Download - Bir Fazli Asenkron Motorlar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
1/53
BR FAZLI ASENKRON MOTORLAR1
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
2/53
fazlmotorlarnbir fazlmotorlardan daha iyi almaperformans olmasna ramen, ou zaman fazl ebekebulunmayabilir. zellikle ehir merkezlerinde bir fazlebekenin olmas ve motor ihtiyalar iin kk glmotorlar bir fazl olarak yaplrlar. zellikle atlyelerde, iyerlerinde ve evlerde kullanlan tanabilir el tezgahlar, fan,sprge, mutfak aletleri gibi kk gl i makineleri iinihtiya duyulan gc genellikle; 0,181,5kW olan bir fazl
indksiyonmotorlarsalar.Bir fazlasenkron motorlar almaekillerinegredrt
eittir. Santrifj(Merkezka)AnahtarlASM
Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli KondansatrStartl) ASM Srekli(Daimi) almaKondansatrlASM Kalk+ Sreklialma(ift)KondansatrlASM
Ayrcabir fazlglgekutuplu asenkron motorlar da vardr.
2
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
3/53
DaireTestere, Buzdolab Ekovatve Dalg Pompa
3
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
4/53
Bir FazlYardmcSarglAsenkron MotorlarnYapsBir fazlasenkron motorlar fazlasenkron motorlardan
ayran en nemli zellik kondansatr bulundurmas vemotorun kalknmas iin yardmc sargya ihtiya duymasdr.Bir fazlasenkron motorlar fazlasenkron motorlarda olduugibi sincap kafesli rotor ve statordan meydana gelmektedir.
Statorunda ana sarg ve ana sargnn yannda motorun yolalmasboyunca devrede kalpdevreden karlanyada srekli
devrede kalabilen yardmcsargbulunur.
4
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
5/53
5
Bir fazl ASM yaps
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
6/53
Stator
fazl asenkron motorun statoruna benzer ekildeince silisli salarn i yzeylerine presle oluklar appaketlenmesiyle meydana gelmitir. Stator oluklarna 90 faz
farkl olarak ana sarg ve yardmc sarglar yerletirilmitir.Ana sarg kaln telden fazla sarml olarak sarlr ve statoroluklarnn2/3nkaplar. Geriye kalan 1/3nde ince teldenaz sarmlolarak sarlmolan yardmcsargyerletirilmitir.
6
Bir fazl ASM statoru
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
7/53
7
Rotor
Bir fazl asenkron makinelerin rotoru genel olaraksincap kafesi biiminde ksa devre ubuklarndan oluur. Buubuklar genellikle alminyumdan yaplmtr. ubuk yerine
sargda kullanlabilir.Gvdeve kapaklar
Kk gl motorlarda gvde dz yzeyli, orta glmotorlarda ise; syhavaya aktarmak amacylagvdekntl
yzeyli olarak yaplr. Kapaklar gvdeye saplamalarla monteedilir. Kapaklardaki oyuklar rulmanlar araclylarotoru tanr.
Bir fazl ASM rotoru
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
8/53
8
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
9/53
Bir Fazl Yardmc Sargl Asenkron Motorlarnalmas
Yalnzana sargdanmeydana gelmiasenkron motorabir fazl gerilim uygulandnda ana sargda dner manyetikalan meydana gelmez. Ana sargbirbirine ters yndednenikimanyetik alan meydana getirir. Her alan birbirinin ztt yndemoment retir. Elde edilen toplam moment sfr olduundan
motor dndrme momenti retemez. Bu nedenle bir fazlasenkron motorlar yalnzana sargile kalknamazlar. Motorunkalknabilmesiiinmotora ilk hareketin verilmesi gerekir.
Yalnz ana sarg ile dner alan olumayacandan
dneralanoluturacakve ilk hareketin verilmesini salayacakolan yardmc sarg kullanlr. Sonu olarak ana ve yardmcsarg ile iki fazl bir sistem elde edilir. Bu durumda statordakiiki fazlsarglardnermanyetik alan meydana getirir. Oluanmanyetik alan rotor ksadevre ubuklarnkeserek rotorda birgerilim indkler.
9
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
10/53
10
ndklenen gerilimden dolay rotorda meydana gelenmanyetik alan ile stator manyetik alannnbirbiri ile etkileimiile rotor dnmeyebalar.
Bir fazl yardmc sarglasenkron motorlarn kalknmaannda elde edilecek moment deeri rotor kilitli (kalknmaannda) iken yardmcsarg ile ana sargdangeenakmavebu akmlar arasndaki a deerine baldr. Buna gre eldeedilecek moment deeri,
= . . olur.
M: Kilitli rotor momenti,
Ia: Rotor kilitli iken yardmcsargakmIm: Rotor kilitli iken ana sargakm: Ia (Yardmc sarg akm) ve Im (Ana sarg akm)arasndakifaz ask: Tasarmabalsabit bir katsay.
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
11/53
ekildegrldgibi, rotor oluklarna90faz farklolarakiki faz bobini yerletirdiimizde iki kutuplu iki fazl en basitsargelde edilmiolur.
Stator sarglarnaiki fazlalternatif akmuyguladmzda;ekil 3.1.a: I numaral bobinden akm gemektedir. II
numaral bobinden ise akmn deeri sfrdr. Statorda ynsadansola doruolan bir alan meydana gelir.
ekil 3.1.b: Her iki bobinden de pozitif ynde akmgemekte ve bu anda manyetik alan, bu akmlara uyarakekil.a'ya gresaadorukaymaktadr.
ekil 3.1.c: (90de) I. faz sfr, II. faz (+) maksimum
deerdedirve alan ynaadanyukardoruolur.ekil 3.1.d: (180de) II. faz sfr, I. faz (-) maksimumdeerdedirve alan ynsoldan saadoruolur.
ekil 3.1.e: (270de) I. faz sfr, II. faz (-) maksimumdeerdedirve alan ynyukardanaayadoruolur.
11
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
12/53
ki fazl alternatif akmn deiim erileri ve
iki fazl dner alan oluumu
12
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
13/53
13
Motorun kalknma annda yardmc sarg ana sargnnmanyetik alann destekleyecek yndedir. Fakat rotor devri,normal devrine yaklatkayardmcsargana sargzerindeters etki yapar. Motorun normal almasn engellemesinedeniyle yardmc sarg devreden karlr. Eer motordevrine ulat halde yardmc sarg devreden karlmazsaince kesitli yardmc sargdan fazla akm geeceindensarglarsnrve bir sresonra da yanar. Bu nedenle yardmc
sargnn motor anma devrinin %75-80ine ulat anmadevreden karlmaldr.
Yardmc sargy devreden karma yntemleriunlardr.
Merkez ka(santrifj)anahtarile devreden karma Yol verme pako alteriile devreden karma Manyetik rleile devreden karma Elektronik yol verme rlesiile devreden karma
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
14/53
Yardmc sargy merkezka anahtar ile devredenayrma
Motor kalknrken yardmc sargy devrede tutan,motor normal devrin %75 ine ulatndadevreden karanbiranahtardr. Merkezka kuvvet zelliinden yararlanlarakyaplmtr.
ki ksmdanmeydana gelen santrifj anahtarn duran
ksm kapak ierisine, hareketli ksm ise rotor miline monteedilir. Duran ksmda bulunan iki kontak, motor almazkenkapal durumdadr ve yardmc sargy devreye sokar. Motornormal devrinin %75 ine ulatnda ise hareketli ksm,
merkezka kuvvetin etkisi ile dar doru ekilerek kontakzerindekibasnckaldrr. Bu sradakontak alarakyardmcsarg devreden kar. Motor durduunda ise bir yay vastasile tekrar eski konumuna gelerek kontakapatr.
14
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
15/53
Merkezka (santrifj) anahtarn almas
15
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
16/53
Yardmc sargnn yol verme paket alteri iledevreden karlmas
Start konumunda bir fazl motorun ana ve yardmcsargs paralel balanr. Yardmc sarg devrede iken motoryol alr, elimizi mandaldan ektiimizde yardmc sargdevresindeki kontak alacandanyardmcsargdevre dkalr. Bu alter, kullanlrken dikkat edilecek husus, mandalevrilerekstart konumuna getirildiinde,el mandaldan hemen
ekilip alterin (1) konumuna gelmesi salanr. Paket alterile yol vermenin bazsakncalarunlardr:
Paket alter bulunan devrede enerji kesildiinde, devrekapal kalacandan enerji tekrar geldiinde alclar
kontrolszalr.Paket alterile birden fazla yerde kumanda yaplamaz,Paket alter devrelerine motor koruma rleleribalanamaz.Yardmc sargy devreden karma zaman kiinininisiyatifinde olduundanideal bir almagereklemez.
16
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
17/53
Yardmc sargnn manyetik rle ile devredenkarlmas
Kapal tip soutma cihazlarnda merkezka anahtarntamiri iinkompresrnalmasgerekir. Bu yerlerde yardmcsargnn devreden ayrlmas ilemi ekilde grld gibimanyetik rle ile yaplabilir. Manyetik rle motorun dndaolduuiinbozulduundadeitirilmesikolaydr.
Motor dururken manyetik rle kontaklar aktr. Yol
verme annda yalnz ana sarg devreye girdiinde motordnemezve fazla akmekmekzorunda kalr. Ana sargyaseribal olan rle bobininden geen bu akm rlenin hareketlikontam, yardmc sargnn bal olduu sabit kontakla
birletirin ve yardmc sarg devreye girer. Motor yolunualdktan sonra rle bobinin akm azalacandan, hareketlikontak sabit kontaklardan ayrlarakyardmcsargydevredenkarr. Bundan sonra motor yalnz ana sarg ile almasnadevam eder.
17
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
18/53
Manyetik rle ve motora balanmas 18
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
19/53
Yardmc sargnn elektronik yol verme rlesi iledevreden karlmas
Son yllarda termistrl ve elektronik yol verme rlesigelitirilmitir. Elektronik yol verme rlesinde motor anahtar
kapatlnca ana sarg ve daimi kondansatr ile seri balyardmc sarg beslenir. Ayn zamanda elektronik yol vermerlesi elektronik anahtar grevi yapan bir triya tetikleyerekkalkkondansatrndevreye girmesini salar. Bylecemotor
bykbir kalkmomenti ile yol almaya balar. Rle iindekibir kontrol devresi yardmcsarggerilimini srekliler. Motoranma hznn yaklak %80 ine ulanca, bu gerilim o kadarartar ki, triyakn ateleme darbelerini keser. Bylece kalkkondansatrdevreden karve motor daimi kondansatr ilealmasn srdrr. Elektronik rle, kalk devresini; motorkilitlenmesine, ar ve uzun kalklar ile ar yklemelerekarda korur.
19
Y d S l M t l itl i
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
20/53
20
YardmcSarglMotorlarneitleriBir fazl asenkron motor eitleri aadaki gibi sralanabilir.
Santrifj Anahtarl ASM Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli) ASM
Srekli (Daimi) alma Kondansatrl ASM Kalk + Srekli alma (ift) KondansatrlASM
Srekli kondansatrl ve ift kondansatrl asenkronmotor klemens balantlar
Bir fazlgerilimin uygulandstator sarggiriularna(U
1-U
2) k ular (Z
1-Z
2) ve kondansatr balanacak olan
ular C ile ifade edilir. Cs kalk kondansatr, CD sreklikondansatrdr.
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
21/53
Santrifj(Merkezka)AnahtarlAsenkron Motor
Birbirine 90elektriki aile yerletirilmiiki farklstatorsargsndanoluanmotora yardmcsarglmotoradverilir.Motor devri senkron hzn % 7580ine ulatnda yardmcsarg devreden karlmaldr. Yol alma sresince her ikidevreye ve birbirine paralel olarak balanmlardr. Kalknmamomentinin yksek olmas iin moment ifadesine gre bykolmaldr. Bunun nedenle ana sargnndirencinin kk,endktansnnbykolmasiinkalnkesit oksipir, yardmcsargnn direncinin byk endktansnn kk olmas
amacyla ince kesit az sipirli olarak sarlr. Bu motorlarnkalknmaakmlartam ykakmnn67 katkadardr.
21
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
22/53
22
Santrifj (merkezka) anahtarl asenkron motor balantemas ve vektr diyagram
Bir fazl yardmc sargl asenkron motorlar ok skbalatma durma gerektirmeyen yol alma momenti dk
olan ykler iin uygundurlar. El aletleri, amar makinesi,brlr,kurutucu, aspiratrve pompa gibi bir okkullanmyerivardr.
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
23/53
Bir Fazl Yardmc Sargl Asenkron MotorHz Moment Karakteristii
23
Yardmcsarglasenkron motorda elde edilen momenttam yk momentinin %150si kadardr. Motor hz artarkenmomenti de artar. Maksimum moment deeri tam ykmomentinin %250sine kadar ulaabilmektedir. Yardmcsargnndevreden kmas ile devrede yalnzana sargkalr.Motor ana sargile almasnadevam eder.
K lk K d t l (K d t Y l V li)
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
24/53
Kalk Kondansatrl (Kondansatr Yol Vermeli)Motorlar
Bu tip motorlarda yardmc sargya seri olarakbalanm ve kalknma sresince yardmc sarg ile birliktedevrede kalan kondansatrmevcuttur. Motor yardmc sarglmotora benzemekle beraber daha yksek moment eldeedilebilmesi amacyla tasarlanmtr. Burada kullanlanelektrolitik kondansatr ile ana sarg ve yardmc sargdan
geenakmlararasndakiannbytlerekmomentin yksekolmas salanmtr. Bu durumda yardmc sargdan geenakm yardmc sarglmotora gre 2 kat daha az olmaktadr.Kalknmaakmda dktrve normal almaakmnn45kat kadardr. Yksek kalknma momenti ve dk yardmcsarg akmna sahip olan yol verme kondansatrl motorlarokskveya yklolarak balamagerektiren uygulamalar iinuygundurlar.
24
Bir fazl yardmc sargl motorun kondansatrl olandr
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
25/53
25
Bir fazl yardmc sargl motorun kondansatrl olandr.Yardmc sargya bir kondansatr seri olarak balanrsa,yardmc sargdan geen akm kondansatrn etkisi ilegerilimden ilerde olur.
Kalk (yol verme) kondansatrlasenkron motor balantemas ve vektr diyagram
K d t l li k t l h
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
26/53
Kondansatr yol vermeli asenkron motorlarn hzmoment karakteristiine baklrsa kalknma momentinyardmc sargl motora gre daha yksek olduugrlmektedir. Kondansatr yol vermeli motorlar yksek
kalknma moment gerektiren kompresrler, bykvantilatrler, pompalar ve yksek ataletli yklerde kullanlr.Kalknma sresince ana sarg yardmc sarg ile birliktemoment retir. Motor yeterli hza ulatktan sonra yardmc
sarg devreden karak sadece ana sargmoment retmeyedevam eder. Bu motorlarda dikkat edilmesi gereken en nemlidurum merkez kaanahtarnndevreyi zamanndaamasdr.Eer devre tam zamannda almazsa yardmc sargya seribalkondansatrzarar grebilir.
26
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
27/53
Yol Verme KondansatrlAsenkron Motor Hz MomentKarakteristii
27
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
28/53
Srekli(Daimi) almaKondansatrlMotorlarKondansatr yol vermeli motorlarn bir eidi olup
yardmcsargyaseri olarak balanmkondansatralma
sresinde devrede kalr ve bylece merkez ka anahtarnagerek kalmaz. Bu motorlar zelamaluygulamalarda yksekmoment gerektiren yerlerde kullanlr.
Bu motorlarda santrifj anahtar yoktur. lk kalknmamomenti biraz dk %50 - %100 tam yk momenti
civarndadr. Burada kullanlan kondansatr hem yol almamomentini biraz ykseltir hem de alma annda gkatsaysn 1'e yaklatrr. Daimi kondansatrl motor okdzgnve sessiz alr. Santrifjanahtarnolamamasndan
dolay daha az bakma ihtiya gsterir. Genellikle vantilatr,aspiratr,brlrlerde,daire testereler, polisaj makineleri, imbimemakineleri, pompa ve sessiz almann arzu edildiiyerlerde bu motorlar kullanlr. 28
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
29/53
29
Srekli (daimi) alma kondansatrlasenkron motorbalant emas
Bu tip motorlarn hz moment karakteristiklerinden
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
30/53
30
Bu tip motorlarn hz moment karakteristiklerindenkalknma momentlerinin ok dk olduu grlmektedir.nk kondansatr deeri en iyi alma deerine greseilmitir. Bu motorlarda kullanlan kondansatr kat
kondansatrdr. Yardmcsargdevamldevrede kaldndanana sargdan ince kesitli ve oksarmlolarak yaplr. Sreklikondansatrl motorlar sessiz almalarndan dolayhastanelerde, stdyolarda ve sessizliin nemli olduu
yerlerde kullanlrlar. Bu motorlarn en byk dezavantajdkkalknmamomentine sahip olmasdr.
Yol Verme KondansatrlAsenkron Motor
Hz Moment Karakteristii
Kalk+Srekli alma (ift) Kondansatrl
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
31/53
Kalk+Srekli alma (ift) KondansatrlMotorlar
iftkondansatrlmotorlar kondansatryol vermeli birfazl motorlarn baka bir eididir. Srekli kondansatrlmotorlarda bahsedilen dk kalknma momentininarttrlmas iin tasarlanmlardr. Bu tip motorlarda yardmcsargya seri bal ve deerleri birbirinden farkl kondansatrkullanlr. Kalknma annda her iki kondansatrde devrededir
ve bir tane bir sre sonra merkez kaanahtar ile devredenkarlr. Bu tip motorlarda en iyi kalknmave normal almaartlar gerekletirilebilir. Yol verme kondansatrlmotorlarda olduugibi yksekkalknmamomentine ve sreklikondansatrl motorlarda olduu gibi sessiz ve yksekmomentle alrlar. zellikle kompresr, hidrolik pompa vesantrifj pompalar gibi yksek kalk momentinin istendiiyerlerde kullanlrlar.
31
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
32/53
32
ift kondansatrlasenkron motor balant emas ve hz -moment karakteristii
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
33/53
33
Bir fazl ASMlerinkarlatrlmas
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
34/53
Bir Fazl Asenkron Motorlarda Devir YnnnDeitirilmesi
Bir fazl asenkron motorlar fazl asenkron motorlar
gibi her iki ynde de almaya elverilidirler. Bir fazlasenkron motorlarn devir ynn deitirmek iin ana veyayardmc sargdan herhangi birinin ular yer deitirilir. Busarglarn herhangi birinin ularnn deitirilmesi ile statoralanndnynters evrilir. Sonuolarak da motorun devirynde deitirilmiolur. Dikkat edilmesi gereken en nemlinokta merkez kaanahtar ile kontrol edilen yardmc sarglmotorlarda motorun alrken devir ynnndeitirilememesidir. nk motor yalnz ana sarg ile
almaktadr. Bu nedenle motor ilk nce durdurulmal yadamerkez kaanahtaryardmcsargydevreye sokana kadardevri drlmeli sonra sarglardan birinin ular yerdeitirilmelidir. 34
Srekli alma kondansatr bulunduran motorlarda
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
35/53
35
Srekli alma kondansatr bulunduran motorlardadurum biraz farkldr. Bu motorlarda ana sarg ile yardmcsargmotorun almasboyunca devrede olduundanmotoralrken sarglardan birinin ularnn yer deitirilmesi ile
motorun devir yndeiir.
Yardmc sargl asenkron motorlarn devir ynnndeitirilmesi
Aspiratr vantilatr kompresr kk amar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
36/53
Aspiratr, vantilatr, kompresr, kk amarmakinesi gibi motorlar, daima bir yndednerler. Bu nedenlesarg ular stator iinde balanarak darya u kartlr.Ulardan ikisi ana sarg, dieri ise yardmc sarg ucudur vebu u santrifj anahtara balanr. Devir yn sk skdeitirilenmotorlarda ise klemens tablosunu drtukartlr.Devaml saa ve sola alan tezgahlarda, motorun devirynn deitirmek iin ekildeki gibi devir yn deitirme
alterikullanlr.
Devir yn deitirme alterinin kullanlmas
36
Srekli kondansatrl motorlarn devir ynn
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
37/53
37
Srekli kondansatrl motorlarn devir ynndeitirmekiinbalantekliaadakigibi yaplr.
Srekli kondansatrlasenkron motorlarda devir ynnndeitirilmesi
Y l Al
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
38/53
38
Motor TipiYardmc
Sarg
Yol Alma
(Kalk)
Momenti
alma ekliDevir Ynnn
Deitirilmesi
YardmcSargl
Devredenkar.
Dk yol almamomenti
Grltlalma
Motor enerjisi kesilerek
yardmc sarg devreyealndktan sonra ana sarg
ular yer deitirilir.
Kondansatr
Yol Vermeli
Devreden
kar
Yksek yol
alma momenti
Nominal
momenti dk,
grltlalma
Motor enerjisi kesilerek
yardmc sarg devreye
alndktan sonra ana sargular yer deitirilir.
Srekli
Kondansatrl
Devrede
kalr.
Dk yol alma
momenti
Nominal
momenti
yksek, sessiz
alma
Motor enerjisinin
kesilmesine gerek
duyulmadan ana sarg
ular yer deitirilir.
ift
Kondansatrl
Devrede
kalr.
Yksek yol
alma momenti
Nominal
momenti
yksek, sessiz
alma
Motor enerjisinin
kesilmesine gerek
duyulmadan ana sarg
ular yer deitirilir.
Bir fazl asenkron motorlarn genel karlatrlmas
Bir Fazl Motorlarda Devir Ayar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
39/53
39
Bir FazlMotorlarda Devir Ayar fazl asenkron motorlarda olduu gibi yardmc
sarglmotorlarnda devir saylar,kutup saylarnave ebekefrekansnabaldr. Ayrcagerilimi deitirerekde devir ayar
yaplabilir. Ancak retilen moment gerilimin karesi ile orantlolduundan dk gerilimde elde edilen moment de dkolacaktr. Momentin dmesinde saknca olmayanuygulamalarda bu yntemkullanlabilir.
Kutup saysnndeitirilmesiki farkldevirde yardmcsarglmotor elde edebilmek
iinstatora iki ayrana sargve yardmcsargsarlr. Byleceiki deiikdevir elde edilir.
Frekans deitirici ile bir fazl motorun devir ayar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
40/53
40
Frekans deitiriciile bir fazlmotorun devir ayarBir fazl motorlar 0-650Hz arasndaki frekanslarda
altrlarakgeniaralklbir devir ayarimkanvardr. Bir fazlmotorlar kk gl olarak yapldklarndan devir ayar
problemi fazl olan motorlara gre daha az ve frekansdeitiriciile bir fazlmotor devir ayarmasrafldr. Bu nedenlebir fazl motorlarda frekans deitirici ile devir ayarkullanlmamaktadr
Glge Kutuplu Asenkron Motorlar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
41/53
41
GlgeKutuplu Asenkron MotorlarKk gl motorlarn en ucuzu olan glge kutuplu
motorlar bir fazl indksiyon motorlarnn bir tipidir. Temelolarak, yardmc sargnn her bir kutup bir blmn
evreleyenbir bakrhalkadan olutuukksincap kafesli birmotordur. Yardmc sarglar glge sarg olarak tanmlanr. Bubobindeki akmlardnermanyetik alansalayankutbun glgekutup ksmndaki manyetik aknn fazn geciktirir. Motorun
dn yn glge kutupsuz taraftan glge kutuplu tarafadorudur. Diertip bir fazlmotorlarnile karlatrldklarndadkbalangmomenti retirler.
Tek bir sargnn olmas, kondansatr yada yol almaanahtar iermemesi bu motorlar gvenilir ve ekonomik halegetirir. Dkyol alma momenti nedeniyle en okfanlarda vekolay yol alma gerektiren dier alanlarda kullanlrlar. Dahasfanlarda sklklaanahtarlama eleman(triyak) tabanldeikenhzkontrol aygtlarile kullanlrlar.
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
42/53
42
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
43/53
43
Glge kutuplu motor ve hz-moment grafii
Glge kutuplu motorlar, 30-60dB gibi okdkgrlt Dktitreim, okuzun kullanm(8,000 - 50,000 saat)
Dkhzl(yaklak2000 - 2800rpm) Dkg(yaklak6 - 100W) Sabit hzgibi zellikleriile indksiyonmotorlarnnbir
tipidir.
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
44/53
44
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
45/53
45
Glge kutuplu motor, bir asenkron motor olarak
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
46/53
46
g p ,snflandrlan elektrik motorudur. Asenkron motorlardaki gibistatorda oluan dner manyetik alan sayesinde momentretilen sincap kafese sahiptir. Ancak fazla beslenen
asenkron motorlarn aksine glge kutuplu motorlar bir fazlalternatif gerilimle alr.
Dnermanyetik alan meydana getirmek iin en az ikifazl gerilim gerektiinden ikinci bir ayrk faz retilmelidir.
Stator sarglar tarafndan retilen manyetik alan ince bakrmalzeme ksadevre halkalar (glgekutuplar) motorun dndorultusunda aprazlama yerletirilmi paralardan sarlmayrkkutup paralarile salanr.
Alternatif manyetik alan burada ksadevre halkalar faz
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
47/53
47
te at a yet a a bu ada sa de e a a a akaymasna neden olur ve bu yzden ana kutbun fazkaymasnamecbur eder. Dolaysylaretilendneralan rotorudndrmek iin yeterlidir ama kukusuz bu durum yke
baldr. Bu durum fazl asenkron motorlarnkinden dahadkyol verme (balang)momentine yol aar. Ksadevresarglarndakidirenkayplarnedeniyle ayrkkutuplu motoruniletme verimi fazl asenkron motor veya benzeri gteki
indksiyon motor ile karlatrldnda nemli lde dahadktr.Glge kutuplu motorlar fazl ve kondansatrl
motorlardan daha ucuzdur. nk sadece tek bir sargyasahiptir, pahal (byk olaslkla gvenilmeyen) kondansatryoktur, dolaysylasalamve uzun mrldrler.
Glge Kutuplu Asenkron Motorlarn alma
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
48/53
48
Glge Kutuplu Asenkron Motorlarn almaPrensibi
Kutup sarglarna bir fazl alternatif gerilimuygulandndabobinden geensinsoidalakmzamana gre
yn ve iddeti deien bir manyetik alan meydana getirir.Deiken alan iindeki bakr halkalar zerinde indksiyonprensibine gre gerilim indklenir. Bu gerilimin oluturduuksa devre akmlar kendisini oluturan manyetik alann
ynne ters ynde manyetik alan meydana getireceindenbakrhalkalarnbulunduuksmdaalan zayflamasmeydanagelir. Bu nedenle kutup sarglarnn meydana getirdiimanyetik alan bakr halkalarn olduu ksma doru kayar.Bylece glge kutuplu asenkron motorun rotoru glgekutupsuz taraftan glgekutuplu tarafa dorukayar.
Glge kutuplu asenkron motorlarn zelliklerini
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
49/53
49
g paadakigibi zetlenebilir.
Yaplarbasittir. Sessiz alrlar.
Maliyetleri ucuzdur. Aryklerdedururlar. Kalknmamomentleri dktr. Devir ynlerisabittir.
Verimleri dktr.
KullanmalanlarDkgrlt,dzgnhz,uzun srelialmaistenen
dkkalkmomentinin gerektiidavlumbaz, stcvantilatr,mikrodalga frn, kk fan, hava temizleyici, rutubetlendirici,konserve aaca, buzdolab, narenciye skaca, harmakinas, tbbi ekipman, nebulizatr (solsyonu ince spreyedntrme), pskrtc, kompresr, vs gibi kk g
uygulamalarndakullanlr.
YardmcSarglMotorlarnKullanma Alanlar
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
50/53
50
gYardmcsarglmotorlarnokgenibir kullanma alan
vardr. Bir fazl motorlar iinde en byk gl bu motorlaryaplrlar. En byk yardmc sargl motor 1,52HP
gcndedir. Yardmc sargl motor eitlerine gre kullanmalanlarunlardr.
Yardmc sargl motorlarn kullanm alanlar;aspiratrler, fleyici, bulak makinesi gibi dk veya orta
dereceli yol alma momenti gereken yerler.Yardmc sargl ve kak kondansatrl motorlarnkullanmalanlar; kompresr,pompa, vin,buzdolab,amarmakinesi gibi yol almaszor olan yerler.Yardmc sargl ve daimi kondansatrl motorlarn kullanm
alanlar; aspiratr,fleyici,pompa gibi az grltlyerler.Kalk ve daimi kondansatrl motorlarn kullanm
alanlar; kompresr,pompa, fleyicigibi az grltve yksekmoment gerekli yerler.
Normal Moment
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
51/53
51
Motor Tipi
Normal Moment
(%)Normal Yk (%)
G
(HP)
Maliyet
(%)Uygulama Yerleri
Yol Alma KopmaG
KatsaysVerim
YardmcSargl 100250 300 ekadar 5065 5565 1/201 100
Aspiratr, fleyici, bulak
makinesi gibi dkveya ortaderece yol alma momenti
gerektiren yerler
Kondansatr
Yol Vermeli
250
400
350 e
kadar5060 5565 1/81 125
Kompresr, pompa, vin,
buzdolab, amar makinesi
gibi yol almaszor olan yerler
Srekli
Kondansatrl
100
200
250 e
kadar7590 6070 1/81 140
Aspiratr,fleyici, pompa gibi
az grltlyerler.
ift
Kondansatrl
200
300
250 e
kadar7590 6070 1/81 180
Kompresr, pompa, fleyici
gibi az grltlve yksekyol
alma momenti gerektiren
yerler.
Glge kutuplu 4060 140 2540 25401/200
1/20 60
Aspiratr, sa kurutma
makinesi, oyuncaklar gibi
dk yol alma momenti
gerektiren yerler.
Deneysel alma 4
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
52/53
52
Deney Ad: Bir Fazl Asenkron Motorlarnaltrlmas
Motor 0,37kW Kondansatr Yol Vermeli ASM
Motor 1kW ift KondansatrlASM
Motor 0,12kW RedktrlKalk KondansatrlASM
KAYNAKLAR
-
7/27/2019 Bir Fazli Asenkron Motorlar
53/53
53
SAKAN, A. Hamdi; Elektrik Makineleri III ALTUNSALI, Adem; ALACALI, Mahmut; Elektrik Makineleri II
OLAK, lhami; Asenkron Motorlar BAL, Gngr; zel Elektrik Motorlar OLAK, lhami; Senkron Motorlar CHAPMAN, Stephen J.; ElectrcMachinery Fundamentaly
4.Edition FITZGERALD, A. E.; KINGSLEY, Charles Jr.; UMANS,Stephen D.; Electric Machinery Sixth Edition
PAREKH, Rakesh; AC Induction Motor Fundamentals;Microchip Technology Inc., Microchip AN887
Three-phase Asynchronous Motors, Generalities and ABBproposals for the coordination of protective devices
www.wikipedia.org
http://www.wikipedia.org/http://www.wikipedia.org/