DOAL RNLER Bitki-la EtkileimleriDo. Dr. Hsniye KAYALARE.. EczaclkFakltesi Farmakognozi Anabilim Dal husniyekayalar@gmail.com

Bitkisel ilalar birden fazla aktif bileenin karmndan oluurlar. Aktif bileenlerin says arttka etkileimlerin skl da artacaktr. Bitki-ila etkileimleri, teorik olarak ilaila etkileimlerinden daha sk grlecektir zira sentetik ilalar genellikle tek bir kimyasal maddeyi aktif bileen olarak ierirler. Vaka takdimleri ve klinik bulgular, her ne kadar sebepsonu ilikileri ispatlanamasa da nemli etkileimlerin olduunu gstermektedir. Bitkiler ve ilalar farmakokinetik veya farmakodinamik olarak etkileebilirler. Farmakokinetik etkileimler Sitokrom P450 ve/veya P-glikoprotein indksiyonu veya inhibisyonu ile gereklemektedir. Baz bitkisel rnlerin (rnein Hypericum perforatum) siklosporin, indinavir, irinotecan, nevirapine, oral kontraseptifler ve digoxin gibi baz konvansiyonel ilalarn plazma konsantrasyonunu azaltt bilinmektedir. Bu ilalarn ou kandaki seviyesi dzenli olarak kontrol edilmesi gereken ilalardr. Gnmzde farmakodinamik etkileime dair ok az bulgu vardr. Ancak pek ok etkileimin mekanzmas da henz aklanamamtr. Son yzylda, Kuzey Amerika, Avrupa, zellikle Almanya ve Fransada bitkisel ila tketiminde patlama olmutur. Aratrmalarda, menaopoz dnemindeki kadnlarn 2/3nn bitkisel ilalara yneldiini, ailelerin % 45inin ocuklarna, ayrca hamilelerin % 45 inin bitkisel ilalara yneldii saptanmtr. Bu rnlerin ou ruhsatsz olup, etki gvenlik ve kalite belgesi olmayan rnlerdir. Bitkisel rnlerin doal ve ounlukla zararsz olduu dnlr. Ancak gzlemsel almalar tm ya gruplarnda ciddi yan etkilerin olduunu ortaya karmaktadr. Reete edilmi olan dier ilalar ile riskli etkileimlerin olabilecei unutulmamaldr. Burada dar teraptik indeksi olan warfarin ve digoxin gibi ilalar iin bitkiila etkileimleri daha ok nem kazanmaktadr. Bu tip ilalar kullanan hastalarn % 16 snn bitkisel ila kulland saptanmtr. Hastalarn %40nn bitkisel ila kullandn hekime bildirmedii ve dolaysyla olas etkileimlerinden de kimsenin haberdar olmad ortaya kmtr.

1

Bitki ila etkileimleri tpk ila-ila etki mekanizmalarna benzer kinetik ve farmakodinamik mekanizmalara dayanr. zellikle farmakokinetik aratrmalar hepatik ve intestinal ila metabolize edici enzim olan P 450 (CYP) sitokrom indksiyonu veya inhibisyonu ve/veya ila tayclarndan olan P-glikoproteinin inhibisyonu veya indksiyonu ila aklanmaktadr. CYP en nemli faz I ila metabolize edici enzim olup pek ok ilacn metabolizmasndan sorumludur. Bir ok bitki ve bitkilerden izole edilen bileenlerin (flavonoitler, kumarinler, furokumarinler, antrakinonlar, kafein ve terpenik bileikler) eitli CYP enzimlerinin substrat, inhibitr veya indkleyicileri olduu tespit edilmitir. Ayrca, barsak, karacier ve bbrekte bulunan P-glikoprotein, ilalarn absorbsiyonu, distribsyonu veya atlmnda nemli rol oynamaktadr P-glikoprotein intestinal lmenden epitelyal hcrelare hcresel transportu snrlar ve hepatositler ve renal tbllerden komu luminal bolua ilalarn itrahn artrrlar. Curcumin, ginsenozitler, silimarin, kateinler, Pglikoprotein aracl ila transportunu etkileyebilirler. Binbirdelikotu, P-glikoproteinin intestinal ekspresyonun indkledii saptanmtr. Farmakodinamik etkileimler sinerjik veya antagonisitik olabilir. Warfarin ile antiplatelet aktivite gsteren bitkisel rnler sinerjizmaya, antiparkinson ilalar ile kawa arasndaki etkileim ise dopaminerjik antagonizmaya birer rnektir. Warfarin ve digoxinin dar teraptik indeksi vardr. Bu nedenle bitki-ila etkileimlerine sk rastlanr. K vitamini ieren yeil ay gibi bitkiler warfarinin antikoaglan etkisini antagonize edebilir. Warfarin, boldo, rezene, saw palmetto, garlic, ginkgo ve papaya ile birlikte ar antikoaglan etki gsterebilir. Yeil ay, soya, yaban mersini ve binbirdelikotunun, warfarinin antikoaglan etkisini azaltt grlmtr. Yaban mersini gl antioksidan maddeler iermektedir ve warfarinin metabolizmasnda nemli rol alan CYP enzimlerini inhibe ettii bilinmektedir. 70 yanda warfarin tedavisi gren bir erek hastann yaban mersini suyunu imeye bailadktan 6 hafta sonra hastaneye INR>50 deeri (international normalized ratio) ile yatrlmtr. Gastrointestinal ve perikardiyal hemoraji nedeniyle hastann hayatn kaybettii rapor edilmitir.. Yine antikoaglan zellikte bir ila olan phenprocouman ile uzun zamandr tedavi edilen 76 yanda bir erkek hastann zencefil tketimi sonucunda INR zaman uzam ve zencefil kullanm sonlandrlp K vitamini takviyesi ile deerleri normal dzeye dndrlmtr. Doal olarak bilinen kumarinler hafif antikoaglan etkilidir. Ancak bitkisel materyal doru artlarda saklanmaz ise mikrobiyal transformasyon ile dikumarol oluur ve bitki daha gl antikoaglan etki gsterebilir. Aksine

2

vitamin K tayan yeil ay gibi bitkiler de warfarin gibi bileiklerin antikoaglan etkisini antagonize edebilir. Antikoaglanlar yannda antihiperlipidemik ilalar da bitkilerle etkileime girebilir. Simvastatin, provastatin ve lovastatin, hidroksimetilglutaril (HMG)-CoA redktaz inhibitr olup, kolestreol sentezinin hz limitleyici basaman inhibe ederler. Binbirdelikotunun, simvastatinin plazma konsantrasyonunu azaltt bulunmutur. Antihipertansif ilalarla etkileime rnek olarak ginkgo almndan sonra tiazid grubu diretik kullanan yal bir hastada kan basncndaki art rnek olarak gsterilir. Bu etkileim iin rasyonel bir farmakolojik mekanizma aklanmamtr. Antihipertansif ilala birlikte meyan kk (mineral kortikoit etkili) kullanan kiilerde hipokalemi gzlenmitir. Santral sinir sistemi ilalar ile de etkileim olduka fazla saydadr. Hypericum (binbirdelikotu) hafif depresyon ikayetlerinin tedavisinde etkili bir ilatr. Hypericum ve seratonin geri alm inhibitrleri (sertraline, paroxetine, nafazodone ve venflaxine) santral serotonin fazlas (rnein mental stat deiiklikleri, tremor, otonomik instabilie, gastrointestinal bozukluk, ba ars, myalji ve motor sistemde rahatszlk) ile sonulanabilir. Bu sonular 5-HTin (5-hidroksi triptamin) aditif etkisi ile ilgili olup Hypericumdaki hiperforinin, 5-HT dahil eitli beyin nrotransmitterlerini inhibe etmesi ile aklanmaktadr. Konvansiyonel antidepresanlarla ginkgo ve ginseng ile olan etkileimlere de sk rastlanmaktadr. 80 yanda alzheimer hastas bir erkek, antidepresan olarak trazodone ile birlikte ginkgo kullanm sonucu komaya girdii rapor edilmitir. Bir baka vakada fenelzine ile birlikte ginseng kullanm sonucu uykusuzluk, baars, titreme ve manik durum gzlenmitir. Mekanizmalar tam olarak aklanamamtr. Nroleptik ilalarla etkileimde ise Lityum tuzlar ile olan etkileimlere sklkla rastalanmaktadr. Lityum tuzlar manik depresif hastalarn tedavisinde profilaktik olarak kullanlmaktadr. Psyllium alan hastalarn kan lityum dzeylerinin az olduu saptanmtr zira bitkisel rn lityumu sindirim siteminde hapsetmektedir. 26 yanda 5 aydr dzenli lityum terapisi gren bir bayan bitkisel diretik ile birlikte lityum kullanm sonucu diare, ba dnmesi, sersemlik ikayeti ile hastaneye bavurmutur. Bitkisel diretik karmda ard, at kuyruu, maydonoz, bromelain, paprika ve kzlck meyvesi bulunmutur. Karmn lityum plazma dzeyini artrd saptanmtr. ki hastada fenotiyazin ve fluphenazine ile birlikte evening primrose ya kullanm sonucu nbet geliimi rapor edilmitir. Evening primrose yanda bulnunan gamalinolenik asitin, nbet eik snrn drd saptanmtr. Antiparkinson ilalara rnek olarak kava ile etkileim gsterilir. Kava dopamin reseptr antagonistidir ve levodopann etkinliini azaltt bilinmektedir. 3

Oral kontraseptifler ile binbirdelik otu kullanm sonucu kontarseptiflerin etklinliini azald rapor edilmitir. mmnospresanlar ile etkileimlerin banda yine binbirdelik otu gelmektedir. Siklosporin ile binbirdelik otu arasndaki etkileim son derece tehlikelidir. Kalp, bbrek ve karacier transplantasyonu yaplm hastalarda binbirdelik otunun plazma siklosporin dzeyini azaltt saptanmtr. Bitkisel kullanma son verilince klinik tablonun dzeldii grlmtr. Siklosporin p-glikoprotein substratdr ve CYP3A4 ile matabolize edilmektedir. Binbirdelik otu intestinal absorbsiyonu azaltp, sikloserinin metabolizmasn artrmaktadr Bitki ila etkileimlerinde sk rastlanan etkileimlere tablolarda yer verilmitir. LA Potasyum atlmn salayc ilalar (Steroidler ve diretikler) Efedra Efedrinin etkisini arttrr. Beyindeki MAO reseptrlerine balanarak MAO inhibitrleri St. Johns Wort antidepresanlarla ngrlemeyen etkilemeler olutururlar. Ginseng MAO inhibitrleriyle fori ve SSSstimlasyonu olutururlar. Fenotizanler Efedrann stimle edici etkisini bloke Fenotiyazinler Efedra, Evening Primrose Ya edebilirler, hipotansiyon ve kalp atnda arta neden olur ve stimlasyon ve enerjiyi azaltrlar. erdii ginsenozitler glisemi Hipoglisemik ajanlar (gliburid, metformin, inslin) Ginseng kontrolnde etkilidir.antidiyabetiklerle birlikta kan glukoz BTK Aloe (Sarsabr, Oda aac, Licorice) ETK MEKANZMASI Gastrointestinal kanaldan potasyum atlmn arttrr.

4

seviyelerini ar drebilir. Efedrin, B- blokrlerin etkilerini, sempatik Efedra stimlasyon sonucunda etkileyebilir.Potansiyel olarak kan basncn arttrr. Berberin ve hidrastinin bileikleri eitli kardiyak Golden seal (Sar mhr iei) etkilere neden olabilirler. Kan basncndaki ykselme potansiyalini arttrr veya azaltrlar. Black cohoshdan izole Antihipertansif ajanlar Black cohosh (Dn iei) edilmi bir bileik olan acteinann antihipertansif etkileri olabilir.Periferal vazodilatasyonu arttrr. sodyum klorr ve su tutulumunu Licorice (meyan kk) arttrabilir.Antihipertansif ilalarn etkilerini ortadan kaldrabilir. Kan basncndaki ykselme potansiyelini arttrr. Yohimbin klodinin aksine 1,2(Afrodizyak olarak kullanlr) adrenerjik reseptr antagonistidir. hipertansiyon krizine yol aabilir. Ginkgo biloba Tiyazid diretikleriyle birlikte kullanld zaman kan basncn arttrabilir.

5

Aloe Licorice Kardiyak glikozidler (digoksin) Hawthorn, Figworth, Mistletoe, Golden seal Siberian ginseng Aspirin Antiplatelet ve antikoaglan ilalar 8warfarin, aspirin ,Heparin, NSA, COX-2 inhibitrleri) Lityum Ginkgo biloba Black cohosh, Papatya, balk ya, E vitamini, Zencefil, Golden seal, Ginkgo, Sarmsak, Fewerfew, Ginseng Yeil ay

Potansiyel potasyum atlmn arttrarak toksisite riskini ykseltir. Kardiyak etkileri azaltr yada arttrr. Digoksin dzeylerini arttrr. Gingolid B, platelet aktive edici faktr inhibe edebilir Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyalini drrler. Kafein ani kesildii takdirde, serum lityum dzeylerini arttrr.

Antipsikotikler mmunosupresif ajanlar

Evening primrose ya Borage Ya Echinaceae

Temporal lop epilepsisinin artmas mmun sistem basklayc ilalarn etkisini tersine evirebilir.

Antikonvlsanlar (Fenitoin, Fenobarbital) Demir

kava kava, Valerian, Evening fenitoinin plazma primrose Ya konsantrasyonunu azaltr. etkileme potansiyali nedeniyle birlikte kullanlmamaldr.

Black cohosh, papatya

ADE inhibitrleri

Krmz biber Paprika (ac biber)

kapsaisin nedeniyle birlikte kullanlmamaldr. -

Antibiyotikler Kafein

Echinaceae Efedra

BTK

LA ETKLEME

UYARILAR

6

SONULARI Areca catechu (Betel Flupenthixol ve nut) procyclidine Tohumlar Parasempatomimetiktir. Salivasyonu arttrc etkisi pilokarpinden daha yksektir. Veteriner hekimlikte kolik durumlarnda kullanlr. Haricen Fluphenazine muscarine ve pilokarpinin etkisine Prednisone ve salbutamol benzer, dahilen pupillada midriyazis oluturur. Aloe Potasyum (Sarsabr, Oda aac) atlmn Antrakinon salayc ilalar Laksatif (Steroidler ve diretikler) Kardiyak glikozidler (digoksin) Procyclidinein arecolin ile antagonizmas sonucu extrapiramidal semptomlar gzlenir (Rijidite, bradikinezi, ene ve genel titreme) Titreme, akitsia Astmn yetersiz kontrol A. catechu, arekolin isimli kolinerjik bir alkaloit ierir. Astm hastalar zerinde yaplan almada doza bal bronkokontrksiyona neden olur.

Gastrointestinal kanaldan potasyum atlmn arttrr.

Kolik ve kramp gibi abdominal rahatszlklar grlr. Potasyum kayb.

Potansiyel potasyum atlmn arttrarak toksisite riskini ykseltir. Antidiyareikler Antagonizm Vaskor (Anginada) Antidiabetik Aritmiye neden olur. Aktivitede antagonizm/ potansiyelizasyon

Capsicum ssp. (Chili pepper) Meyve Dahilen kolik, enflamasyonsuz gazl dispepsi, kronik larenjit (gargara yaparak), haricen romatizmal arlar da ieren nevralji durumlarnda ve krn neden olmad

ACE inhibitr ksrk (nbet Kapsaisin vcuttaki P tketir. eklinde), (Kapsaisin:Capsaisinoid: aminoasit kapsaisin yapsndaki madde) Gastrointestinal nedeniyle irritasyona neden olabilir. kullanlmamaldr. Teofilin Absorbsiyon ve biyoyararlanm artar. MAOI ve lalarn hepatik antihipertansif metabolizmasn terapide (glukoz-6-fosfat dehidrojenaz ve adipoz lipoprotein lipaz aktivitesini)

7

iliklerde kullanlr.

arttrr.

Angelica sinensis Warfarin (Dong quai) Meyvalar, yaprak, rizom ve kk Kumarin Dzensiz menstrasyon, Premenstral sendrom, Anksiyete

Bitki COX inhibitr etkisi gstererek INR arttrr ve ciltte yaygn rmeler oluur .

Kumarin ierir. Furanokumarin (Bergapten) nedeniyle fotosensibilizan. Abortifasiyan ve menstral sikls zerinde etkileri vardr. Hamileliklerde kullanlmamal. Bergapten oran kontrol edilmi rnler nerilir. Kanser yapc zellii var.

Eleutherococcus senticocus (Sibirya ginsengi) Kkleri Adaptojen

Digoxin Antikoaglan Stimlanlar

Digoksin konsantrasyonu artar. INR arttrr. Ginsengin yan etki riski artar.

Hipoglisemi hastalar, tansiyon hastalar(hipo/hiper), premenapozal kadnlarda, hamile ve lohusalarda kullanlmamal.

Allium sativum (Garlic ) Kolestrol drc Hipotansr

Antiplatelet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin, NSAID, COX-2 inhibitrleri) Saquinavir Ritonavir Chlorpropamide

INR arttrr. Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyelini drrler. AUC der. AUC der. Additif etkileme sonucu hipoglisemiye neden olur.

Ameliyat sonras kanama ve spontan spinal epidural hematom ve sadece germisid kullanm sonucu grlen semptomlar.

Ginkgo biloba Diyabet tedavisinde Gingko bu ilalarn (Ginkgo) kullanlan ilalar etkilerini engeller kan Yapraklar (Glukotrol, ekerini kontrolden Serebrovaskler Diabeta) karr, yani ykseltir. hastalklar Parasetamol, Bilateral subdural Ergotamine, Kafein hematom

Gingolidler PAFn potansiyel inhibitrleridir. Sadece ginkgo preperatlarnn kullanm ile arainoid hemoraji ve subdural hematom rapor edilmitir.

8

Antiplatet ve Intraserebral hemoraji. antikoaglan ilalar Kanama riskini arttrrlar (warfarin, aspirin, veya antikoaglan etki heparin, NSAII, potansiyelini drrler. COX-2 inhibitrleri) Spontan hipema, Aspirin Gingolid B, platet aktive edici faktr inhibe eder. Trazodone Koma Omeprazole Plazmada omeprazole miktar der. Antihipertansif Uzun sreli gingko ajanlar kullanlyorsa, kan basncn drr. Digoksin Uzun sreli kombine bir tedavide digoksinin birikip birikmedii tespit edilmeli. Tiazid diretik Hipertansiyon, kan basnc artar. Antidepresanlar Hastalk nbeti (Elavil, Norpramin) geirtebilir. Cipro Panax spp. (Ginseng) Kkleri Adaptojen Kanama riskini Manik olan hastalar (Ar arttrrlar veya polenide kullanyorlarsa) unipolar antikoaglan etki depresyon geliir. potansiyelini Kontrendikasyonlar: Akut drrler. INR hastalklar, kanamann her drr. trnde, koroner trombozisin akut Baars, titreme, periyodunda; Saknlmas gereken manik semptomlar, hastalklar ve ilalar: nevroz, insomnia histerik, manik izofren kiiler, Alkol Alkol kleransn kafein ieren uyarclar, arttrr. antipsikotik ila kullananlar, hormon tedavisi gren hastalar. MAO inhibitrleri MAO inhibitrleriyle fori ve SSS stimlasyonu olutururlar. Hipoglisemik erdii ajanlar (gliburid, ginsenozitler metformin, glisemi inslin) kontrolnde etkilidir. Antidiyabetiklerle Antiplatet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin, NSAII, COX-2 inhibitrleri) Fenelzin (MAOi)

9

birlikte kan glukoz seviyelerini ar drebilir.

Cyamopsis tetragonolobus (Guar gum) Obezitede kullanlr. Momordica charantia (Karela veya bitter melon) Kudret nar, meyvalar Dahilen; GI rahatszlklarda, hemoroid, hipoglisemiyan Haricen; Yank ve yaralarda Carica papaya Papain enzimi Obezite Plantago ovata (Psyllium) Tohumlar Laksatif Scrophularia nodosa Figworth Kronik cilt hastalklarnda kullanlr. Yeil ay

Digoksin, Absorbsiyonu Parasetamol, yavalar. Bumetanit Metformin, Absorbsiyonu Fenoksimetilpenisilin, azalr. Glibenklamide Klorpropamid Glukozri azalmas

Gastrik rahatszlklar tetikler, bol su ile kullanlmal.

Momordica charantia tek bana kanda glukoz konsantrasyonunu drr.

Warfarin

INR arttrr.

Alerjik reaksiyonlar grlebilir.

Lithium

Li Hidrofilik Psyllium lityumun konsantrasyonunu iyonize olmasn nleyebilir. Bol drr. su ile iilmesi gerekir. Ventrikler taikardide saknlmaldr. Hamile ve laktasyon dneminde kullanlmamaldr.

Kardiyak Kardiyak etkileri glikozidler(Digoksin) azaltr ya da arttrr.

Lityum

Kafein ani kesildii takdirde, Antitrombotik ilalar serum lityum dzeyinii arttrr. Kanama artar. Glisirizik asit plazma klerensini drr, AUC arttrr, prednisoloneun konsantrasyonunu 11-dehidrogenaz kortizonu, endojen kortizole dntrr, oral alndnda glisirizin, glisiretik asite metabolize olur. Glisiretik asitin, 5-5 redktaz ve 11 dehidrojenazn 10

Glycyrrhiza glabra Prednisolone (Licorice) Kkleri Antienflamatuvar( mide ve barsak lserleri)

arttrr. Hydrocortizone Gliseretik asit kutanz vazokonstrktr cevab potansiyelize eder. Oral Hipertansiyon, kontraseptifler dem, hipokalemi Antihipertansiyon Sodyum klorr ve lalar su tutulumunu arttrabilir. Antihipertansif ilalarn etkilerini ortadan kaldrabilir. Kan basncndaki ykselme potansiyelini arttrabilir. Potasyum atlmn Gastrointestinal salayc ilalar kanaldan potasyum (Steroidler ve atlmn arttrr. diretikler) Kardiyak Potansiyel glikozidler potasyum atlmn (digoksin) arttrarak toksisite riskini arttrrlar. Vascor (Anjinada) Aritmi

potansiyel inhibitr etkisi glisirizine gre daha farkldr. Hipotansr ila kullananlarda, bu ilalarn etkisini ortadan kaldrr.

Hypericum MAO perforatum inhibitrleri St. Johns Wort Herba Antidepresan Paroksetine Enrez Oral kontraseptifler Siklosporin, Theofilin Trazodone Sertraline Nefazodone Amitriptilin, Midazolam Imatinib

Beyindeki MAO reseptrlerine balanarak antidepresanlarla ngrlemeyen etkilemeler oluturabilir. Letarji Ani kanama ve istenmeyen gebelik lalarn kan konsantrasyonunu drr. Hafif Seratonin sendromu Hafif Seratonin sendromu Hafif Seratonin sendromu

St. Johns Wort tek bana kullanldnda da hafif seratonin sendromu grlr. St. Johns Wort sitokrom P450 isoenzimlerinin potansiyal bir inhibitrdr. Doku reddine neden olur.

11

Warfarin

INRi drr.

Zoloft Seratonin sendromu (Antidepresan) (Konfzyon, ate, halsinasyon, bulant, kusma, koma) Lanoxin (Kalp lacn etkinlii zayflar. Kalp yetmezlii) yetmezliini tetikler. Digoksin Dk AUC, konsantrasyon ve pik der. Fenprokumon Dk AUC Ephedra sinica MAO inhibitrleri Herba Ephedra Fenotiyazinler Bronial astm Hipertansif SSS stimle edici Efedrinin etkisini arttrr. Fenotizanler Efedrann stimle edici etkisini bloke edebilirler, hipotansiyon ve kalp atnda arta neden olur ve stimlasyon ve enerjiyi azaltrlar. Efedrin -blokerlerin etkilerini, sempatik stimlasyon sonucunda etkileyebilir. Potansiyel olarak kan basncn arttrr. SSS stimlan etki aditif artar. Epilepsi riskini arttrabilir. Berberin ve hidrastinin bileikleri eitli kardiyak etkilere neden olabilirler. Kan basncndaki ykselme potansiyelini arttrr veya azaltrlar. Kardiyak etkileri azaltr yada arttrr. Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyelini drrler.

Kardiyak aritmi, sinirlilik, insomnia

Antihipertansif ajanlar

Kafein Antiepileptikler Antihipertansif ajanlar

Hydrastis canadensis (Golden seal) Sarmrver iei Perferik vaskler hastalklar, souk algnl Kardiyak glikozidler (digoksin) Antiplatet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin, NSAID, COX-2 inhibitrleri) Viscum album Kardiyak Mistletoe glikozidler Hipotansr (digoksin) Antikanser

Kardiyak glikozidlerin etkilerini azaltrlar ya da arttrrlar.

Toksik olup hekim kontrolnde kullanlr.

12

Black Cohoshdan Karacier rahatszlklarnda ve izole edilmi bir yetmezliinde kullanlmamaldr. bileik olan Hepatotoksisite grlebilir. acetinann antihipertansif etkileri olabilir. Periferal vazodilatasyonu arttrr. Antiplatet ve Kanama riskini antikoaglan ilalar arttrrlar veya (warfarin, aspirin, antikoaglan etki heparin, NSAII, potansiyelini COX-2 inhibitrleri) drrler. Demir Etkileme potansiyeli nedeniyle birlikte kullanlmamaldr. Yohimba Trisiklik Etkisini arttrr. Hipertansrdr. Tansiyon pausinstalia antidepresanlar hastalarnda, kalp ve bbrek (Cortex Yohimbae) Antihipertansif Klodinin aksine rahatszl olan hastalarda Presinaptik 2kontrendikedir. ajanlar 1,2-adrenerjik adrenoreseptr reseptr antagonisti, erektil antagonistidir. disfonksiyon Hipertansiyon tedavisinde. krizine neden olabilir. Crataegus Kardiyak glikozidler Kardiyak etkileri monogyna (Digoksin) azaltr yada Hawthorn arttrr. Kalp yetersizliinin hafif durumlarnda ( NYHA 1. ve 2.) Cimicifuga racemosa Black cohosh Dn iei Premenstral sendrom Dismenore Antihipertansif ajanlar Zingiber officinalis Zencefil Kumarin Rizom Bulant,dispepsi, hareket hastal Antiplatelet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin, NSAID, COX-2 inhibitrleri) Digoksin, efedrin Kanama riskini Zencefil tromboksan arttrrlar veya sentetaz enzimini inhibe ettii antikoaglan etki iinkanama riski olabilir. potansiyelini Antikoaglan tedavi; drrler. diyabet ve hipoglisemide kontraendikedir. Antiaritmik etkide deime.

E vitamini

Antiplatelet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin,

Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyelini

13

NSAID, COX-2 inhibitrleri) Balkya Antiplatelet ve antikoaglan ilalar (warfarin, aspirin, heparin, NSAID, COX-2 inhibitrleri) Antipsikotikler

drrler.

Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyelini drrler. Temporal lop epilepsisinin artmas Hepatotoksiktir (prozilidin alkaloitleri)

Borago officinalis Burrage Borage ya Kontakt dermatit

Piper methisticum Antikonvlsanlar Kava kava (Fenitoin, Sedatif fenobarbital) Alprozolam

Valeriana officinalis Valerian Kkleri Sedatif

Tanacetum parthenium Fewerfew, gmdme Yaprak ve herbalar Etkili madde seskiterpen lakton olan parthenoliddir.

Fenitoinin plazma konsantrasyonunu azaltr. Koma (letarji, disoryantasyon) Levodopa Levodopann antiparkinson etkisini inhibe eder. Statin grubu ilalar Ciddi karacier hasar Antikonvlsanlar Fenitoinin plazma (Fenitoin, konsantrasyonunu fenobarbital) azaltr. ACE Hipotansif etki inhibitrleri;diretikler artar. SSS ilalar; Sedatif etki artar. Anestezikler; Antihistaminikler Antiplatelet ve Kanama riskini antikoaglan ilalar arttrrlar veya (warfarin, aspirin, antikoaglan etki heparin, NSAID, potansiyelini COX-2 inhibitrleri) drrler.

Cilt zerinde sar lekeler grlebilir.

T. parthenium migren profilaksisinde ve vertigoda kullanlr. Compositae familyasna hipersensitivitesi olan hastalar kullanmamal. Hamilelerde ve laktasyon dneminde kontrendikedir. Menstrel siklse etki eder.

Salix ssp. Antikoaglanlar (Salix alba L., Salix fragilis Metrotreksat L., Salix

Kanama riskini arttrr. Toksisite riskini arttrr.

Salix ssp.; antienflamatuvar, antipiretik ve analjeziktir. Hamilelerde ve laktasyon dneminde kullanlmamaldr.

14

pentandra L.) Metoklopramid Willowbork Salisilat ierir Fenotoin

Probenesid Spironolakton Valproate Filipendula ulmaria L. Keisakal, ayrkraliesi, Meadowsweet Herbas kullanlr Salisilat ierir. Antikoaglanlar Metrotreksat Metoklopramid

GIS zerindeki etkiyi potansiyalize eder. Fenotoin terapisini geici potansiyalize eder. Antagonize eder. Diretik etkiyi antagonize eder. Valproatn etkisini arttrr. Kanama riskini arttrr. Toksisite riskini arttrr. GIS zerindeki etkiyi potansiyalize eder. Fenotoin terapisini geici potansiyalize eder. Antagonize eder. Spironolaktonun diretik etkisini antagonize eder. Valproatn etkisini arttrr. Terapi ile zt etkileme

Salisilat terapisi ile birlikte kullanlamaz. Aspirine hipersensitivitesi olan hastalar kullanmamaldr.

Fenotoin

Probenesid Spironolakton

Filipendula ulmaria stomaik, antiasit, antienflamatuar, peptik lserin tedavisi ve profilaksisinde kullanlr. Hamilelerde ve laktasyon dneminde kullanlmamaldr. Salisilat terapisi ile birlikte kullanlamaz. Aspirine hipersensitivitesi olan hastalar kullanmamaldr.

Valproate

Fucus vesiculasis yot ierir. Artrit, tiroit hastalar ve obezite

Hipo ve hipertiroidizm ilalar Sex hormonlar, oral kontraseptifler Sempatomimetikler Vitex agnus castus Oral kontraseptifler Hayt Meyvalar ridoitler tar. Sempatomimetikler Menstral sikls regle eder. Sex hormonlar Anisum vulgare Fructus Anisi Aniseed Kumarin ierir, karminatiftir.

Tiroit testlerinde yanl sonular

Oral kontraseptif etkiyi azaltr. Antagonizm Oral Hamilelerde ve laktasyon kontraseptiflerin dneminde kullanlmamaldr. etkisini azaltr. Hipertansiyon riskini azaltr. Uygulanan terapi ile etkileir. Antikoaglanlar Antagonizm veya potansiyalizasyon riski artar. Sempatomimetikler Hipertansiyon riski artar.(Anetole bal) -Adrenoreseptr Potansiyel blokrleri antagonizm 15

Chamomilla recutita Antiplatelet ve Papatya antikoaglan ilalar Roman, german (Warfarin, aspirin, Kumarin heparin, NSAID, Antispazmodik COX-2 inhibitrleri) Demir

Kanama riskini arttrrlar veya antikoaglan etki potansiyelini drrler.. Etkileme potansiyeli nedeniyle birlikte kullanlmamaldr.. Sedatif etki artar.

Compositae familyasna alerjisi olanlar kullanmamaldr.

Alkol ve sedatif ilalar Ilex paragariuensis Mate Yapraklar Sinirsel depresyon, obezite, baars Larnea tridentata Chaparral Herbas Nordihidroguaiaretik asit (lignan) Artrit, malignant melanom Symphytum officinale Comfrey Karakafes bitkisi Yaprak, rizom, kk Pirolizidin alkaloitleri Rhamnus purshiana Kabuklar Antrakinon Konstipasyonda

Nitrat ve kalsiyum Antagonizm kanal blokrleri -Adrenoreseptr Potansiyel blokrleri antagonizm Statin grubu ilalar Ciddi karacier (Zocor, Lipidor hasar vs.) MAO inhibitrleri Etkileir (ierisindeki aminoasitler nedeniyle) Statin grubu ilalar Ciddi karacier hasar Hamilelerde ve laktasyon dneminde kullanlmas sakncaldr. Karacier yetmezlii olanlarda kontrendikedir. Dahilen kullanlamaz. Haricen ak yaralarda kullanlmaz. Yaralarda topikal kullanlr. Pirolizidin alkaloitlerinin perktan absorbsiyonu azdr. 10 gnden fazla kullanlmaz. Ksa sreli kullanlmal. Potasyum kayb. Barsak tkanklnda ve bilinmeyen abdominal semptomlu hastalarda kullanlmamal.

Vascor (Anjinada) Aritmiye neden olur. Laksatifler Yan etki riski artar. Antidiyareikler Antagonizm

Cassia senna Sinameki Yapraklar Antrakinonlar tar.

Vascor (Anjinada) Kardiyak glikozitler Diagnostik testlerde Laksatifler Antidiyareikler

Aritmiye neden olur. Toksisite (birikim yapar) drar renginde deiiklik Yan etki riski artar. Antagonizm

Potasyum kayb. Ksa sreli kullanlmal. drar testlerinde yanltc sonular verir. Hamilelerde ve laktasyon sresince kullanlmamal.

16

Piper nigrum Linn. piperine

Propranolol

Theophyllin

Salvia miltiorrhiza (danshen) Silybum marianum (milk thistle) Hepatoprotektr Medicago sativa Alfaalfa Herbleri Tamarindus indica Tamarind (Demirhindi) Konstipasyona kar Melilotus officinalis Sweet melilot icekleri Kumarin(Melilotosit) Varikoz venle ilgili problemlerde haricen ve dahilen Oenethera biensis Evening Primrose oil Kontakt dermatit Premenstrual sendrom

Warfarin Indinavir

CYP izoenzimlerini inibe ederek Cmax oluma zamann azaltrlar. CYP izoenzimlerini inibe ederek Cmax oluma zamann azaltrlar. Additif etkileme ile INRyi arttrr. AUC der. Antagonizma gsterir, Kontrendikedir.

Sistemik lupus eritomosus ilalar Aspirin

Aspirinin Yiyecek olarak da kullanlr. biyoyararlanm artar. Antikoaglan aktiviteyi arttrr.

Antikoaglan

Hamilelerde ve laktasyon dneminde kullanlmaz.

Fenotiyazinler

Echinacea purpurea Echinacea mmnostimlasyon yapc

Hipotansiyon ve kalp atnda art Antipsikotikler Temporal lop epilepsisinin artmas Antikonvlsanlar ( Fenitoinin plazma Fenitoin, konsantrasyonunu fenobarbital) azaltr. Antiepileptikler Epilepsi riskini arttrabilir. mmunospresif mmun sistem ajanlar ve basklayc ilalarn antineoplastikler etkisini tersine evirebilir. Antibiyotikler, Ciddi antiviral ve farmakodinamik sistemik hormon etkileme ilalar Statin grubu Zocor Ciddi karacier hasar ve Lipitor (Kolesterol

Hamilelerde kullanlamaz. Laktasyon dnemi, anne stnde var olan LA (linoeik asit) ve GA( Gamolenik asit) miktarn arttrr.

Compositae familyasna alerjisi olanlar kullanmamaldr.

17

drc) Sempatomimetik Hipertansiyonu arttrr. Aspirin, Ibuprofen, Tehlikeli ve Celebrex ve dier kontrolsz kanamaya ar kesiciler neden olur. Lodine (Artrit Gastritle beraber ciddi tedavisinde) GI problemlere neden olur.

Ameliyat edilecek hastalarda dikkat edilecek bitkisel ilalar: Garlic, Ginkgo, St. Johns Wort, Echinacea, antrakinon laksatif droglar (Folia Sennae, Aloe, Cortex Rhamni purshianae, Radix Liquiritiae, Rhamnus frangula, Rumex crispus ve Rheum officinale) American Society of Anaesthesiologists bildirisinde tm herbal ilalarn ameliyat ncesi 2-3 hafta nce kesilmesi gerekli olduu bildirilir. zellikle Ginkgo, Ginseng ve garlic kanamay arttrc rol oynar.BTKSEL LALAR VE LABORATUVAR TESTLER BTKLER ENDKASYONLARI Plantago psyllium Black psyllium Tohumlar Fucus vesiculosus (Bladderwrack) Tm bitki Rhamnus purshiana Cascara kabuk Thea sinensis Green tea yapraklar Juniper oxycedrus Ard meyvalar Ilex paraguariensis Mate yapraklar Kanda eker deerlerinin sonularn drr. Konstipasyona kar Artrit, tiroit hastalklar, obezite Laksatif Tiroidi stimle eden hormon dzeyini arttrrlar. drar testlerinde yanlmaya neden olur. drarda renklenmeye neden olur. Kanama sresini uzatr. Serum rat ve baz kanser testlerinin pozitif sonular vererek hataya sebep olur. drar renklendirir. drar testlerinde hataya yol aar. Kanda rikasit ve kreatinin yanl deer vermesine neden olur. Nroblastom ve feokromositom olarak bilinen kanser testlerinde yanl sonu verir. LABORATUVAR TESTLER ZERNDE

Mide bozukluklar Diyare Baars Diretik Sinirsel depresyon Baars Obezite Romatizma arlar

18

Leonurus cardiaca Sinirsel kardiyak Motherworth semptomlarda Herb BTK-LA ETKLEMLER

Tiroid testlerindeki sonularn dk kmasna neden olur.

Kardiyovaskler Farmakoterapi ile Etkileimler Warfarin ve digoxinin teraptik indeksi dardr. Bu nedenle ila-bitki etkileimleri ok sk grlmektedir. Antikoaglanlarla etkileim -Warfarin: Vitamin K ieren bitkiler (rnein yeil ay) warfarinin antikoaglan etkisin antagonize eder. -Warfarin, boldo, rezene, cucurbicin (Saw palmetto, pumpkin, ve vitamin E) ginkgo, papaya ile birlikte yksekantikoaglan etki gsterir. Cranberry, yeil .ay, soya ve binbirdelik otu ile antikoaglan etkisi azalr.

*70 yanda warfarin tedavisi gren bir erkek hasta,cranberry suyuna baladktan 6 hafta sonra hastaneye INR (ineternational normalized ratio)>50 ile yatrlmtr.

Gastrointestinal ve perikardiyal hemoraji nedeniyle hasta hayatn kaybetmitir Warfarinin metabolizmasnda nemli olan CYP enzimlerini inhibe ettii bilinmektedir.

*6 yanda uzun dnem phenprocoumon (warfarine benzer yapda antikoaglan) kullanan yal bir adam zencefil kullannca INR zaman uzam ve zencefil kesilip vitamin K verilince anca deerleri normale dnebilmitir. -oal olarak bilinen kumarinler hafif antikoaglan etkilidir. Ancak bitkisel materyal doru artlarda saklanmaz ise mikrobiyal transformasyon ile dikumarol oluur ve bitkisel materyal daha gl antikoaglan etki gsterebilir. Aksine vitamin K tayanlar rnein yeil ay da warfarinin antikoaglan etkisini de antagonize edebilir.

19

Kardiyak notropik lalar ile Etkileim -Binbirdelikotunun 10 gnlk kullanm sonucu kan digoxin seviyesini azaltt grlmtr. -5.2 ng/ml digoxin dzeyine ramen bir hastada digoxinin toksisitesi asemptomatik olarak gzlenmi ve bunun nedeni olarak kullanlan Sibirya ginsengi grlmtr.

Antihiperlipidemik lalarla Etkileim -Simvastatin, provastatin, lovastain ilalar hidroksimetilglutaril (HMG)-CoA redktaz inhibitr olup, kolesterol sentezinin hz limitleyici basaman inhibe ederler. -Binbirdelik otu, simvastatinin plazma konsantrasyonunu azaltmaktadr. Simvastatin, provastatinin aksine CYP-baml yolakta metabolize edilir ve ayn zamanda p-glikoprotein substratdr. Binbirdelikotunun provastatine etkisi olmamtr.

Antihipertansif ilalarla etkileim -Periferal vazodilatr olan ginkgo almndan sonra tiazid grubu diretik kullanan yal bir hastada kan basncnda art gzlenmitir. Bu etkileme iin rasyonel farmakolojik

mekanizma aklanamamtr. Antihipertansif ilalar ile birlikte meyank (mineralkortikoit etkili) kullanan kiide hipokalemi gzlenmitir. -Binbirdelik otu, Verapamilin biyoyararlanmn azaltmtr. CYP enzim sistemleri ve p-glikoprotein substrat olmas ile mekanizma aklanmaktadr. Santral Sinir Sistemi lalar ile Etkileim Antidepresanlarla Etkileim Hypericum hafif depresyon ikayetlerinde kullanlan bir bitkidir. Hypericum ve serotonin geri almn inhibe edenler (sertraline, paroxetine, nafazodone, venflaxine) santral

20

serotonin fazlas (rnein mental stat deiiklikleri, tremor, otonomik instabilite, gastrointestinal bozukluk, ba ars, myalji, ve motor sitemde rahatszlk) ile sonulanabilir. Bu sonular 5-hidroksitriptamin(5-HT)in aditif etkisi ile ilgili olup Hypericumdaki

hyperforin, 5-HT dahil eitli beyin nrotransmitterlerini inhibe edebilmektedir. -Konvansiyonel antidepresanlarla etkileme gren dier bitkisel kaynaklar arasnda ginkgo ve ginseng yer almaktadr. *80 yandaki Alzheimer hastas bir erkek, antidepresan trazodone ile birlikte ginkgo kullanm sonucu komaya girmitir. Bir baka vakada fenelzine ile birlikte ginseng kullanm sonucu uykusuzluk, baars, titreme ve manik durum gzlenmitir. Mekanizmalar tam olarak aklanamamtr. Nroleptik lalarla Etkileim -Lityum tuzlar manik depresi hastalarn tedavisinde profilaktik olarak

kullanlmaktadr. Psyllium alan hastalarn kan lityum dzeylerinin az olduu saptanmtr, zira bitkisel rn lityumu sindirim siteminde hapsetmektedir. *26 yanda be aydr dzenli lityum tedavisi gren bir bayan hastada bitkisel diretik ile birlikte kullanm sonucu daire, ba dnmesi, konsantrasyon bozukluu saptanmtr. Bitkisel diretik olan karmda ard, atkuyruu, maydonoz, bromelain, paprika ve yaban mersini bulunmutur. Yan etkiler artan lityum plazma dzeyi ile ortaya kmtr. *ki izofren tehisi konmu hastada fenotiyazin fluphenazine ile birlikte Evening primrose ya alm sonucu nbet gelitii rapor edilmitir. Evening primrose yanda bulunan gama linoleik asitin, nbet eik snrn drd ayrca fenotiyazinlerin de epileptojenik etkili olduu grlmtr.

Anksiyolitik ilalar ile etkileim

21

-Benzodiazepinler alprozolam ve midazolam deneysel olarak CYP3A4 aktivitesi iin aratrlmakatdr zira benzodiazepinler intestinal hepatik CYP3A4 ile tamamen metabolize edilmektedir Klinik almalar Hypericumun alprozolam ve midazolam plazma dzeylerini azaltt grlmtr. -Kawa, CYP aktivitelerini inhibe eder, ve alprozolam plazma konsantrasyonunu artrabilir. Burada farmakodinamik mekanizma sz konusu olup kawa ve benzodiazepinler GABA reseptrleri iin yarrlar. -Bir baka anksiyolitik ila 5-HTA reseptr anatgonisti olan buspirone, Hypericum ile kombine kullanmnda serotonin sendromu rapor edilmitir. Bir bayan hastada Hypericum Ginkgo ve buspirone kullanm sonucu hipomani gzlenmitir.

Antiparkinson ilalar ile etkileim -Levodopa, dopaminin metabolik prekrsrdr ve Parkinson hastalnda kullanlr. Kawa dopamin reseptr antagonistidir ve levodopann etkinliini azaltmaktadr. Oral kontraseptifler Hypericum ve oral kontraseptifler birlikte kullanm sonucu hamilelik gzlendii saptanmtr zira bu bitki northindrone ve 3-etodesolgestrel plazma dzeylerini azaltmakta ve etil estradiol eliminasyon yarlanma mrn de azaltmaktadr.

mmnospresanlar ile etkileim Siklosporin ve Hypericum arasnda etkileim lmcl denecek kadar tehlikelidir. Kalp, bbrek ve karacier transplantasyonu yaplm hastalarda Hypericum alm sonucu plazma siklosporin dzeyinin azald grlmtr. Bitkisel rn kullanmna son verilince klinik tablonun dzeldii grlmtr.

22

Siklosporin p-glikoprotein substratdr ve CYP3 ile metaobilize edilir. Hypericum intestinal absorbsiyonu azaltp siklosporinin metabolizmasnda arta neden olmaktadr.

Oral hipoglisemik ilalar etkileim *40 yanda chlorpamide ile birlikte sarmsak kullanan hastada glukoz dzeyinde azalma grlmtr. Garlic preparat hipoglisemik etkidedir.

Kemoteraptik ajanlarla etkileim -Hypericum, antiretroviral ilalarn (indinavir) (bir proteaz inhibitr) plazma konsantrasyonunu azaltmaktadr. HIV enfekte hastalarda antiretroviral ilalarn plazma konsantrasyonunda azalma ilaca kar rezistans geliimine neden olmakta ve tedavileri de etkisiz kalmaktadr. Ayrca dier antiretroviral ilalar CYP3A4 ile metabolize olmakta ve Hypericum ile birlikte alnmas ters etkileime neden olmaktadr. rrnotecan, kolon ve rektum kanseri iin kullanlan SN-38 in prodrug formu ve CYP 3A4 n substrat olarak bilinir. Hypericum SN-38 in plazma dzeyinin kanserli hastalarda %42 oranda azaltt grlmtr.

Antiastmatik anti alerjik ve antienflamatuvar ilalar Meyankk, plazma prednisolon konsantrasyonunu artrmaktadr. Glisirizin gl 11betahidroksi steroid dehidrogenaz inhibitrdr.BU enzim kortizoln inaktif steroid kortizona dnmn katalizlemektedir. Glisirizin prednisolonun farmakokinetiinin metabolizmasn inhibe ederek etki gstermektedir. Hypericum plazma teofilin konsantrasyonunda azalmaya neden olmaktadr. Bu durumda teraptik konsantrasyon iin teofilin dozunun artrlmas gerekmektedir.

23

Hypericum ile 14 gn tedavi H1 reseptr antihistaminik ila olan sedasyon yapamayan fexofenadinein plazma dzeyinin azaltmaktdr. Gigkgo bileenleri ginkgolitler ve dier platelet aktive edici faktr (PAF) reseptr antagonisitidir. Nonsteroidal antienflamatuvar ilalar (aspirin, ibuprofen ve siklooksijenaz-2 inhibitr rofecoxib)n gingko ile birlikte kanamay artrd izlenmitir. zellikle aspirin ve ibuprofen kullanmnda spontan hyphema ve intraserebral kanama sonucu lm gereklemitir. Sarmsak parasetamoln farmakokinetiine etkilidir. *70 yanda erkek gnde 325 mg aspirin tablet kullanyor koroner bypass operasyonundan sonra 3 yl boyunca kullanma devam ediyor. 1 hafta boyunca 40 mg GBE ekstresi kullanm sonucu gzde bulanklk ve krmz damarlanma grlyor. GBE kullanmn brakp aspirine devam etse bile gzde kanama olmad grlyor. *39 yanda 26 yanda ve 34 yanda gebelik yaam 35 yanda krtaj geirmi bir bayan metroraji ikayeti ile hastaneye geliyor. Daha nceden sistemik veya jinekolojik problemler yaamadn ve ila kullanmadn belirtmitir. Menometroraji yaklak 5 ay nce baladn belirtmitir. Uzun sreli 7-9 gn sren kanamas oldugunu belirten hasytann incelenmesi sonucu herhangi bir patolojik durum gzlenmemitir. B-human chorionic gonadotropin (B-hCG) dzeyi normal olup menstrasyonun 3, gnnde estradiol dzeyleri ve folikl stimle edici hormon FSH 10 mIU ve 90 mIU (normali 30-40 pg/ml) bulunmutur. Hemogram hafif hipokromik mikrositik anemi tablosu olup dier koaglasyon deerleri normal grlmtr. Endometrial biopsi yaplmadan nce hastaya bitkisel dahil herhangi bir ila kullanp kullanmad sorulmu hasta dahilen gnde 1000-1500 mg/gn krmz kore ginsengi kapsl kullandn ayn zamanda yz kremi maskesi eklinde de krmz ginsengi son 7 aydr kullandn ifade etmitir. Hastann 4 aydr arpnt ikayeti olduu ve ECG nin sinus taikardiyi (106 at/dk) gstredii saptanmtr. Ayrca atrial premature atmlar olduu da grlmtr. 1 yl nceki ECG si sinus ritmde nabz 76 /dk dr. Hasta kardiyologa

24

grnm ve kardiyak inceleme normal bulunmutur. Sigaray brakmas ve kahve iimine son vermesi ve anormal kanama iin anemi sebebi olabilecei dnlerek jinekolojik

muayeneye gitmesi nerilmitir. Endometrial biopsi ilemi hastann ginseng, sigaray brakmas ve kahveyi brakmas iin 2 hafta sonraya ertelenmitir. Hastann aritmisi sona ermi ancak taikardisi 10 gn sonra bile devam etmitir. Hasta heyecan nedeniyle sedasyon istemi ancak gzlem altnda anestezi uygulanmtr. 15 dk sren endometrial biopsi sonucu proliferatif iekil bozukluu saptanm ve hastann oral ve topikal ginseng uygulamasna son vermesine karar verilmitir. 1 ay sonra ikayetler son bulmutur. FSH normale dnm ECG 82/dk olmutur. Ginsengin hipersensitivite reaksiyonlar mastalji hemodinamik instabilite,

hipoglisemik ataklar, insomnia, huzursuzluk, diyare ve astm gibi yan etkilerine ilaveten platelet aktive edici faktr inhibe edebilir ve operasyon boyunca kanama riskini artrabilir. Ginseng ayrca inslin, sulfonil re, monoaminooksidaz inhibitr ve warfarin ile etkileir. Ginseng warfarinin antikoaglan etkisini azaltr. Ginseng kullanrken kafein, sigara ve dier santral sinir sistemini stimle eden maddeler kullanm nerilmez zira nrotransmitterler araclyla sinirlilik, terleme, uykusuzluk, taikardi, dzensiz kalp atm grlr. Anormal rahim kanamalr ve aritmiler ginsengin topikal kullanmndan sonra bile oluasbilir. *20 yanda bir tp rencisi Bangkok Thailandda acile genel urticaria benzeri kant ve solunumda glk ile getriliyor. Derste bir kapak ginseng urubu iiminden hemen sonra 3 dk iinde bu acil tablosu ortaya kyor. renci acilden hastaneye sevk edilmi, snftan acile 5 dk lk bir zamanda getirilmi ve bilincinin tamamen ak olduu gzlenmitir. Tansiyonu dm ve ilk okunan deer 90/60 mmHg ve nabz 96/dk grlm. Eritamatz papil, anjiodem ekstremitede, boyun, yz ense ve ellerde grlm. Gz kapaklar i ve konjoktiva saptanmtr. Hemen iv steroid (dexametazon 50 mg) verilmitir. 20 dk sonra kan basnc 120/80 mmHg e kmtr. Solunumda glk normale dnm bu halde hastaneye

25

sevk edilmitir. Deri lezyonlar hemen yok olmu ve urticaria benzeri tablo ve papiller 1 gnde yok olmutur. Her 8 saatte bir oral prednisolon uygulanmtr. 1 gnde hasta iyilemi ve taburcu edilmitir. Bu tabloya olas ginseng alerjisi tablosu ad verilmi ani, ciddi, lmcl, sistemik alerjik reaksiyonlar vcudun deiik blgelerinde cilt, solunum ve kardiyovaskler sistemde alerjik reaksiyonlar ve anaflktik reaksiyonlar tehis edilmiitr. *Meyankk ile etkileimler ve uyarlar *hamilelikte kullanlmamaldr zira aldosteron retimin artrmaktadr. Aldosteron vcudun tuz ve su balansn regle eder. Aldosteron retimindeki art kan basncnda arta neden olmaktadr. *Diabet, dem kalp hastal, eitli menstrel problemler glokom ve fel durumu yaanmsa meyan kk kullnlmamaldr. * Ba ars, mide rahatszl, eklemlerde ime, sersemlik, ksa nefes almaya neden olabilir. *7 gnden daha uzun sre kullanlmamaldr zira vcut elektrolit balansn etkiler, sodyum tutulur ve vcuttaki potasyumu tketir. Bunun sonucu yksek basn ve dem oluur. Burada kan basnc ve elektrolit dengesizlii gzlenir ve potasyum alm nerilir. *Meyankk ekeri, kk gibi yararl olmayp kan basncnda arta neden olabilir. *PMS dneminde su tutulmasna neden olduu iin Licorice nerilmez. *Licorice kanama riskini artr ve warfarin etkisini de artyrabilir.

*61 yanda hasta bir erkek ciddi hipokalemi, rabdomyolizis ve yksek basn ikayeti ile hastaneye gelmitir Ciddi hipokalemi rabdomyolizise neden olur. Plazma aldosteron konsantrasyonlar az olup plazma renin aktivitesi de basklanmtr. Mineralokortikoit fazlas licorice ve greyfurt suyu almna balanmtr. Gliserizik asit ve gliseretik asit onun hidrolitik rn, likorice ekstresinde ve greyfurt suyunda bulunan polifenolleer 11-betahidroksisteroid

26

dehidrogenaz tip 2 enzimini inhibe etmektedir. Bu enzim kortizol kortizona dntren enzimdir. Licorice kuru ekstresi 250-500 mgX 3/gn nerilir kuru kk 1-4 x3 /gn maksimumu 12 g/gn nerilir.

*55 yanda bir bayan hasta rutin dental kontrolde kahve siyah dil ile grlmtr. Antibiyotik kullanm ya da ttn kullanm saptanmamtr. 2 yl nce hipertansiyon tehisi konulmutur. Pek ok antihipertansif ilaca ramen kan basnc seviyesi ayn kalmtr. Dental cerrahi mdahaleden nce kan basnc 160/125 mmHg bulunmutur. Kan basncn diretikler, ACE inhibitrleri ve bata blokerler dnda baka ila veya bitkisel ila kullanmadn belirtmitir. Dzenli egzersiz yapt, salkl beslendii ve ar alkol tketiminden kandn belritmitir hasta. Tedaviye ramen yksek tansiyon sabit kalmtr. Rutin laboratuar testlerinde hipokalemi saptanmtr. Diretik kesilmi ve potasyum takviyesi yaplmtr. Ayrca potasyumca zengin diet nerilmitir. Diretik kesilmi olmasna ramen plazma K konsantrasyonu hala dk olup, hipertansiyon kontrolsz kalmtr. Hasta hiperaldosterizm asndan deerlendirilmitir. Plazma aldostreron ve renin dzeyleri ok dk bulunmutur. Hipokalemi ve dk plazma aldsteron seviyeleri yalanc

hiperaldosteronizm tehisine sebep olmutur. Detayl bir diyet gemii hastann sigaray 4 yl nce braktn ve dzenli olarak meyankk kullandn gstermitir. Meyankk ttne olan yoksunluunu bastrmas iin kullanlmaktadr. Sigaray braktktan sonra en az bir paket 200-250 g meyan gnde kullandn bildirmitir. Hasta meyan kullanmn kesmesi ve potasyumca zengin dietle beslenmesi ve potasyum takviyesi alnmas nerilmitir. 3 ay sonra potasyum kan dzeyi normale dnm hipertansiyon kliniinde 18 ay sonra kan parametreleri normale dnm ve tansiyon da normale dnmtr. Kulland ilalarn tansiyonu normal dzeyde tutmaya yeterli olduu bulunmutur.

27

*Ginseng, Rhizoma Hydrastis ve ar poleni karm ieren bir rn kullanan kiide fotosensitivite reaksiyonu gzlenmitir. Bitkisel ila kullanmndan sonra a hasiyet nadir grlen bir yan etkisidr. Genellikle sar kantaron ile vakalar saptanmtr. Burada 32 yanda bir bayan bu karm kullandktan sonra fototoksik reaksiyon balad bildirilmitir. Kant, eritamatz kzarklk, zellikle gnee maruz kalan yzeyler, ense ve eklemlerde bu tablo olumu ciltteki kzarklk preoarat kesilip topikal kortikosteroid tedavis ile hemen dzelmitir. Tek bana hibir maddenin fotsensitiviteye neden olabilecek yan etkisi yokken kombinasyon bu etkiyi oluturmu yeni formlasyonlarda birden ok bitkisel karm ieren kombinasyonlarn dikkatle hazrlanmas gerektii sonucuna varlmtr. *85 yanda bir hasta karnda ilik ve iskemik fel ile hastaneye geliyor. Hastann yksek tansiyonu, kronik obstrktif bronkopnmopati ve safra ta var. Hasta son be yldr kabzlktan ikayeti ve her gn gnde bir laktuloz, bisacodyl, sodyum pikoslfat kullanyor. Son 6 aydr iki gnde bir ay karm tkettiini bildiriyor. inde sinameki meyve ve yapraklar, meyan kk, hatmi, rezene ve kimyon bulunan bu karm hasta 6 aydr kullanyor ve ciddi g kaybetti ve kan basncnn 170/80, kardiyak frekabsn 95/dk olduu kan deerlerinin normal, bbrek ve karacier fonksiyonlarnn normal ancak hafif hipokalemisi olup kolaylkla normale dnd grlyor. Adinamik ileum rektal prob ile ve nasal gastrik tp ile iv svlar ile dzeltilmi. Yaklak 3 gnde fel dzelmi ve radyolojik bulgularda dzelme saptanmtr. * 38 yanda kronik sigara ien bir erkek sigaray brakma merkezine gisdiyor ve bir bitkisel karm neriliyor. Tablet ve zelti eklinde gnde 2 defa 1 tablet ve gnde 2 kez 20 damla almas tavsiye ediliyor. Hasta karm tavsiye edildii gibi kullanyor. Ald gnn hemen ertesi gnnde dilde uyuukluk ve beyne kan gitmemesi nedeniyle baygnlk (senkop) geiriyor. Acile senkop durumunda getiriliyor hasta. Hemen EKG ekiliyor.

28

Atriyoventrikler blok saptanyor. Kalbin at monitorden izleniyor gerekli mdahale yaplp koroner bakm nitesine alnyor. Toplam 7 gn hasta yatyor. Ancak 4, gnde hasta cihazsz yaamaya balayabiliyor. Tm deerler 7 ay sonra normale dnyor. Kalbin bloke olmasn salayan bir ila etkisi aratrlyor. Ald karmda tablette: Ribes nigrum (black currant) 50 mg, lmez iek, karahindiba, uncaria tomentosa, 100 mg Vit C ve 100 mg Vit E bulunuyor, zeltide ise ahtere otu, oulotu ve at kuyruu bulunduu saptanyor. *26 yanda bekar bipolar bozukluu olan ve alkol bamls bayan 5 aydr gnde 900 mg Lityum ve 2 mg risperidone 20 mg propranolol 0,5 mg lorazepam, 100 mg sertraline ve 25 mg gnde 2 kez hidroksizin alyor. Lityum seviyesi 1,1mmol/lit. Bayan acile uyuukluk, sersemlik, abdestini tutamama ikayeti ile geliyor, ikayetlerinin sinzit iin ald OTC ila olan klorfeniramin maleat, psdoefedrin ve asetaminofen karmn aldktan sonra baladn bildiriyor. Acile gelmeden 2 gn nce bu ilac brakm baka ila veya alkol de

kullanmadn belirtmi. Vital bulgular ve fiziksel muayenesi normal olan hasta anksiyete nedeniyle acili terk ediyor. Bayan dier gn psikiyatri polikliniine sersemlik hali ile bavurmu ve sinzit ilacn braktktan sonra daha iyi olduunu bildirmitir. 2 gn sonra tekrar ayn bayan bulant, ishal, yryte bozukluk, titreme ve uyuukluk, uyur gezer bir hal ile acile geliyor. Bu geliinde kilo vemek amacyla 2-3 hafta nce bitkisel diretik preparat kullandn bildiriyor. Koroner bakma lityum seviyesi 4,5mmol/lit olarak sevk ediliyor ve gz bebeinde saa sola istemsiz kayma ve dzensiz yry ve titreme halinde koroner bakma alnyor. Bitkisel preparatn iinde at kuyruu, maydonoz, paprika, uva ursi, ardn diretik olarak yer ald tespit edilmitir. Herbal diretiin hastada lityum toksisitesine neden olduu anlalmtr.

29