Transcript
Page 1: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DE DIABETISCHE VOET

Helin DirkDiabeteseducator

Page 2: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DE DIABETISCHE VOET

= verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv

metabole stoornissen bij de diabetes pat.

Hyperglycemie

gevolgen voor niet-insuline afhankelijke cellen: zenuwcellen en bloedvatcellen

Page 3: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Cijfers

- 25% krijgt voetproblemen

- 15 % ontwikkelt ooit ulcus

- 56 % van de ulcera door de pat. ontdekt

- 50 % recidief binnen de 2 jaar

- 70 % recidief binnen de 5 jaar

- 15 % meer kans op amputatie

- 1/15 amputatie

- Alle beenamputaties = ½ diabetespat.

Page 4: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Complicaties van een voetulcus

- Voetmisvorming

- loopstoornissen

- recidief ulcus

- amputatie

- blijvende invaliditeit

- Levenskwaliteit - sterfte

Page 5: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

ONTSTAAN: 3 MECHANISMEN

• Neuropathie (zenuwbanen)

• Angiopathie (bloedvaten)

• Limited joint Mobility (beperkte gewrichtsbeweeglijkheid)

Ulcus

infectie

Amputatie

Page 6: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DIABETISCHE NEUROPATHIE

1. Sensibele neuropathie

- Gevoeligheid ” : pijn, T, tast, druk

- beschadiging van myelinelaag

- Onopvallende evolutie

- 15%= pijnlijk: Branderig gevoel, stekend, tintelingen, op kussentjes lopen,

mieren, krampen (‘s nachts meer symptomen)

- resultaat: pijnloos verwaarloosd ulcus

- diagnose: anamnese, EMG, Stemvork, Monofilament

Page 7: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DIABETISCHE NEUROPATHIE• Monofilament (10gr)

- Max 2 sec contact- Op gezonde huid zonder eelt- 1 x op dezelfde plaats (min 6 - 10 punten)- 1 punt niet voelen = risicovoet- jaarlijkse herbeoordeling

Page 8: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DIABETISCHE NEUROPATHIE

Page 9: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DIABETISCHE NEUROPATHIE2. Autonome neuropathie

- “vanzelf”

- hart (RR), GI (maaglediging)

- vasodilatatie /constrictie

- zweten , talgproductie

- Droge huid, barsten, kloven

- Open deur voor infectie

Page 10: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

DIABETISCHE NEUROPATHIE3. Motorische neuropathie- Spieratrofie & -verzwakking van voetspieren- Vormverandering van de voet (klauwtenen, hallux valgus,

holvoet)

- Gangwijziging

- Verhoogde lokale druk Eeltvorming druk

Page 11: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

ONTSTAAN: 3 MECHANISMEN

• Neuropathie (zenuwbanen)

• Angiopathie (bloedvaten)

• Limited joint Mobility (beperkte gewrichtsbeweeglijkheid)

Ulcus

infectie

Amputatie

Page 12: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Angiopathie

1. Macro-angiopathie (grote bloedvaten)

- Atherosclerose (dichtslibben van bloedvaten)

- Mediasclerose (wandverkalking)

- O2 ”ischemie- voedingselementen ” ,wondheling ”, Antibiotica ” - Cholesterolembolen purperkleurige of cyanotische

tenen- Occlusie necrose infectie amputatie

Page 13: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Angiopathie

2. micro-angiopathie (kleine bloedvaten)

- Capillaire trombosen bloedtoevoer ” ,O2 ”

- Broze huid

- Afweer ”

- wondheling ”

Page 14: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

AngiopathieOpsporen:- Voelen pulsaties (of doppler) van:

- Art. Pedis Dorsalis- Art. tibialis posterior

- Arteriografie

Opgelet: toch pulsaties bij mediasclerose

Page 15: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Angiopathie versus Neuropathie Kenmerken Neuropathisch

ulcus Angiopathisch ulcus

Kleur roze wit tot cyanotisch

Temperatuur warm koud

Huid droog/schilferig dun en glanzend

Gevoel verminderd aanwezig

Pulsatie sterk aanwezig zwak of afwezig

Pijn weinig aanwezig

plaats voetzool voetrug en tenen

Page 16: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Angiopathie versus Neuropathie

- 90% ulcera → neuropathie aanwezig - 10% ulcera → zuiver ischemisch- 50% ulcera → neuro-ischemisch- claudicatio en ischemische pijn meestal afwezig door

neuropathie- kleine angiopatische wonde is ernstiger dan grote

neuropathische wonde

- vasculaire toestand is bepalend voor genezing

Page 17: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

ONTSTAAN: 3 MECHANISMEN

• Neuropathie (zenuwbanen)

• Angiopathie (bloedvaten)

• Limited joint Mobility (beperkte gewrichtsbeweeglijkheid)

Ulcus

infectie

Amputatie

Page 18: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Limited joint Mobility= beperkte gewrichtsbeweeglijkheid- Verstijven van spieren,pezen en gewrichtkapsel (Glycogeen

opstapeling)- Soepele voet stijve voet- Belemmerd het afrollen van de voet- Overdruk op metatarsaalkop en grote teen- Ulcus-gevaar

Prayer sign mobiliteitsonderzoek van grote teen

Page 19: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

ONTSTAAN: 3 MECHANISMEN

• Neuropathie (zenuwbanen)

• Angiopathie (bloedvaten)

• Limited joint Mobility (beperkte gewrichtsbeweeglijkheid)

Ulcus

infectie

Amputatie

Page 20: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Infectie- Hyperglycemie infectie ontregeling - Immuumsysteem ” , fagocytose ”- Fase: contaminatie colonisatie infectie

- Kritische colonisatie: wondheling ”, pijn , exsudaat - Lokaal: roodheid, warm, oedeem,

pijn (weinig tot geen) pus, exsudaat, geur

- Algemene: WBC , T, sepsis

- Osteomyelitis? ! Peilen naar botcontact !- Ernstige infectie = hospitalisatie

! Soms infectie zonder klinische symptomen (lokaal en algemeen)

Page 21: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Charcot-voetDiabetes neuro-osteoarthropathie:Autonome neuropathie Bloedtoevoer oedeem +

osteoporose:

1. Destructiefase (6-12 mnd)- Microfracturen + onstabiele gewrichten- Breuken en luxaties en osteonecrose- Warm, gezwollen, rood, pijn ”- dd:diepe infectie- Misvormingen middenvoet

2. Coalescentiefase- aaneengroeien- Warmte ” en zwelling ”

3. Reconstructiefase- Bot en gewrichten genezen- Misvormingen blijven- Blijvende instabiliteit

Page 22: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes
Page 23: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Risicogroep- > 60 j of > 10 j diabetes- Aanwezigheid van retino- of nefropathie- Lipiden - RR - Overgewicht/ondervoeding- Roken, alcohol- Alleenstaanden- > man- Ongunstige psycho-sociale context- Onstabiele diabetes- Futloos, ongeinteresseerd (afspraken)- Voorgeschiedenis van ulcus/amputatie (70%)

Page 24: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Externe risicofactoren

- Slecht schoeisel (85%)

- Vreemde voorwerpen

- Slechte nagelverzorging

- Warme kruiken, voetbaden

- Slechte hygiene, schimmel

- Bedlegerigheid/ immobilisatie

Page 25: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Preventie

1. goede diabetes regulatie - normoglycemie (100 = streefwaarde)

- HbA1c < 7% (3 mnd)

Page 26: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

preventie2. Educatie van risicogroep (25% minder amputaties)

- voethygiene: wassen, drogen, kousen, schoenen verluchten

- Inspectie: dagelijks, volledig, zelf of door derden

- Preventieve behandeling: eelt, nagels, huid, ! zelf podo

- Trauma vermijden: ! badkamer-chirurgie ! Blootvoets

! gebruik warmtebronnen

- Schoenen: soort, maat, passen, materiaal, zolen

Page 27: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling = multidisciplinair

1. Goede diabetes regeling2. Oorsprong van de wonde bepalen3. Wagner classificatie4. Infectie opsporen en behandelen5. Drukontlasting6. Lokale wondzorg7. Preventie van recidief

Diabetespatiënt met voetwonde = medische urgentie

Page 28: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling2. Oorsprong van de wonde bepalen- Neuropathie : monofilament + educatie

- Angiopathie : revascularisatie (bypass, dilatatie)

- Externe factoren: schoen, trauma, hygiene… oorzaak wegnemen

Page 29: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling3. Wagner classificatie (na reinigen, debrideren, observatie en

peilen)Graad 0:Intacte huid, geen wondeWel vervorming (Hamertenen, Ingezakte middenvoet, Overmatig eelt)

Graad 1:Oppervlakkig ulcus,beperkt tot huid

Page 30: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Graad 2:Letsel dieper en uitgebreid(nog) geen botcontactHoge kans op infectie ( bacteriologische staalname)

Graad 3:Aantasting diepere weefsels + botcontact Altijd geïnfecteerd

Page 31: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Graad 4:gangreen van één of meer tenen of een deel van de voorvoet

Graad 5:Gangreen van het grootste deel van de voet

Page 32: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling4. Infectie opsporen en behandelen- klinische tekens herkennen (RDCT)

- Wagner2: diepe wisser + antibiogram

- Peilen met knopsonde (botcontact= 90% osteomyelitis)

- RX (pas later+), MR-scan, botscan

- AB po of IV + bijsturing op basis van antibiogram (2-6 w)- Osteomyelitis: ev. chirurgisch: curettage/amputatie

AB tot 3 maanden

Page 33: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling

5. Drukontlasting (off-loading) - bedrust

- rolstoel, krukken- eelt ,vilt, siliconen

Page 34: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Drukontlasting

- verbandschoen ( pulman)- steunzolen, (semi)orthopedische schoenen

Page 35: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Drukontlasting

- total contact cast- diabetic walker (air-cast)

Page 36: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Drukontlasting

!geen genezing zonder drukontlasting!

Belang van therapietrouw ook binnenshuis

Page 37: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Behandeling6. Lokale wondzorg: observatie-instrumenten Zwart/geel/rood - schaal

TIME-concept (tijd ”)T(issue management) = verwijderen van necrose en

fibrineI(nflammation) = voorkomen van infectieM(oisture balance) = evenwicht in vochtbalansE(dge) =gezonde wondranden

Page 38: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

T = Debrideren van eelt/necrose/fibrineZo snel mogelijk verwijderen:- Chirurgisch- Mechanisch (in dunne laagjes)

- Verweken van necrose: Hydrogels (intraside, Flaminal, Nugel)

Hydrocolloid (Duoderm, Confeel)

- Absorberen van necrose: honing (Mesitran, Melladerm)

Dextraanmonomeren (Debrisan)

- ! Slechte vasculaire status → niet debrideren, droog houden

Page 39: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

I = Beheersen van kiemen- Bij infectie nooit occlusief verband (tpu vb: opsite)

- Reinigen met fysiologisch of ontsmettende zeep (Isobeth-

germicide)

- Ontsmet altijd met Iso-Bethadine Dermicum (povidon-Jodium)

- Lokale antibiotica is af te raden: !resistentie (Fucidine)

- Antiseptische gel en/of vetverband (Isobeth-gel/tulle)

- Zilververband: Ag (Aquacel Ag), honing

Page 40: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

M = evenwicht in vochtbalans- Vochtige wondomgeving bevordert de wondheling (blaar)- Vermijd uitdroging/maceratie- Hydrocolloid (Duoderm) + TPU (Opsite)

- Schuimverband (Tielle, Allevyn, Mepilex)

- Hydrogels + neutraal vetverband (Jelonet)

- Veel Exsudaat: Alginaten (Flaminal Forte, Seasorb, Algosteril), honing

Page 41: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Eigenschappen Samenstelling

1. Antimicrobieel Enzymen vernietigen de microbiële celwand

2. Niet cytotoxisch Enzymen hechten zich niet aan humane cellen

3. Hypoallergeen Bevat geen bewaarmiddel, geen colofonium, antiseptica of andere gekende allergenen

4. Vochtig milieu Gel formulering

5. Voortdurend debridement Alginaten elimineren pijnloos necrose en fibrine door directe absorptie in de gel

Flaminal® Hydro, Flaminal® Forte

Page 42: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Flaminal Hydro? Flaminal Forte?

3% alginaten 5.5% alginaten

Macrogol 300/1500 Macrogol 400

BeschermtVoorkomt infectie

ZuivertVoorkomt infectie

Granulerende wondenWeinig exsuderende

wonden

Fibrineuze wondenSterk exsuderende

wonden

of

Page 43: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

E = Gezonde wondranden- Bescherming van wondrand door:

- transparante barière film (Cavilon)

- Bescherming gezond weefsel (drukplaatsen)- tussen tenen- Non-Woven - Compressen

Page 44: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Andere

- Maden- Vac (neg druk)- Hyperbare O2 therapie- Shock wave therapie

Page 45: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Multidisciplinair team

Page 46: DE DIABETISCHE VOET Helin Dirk Diabeteseducator. DE DIABETISCHE VOET = verzamelnaam van voetafwijkingen en letsels tgv metabole stoornissen bij de diabetes

Wat hebben we geleerd?

1. Hoofdrolspelers in ontstaan:

GEVOEL ”,VASCULAIRE TOESTAND ”

2. Geen genezing zonder:

DRUK , INFECTIE ”

3. Behandeling:

MULTIDISCIPLINAIR


Top Related