domaći zadaci

12
prof. dr. sc. Duro Benic OSNOVE EKONOMIJE Cetvrto izdanje Zagreb, 2004. Sadrzaj $ 'IbmaE znaEenja u knjizi koriStenih simbola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X. IV @ Predgovorprvomizdanju . .. ............................... .. .. .. .. .. .. ............................ X. W I Predgovord~gomizdanju XVIII PredgovortreCemizdanju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .X.IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Uvodnarazmatranja 1 1. Stojeekonomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 kj . 2 . Makroekonomija i mikroekonomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2. .i.i 3. ZaSto studirati ekonomiju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 4 . Osnovne napomene o jeziku ekonomije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 I 5. Ekonomske metode i sredstva analize . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 5.1. GrafiEka prikazivanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 1 5.2. Modelski pristup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 ~~ 5.2.1. Model ponaSanja potroSaFa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6

Upload: emin-neziraj

Post on 16-Apr-2015

24 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Strelac gađa u cilj dok ga ne pogodi ukupno 2 puta ili ne promaši ukupno 2 puta. Verovatnoća pogotka u svakom gađanju je 2/3, a gađanja su nezavisna. Opisati skup ishoda i naći verovatnoću da je cilj pogođen tačno 1 put.

TRANSCRIPT

prof. dr. sc. Duro BenicOSNOVE

EKONOMIJECetvrto izdanjeZagreb, 2004.

Sadrzaj$ 'IbmaE znaEenja u knjizi koriStenih simbola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X. IV@ Predgovorprvomizdanju . .. ............................... .. .. .. .. .. .. ............................ X. W I Predgovord~gomizdanju XVIIIPredgovortreCemizdanju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .X.IX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Uvodnarazmatranja 11. Stojeekonomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1kj . 2 . Makroekonomija i mikroekonomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2..i.i 3. ZaSto studirati ekonomiju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 4 . Osnovne napomene o jeziku ekonomije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6I5. Ekonomske metode i sredstva analize . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85.1. GrafiEka prikazivanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 15.2. Modelski pristup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4~~ 5.2.1. Model ponaSanja potroSaFa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6A 5.2.2. Model ponaSanjaproizvodaEa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 - SA~ETA.I.C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 77 PITANJA ZA VJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 83 LITERATURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1945'I D1.i oR pijetk~oEskt :Io. l.nz ob omr s.k.i. s.u.s.t.a.v. i. .te.m. .e.l.j.n.a. e.k.o. .n.o.m. .s.k.a. p.i.t.a.n.j.a. ................ 22111.1. Rijetkost - temeljni ekonomski problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211.2. Granica proizvodnihmogudnosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.2.1. Oportunitetni troSak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271.2.2. Zakon rastutih trogkova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.2.3. Granica proizvodnihmoguCnosti. ~Einkovitostuporabe resursa i ekonomski rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321.3. Temeljna ekonomska pitanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 51.4. Alternativni ekonomski sustavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.5. Ekonomski ciljevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 91.6. Ekonomske funkcije driave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43- SGETA. .K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 6.... .. PITANJA ZA VJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.82 . Optimizacija: natela i tehnike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 9.'.. I . . . . . .,.y 2.1. Metodeizraiavanjatemeljnihkvantitativnihvezaiodnosa 49. -: 2.1.1. Ukupna. prosjeEna i graniEna veliEina . . . . . . . . . . . . . . . . . 49PITANJA ZA VJEiBU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 066 . Ravnoteia i odredenost cijene i outputa u

razliEitim triiSnim slanjima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2076.1. Klasifikacija triiinih struktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2076.2. Potpuna konkurencija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2116.2.1. Obiljeija potpune konkurencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2116.2.2. Ravnoteia na razini grane u potpunoj konkurenciji . . . . . 2116.2.3. Ravnoteia poduzetau potpunoj konkurenciji . . . . . . . . 2146.2.3.1. Ravnoteia poduzeta u kratkom roku . . . . . . . . . 2156.2.3.2. Ravnoteia poduzeta u du.~o mro ku . . . .... ... ... . 2 176.3. Monopol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2196.3.1. Bitna obiljeijamonopola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2196.3.2. Odluka o cijeni i outputu u jednotvorniEkom imultitvorniclrom monopolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2216.3.3. Monopolska diskriminacija cijena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224- . 6-.. 3. .4. Reguhranje monopola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 0.4. UllgOpOl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2306.4.1. Bitne oznake oligopola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2306.4.2. Ravnoteia u modelima samostalno-p d"iel ovan"i a ~~O ~ O O .S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 306.4.3. Stackelbergova analiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2356.4.4. Modeli stabilnosti cijena na oligopolskim triiStima . . . . . . 2366.4.5. Ravnoteia u modelima koordiniranog djelovanjaoligopolista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2396.4.6. Teorija igara u analizi oligopola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2426.4.6.1. Igra sa sumom nula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2426.4.6.2. Igra sa sumom razliEitom od nule . . . . . . . . . . . . 2146.5. OgraniEena konkurencija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2476.5.1. Osobitosti triigta ograniEene konkurencije . . . . . . . . . . . . . 2476.5.2. Odredenost cijene i outputa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2486.5.3. Chamberlinova analizaravnoteie skupine . . . . . . . . . . . . . 2496.5.4. Mjerenje monopolske moti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251SAZIiXAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.5 3PRIIWERI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. 5.6PITANJA ZA VJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 647. TkiiSte Einitelja ~roizvodnje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2G57.1. Formiranje cijene kapitalnih dobara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 667.1.1. Potpuna konkurencija na obje strane triiSta . . . . . . . . . . . 2667.1.2. Potpuna konkurencija u nabavi iuputa, a monopol uprodaji proizvoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2707.1.3. Monopson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 721 . 4 B a t e r r n o n o p o l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2757.2. TriiSte i cijena rada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.2.1. Potrainjai ponudarada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.2.2. Odredivanje ravnoteie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.2.3. Diskriminacija na t r i i h r a d a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.2.4. Sindikati i kolektivno pregovaranje . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.3. Fiukcijsko triiSte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.3.1. Kamata, kapital i vremenska vrijednost novca . . . . . . . . . .7.3.2. SpecifiEnosti hancijskog triiSta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.3.3. Emisijavrijednosnih papira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.3.4. Valutiranje vrijednosnihpapira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.4. Zemlja i renta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SA~ETA.K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PITANJA 2% V&BU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 . TciiSne slabosti i dodatnaregulacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.1. Asimetritna obavijeStenost i triiSna selekcija . . . . . . . . . . . . . . . .8.1.1. TriiSte upotrebljavanih dobara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.1.2. lkiiSte osiguranja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.2. Nedostaci triiHta u alokaciji resursa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.2.1. NesavrSenost triiSta kao rezultat nepostojanjapretpostavki njegova ~Einkovitogad jelovanja . . . . . . . . . . .8.2.2. TriiSni neuspjesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.2.2.1. Nedjeljivost Einitelja i proizvoda . . . . . . . . . . . . . .8.2.2.2. Ekonomija obujma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.2.2.3. Eksternalije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.2.2.4. Javnadobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.3. Angaiiranost driaveu suvremenim triiSno organiziranimgospodarstvima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SA~ET.~.K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PITANJA ZA VJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dodatak 1. Izbor odluke u uvjetima neizvjesnosti . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 . Rizik u ekonomskoj analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 . Stavpremaru. l.k u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 . Dorada modela wednavanja poduzeta s obzirom na rizik . . . . . . . . . .4 . Postupci donoSenja odluke u uvjetima neizvjesnosti . . . . . . . . . . . . . . .SAZETAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dodatak 2 . Vremenska vrijednost novca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 . Budutavlljednost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 . SadaSnjavnjeduost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 . Bududa vrijednost niza tijekova novca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 . Sadagnja vrijednost niza tijekova novca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .sAiETm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 . Fiskalna politika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.5 55.1. NaEela diskrecijske fiskalne politike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5565.2. Ugrade~ilaiu tomatski stabilizatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 62SAZEPAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56. 5PITANJA ZA vJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. 6 66 . Monetamapolitika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 676.1. Instrumenti monetame politike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5676.2. Ekspanzijska i kontrakcijska monetarna politika . . . . . . . . . . . . 569s m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 72PITANJA ZA VJE~BU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573

7 . UEinci ekspanzijske monetarne i ekspanzijske fiskalne politike . . . . 574SAZETAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.76PITANJA ZA VJEiBU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 76Dodatak 6 . Monetarna i fiskalna politika u IS-LM modelu . . . . . . . . 5771 . Cinitelji koji utjeEu na pomak IS i LM kriwlja . . . . . . . . . . . . . . 5772. UEinci monetarne politike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. 8 03 . UEinci fiskalne politike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584s&E'JY~K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 9L I T E W . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5.8 9Dio peti: Medunarodna trgovina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 91 1. UnutraSnja i vanjska trgovina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. 9 12 . Izvori medunarodne trgovine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5933 . Teorije vanjske trgovine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5943.1. Teorija apsolutnih prednosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5943.2. Teorija komparativnih prednosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5953.3. Ostale teorije vanjske trgovine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 004. Carine i kvote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 024.1. Efekti canna i kvota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 034.2. Argumentizauvodenje carina i kvota . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6055 . Makroekonomski efekti meaunarodne razmjene . . . . . . . . . . . . . . . 6076. Bilanca pladanja i devizni teEajevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 16.1. RaEuni bilance pladanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6116.2. 6U.t2v.1rd. ivDanejvei zdneov tirziniSiht ete E.a.j.ev. a. . ............................. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .66 11436.2.2. RazliEiti sustavi deviznih teEajeva . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6177. Vanjskotrgovinske politike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 217.1. Me - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 217.2. Liberalizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6.2 27.3. Protekcio~zam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 2 47.4. IntenenQonizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 25XI1SAZETAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PITANJA ZA VJE~BU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LITERKTURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dio Sesti: Gospodarski rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1. Odredenost gospodarskoga rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.1. Gospodarski rast i gospodarski razvoj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.2. Kla~iEn?~ristutepo riji gospodarskogarasta . . . . . . . . . . . . . . . . .1.3. Jednadibagospodarskogarasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.4. Izvori gospadarskogarasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.4.1. Stanovniijtvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.4.2. AkumulaQja kapitala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.4.3. Tehnoloijki napredak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.5. Ubrzavanje rasta i ograniEavajudi Einitelji rasta . . . . . . . . . . . . . .~ A. . . . .K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PITANJA ZA VJE~BU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Modeligospodarskogarasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.1. Klasifikacija modela gospodarskoga rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.2. Harrod-Domarov modelrasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.2.1. Harrodov model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.2.2. DinamiFki model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.2.3. Domarov model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.2.4. Kritika Harrod-Domarova modela rasta . . . . . . . . . . . . . .2.3. NeoklasiEni model rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.3.1. Model R . M . Solowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.3.2. Kritika neoklasiEnogmodela rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . .~A~ET.A. . .K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PITANJA ZA VJE~BU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 . ZakljuEna razmatranja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SA~ETA.X. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LITERAmRA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Glosarijpojmova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kapaloimena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kazalopojmova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Odgovorinap.~ tan. ja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .