1

ÂM THANH C N B N LÝ THUY T & TH C HÀNH

BÀI 1: KHÁI NI M DECIBEL M t s khái ni m c n b n ngành âm thanh:

n v v o âm thanh: decibel �– cách tính toán / tính suy gi m �– o ch s decibel m t s môi tr ng thông d ng �– máy o db k .

Khái quát các ch s áp su t âm thanh thông d ng trong th c t : v n phòng yên t nh, sân kh u ca nh c, còi xe, h i tr ng ông ng i, ti ng máy bay ph n l c, vv �…

Th c hành: th tính áp su t âm thanh và thi t b c n thi t cho m t h i tr ng v i kích th c cho s n.

n v công su t âm thanh; phân bi t watt RMS / PMPO.

T n s âm thanh: âm v c các nh c c (piano, violon, tr ng, saxo, vv�…) và gi ng ca, ti ng nói, ti ng n.

Tên và âm v c m t s ti ng n chuNn trong âm thanh: white noise, pink noise�…

Các n v khác trong âm thanh: t ng tr , hertz, cycle, volt, ampere, phân bi t k thu t s và analogue, t n s l y m u, vv�…

BÀI 2: MICROPHONE Dynamic / condenser / các lo i micro khác (ceramic, ruban�…) / i n áp phantom / n v tính

nh y / nguyên t c ho t ng ngõ vào, ra cân b ng & không cân b ng. i n áp ra & nh y, u khuy t i m m i lo i micro. Các lo i micro sans-fil: khái ni m FM, VHF, UHF, diversity tuner�…

BÀI 3: MIXER Các thu t ng thông d ng �– phân bi t các ngõ vào/ra, t ng tr , i n áp, ý ngh a / công d ng gain, pad, pan, send, return, group, các thu t ng chuyên môn khác�…

Phân bi t các ng vào chuNn khác nhau: line, mic, aux, insert, main in, main out vv�… i n áp và t ng tr m i ng vào/ra.

Các cách u n i t ng quát m t mixer v i các thi t b khác: effect, delay, anti-feedback vv�…

BÀI 4: LOA Ph i h p t ng tr - bi n áp loa �– nh y, hi u su t loa �– khái ni m quan tr ng db/w/m.

Các lo i loa phân bi t qua d i t n ho t ng: sub woofer / woofer / mid-range / squawker / tweeter / horn tweeter.

Các lo i loa phân bi t qua thùng loa: fullrange, subwoofer, loa c t vv�… Cách ph i h p. Khái ni m v vùng (zone), cách u loa theo vùng.

BÀI 5: EFFECT Các thi t b & khái ni m effect: Equalizer, Paramatric EQ, Active Crossover, Delay, Effect, Enhancer, Maximizer vv�… (c t ngh a các thu t ng liên quan và công d ng, cách s d ng).

BÀI 6: AMPLIFIER Các lo i OTL / OCL / có bi n áp xu t âm / Hi impedance. S l c nguyên t c ho t ng �– cách phân bi t và c i m âm thanh m i lo i �– h h ng th ng g p, cách x lý.

2

KHÁI NI M ÂM THANH CHUYÊN NGHI P Ta có th nh ngh a âm thanh chuyên nghi p �– ti ng Anh là Professional Audio hay Prosound �– c hi u nh các âm thanh phát ra có h th ng và ch ích t các b loa và dàn máy i n t , n i dung là ti ng nói hay ca nh c, cho m t l ng thính gi nào ó t ng i l n, t p trung

m t v trí nào ó, c ng t ng i l n. Ho c c ng hi u là công ngh s n xu t hay cung c p các thi t b trên. h th có th k ra:

Sân kh u ca nh c, k ch.

R p hát, r p chi u phim.

V tr ng, quán bar, quán café, nhà hàng l n, các phòng karaoke công c ng vv�…

hà th , nhà tr ng.

Các h i tr ng, phòng h p công c ng.

H th ng âm thanh h ng d n t i sân bay, nhà ga, khách s n, chung c �…

Phòng thâu thanh, ài phát thanh truy n hình vv�…

Và chuyên viên âm thanh là nh ng ng i ph trách thi t k , v n hành, s a ch a các h th ng âm thanh trên.

c ngoài có h n m t ngành chuyên môn cho thuê m n các h th ng âm thanh, có các nhân viên thành th o (trong ó có k s , nh c s ) v i các thi t b c a h c thi t k , l p t, v n chuy n�… m t cách chuyên nghi p. Và c ng có nh ng ca s , ngh s ngôi sao ch trình di n n u có h th ng âm thanh quen thu c c a h .

PHÓNG THANH CÔNG C NG VÀ ÂM THANH TRÌNH DI N Âm thanh chuyên nghi p l i chia ra làm hai ngành là ngành PHÓG THAH CÔG C G (Public Address) và ÂM THAH CHUYÊ GHI P TRÌH DI (Performance).

Phóng thanh công c ng ch y u chuy n l i nói, thông tin, h ng d n�… n cho thính gi , ch y u là t i nh ng n i công c ng nh sân bay, nhà ga, sân v n ng, nhà th �… Ca nh c ôi khi c ng có nh ng không ph i là chính. Ch t t th ng dùng la PA: Public address.

g c l i âm thanh trình di n ch y u là phát i ca nh c, ôi khi c ng là k ch, trình bày tr c ti p t i m t i m nào ó. D nhiên công su t âm thanh c n thi t ph i l n, vì th ng i ta còn g i là ngành Khuy t i Âm Thanh (Sound Reinfocement). Th ng g i t t là Professional hay Prosound.

Hai ngành âm thanh trên có nhi u i m t ng ng và h t ng l n nhau nh ng c ng có nh ng i m khác bi t mà ta s nói n sau này. V thi t b , chúng không hoàn toàn gi ng nhau (m c d u ôi tr ng h p v n có th s d ng l n l n c). Và ngay c v m t nhân s , hai ngành c ng có nh ng yêu c u và n i dung công vi c khác nhau; tuy th thì s hi u bi t c n b n v n c n thi t cho c hai ngành, và sau này ai c n i chuyên sâu v v n nào s c n nh ng hi u bi t và kinh nghi m v ngành ó.

BÀI 1: DECIBEL �– n v áp su t âm thanh

M t i u khá ng c nhiên là nhi u ng i làm vi c trong lãnh v c liên quan t i âm thanh nh ng không bi t n v o l ng âm thanh là gì, hay có nghe nói nh ng không hi u gì v nó c .

Trong bài u tiên ta c p t i m t tài h i n ng ph n lý thuy t, nh ng nó giúp ta nói chuy n n các v n khác nhau sau này d dàng h n. ó là khái ni m v DECIBEL, n v ó áp su t âm thanh.

n v o c ng ( l n) c a âm thanh là DECIBEL, vi t t t là (dB).

C n phân bi t 2 lo i n v : n v âm thanh t nhiên và n v o i n áp âm thanh.

3

ÂM THANH T NHIÊN h a s các chi u kích t nhiên khác u có n v o l ng, decibel là n v quy c o áp su t âm thanh; th c ra decibel không ph i là m t i l ng t ng i h u hình nh kilogram hay metre mà nó là m t t l so sánh; ng i ta quy c nh sau:

M c nh nh t là OdB ngh a là không nghe th y gì, không có ti ng n. M c này là m c lý thuy t, vì trong môi tr ng s ng t nhiên luôn luôn có ti ng n.

M c âm thanh b t u làm au tai (ti ng còi xe t i) là 120dB. M c l n h n (ti ng máy bay ph n l c) 140 dB có th làm i c tai.

M c âm thanh sân kh u ca nh c rap, rock�… kho ng 110 n 115 dB.

Ti ng n trung bình trong v n phòng làm vi c yên t nh, công viên yên t nh�… kho ng 60 ~ 70 dB.

TÍN HI U ÂM THANH Khi o l ng khu ch i tín hi u âm thanh trong thi t b i n t ng i ta c ng dùng n v dB. Chính xác h n, là dBv.

0dB là m c chun n i k t các u tín hi u thông d ng. Thí d ngõ ra MIXER, ngõ vào POWER, ngõ ra u CD vv�… M t s thi t b dân d ng c a h t và Châu Âu l i dùng m c chun -20dB.

0dB t ng ng v i m c 0,77 volt. gh a là n u u ra máy ghi 0dB thì m c tín hi u trung bình ó là 0,77 volt.

Vì là m c chun, 0dB c ng có ngh a là không khuy ch i, không thay i v l n. Thí d tín hi u âm thanh a vào b Equalizer m c 0dB, n u khi ra l i c ng 0dB, ngh a là âm thanh a vào và a ra có i n áp b ng nhau.

Trong các thi t b âm thanh i n t thông d ng, m c i n áp ngõ ra c a MICRO ho c u t (b ng cassette hay video) là nh nh t, th ng là -70 ho c -60 dB ngh a là khu ch i lên nhi u l n m i t t i m c chun 0dB. M c khu ch i 2 l n t ng ng v i +3dB.

gh a là nâng m c i n áp tín hi u t micro t ng lên ngang b ng m c AUX 0dB, ta c n có m ch khu ch i kho ng 23 l n.

gõ ra u CD ho c VCD, Video�… th ng là -20dB (chun gia d ng h t) ho c 0dB (chun thi t b âm thanh chuyên nghi p qu c t ).

M t s máy chuyên d ng ( u ghi k thu t s , u video chuyên d ng�…) c a M dùng ngõ ra +4dB và t ng tr th p, m c ích làm cho i m n i k t tín hi u c m nh, ch ng nhi u.

Nh c l i: th c ra dB không ph i là m t n v o l ng. ó lá m t t l so sánh.

Thí d : H th ng âm thanh này l n h n h th ng âm thanh kia 10dB, ho c ti ng n phòng này l n h n phòng kia 6dB vv�…

MÁY O Mu n o c ng áp su t âm thanh, ng i ta dùng máy o decibel. Máy o g m 1 micro i n dung, m t m ch khu ch i và m t kim ch th (gi ng nh volt k ) ho c màn hi n s . Gi ng nh volt k , máy o dB c ng có nhi u nh y khác nhau. goài ra máy o còn có hai n c, m t n c o âm thanh v t lý, m t n c o m ch bù t n o âm thanh theo b c tuy n c a tai ng i, có nh y h i khác v i âm thanh t nhiên.

4

B ng: n o b ng decibel nh ng n i th ng g p.

Ghi chú: nh ng con s trên ch có tính t ng i, tùy theo môi tr ng th c t . Câu h i th c hành:

Cùng m t b n nh c, cùng lo i loa, n u ta dùng 2 loa thì nghe l n h n 1 loa bao nhiêu dB?

Tr l i: 3dB. Ngh a là l n t ng/gi m g p ôi, tr s dB t ng/gi m ±3.

u ng cách h th ng loa 1m, nghe (ho c o) c âm thanh 90 dB, v y ng cách 2m nghe c bao nhiêu?

Tr l i: Suy gi m 6dB, t c là 84dB. Ngh a là kho ng cách t ng g p ôi, áp l c âm thanh gi m -6dB.

TÌM HI U THÊM V DECIBEL n v decibel trên loa và Micro

MICROPHONE VÀ dB H i: T i sao trong b ng c tính ngõ ra c a micro l i dùng tr s decibel âm (thí d nh y ngõ ra micro ghi OUTPUT SESITIVITY = -70dB).

Tr l i: M c ngõ ra trung bình chu n c a m t thi t b âm thanh ( ã có m ch khu ch i) nh u a CD hay m t àn organ, là 0dB hay 0,7v. Nh ng v i micro c n ph i a vào khu ch i thêm

nhi u l n m i m c tín hi u 0dB. Trên th c t nâng i n áp ngõ ra c a micro (kho ng 30mv) lên n 0.7v c n h s khu ch i kho ng 25 l n, t ng ng 70dB, vì th ghi là -70dB. Và nh th micro ghi -60dB s có i n áp ngõ ra nh y h n lo i micro ghi -70dB.

NGU N ÂM n tính b ng dBKhông nghe th y gì 0

ng h qu l c 20 V n yên t nh 30 hà yên t nh 42 Khu dân c yên t nh 48 V n phòng công ty yên t nh, r p hát yên t nh (khi ch a chi u phim) 50 V n phòng trung bình 53 V n phòng làm vi c l n yên t nh 60 ói chuy n kho n cách 90 cm 62 Xe khách l u thông trong thành ph , kho ng cách 6m 70 Siêu th , n i công c ng, x ng th yên t nh 70 Xe khách trên xa l , kho ng cách 6m 76 ói chuy n l n ti ng, kho ng cách 90cm 78 X ng th n ào 80 Máy móc v n phòng, kho ng cách 90cm 80 V n phòng báo chí, nhà máy in, nhà máy d t 80

ng c 10 mã l c, kho ng cách 15m 88 Thành ph gi cao i m, kho ng cách 3m 90 hà máy công nghi p n ng 90 Máy bay ph n l c c t cánh, kho ng cách 1000m 90 Xe v n t i, xe ua kho ng cách 9m 94 Máy tán rivê, kho ng cách 90cm 100 Máy xén c , kho ng cách 3m 105 Ban nh c Rock 113 Máy bay ph n l c c t cánh, kho ng cách 150m 115 Còi h 50 mã l c, kho ng cách 30m 138 Phóng h a ti n 175

5

LOA & DB H i: n v dB áp d ng vào loa nh th nào?

Tr l i: n v dB dùng ch áp su t âm thanh do loa phát ra, trong i u ki n a vào loa m t công su t 1w và t máy o cách tr c loa 1m. Cách ghi nh sau: SPL (Sound-pressure level, áp su t âm thanh) = 96dB/1w/1m hay 96dB/w/m. Ch s dB nói trên càng l n, loa càng nh y, hi u su t càng cao. Loa s t th ng có SPL kho ng 95~105dB, loa thùng ch kho ng 85~95dB. nh y SPL c a loa c ng còn tùy thu c nhà s n xu t. H i: V y n u v i lo i loa có SPL 90dB, a vào loa m t công su t 250w, ta c bao nhiêu dB?

Tr l i: Có th tính nh m th này: 250w ngh a là 1w x 2 ( l y th a 8). M i l n công su t g p ôi ta có thêm +3dB. 8 l n g p ôi là 90 + 24dB t c là 114dB.

H i: n v dB th ng còn áp d ng vào tr ng h p nào?

Tr l i: Áp d ng o l i khu ch i. Thí d khi nói m ch i u ch nh treble �– bass c 6dB ngh a là m ch ó có th t ng (ho c gi m) âm treble ho c âm bass c 4 l n, m ch equalizer 18dB ngh a là nó có th t ng hay gi m tín hi u c a m t t n s nào ó 8 l n.

H i: Khi thi t k âm thanh m t h i tr ng, hay m t sân kh u ngoài tr i, cách tính nhanh bi t c n bao nhiêu dB là ?

Tr l i: Tr c h t o (hay c tính) n trung bình t i a i m ó. Gi s hi n tr ng có n 70dB. N u có máy o, phát nh c và dùng máy o do âm thanh t i i m ng i ng i xa nh t. Âm

thanh ph i có th m c l n h n m c n +10dB t c là 80dB, nhi u h n càng t t, công su t còn d và trung th c, không b ti ng. N u không thì ph i thêm loa ho c thêm máy công su t, ho c c hai. N u không có máy o, dùng các cách tính toán c l ng ã nói trên bi t c n dùng bao nhiêu loa và m ch khuy ch i công su t t ng ng.

C n nh các quy c sau:

Công su t a vào loa g p hai l n, thì áp su t âm thanh SPL t ng +3dB.

Tuy nhiên không th t ng công su t vào loa tùy ti n vì s cháy. Thí d c tính loa là 90dB/w/m. ay mu n loa phát ra 114dB thì ph i a vào loa 250w (nh ã tính trên). h ng n u loa không ch u c 250w thì ph i thêm loa, có t ng s 250w. Thí d dùng 2 loa 125w.

Kho ng cách gi a ngu n âm và tai nghe t ng hai l n, thì SPL gi m -6dB. Thí d cách loa 10m, nghe c 80dB, cách 20m nghe c 74dB.

NH NG N V ÂM THANH NÊN NH

M c tín hi u chun LIE I/LIE OUT

Chun Châu Âu (Jack DI) -20dB t c là kho ng 0.2v Chun gia d ng h t �– M (Jack bông sen t c RCA) 0dB t c 0.77v

Chun chuyên d ng M (Jack cannon) +4dB t c kho ng 2v

M c tín hi u out t micro lo i dynamic Tùy lo i micro, tính b ng dB Kho ng -60 ~ -70dB Tính b ng volt Kho ng vài milivolt

T ng tr vào MICRO Chun qu c t hi n nay 600 ohms Hàng c d ng chuyên nghi p

T ng tr th p, kho ng 200 ohms (m c ích gi m nhi u)

Áp su t âm thanh m t bu i hòa nh c l n Tính b ng dB Kho ng 95 ~ 105dB Áp su t âm thanh khi không nghe th y gì Tính b ng dB 0dB Áp su t âm thanh t i m t v n phòng yên t nh Tính b ng dB Kho ng 60 ~ 70dB T n s l y m u âm thanh CD, MD Tính b ng Hertz 44.0kHz T n s l y m u âm thanh các máy thu chuyên d ng (b ng DAT, DVD) Tính b ng Hertz 48kHz

T c âm thanh trong không khí thông th ng Tính b ng m/s 300 mét/giây suy gi m âm thanh khi i xa kh i ngu n âm Tính b ng dB C t ng g p ôi kho ng cách, gi m

6

(dùng tính m c âm thanh c n thi t) 6dB t ng âm thanh khi t ng công su t máy Tính b ng dB C g p ôi công su t m i t ng +3dB

BÀI 2: MICROPHONE Micro là thi t b ti p nh n các rung ng âm thanh sau ó i thành tín hi u i n t a vào máy khu ch i, m c ích ghi ho c phóng l n các âm thanh c n

thi t.

C U T O Micro g m m t màng rung b ng plactic ho c kim lo i m ng, màng th ng có hình tròn, mang theo cu n dây ho c thi t b c m bi n khác phát sinh dòng i n khi nh n các rung ng âm thanh. h th micro th ng có hai (ho c 3) u dây tín hi u a ra. Màng rung, cu n dây ho c b c m bi n t u micro. Thân micro b ng kim lo i hao85c nh a, c u t o cho phù h p thm m

ng th i c ng là h p âm h ng i u ch nh sóng âm n micro. Vì th n u tùy ti n thay i v micro có th làm âm thanh thay i h n.

màng plasticlõi nam châm ng thông h i

CÁC LO I MICROPHONE Th ng có các lo i micro sau, x p lo i theo ch t li u và ph ng pháp dùng phát sinh tín hi u:

1. Micro dynamic: Micro i n ng �– Màng b ng plastic (ho c kim lo i) m ng có cu n 1 cu n dây tròn b ng dây ng r t m nh, gi a cu n dây có lõi nam châm, khi màng rung ng theo âm thanh làm cu n dây rung theo, phát sinh i n. Micro i n ng có c u trúc t ng t nh chi c loa và ho t ng ng c v i nguyên t c loa. h th loa nh có th dùng làm micro

c (nh ng nh y và t ng tr có khác).

2. Micro condenser: Micro i n dung �– Màng b ng kim lo i m ng rung ng tr c m t màng th hai c nh. Hai màng kim lo i t o thành m t t i n nh mà i n dung thay i theo âm thanh. i n dung bi n i ó c a vào 1 m ch i n t i thành tín hi u i n. M ch i n t g m 1 transistor FET và m t vài linh ki n i n t . h th micro condenser c n ph i có pin ho t ng. ôi khi các micro condenser cao c p ng i ta l y i n ngay trên mixer. gu n i n này cao (40 volt) nh ng ch c n dòng r t nh vì th g i là ngu n o (phantom). Micro i n dung có nguyên t c ho t ng gi n d , d ch t o, nh g n và th ng c dùng trong các máy ghi âm, các thi t b r ti n. g c l i c ng có m t s micro i n dung s n xu t

7

công phu, âm thanh r t trung th c, r t t ti n và c dùng trong phòng thâu.

3. Còn có các lo i micro khác nh micro thanh (dùng trong i n tho i x a), micro ruban, micro th ch anh�… nay không còn dùng.

C TÍNH MICROPHONE c tính k thu t micro c xác nh b i các chi ti t:

B ng c tính (specifitions) m t lo i microphone Specifications Type Moing coil microphone (dynamic microphone) Directivity Unidirectional Rated Impendance 600 ohms, balanced Rated Sensitivity (1kHz 0dB = 1V/Pa) -54dB Frequency Response 70 �– 15,000Hz Connection Cable 1 �– core shielded cable Cable Length 10m Terminal of Cable ¼�” unbalanced phone plug Weight 245g without connection cable Dimensions Ø51 x 170mm Talk Switch Short-off type slide O/OFF switch

Finish Body; Zine-diecast, Metalic gra /Head; Aluminum-diecast and zine plated seel wire, Metalic gray

Standard Accessory Microphone holder (W5/6�”)

Lo i micro: dynamic ho c condenser

H ng thu sóng: toàn h ng (omni-directional), n h ng (uni-directional) hay nhi h ng (bi-directional). Micro n h ng th ng dùng nh t. Thu n ti n ca, gi ng d y�… vì âm thanh thâu n th ng t mi ng ca s hay ng i nói. Micro a h ng dùng thâu phóng s , quay camera, ôi khi dùng cho ca oàn. Micro nh h ng dùng trong chuyên môn (thí d ph ng v n hai ng i, phòng thâu khi hai ng i hát, thâu hai nh c c vv�…).

nh y: là i n áp ngõ ra c a micro so v i lo i micro khác i v i ngu n âm c nh, tính b ng decibel. Micro trung bình có nh y -65dB. Tr s âm càng nh , micro càng nh y. Thí d micro v i -60dB nh y h n lo i -70dB.

D i t n: m i micro có kh n ng thu các âm thanh các t n s khác nhau và trung th c khác nhau. Trên lý thuy t, nh y i v i các t n s khác nhau không c chênh l ch vài dB. Thí d trong catalogue ghi: Frequency response ( áp tuy n) 60~15kHz, 2dB t c là micro thâu c các âm thanh t 60 (th p) n 15kHz (cao) và chênh l ch 2dB.

T ng tr : T ng tr ngõ ra c a micro và u vào mixer (ho c ampli) ph i phù h p, âm thanh m i m nh và trung th c, D a vào trên nh lu t ohm, có th ch ng minh tín hi u c truy n i t i a khi t ng tr u ra m t thi t b b ng t ng tr b ng t ng tr u vào thi t b

c tính k thu t Lo i micro Dùng cu n dây di ng H ng tính n h ng T ng tr danh nh 600 ohms, cân b ng

nh y danh nh (1kHz 0dB = 1V/Pa) -54dB áp tuy n t n s 70 �– 15,000Hz

Dây cáp n i Cáp b c giáp 1 ru t Chi u dài dây cáp 10m

u c m cáp Jack phone lo i 6 ly không cân b ng Tr ng l ng 245g không k dây cáp Kích th c Ø51 x 170mm Công t c Lo i nút g t O/OFF ch p m ch

V Thân: k m úc, màu xám kim lo i u: nhôm m úc + l i tráng k m màu xám

Ph ki n kèm theo Giá support lo i (W 5/16�”)

8

th 2. Hi n nay th ng dùng micro có t ng tr 600 ohm. M t s micro phòng thâu dùng t ng tr th p h n (100 ohm) m c ích gi m nhi u. Vì t ng tr càng cao, nhi u càng d thâm nh p ( c tính c a nhi u là t ng tr cao). Lo i micro t ng tr cao (vài Kohm) thích h p cho ampli èn, nay không còn dùng.

Micro không dây: Trong thân micro g n kèm thêm m t b phát sóng, ph i h p v i b nh n kho ng cách vài m i mét, g i là micro không dây (wireless hay sans fil). gày x a dùng

b ng sóng FM (~90MHz). Hi n nay dùng t n s phát VHF và UHF (sóng g n v i sóng TV, 200 ~ 400 MHz).

I U CH NH �– S D NG

Micro dynamic th ng dùng trong ca nh c s ng vì ít hú h n các lo i khác.

Trong phòng thâu th ng dùng micro condenser, âm thanh r t trung th c, tuy nhiên ch y dây dài không t t và l i d b hú.

u n i micro b ng Jack Cannon ch cân b ng (balanced) cho úng cách là t t nh t ch ng nhi u vì do c u t o c a m ch cân b ng, nhi u s t tri t tiêu trên ng dây.

Dùng Jack 6mm �– t c ch không cân b ng (unbalanced), ch thích h p cho dây ng n, d s d ng trong gia ình, ph m vi nh .

M i micro có t n s c ng h ng và áp tuy n t n s khác nhau, khi i u ch nh ph i s a equalizer thích h p gi ng nói êm tai, nh y và ít hú. u dùng nhi u micro thì t t nh t dùng lo i gi ng nhau d i u ch nh h n.

H i: Balanced / Unbalanced là gì?

Tr l i: hai dây tín hi u d n i n th xoay chi u ng c pha v i nhau 180 , là tín hi u micro (ho c tín hi u nh c), có giáp b c ngoài n i mát, g i là balanced. Khi d n i trên ng dài, n u có nhi u xâm nh p, nhi u nh p ng pha vào c 2 dây và s t tri t tiêu. Ng c l i khi d n tín hi u ch b ng 1 dây còn dây kia là giáp b c, g i là unbalanced, không có tác d ng ch ng nhi u ó. S A CH A

Micro th ng h h ng nh t dây d n, công t c. Cu n dây c ng có th b t ho c ch m.

9

u là u dynamic, dùng ohm k , thang x1 hay x10, o 2 u dây th y kho ng 600 ohm, ghé tai nghe u micro kêu r t r t là t t. h ng v i micro condenser ch có th th phát trên ampli hay mixer. v trí công t c OFF th ng là hai u tín hi u s

c cho nh p l i v i nhau, không có tín hi u âm thanh ra. u v trí OFF ta ch ng t tín hi u mà không n i mát, nhi u s xâm nh p vào ng dây, n mixer và trong loa có nhi u ti ng n.

Ph chú: Hàn dây micro và dây tín hi u v i Jack Cannon.

BÀI 3: MIXER

CÁCH S D NG, I U CH NH, U N I. Mix / Mixing là tr n �– Mixer ngh a là b tr n; trong âm thanh là thi t b nh n các tín hi u âm thanh vào, x lý, tr n, sau ó a ra m t tín hi u hoàn ch nh r i a vào máy khu ch i.

h v y v c n b n Mixer g m nhi u ng vào và 1 ng ra, ngày nay th ng dùng âm thanh stereo nên th ng có 2 ng ra. H n n a nhi u lo i mixer có nhi u c p ng ra nh ng ra t ng (Master), ng ra cho loa ki m tra (Monitor) vv�… s nói n sau.

Ta l y 1 mixer v i 8 ng vào làm thí d . B n có th h i, t i sao ng i ta l i ch n 8 mà không ph i là 9�…? (s 9 c ng là s p!) M t trong nh ng lý do là vì âm thanh ngày nay liên quan nhi u n k thu t s , mà trong k thu t s th ng dùng con s 8 và các b i s c a nó nh 16, 32 vv�… s thu n ti n h n cho vi c thi t k .

Mixer lo i 8 ng, nh tên g i c a nó, s có 8 ng vào riêng bi t. M i ng vào s có các nút i u ch nh gi ng nhau, và ch kh o sát 1 ng là . Các nút i u ch nh chó ng vào (c ng g i là Track hay Line) trên 1 mixer tiêu bi u nh sau:

Balanced (XLR)Pin 1: ShieldPin 2: HotPin 3: Cold

10

GAIN: i u ch nh l i ngõ vào. Tùy theo lo i mixer, nút GAI có th ánh s t 0 n 10, c ng có th là b ng n v decibel, ch ng h n 0dB n -60dB. út GAI gi ng nh cánh c ng vào, ti p nh n các tín hi u khác nhau t nh n l n, n u tín hi u vào nh quá (micro ch ng h n) thì ph i m h t lên nh n toàn b tín hi u, n u tín hi u vào quá l n ( àn keyboard ch ng h n) thì ph i c n b t, m nh l i, kh i qu t i m ch vào. h th khi a tín hi u vào m t track ta c n i u ch nh nút GAI sao cho tín hi u ng nh c ng ng l n quá, n u t i u vào có thêm m t èn báo PEAK ( nh) thì càng t t, ta ch nh GAI sao cho th nh tho ng èn ch p ho c nh h n m t chút là c.

PAD: M t s mixer có thêm nút nh n PAD, th ng có m c ích gi m tín hi u u vào -20dB, ho c gi n d h n có mixer ch ghi LIE/MIC c ng có ngh a là t ng/gi m tín hi u u vào thích h p v i tín hi u Micro và Line.

TONE / EQUALIZER Ph n Tone/Equalizer th ng g m 2, 3 ho c 4 nút, i u ch nh âm s c c a tín hi u a vao m i track. u là 2 nút, ghi Treble/Bass ho c Hi/Low c ng có ngh a nh nhau, n u có 3 nút có thêm nút MID ch nh âm gi a (ti ng nói). ôi khi mixer ph c t p h n thêm nút Frequency dùng l a ch n vùng trung tâm t n s ang i u ch nh. Thí d nút MID có th l a ch n t n s trung tâm là 3K, 5K ho c 7K. V y nên nh nút Frequency không có ch c n ng t ng gi m âm s c hay âm l ng.

Các nút MOITOR hay EFFECT, dùng chuy n tín hi u c a track ó n ph n sau.

CÁCH I U CH NH C th h n, ta xem xét cách ch nh t ng nút trên mixer. Các mixer th ng có r t nhi u nút, nh ng th c ra m i kênh ch có m t s nút và trên m i kênh các nút t ng ng u gi ng nhau. Và tr nút ch nh âm l ng chính là nút g t, còn t t c các nút khác là núm xoay.

Các nút ch nh trên t ng kênh. PAD ho c GAIN: Th ng t u vào t ng track ngõ Micro ho c Line in, i u ch nh m c tín hi u vào. út PAD ch là nút nh n/nh , làm t ng/gi m nh y ngõ vào. Còn nút GAI th ng là nút ch nh tròn tuy n tính. ên ch nh v a , không nh quá ho c l n quá. C ng có mixer có c hai lo i nút PAD và GAI. Có máy ghi rõ m c vào l a ch n thích h p.

0dB ng v i m c tín hi u 0.7volt là m c chun n i v i ngõ ra LIE OUT các máy gia d ng nh CD, VCD, Video Tape�… và các thi t b chuyên d ng c a h t.

+4dB là chun ngõ vào/ra thi t b chuyên nghi p c a M .

-20dB là chun LIE OUT c a m t s thi t b Châu Âu và h t.

-60dB là chun ngõ vào/ra cho micro.

Có mixer trang b thêm èn báo PEAK. Cho tín hi u vào và ch nh sao cho ôi khi èn ch p lên là t t.

Cách th Th ng th ng sau khi l p t máy xong v i y loa và công su t, th b ng cách g t các nút MASTER và VOLUME t ng track m c 0dB, ch nh GAI cho nghe l n là thích h p.

L u ý: Tùy theo cách thi t k , nhi u lo i mixer không làm t t ti ng khi nút GAIN v trí Minimum. Vì nút GAIN không có m c ích i u ch nh th ng xuyên ho c làm t t ti ng. Nó ch có m c ích ph i h p m c tín hi u a vào mixer cho thích áng. EQ ho c TONE: Các nút ch nh EQ cho t ng track vào th ng là núm xoay mang các ch TREBLE, MID, BASS ho c HI, MID, LOW.

Các mixer cao c p h n ôi khi có thêm nút n nh t n s gi a các nút HI ho c MID. Thí d ta có th ch n ch nh âm s c MID xoay quanh các t n s 500, 1000, 2000, 5000Hz.

PAN: C ng t các ngõ vào, nh ng t sau t ng ti n khuy ch i, m c ích chuy n tín hi u sang bên ph i (t ng) ho c bên trái. Th ng các kênh dùng MIC nên t nút PA v trí gi a, nh c CD, VCD�… n u có 2 kênh thì a 1 kênh sang trái và 1 kênh sang ph i. (Tuy nhiên n u t gi a

11

c ng không sao, vì tr khi h th ng c thi t k k l ng, còn th ng thì hi u ng âm thanh stereo n i công c ng không có hi u qu rõ r t).

Khái ni m Balanced c n h i gi ng PA nh ng dành cho các kênh kép (1 kênh 2 ngõ vào, stereo).

AUX SEND: ôi khi c ng vi t t t là AUX ho c AUX 1, AUX 2, t trên t ng track, có m c ích a tín hi u t i m t ngõ ra chung khác v i ngõ ra MASTER OUT, m c ích s d ng tín hi u

c a track ó cho m c ích khác v i ngõ ra MASTER OUT, thí d ghi âm, t o m t nhóm tín hi u riêng chuy n lên sân kh u dành cho ban nh c vv�…

t n ra c a mixer, t ng ng v i nút ch nh AUX SED có ngõ ra và ch nh AUX SEND OUT ho c GROUP OUT. EFFECT hay EFX SEND: ôi khi dùng chung v i AUX SED, chuy n tín hi u t i ngõ EFFECT SED ng ra, m c ích a vào thi t b s lý ECHO ho c các hi u ng âm thanh khác.

EFFECT SEND và EFFECT RETURN: d ng tìn hi u và nút i u ch nh hi u ng âm thanh, thông th ng là ECHO , ra m t thi t b bên ngoài x lý và sau a tr l i.

MUTE và SOLO: nút ch nh dành cho t ng track âm thanh. h n nút MUTE trên track nào thì track ó t m th i không ho t ng (m c ích i u ch nh nhanh chóng không c n dùng nút g t). V i lo i

mixer t t, nút MUTE ph i tuy t i không gây nhi u khi nh n/nh nút này. g c l i, nh n nút SOLO thì ch âm thanh track ó c a n ngõ ra, các track khác t m ng ng. Thay cho SOLO ôi khi còn có nút FPL dùng khi mu n chuy n 1 kênh riêng bi t vào ngõ headphone ki m tra

tr c.

Các nút ch nh chung AUX SED: Ch nh l i tín hi u a ra b tín hi u ngoài. i kèm nút AUX SED c ng có jack AUX SED, th ng dùng là jack 6mm.

AUX RETUR, EFFECT RETUR: Ch nh l i tín hi u t b EFFECT ngoài tr v . i kèm nút AUX RETUR c ng có jack AUX RETUR, jack 6mm.

MOITOR: út ch nh và ngõ ra riêng cho toàn b hay m t nhóm tín hi u, dùng cho m c ích ki m tra âm thanh ho c ghi âm, nh ng i u ch nh âm l ng riêng bi t không nh h ng b i nút

g t kênh và ngõ ra MASTER. Thí d b loa MOITOR trên sân kh u có th c i u ch nh ch nghe th y nh ng gì c n thi t, riêng ban nh c ch ng h n. hi u mixer dùng nút g t và c ng có mixer dùng núm xoay. i v i nút MOITOR là jack MOITOR th ng là jack 6mm.

EQUALIZER: M t s mixer có b Equalizer chung cho tín hi u ra, th ng dùng nút g t nh , và s c n g t có th là 4, 8 ho c 16, n ho c kép. ôi khi có jack PRE/POST EQ i kèm, dùng jack 6mm, dành cho vi c ghi âm.

MASTER: i u ch nh tín hi u ra t ng, th ng dùng là 2 nút g t.

EFFECT: út này th ng ch nh tín hi u t b Effect r i bên ngoài a tr v mixer. ôi khi mixer có s n b Effect bên trong, tr ng h p này trên mixer có thêm các nút ch nh Effect nh Delay, Repeat, Reverb, Depth vv�… và các nút này c ng có tính n ng nh b Effect r i (s nói n trong ph n Effect riêng).

PHOES OUT: Ch nh l i tín hi u ra headphones, c ng i v i jack phones out 6mm stereo.

TAPE I/TAPE OUT: Th ng dùng jack bông sen (RCA) ghi âm và l y tín hi u t u CD, Cassette. c i m c a ngõ vào/ra này là hoàn toàn không cho phép s a ch nh tín hi u, ngh a là gi âm thanh trung th c nh nó v n có.

BÀI 4: LOA

12

Loa thi t b tái t o âm thanh khi a tín hi u âm thanh có công su t ã c x lý và khu ch i lên m nh. V c c u, loa gi ng h t nh micro dynamic, ngh a là có m t màng loa g n li n v i

m t cu n dây, di ng gi a 1 lõi nam châm có t tr ng th t m nh. Ho t ng c a loa ng c l i v i micro, khi a tín hi u âm thanh vào cu n dây c a loa, màng loa rung m nh t o ra âm thanh, Loa th ng có công su t t vài watt n vài tr m watt và chia làm nhi u lo i khác nhau, tùy theo m c ích và k t c u.

I. CÁC C TÍNH K THU T C A LOA 1. Công su t loa: Tính b ng Watt (W). ên nh công su t th c tính b ng RMS. Các hãng s n

xu t nh th ng l y n v công su t PMPO (peak music power output) d ch là công su t nh c nh, ngh a là m c công su t t i a lâu lâu t c, và m c ó c ng có th cháy loa.

n v ó m h và không chính xác. Thí d : loa CD/Casstte ch có 4w RMS trong khi máy ghi 200x200w PMPO.

2. T ng tr : Tính b ng ohm ( ). Loa th ng có m c 8 ohm (loa l n). Loa 4 ohm th ng dùng cho máy casstte nh (vì c u t o IC dùng loa 4 ohm nghe l n g p ôi loa 8 ohm). ôi khi loa có lo i 16 ohm, th ng là loa s t, dùng ngoài tr i, khi c n d n dây i xa. C ng có khi loa dùng t ng tr cao h n, do k t c u c a máy ampli ch y èn ngày x a yêu c u ho c do nhu c u d n tín hi u i xa (vài tr m mét) ng i ta dùng bi n áp dung h p t ng tr . ên nh loa t ng tr càng cao, suy hao trên ng dây càng nh . Lý do có th ch ng minh theo công th c: W=RI (bình th ng). Di n t nh sau: công su t suy hao trên ng dây b ng t ng tr loa (và h th ng dây) nhân v i bình ph ng c ng dòng i n. Mà c ng dòng i n càng nh khi t ng tr loa càng l n. các máy phóng thanh công c ng, ng i ta dùng t ng tr loa kho ng 600 ohm, 1K ohm ôi khi n 10K ohm. M t l i i m n a khi dùng loa t ng tr cao, là dòng i n tiêu th c a loa s r t th p nên có th thêm hay b t m t s loa mà không nh h ng n âm thanh chung.

a. Hình d i thuy t minh m t s ki u u ghép

loa.

8

+ +

+

- -

-4

8

song song

8

+ +

+

- -

-16

8

n i ti p

8

+-ng vào 1k

bi n áp loa

loa kèm bi n áp

+

-

+

-

+

-

+

-

100v

olts

max

ampli

b. Ki u u loa h n h p.

Khi trong h th ng có nhi u loa khác t ng tr u v i nhau, ta g i là u loa h n h p. Thí d khi ta có 1 c p loa 8 ohm u v i 1 c p loa 16 ohm. Khi ó m t c p loa gi ng nhau ghép song song ho c n i ti p s có c tính c a m t loa duy nh t, ghép v i c p (ho c 1 loa) kia c ng t ng ng v i m t loa duy nh t. Công su t s ph i chia ôi cho

13

hai loa. Tuy nhiên cách u này ph c t p và k t qu không t t l m (vì công phân chia cho các loa s y u i).

T t c các cách u ghép loa trên �– tr tr ng h p u loa t ng tr cao �– u tuân th theo nh lu t ohm bình th ng.

H i: Trong catalogue ghi công su t loa SPL = 96dB/w/m ngh a là gì?

Tr l i: ó là áp l c âm thanh (SPL, tính b ng dB) mà lo i loa trên catalogue có th phát ra c n u a vào loa m t tín hi u có công su t 1w, nghe ho c o v trí cách tr c loa 1m. Cùng tín

hi u và công su t ó, v i loa có SPL = 90dB/w/m nghe s nh h n. Nh ng nên nh ó ch m i ch là m t y u t v phóng thanh và không ph i h loa nào kêu l n thì �“x n�” h n.

H i: V y còn c tính gì n a?

Tr l i: áp tuy n t n s c a loa (Frequency response) c ng là m t y u t . Th ng các loa không bao trùm n i h t ph t n âm thanh, vì th ng i ta ph i ghép chung vài loa trong m t thùng

có ph t n y (Fullrange) Ph t n fullrange v i âm thanh là 30 �– 10.000Hz. H i: Trong ph n ghi công su t loa (thí d 100w RMS) có khi còn ghi rõ: s c ch u ng �“24/24 �– pink noise�” ngh a là gì?

Tr l i: pink noise �“ti ng n tím�” ngh a là loa c cho th ch u ng v i máy phát tín hi u h n t p c a toàn d i âm thanh công su t danh nh c a loa ây là (100w) trong 24 gi (v i tín hi u và công su t ó tai ng i nghe c ng r t khó ch u n i). H i: Còn các c tính k thu t nào khác v loa?

Tr l i: Có m t s y u t khác n ng không c n thi t l m v i k thu t viên c n b n. Thí d : ch ng rung (damping factor), méo hài (harmonic distortion), t n s c ng h ng (resonant

frequency) vv�…

H i: u u ng c dây loa thì x y ra hi n t ng gì?

Tr l i: V i h th ng có 2 loa tr lên có nh h ng r t x u n âm tr m (bass). Vì khi có âm bass c a tr ng hay àn guitar bass ch ng h n, m t màng loa s nh i ra còn m t màng loa s th t vào, âm thanh h u nh tri t tiêu nên nghe nh và méo ti ng. N u c hai loa bass cùng ng c thì h n, tuy nhiên âm thanh nghe c ng không hoàn toàn nh nguyên th y. Dùng c c pin 9v th loa bass, u dây + s làm màng loa y t i. V i các loa treble thì c n có thi t b o th l ch pha, tuy nhiên v i âm treble, vi c ng c pha không quan tr ng l m, vì màng loa rung nh , nhanh liên t c và không nh i ra nh i vào.

H i: Máy công su t ang ch y, có tín hi u, và làm sút dây loa, có sao không?

Tr l i: V i máy khu ch i ch y èn, bi n áp xu t âm s cháy sau m t th ng gian.V i máy ch y IC, Transistor ho c FET thì không sao. Ch có i u khi ó vì nghe nh ho c không nghe th y gì, ta l i ti p t c y âm l ng l n lên, có th làm quá t i t ng công su t ho c loa còn l i. ng th i loa g n ch p ch n t o nh ng xung nhi u có h i cho t ng công su t va làm méo ti ng.

II. PHÂN TÍCH CÁC LO I LOA THEO M C ÍCH VÀ TÂN S S D NG Ta có th phân bi t vài lo i loa:

Loa có màng nhún (b ng gi y, m p x p ho c plastic) g n v i cu n dây di ng tronglõi nam châm. Th ng có hình tròn, n u màng lloa l n (30~40cm) dùng phát âm tr m ho c âm gi a. C u t o c a màng loa và t tr ng nam châm là hai y u t quan tr ng nh h ng n ch t l ng âm thanh. Màng loa nhò, c ng, b ng gi y, plastic ho c titanium dùng phát âm treble.

Loa c nén (Compression driver) ch có màng rung nh và c ng v i cu n dây t trong lõi nam châm, phát tán âm thanh b ng h ng còi, cho âm thanh m nh, phóng xa và nh h ng dùng phát âm gi a và âm treble.

14

Loa th ch anh, không rung ng b ng cu n dây nh ng b ng l p th ch anh gi a 2 màng kim lo i, c ng cho âm gi a và âm treble. Hi u su t r t l n nh ng công su t không cao, dùng cho các thi t b nh g n nh : máy tính, ch i�… ôi khi c ng làm còi phát âm treble cho thùng loa l n.

H ng còi c a loa trung và loa teble có c u t o nh m m c ích khu ch tán âm thanh úng h ng ã nh nên g i la CD horn (Constant �– directivity). Góc phóng càng nh , loa càng d b trí phóng t a âm thanh thích h p. g c l i loa cho àn phong c m ch ng h n,

c thi t k t a âm thanh i m i h ng. i u này c ng có th hi u gi ng nh micro n h ng và micro a h ng v y.

M t lo i loa th ng dùng ngoài tr i, có c loa lo i nén nh ng vành loa c thi t k c bi t phóng i ngu n âm thanh. Lo i loa này phát âm gi a nhi u, âm thanh l n và chói tai, ch dùng ngoài tr i. Ti ng Anh g i là HOR SPEAKER, còn ti ng Vi t th ng g i là loa s t vì vành loa b ng kim lo i. Tuy nhiên c ng có lo i vành loa b ng nh a t ng h p. Lo i loa này có nh y (dB/w) r t cao và nh th hi u su t c ng r t cao.

Tuy nhiên, trong t t c các thi t b âm thanh, thì loa là thi t b n ng n , c ng k nh và hi u su t th p (ch kho ng t i a vài ch c ph n tr m!). Cho t i nay, m i thi t b u c i ti n và thay i, còn b loa thì chua có t phá gì ngo n m c, v nguyên t c c ng nh hình d ng. Ta hãy ch xem!

III. THÙNG LOA Thùng loa th ng làm b ng g , có khi b ng nh a, dùng b o v loa ng th i t o âm h ng cho loa phát âm l n và chính xác. Tr loa nén nói trên, b loa không có thùng s không th phát âm hay c, nh t là âm tr m.

Ph n này ta không ta không có ý i sâu vào chi ti t c u t o và thi t k thùng loa. Ch phân bi t vài lo i thùng loa ph bi n:

Thùng có m t loa g i là �“vô biên�”: là khi loa c khoét l g n ngay trên vách, trên tr n, nh th m t loa c coi là khá l n, t c là �“vô biên�” (infinite). Lo i lao này cho âm tr m t ng i t t, ch c ch n nh ng không m nh l m. i n hình là các lo i loa g n tr n.

Thùng có m t loa có khoét l : u m t loa không có l , ph m âm thanh rung ông ng sau loa b ém m t. Vì th loa có khoét l t n d ng âm thanh phía sau y ra tr l i và hi u su t cao. C n tính toán cn th n kích th c thùng loa và l khoét c ng t ng ng v i lo i loa. ôi khi ng i ta còn g n thêm ng d n, v i m c ích cho âm thoát ra c nh pha chính xác và âm thanh tr m m nh, hay h n.

Thùng loa kín tuy t i: v i lo i loa này ng i ta tri t h u h t âm thanh phía sau loa. Âm thanh s y u i, hi u su t th p, bù l i ti ng tr m hay h n. Loa này th ng th ng th c nh c trong nhà. ôi khi lo i loa này l i có g n m t màng loa gi , c ng v i m c ích hoàn thi n âm tr m.

Loa Sub-woofer: gày nay ng i ta óng thùng loa v i nh ng khe, ng d n âm thi t k c bi t t ng m nh âm tr m, th ng g i là loa siêu tr m, ph i dùng v i b khu ch i

và phân t n riêng t ng thêm hi u qu cho âm tr m.

ói tóm l i, âm thanh nghe c ph thu c r t nhi u thùng loa, và m i nhà s n xu t u có ph ng pháp s n xu t riêng b ng tính toán và th c nghi m, và không thu c ph m vi tìm hi u c a bài này. D i ây ta s kh o sát các c tính c a m t thùng loa m u v i 2 loa tr m 30cm và 1 còi CD dùng th ch anh nh sau:

B n c tính m t c p loa tiêu bi u. Spec. Enclosure Scaled type Speakers Low Frequency; 30cm (12�”) woofer x 2

High Frequency; CD horn (90 horizontal x 40 vertical) and piezo driver

15

Handling Power Capacity Continuous Pink oise**; 80W RMS Continuous Program; 240W

Rates Impedance 8 ohms Sensitivity* 96dB (1W/1m) Frequency Response 50Hz to 20kHZ Input Connectors 1/4�” phone jack x 2 (in/bridge out) Finish Enclosure; Gray leatherette

Punched et; Black Dimensions (W H D) 846 380 310mm Weight 19.9kg

c tính k thu t Lo i thùng Thùng kín C u ki n loa Loa tr m; 30cm (12�”) woofer x 2

Loa cao; còi CD (90 d c 40 ngang) + c loa thach anh Công su t ch u ng Liên t c v i �“Ti ng n Tím�” 80W RMS

Ho t ng liên t c 240W T ng tr danh nh 8 ohms

nh y 96dB (1W/1m) áp tuy n 50Hz to 20kHZ gõ vào Jack 6 ly x 2 (cho ngõ vào/ra song song) M t ngoài Thùng simili xám

L i có l màu en Kích th c 846 380 310mm Tr ng l ng 19.9kg

BÀI 5: EFFECT I. KHÁI NI M EFFECT DELAY là âm d i, có nhi u ti ng l p l i.

REVERB là âm vang, âm thanh kéo dài ngân nga r i t t, không nghe rõ ti ng l p l i.

i u ch nh ECHO ph i ph i h p c hai ch c n ng.

1. DELAY i u ch nh c n hi u các thu t ng ghi trên m t máy sau ó t các nút úng v trí:

Dry là âm thanh g c, ch a có Echo.

WET ho c MIXED là âm thanh ã có echo.

Bypass (ho c Compare) là so sánh / chuy n i gi a âm ã i u ch nh và âm ch a i u ch nh.

Atteuator: Ch nh nh y ng vào. nh y LIE I c a máy gia d ng (chun h t) th ng là -20dB và máy chuyên dùng (tiêu chun M ) là +4dB. M c vào c a Micro là -60dB.

Ch nh DELAY k thu t s th ng s d ng các thông s sau:

TIME ho c SPEED hay DELAY TIME ngh a là t c , ti ng d i l p l i nhanh hay ch m. Thông s tính b ng giây (second) ho c miligiây (milisecond). Tr s th ng dùng là 150ms cho t i 300ms.

DEPTH ho c MODULATIO ngh a là sâu, d i nhi u hay ít, n ng hay nh . Tri s tính b ng ph n tr m. Th ng có th ch nh DRY (âm thanh g c) là 100% và WET (âm thanh ã x lý) là 70%.

DECAY là th i gian mà ti ng d i kéo dài cho t i khi t t h n. Th ng tính b ng giây (tr s kho ng hai, ba giây).

2. REVERB REVERB là âm vang, kéo dài r i t t d n, ch ng h n ti ng chuông.

16

Các thông s ch nh Reverb nh sau:

DECAY: th i gian ngân dài cho t i khi t t h n: tính b ng giây (3,4 giây).

DRY & WET: gi ng nh ph n DELAY.

d s d ng h n có khi ng i ta dùng ch thay cho tr s :

ROOM, HALL: Ti ng vang gi ng nh trong phòng r ng.

COCERT HALL: Ti ng vang v a ph i v i i u ki n hi n tr ng gi ng nh trong m t phòng nh c giao h ng.

SPATIAL: Ti ng vang trong không gian l n nh vùng bi n, núi�…

II. CÁC THU T NG TH NG G P TRONG B EFFECT

EDIT: út s a i thông s .

STORE, MEMORY: Ghi nh nh ng gì ã ch nh.

PROGRAM: Ch ng trình ghi nh , có ánh s th t 1, 2, 3, 4�…

USER: Ch ng trình dành cho ng i dùng t ch nh.

PRESET: Ch ng trình so n s n do nhà s n xu t, ho c do ng i dùng ã ghi vào b nh .

RECALL: G i l i m t thông s ã ch nh.

ENGINE: B nh , b x lý. hi u b Engine thì máy có th có nhi u ch c n ng ho t ng cùng m t lúc.

RESET: Quay tr l i tr ng thái ban u khi ch a ch nh.

III. S D NG EFFECT 1. I U CH NH ECHO

Khi ca s hát, ai c ng bi t r ng n u không cho m t chút âm echo hay reverb vào thì âm thanh không hay.

gày x a ng i ta dùng các b echo analog, ho t ng b ng b ng t , t o ti ng echo. guyên t c c a nó là âm thanh chính c a ca s c ghi l i vào b ng t ; sau ó b ng t ch y qua m t ho c m t lo t u phát (kho ng 4,5 cái), s p x p sap cho âm d i phát ra sau âm chính vài ph n tr m giây, nh th t o ra ti ng vang t t d n.

Vi c i u ch nh echo ngày ó r t n gi n: ch c n ch nh t c (Speed) vang và l n nh c a ti ng d i: sâu g i là (Depth). gày nay nhi u m ch i n t ch ng b t ch c các âm d i analog c a b ng t nh trên nh ng th c hi n b ng m ch i n t . Các nút i u ch nh c ng gi n d và có th thêm các nút sau:

REPEAT: S l n l p l i nhi u hay ít.

INTENSITY: l n c a ti ng vang.

FEEDBACK: M c tr n âm chính v i ti ng vang sau.

Vi c i u ch nh c ng t ng i d n u các b n hi u ý ngh a các nút ch nh trên và nghe sao cho v a tai. Khó có quy lu t nào bu c b n ph i ch nh th này hay th khác. ó còn túy thu c vào hi n tr ng, máy móc thi t b , s thích c a ca s và thính gi vv�… B n i u ch nh 5 nút trên cho thích h p là c. h ng v i các lo i echo k thu t s i m i �– th ng g i là EFFECT �– thì cách i u ch nh ph c t p và âm thanh c ng phong phú h n nhi u.

2. T P I U CH NH CÁC B ECHO K THU T S .

17

Các b echo k thu t s g i là DIGITAL EFFECT, i l i v i AALOG DELAY là các b echo lo i t ng t , dùng nút xoay.

Các b Effect hi n i th ng không ch dùng làm echo cho ca s , nh ng còn nhi u công d ng khác nh : i ti ng cho àn guitar, keyboard vv�… ây ta ch nói n ph n dùng ch nh ech cho ti ng ca.

ói chung các b Digital Effect ít nút i u ch nh, th ng dùng nút nh n, th ng có màn hình tinh th l ng và m t nút xoay l n dùng chung cho nhi u ch c n ng. Vì ch có m t màn hình nh , các ch c n ng, n u có nhi u s c g i ra tu n t trên màn hình b ng nút nh n g i là PAGE (l t trang) và ph i theo dõi ch trên màn hình i u ch nh.

Sau ây là gi i thích m t s ch c n ng i u ch nh trong b Digital Effect.

BYPASS: Tr ng thái tín hi u u vào gi ng h t u ra, t c máy không ho t ng. Dùng so sánh gi a lúc ã ch nh và ch a ch nh tín hi u Effetc, ho c khi hoàn toàn không c n dùng b Effect. C n ph i t t BYPASS máy m i ho t ng. INPUT GAIN / OUTPUT GAIN: Ch nh m c tín hi u vào và ra. Màn hình display s hi n s b ng dB. Thông th ng ch nh kho ng 0dB ho c th p h n m t chút là v a. ôi khi có máy không dùng

n v dB mà dùng s 0% n 100%. Trong ó 100% là m c l n nh t, 0% là im ti ng, ch nh 90% là v a.

DELAY TIME: Ch nh kho ng cách th i gian ti ng l p l i, n v là 1us (1/1000 giây) cho n kho ng 5 giây. Ch nh tùy ý nh ng kho ng vài tr m ms (milisecond) là v a.

DECAY TIME: Bên echo c a analog kêu là REPEAT �– là th i gian âm d i l i kéo dài cho n khi t t h n. n v th ng là 0.1 giây cho n 20 giây. Ch nh kho ng 3~5 giây.

DRY OUT: Ch nh âm l ng âm thanh chính (g i là DRY t c là �“khô�”). n v là decibel. M c chun th ng là 0dB.

WET OUT: Ch nh âm l ng âm thanh d i (g i là wet t c là �“ t�”). n v là decibel. D nhiên âm d i ph i nh h n âm chính. M c thông th ng là -30 n -10dB.

M t s b Effect có th ch nh âm s c cho âm thanh echo. Lúc ó i u ch nh gi ng nh ch nh equalizer. Các thu t ng th ng g p là BASS CUT (c t âm bass) ho c LO CUT, MID CUT (c t âm gi a), HI CUT (c t âm cao) vv�…

Các b Effetc k thu t s th ng ph i có b nh ghi nh nh ng gì ã di u ch nh vào và ánh s ( nhi u cách ch nh khác nhau và có th t tên theo ý mu n) g i ra. B nh g i là ch ng

trình (PROGRAM). Th ng có 128 ch ng trình ( trong k thu t s th ng dùng b i s c a 8: 8 x 8 x 2 là 128) và có ch ng trình cài s n PRESET c ng nh nh ng ch ng trình cho ng i dùng cài vào (USER). Sau khi ch nh âm thanh v a ý, ch n USER ho c PRESET, ch n s ch ng trình và nh n STORE (ghi nh ). Tùy theo c c u, nhi u b ph i nh n 2 l n STORE hay là tr l i YES/O, n khi èn h t nh p nháy.

IV. DIGITAL EFFECT: T P I U CH NH REVERB 1. PHÂN BI T REVERB VÀ ECHO Không ph i m i ng i ng ý s phân bi t Reverb và Echo c ng nh Delay; tuy nhiên theo

a s gi i làm âm thanh thì coi Reverb là ti ng vang ng n i sau âm thanh t nhiên, còn Echo là ti ng l p l i âm thanh t nhiên, có t c ch m h n và l p l i nhi u l n. Delay c dùng sau này thay cho ch Echo trong k thu t s . Tuy nhiên Delay còn có ngh a khác trong k thu t âm thanh (ch làm tr , và hoàn toàn không có ý t o ti ng vang �– s nói n sau).

Reverb và Echo c dùng ng th i làm cho âm thanh, nh t là ti ng ca, sau là ti ng àn, nghe c hay h n.

18

Trong karaoke th ng dùng âm thanh echo cho gi ng ca, hi u qu mau chóng h n, nh ng khi thâu nh c và trong tr ng h p x lý ca nh c tinh t h n ng i ta l i dùng âm Reverb, ho c dùng c 2.

Khi ch nh Reverb, ngoài nh ng khái ni m chung v i Echo ( nh Delay time, Dry, Wet vv�…) còn có m t s khái ni m khác. Vì nh m tái t o âm vang t nhiên, các b Reverb k thu t s l y tên t m t s âm h ng ti ng d i t nhiên (ch ng h n phòng hòa nh c l n) cho d hi u. T ó ta có th ch n m t s Effect c a Reverb v i ý ngh a nh sau:

TÊN Ý NGH A TH I GIAN VANGRich hall Phòng l n có âm h ng phong phú

T t c âm stereo có th i gian tr (delay time) t 6 miligiây n t i a 40 miligiây �– th i gian t t l m (decay time) t 0,5 giây n 5 giây.

I U CH NH u không v a ý v i âm thanh preset, có th i u ch nh l i. Thí d : Delay time: 20ms Decay time: 3sec Gain: -20dB Ho c 58%

Bright corridor Hành lang có ti ng d i s c nét Bright medium room Phòng v a ph i có ti ng d i s c Bright small room Phòng nh có ti ng d i s c Cavernous space Ti ng d i trong h m Concert hall Phòng hòa nh c l n Deep hall Phòng th t sâu Live ambience i có ông thính gi Long hall S nh (khu nhà l n) dài Medium room S nh v a Medium room Phòng v a Plate Ti ng d i t b m t m t t m kim lo i Metal tank Ti ng d i t b m t n c b ng kim lo i Subtle ambience Phòng có c t a yên t nh Warm ambience Phòng có c t a n ào Warm space Phòng kín m cúng Wide open hall Phòng l n m c a

2. KH O SÁT M T S B EFFECT C TH Khi dùng m t b Effect: Thí d MIDIVERB 4

út Input: Âm l ng ngõ vào (ch nh tùy theo m c tín hi u SED t mixer a ra)

út Mix: u nút Mix v trí t i thi u thì ngõ ra ch có âm delay và không có âm chính. út Mix là h s tr n gi a âm chính và âm delay, ánh s theo % ho c -5 0 +5

Mút Output: âm l ng ngõ ra (ch nh tùy theo nh y ph n RETUR (tr v ) c a Mixer) ít nh t nên i u ch nh sao cho 2 nút Input và Output ph i kho ng n a vòng là v a, và m i có echo.

V n núm vòng tròn l n (g i là Jog dialler) cho s ch ng trình ch n s 150 t i 159 (là ch ng trình echo t ch nh, g i là User).

Ch nh Edit A: ch ng trình Delay 150 n 159 thì Edit A s a th i gian vang. Tr s c th kho ng 250ms (miligiây).

Ch nh Edit B: ch ng trình Delay 150 n 159 thì Edit B ch nh l n c a ti ng vang, tính b ng 0% n 100%. C th ch nh kho ng 60%.

Trong nh ng show âm thanh quan tr ng ho c khi thâu âm thì ng i ta dùng 2 b Effect. M t b t o hi u ng ti ng d i, m t b t o ti ng vang l p l i. Ho c có b Effect có th cho c hai hi u ng m t lúc. C ng có th s d ng hai b Effect do hai nhà s n xu t khác nhau, vì m i b có u i m khác nhau.

Dùng hai b phát huy c u i m c a c hai máy. Thí d : 1 b có ti ng Reverb hay h n, còn b kia ti ng echo hay h n. Ho c khi mu n chuy n nhanh hi u ng echo (ch ng h n cu i bài hát khi ca s ngân dài và ban nh c ngh , c n chuy n ngay sang ti ng echo l p l i nhi u l n, ch m và dài h n). h v y chuy n t Effect 1 sang Effect 2, ho c gi c hai, nghe liên t c h n là ch dùng 1 b Effect.

19

Hình: d i ây là b ng c tính m t b delay và chú thích b ng ti ng Vi t. M c ích b ng này giúp g i ý các b n làm quen tham kh o các thu t ng ti ng Anh, không i sâu vào tính n ng s n ph m.

PERFORMANCE CH C N NG

Frequency Response áp tuy n t n s 20Hz to 20kHz, 1dB

Total harmonic Dictortion

méo hài

Less than 0.03% Th p h n 0.03%

Hum and oise Ti ng ù và ti ng n

At least 90dB below maximum output Th p h n m c tín hi u ra 90dB

Delay Th i gian tr

Time; 0 to 655msec, Step; 10 sec and 1 sec scales (summed), Propagation Delay; 100 sec, A/D Conversion; 16-bit at 100kHz Sampling Rate Kh n ng tr ng truy n 100 sec �– T n s l y m u 100kHz

Memories B nh

Four �– selectable via front panel buttons or rear panel dry contact to screw terminals, One master controls up to 15 slave units. B n nút túy ch n m t tr c và tr m c xi t m t sau

INPUT AND OUTPUT NGÕ VÀO VÀ NGÕ RA

Input Ngõ vào

Type; Electronically balanced (Transformer optional), Input Impedance; 10k ohms, Rated Input Level; +4dB*, Maximum Input Level; +18dB* Lo i cân b ng v m t i n t - c ng có th tùy ch n dùng bi n áp

Output Ngõ ra

Type; Electronically balanced (Transformer optional), Recommended Load; 600 ohms or higher, Rated Output; +4dB* at 600 ohms, Maximum Output Level; +18dB* Lo i cân b ng v m t i n t - c ng có th tùy ch n dùng bi n áp

CONTROL & PANEL FUNCTIONS (Front Panel) Ch c n ng các nút i u ch nh m t tr c

Input Level Control Nút ch nh l i bgõ vào

Attenuation type Lo i nút nh n gi m m c l i

Output Level Control Nút ch nh l o ngõ ra

x3; Attenuation type lo i nút nh n gi m m c l i

Level Meter Ch th ngõ ra

Type; Headroom Indicator; �“0�” indicates 3dB below maximum level, LED Points; Seven segments (Red at 0 and -3dB; Green at -6, -9, -12, -16 and -24dB) Lo i có d trù m c an toàn: �“0�” ch th 3dB d i m c t i a. Dùng LED tròn 7 o n

Memory Selection L a tr n b nh

4 pushbuttons with LED status indicators 4 nút nh n có èn báo LED ch th

Fine Tinh ch nh

Fine/Coarse Display Pushbutton with LED status indicator Nút nh n thay i tinh ch nh/Ch nh thô có ch th èn báo LED

Lock Khóa

Disables function pushbuttons except memory selection and �“Fine�”, LED status indicator Vô hi u hóa các nút nh n ch c n ng tr nút ch n Memory và �“Fine�”, èn LED ch th

Memory B nh

Memory Store Lo i b nh không xóa

Clear Xóa b nh

Displayed Delay Time Clear Ch c n ng xóa b nh th i gian tr có hi n th

Setting Cài t

Up/Down Buttons (x3) Nút nh n lên và xu ng

Dislay Lo i màn hình hi n th

3-digit numerie dislay (x3) B hi n th ch s 3 n v

Power Công t c ngu n

On/Off pushbutton with LED staus indicator Nút nh n On/Off có hi n th èn LED

V. B COMPRESSOR

Compressor có ngh a là nén. Dùng trong âm thanh có ngh a là m t thi t b x lý nén âm thanh, th ng dùng u ra, ng tr c b khu ch i công su t âm thanh, trong dàn máy c a sân kh u kho c trong phòng thâu.

20

T i sao l i ph i nén? Trong âm nh c, nh t là nh c s ng, c ng âm thanh a vào mixer thay i nhi u: t m c r t nh n m c r t l n. Thêm vào ó các b x lý âm thanh sau mixer nh : Effect, Equalizer�… có th bi n i tín hi u khi n cho d i ng t ng thêm, ôi khi quá l n. u ch nh b t volume b công su t, thì khi nh c ch i êm l i nghe quá y u, còn n u m l n, tín hi u nh c lúc cao trào ho c khi nh c công ch i nh c r t l n, di n viên hét l n�… có th làm quá t i m ch công su t, làm cháy loa�… i v i phòng thâu tín hi u s b b , rè�…

Trong nh ng tr ng h p ó ôi khi chuyên viên âm thanh kinh nghi m có th d phòng tr c và nhanh tay h b t volume chung: tuy th không ph i luôn luôn hi u qu , vì th ph i dùng b Compressor t ng.

Khi nào không nên dùng Compressor?

Khi nh c ã thâu t t trên a, lúc ó phòng thâu ng i ta ã th c hi n nén tín hi u ho c x lý âm thanh t t r i, nén thêm làm cho âm thanh không trung th c.

Khi nghe nh c giao h ng, tuy t i không nên nén, vì v i nh c giao h ng, gi i ng r t r ng ngh a là nh c có lúc r t nh và có lúc r t l n. Dùng Compressor s làm h hi u qu l n nh c a b n nh c.

Khi không có cách i u ch nh ra sao, t t h n không nên nén vì k t qu th ng là t i h n.

CÁCH I U CH NH Tr c h t c n hi u ý ngh a c a các nút ch nh. IPUT/OUTPUT: Th ng thi t b nào c ng có nút ch nh âm l ng tín hi u vào và ra. u không có yêu c u gì c bi t, nên ch nh volume m c 0dB.

LIMITER: M ch nén, h n biên c nh. u tín hi u v t quá m t m c nào ó, m ch t ng c t b ph n nh. M ch này ch có công d ng �“c p c u�” ngh a là b o v máy (và loa)kh i cháy; nh ng khi có âm thanh b , rè, không còn trung th c. n v ch nh ch có th là decibel ho c %.

COMPRESSOR: M ch nén ôn hòa �– Ph n tín hi u quá l n và m t ph n lân c n s cbóp nh l i t t theo ng cong, tai không nh n ra s can thi p ó. n v ch nh c ng là decibel và %.

Các máy ph c t p h n có th chia ra nhi u vùng t n s nén, thí d : m ch nén riêng cho âm cao (high) ho c riêng cho âm tr m (low). Ta c ng tùy nghi di u ch nh. Thí d : nghe th nh c th y b tr m n nh t t r i thì ch nén tín hi u cao và ng c l i, ho c nh m c nh thôi

u b Compressor cò èn báo âm l ng LED, nên l u ý:

B èn SIGAL có tác d ng nh b èn báo âm l ng th ng.

B èn COMPRESSOR g i là Compressor Reduction hay Signal Reduction (th ngcó màu ) ch ôi khi ch p lên khi tín hi u b nén. u c ch nh cho m t vài èn sáng liên t c, là sai

vì tín hi u liên t c b nén, không trung th c. Lúc ó c n b t âm l ng ho c nh y c a b nén xu ng.

CÁC I U CH NH CHI TI T m t s b Compressor có th có nhi u nút ch nh h n. M i máy có th thi t k m i khác, ta c n hi u ý ngh a s d ng m t cách linh ng.

BYPASS: Tr c thông, cho tín hi u qua th ng không i u ch nh gì.

OISE GATE: gõ vào có nh m c (âm l ng) b t u cho tín hi u qua. D i m c ó m ch không ho t ng. M ch oise Gate ho t ng ng c v i Compressor. Dùng khi trong âm thanh có ti ng sôi ho c ti ng n nh , liên t c, không gi i quy t h t c, ng i ta t m c t b tín hi u nh , ch cho tín hi u l n h n m c nào ó i qua. h th ti ng n nh không nghe th y. S d ng cn th n vì nh ng âm thanh nh c ý c ng b c t m t.

Trong các m ch Compressor, oise gate, Limiter, ta c n i u ch nh các chi ti t sau:

21

IPUY/OUTPUT GAI: Ch nh âm l ng ngõ vào và ra. ên ch nh sao cho m c ra b ng m c vào (ngh a là nh n/nh BYPASS th y âm l ng g n gi ng nhau).

THRESHOLD: M c b t u cho qua hay b t u nén, tính b ng dB hay b ng volt. i u ch nh và quan sát èn báo Gain Reduction, nh ã nói trên.

ATTACK: nh t c áp ng c a m ch i v i các tín hi u �“có v n �” (tính b ng miligiây, t 1~500ms). Th ng kho ng 200ms.

RELEASE: Th i gian m ch ng ng không nén hay h n biên n a sau khi tín hi u ã n nh (t 1~5000ms). Th ng kho ng 1000ms t c kho ng 1 giây. Hai nút trên ch nh sao cho âm thanh nén có hi u qu nh ng tác d ng nén không l li u quá, n m c nghe th y khó ch u.

PEAK: M c tín hi u nh.

SATURATIO: M c tín hi u bão hòa - m c ó âm l ng không t ng lên d c n a.

RATIO: T l nén (thí d n u tín hi u là +2dB thì nén bao nhiêu %). Ta có th tùy ch n ch ng h n 10% ho c ch n m c nh.

h ng h ng d n trên là chung chung và nên tham kh o catalog riêng c a máy.

Hình: c tính k thu t m t b effect tiêu bi u t catalog �– chú thích ti ng Vi t.

SPECIFITIONS Power Requirements Ngu n cung c p AC mains, 50/60Hz

Power Consumption Công su t tiêu th 14W (120 AC version), 15w (220/240V AC version)

Frequency Response áp tuy n 20Hz to 20kHz (±1dB)

Total Harmonic Distortion méo hài Less than 0.1% (1kHz rated output), Less than 0.2% (1kHz, 30dB compressor)

Input +4dB* for 10k ohms load (electronically balanced) Ngõ vào cân b ng +4dB v i t i 10k ohms

Output +4dB* for 600 ohms load (electronically balanced) Maximum Input Level +20dB* Maximum Output Level +20dB* Sense Input Ngõ vào có ki m soát 100k ohms (electronically balanced)

oise Level n Less than -92db* (IHF-A)

Threshold Level Range r ng ng ng vào

Leveler; -40 to 0dB* (with respect to input)/Limiter; 1 to 100V rms (with respect to sense input)

i u ch nh c m c vào -40 n 0dB / m ch h n biên 1 n 100V rms Moise Gate Threshold Range

r ng c ng n -80 to -40dB*

Adjustable Output Range M c ra i u ch nh c 0 to + 20dB

Attack Times Th i h ng kích phát

Dependent on input (or sense input) signal Tùy thu c m c tín hi u vào

Release Times Th i h ng ng ng ng t Dependent on input (or sense input) signal

Color Black Dimensions (W H D) 482.6 44.0 316.8mm Weight 4kg

22

BÀI 6: AMPLIFIER

CÁCH PHÂN BI T CÁC LO I AMPLIFIER �– CÁCH S D NG �– CÁCH U N I Máy khu ch i công su t âm thanh là m t b ph n quan tr ng, óng vai trò s ng còn trong h th ng âm thanh, Vì tín hi u c i u ch nh hoàn h o Mixer và các m ch khác, ca s và ban nh c tuy t v i, nh ng máy khu ch i l i không phát ra c âm thanh, ho c phát ra sái gi ng, thì không có ích l i gì và làm h ng bu i di n.

Tuy nhiên trong ph m vi âm thanh c n b n, chúng ta không i sâu vào các m ch i n c a máy khu ch i công su t. h th thì ph n ki n th c v m ch công su t l i t ng i d , ta ch c n coi nó nh m t �“h p en�”, có 1, 2 u vào và 1, 2 u ra, v i các c tính c p trong ph n d i ây. Các b n mu n tìm hi u k h n có th tìm c các sách vi t riêng v máy khu ch i công su t

âm thanh, có nhi u trên th tr ng, và c bài c trên máy khu ch i âm thanh công su t l n d i ây.

TÍNH CH T M CH CÔNG SU T ÂM THANH Các �“h p en�” công su t âm thanh chuyên nghi p trong ti ng Anh g i là Power Amplifier, nhi u ng i g i t t là c c Power. Khác v i máy khu ch i âm thanh gia ình, chúng th ng không có m ch ch nh và các nút ch nh treble-bass ho c các nút ch nh âm s c khác, vì không c n thi t. T t c các tín hi u ã c x lý các t n tr c nh : Mixer, Effect, Equalizer, Compressor vv�… và m ch Power ch làm nhi m v y công su t tín hi u cho m ch ra loa.

Các ch tiêu tín hi u th ng nh sau:

u vào: Jack tín hi u 6 ly ho c XLR, t ng tr th p (~600 ohms) cân b ng ho c không cân b ng. i n áp tín hi u chun ngõ vào là 0dB t c 0,77v.

u ra: M ch công su t có nhi m v y tín hi u âm thanh thành tín hi u i n xoay chi u công su t l n, vài ch c, vài tr m n vài ngàn watt t ng tr loa t i thông th ng là 8 ohms.

i n áp là vài volt n vài ch c hay m t tr m volt. Th ng u ra loa có th là jack 6 ly, nh ng vì i u ki n c n t i công su t l n nên nhi u khi ng i ta dùng c xi t ho c lo i jack l n h n g i là jack speakon. c bi t jack speakon c ng có th ti p nh n jack 6 ly.

CÁC LO I M CH CÔNG SU T ÂM THANH M ch công su t âm thanh th ng có các lo i sau:

M ch dùng èn i n t : ay không còn thông d ng, nh ng v n còn c a chu ng trong các amplifier cho àn guitar, trong các âmpli dùng nghe nh c a lo i Vinyl c i n. T ng tr ra loa th ng là 4, 8 ohms. V i máy khu ch i dùng èn i n t , không c sút dây loa ho c là cho

23

máy ch y mà không có loa, vì bi n áp xu t âm c a m ch s cháy. Tuy nhiên n u l làm ch m dây loa c ng không sao.

M ch dùng transistor và có bi n áp xu t âm. M ch khu ch i dùng transistor có bi n áp xu t âm có u i m là có th dùng i n áp ngu n th p, nh th có l i khi c n dùng i n bình. goài ra c ng có th dùng bi n áp xu t âm nâng t ng tr và i n áp ngõ ra lên cao (100 volt, vài kohms) có l i trong vi c d n loa i d ng dài và dùng nhi u loa nh , trong ó ta có th t t/m nhi u loa mà không nh h ng n ho t ng c a h th ng. M ch i n lo i này có c tính là b n b , ch u c vi c sút hay ch m ch p dây loa mà không d cháy ho c h h ng. T ng tr có 2 m c: th p là 4, 8 ohms và cao là 75 n 100 volt.

M ch dùng transistor ho c FET công su t không bi n áp su y âm: âm thanh trung th c, công su t l n nh ng có c i m là ch ho t ng v i t ng tr th p 4, 8 ohms �– ôi khi là 2 ohms. M ch th ng không có v n gì n u b sút dây ho c không có loa, nh ng s cháy ngay n u ch p d ng dây loa. Phân tích k h n, ta c ng có th phân bi t 2 lo i: lo i OTL, dùng t i n liên l c ngõ ra, an toàn h n cho loa nh ng hi u su t th p, ngày nay ít dùng. Và lo i ph bi n hi n nay là lo i OCL, không có t ra loa, ngu n i n tr c ti p a vào loa, nên n u có tr ng i gì trong m ch công su t, thì b loa r t d cháy. Vì th các lo i công su t này th ng có trang b m ch relay b o v ng t loa k p th i.

M ch c u n i (bridge concection): ây không ph i là m t lo i m ch công su t riêng, úng h n ây là m t cách u n i ngõ ra loa. Trong cách u này, hai m ch công su t gi ng h t nhau và ch y bi t l p c u chung, tín hi u ngõ vào c b trí ng c pha hai u vào, còn ngõ ra là hai u nóng c a ng ra loa. ng dây ngu i c u n i ti p nhau. Theo toán h c, khi i n áp và dòng ra c u n i theo cách ó s cho công su t g p 4 l n công su t danh nh. Và các b khu ch i công su t có kh n ng n i c u, c ng nh các b công su t l n, u r t n ng, vì c n b bi n áp và b ngu n r t l n.

Spec c tính k thu t

Output Power Công su t ngõ ra 360W RMS

Frequency Response áp tuy n

40 �– 16,000Hz, 3dB (at rated output) M c 1/3 công su t danh nh

Distortion méo

Less than 1% at rate output, f=1kHz D i 1% m c công su t danh nh, f=1kHz

Inputs Ngõ vào

2 program input (parallel), 0dB, 100k ohms, balanced 2 priority input (parallel), 0dB, 100k ohms, balanced 2 ngõ vào tín hi u song song, 0dB, 100k, cân b ng 2 ngõ u tiên song song, 0dB, 100k, cân b ng

S/ Ratio T l tín hi u/ti ng n

Better than 80dB L n h n 80dB

Output and Load Impedance T ng tr t i ngõ ra

100V/27.8 ohms, 50V/6.9 ohms, (70V/13.9 ohms) 100V/27.8 ohms, 50V/6.9 ohms cân b ng

Indicators èn ch th

Green LED lamp for power/Red LED lamp for priority èn LED xanh báo ngu n / LED báo u tiên

Power Consumption Công su t tiêu th

780VA at rated output 780VA m c công su t danh nh

Power Requirements Ngu n i n 230/240V AC, 50/60Hz, 24V DC

Dimensions (W H D) Kích th c 482 117 315.5mm

Weight Tr ng l ng 22.2kg

Color Black

24

Màu s c en

PH L C THI T B ÂM THANH PHÒNG THÂU ói n tài âm thanh chuyên nghi p, s là thi u sót n u không c p n h th ng âm thanh cho phòng thâu.

ói chung, thi t b âm thanh phòng thâu nhìn thoáng qua c ng không khác m y v i các thi t b âm thanh sân kh u, nh ng do nhu c u công vi c ta có th tóm t tm t s khác bi t nh sau:

Âm thanh sân kh u c n x lý theo th i gian th c. g c l i âm thanh c a phòng thâu th ng có th x lý sau. Th i gian c n dùng x lý có th ch m h n, nh ng chu áo h n. Thí d có th dùng các ph n m m c a máy vi tính x lý l i âm thanh r t hi u qu trong khi trên sân kh u ta không có th i gian làm nh ng vi c ó. ng th icác b x lý âm thanh (Effect) có th tinh t h n nh ng òi h i th i gian i u ch nh lâu h n, còn sân kh u ng i ta s u tiên ch n nh ng thi t b d s d ng h n�…

M t s yêu c u thi t b khác nhau. Thí d sân kh u c n thi t b có công su t r t l n, trong khi thi t b phòng thâu thì không c n, nh ng l i c n ph i tinh vi h n. C th nh micro c a phòng thâu không c n ph i ch ng hú (Antifeedback) vì không c n nghe tr c ti p trên loa khi thâu âm (ng i ta th ng dùng headphone, thích h p h n), nh ng c n tinh t h n v nh y c ng nh d i t n. B loa c a sân kh u c n công su t m nh, nghe rõ và hi u qu cao, trong khi loa monitor c a phòng thâu ch c n tuy t i trung th c. h th thi t b c a phòng thâu th ng c ng t ti n h n.

Yêu c u cách âm trong phòng thâu r t khác v i môi tr ng âm thanh c a r p hát. Trong phòng thâu c n tiêu chun v cách âm và vang thi t k k l ng. C th là trong phòng thâu có n càng th p càng t t, trong khi sân kh u cho phép n cao h n và có vang v a ph i.

B trí thi t thi t b t i phòng thâu c ng khác h n khi thi t k t i sân kh u: làm sao u tiên cho k thu t và ôi khi có th hy sinh y u t thm m , n u c n.

C th ta nêu ra m t s c tính thi t b khác bi t trong phòng thâu:

Th ng dùng micro Condenser, có ph t n r ng h n, nh y, h ng tính d i u khi n, ch n l c h n, nh ng c ng t ti n h n hàng dành cho sân kh u.

Th ng dùng lo i loa g i là Monitor, cho âm thanh t nhiên, trung th c, không chênh l ch nhi u v l i gi a các ph t n cao, trung và th p. Trong khi các loa th ng th c trong gia ình và sân kh u ca nh c có khuynh h ng gi m các t n s gi a, và loa phóng thanh thì

nh n m nh t n s gi a. ng th i c ng kén ch n các lo i headphone vì là thi t b không th thi u khi thâu âm và ki m soát l i khi hòa âm sau khi thâu.

Các thi t b x lý âm thanh nh : Effect, Compressor, àn keyboard và các thi t b ph tr th ng c ng a n ng, c u k h n c ng nh có th òi h i th i gian i u ch nh lâu h n.

S N I K T M T H TH NG ÂM THANH BI U DI N TIÊU BI U