doğu anadoluya İlk akınlar.pdf

DOUANADOLUYALKSELUKLUAKINI

ATLLABALIBEY

E Posta:[email protected]

Giri:

TrklerinAnadoluyatarihikaytlarlasabit ilkgirii;395396yllarnda,HunTrkleri

tarafndan gerekletirilmitir.Butarihtenitibaren,Aaeri,Sabir,HazarveSelukluTrkleri,

Anadoluyaardarkaskesilmeyenaknlardzenlemitir.Buaknlarnbirksm; istila,tahrip

veyamaamacgtmtr.Hun,HazarveSelukluTrklerininaknlarn,butrdensaymak

gerekmitir.Buaknlarnbirksmda;blgedekiortakdmanakarittifakamacgtmtr.

Sabir Trklerinin Bizans mparatorluuna kar gerekletirdii SabirSasani ittifakn, bu

trden saymak gerekmitir. stila, tahrip ve yama amac gden aknlardan yurt kurma

amacnaynelenbirsreise;SelukluTrklerinindzenledikleriaknlardagzlenmitir.Bu

srecibalatandaBykSelukluKomutanaBeyolmutur.

DouAnadoluyalkSelukluAkn:

Anadoluya Seluklu aknlar; ar beyin mehur keif aknyla balamtr (1).

Seluklu hakimiyeti kurulmadan nce; Seluklu ailesi, Macerannehirde, Gazneli ve

Karahanl devletlerinin basklarna ramen, hayatlarn sndrmtr (2). Seluklu ailesinin

maiyetindekiTrkmenler;yersizliksebebiyle,oldukaskntekmitir(3).Basklarngiderek

artmas;Seluklularayenibiryurtaramaveedinmezorunluluunudagndemegetirmitir

(4). indebulunduklarartlarmzakereetmek iintoplantyapanSeluklular(5);vaktiyle

soydalarnn Bizansllarla mcadele iinde bulunduklar Anadoluya, ileride yurt edinme

amacyla,birkeifaknyaplmaskararnvermitir(6).

..

(1) ErdoanMERL, MslmanTrkDevletleriTarihi,TTKYaynlar,Ankara1993,S:49.

(2)MuhammetBeirAAN,ElazTunceliVeBingl llerindeTrk skan zleri (11.13.

Yzyllar),TKAEYaynlar,Ankara1992,S:36.

(3)MehmetAltayKYMEN,SelukluDevriTrkTarihi,AyyldzMatbaas,Ankara1963,

S:32.

(4)MuhammetBeirAAN,ElazTunceliVeBingl llerindeTrk skan zleri (11.13.

Yzyllar),TKAEYaynlar,Ankara1992,S:36.


S:32.

(6) Ali SEVMYaar YCEL, Trkiye Tarihi Fetih Seluklu ve Beylikler Dnemi, TTK

Yaynlar,Ankara1989,S:31.

Seluklular; bu akn sayesinde, dmanlarnn tecavznden kurtulmay, kendilerini

muvakkatbirsreiinemniyetaltnaalmay,manevinfuzlarnykseltmeyiveservetlerini

arttrmaydaplanlamtr(7).TurulBey,taarruzdanuzaksahralaraekilirken;aabeyiar

Bey, 3.000 kiilik bir svari kuvvetinin banda, Maverannehirden bat istikametinde,

Anadoluyadoruhareketetmitir(8).arBey;1015ylnda,Gazneliynetimindebulunan

Horasan,dahanceleriburayayerlemiolanvekendisinekatlanTrkmenlerle,Horasan

ValisiArslanCazibintakibineramen,adetabiryldrmhzylageip,AcemIrakna(Zaanos

Dalarnndoublgesine)girmeyibaarmtr.BublgedepekfazladurmayanarBey;

Azerbaycanahareketetmitir(9).

ar Bey; 1018 ylnda (10), Azerbaycandan da yanna ald 67.000 kiilik bir

kuvvetle,VanHavzasndakiVAspuraganErmeniPrensliinin topraklarnagirmitir (11).Bu

kuvvetler;VaspuraganErmeniPrensliiiftilerininnlerindenhzlageipgidenveozamana

kadar hi grmedikleri garip atllar olmutur! (12). ada ErmeniMellifi UrfalMathieu:

BugnekadaraslabirTrksvarisigrmeyenErmenilerarmlard.Uzunsargleri,ok

ve yaydan ibaret silahlar olan bu Trk svarilerini, hayretle seyretmilerdi. fadesi ile, ilk

Seluklu aknn tasvir etmitir (13). Vaspuragan Ermeni Prenslii; Bizans mparatorluu

egemenliindekigeniotlakveyaylalarnbulunduu,yaamveretimbiimleriiinelverili

bir iklimesahip gzelbirlkeolmutur.arBeyinidaresindekibuSeluklukeifkolu ile

Bizansgarnizonlararasnda,arpmalarmeydanagelmitir(14).

..


S:32.

(8) brahimKAFESOLU, SelukluTarihi,BabakanlkKltrMstearlKltrYaynlar,

stanbul1972,S:16.

(9) Ali SEVM, Anadolunun Fethi Seluklular Dnemi, TTK Yaynlar, Ankara 1993,

S:3940.

(10) brahim KAFESOLU, Seluklu Tarihi, Babakanlk KltrMstearl Kltr

Yaynlar,stanbul1972,S:16.

(11) Muhammet Beir AAN, Elaz Tunceli Ve Bingl llerinde Trk skan zleri

(11.13.Yzyllar),TKAEYaynlar,Ankara1992,S:36.

(12) ErsalYAV, DouAnadoluVeErzincan,ErzincanValiliilzeldaresiYaynlar,

Ankara1994,S:30.

(13) Osman TURAN, Seluklular Zamannda Trkiye, Boazii Yaynlar, stanbul

1996,S:14.

(14) ErsalYAV, DouAnadoluVeErzincan,ErzincanValiliilzeldaresiYaynlar,

Ankara1994,S:30.

Bu blgedeki baz kaleleri zapteden ar Bey; Van kalesi gibi sarp ve mstahkem

blgeler hari, btn havaliyi istila etmitir (15). Seluklu tazyikinden dolay; Vaspuragan

Ermeni Prensi Senekherim idaresindeki Ermeniler, yurtlarn terk ederek, Orta Anadoluya

gitmitir (16).MteakbenkuzeyeNahvanhavalisineynelenarBey;Grckuvvetleri

savaacesaretedemeyerekekildikleri iin,askericevalanlardabulunmutur.Dahakuzeyde

kendisini durdurmak isteyen Ani Krallnn Bcn Kalesi Kumandan Vasak Pahlavuninin

kalabalk ordusunu, tatbikettii bozkrusul sava sayesindemalupetmitir (17). Ermeni

PrensiVasakPahlavuni;1021ylndakibuSeluklusavandalmtr(18).

Ermeni ve Grc memleketlerinde bir sre kalan (19) ar Bey; 1021 ylnda,

Maverannehire, Turul Beyin yanna dnmtr (20). ar Beyin Horasandan bu

geiine,Gaznelikuvvetleriengelolamamtr (21).Horasanagirincekuvvetlerinisaasola

datan ar Bey; tccar klna girerek, Maverannehire gemitir (22). Dou Anadolu

Seferibaarlolmutur(23).Beni(Bcn)Duvin,Nik, NahvanveVaspuraganatevcihedilen

Seluklu hcumu, corafi mekan olarak geni bir alan tesir altnda brakmtr (24). Bu

suretle; ileride harekat yapmay tasarlad araziyi iyi tanyan ve komu devletin askeri

gcndeerlendiren(25)

.

(15) MuhammetBeirAAN,ElazTunceliVeBinglllerindeTrkskanzleri


(16) brahimKAFESOLU, SelukluTarihi,BabakanlkKltrMstearlKltr




(18) MehlikaAktokKAGARLI, KilikyaTabiErmeniBaronluuTarihi,KkYaynlar,

Ankara1990,S:88.


Yaynlar,stanbul 1972,S:16.

(20) smet ALPASLAN, Ar Anadolunun Giri Kaps, TKAE Yaynlar, Ankara

1994,S:34



(22) MehmetAltayKYMEN, SelukluDevriTrkTarihi,AyyldzMatbaas,Ankara

1963,S:33.

(23) Mehmet Altay KYMEN, Turul Bey Ve Zaman, Kltr Bakanl Yaynlar,

stanbul1976,S:3

(24) Enver KONUKU, Seluklularn DouAnadoludaki Yerleim Politikas 1.

2.Milli Seluklu Kltr Ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Seluk niversitesi

Yaynlar,Konya1993,S:144.

(25) BykTrkAskerleri,GenelKurmayAskeriTarihVeEttBakanlYaynlar,

Ankara1981,S:8.

ar Bey;DouAnadoludapek kuvvet sahibi krallar ve hkmetler bulunmadn

renmitir (26). DouAnadoludaki hayat artlarn ve iklimi uygun bulmutur (27). ar

Bey, kardei Turul Beye bu aknn hikayelerini ve intibalarn anlatrken, Bizansllar

kastederek: Bu lkede bize kar koyabilecek kimseye rastlamadm. Biz buradakilerin

(Horasan ve Maverannehirdekilerin) hakkndan gelemiyoruz, fakat kefetmi olduum

Anadoluyagidebiliriz.demitir.Bylece;her taraftan sktrlanveyurtsuzkalanSeluklu

beylerine, mstakbel Trk Vatannn kefedildiini bildirmitir ve Anadolunun fethi

lzumunuiaretetmitir(28).arBeyinbuszlerini;dahasonra,Afin,Kutalmvedier

Trkmenbeylerideonaylamtr(29).

Seluklu tarihilerine gre; ar Beyin gerekletirdii bu akn ilk keif akn

olmutur(30).arBeyinDouAnadoluakn;komuTrkdevletleri ilemcadelehalinde

olan Seluklularn, prestjini bsbtn arttrmtr (31). Artan prestijleri ve servetleri

dolaysyla, kendilerine yeni iltihaklar vaki olmutur (32). Ve Trkmenler; ar ve Turul

beylerinetrafndatoplanmayabalamtr(33).arBeyinDouAnadoluakn;1018ylnda

gereklemitir.Bununlabirlikte;buakn,ClaudeCahenegre1029ylnda,UrfalMathieue

gre 1018 ylnda, Aristagese gre 1016 ylnda yaplmtr. Erkeni takvimi ise; Anadolu

aknylailgiliolarak,17Mart1018tarihinivermitir(34).

.




1994,S:34.


(11.13.Yzyllar),TKAEYaynlar,Ankara 1992,S:36.

(29) Osman TURAN, Seluklular Tarihi Ve Trkslam Medeniyeti, Boazii


(30) Enver KONUKU, Seluklularn Dou Anadoludaki Yerleim Politikas 1.

2.Milli Seluklu Kltr Ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Seluk niversitesi

Yaynlar,Konya1993,S:144.


1994,S:34.

(32) MehmetAltayKYMEN, SelukluDevriTrkTarihi,AyyldzMatbaas,Ankara

1963,S:33.

(33) Osman TURAN, Seluklular Tarihi Ve Trkslam Medeniyeti, Boazii


(34) MehlikaAktokKAGARLI, KilikyaTabiErmeniBaronluuTarihi,KkYaynlar,

Ankara1990,S:88.

Seluklulara AzerbaycanveAnadoluyolununalmas;arBeyinhemgazahemde

keifmaiyetindekibuaknndan,yirmiikiylsonrammknolmutur.1040ylnda,arve

Turul beylerin kumandasndaki Seluklu ordusunun Dandanakanda Gazneli ordusunu

perien etmesi ile, n Asya ve Anadolunun yolu artk Seluklulara almtr. nk; bu

zafere kadar, btn ran lkesini elinde bulunduran Gazneli Devleti, gaza iin bile olsa,

SelukluTrklerininAnadoluyahkmedenBizansllarzerineaknyapmalarnaengeltekil

etmitir. Nitekim; Dandanakan Zaferinden sonra, Trkmen oymaklar kitleler halinde,

gittike artan dalgalar misali, Sir Derya ve Maverannehir lkelerini boaltarak, arlk

merkeziAzerbaycanveDouAnadoluyaynelenbiristikamettenAsyayagirmitir(35).

Sonu:

Anadolu;arBeyindzenlediibukeifaknndansonra,Selukluehzadelerininve

Trkmenbeylerinindzenledikleriaknlarasahneolmutur.SultanTurulveSultanAlparslan

zamannda yaplan aknlara kar koyan Bizans generalleri ve Ermeni prensleri malup

edilmitir. arBeyinilkkeifaknilebalayansre,SultanAlparslanzamanndakazanlan

Malazgirt Zaferi ile meyvelerini vermitir. Sultan Alparslan Malazgirt Zaferini takiben,

Seluklu ehzadelerini ve Trkmen beylerini Anadoluyu fetihle grevlendirmitir. Yaplan

aknlarakesifTrkmenglerideeklenince,AnadoluyaTrkYerlemesiveAnadolununbir

TrkVatanolmassrecitamamlanmtr.SultanMelikahzamanndadaAnadoludailkTrk

Devletikurulmutur.

(35) MustafaKAFALI,Anadolunun FethiVe Trklemesi,AtatrkKltrMerkezi

BakanlYaynlar,Ankara1997,S:23.

KAYNAKLARAliSEVM, AnadolununFethi SeluklularDnemi, TTK Yaynlar,Ankara1993.

Ali SEVMYaar YCEL, Trkiye Tarihi Fetih Seluklu ve Beylikler Dnemi, TTK

Yaynlar,Ankara1989.

BykTrkAskerleri,GenelKurmayAskeriTarihVeEttBakanlYaynlar,Ankara

1981.

ErdoanMERL, MslmanTrkDevletleriTarihi,TTKYaynlar,Ankara1993,S:49.

Enver KONUKU, Seluklularn DouAnadoludaki Yerleim Politikas 1.2.Milli

Seluklu Kltr Ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Seluk niversitesi Yaynlar,

Konya1993.

Ersal YAV, Dou Anadolu Ve Erzincan, Erzincan Valilii l zel daresi Yaynlar,

Ankara1994.

brahimKAFESOLU, SelukluTarihi,BabakanlkKltrMstearlKltrYaynlar,

stanbul1972.

smetALPASLAN, Ar AnadolununGiriKaps,TKAEYaynlar,Ankara1994.

OsmanTURAN, SeluklularZamanndaTrkiye,BoaziiYaynlar,stanbul1996.

Osman TURAN, Seluklular Tarihi Ve Trkslam Medeniyeti, Boazii Yaynlar,

stanbul1998.

MehlikaAktokKAGARLI,KilikyaTabiErmeniBaronluuTarihi,KkYaynlar,Ankara

1990.

MehmetAltayKYMEN, SelukluDevriTrkTarihi,Ayyldz Matbaas,Ankara1963.

MehmetAltay KYMEN, Turul BeyVe Zaman, Kltr Bakanl Yaynlar, stanbul

1976.

MuhammetBeirAAN, ElazTunceliVeBingl llerindeTrk skan zleri (11.13.

Yzyllar),TKAEYaynlar,Ankara1992.

Mustafa KAFALI, Anadolunun Fethi Ve Trklemesi, Atatrk Kltr Merkezi

BakanlYaynlar,Ankara1997.

doğu anadoluya İlk akınlar.pdf

Documents