Download - Cursus bijengezondheid
Cursus bijengezondheid
Bijengezondheid NBV
Mijten, luizen, motten en kevers
• Varroamijt
• Tracheeënmijt : Acarapis
• Wasmot
• Kleine kastkever
Bijengezondheid NBV
De varroamijt
Bijengezondheid NBV
Verspreiding varroamijt
• Daar waar bijen elkaar ontmoeten
• Vervliegen, darren bezoek
• Verenigen, besmette ramen overhangen
• Reizen naar dracht
Bijengezondheid NBV
Voortplanting varroa
• Vlak voor het sluiten van een cel gaat de mijt deze cel in
• Uit het eerste ei komt een mannetje
• Uit de volgende eieren komen vrouwtjes
• Het mannetje bevrucht de vrouwtjes
• Alleen de volwassen vrouwtjes overleven, rest sterft
• Gemiddeld 1 tot 2 nakomelingen per werkstercel
• Gemiddeld 2 tot 3 nakomelingen per darrecel
Bijengezondheid NBV
Herken een Varroa
Bijengezondheid NBV
Ziektebeeld aangetaste bij
Bijengezondheid NBV
Algemeen ziektebeeld
• Boven tegen de wand in de cel zitten witte korrels = ontlasting mijten
• Mijten op de larven en ook op de bodemlade
• Bijen met vervormde vleugels
• Dwergbijen, het achterlijf is korter dan de vleugels
Bijengezondheid NBV
Bijkomende ziekten
• In het kielzog van de varroamijt kunnen zich andere ziekten ontwikkelen.
• Signalen daarvan zijn : - Veel bijen verzuipen tijdens het voeren - Bijen nemen het voer slecht op
Bijengezondheid NBV
Maatregelen tegen Varroamijt
• Geïntegreerde bestrijding :
- darrenraat wegnemen in het voorjaar
- tijdige bestrijding in de zomer
- oxaalzuur behandeling in de winter
Bijengezondheid NBV
Varroa en de wintersterfte
• Geparasiteerde poppen ontwikkelen zich slecht bij varroa aantasting
• De daaruit komende winterbijen leven korter en zo verzwakt het volk
• De varroa bestrijden voordat winterbijen ontstaan
• Op de wintertros verspreiden ziektekiemen zich gemakkelijk
• Er is veel fysiek contact en de mijten overleven op de bijen
• Hoe eerder een volk verlost is van de varroa, des te beter komt het door de winter heen
Bijengezondheid NBV
Varroa is een ernstige bedreiging
• Tast de larve aan door bijenbloed te zuigen
• Boort gaten in de huid van de volwassen bij
• Deze open wonden helen niet meer
• Virussen en bacteriën krijgen nu een kans
• De mijt verspreidt zelf ook virussen via de mond
Bijengezondheid NBV
Varroa en de wintersterfte
• Winterbijen ontwikkelen zich slecht bij varroa aantasting
• Deze winterbijen leven korter en zo verzwakt het volk
• De varroa bestrijden, voordat winterbijen ontstaan
• Op de wintertros verspreiden ziektekiemen zich gemakkelijk
• Er is dan veel fysiek contact en mijten overleven op de bijen
• Hoe eerder een volk verlost is van de varroa
• Des te beter komt ze door de winter heen
Bijengezondheid NBV
Tracheeënmijt
Bijengezondheid NBV
Ziektebeeld en maatregelen
• ½ kg krabbelaars voor de kast
• Er is geen specifieke bestrijdingsmethode
• Sinds de varroabestrijding is de tracheeën
mijt vrijwel niet meer gesignaleerd
Bijengezondheid NBV
Verspreiding Tracheeënmijt
• Door fysisch contact met besmette bijen
• Wintertros, vervliegen en verenigen
• Kan alleen bij jonge bijen binnendringen
• Overleeft slecht enkele uren buiten de bij
Bijengezondheid NBV
Tropilaelaps
Bijengezondheid NBV
Ziektebeeld Tropilaelaps
• Broedsterfte : er is een hagelschotpatroon
• Bijen : Kortere levensduur en kleiner abdomen
• Bijen : Verschrompelde vleugels en poten
• De mijt overleeft alleen in het broed
Bijengezondheid NBV
Verspreiding Tropilaelaps
• Op dezelfde wijze als de Varroamijt
• Deze mijt komt in Europa ( nog ) niet voor
• In een broedloze periode verdwijnen de mijten
• Kan niet overleven op de wintertros
Bijengezondheid NBV
Bijenluis
Bijengezondheid NBV
De bijenluis
• De luis is een vleugelloze vlieg
• De bij ondervindt geen direct nadeel
• Zit op de kop van de bij en prikkelt de mond
• van de bij om een druppel honing te krijgen
Bijengezondheid NBV
Wasmot
Bijengezondheid NBV
Preventieve maatregelen
• Imker met sterke volken
• Vervang de raten regelmatig
• Laat nooit lege raten of was onbeheerd
• Reinig regelmatig varroabodems
Bijengezondheid NBV
Maatregelen bij besmetting
• Besmette raten vernietigen
• Lege raten ontsmetten met ijsazijn
• Goede ventilatie tussen de ramen
• Motten vrezen licht en tocht
Bijengezondheid NBV
Kleine kastkever
Bijengezondheid NBV
Verspreiding kleine kastkever
• Is nog niet in Nederland aangetroffen
• Door invoeren jonge moeren met bijen
• Import fruit uit besmette landen
• Larven verpoppen zich buiten kast
• Volwassen kevers zoeken een nieuwe broedplaats
• Volwassen kever overleeft ook buiten de kast
• Vermeerdert zich enorm op afvalhopen van raat
Bijengezondheid NBV
Preventieve maatregelen
• Er is in Nederland nog geen specifieke bestrijdingsmethode ( in de VS wel )
• Laat geen ongebruikte raat slingeren
• Hebben een voorkeur voor oude raat
• Oude raten direct omsmelten of opruimen
Bijengezondheid NBV
Meldingsplicht
• Er zijn drie meldingsplichtige ziekten
– Amerikaans vuibroed
– Tropilaelaps
– Kleine kastkever
Bijengezondheid NBV
Varroabestrijding
• Varroamijten tellen
• Toegelaten middelen
• Organische zuren
• Bijenmonsters
Bijengezondheid NBV
Dagelijkse mijtval op de bodem
• Controleer 3 maal per jaar mijtuitval
• Tel alleen de roodgekleurde ovaalvormige mijten
• Bestrijding is altijd nodig, maar dringend als je per dag
- in de winter meer dan ½ mijt aantreft
- in het voorjaar meer dan 5 mijten aantreft
- in de zomer meer dan 10 mijten aantreft
Bijengezondheid NBV
Geïntegreerde bestrijding
voorjaar : gesloten darrenbroed verwijderen
en/of broedloze volken behandelen
zomer : mierenzuur, thymovar of apiguard
winter : een oxaalzuur behandeling
Bijengezondheid NBV
Stimuleer bouw darrenraat
• Ramen met kunstraat van darrenraat
• Hang een bouwraam tussen het broed
• Plaats twee honingramen in de broedbak
Bijengezondheid NBV
Darrenbroed verwijderen
• Verwijder ramen met gesloten darrenbroed
• Koolmezen zijn er dol op, raat is niet herbruikbaar
• Een raam gesloten darrenbroed vangt veel varroa weg
• Darrenbroed onder een honingraam wegsnijden
• Hang brokken darrenbroed in een breed raam met gaas
Bijengezondheid NBV
Gecombineerde aanpak varroa
• Toepassen bij opzetters
• Zet een volk op volledig kunstraat
• Voer een varroabestrijding uit
• Varroamijten zijn dubbel gepakt
Bijengezondheid NBV
Bestrijdingsmiddelen
• Toegelaten zijn etherische oliën : - thymovar - apiguard
• Gedoogd worden organische zuren : - mierenzuur - oxaalzuur - melkzuur
Bijengezondheid NBV
Thymovar
Bijengezondheid NBV
Toepassing Thymovar
• Na de honingoogst
• Lees de aanwijzingen op de verpakking
• Na 3 a 4 weken de behandeling herhalen
• Alleen toepassen bij warm weer > 15oC
Bijengezondheid NBV
Apiguard
Bijengezondheid NBV
Toepassing Apiguard
• Na de honingoogst
• Lees de aanwijzingen op de verpakking
• Tweede behandeling als de verpakking leeg is
• Alleen toepassen bij warm weer > 15oC
Bijengezondheid NBV
Mierenzuur
Bijengezondheid NBV
Toepassing mierenzuur
• Na de honingoogst
• Lees de aanwijzingen op de verpakking
• Uitsluitend bij warm weer < 25oC
• Tweede behandeling na het inwinteren
Bijengezondheid NBV
Oxaalzuur
Bijengezondheid NBV
Toepassing oxaalzuur
• Niet schadelijk voor de imker bij vakkundig gebruik
• Na de honingoogst
• Alleen toepassen in een broedloos volk
• Pas de ( veilige ) druppelmethode toe
Bijengezondheid NBV
Druppelmethode
• Injectiespuiten verkrijgbaar bij de apotheek
• Los 1 kg suiker op in 1 liter warm water
• Neem daarvan 1 liter suikeroplossing en los daarin 35 gram oxaalzuur op
• 5 ml oplossing tussen twee bezette ramen
Bijengezondheid NBV
Let op eigen veiligheid
• Organische zuren zijn agressief
• Draag beschermende kleding : veiligheidsbril, handschoenen, masker en lange mouwen
• Gebruik
- bij oxaalzuur stofmasker P2
- bij mierenzuur gasfilter type E
• Zet een emmer schoon water klaar
Bijengezondheid NBV
Aandachtspunten
• Koop bijvoorkeur kant-en-klare oplossingen
• Zelf oplossen : Giet het zuur altijd in water
• Werk met zijn tweeën, neem een mobilofoon mee
• Werk met de rug naar de wind
• Giet restanten eerst in een emmer water en dan pas in de gootsteen
• Houdt het buiten bereik van kinderen
• Als men zich onwel voelt, direct een huisarts raadplegen
Bijengezondheid NBV
Resistentie van mijten
• De varroamijten zijn resistent tegen sommige chemische middelen
• Resistentie is niet te verwachten tegen
- etherische oliën
- organische zuren
Bijengezondheid NBV
Bijenmonsters
• Zie website bijen@wur
• Vul diagnoseformulier in
• Verzamel 50 dode bijen
• Opsturen naar Bijen@wur
Bijengezondheid NBV
Pauze
Bijengezondheid NBV
Afsluiting van de cursus
• Een theorie examen ?
• Beoordeling praktijklessen ?
• Op een imker vriendelijke manier ?
• Het Basisdiploma Bijengezondheid ?
Bijengezondheid NBV
De indeling praktijklessen
• Basis vormen de antwoorden op de vragen
- Wat wordt er op dit moment gedaan ?
- Waar ligt de behoefte ?
- Welke kennis is aanwezig ?
Bijengezondheid NBV
Een uitgewerkt voorbeeld
• In de hierna volgende tabel
• is een overzicht gegeven van
• de antwoorden op de vragen
• uit de vragenlijst
Bijengezondheid NBV
Wat maak je uit dit voorbeeld op
• Niemand doet een voorjaarbehandeling
• Zomerbehandeling wordt uitgevoerd
• Niemand doet een winterbehandeling
• In deze groep is veel kennis aanwezig
Bijengezondheid NBV
De indeling praktijklessen
• Vorming van groepen
• Groepen maken afzonderlijk afspraken
- Data en locatie praktijklessen
- Invulling van de praktijklessen
Bijengezondheid NBV
Einde les 3
Vragen of opmerkingen ?
Bijengezondheid NBV