Download - วิชา กฎหมายที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ครั้งที่ 4
สทธ หมายถง ความชอบธรรมทบคคลสามารถใชยนกบบคคลอน เพอคมครองหรอรกษาประโยชนอนเปนสวนทพงมพงไดของบคคลนน
ฏ.124/2487 “พดถงสทธ หากจะกลาวโดยยอและรวบรดแลวกไดแกประโยชนอนบคคลมอย แตประโยชนอนบคคลมอย แตประโยชนจะเปนสทธหรอไมกแลวแตวาบคคลอนมหนาทตองเคารพหรอไม ถาบคคลอนมหนาทตองเคารพ ประโยชนนนกเปนสทธ กลาวคอไดรบความคมครองตามกฎหมาย”
- สทธตองเปนความชอบธรรม ---- คอ เปนเรองของความถกตองในการรกษาผลประโยชนของตน เชน เรามสทธใชรถ กหมายความวา เรามความชอบธรรมทจะขบรถหรอใชรถนน คนอนมาใชโดยไมไดขออนญาต ถอวาไมมความชอบธรรม เวนแตในบางบางกรณสทธอาจไมใชความชอบธรรมแตกฎหมายยอมรบ เชน การครอบครองปรปกษ สทธเรยกรองอายความ
- สทธตองมบคคลเปนผถอสทธ ---- ผทรงสทธ อาจเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได สตวหรอสงของไมอาจถอสทธหรอใชสทธได สทธยอมสงวนไวส าหรบบคคลเทานน เชน สทธของเจาหน กยอมมสทธเรยกรองใหลกนช าระหน กรณนเจาหนคอผทรงสทธ
- บคคลผมหนาทตองเคารพสทธ สทธนนตองเปนสงทยนกบคนอนได คอบคคลอกฝายหนงซงตรงขามกบผ ถอสทธ เรยกวา ผมหนาท อาจเปนหนาทโดยเฉพาะ หรอหนาทโดยทวไปกไดตามสญญาซอขายผซอมสทธเรยกรองใหผขายสงมอบทรพย ในขณะเดยวกนผซอกมหนาทจ าตองรบมอบทรพยสนทตนซอไว และใชราคาตามสญญาหนาทโดยทวไป ก มกรรมสทธเหนอบานของตน ทกคนตองเคารพสทธของ ก หามเขาบาน ก จนกวาไดรบอนญาตสทธและหนาทเปนของคกน เปนหลกทไมมขอยกเวน- สทธตองมเนอหา ---- หมายถงขอความทเปนประโยชนทจะยนยนคมครองรกษาประโยชน โดยอาจก าหนดใหกระท าการอยางหนงอยางใด งดเวนกระท าการ สงมอบทรพย เชน เนอหาสทธของเจาหน คอ เจาหนมสทธทจะเรยกรองใหลกหนช าระหน ถาเปนหนเงนตองช าระดวยตนเงนและดอกเบย
ประเภทของสทธ• สทธมหาชน --- เปนสทธซงเกดขนจากกฎหมายมหาชน โดยทวไปเปนสทธของพลเมองทดตอรฐ เชน สทธในการชมนม สทธในการแสดงความคดเหนอกชน การยอมรบสทธทเกดจากกฎหมาย ท าใหรฐยอมผกพนตนเองเพอประโยชนของเอกชน ดงนน สทธตามกฎหมายมหาชนเปนสทธของราษฎรทมตอรฐและหนวยงานสามธารณะอนๆ
ประเภทของสทธมหาชน- สทธปฏเสธ เชน สทธขนพนฐานตามรฐธรรมนญประเภทเสรภาพของพลเมอง- สทธกระท าการ เชน สทธทจะเขามามสวนชวยในการปกครอง- สทธเรยกรองใหรฐด าเนนการ เชน สทธเรยกรองใหจายเงนเดอน
• สทธเอกชน --- เปนสทธระหวางเอกชนกบเอกชนซงเกดจากกฎหมายเอกชน
- สทธมใชทางทรพยสน หรอสทธทางบคคล --- แบงเปน 2 ประเภท
(1) สทธบคคลภาพ คอ สทธทตดตามมาตงแตเกด เชน สทธในรางกาย อนามย เสรภาพ ชอเสยง
(2) สทธสถานะ คอ สทธทเกดจากสถานะของบคล แยกเปนสทธสถานะในครอบครว เชน สทธของบดามารดา สทธการเปนสามภรรยา และสทธสถานะอนๆเชน สถานะในการเปนผจดการมรดก ผอนบาล เปนตน
- สทธทางทรพยสน --- ไดแก(1) ทรพยสทธ เปนสทธทมวตถแหงสทธเปนทรพย ไดแก กรรมสทธ และทรพยสทธเหนอทรพยของบคคลอน
(2) สทธเสมอนทรพยสทธ คอ สทธทเกอบเหมอนทรพยสทธ เชน สทธในการท าเหมองแร
(3) สทธในสงไมมรปราง เชน ลขสทธ สทธบตร ทรพยสนทางปญญา
(4) สทธทางหน คอ สทธทเกดจากนตสมพนธตามกฎหมายวาดวยหน
ขอบเขตการใชสทธ
1 การใชสทธในทางทผด เดมเหนวาการกระท าทชอบดวยกฎหมาย ยอมไมเปนการท าความเสยหายแกผอน ตอมาเกดความคดใหมวา การการใชสทธนนถาหากเปนการใชไปในทางทกอความเดอดรอนแกผอนเปนการกระท าทไมชอบ
• ปพพ. ม. 421 “การใชสทธทมแตจะใหเกดความเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย”2 การใชสทธโดยสจรต • ปพพ. ม. 5 “ในการใชสทธแหงตนกด ในการช าระหนกด บคคลทกคนตองกระท าโดยสจรต”
การคมครองสทธ
เปนกรณการท าความเสยหายใหเกดแกบคคลอนโดยกฎหมายอนญาต โดยเปนการกระท าเพอปองกนสทธหรอประโยชนของตนโดยชอบดวยกฎหมาย
• การกระท าเพอปองกน --- ปพพ. ม.449 ลกษณะคลายการปองกนโดยชอบดวยกฎหมายทางอาญา
• การกระท าโดยความจ าเปน --- ปพพ. ม.450
• การใชสทธชวยเหลอตนเอง --- เจาของสทธยอมสามารถใชสทธไดโดยไมตองพงพาคนอน ทงนหากเปนสทธเรยกรองตามกฎหมายผ มสทธตองขอศาลใหบงคบใหเปนไปตามสทธจะใชก าลงโดยพลการไมได
หนาท หมายถง ความชอบธรรมในทางทเปนความผกพนใหบคคลตกอยในสถานะจะตอง กระท า งดเวนกระท า หรอยอมใหเขากระท า เพอใหเปนไปตามผลประโยชนอนชอบธรรมของบคคลอน
ความแตกตางระหวางหนาท กบ สทธ
• หนาทเปนความชอบธรรมในดานเสยประโยชน --- สทธเปนความชอบธรรมในดานไดประโยชน
• ผ มหนาทเลอกไมไดจะตองปฏบต --- ผ มสทธเลอกทจะรบสทธนนหรอไมกได
• ถามหนาทเกดขน ไมจ าเปนตองมสทธตาม --- ถามสทธแลวตองมหนาทตามมาเสมอ
เสรภาพ หมายถง อ านาจตดสนใจดวยตนเองของมนษยทจะเลอกด าเนนพฤตกรรมของตนเอง โดยไมมบคคลอนใดอางหรอใชอ านาจแทรกแซงเกยวของกบการตดสนใจนน ทงนตองไมเปนการฝาฝนตอกฎหมาย
• ขอแตกตางระหวาง “สทธ”และ “เสรภาพ”
• เสรภาพ เปนอ านาจทบคคลมอยเหนอตนเอง ไมกอใหเกดหนาทแกบคคลอนแตอยางใด ตางจากสทธทกอใหเกดหนาทแกรฐ
• สทธ เปนอ านาจทบคคลมเพอเรยกรองใหผ อนกระท าการหรอละเวนการกระท าการอยางใดอยางหนง เพอประโยชนของตน
สรป ความเหมอนและแตกตางระหวาง สทธ เสรภาพ และหนาท
สทธ เสรภาพ หนาท- สทธเปนความชอบธรรมในดานไดประโยชน
- เปนอ านาจทบคคลมอยเหนอตนเองสอออกมาในรปแบบของการแสดงออก
- หนาทเปนความชอบธรรมในดานเสยประโยชน
- ถามสทธแลวตองมหนาทตามมาเสมอ
- ไมกอใหเกดหนาทแกบคคลอนแตอยางใด
- ถามหนาทเกดขน ไมจ าเปนตองมสทธตามมา
- ผ มสทธเลอกทจะรบสทธนนหรอไมกได
- ผ มหนาทเลอกไมไดจะตองปฏบต
- อยภายใตกรอบของกฎหมาย - อยภายใตกรอบของกฎหมาย - อยภายใตกรอบของกฎหมาย
สทธและหนาทตามรฐธรรมนญ
• สทธตามรฐธรรมนญ หมายถง
1 สทธทถกก าหนดไวในรฐธรรมนญ
2 เปนสทธทกฎหมายอนจะมาขดหรอแยงไมได
3 เปนศนยรวมและหลกของกฎหมายอน
4 ถกก าหนดไวในหมวด 3
• บททวไป- การจ ากดสทธและเสรภาพจะกระท ามได เวนแต โดยอาศยอ านาจตามบทบญญตของกฎหมายซงตองไมกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพนน
• ความเสมอภาค- ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน- การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความตางในเรอง ถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ ฐานะทางเศรษฐกจ ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระท ามได
• สทธและเสรภาพทวไป- บคคลยอมเสรภาพในเคหะสถาน การเดนทาง การเลอกถนทอย การเลอกศาสนา กรประกอบอาชพ การชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ
- การเนรเทศ หรอหามเขามาในประเทศ ซงบคคลผ มสญชาตไทยจะกระท ามได
• สทธในทรพยสน- สทธของบคคลในทรพยสนยอมไดรบความคมครอง
- การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระท ามได เวนแต โดยอาศยอ านาจตามบทบญญตของกฎหมาย• บคคลยอมมสทธเสอมกนในการไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป• ผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย• บคคลซงมอายเกน 60 ปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงช มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ• บคลซงพการหรอทพพลภาพ มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ• บคคลจะใชสทธตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขไมได