Bibliotheek Kalmthout

Overzicht

•Bibliotheek in een notendop

•Historische ontwikkeling

•Actuele tendensen

•Bestaansreden, basisopdracht

•Doelstellingen en kernfuncties

•Concrete werking

Algemeen

Officiële erkenning: 1 januari 1983

Beheer: Afgevaardigden van lokale politieke partijen en

bibliotheekgebruikers

Werkgebied: 5.944 ha.

Bevolking: 17.100

Vestigingen: 1 centrale bibliotheek en 1 jeugdbibliotheek

Openingsuren: Centrale bibliotheek: 33 uur per week

Jeugdbibliotheek: 6 uur per week

Bibliotheeksysteem: Vubissmart (Infor)

Collectie + omvang

Boeken: 50.000 (35 % fictie voor volwassenen; 26 % non-fiction voor

volwassenen, 39 % kinderboeken)

Vernieuwingspercentage per jaar: ± 8 %

Tijdschriften: 100 (waarvan de meeste uitleenbaar)

Kranten: 6

AVM-afdeling: Geen; 350 CD-ROM’s

Leners en uitleningen

Actieve leners: ± 6.700

Groei actieve leners sinds ‘95: ± 6 %

Aandeel bevolking Kalmthout: ± 40 %

Uitleningen per jaar: ± 220.000

Groei uitleningen sinds ‘99: ± 7 %

Personeel

VTE: 6,5 VTE

Budget

Totaal uitgaven: € 455.730 (ongeveer ± 2 % van gemeentelijke begroting)

Aandeel personeelskosten: 70 %

Aandeel collectie: 15 %

Operationele kosten: 15 %

Gebouw (opening mei ’96)

Totale kostprijs: € 1.180.000 (incl. BTW)

Kosten inrichting: € 100.000 (incl. BTW)

Oppervlakte: 745 m2 (publieksruimte: 540 m2)

Bibliotheek

Kalmthout

in een

notendop

Vestigingen

4

Jeugdbibliotheek

•in de wijk Nieuwmoer

Bibliotheek

•centraal gelegen

•voor het hele grondgebied

Bibliotheek Kalmthout

•Nieuwbouw (1996)

•Totale oppervlakte: 745 m2

•Publieksruimte: 540 m2

•Prijs voor uitstekende toegankelijkheid van gebouw voor alle inwoners van Kalmthout van Vlaamse Federatie voor Gehandicapten (1997)

Jeugdbibliotheek Nieuwmoer

•De jeugdbibliotheek is ondergebracht in een klaslokaal van een voormalige basisschool

•De omstandigheden zijn bescheiden, maar acceptabel

Historische ontwikkeling (I)

Bibliotheekdecreet (1978)

Zorgde voor een omwenteling

•Verplichting voor gemeente te beschikken over een bibliotheek

•Voldoen aan kwantitatieve voorwaarden voor de omvang van collectie, opleiding van personeel en openingsuren

gediversifieerd landschap van zuilgebonden bibliotheken wordt gerationaliseerd tot netwerk van gemeentelijke openbare bibliotheken

Historische ontwikkeling (II)

Decreet geïntegreerd lokaal cultuurbeleid (2001)

Bouwt verder op vorige decreet

Speelt in op eisen van informatiesamenleving

•Verantwoordelijkheid voor bibliotheek ligt bij lokale overheid, die in vijfjaarlijkse beleidsplannen haar ambities moet formuleren

•Krachtlijn: samenwerking tussen lokale culturele actoren

•Uittekening bovenlokale samenwerkingsverbanden

•Stimulans onderlinge netwerkvorming bibliotheken

Actuele tendensen

•Goede cijfers: collecties + leden + gebruik

•Vraaggericht werken + ontwikkeling vraag aanbod

•Herprofilering bibliotheken:

•Aandacht voor publiekswerking

•Activiteiten ontplooien om lokale gemeenschap te voorzien van (elektronische) informatie

•Bibliotheek uitbouwen tot uitnodigende publieke ontmoetingsruimte

•Aanpassen personeelsbeleid en organisatievorm

•Intensiever samenwerken + nieuwe producten

Bestaansreden

Visie op bibliotheek in decreet is gebaseerd op Unesco-manifest over de openbare bibliotheek (1995) en de richtlijnen van de International Federation of Library Association (2001)

In dit decreet wordt verstaan onder openbare bibliotheek: een basisvoorziening waar elke burger terecht kan met zijn vragen over kennis, cultuur, informatie en ontspanning. Ze bemiddelt

actief bij het beantwoorden van deze vragen. De openbare bibliotheek is actief inzake cultuurspreiding en

cultuurparticipatie; ze werkt in een geest van objectiviteit en vrij van levensbeschouwelijke, politieke en commerciële invloeden.

Basisopdracht

informatievoorziening zijn voor de lokale gemeenschap, met een fysiek en een digitaal aanbod, voor iedereen vrij toegankelijk op klantvriendelijke openingsuren.

basisopdracht = eerstelijnsvoorziening

Uitdagingen:•Hoe breed is basisopdracht of welke taken moeten worden vervuld?

•Hoe gratis is vrij toegankelijk of waar bevindt zich de scheidslijn tussen een gratis minimum pakket en betalende comfortdiensten?

•Hoe sterk is noodzaak aan samenwerking voor bibliotheken?

Doelstellingen en kernfuncties

Elke bibliotheek tracht zijn doelstellingen en concrete werking in overeenstemming te brengen met de geactualiseerde visie op haar basisopdracht en afgeleide kernfuncties.

De traditionele recreatieve, educatieve en informatieve functie van de bibliotheek zijn in transformatie.

De vier geactualiseerde kernfuncties zijn: de culturele functie, de kennisfunctie, de educatieve functie en de ontmoetingsfunctie.

Culturele kernfunctie van de bibliotheek

De recreatieve of ontspannende rol van de bibliotheek blijft essentieel, maar verbreedt zich tot een culturele functie.

•Ontspanning blijft belangrijkste reden van bezoek

•Bibliotheken helpen mensen omgaan met diverse

•De bibliotheek organiseert activiteiten die de participatie aan cultuur verhogen, verbreden en verdiepen

meer en beter van cultuur genieten

bevorderen van lezen en organiseren van activiteiten

Culturele kernfunctie in Kalmthout

Culturele kernfunctie in Kalmthout

Kennisfunctie van de bibliotheek

Bibliotheek ontwikkelt zich als lokaal informatiecentrum, een plaatselijke toegangspoort tot kennis.

De informatieve functie van de bibliotheek is sterk toegenomen en groeit uit tot een kennisfunctie. Informatie wordt betekenisvol als ze tot verworven kennis wordt.

Bibliotheken helpen mensen hun weg vinden in de informatiejungle. Ze zijn een (digitale) wegwijzer bij het zoeken naar kwaliteitsvolle informatie. Ook en zeker

ongeletterden

De bibliotheek biedt gratis toegang tot internet, stelt computers ter beschikking of organiseert internetcursussen.

Kennisfunctie van de bibliotheek

Educatieve kernfunctie van de bibliotheek

Levenslang en levensbreed leren is een maatschappelijke behoefte. De bibliotheek schept als plaatselijke toegangspoort tot kennis een essentiële voorwaarde voor levenslang leren.

Bibliotheken ondersteunen niet alleen het individuele leren en het schoolse leren tijdens de vele klasbezoeken maar ook het levenslang en levensbreed leren door haar aanbod aan leermaterialen en door haar samenwerking met andere actoren die vormen van educatie organiseren.

Educatieve kernfunctie in Kalmthout

Ontmoetingsfunctie van de bibliotheek

Het decreet spoort bibliotheken aan om een rol te spelen in de gemeenschapsvorming.

Bibliotheken organiseren ontmoetingsbevorderende activiteiten zoals leesclubs, literaire avonden, voordrachten, tentoonstellingen.

In veel bibliotheken krijgt de ontmoetingsfunctie een plaats in een leescafé, een leestuin, een polyvalente ruimte voor sociaal-culturele activiteiten.

Ontmoetingsfunctie in Kalmthout

Concrete werking

•Het bibliotheekpersoneel

•De bibliotheekcollecties

•De bibliotheekgebruikers

•De digitale bibliotheek

•Bibliotheekpromotie en leesbevordering

•Subsidiërende instanties

Het bibliotheekpersoneel

•Professionele medewerkers

•Weinig vrijwilligers

•Het beroep is de laatste jaren sterk veranderd

Bibliothecarissen worden bibliotheekmanagers

Bibliotheekmedewerkers worden informatiebemiddelaars

•Decreet legt 50%-regel op (A- en B-niveau)

Het bibliotheekpersoneel in Kalmthout

•Formatie bibliotheek onderdeel van gemeentelijk personeelsbehoeftenplan

Bibliothecaris niveau A 1 VTE

Assistent-dienstleider niveau B 0,5 VTE

Bibliotheekassistent niveau C 3 VTE

Bibliotheekbediende niveau D 0,5 VTE

Administratief niveau C 1 VTE

Poetspersoneel niveau E 1 VTE

•Kader niet bepaald op basis van behoeften en ondanks wijziging en toename van takenpakket nooit gewijzigd

•Kader beantwoordt niet aan decretale bepaling

A- en B-niveau + 1,5 VTE (en interne verschuiving)

De bibliotheekcollecties

•Groeiende aandacht voor niet-gedrukte collecties

•Collecties zijn actueel en relevant

•Bibliotheken zijn geen bewaar-bibliotheken

•De bibliotheken evolueren naar een hybride bibliotheek met:

•Conventionele materialen (gedrukte en andere informatiedragers)

•Toegang tot digitale informatie

•Elke Vlaamse bibliotheek beschikt sedert 1997 over internettoegang voor bibliotheekbezoekers

•Steeds meer bibliotheken zijn geabonneerd op digitale online-databanken.

De bibliotheekcollecties in Kalmthout

De bibliotheekcollecties in Kalmthout

De bibliotheekcollecties in Kalmthout

Jan Collet / Bibliotheek Kalmthout

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Uitleningen +

Verlengingen187.43 204.71 208.83 213.48 218.28 218.60 220.64

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

Aa

nta

lUitleningen + Verlengingen

De bibliotheekcollecties in Kalmthout

De bibliotheekcollecties in Kalmthout

De bibliotheekgebruikers

•Het aantal leners en gebruikers is de laatste decennia gestegen tot 28% van de Vlaamse bevolking.

•Net zoals de uitleen stagneert dit aantal de ontlezing

of internet?

•

profiel van de bibliotheekgebruikers werden in 2004 ruim 25.000 gebruikers van 165 bibliotheken uitvoerig geënquêteerd.

De bibliotheekgebruikers

22-12-2004, p.23

Antwerpen, Limburg, Nationaal, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant/Brussel, West-Vlaanderen

Bibliotheekbezoeker houdt van shoppen

Gebruikersonderzoek bij 165 Vlaamse bibliotheken

BRUSSEL - De bibliotheekbezoeker vertoont een typisch winkelgedrag. Hij zoekt doelgericht naar een goed boek, snuffelt graag in

het aanbod en blijft zelden langer dan een halfuur. Willen bibliotheken nog klantvriendelijker worden, dan moeten ze zich profileren

als winkels. Niet als cultuurinstellingen. Dat is een van de suggesties van een grootschalig gebruikersonderzoek, waarvan de

resultaten gisteren voorgesteld werden.

De bibliotheekgebruikers

19-12-2005, p.17 Telex

Naar bib voor informatie en hobby(belga) - De meeste Vlaamse bibliotheekbezoekers ontlenen vooral non-fictie. Informatie voor het werk of de studies en huis-, tuin- en

keukenlectuur zijn erg populair. Bij de fictie scoren thrillers en detectives hoog. Dat blijkt uit het rapport 'Ontleend en ontleed' van het

Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB) en de onderzoeksgroep TOR van de VUB. Dit jaar en vorig jaar ondervroegen 165

bibliotheken 32.041 bezoekers. Zes maanden lang werd geregistreerd wat zij ontleenden.

Hoewel de populariteit van de cd's in de bib stijgt, staan de boeken nog altijd voor 64 procent van de uitleningen. Vooral jonge, hoger

opgeleide mannen ontlenen ook cd's.

Dé bibliotheekbezoeker bestaat niet. Er is wel een duidelijke verdeling in fictieleners en non-fictieleners.

De grootste groep fictieleners zijn de 'fictiefoben' (40,7%). Zij lenen nauwelijks fictie, maar nemen al eens een bekende roman mee. De

'adrenalinezoekers' (16,4%, meer mannen) ontlenen vooral spannende boeken. De 'jonge literairen' (16,4%) kiezen voor het betere

literaire werk. Het zijn de hoogst opgeleide bezoekers, en opmerkelijk meer vrouwen. Bij de 'romantici' (11,7%), liefhebbers van

liefdesverhalen, zitten meer oudere vrouwen. De vijfde en zesde groep fictieleners zijn de 'fictiefielen' (8,7 %), die alle genres ontlenen,

en de 'oudere literairen' (6,1%), die zoals de jonge literairen ontlenen maar dan meer.

Non-fictie lenen gebeurt selectiever. Laagopgeleiden grijpen meer naar de praktische genres, hoogopgeleiden verkiezen meer de

theoretische genres. De 'huismussen' (45%) ontlenen het liefst boeken over huis, tuin en keuken. Daarnaast zijn er de

'evenwichtzoekers' (15%) met een voorkeur voor psychologie, geneeskunde en gezondheidszorg, de 'autodidacten' (18%) die naar

geschiedenis grijpen, de 'trekvogels' (13%) met een voorkeur voor reisgidsen en atlassen, en de 'non-fictiefans' (8%) die alle non-fictie

lusten.© Mediafin

De bibliotheek-

gebruikers

in Kalmthout

De bibliotheekgebruikers in Kalmthout

4.314

4.657

5.0995.236

6.041 6.1226.252

6.5356.695

6.5616.692 6.711

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06

Jeugd

Volwassenen

Totaal

De bibliotheekgebruikers in Kalmthout

De digitale bibliotheek

•Het VCOB en de provincies hebben de opdracht om samen de Digitale Bibliotheek Vlaanderen te realiseren. Dit wordt een portaal dat aan het grote publiek informatie geeft over muziek, literatuur enz.

•Ruim 95% van de bibliotheken zijn geautomatiseerd en steeds meer bieden hun diensten aan via het internet. Gebruikers zullen van thuis uit een werk kunnen aanvragen of verlengen.

•De provincies starten provinciale netwerken op.

•VCOB kreeg de opdracht voor een actueel en volledig bibliografisch bestand ten dienste van de bibliotheken.

De digitale bibliotheek in Kalmthout

Bibliotheekpromotie en leesbevordering

•Bibliotheken hebben een lange traditie van samenwerking met het onderwijs, organiseren leesbevorderende activiteiten en participeren aan landelijke initiatieven zoals de Jeugdboekenweek en de Bibliotheekweek.

•De bibliotheken zijn zich zeer bewust van hun maatschappelijke opdracht tegenover moeilijk bereikbare publieksgroepen. Samenwerking met organisaties om laaggeschoolden te laten kennismaken met de bibliotheek, service voor minder mobiele bibliotheekgebruikers,

voorbeelden.

•Uit een landelijk gebruikersonderzoek bleek de noodzaak aan een marketingstrategie voor de ganse bibliotheeksector.

Bibliotheekpromotie en leesbevordering in

KalmthoutSCHOLENWERKING

folder basisonderwijsplus-kaart voor leerkrachtenklasuitleen & boekenpakkettenauteurslezingen voor basis– en

middelbaar onderwijsintroductiestentoonstelling kleutersschenking afgevoerde boekenleesbevorderingsproject “de rode

draad”themakisten gezonde voeding, kleuren

en vliegen

LEESBEVORDERING

boekenpakketten en klasuitleenintroducties“de rode draad”auteurslezingenondersteuning lokale kjv-leeskernlogeerkoffertjes met voorleesboekjes en

leeslijstjeugdboekenweekvoorleesweekthemakisten

Subsidiërende instanties

•Openbare bibliotheken zijn gemeentelijke instellingen maar vallen onder de verantwoordelijkheid van zowel de lokale als de provinciale en de Vlaamse overheid

•Gemiddeld wordt er 28 euro per inwoner uitgegeven voor de bibliotheek. Daarvan nemen de gemeenten ongeveer 60% voor hun rekening, bestemd voor infrastructuur en collecties. Vanuit de Vlaamse overheid komt er 28% aan subsidie-enveloppen voor personeel en de provincies besteden ongeveer 6% aan streekgericht bibliotheekwerk. De bibliotheken verwerven ongeveer 6% eigen inkomsten.

•57% van de uitgaven wordt besteed aan personeel, 17% aan infrastructuur, 14% aan collecties en 13% aan algemene werkingskosten.