![Page 2: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/2.jpg)
Missie
Consumenten helpen
duurzame keuzes te maken
![Page 3: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/3.jpg)
Voorlichtingsorganisatie
• Opgericht door de overheid (VROM -1998)
• Onafhankelijke positie.
• Stichting met tri-partite Bestuur: overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties
• Wetenschappelijke Raad (PBL, RIVM, universiteiten)
• Financiering: 2/3 overheid, 1/3 samenwerkingspartners
• Team: onderzoekers, communicatieadviseurs, online
![Page 4: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/4.jpg)
Milieu Centraal
Per dag 8-10.000 bezoekers op milieucentraal.nl
Vindbaarheid / Googleranking: 8
Vraagbaak voor journalisten
Media: rtv, print, online & sociale media
Samenwerking met overheden, bedrijven en organisaties
![Page 5: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/5.jpg)
5
![Page 6: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/6.jpg)
6
Afval -> circulair
![Page 7: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Goed scheiden
![Page 8: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/8.jpg)
Wat doen we goed: papier en glas
Wat behoeft aandacht: kunststof en textiel
Opvallend: 30 % (4,5 kg pppj) van de weggegooide elektrische apparaten is kwijt
8
![Page 9: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/9.jpg)
• Kleine elektrische apparaten
• GFT is niet mogelijk
• Onduidelijk welke kunststof wel/niet in plasticbak mag
• Kleine restjes vet uit de pan
• Vleesverpakkingen stinken, gaan dus niet apart
• Plastic is te veel om lang te bewaren
9
Voorbeeld
Uit enquête afvalcongres: met welke fractie heeft u /uw gezin de meeste moeite om het apart te houden?
![Page 10: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/10.jpg)
10
Hoe maken mensen keuzes?
![Page 11: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Klantreis boodschappen
![Page 12: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/12.jpg)
Gemak en informatie
Motivaties
Sociaal
Economisch / rationeel
Intrinsiek
Sociale beïnvloeding
Gewoontevorming
Feedback 12
![Page 13: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/13.jpg)
13
• Gemak en informatie
Wat weten uw burgers?
Hoe weten ze dat?
Houdt u ze op de hoogte?
![Page 14: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/14.jpg)
Onduidelijk; welk afval waar?
14
![Page 15: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/15.jpg)
15
Faciliteer / gemak
afvalkalenders / apps
![Page 16: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/16.jpg)
16
Belangrijk:
Maak afvalscheiding
Makkelijk
Comfortabel
Gebruiksvriendelijk
Schoon
Lonend
![Page 17: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Verleiden en activerenvan weten naar intentie en gedrag (en terug!)
![Page 18: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/18.jpg)
We willen allemaal het goede doen,maar…
![Page 19: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/19.jpg)
(sociale) beïnvloeding
Nudges
Sociale norm
19
![Page 20: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/20.jpg)
Meest bekende nudge
![Page 21: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/21.jpg)
Positief inzetten
![Page 22: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Prompt
![Page 23: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/23.jpg)
Prime: beeld activeert norm
Onbewuste beïnvloeding
![Page 24: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/24.jpg)
Voorbeelden nudges / primes
![Page 25: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/25.jpg)
Sociale norm
25
![Page 26: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/26.jpg)
Context; hoe gedragen we ons hier?
26
![Page 27: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/27.jpg)
Graffiti versus geen graffiti Flyer aan stuur fietsHoeveel mensen gooien flyer op straat?RUG: Keizer, Lindenberg & Steg (2008)
Kracht van context / sociale norm
![Page 28: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/28.jpg)
uitkomst
28
Geen graffiti 33% Graffiti 69%
Keizer, Lindenberg & Steg (2008)
![Page 29: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/29.jpg)
Sociale norm positief neerzetten: zo doen WIJ het
29
![Page 30: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/30.jpg)
100-100-100
30
![Page 31: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/31.jpg)
31
Gewoontevorming: faciliteer
Te vaak barrières door:
• Slechte vormgeving
• Kleurgebruik
• Verwarrende boodschappen
![Page 32: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/32.jpg)
32
Faciliteren kost moeite
![Page 33: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/33.jpg)
33
Gewoontevorming: eenduidigheid
![Page 34: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/34.jpg)
34
Gewoontevorming: zet nudges / prompts in
![Page 35: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/35.jpg)
Gewoontes doorbreken?
35
![Page 36: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/36.jpg)
36
Feedback laat zien dat het loont
![Page 37: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/37.jpg)
37
communiceer
![Page 38: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/38.jpg)
38
En communiceer….
![Page 39: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/39.jpg)
39
![Page 40: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/40.jpg)
40
Ontkracht mythes
![Page 41: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/41.jpg)
41
Van afval naar circulair
![Page 42: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/42.jpg)
42
Delen / ruilen
![Page 43: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/43.jpg)
43
Verbinden
![Page 44: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/44.jpg)
44
Repareren
![Page 45: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/45.jpg)
Attentie voor 2e hands
![Page 46: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/46.jpg)
Maak het concreet
46
Welke aangrijpingspunten heeft U?
- Sociaal
- Fysiek
- Emotioneel
- Vaardigheden / kunnen
![Page 47: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/47.jpg)
Samenvattend
Gewoontes & impulsen
Weten / vinden / zien / beseffen
Willen / kunnen
Doen / blijven doen
47
Cue’s geven of
doorbreken (bv met nudges, ontwerp ruimte)
Sociale beïnvloeding / waarden / normen
Bevestiging / feedback motivatie
![Page 48: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/48.jpg)
48
![Page 49: Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022020410/587819f31a28aba12d8b5319/html5/thumbnails/49.jpg)
49
Moeite doen