![Page 1: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/1.jpg)
AANRAKENals eerste en als laatste taal
Brabantse Kennisdag Dementie1 december 2016
Drs. Marieke Schoenmakers
1
![Page 2: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/2.jpg)
Voorstellen
• Marieke Schoenmakers
• Geestelijk verzorger
• Afgestudeerd op aanraken
Aanraken als eerste en als laatste taal (mei 2013)
2
![Page 3: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/3.jpg)
Opbouw lezing
• Wat is aanraken?
• Aanraken door het leven heen
• Aanraken in de geestelijke verzorging
• Handvatten voor het aanraken
---------------------------------------------------
• Aanraken en mensen met dementie
3
![Page 4: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/4.jpg)
Wat is aanraken? (1)
• Fysiek aanraken
• Positieve intentie
• ‘Zomaar’ gegeven
“Wie nooit meer wordt aangeraakt, verkommert”
4
![Page 5: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/5.jpg)
Wat is aanraken? (2)
Haptonoom Bob Boot:
• Onderscheid tasten, voelen en aanraken
• Aanraken = ontmoeten:
“Als ik de ander aanraak omdat ik wil voelen hoe het met hem gaat, met andere woorden als ik de ander wil ontmoeten, dan raak ik de ander in een diepere laag. Ik wil weten wat er onder de huid zit. Ik voel als het ware via de aanraking van de huid de gehele persoon.”
• Het gaat niet om de aanraking zelf!
5
![Page 6: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/6.jpg)
Het tastzintuig
• De tast is ons voornaamste zintuig
• De huid is ons grootste orgaan
• Weinig belangstelling voor de huid
• Wel veel uitdrukkingen in de taal
6
![Page 7: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/7.jpg)
Vroege kindertijd (1)
7
![Page 8: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/8.jpg)
Vroege kindertijd (2)
• Aanraken is van levensbelang voor baby’s!- lichamelijke ontwikkeling
- ontdekken
- emotionele ontwikkeling / hechten
Bevestigen / hechten
8
![Page 9: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/9.jpg)
Vroege kindertijd (3)
• Aanraken = voelen
• Aanraken gevoelens
• Aanrakingen worden niet door iedereen gewaardeerd!
9
![Page 10: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/10.jpg)
Cultuur en sekse
• Nederland geen aanraakcultuur
• Man – vrouw verschil
10
![Page 11: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/11.jpg)
Grotere kinderen / adolescenten
• Aanraken is geen primaire levensbehoefte meer
• Ca. 7-12 jr. ’latentieperiode’
• Puberteit: losmaken ouders
- Jongens stoeien, contactsport
- Meisjes vriendinnen
- Verkering!
11
![Page 12: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/12.jpg)
Volwassenen
• Bevestiging
• Therapeutische werking
12
![Page 13: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/13.jpg)
Ouderen (1)
• Wat gebeurt er met de behoefte aan aanrakingen in de ouderdom? Neemt die toe of af? En waarom?
13
![Page 14: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/14.jpg)
Ouderen (2)
• De behoefte aan aanraken neemt toe:- verlies intimi
- zoeken naar veiligheid
• Maar de behoefte neemt alleen toe bij:
- goede hechting
- fijne ervaringen
14
![Page 15: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/15.jpg)
Aanraken in de geestelijke verzorging
• Amper aandacht voor aanrakingen
• Lichaam is ondergewaardeerd in het X-dom
• Misbruikschandalen
• Voorzichtigheid is goed
15
![Page 16: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/16.jpg)
Spiritualiteit en aanraken
• Spiritualiteit = heelheid / verbinding
• Aanraken heeft spirituele dimensie
- van oudsher helende dimensie
- opheffen grenzen
16
![Page 17: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/17.jpg)
Handvatten voor aanraken
• Gevoeligheid ontwikkelen
• Het aanraken moet bij jezelf passen!
• Spontaniteit
• Wel doel voor ogen hebben!
17
![Page 18: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/18.jpg)
Positieve doelen van aanraken?
Wat voor doel kan aanraken hebben?
18
![Page 19: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/19.jpg)
Doelen van aanraken
• Bevestigen en sterker maken
• Troost
• Pijn verlichten
• Ontspanning, rust
• Veiligheid, bescherming
• Contact
• Nabijheid
• Behoefte
• Lichaamsgeheugen
• Iemand aanraken is ‘de kwestie’ aanraken
19
![Page 20: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/20.jpg)
Aanraken valt niet altijd goed!
• Niet goed gehecht / negatieve associaties
• Denigrerend, betuttelend, bagatelliserend e.d.
• Bevestigen afhankelijkheidspositie
• Té verdrietig
20
![Page 21: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/21.jpg)
Inschatting maken
• Persoon, ziekte, context e.d.
• Herhaalbaar?
• Voeling krijgen met je eigen lijf!
21
![Page 22: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/22.jpg)
Mensen met dementie
• Woorden zaaien meer en meer verwarring
• Aanraken lijkt belangrijk te zijn voor mensen met dementie
22
![Page 23: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/23.jpg)
Dementie ≈ kinds (Verdult)
• Omkering levensloop
• Taal verdwijnt, alsook het vinden van veiligheid en houvast in een complexe wereld
23
![Page 24: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/24.jpg)
1. Veiligheid
• Onveiligheid door geheugenproblemen
• ‘Zoeken naar veiligheid’ thema omkering levensloop
• Aanrakingen kunnen:
- veiligheid en bescherming bieden
- emoties helpen ontladen
24
![Page 25: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/25.jpg)
2. Contact
• Isolement doordat cognitie en taal afnemen
• Men valt terug op de zintuigen, vooral tast
• Via aanrakingen kun je contact maken!
25
![Page 26: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/26.jpg)
3. Huidhonger
• Behoefte aan warm en liefdevol contact door omkering levensloop
• Afnemende afweermechanismen
26
![Page 27: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/27.jpg)
Aanraken = toegangspoort
Mensen met dementie raak ik eerder en intensiever aan
27
![Page 28: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/28.jpg)
Ingewikkeld
• Slecht gehecht / negatieve associaties
• Overprikkelen / grensoverschrijding
• Informatie wordt slechter verwerkt
• Ontremd zijn
• Persoonsverwarring
• Vaatproblemen
28
![Page 29: AANRAKEN als eerste en als laatste taal · 2016. 12. 15. · Brabantse Kennisdag Dementie 1 december 2016 Drs. Marieke Schoenmakers 1. Voorstellen • Marieke Schoenmakers • Geestelijk](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051906/5ff90d9c05f9304050282abd/html5/thumbnails/29.jpg)
Conclusies
• Aanrakingen hebben helende werking
• Bij mensen met dementie belangrijk vanwege:
- veiligheid
- contact
- huidhonger
• Het kan echter ook verkeerd uitpakken
• Goed leren voelen
29