![Page 1: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/1.jpg)
DİABETES MELLİTUS
Dersin Sorumlusu: Doç. Dr. Pınar SÖKÜLMEZ Yardımcı Öğretim Elemanı: M. Sedanur MACİT
![Page 2: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/2.jpg)
TANIM DM; pankreasın insülin salgısının tamamen veya kısmen yetersizliği veya eksikliği sonucunda meydana gelen hiperglisemi ile karakterize karbonhidrat, protein ve lipit metabolizmasının bozulduğu bir hastalıktır. Köken olarak endokrin hastalığı olduğu halde esas bulguları itibariyle metabolik bir hastalık görünümündedir.
Kronik seyirli ve progresif özelliktedir.
![Page 3: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/3.jpg)
Sınıflaması
Tarihsel gelişimi içinde geleneksel olarak
başlama yaşı dikkate alınarak ; klinik
sınıflama
JUVENİL TİP = gençlerde
ADULT TİP = yetişkinlerde
1979’da terapötik sınıflama;
İnsüline bağımlı DM ()-- >Tip 1
İnsüline bağımlı olmayan DM -- > Tip 2
![Page 4: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/4.jpg)
Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA)
I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM)
(Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır)
A. İmmün aracılıklı
B. İdyopatik
II. Tip 2 diabetes mellitus (NIDDM)
(İnsülin direnci zemininde ilerleyici insülin sekresyon defekti ile
karakterizedir)
III.Gestasyonel diabetes mellitus (GDM)
(Gebelik sırasında ortaya çıkan ve genellikle doğumla birlikte düzelen
diyabet)
ADA,Diabetes Care 2015;38(Suppl. 1):S8–S16 | DOI: 10.2337/dc15-S005
![Page 5: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/5.jpg)
IV. Nedene Bağlı Diğer Spesifik Diyabet Türleri
İatrojenik nedenlere bağlı, genetik bazı sendromlarla ortaya çıkan diyabet, ilaç kullanımına bağlı gelişen diyabet vb.
ADA,Diabetes Care 2015;38(Suppl. 1):S8–S16 | DOI: 10.2337/dc15-S005
Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA)
![Page 6: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/6.jpg)
Tip 2 DM ile ilgili subgruplar
Sendrom X
MODY
LADA
![Page 7: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/7.jpg)
• MODY ;
*Geç çocukluk ve erken delikanlılık çağında görülür.
*Otozomal dominant geçer.
*Glikoz ile uyarılan insülin sekresyonu yetersizdir.
• LADA ;
İleri yaşlarda otoimmun özellikte gelişen ve insüline bağımlı olan diyabet formu.
Maturity Onset Diabetes of the Young (Gençlerde görülen erişkin tipi DM)
Latent Autoimmun Diabetes Adults (Tip 1 ½ DM)
![Page 8: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/8.jpg)
14.2 17.5 23%
26.5
32.9
24% 84.5
132.3
57%
15.6
22.5
44%
1.0
1.3
33%
2000 ve 2010 yıllarında Diyabetli Kişi Sayısı (milyon) ve % Artış
Dünya: 2000: 151 milyon 2010: 221 milyon ? Artış : %46
Zimmet P, et al. Nature 2001; 414(6865):782-787.
King H, et al. Diabetes Care 1998;21(9):1414-1431.
Pandemi Büyümektedir!!!
23%
![Page 9: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/9.jpg)
• Türkiyede 3.2 milyon diyabetli hasta olduğu, yaklaşık 2.8 milyon kişinin gizli şeker hastası olduğu bildirilmektedir.
• TURDEP (Türkiye Diyabet, Obezite ve Hipertansiyon Epidemiyolojisi Araştırması) çalışmasına göre Türkiye’de diabetes mellitus prevelansı % 7.2 olarak bildirmiştir.
The TURDEP Group. Populationbasedstudy of diabetes and risk characteristics in Turkey. DiabCare 2002; 25:1551–1556.
![Page 10: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/10.jpg)
DİYABET TANI KRİTERLERİ 1.Diyabet semptomları ve rastgele plazma glikozu ≥ 200 mg/dl (semptomlar; poliüri, polidipsi, açıklanamayan kilo kaybı) VEYA 2.Açlık Plazma Glikozu(APG)≥ 126 mg/dl (7 mmol/L) (min 8 saat açlık) VEYA 3. OGTT sırasında 2 saatlik Plazma Glikozu(PG) ≥ 200 mg/dl (11.1 mmol/l) (OGTT: WHO’nun 75 g glikoz)
![Page 11: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/13.jpg)
Risk faktörleri
• Ailede diyabet öyküsü, kalıtım
• 40 yaş üstü
• Gebelik, sık doğumlar
• Hipertansiyon
• Fiziksel aktivite azlığı
• Düşük doğum ağırlığı
• Obezite (%85)
• Uzun süre ilaç kullanımı (kortikosteroid, diüretik, doğum kontrol hapı)
![Page 14: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/14.jpg)
• Sendrom X ;
• insülin rezistansı,
• hiperinsülinemi,
• glikoz intoleransı ve DM,
• dislipidemi (yüksek VLDL, düşük HDL),
• hipertansiyon,
• aterosklerozis,
• android tipte obezite,
• hirşutismus,
• polikistik over sendromu,
• yağlı karaciğer,
• safra taşı,
• hiperürisemi olabilmektedir.
![Page 15: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/15.jpg)
A1C ≥ %6.5 VEYA
Açlık Plazma Glikozu(APG) ≥ 126mg/dl VEYA
2 Saatlik Plazma Glikozu ≥ 200 mg/dl (OGTT sırasında) VEYA
Gün içi herhangi bir zamanda glikoz ≥ 200 mg/dl
![Page 16: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/16.jpg)
Plazma glikozuna göre; Bozulmuş açlık glikozu (IFG): APG 100-125mg/dl (5.6-6.9 mmol/l) Bozulmuş glikoz toleransı (IGT): 2 saatlik PG 140-199 mg/dl ( 7.8-11.0 mmol/l)
![Page 17: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/17.jpg)
PRE DİYABET VE DİYABET İÇİN TANI KRİTERLERİ
TEST IFG IGT DİYABET GESTASYONEL DM*
Açlık plazma glikozu
100-125 mg/dl Tanım yok
≥126 mg/dl ≥95 mg/dl
Random plazma glikozu
Tanım yok Tanım yok ≥200mg/dl Tanım yok
75 g OGTT 2.st plazma glikozu
Tanım yok
140-199 mg/dl ≥200mg/dl
Tanım yok
100 g OGTT Tanım yok
Tanım yok
Tanım yok
1.st : ≥180 2.st: ≥155 3.st: ≥150
A1C
Tanım yok**
Tanım yok**
≥%6.5 Tanım yok
*tanı için 2 ve üzeri anormal glikoz değeri * *A1C ≥6 ve <%6.5 yüksek risk
![Page 18: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/18.jpg)
ORAL GLİKOZ TOLERANS TESTİ •Tanı için en duyarlı testtir. •APG değeri en az iki kez 140 mg/dl’ nin üzerinde isetanı için OGTT gerekmez. •OGTT’den önce en az 3 gün CHO kısıtlaması olmaksızın (en az 150g/gün) beslenmesi gereklidir. •Test sırasında kahve, sigara içilmemeli glikoz toleransı bozabilecek ilaçlar (oral hipoglisemikler, dilantin, beta blokerler, thiazid grubu diüretikler, nikotinik asit tüürevleri)kullanılıyorsa en az 1 hafta öncede kesilmiş olması gerekir. •Enfeksiyon, akut ağır stresler, travma, büyük cerrahi girişimler, kardiyovasküler veya serebrovasküler olaylar olmamalıdır.
![Page 19: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/19.jpg)
24-28.haftalarda Plazma glikozu 50g glikoz Açlık - 1.saat ≥140mg/dl
GESTASYONEL DM TANI 75g glikoz ile; Açlık 92mg/dl 1.Saat 180mg/dl 2.Saat 155mg/dl
![Page 20: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/20.jpg)
TİP 1 DM Ani başlar. Ağır semptomlar -ağır dehidratasyon ve koma -hızlı kilo kaybı Genellikle zayıftırlar. Ketoza eğilimli. C-peptid azalmıştır. Otoimmünite belirteçleri saptanabilir. (Adacık hücre antikoru, Anti-insülin antikor, anti-GAD vs.)
TİP 2 DM Yavaş ve sinsi başlar. Bazen semptomları olmayabilir. Sıklıkla kilo kaybı olmaz. Genellikle obez. Ketoasidoz olamayabilir. C-peptid ölçülebilir. Otoimmnüite belirteçleri olmaz.
![Page 21: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/21.jpg)
DİYABETİN PATOFİZYOLOJİSİ İNSÜLİN : Pankreasın langerhans adacıklarının beta hücreleri tarafından üretilen polipeptit yapıda bir hormondur. Besin enerji iç dengesini düzenleyen en önemli hormondur.
51 aa’li A ve B zincirleriyle bunları birleştiren C-peptid bölümünden oluşmuş küçük bir proteindir.
C- peptid insülin sekresyon hızının ve sentezini değerlendirilmesinde yararlıdır. Genel olarak tüm insülin salgılatan uyaranlar C-peptid oluşumu için de uyarandır.
![Page 22: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/22.jpg)
Dolaşımdaki C-peptid hipoglisemilerin ayırıcı tanısı, DM’un tiplendirilmesi,
geride kalan beta hücresinin fonksiyonel yeteneğinin
değerlendirilmesinde kullanılır.
![Page 23: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/23.jpg)
İNSÜLİN SEKRESYONUNUN DÜZENLENMESİ •Sağlıklı bireylerde normal koşullarda beta hücrelerinden insülin salgılatan en önemli uyaran kan plazma glikoz konsantrasyonudur.
•Plazma glikozunun 10mg/dl ‘lik değişikliği insülin sekresyonunun artması için yeterlidir.
•Glikoz dışında keton cisimcikleri, aminoasitler, serbest yağ asitleri direkt olarak insülin salınımına uyarıcı etki yaparlar.
•Parasempatik sinirler(uyarıcı)
•Sempatik sinirler(beta adrenerjik olanlar uyarıcı, alfa adrenerjik olanlar engelleyici)
•Gastrointestinal hormonlar(uyarıcı), somatostatin (engelleyici) etkileriyle insülin salınımında rol oynarlar.
![Page 24: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/24.jpg)
İNSÜLİN SEKRESYONUNUN UYARILMASI GLİKOZ: Glikoz veya CHO’ dan zengİn bir yemekten sonra kan glikoz düzeyi yükselir ve insülin salınımı uyarılır.
AMİNO ASİTLER:Protein yenmesi plazma glikozunda geçici bir yükselmeyle yükselmeyle sonuçlanır ve insülin salgılanmasına neden olur. Özellikle yüksek plazma arginin düzeyi insülin salgılanması için güçlü bir uyarıcıdır.
GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR: İntestinal bir peptit olan sekretin diğer gastrointestinal hormonlar gibi insülin sekresyonunu uyarır. Bu hormonlar yiyeceklerin alınmasından sonra salınır. Kan glikozunda gerçek bir yükselme olmadan önce portal vendeki insülin düzeylerinde erken bir yükselmeye neden olurlar.
GLUKAGON: Glikoz, insülin salgılanmasını uyarır ve glukagon salgılanmasını azaltır. Tip 1 DM’ de beta hücre harabiyeti sonucu insülinin glukagon üzerindeki inhibitör etkisi ortadan kalkar.
![Page 25: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/25.jpg)
İNSÜLİN SEKRESYONUNUN İNHİBE EDİLMESİ
Epinefrin; stres,travma ve ağır egzersiz sonucu adrenal medulladan sagılanır.
Epinefrin KC’den glikoz, yağ dokulasundan yağ asitlerinin hızlı mobilizasyonuna neden olur. Glikozla uyarılan insülin salınımı yolunu engeller.
![Page 26: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/26.jpg)
İNSÜLİNİN ETKİ MEKANİZMASI •Hedef hücrelere giderek etkisini gösterir. Etkisini gösterebilmesi için hedef hücre membranında kendine özgü reseptöre tutunması gerekir. İnsülin reseptörü;alfa ve beta subunitlerinden oluşan bir glikoprotein kompleksidir. Alfa subuniti insülin bağlanma bölgesini içerir. •Sinyal iletimi •İnsülinin membran etkileri; birçok dokuda(iskelet kası ve adipozitler gibi)insülin varlığıda glikoz taşınımı artmaktadır.
![Page 27: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/27.jpg)
GLİKOZUN HÜCRELERE TAŞINMASI: Glikoz hücre içine direkt giremez. 2 transport mekanişzmasından biri ile taşınır. -Kolaylaştırılmış trasnsport: Hücre membranında en az 5 tane bulunan ve GLUT-1-GUT-5 olarak tanımlanan bir grup glikoz taşıyıcısı aracılığı iledir. GLUT-4 yağ dokusu ve iskelet kasında yaygındır. GLUT-1 eritrositte fazla yağ dokusunda azdır. GLUT-4’ün sayısı ve aktivitesi insülin tarafından artırılır. -Kotransport: Glikoz konsantrasyon farkına karşı (hücre dışındaki düşük glikoz konsantrasyonundan hücre içindeki yüksek glikoz konsantrasyonuna karşı) taşınmasını sağlayan, enerji gerektiren bir işlemdir. Taşıyıcı aracılığıyla olan ve glikozun hareketi Na’un konsantrasyon farkına bağlı olan bir işlemdir. Bu tip taşınma barsak epitel hücrelerinde, böbrek tübülüslerinde gerçekleşir.
![Page 28: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/28.jpg)
Aktif transport
Kolaylaştırılmış transport
İNSÜLİNE DUYARLI
Dokuların çoğu (iskelet kası, yağ dokusu)
İNSÜLİNE DUYARSIZ
Barsak epiteli Böbrek tübülleri Koroid pleksus
Eritrosit Lökosit Göz lensi Kornea Karaciğer Beyin
![Page 29: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/29.jpg)
1. Karbonhidrat metabolizması üzerine etkileri; İnsülinin glikoz metabolizması üzerine etkileri en
belirgin 3 dokuda gözlenir; Karaciğer, kas ve yağ dokusu.
İnsülinin Metabolik Etkileri;
KC’de
• glikoneogenesiz ve glikojen yıkımını
inhibe ederek glikoz üretimini
azaltır
Kas ve KC’de
• glikojen sentezini artırır
Kas ve yağ dokusunda
• hücre membranlarındaki glikoz taşıyıcılarını
artırarak glikoz alımını artırır
![Page 30: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/30.jpg)
2. Lipit metabolizması üzerine etkileri; • Triasilgliserol yıkımında azalma; yağ
dokusunda hormon duyarlı lipazın aktivitesini inhibe ederek dolaşımdaki serbest ya sayısını azaltır.
• Triasilgliserol sentezinde artma; Glikozun yağ hücreleri içine girişini ve metabolizmasını artırır. Lipoprotein lipaz aktivitesini artırır.
![Page 31: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/31.jpg)
3. Protein sentezi üzerine etkileri;
amino asitlerin hücre içine girişini ve protein sentezini uyarır.
![Page 32: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/32.jpg)
Yağ Hücresi:
• Glikozun yağ hücresi içine girişini sağlar.
• Glikolizisi artırır.
• Lipolizisi önler
• Lipoprotein lipazın aktivitesini artırır (dolaşımdaki lipoproteinleri parçalayan enzim)
İnsülinin Hedef Hücrelere Etkileri;
![Page 33: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/33.jpg)
Kas Hücresi: • Glikozun kas hücresi
içine girişini sağlar. • Amino asitlerin kas
hücresi içine girişini artırır, protein sentezini uyarır.
• Glikojen sentetazı uyarır.
• Glikojen fosforilazın aktivitesini inhibe eder.
![Page 34: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/34.jpg)
Karaciğer Hücresi:
• Glikozun KC hücresi içine girişini kolaylaştırır.
• Pirüvat kinaz, fosfofruktokinaz, glikokinaz aktivitelerini artırır
• Glikoneogenetik enzim aktivitelerini azaltır.
• Protein sentezini, TG ve VLDL yapımını artırır
• Glikojenolizis,, ketogenezis, glikoneogenezisi azaltır.
![Page 35: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/35.jpg)
DOWN REGULATION Reseptör düzenlenmesi; insüline bağlandıktan sonra hormon reseptör kompleksi hücre içine alınır. Hücre içinde insülin yıkılır. Reseptörler de yıkılabilir, ancak çoğu hücre yüzeyine geri döner. Yüksek insülin düzeyleri reseptör yıkımını artırır. Böylece reseptör sayısı azalır.
![Page 36: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/36.jpg)
İNSÜLİNİN METABOLİK ETKİLERİ KARBONHİDRAT METABOLİZMASI ÜZERİNE ETKİLERİ *Belirgin olarak karaciğer, kas ve yağ dokusu olmak üzere 3 dokuda gözlenir.
*KC’de ; glikoneogenesiz ve glikojen yıkımını inhibe ederek glikoz üretimini azaltır.
*Kas ve KC’ de; glikojen sentezini artırır.
*Kas ve yağ dokusunda ; hücre membranlarındaki glikoz taşıyıcılarını artırarak glikoz alımını artırır.
![Page 37: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/37.jpg)
37
Kan
glukozu Kan glukozu
h. Glukagon salınır
KC kana
glikoz verir Kas ve yağ
dokusu
dolaşımdan
glukoz alır
Kan glukoz seviyesi
“normale” getirilir
h. İnsülin salınır
![Page 38: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/38.jpg)
LİPİT METABOLİZMASI ÜZERİNE ETKİLERİ *Triaçilgliserol yıkımında azalma yağ dokusunda hormona duyarlı lipazın aktivitesini inhibe ederek dolaşımdaki serbest yağ asidi sayısını azaltır.
*Triaçilgliserol sentezinde artma; glikozun yağ hüreleri içine girişini ve metabolizmasını artırır. Lipoprotein lipaz aktivitesini artırır. PROTEİN SENTEZİ ÜZERİNE ETKİLERİ *Aminoasitlerin hücre içine girişini ve protein sentezini uyarır.
![Page 39: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/39.jpg)
HEDEF HÜCRELERE ETKİSİ YAĞ HÜCRESİ : Glikozun yağ hücresi içine girişini sağlar. Glikolizisi artırır. Lipolizisi önler. Lipoprotein lipazın aktivitesini artırır. KAS HÜCRESİ: Glikozun kas hücresi içine girişini sağlar. Aminoasitlerin kas hücresi içine girişini artırır, protein sentezini uyarır. Glikojen sentetazi uyarır. Glikojen fosforilazın aktivitesini inhibe eder. KARACİĞER HÜCRESİ: Glikozun KC hücresi içine girişini kolaylaştırır. Pirüvat kinaz, fosfofruktokinaz, glikokinaz aktivitelerini artırır. Glikoneogenetik enzim aktivitelerini azaltır. Protein sentezini, TG ve VLDL yapımını artırır. Glikojenolizis,ketogenezis, glikoneogenezisi azaltır.
![Page 40: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/40.jpg)
İNSÜLİNİN FONKSİYONEL YETERSİZLİĞİNİN SONUÇLARI Hücreye giremeyen glikoz kanda yükselir. (HİPERGLİSEMİ)
Hücreye giremeyen aminoasit kanda yükselir. (HİPERAMİNOASİDEMİ)
Lipolizis önlenemez ve kanda yağlar artar. (HİPERLİPİDEMİ)
Karaciğere kapasitesinin üzerinde keton cisimleri gelir. (KETONEMİ)
![Page 41: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/41.jpg)
TİP 1 DİYABET ETYOPATOGENEZİ - Adacık doku kaybına bağlı etyopatogenik nedenler içinde en önemlisi otoimmün saldırı nedeniyle ortaya çıkan beta hücre hasarıdır. İnsüline bağımlı diyabetin yaklaşık %90’ ından sorumlu olan bu gruptur.
TİP 2 DİYABET ETYOPATOGENEZİ Tip 2 diyabette başlıca 2 defekt vardır; - beta hücre fonksiyonunda bozulma - periferik dokularda insülin duyarsızlığı Tip2 diyabet patogenezinde insülin eksikliği ve direnci temel rol oynayarak hiperglisemiyi oluşturmaktadır.
![Page 42: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/42.jpg)
TİP 2 DM’ DE İNSÜLİN SEKRESYONUNDAKİ DEĞİŞİMLER VE İNSÜLİN EKSİKLİĞİ
1.İnsülin Sekresyonundaki Değişiklikler 2. İnsülin Eksikliği
a) Açlık hiperinsülinemisi : Açlık hiperglisemisi gün boyu insülin sekresyonunu uyarmaktadır.
b) 1. Faz insülin sekresyonu: bu yanıtın kaybolması geç dönemdeki hiperglisemi ve hiperinsülinemiden sorumludur.
a) Beta hücre kitlesi b) Düşük doğum ağırlığı : Düşük doğum ağırlığı olanlarda ilerde DM
gelişme riski olduğu, gelişme geriliği ve malnütrisyonda insülin sekresyonunun azaldığı ileri sürülmüştür. Bu azalma beta hücre kitlesinin azalmasına bağlanmaktadır.
c) Glikoz toksisitesi d)Lipotoksisite
![Page 43: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/43.jpg)
3.İnsülin Direnci •Glikoz intoleransına rağmen normal veya artmış insülin salınımı insülin direncinin kanıtıdır.
•İnsülin hipersekresyonu ilk saptanan bozukluktur. Bunu kısa bir süre sonra insülinin periferik etkisinde azalma izlemektedir.
•İnsüline karşı gelişen hedef doku direnci 4 faktöre bağlıdır; İnsülinin baskılayamadığı artmış hepatik glikoz yapımı Glikozun KC hücresi tarafından kullanılmasındaki bozukluk Periferik dokuların glikozu kullanımlarındaki bozukluk Reseptör bozukluklar
![Page 44: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/44.jpg)
The Homeostasis Model Assessment (HOMA) Glikoz (mmol/dL) x İnsülin (mU/l) Glikoz (mg/dL) x İnsülin (uIU/mL)
> 2.7 : İnsülin direnci
İNSÜLİN DİRENCİ
22,5 405
veya
![Page 45: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/45.jpg)
4.Genetik Faktörler
Beta hücre defekti
İntrauterin gelişme geriliği
İnsülin rezistans genleri
Obezite genleri
İnsülin direnci+ intraabdominal
obezite IGT NIDDM
Yaşam stili
Glikoz toksisitesi
Metabolik insülin
rezistansı
![Page 46: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/46.jpg)
Uzun süre ilaç
kullanımı(kortikosteroid,diüretik,doğum kontrol hapı)
RİSK FAKTÖRLERİ
Ailede diyabet öyküsü, kalıtım
40 yaş üstü IGT
Gebelik, sık doğumlar Hipertansiyon
Fiziksel aktivite azlığı Obezite(%85)
Düşük doğum ağırlığı
![Page 47: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/47.jpg)
OBEZİTE VE İNSÜLİN DİRENCİ
Obezite
Lipolizde
SYA
KC’ de insülin klirensinin
Kasta glikoz oksidasyonunun
Hormonal denge
Karın yağ dağılımı
Hiperinsülinemi
İnsülin direnci
![Page 48: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/48.jpg)
Lipolitik Yanıtın Artması
Plazma serbest yağ asitlerinin (SYA) artması kasta glikoz oksidasyonunun bozulmasına lipit oksidasyon hızının değişmesine yol açar.
BKI > 27kg/m² olanlarda DM görülme riski yüksektir. Vücut yağının normalden %20 artışı DM görülme riskini 2 kat artırmaktadır.
Bel/kalça oranının artması ile DM riski artar. Şişman bireylerde insülinin etkisi fizyolojik durumlardakilere benzemez.
![Page 49: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/49.jpg)
Obezitedeki insülin direnci ve hiperinsülineminin nedeni kısmen insülin reseptör sayısındaki azalmadır.
• Reseptör sayısında İNSÜLİN YETERSİZLİĞİ
• Reseptör sayısında HİPERİNSÜLİNEMİ
*Obez diyabetik bireylerde insülin reseptör sayısı
![Page 50: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/50.jpg)
KLİNİK BULGULAR
GLİKOZÜRİ
(hiperglisemi ile birlikte böbrek glikoz eşiğinin aşılması sonucu
idrarla glikoz atımı başlar.)
POLİFAJİ(açlık hissinde artma,
çok yeme)
YORGUNLUK
CİLT YARALARINDA GEÇ İYİLEŞME
SIK ENFEKSİYON
BULANIK GÖRME
EL VEAYAKLARDA KARINCALANMA,
UYUŞMA
POLİÜRİ
POLİDİPSİ-AĞIZ KURULUĞU(vüCudu
n su kaybına karşı uyarılan sususzluk merkesi su içmeyi
artırır.
![Page 51: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/51.jpg)
DİYABET TAKİBİNDE
KULLANILAN TESTLER
GLİKOLİZE HEMOGLOBİN
FRUKTOZAMİN
•Glikoz, plazma glikoz düzeyi ile orantılı olarak Hb’nin beta zincirinin valin N-
terminali ile birleşir.
•Eğer plazma glikozu kronik olarak yüksekse glikozilasyon derecesi glikoz
düzeyi hakkında bilgi verir.
•Hb ‘e bağlandığında HbA1c (2-3 aylık glisemi kontrolü)
•Plazma proteinlerine bağlandığında FRUKTOZAMİN(3-4 haftalık
glisemi kontrolü)
![Page 52: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/52.jpg)
A1C KAN GLİKOZU mg/dl
KONTROL DÜZEYİ
RİSK
≤6 135 Çok mükemmel
Çok düşük
7 170 Mükemmel Düşük
8 205 İyi İyi
9 240 Vasat Orta
10 275 Kötü Yüksek
11 310 Çok kötü Çok yüksek
≥12 345 Aşırı derecede kötü
Aşırı yüksek
HbA1c %4-6 NORMAL >%6.5 MAKROVASKÜLER KOMPLİKASYONLAR %7.5 MİKROVASKÜLER KOMPLİKASYONLAR
![Page 53: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/53.jpg)
DİABETES MELLİTUS’UN KOMPLİKASYONLARI
• Diyabetik Ketoasidoz • Hiperglisemik Hiperosmolar Nonketotik Koma • Laktik Asidoz • Hipoglisemi
AKUT METABOLİK KOMPLİKASYONLAR
KRONİK
KOMPLİKASYONLAR
• Enfeksiyonlar, deri komplikasyonları DM EŞLİK EDEN
NONSPESİFİK KOMPLİKASYONLAR
MİKROVASKÜLER MAKROVASKÜLER KOMPLİKASYONLAR KOMPLİKASYONLAR
-Nöropati -ASKH -Nefropati -MI -Retinopati -Gangren
![Page 54: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/54.jpg)
DİYABETİK KETOASİDOZ (DKA) PATOGENEZ:
KC’ de glikoz üretimi Periferde glikozun kullanılamaması
HİPERGLİSEMİ
HİPEROSMOLARİTE
GLİKOZÜRİ
OSMOTİK DİÜREZ-SU VE ELEKTROLİT KAYBI
Keton üretimi aktive olur. Ketoasidoz KC tarafından üretilen ketoasitlerin artmasına bağlıdır. Ketoasidoz artışı bikarbonat ve diğer tamponların kaybına ve
asidoza yol açar.
![Page 55: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/55.jpg)
DKA NEDENLERİ Enfeksiyon (%30-40) İnsülin tedavisinin kesilmesi (%20-25) Diyete uymamak Yeni tanı DM (%20-25) Cerrahi ve anestezi Pankreatit Myokard enfarktüsü Serebrovasküler hastalıklar İlaçlar Hamileleik Emosyonel stres idiopatik
(%10-15)
![Page 56: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/56.jpg)
DKA: KLİNİK BELİRTİLER
Poliüri, polidipsi
Polifajiye rağmen kilo kaybı
Halsizlik, yorgunluk
Abdominal ağrı, distansiyon, kusma
Mental durum değişiklikleri
Dispne, hiperventilasyon
Dehidratasyon
Enfeksiyona rağmen ateş yükselmemesi
Deri turgor ve göz basıncında azalma
Mukoz membranların kuruluğu
Hipotansiyon, taşikardi, takipne
![Page 57: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/57.jpg)
DKA: LABORATUVAR BULGULARI
Hiperglisemi : 450-540 mg/dl
Ketonemi
Aseton artışı
Laktat- genellikle normalin üstünde
Hiperlipidemi
Asidoz
Elektrolit inbalansı
Osmolaritede artış
DKA: TEDAVİ
•SIVI ELEKTROLİT TEDAVİSİ •İNSÜLİN(IV) •İNSÜLİN(SC) BESLENME TEDAVİSİ
![Page 58: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/58.jpg)
HİPERGLİSEMİK HİPEROSMOLAR NONKETOİK KOMA: HNNK
DM’ un ketoasidoz olmaksızın ileri derecede hiperglisemi, plazma hiperosmolaritesi, dehidratasyon ve mental değişikliklerle karakterize, mortalite oranı yüksek bir komplikasyondur.
PATOGENEZ: Glikoz yapımı ile idrarla atılması arasında dengesizlik vardır.
Portal vende glukagon/insülin artar, KC’ de glikoneogenez ve
glikojenoliz artar. HİPERGLİSEMİ meydana gelir. (hiperglisemiden sorumlu hormon: glukagon)
![Page 59: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/59.jpg)
Tip 2 DM’ de daha sık Orta yaş üzerinde sıklık artar. HNNK; yaşlılarda daha kolay gelişir.
Nedeni: Yaşa bağlı olarak böbrek fonksiyonları Hafif dehidratasyonla böbrek perfüzyonu
Ağır Hiperglisemi
HNNK: NEDENLERİ
Diyet ihmali Bilinçsiz ilaç kullanımı (steroid, diüretik)
Enfeksiyonlar Yanıklar
![Page 60: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/60.jpg)
BULGULAR
•Poliüri, polidipsi, halsizlik •İleri derecede dehidratasyona bağlı bulgular
•Cilt ve mukoz membran kuruluğu •Deri turgorunda azalma
•Göz kürelerinin çökük ve yumuşak olması •Ortostatik hipotansiyon
•Taşikardi •Şok, hipotermi,hızlı solunum(ventilasyon olmadan)
![Page 61: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/61.jpg)
HNNK: LABORATUVAR BULGULARI
•Çok belirgin hiperglisemi: 500-1000 mg/dl •Glikozüri
•Asetonüri (eser ya da -) •Osmolaritede artış
•İleri derecede dehisratasyon varsa hipernatremi •Hafif vakalarda dilüsyonel hiponatremi •Serum K düzeyi düşük veya N olabilir.
•BUN, kreatinin yüksektir.
HNNK: TEDAVİ
SIVI TEDAVİSİ İNSÜLİN TEDAVİSİ
![Page 62: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/62.jpg)
HİPOGLİSEMİ KOMASI
Hipoglisemi: Kan glikozunun 50 mg/dl’nin altına düşmesi Fonksiyonel tanımlama: Epinefrin artışına ait semptomlar olsun veya olmasın nörolojik disfonksiyonun saptandığı kan glikoz düzeyi
HİPOGLİSEMİK KOMA NEDENLERİ
İnsülin ve oral antidiyabetikler: doz hataları, emilimde günlük oynamalar, insülin antikorları, enjeksiyon yerinde uygunsuz rotasyon, böbrek yetmezliği Beslenme : Öğün atlama, ihtiyacın altında yeme Egzersiz Diğer: hipoendokrinopatiler (addison, hipotiroidi, hipofizer yetmezlik) alkol, ilaçlar (nonselektif beta bloker…)
![Page 63: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/63.jpg)
HAFİF HİPOGLİSEMİ
Taşikardi
Tremor
Çarpıntı
Konsantrasyon güçlüğü
Baş dönmesi
Açlık hissi
Bulanık görme(adrenerjik)
Terleme(kolinerjik)
ORTA DERECEDE HİPOGLİSEMİ
Nörolojik ve motor fonksiyon
bozuklukları
Konfüzyon hali
CİDDİ HİPOGLİSEMİ
Koma tablosu
![Page 64: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/64.jpg)
HİPOGLİSEMİ: TEDAVİ
AMAÇ: Hipoglisemik atağın durdurulması, semptomların düzeltilmesi, bilincin yerine getirilmesi, tekrarının önlenmesidir. HAFİF-ORTA DERECEDE HİPOGLİSEMİ: Oral yolla 15-20 g CHO
2-3 adet kesme şeker/ 125 mlmeyve suyu, kuru üzüm, glikoz tablet
CİDDİ HİPOGLİSEMİ: Parenteral glikoz ve glukagon
![Page 65: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/65.jpg)
![Page 66: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/66.jpg)
HİPOGLİSEMİDEN KORUNMA
•İlaç ve/veya doz ve zamanlarına dikkat
•İlaç/öğün ilişkisine dikkat
•Egzersiz-ilaç-beslenme ilişkisi: Yapılan egzersize göre
diyette gerekli değişikliklerin yapılması
•Glisemi takibi: Evde kendi kendine takip
![Page 67: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/67.jpg)
DİABETES MELLİTUS’ UN KRONİK KOMPLİKASYONLARI
• Diyabetik hastalarda doku ve organlarda biyokimyasal, morfolojik ve fonksiyonel değişikliklerdir.
• MİKROANJİOPATİ (Mikrovasküler hastalıklar) :
-Retinopati
-Nöropati
- Nefropati
• MAKROANJİOPATİ (Makrovasküler komplikasyonlar): --Arterioskleroz ve sekelleri (CVO, MI, gangren)
![Page 68: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/68.jpg)
Hiperglisemi, kronik komplikasyonların oluşumunda
temel faktör.
Oluşum Mekanizması
Proteinlerin Non-enzimatik Glikozilasyonu:
• Proteinler; yüksek glukoz düzeylerine uzun süre maruz kalırlarsa, glukoz non-enzimatik olarak protein molekülüne bağlanır. Proteinlerin fonksiyonu değişir.
![Page 69: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/69.jpg)
Glikozillenmiş son ürünlerin artışı (AGEs) önemli rol oynar.
Arter duvarındaki kalınlaşmadan sorumlu
AGE
•Eritrosit hücre membranı, Hb, Alb., LDL, VLDL yarılanma ömürleri yavaş proteinlerdir.
•Diabetiklerde aşırı derecede GLİKOZİLE olurlar
![Page 70: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/70.jpg)
Lens, glomerül basal memnran, aorta, koroner arterler, femoral sinir proteinleri de sıklıkla glikolize olurlar.
Fonksiyon bozukluğu komplikasyon
Oksidatif Stress
DM’ da ;
FREE RADİKAL OKSİDATİF STRESS
Free radikallerin ortamdan temizlenmesi
Free radikaller; anormal koagülasyon, hücre lizisi gibi endotel hücre disfonksiyonuna sebep olurlar.
![Page 71: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/71.jpg)
Amodori ürünleri reaktif oksijen türlerini oluşturur. Reaktif oksijen türleri ve makroanjiyopati arasında ilişki vardır. Diabetiklerde nonenzimatik glikozilasyon ve oksidasyon yolu ile Cu-Zn SOD inaktif hale gelir. Diabetik dokularda antioksidan içeriklerinin (E vit., askorbat) azaldığı saptanmıştır. Hiperglisemik durumda, free radikallerle birlikte superoksit anyon ve H2O2 yıkımının azalması da endotel hücre hasarına neden olmaktadır.
![Page 72: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/72.jpg)
POLYOL YOLU
GLUKOZ
Aldoz redüktaz (retina, böbrek, lens, schwann hüc. aorta)
SORBİTOL
Hiperglisemi SORBİTOL
Katarakt
Retinopati
Nöropati
![Page 73: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/73.jpg)
Protein kinaz C; glikoz fosforilasyonunun anahtar enzimlerinden biridir.
Yüksek glikoz konsantrasyonunda;
Retina endotel hücrelerinde
Renal glomerulusta
Protein kinaz C aktivitesi doku proliferasyonu ve angiogeneze yol açar.
![Page 74: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/74.jpg)
HİPERGLİSEMİ
POLYOL YOLU PROTEİN GLYC.
OKSİDATİF STRESS
NEFROPATİ
RETİNOPATİ
NÖROPATİ
ARTERİOSKLEROZ
![Page 75: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/75.jpg)
NEFROPATİ
• Intrarenal ve ekstrarenal arterlerin arteriosklerozu ve glomerüler kapiller yumağındaki mikroanjiyopatik değişiklikler sonucu ortaya çıkar.
• Tip 1 diabetiklerin %30-40’ ında, Tip 2 diyabetiklerin %5-10’ unda son dönem böbrek yetmezliği gelişir.
Fizyopatolojik olarak 5 evreden geçer.
Glomerüler hiperfiltrasyon Normoalbüminüri
Yerleşmelte olan albüminüri Açık nefropati
Son dönem böbrek yetmezliği
![Page 76: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/76.jpg)
Erken belirtisi MİKROALBÜMİNÜRİ’ dir. (>30 mg/gün veya 20 mcg/dk)
Nefropati Başlangıcı kabul edilir.
İyi glisemik kontrol Nefropati gelişim riskini
Tip 1 diabetiklerde nefropati HT yol açmaktadır.
Tip 2 diabetiklerde HT nefropati ile ililşkili olabilir.
![Page 77: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/77.jpg)
RETİNOPATİ
• Tip 1 ve 2 DM’ un spesifik vasküler komplikasyonudur.
• Retina kapillerlerinin dolaşan kandaki yüksek glikoz düzeylerine uzun süre maruz kalması sonucunda oluşan yapısal ve fonksiyonel değişikliklerdir.
• Temel değişiklikler; kapillerdeki oklüzyon ve damar geçirgenliği
![Page 78: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/78.jpg)
Evreleri;
-Nonproliferatif
-Preproliferatif
-Proliferatif retinopati
Prevelansı diabet süresi ile ilişkilidir.
15 yıllık Tip 1 diabet %98
İnsülin kullanan 30 yaş üzeri %82
Tip 2 diabetikler %58
Oksidatif Stress Retinopati
Hiperglisemi; retinopati için risk faktörüdür.
Proteinüri; retinopati ile ilişkilidir.
![Page 79: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/79.jpg)
RETİNOPATİNİN İLERLEMESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Diyabet süresi
Kronolojik yaş
Diyabet tipi
Kötü metabolik kontrol
Hipertansiyon
Nefropati
Hiperlipidemi
Gebelik
Puberte
![Page 80: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/80.jpg)
NÖROPATİ
• Periferal, somatik yada otonomik sinir liflerinde oluşan hasar ile karakterizedir.
• 3 temel formda bulunur:
Mononöropati
Simetrik periferal nöropati
Otonom nöropati
![Page 81: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/81.jpg)
RİSK FAKTÖRLERİ
• DM süresi ↑ , nöropati sıklığı ↑
• Glisemik kontrol
• Beslenme: Tiamin, pridoksin ve B12 vitamini yetersizliğinin periferal nöropati ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.
Bazı diabetik hastalarda pridoksin düzeyi
Sinir metilkobalamin düzeyi
Malnütrisyon
• Alkol ve sigara
• Hipertansiyon
HDL
LDL ↑ Otonomi nöropati prevelansı ↑
BKİ ↑
![Page 82: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/82.jpg)
Diyabetik nöropatilere bağlı olarak;
Ayak ülserleri
Artropati
GİS motor bozukluklar (Otonom nöropatiye bağlı)
Esofageal enteropati
Gastroparezi
Safra kesesi atonisi
Konstipasyon, diyare
![Page 83: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/83.jpg)
Gastroparezi: Gastrik düz kasın hipomotilitesine bağlı bir komplikasyondudur.
Erken doyma
Yemek sırasında yada hemen sonrasında üst abdominal dolgunluk
Anoreksia, kilo kaybı
Bulantı, kusma
Konstipasyon: Diabetik hastalarda en sık rastlanan gastrointestinal bulgudur.
Prevelansı nöropatinin ciddiyetine göre artmaktadır.
Safra kesesi: Özellikle NIDDM’ li hastalarda safra taşı oluşum riski yüksektir.
Şişmanlık ve lipit metabolizmasında bozukluk söz konusudur.
Otonom nöropatiye bağlı safra kesesi boşalmasında gecikme görülür.
![Page 84: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/84.jpg)
ARTERİOSKLEROZ
• Diabetiklerde daha fazla ve erken yaşlarda görülür.
• Kardiyovasküler sistemin tutulumu:
▫ Koroner arterioskleroz
▫ Periferik arter hastalığı ve gangren
▫ Beyin infarktı ile arterioskleroz
▫ Renal arterioskleroz
▫ Myokard yetmezliği
▫ Intraserebral hemoraji
▫ Arteriosklerotit aortik anevrizma
![Page 85: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/85.jpg)
Diabetik Makroanjiopati ve Kardiyovasküler
Hastalıkarda Patojenik Faktörler
A. Yaşantı ve Alışkanlıklar
1. Diyet
↑ enerji alımı – obezite
↑ yağ tüketimi - ↑ doymuş yağ
↑ tuz tüketimi
2. Sigara, aşırı alkol alımı
3. Fiziksel aktivite, egzersiz
4. Psikososyal durum; stress, asabi mizaç
B. Genetik Faktörler
1. Ailesel; HT, hiperlipidemi, hipo/hipertroidizm
2. Etnik özellikler
3. Diabetik aterosklerotik özelliklerin genetik iletişimi
![Page 86: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/86.jpg)
C. Diabetik Faktörler
1. Kontrol düzeyi (glisemi, lipemi)
2. Hiperinsülinemi
3. Menapoz
4. Diabetik anjiyopati
5. Diabetik nefropati (hiperlipidemi, HT)
6. Dmarlarda immün kompleks hasarları
![Page 87: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/87.jpg)
Hiperinsülinemi; İnsülin rezistansı Hiperinsülinemi
AİLESEL OBEZİTE DİĞER
İNSÜLİN REZİSTANSI
DİYABET
HİPERİNSÜLİNEMİ
KB LİPİD TROMBOZİS
ATEROSKLEROZ
![Page 88: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/88.jpg)
• Hipertrigliseridemi; ile ilişkili aterojenik değişiklikler
LDL ↑
postprandial lipidemi
pıhtılaşma sisteminde değişiklikler
insülin rezistansı
HDL kolesterolü
• HDL kolesterolü ve hipertrigliseridemi önemli risk faktörüdür.
![Page 89: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/89.jpg)
Diyabet
Lipoprotein lipaz aktivitesi
Serum TG ↑
Oksidatif Stress ↑ Okside LDL ↑
![Page 90: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/90.jpg)
HİPERTANSİYON VE DİYABET • HT diyabetiklerde, diyabetik olmayanlardan 2 kat fazla görülür.
• Tip 1 DM’ da; HT nefropati ile ilişkili
• Tip 2 DM’ da, genetik özellikler öncelikli rol oynar.
• HT Mikrovasküler komplikasyonlar ↑
• Kan basıncının KAH morbidite ve mortalitesini
İnsülin ve Kan basıncı
• İnsülin konsantrasyonu ve kan basıncı arasında korelasyon vardır.
• Hiperinsülinemi kan basıncında artışa neden olur.
![Page 91: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/91.jpg)
DİYABETİK AYAK
Diyabetik ayak lezyonları; mortalite ve morbiditeyi arttıran komplikasyonlarından biridir.
Neden olan etmenler:
1. İskemi
Ateroskleroz
Kapiller anomaliler
Küçük damarlarda dolaşım bozukluğu
2. Nöropati
Duyusal nöropati – anestezi
Motor nöropati – basınç artması
Otonom nöropati – anormal dolaşım, terleme azalma
3. İmmün sistem bozukluğu
4. Yetersiz hijyenik önlemler, ayak bakımı
5. Anormal lökosit fonksiyonunun varlığı
6. Görmede azalma, yaşlanma
![Page 92: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/92.jpg)
DİYABETİN KONTROLÜNÜ SAĞLAYAN TEDAVİ YÖNTEMLERİ
• İlaç / insülin
• Tıbbi beslenme tedavisi
• Eğitim
• Egzersiz
![Page 93: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/93.jpg)
![Page 94: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/94.jpg)
İNSÜLİN TEDAVİSİ UYGULAMASI VE SEÇİMİ
1.Tip 1 DM
2.Oral hipoglisemiklere yanıtsız erişkin diyabetikler (Tip 2 DM)
3.Diyabet yaşı 10 yılı aşmış Tip 2 diyabetikliler
4.Hangi tip diyabetik olursa olsun;
-Akut metabolik komplikasyonu olanlar (ketoasidotik koma, hiperosmolar nonketotik koma, laktik asidotik koma, diyabetik üremik koma, vb)
-Akut stress, travma, cerrahi girişimler
5. Gebe diyabetikler -Gestasyonel diyabet
-Diyabetik gebe 6. Komplikasyonlu diyabetikler (retinopati, nöropati, diyabetik ayak, enfeksiyon vb) 7. Pankreatektomi geçiren tüm diyabetikler 8. Birlikte kullanılan ilaçlar nedeni ile endojen insülin etkisi bozulmuş olan diyabetik hastalar
![Page 95: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/95.jpg)
İNSÜLİN TİPİ SEÇİMİNİN İLKELERİ
İlke olarak tüm uygulamalarda human insülinler ilk tercihtir.
Gebe diyabetikler, çocuk diyabetikler, koma tedavisi, allerji öyküsü olanlarda mutlaka human insülinler kullanılmalıdır.
Kısa etkili olanlar: Günlük insülin dozunun hesaplanması, acil komplikasyonlar ve cerrahi sırasında, sürekli subkutan insülin enjeksiyonu (SSII), multiple doz enjeksiyon yönteminde, tokluk hiperglisemilerinde.
![Page 96: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/96.jpg)
Hızlı Etkili İnsülinlerin Profili
Yemekten hemen önce enjekte edilmelidir.
Yemeğin gecikmesi hipoglisemiye yol açar.
Yemekten hemen sonra kullanılabilir.
Hipoglisemi riski düşüktür.
İkinci doz için en az 2 saat geçmelidir.
SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE
![Page 97: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/97.jpg)
Kısa Etkili (Regüler) İnsülin
Etkisi
30 dk başlar.
2-3. saat doruğa çıkar.
3-6 saat sürer. (doza bağlı)
SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE
![Page 98: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/98.jpg)
Orta Etkili İnsülinlerin Profili
Etkisi
2-4 saat başlar.
4-10. saat doruğa çıkar.
12-18 saat sürer. (doza bağlı)
SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE SABAH
![Page 99: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/99.jpg)
Uzun Etkili İnsülin
Diğer insülinlerle karşılaştırılmamalıdır !!!
Bazal insülin gereksinimini karşılamak için kullanılır.
LANTUS Etkisi 2-4 saat başlar. Doruk yapmaz. 20-24 saat sürer.
(doza bağlı)
LEVEMİR Etkisi 2-4 saat başlar. Doruk yapmaz. 12-24 saat sürer.
(doza bağlı)
SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE SABAH
![Page 100: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/100.jpg)
Orta Etkili Olanlar: Oral hipoglisemik ilaç alanlarda,sabah hiperglisemisi kontrol edilemeyenlere, yaşlı, iletişimi güç Tip 2 diyabetiklerde bazal insülin düzeyi sağlanmak üzere
Karışım İnsülinler: Erişkin diyabetikler, komplikasyonlu diyabetikler, labil diyabetiklerde bazı öğünler için kullanılır.
![Page 101: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/101.jpg)
İnsülin etki profilleri
Pla
zm
a İn
sü
lin D
üze
yle
ri
Süre (saat)
![Page 102: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/102.jpg)
S Ö A YÖ
REGULER REGULER
NPH / LENTE NPH / LENTE
İ N
S U
L İ N
E
T K
İ S
İ
Sabah kısa-orta etkili insülin karışımı, akşam kısa etkili ve yatma zamanı orta etkili
insülin enjeksiyonu ile elde edilecek insülin profili (S= sabah, Ö= öğle, A= akşam,
YÖ=yatma öncesi).
3’lü Intensif insülin tedavisi (6 öğün: 3 ana, 3 ara)
Ara öğün Ara öğün
![Page 103: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/103.jpg)
S Ö A YZ
YEMEK ZAMANI
REGULER REGULER REGULER
NPH / LENTE
İ N
S U
L İ N
E
T K
İ S
İ
Yemekler öncesi kısa etkili ve yatma zamnı orta etkil insülin yapıldığında elde edilecek insülin
profili (S= sabah, Ö= öğle, A= akşam, YZ= yatma zamanı)
4’lü intensif insülin tedavisi (4 öğün: 3 ana, 1 ara)
![Page 104: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/104.jpg)
Günde 3 kez öğün öncesi hızlı/kısa etkili (bolus) insülin +günde 1 kez (tercihen gece) orta/uzun etkili (bazal) insülin
Günde 3kez öğün öncesi hızlı/kısa etkili (bolus) insülin + günde 2 kez orta/uzun
etkili (bazal) insülin
Bazal-bolus insülin tedavisini 2 farklı insülin preparatı ile uygulamakta zorluk çeken bazı tip 2 diyabetli kişilerde günde
3 doz analog karışım insülin seçeneği düşünülebeilir.
Multiple (çoklu) doz insülin enjeksiyonları
![Page 105: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/105.jpg)
İNSÜLİN TEDAVİSİ YÖNTEMLERİ • İnsülin tedavisinin etkin metabolik kontrolü sağlayabilen
yöntemi, endojen insülinin fizyolojik salınımını en iyi taklit edebilen yöntemidir.
• DCCT çalışmasının 1993 yılında yayınlanan sonuçları konvansiyonel yöntemlere göre, intensive insülin uygulamasının diyabetik komplikasyonları önleme;
Retinopatide %76
Laser fotokoagülasyonda %47
Nöropatide %60
Mikroalbüminüride %54
Makrovasküler hastalıklarda %41
Retinopatide 2. yılın sonunda gerileme ve tedavi etmedeki başarısını ortaya koymuştur.
![Page 106: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/106.jpg)
İNSÜLİN UYGULAMASINDA KULLANILAN YÖNTEMLER
Klasik tedavi yöntemi
Yoğun insülin tedavisi yöntemi
Diğerleri
![Page 107: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/107.jpg)
İNSÜLİN TEDAVİSİNİN YAN ETKİLERİ 1. Hipoglisemi
2. Kilo artışı: İnsülin lipogenezisi arttırır.
Hipoglisemi Diyet kaçamağı
3. İnsülin ödemi: Oldukça seyrek görülür. Tedavi başlangıcında ve ilk 24 saatte gerçekleşir.
4. İmmunolojik komplikasyonlar: İnsülin protein yapısında olduğundan özellikle iyi saflaştırılmamış preparatlar kullanılırsa immünolojik reaksiyonların görülmesi kaçınılmazdır. İnsüline karşı IgE tipinde hipersensivite reaksiyonları oluşabilir.
Allerji; İnsülin içindeki saflaştırılmamış proteinlere bağlıdır. Zn, protamin, enjeksiyon yerinde oluşan insülin agregatları bunların arasındadır.
![Page 108: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/108.jpg)
Antikor oluşumu; Nadir, iyi saflaştırılmamış insülin kullanılırken görülür.
İnsülin direnci
Lipodistrofiler; İmmün komplekslerin olusturduğu ve enjeksiyon yerindeki yağ dokusu kaybıdır. Bu bölgelerde insülin emilimi bozulduğundan doz ayarlaması iyi yapılmalı ve enjeksiyon yeri değiştirilmelidir.
Hipertrofiler
5. Dawn fenomeni, erken sabah hiperglisemisi
6. Diğerleri; Somogy effect (posthipoglisemik hiperglisemi)
İNSÜLİN TEDAVİSİNİN YAN ETKİLERİ-2
![Page 109: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/109.jpg)
DM’DE ORAL ANTİDİYABETİK TEDAVİ
• Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmakta olan oral ajanlar etki mekanizmalarına göre 4 gruba ayrılırlar.
Sülfanilüreler
Biguanidler
Alfa-glikozidaz inhibitörleri
Tiazolidinedionlar
Meglitinidler: Nateglinid, repaglinid
![Page 110: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/110.jpg)
Jenerik ad Ticari ad
SÜLFONİLÜRELER (İnsülin salgısını artıranlar)
Gliklazid Diamicron, betanorm,
BİGUANİDLER (İnsülin duyarlaştırıcı)
Metformin Glucophage, diaformin, matofin
TİAZOLİDİNDİONLAR Pioglitazon Glifix, piogtan
ALFA GLİKOZİDAZ İNHİBİTÖR
Akarboz Glucobay, acanis
*Oral Antidiyabetik İlaçlar. Kocatepe Vet J (2015) 8(1): 95-102 **Mised • sayı 23 - 24 • mayıs 2010
OAD çeşitlerine bazı örnekler;
![Page 111: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/111.jpg)
SÜLFANİLÜRELER
• Primer olarak insülin salgılanmasını uyarırlar.
• İnsülin biyosentezinde bir artış yapmazlar.
• Direkt uyarıcı etkileri yanında, insülin sekresyonunu uyaran maddelere karşı beta hücresini duyarlı hale getirir ve glikozun insülin salgılatıcı etkisini güçlendirirler.
• Periferik dokular üzerine de insülin hassasiyetini arttırıcı bir etkiye sahip olduğu bildirilmektedir.
![Page 112: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/112.jpg)
BİGUANİDLER • Periferik glikoz uptake’ ini arttırırlar.
• KC’ de glikoneogenezisi azaltarak periferik dolaşıma daha az miktarda glikoz çıkmasına neden olurlar.
Etkileri
1. İştahı azaltır.
2. Barsaktan glikozun emilimini azaltır.
3. Hepatik glikoz yapımını azaltır. Doğrudan etkiyle İnsülin etkisini arttırarak
4. Kas ve adipoz doku glikoz uptake’ ini arttırır. Doğrudan etkiyle İnsülin etkisini arttırarak
İnsülinin reseptöre bağlanmasını arttırır. Postreseptör etki yapar.
5. GLUT-4 transkripsiyonunu artırır.
![Page 113: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/113.jpg)
ALFA GLİKOSİDAZ İNHİBİTÖRLERİ
• Karbonhidratlarının sindiriminin ve emiliminin geciktirilmesinin daha iyi glikoz kontrolü sağlayabileceği düşüncesinden intestinal enterositlerde bulunan alfa- glikosidaz enzimlerini bloke eden ilaçlar geliştirilmiştir.
AKARBOZ • Akarboz; insan glikoamilaz, sükraz ve maltazı inhibe ederek
sükrozi nişasta, maltoz ve kompleks karbonhidratların sindirimini belirgin olarak azaltır.
• CHO sindirimi ve emilimi, ince barsak boyunca özellikle de duodenum ve üst jejenumda hızla yavaşlar.
• Tip 1 ve 2 diyabetlilerde postprandiyal glikoz yükselmesinin azaltır.
![Page 114: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/114.jpg)
THİAZOLİDİNEDİONLAR (TZD)
• İnsülin duyarlılık arttırıcıları olarak tanımlanmışlardır. Troglizaton • İnsülin direnci olan obez diyabetik hayvanlarda 2-7 gün
içerisinde ilaç dozuna bağlı olarak hiperglisemiyi azalttıkları gösterilmiştir.
• Hiperinsülinemi, TG ve serbest yağ asitlerinin azaltmıştır. Gıda alımında hafif azalma yaparken vücut ağırlığı üzerine belirgin etkisi gözlenmemiştir.
![Page 115: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/115.jpg)
Etki Mekanizması
• Periferik kas ve yağ hücrelerinde insülin duyarlılığını ve kullanımını arttırır.
• Hepatik glikoz üretimini azaltır.
• Yağ hücrelerinde PPAR (nükleer peroksisome proliferatör reseptör) agonistidir.
• KC’ de metabolize olur.
![Page 116: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/116.jpg)
MEGLİTİNİDLER
• Meglitinidler de sülfonilüreler gibi SUR1 reseptörü üzerinden etki eden ajanlardır.
• Hızlı etki gösterirler ve yemeklerden hemen önce alınırlar, fakat kan şekeri düşürücü etkileri daha zayıftır ve daha çok açlık plazma glukozu 200 mg/dl üzerinde olmayan tip 2 diyabetin erken fazındaki hastalarda kullanımı uygundur.
• Etkileri daha çok tokluk kan şekeri üzerinedir.
• Diğer insülin duyarlılaştırıcılarla kombine kullanımda bu etkileri artar ve daha etkin bir TKŞ düzeyi sağlar.
![Page 117: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/117.jpg)
İNKRETİN-BAZLI İLAÇLAR (İNKRETİN MİMETİKLER)
• Tip 2 diyabette önemli defektlerden birisi de inkretin hormonların (GLP-1 ve GIP) düzeyi ve/veya etkisinin azalması ve glukagon sekresyonunun inhibe edilememesidir.
• Bu grupta yer alan ilaçlar inkretin hormonları taklit etmek ya da inkretinlerin degredasyonunu inhibe etmek üzere geliştirilmiştir.
INKRETİN MİMETİKLERİ-DPP4 İNHİBİTÖRLERİ
![Page 118: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/118.jpg)
![Page 119: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/119.jpg)
EGZERSİZ
• Kan glikozunu düşürmede etkin
Diyabetin tipi
Egzersizin derecesi
Metabolik kontrol
Mikro ve makro komplikasyonlar
• Egzersiz programlarından önce bireyin medikal olarak değerlendirilmesi gereklidir.
![Page 120: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/120.jpg)
TİP 1 DM’ DE EGZERSİZ YARARLARI:
Egzersiz sırasında ve sonrasında kan şekerinin düşürür.
İnsülin reseptör sayısını arttırır.
İnsüline duyarlılığı arttırır.
İnsülin reseptörlerinin duyarlılığını arttırır.
Kullanılan insülin dozu veya oral ilaç gereksinimini azaltır.
Fizik uyumu arttırır.
Kalp ve akciğerleri kuvvetlendirir.
![Page 121: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/121.jpg)
Total kolesterol ve LDL kolesterolü azaltır, HDL kolesterolü arttırır. Kardiyovasküler risk faktörlerini azaltır.
Kan basıncını düşürür.
Psikolojik yararları vardır. Stress ve anksiyeteyi azaltır.
Yaşam kalitesini arttırır. Diyete uyumu kolaylaştırır, enerji tüketimini hızlandırır. Yağsız kas kitlesini arttırır.
![Page 122: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/122.jpg)
RİSKLERİ:
Göz, böbrek ve sinir problemleri kötüleşebilir. Kötü metabolik kontrolü olanlar ve retinopatili hastalar için uygun değildir.
Egzersiz sırasındaki kan basıncı diyabetlilerde, diyabetli olmayanlardan daha fazla yükselebilir.
İnsülin eksikliği ve kötü metabolik kontrol kan şekerinin daha da yükselmesine neden olabilir.
Aşırı yorucu egzersizler kan şekerinde yükselmeye neden olabilir.
![Page 123: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/123.jpg)
Uzun süreli egzersiz sırasında ve sonrasında hipoglisemi görülebilir.
Egzersizden sonra nadiren 30 saate kadar hipoglisemi görülebilir.
Diyabetik ayak sorunu olanlarda, lezyonları kötüleşebilir.
![Page 124: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/124.jpg)
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Egzersize metabolik yanıtı izlemek ve güvenli bir egzersiz programı yapmak için kan glikozunun iyi metabolik kontrolü gereklidir.
Kan glikozu 250 mg/dl üzerinde ise ve keton varsa egzersiz önerilmez.
Yiyeceklere kan glikoz yanıtlarını düzeltmek için öğün veya ara öğünlerden sonra egzersiz yapılması önerilir.
Egzersiz öncesi aşırı yemek yenilmemelidir. Eğer kan glikozu <100 mg/dl ise öncesinde mutlaka bir ara öğün yenmelidir.
![Page 125: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/125.jpg)
Egzersiz yapılıyor diye diyet kaçağı yapılmamalıdır. (şeker,tatlı vb.)
Egzersizden önce insülin dozu %30-35 azaltılmalıdır. Egzersiz insülinin en yüksek etki gösterdiği zaman yapılmamalıdır. İnsülin yapılan adale egzersize katılmamalıdır.
Egzersizden önce yüksek kan glikoz düzeyi varsa düşebilir.
Egzersiz öncesi ve sonrası dehidrasyon oluşmamalıdır.
Kan glikoz düzeyi egzersizden 30 saat sonraya kadar düşmeye devam edebilir. Bu düşme genellikle egzersizden 4-10 saat sonra oluşur.
Egzersiz sırasında hatta egzersizden 12-24 saat sonra hipoglisemi oluşabilir.
![Page 126: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/126.jpg)
Egzersizden hemen önce egzersize aktif katılan kaslara insülin yapılmadıkça egzersiz ve insülin enjeksiyon yeri arasında önemli bir ilişki yoktur.
Egzersiz sırasında kalp hızı,maksimal kalp hızının %60-80’i olmalıdır.
Egzersiz ısınma ve soğuma dönemlerini içermeli, bu süreler 5-10 dk olmalıdır.
Egzersiz süresi 20 dk’ dan az olmamalıdır. Haftada 2-3 kez yapılmalıdır.
![Page 127: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/127.jpg)
TİP 2 DM’ DE EGZERSİZ YARARLARI: Egzersiz vücut hücrelerinin insüline duyarlılığını artırır. (non-oksidatif glikoz yıkımı , karbonhidrat depolama hızı
İnsülin reseptör sayısını artırır.
Hücrelerin glikozu depolama yeteneğini artırır.
İnsülin reseptörlerinin duyarlılığını artırır.
Hepatik glikoz yapımını azaltır, kan glikoz düzeylerini normal seviyelerde tutmaya yardımcı olur.
Vücut yağını azaltır, kas kitlesini artırır.(kas hücreleri yağ hücrelerinden daha fazla glikoz kullanır.
![Page 128: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/128.jpg)
Vücut yağ dağılımında değişiklikler yapar. Bel/kalça oranını azaltır.
Vücut ağırlığının kontrolünde diyete yardımcı olur.
Kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürür.
GLUT-4 seviyesini artırır.
Morali arıtır.
Kas kollojeni glikolize olduğu için kas esnekliği bozulmuştur.
![Page 129: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/129.jpg)
RİSKLERİ:
Ayak yaraları, özellikle sinir tutulumu varsa kötüleşebilir veya yaralar oluşabilir.
Koroner kalp hastalığı atakları olabilir. Egzersiz sırasında kan basıncı daha yüksektir. Göz, böbrek ve akciğer sorunları kötüleşebilir.
![Page 130: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/130.jpg)
Dikkat edilmesi gereken noktalar: •Egzersiz programına başlamadan önce doktor kontrolü gereklidir. (>35 yaş ve KVH öyküsü olanlarda) •Egzersizin glikoz üzerine etkileri geçici olduğundan, düzenli ve uzun süre yapılmalıdır. •Akşam yapılan egzersizin bir gün sonraki sabah kan glikoz seviyeleri üzerine olumlu etkisi vardır. •3 gün hiç egzersiz yapılmazsa olumlu etkiler kaybolur. (3kez/hafta) •Egzersiz sırasında ve sonra kalori artışı yapılmamalıdır. Egzersiz öncesinde sıvı ve ara öğün şeklinde küçük atıştırmalar yapılabilir. •Egzersiz iştahı artırmaktadır. Kalori alımını artırabilir. Gıda alımını artırmamaya dikkat edilmelidir. •Kan glikoz düzeyi 200 mg/dl veya altında olanalr yüksek olanlara göre egzersizden daha çok yararlanırlar. •Sülfanilüre alan ve kan şekeri normal olan hastalarda egzersizden önce doz azaltmaya veya ilacı bırakmaya gerek yoktur.
![Page 131: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/131.jpg)
TİP 2 DİYABETİKLERDE DOKTOR KONTROLÜ VR EGZERSİZ ÖNCESİ İYİ BİR DEĞERLENDİRMEYLE EMİN BİR ŞEKİLDE YAPILMALIDIR.
![Page 132: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/132.jpg)
Uzun süreli egzersizin;
• Kan basıncı,
• Glikoz hemeostazi,
• Koroner risk faktörleri
Santral obeziteli hastalarda;
• Aterosklerozis komplikasyon riskini
• Metabolik düzelme sağlar.
+ etki
![Page 133: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/133.jpg)
EGZERSİZE HAZIRLIK
Arzu edilen egzersiz programının seçilmesi
Egzersiz uygun ısınma ve soğuma periyotları içermeli (5-10 dk)
Uygun spor ayakkabıları seçilmeli
Diyabet kimliği
Yeterli hidrasyon Egzersizden 2 saat önce 500 ml sıvı
Egzersiz sırasında da sık sık sıvı alınmalı
![Page 134: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/134.jpg)
Hafif-orta şiddet (1-2 km yürümek,bisiklete 30 dk az
binmek)
Kan glikoz
< 100 mg/dL 10-15 g CHO 1 ekmek, 1 meyve
100-240 mg/dL Ek gıdaya gerek yok
![Page 135: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/135.jpg)
• 60 dk üzerinde 1. saatten sonraki her saat için 1 meyve veya 1 ekmek
Kan glikozu
< 100 mg/dL 30 g CHO, 7-8 g protein 1 EYG 1 meyve 1 et
100-180 mg/dL 15 g CHO, 7-8 g protein 1 ekmek, 1 et
180-240 mg/dL 15g CHO(gerekmeyebilir)
1 ekmek veya meyve
Orta Şiddet
(Tenis, yüzme, koşu, bisiklet, 30-60 dk bahçe işleri, voleybol, golf)
![Page 136: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/136.jpg)
Kan glikozu
< 100 mg/dL 30-50 g CHO,14-15g protein 2 EYG, 2 et, 1 süt
100-180 mg/dL 15 g CHO, 7-8 g protein 1 ekmek, 1 et
180-240 mg/dL 15g CHO
1 ekmek veya meyve
• 60 dk üzerinde 1. saatten sonraki her saat için 2 meyve veya 2 ekmek
Ağır Şiddet
(koşma, ağır aerobik vb. 30-60 dk)
![Page 137: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/137.jpg)
• Aşağıdaki durumlarda egzersiz yapılması sakıncalı olabilir:
1. PG düzeylerinin ayarsız olması
2. Duyu kaybına yol açan nöropati
3. KVH
4. Proliferatif retinopati
5. Hipoglisemi
![Page 138: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/138.jpg)
Yetişkinler için öneri
• Komplikasyon gelişmemişse (diyabetik ayak gibi)
• Orta şiddette aktivite --150 dk/hafta
(Haftada 3 gün)
Direnç egzersizi (vücut geliştirme) ≥2 gün/hafta
2015 American Diabetes Association (ADA) Diabetes Guidelines Summary Recommendations from NDEI
![Page 139: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/139.jpg)
https://www.turkdiab.org/admin/PICS/files/Diyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_2019.pdf
![Page 140: DİABETES MELLİTUS...Diabetes Mellitus Sınıflaması (ADA) I. Tip 1 diabetes mellitus (IDDM) (Genellikle mutlak insülin noksanlığına sebep olan β-hücre yıkımı vardır) A](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022071111/5fe65fc965712c05413ee423/html5/thumbnails/140.jpg)