Download - An Chré-umha Aois
An Chré-umha Aois
(2,500 - 500 R.C.)
An Cré-umha Aois :Botháin cónaithe
• Bóithre adhmad trasna na bportach
POTADÓIREACHT ón gCré-umha Aois
• Rinne Éireannaigh an Chré Umha Aois go leor potaí cré agus bhíodh siad curtha sa tuamba in éineacht le corpán an duine marbh. Ceaptar gur beatha don Saol Eile a bhíodh san potaí.
Currach adhmaid gearrtha as crann iomlán
Cine Nua
• Tháinig cine nua isteach go h-Éireann thart ar 2,000 R.C.
• Thóg siad scil na miotalóireachta isteach leo.
• .
Teilgean le Múnla Cloiche
Easpórtáil
• Bhí go leor ór in Éirinn agus easpórtáileadh táirgí saothair ceardaíochta, seodra ór ar fud na h-Eorpa
mianadóireacht
• Mianach Copair in Iarthar Co. Chorcaí
• MEASCANN tú copar agus stáin le chéile le cré-umha a dhéanamh.
• Bhí copar in Éireann agus stáin i gCorn na Breataine (Cornwall) agus bhíodh trádáil ar bun idir an dá thír.
Le linn na Créumha aoise fuarthas ór ins na haibhneacha
Cill Mhantáin go h-áirithe
Dioscaí óir, Tigh Damhnata, Co. Muíneacháin
Maisiúchán: Riopúise
• Línte buailte ón chúil
Riopúise
• Bualadh nó scríobadh ón chúil
Diosca Óir(Diosca gréine)Tigh Damhnata, Co.
Muíneacháin
Tá poill sa lár agus is dóigh gur len iad a cheangail le éadaí leathair a bhí siad sin.
Lunula ór
• “Luna” = gealach• Maisiúchán• Scríóbadh• Triantáin
• Línte imeallacha• Casta ag an mbarr
• Móitífeanna,f • Triantán, diamant,
ciorcal• Maisiúchán
• Scíóbadh le scríóbaire
Scríobadhtriantáin déanta le línte scríobtha
• Uirlisí miotalóireachta• Scríobairí le bioranna
géara
Easpórtáileadh luanlaí go tíortha eile
Fáisceán Éadaí (fibula)
Fáisceán Éadaí óir(fibula)
Scornán óir (gorget), Gleann Insín, Co. an Chláir
• Scornán (gorget – gorge = scórnach i bhFraincis)
Scornán óir , Gleann Insín, Co. an Chláir
• Fuair feirmeoir an scornán seo i scoilt i gcarraig sna 1930daí
• 3 phíosa• Dhá diosca
ceagainte le sreang tanaí don corrán (U cruth)
Saothar = “Artefact” = táirge
• Teicníochtaí repoussé (buailte ón chúil).
• Bualadh ón chúl = Riopúise (repousséé)
• Patrún corda déanta le riopúise
Scornán Óir
• Scríobadh le scríobaire géar créumha.
• Déanta as leathán ór cuartha agus dhá dhiosca sádráilte air
• Maisiúchán• Pátrún corda idir na
h-iomairí (ridges).• Feidhm = le brat
(clóca) a choinneáil ar na gualainn,
Torc óir, Béal Feirste – leathán tanaí ór casta timpeall
Coire Cré-umhaAn Caisleán Dearg, Co. Thír Eoin
Coire cré umha, Caisleán Dearg, Co. Thír Eoin
• Maisiúcháin• Poncanna• Repoussée timpeall
ar bharr an choire (cauldron)
SAOTHAR CRÉ-UMHA
• Teicnící - Coire cré-umha déanta as plátaí(leatháin) cré-umha agus seamaí á gcoinneail le chéile.
• Feidhm - le h-aghaidh searmanas speisialta b’fhéídir.
Sciath cré-umha
Cén Ainm –teideal?
Cén CUMA?
CénFeidhm?
Cén teicníochtaí miotalóireachta?
Cén saghas Maisiúcháin – pátrúin & móitifeanna?
Cén Bunábhair a úsáideadh?
Obair bhaile: Déan cur síos ar saothar miotolaóireachta amháin ón Chré-umha aois faoi
na ceannteidil seo a leanas:
• Ainm –teideal• cuma • feidhm• teicníochtaí
miotalóireachta; [seamaí (rivets), repoussé, teilgean le múnla]
• Maisiúcháin – pátrúin & móitifeanna
• Bunábhair - miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh
• An Cré-umha aois – Dul Siar• Gnéithe thábhactacha:-• (a) Saol muintir na h-Éireann sa gCré-umha aois• (b) Teacht ar miotail• Mianadóireacht luaidhe agus copair; • pannáil óir sna h-aibhneacha; • (c) Trádáíl • Copar agus stáin (ó Shasana) a mheascadh = miotal níos crua i.e.
cré-umha• (d) Saothair miotail – • miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh• cuma • feidhm• teicníochtaí miotalóireachta; seamaí (rivets), repoussé, teilgean le
múnla• maisiúcháin• (e) Déan comparáid idir saothair miotalóireachta na Cré-umha aoise
agus na h-Iarnaoise • (f) ) Déan comparáid idir móitífeanna na Cré-umha aoise agus
móitífeanna na Clochaoise agus móitífeanna na h-Iarnaoise.
• fibula, fáisceán éadaí Clúdach Luathealaín .
• Seoda Lth 16 lunula agus diosca óir• Seoda lth 96 scornán óir , (gorget)• Seoda lth clúdach