi Döner Sermaye

İşletmesi Dışişleri Bakanlığı Devlet Konukevi Döner Sermaye

İşletmesi Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmesi Askeri Fabrikalar Adli Tıp Kurumu

1818/48/48

Yönetim ve Teşkilat Yapısı

İstisnalar dışında tüzel kişilik yok, İşletme ile idare arasında yönetim, teşkilat

yapısı ve görevler açısından net ve sınırları belirlenmiş bir ayrım yok,

İşletmelerin ana kuruluşla olan bağlılığı iç içe geçmiş ve çok sıkı olup adeta birbirleriyle kaynaşmış tek kuruluş şeklinde.

1919/48/48

Yönetim Birimleri

İdare merkezlerinde merkez yönetim

birimi,

Yönetim Kurulu, İşletme Kurulu

İşletme Müdürü

Muhasebe Yetkilisi

2020/48/48

Personel Yapısı

Standart bir personel rejimi yok,

İşletmede çalışan personellerin bir kısmı

Döner sermaye bütçesinden bir kısmı

bağlı idare bütçesinden maaş alıyor,

Özellikle temizlik, güvenlik ve bilgi işlem

alanlarında hizmet alımı yoluyla da

eleman çalıştırılıyor.

2121/48/48

Personel Yapısı

İşletme bütçesinden personel istihdamı

(Üniversiteler hariç):

Memur, sözleşmeli personel, işçi : 51.547

Hizmet alımı : 117.355

Toplam : 168.902

2222/48/48

Mali Yapı

Bütçe ile ilişkisi kurulamamıştır. Bağlı olduğu idarenin mali ve idari yapısı

ile kaynaşmış durumda, Harcamaların kapsam ve sınırı tam

olarak belirlenemediğinden harcama açısından döner sermaye ve idare açısından geçişmeler var.

Döner sermaye idarelerin yardımcı bütçesi işlevini görüyor.

2323/48/48

Fiyatlandırma

Sağlık Tedavi Uygulama Tebliği Sağlık Uygulama Tebliği

Diğerleri hammadde, malzeme, işçilik giderleri çeşitli işletme giderleri amortisman payları belirli bir kar yüzdesi

2424/48/48

Hazine Hissesi

Aylık gayrisafi hasılattan tahsil edilen tutarın % 3 ü ile %1 ini genel bütçeye aktaracak olan işletmeler

Aylık gayrisafi hasılattan tahsil edilen tutarın % 15 ini genel bütçeye aktaracak olan işletmeler

Yıl sonu kârlarının % 10 unu genel bütçeye aktaracak olan işletmeler

2525/48/48

Yıl Sonu Karları

Karlarını Hazineye Yatırmakla Yükümlü

Olanlar

Karları Sermayelerine İlave Edilenler

Karları Bir Sonraki Yılın Gelirine İlave

Edilenler

Karlarını Fona Yatıranlar

2626/48/48

Vergi Mükellefiyeti

Kurumlar Vergisi K.V.’ne tabi işletme sayısı 391

Katma Değer Vergisi Muafiyet ve istisna kapsamına giren sağlık

dışında tüm işletmeler

Damga Vergisi Tüzel kişiliği olan Kültür ve Turizm ile

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işletmeleri

2727/48/48

Katkı Payı (1)

Aylık gayrisafi hasılat üzerinden Sağlık Bakanlığı Üniversiteler Adli Tıp Kurumu Kültür ve Turizm Bakanlığı Polis Akademisi Vakıf Gureba Hastanesi Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü

2828/48/48

Katkı Payı (2)

Yıl sonu karı üzerinden Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme

Kurumu Genel Müdürlüğü Yargıtay Yayınları

Diğerleri Milli Savunma Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı (Parça başı ücret)

2929/48/48

Merkezi Yönetim / Döner Sermaye Giderleri (2009)

3030/48/48

Sağlık Bakanlığı Genel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

3131/48/48

ÜniversiteÖzel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

3232/48/48

Orman Genel MüdürlüğüÖzel Bütçe / Döner Sermaye Giderleri (2009)

3333/48/48

  Tahsis Edilen Ödenmiş

Sağlık 4.958.396.496 4.606.450.322

Kültür Turizm 330.000.050 78.909.339

Orman Gn.Md. 181.244.870 181.244.870

Tarım 100.000.000 90.746.551

Milli Eğitim 100.000.000 21.107.869

Üniversiteler 73.598.373 52.506.473

Çevre Orman 70.126.561 63.200.194

Başbakanlık 44.748.416 44.747.640

Adalet Bakanlığı 21.777.941 21.777.941

Ulaştırma 9.710.199 9.710.199

Vakıflar Gn.Md. 7.328.849 7.328.849

Milli Savunma 5.084.719 5.084.719

Bayındırlık 2.577.081 2.092.297

Çalışma Sos.Güv. 630.476 540.074

Dışişleri Bakanlığı 342.055 342.055

İçişleri Bakanlığı 100.000 100.000

TOPLAM 5.905.666.086 5.185.889.392

Tahsis Edilen / Ödenmiş Sermaye Tutarları

Tahsis edilen sermaye miktarı muhasebe kayıtları esas alınarak oluşturulmuştur.

3434/48/48

YIL GİDERDeğişim Oranı %

GELİRDeğişim Oranı %

Enflasyon Oranı %

2000 1.520.707.924 

1.692.118.566    

2001 2.439.845.939 60 2.653.942.809 57 68

2002 4.266.815.719 75 4.830.765.159 82 29

2003 5.404.664.070 27 6.692.956.218 39 18

2004 8.268.476.094 53 9.986.574.520 49 09

2005 11.211.384.234 36 13.347.165.390 34 07

2006 14.497.510.522 29 15.681.614.644 17 09

2007 17.747.026.813 22 17.178.325.380 10 08

2008 19.151.692.421 08 19.767.962.818 15 10

2009 22.706.718.122 18 21.980.218.049  11 06

Ortalama   36   34 18

Döner Sermaye Gelir ve Giderlerindeki Değişim(2000-2009)

3535/48/48

Döner Sermaye Gelir, Gider ve Hazine Hisselerindeki Değişim

Gelir

Gider

Katkı Payı Ödemeleri Hazineye Yatan Tutar

3636/48/48

 KURUMLAR 2008 2009 Sağlık 12.526 14.153 Üniversiteler 4.011 4.488 Orman Gen.Md 1.405 1.366 M.E.B 539 529 Başbakanlık 198 328 Bayındırlık 252 298 Tarım ve Köyişleri 179 200 Ulaştırma 159 167 Milli Savunma 142 128 Kültür ve Turizm 141 154 Çevre ve Orman Bak 114 99 Diğer 96 65 TOPLAM 19.767 21.980

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirleri (2008-2009)

Milyon TL

3737/48/48

 KURUMLAR 2008 2009Sağlık 12.478 15.171Üniversiteler 3.858 4.416Orman Gen.Md 1.352 1.448M.E.B 429 463Başbakanlık 144 274Bayındırlık 262 264Kültür ve Turizm 142 148Milli Savunma 116 67Çevre ve Orman 108 78Tarım ve Köyişleri 87 94Ulaştırma 63 218Diğer 107 61TOPLAM 19.151 22.706

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri (2008-2009)

Milyon TL

3838/48/48

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirleri

3939/48/48

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri

4040/48/48

Kurumlara Göre Döner Sermaye Gelirlerinin Trendi (2000-2009)

4141/48/48

Kurumlara Göre Döner Sermaye Giderleri (2000-2009)

4242/48/48

Döner Sermaye Giderlerinin Dağılımı (2009) Milyon TL

(Hazine hissesi, Merkez payı, Arş fonu, SHÇEK payı )

(Yatırım ve personel giderleri dahil)

(Terkinler dahil)

4343/48/48

Döner Sermayelerin Kamuya Katkıları

4444/48/48

Devlete Vergi ve SGK Prim Tahsilat Katkısı (2009)

4545/48/48

Devlete Vergi ve SGK Prim Tahsilat Katkısı

4646/48/48

Mali Büyüklükler Milyon TL

  2005 2006 2007 2008 2009

Hazır Değerler 2.115 2.102 2.684 3.001 3.283

Alacaklar 5.698 6.943 4.902 5.437 4.469

Maddi Duran Varlıklar 719 920 1.242 1.413 1.370

Borçlar 3.008 3.636 3.515 4.479 5.142

Sermaye 2.872 4.811 5.280 5.572 5.905Dönem Net Karı/Zararı 2.132 1.191 -569 616 -726

Hazine Payı 1.408 1.702 860 690 653

Katkı Payı 1.770 2.881 3.233 3.860 4.362

Devlete Vergi ve SSK prim tahsilat katkısı 1.451 1.879 2.281 2.722 3.142

4747/48/48

Borç ve Alacaklar

4848/48/48

Borç ve Alacaklar (2009)

Milyon TL