Diagnoza uwarunkowań społeczno-gospodarczych Gminy Przeciszów
ResPublic Sp. z o.o.
Spis treściWprowadzenie..........................................................................................................................2
1. Informacje ogólne..............................................................................................................4
2. Sfera społeczna..................................................................................................................5
2.1. Demografia.................................................................................................................5
2.2. Oświata i opieka nad dziećmi (w tym edukacja przedszkolna, podstawowa, średnia,
zawodowa, wyższa).............................................................................................................10
2.3. Ochrona zdrowia......................................................................................................14
2.4. Pomoc społeczna i rozwiązywanie problemów społecznych....................................15
2.5. Aktywność obywatelska i społeczeństwo informacyjne...........................................27
2.6. Rynek pracy..............................................................................................................29
2.7. Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego.............................................................36
3. Sfera gospodarcza............................................................................................................39
4. Sfera środowiskowa.........................................................................................................43
5. Sfera przestrzenno-funkcjonalna.....................................................................................47
6. Sfera techniczna...............................................................................................................49
6.1. Sieć drogowa............................................................................................................49
6.2. Mieszkalnictwo.........................................................................................................51
6.3. Sieć gazowa..............................................................................................................53
6.4. Infrastruktura kubaturowa.......................................................................................54
6.5. Gospodarka odpadami.............................................................................................56
7. Podsumowanie................................................................................................................59
1
Wprowadzenie
Na potrzeby powstającego „Programu Rewitalizacji Gminy Przeciszów na lata 2016 - 2022
opracowana została diagnoza aktualnego stanu Gminy Przeciszów”. Stanowi ona pogłębiony
opis gminy, w tym warunków życia jej mieszkańców. Diagnoza została opracowana na
podstawie analizy danych zastanych (desk research). Głównymi źródłami danych były
dokumenty udostępnione przez jednostki administracji samorządowej (w tym dokumenty
strategiczne), a także dane statystyki publicznej (ze szczególnym uwzględnieniem zasobów
Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego).
Prezentowane dane są najczęściej aktualne na rok 2015. W wybranych przypadkach chcąc
pokazać zmianę poziomu danego wskaźnika w czasie (np. liczy mieszkańców) posłużono
się czasokresem 2011-2015.
Gmina Przeciszów składa się z trzech sołectw: Przeciszów, Piotrowice i Las, ale podział gminy
na trzy obszary z punktu widzenia wymogów diagnozny społeczno-gospodarczej mającej być
podstawą do opracowania programu rewitalizycyjnego byłby jednak dalece
niewystarczający. Wynika to z dwóch powiązanych ze sobą powodów. Pierwszy ma charakter
ściścle merytoryczny - istotą diagnozy jest możliwie precyzyjne wskazanie tych obszarów
gminy, gdzie występuje szczególne nasilenie zjawisk negatywnych. Dlatego też analiza
powinna być przeprowadzona w podziale na jak największą liczbę obszarów tak, aby
uwzględnić wewnętrzne zróżnicowanie danego terenu. Druga przyczyna związana jest z
wymogami „Ustawy o rewitalizacji” z 9 października 2015 roku. Ustawodawca precyzyjnie
wskazał, że obszar zdegradowany nie może obejmować więcej niż 20% powierzchni danej
gminy lub miasta. Oznacza to, że opracowując diagnozę należy wybrać taki podział
analizowanego obszaru by móc precyzyjnie wskazać obszary zdegradowane. W związku z
tym, na potrzeby prac nad opracowaniem niniejszego dokumentu zdecydowano się przyjąć
jako punkt wyjścia podział na 15 okręgów wyborczych (zgodnie z Informacją Wójta Gminy
Przeciszów z dnia 10 września 2015 roku).Tabela 1: Okręgi wyborcze w Gminie Przeciszów
Numer Granice okręgu wyborczego1 Sołectwo Las
2Sołectwo Przeciszów ,ulice: Jodłowa, Kręta, Łąkowa, Okrężna od nr 64 do końca, Podlesie numery nieparzyste od nr 73 do końca, numery parzyste od nr 62 do nr 78 i od nr 90 do końca, Przyrębska, Sosnowa, Sportowa, Stawowa, Świerkowa
3 Sołectwo Przeciszów, ulice: Borkowa, Irysowa, Narcyzowa, Okrężna od nr 1 do 62, Podlesie numery parzyste od nr 80 do nr 88, Różana , Tulipanowa
2
4Sołectwo Przeciszów, ulice: Długa numery nieparzyste od nr 1 do nr 33, Krakowska numery parzyste od nr 2 do nr 14, numery nieparzyste od nr 1 do nr 21, Krótka , Podlesie numery parzyste od nr 2 do nr 60, numery nieparzyste od nr 1 do nr 71, Strażacka, Wąska numery nieparzyste od nr 1 do nr 13
5 Sołectwo Przeciszów, ulice: Długa numery parzyste od nr 2 do nr 70, Kolejowa, Oświęcimska, Polna
6Sołectwo Przeciszów, ulice: Boconek, Jazowa, Krakowska numery parzyste od nr 16 do końca, numery nieparzyste od nr 23 do końca, Łowiczki Księże, Rzeczna, Stroma
7Sołectwo Przeciszów, ulice: Długa numery parzyste od nr 72 do nr 226, numery nieparzyste od nr 35 do nr 123, Stara Droga, Topolowa numery parzyste od nr 2 do nr 12, numery nieparzyste od nr 1 do nr 3
8Sołectwo Przeciszów , ulice: Cicha, Dębowa, Jesionowa, Szkolna numery parzyste od nr 2 do nr 70, numery nieparzyste od nr 1 do nr 95, Wąska numery parzyste od nr 4 do końca, numery nieparzyste od nr 15 do końca
9 Sołectwo Przeciszów, ulice: Długa numery parzyste od nr 234 do końca, numery nieparzyste od nr 125 do końca
10Sołectwo Przeciszów, ulice: Brzozowa, Graniczna, Kolonia, Łowiczki Pańskie, Nawsie, Szkolna numery parzyste od nr 72 do końca, numery nieparzyste od nr 103 do końca, Topolowa numery parzyste od nr 14 do końca, numery nieparzyste od nr 5 do końca
11 Sołectwo Piotrowice, ulice: Akacjowa, Andrychowska numery parzyste od nr 2 do nr 90, numery nieparzyste od nr 1 do nr 81, Graniczna, Żródlana
12 Sołectwo Piotrowice ,ulice: Kościelna, Andrychowska numery parzyste od nr 92 do nr 230, numery nieparzyste od nr 83 do nr 227
13 Sołectwo Piotrowice ,ulice: Bukowiecka, Głębowicka, Lipowa, Węglarzówka, Wrzosowa
14Sołectwo Piotrowice, ulice: Andrychowska numery parzyste od nr 232 do końca, numery nieparzyste od nr 229 do końca, Jaśminowa, Kasztanowa numery parzyste od nr 2 do nr 68, numery nieparzyste od nr 1 do nr 23
15 Sołectwo Piotrowice, ulice : Kasztanowa numery parzyste od nr 70 do końca, numery nieparzyste od nr 25 do końca, Modrzewiowa, Pagórkowa
Źródło: Informacja Wójta Gminy Przeciszów z dnia 10 września 2015 roku
3
1. Informacje ogólne
Przeciszów jest gminą wiejską położoną w województwie małopolskim, w powiecie
oświęcimskim. Gmina położona jest w zachodniej części województwa, na terenie Kotliny
Oświęcimskiej na wysokości ok. 280 – 300 m n.p.m. Od zachodu graniczy z gminą Zator, od
wschodu i południa z gminami Osiek, Polanka Wielka i Oświęcim. Północną granicę gminy
stanowi koryto Wisły i gmina Babice w powiecie chrzanowskim. Siedzibą gminy jest wieś
Przeciszów.
W obrębie gminy znajduje się 3 sołectwa (Las, Piotrowice, Przeciszów), a także dwie wsie
nie posiadające sołectw: Podlesie i Przyrąb. Gmina ma powierzchnię 35 km, przy czym
zdecydowana większość tego obszaru to użytki rolne. Można więc stwierdzić, że krajobrazie
gospodarczym gminy dominuje funckja rolnicza.
W Przeciszowie nie działają duże zakłady produkcyjne. Oferta turystyczna na terenie gminy
nie jest bardzo rozbudowana, jednak warto odnotować istnienie Parku Nordic Walking
z blisko 30 km ścieżek do nordic walkingu powstałego w wyniku przystąpienia
Stowarzyszenia Doliny Karpia do konkursu ofert „Małopolska Gościnna”. Także tereny
bezpośrednio nadwiślańskie mogą być promowane jako interesujący punkt wycieczek ze
względu na fakt, że są ostoją ptactwa wodnego.
4
2. Sfera społeczna
2.1.Demografia
W 2015 roku gminę Przeciszów zamieszkiwało 6733 osób. Gęstość zaludnienia wyniosła
190 osób na km2 i była nieco niższa niż ta w powiecie oświęcimskim i w całym województwie
małopolskim. Porównując gminę do innych gmin wiejskich w powiecie można zauważyć,
że plasuje się ona pomiędzy terenami o niższej gęstości zaludnienia (gmina Polanka Wielka),
a obszarami gdzie na 1 km2 przypada przeciętnie więcej mieszkańców (gmina wiejska
Oświęcim i Osiek). Poziom tego wskaźnika pozostaje na stabilnym poziomie zarówno
w odniesieniu do całego kraju jak też województwa, powiatu i pozostałych gmin wiejskich
na tym terenie.Tabela 2: Gęstość zaludnienia w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle innych gmin powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015 Dynamika (2011=100%)
Polska 123,0 123,0 123,0 123,0 122,9 99,9%województwo małopolskie 220,0 221,0 221,0 222,0 222,1 101,0%Powiat oświęcimski 382,0 382,0 382,0 382,0 382,0 100,0%Gmina Osiek 198,0 198,0 199,0 199,0 200,7 101,3%Gmina Oświęcim 236,0 237,0 239,0 241,0 242,2 102,6%Gmina Polanka Wielka 178,0 178,0 179,0 179,0 179,0 100,6%Gmina Przeciszów 190,0 191,0 191,0 190,0 189,9 99,9%
Źródło: BDL GUS
Współczynnik feminizacji w gminie w roku 2015 wyniósł 104 i nie zmieniał się istotnie
na przestrzeni 5 lat ujętych w analizie. Oznacza to, że w populacji gminy na 100 mężczyzn
przypadają 104 kobiety. Wskaźnik ten w gminie Przeciszów jest na zbliżonym poziomie
do innych gmin powiatu.
Tabela 3: Wskaźnik feminizacji gminy Przeciszów w latach 2011-2015 na tle innych gmin powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Polska 107 107 107 107 107województwo małopolskie 106 106 106 106 106Powiat oświęcimski 105 106 106 106 106Gmina Osiek 102 102 102 102 102Gmina Oświęcim 104 103 104 104 104Gmina Polanka Wielka 102 102 103 103 103Gmina Przeciszów 103 103 104 103 104
Źródło: BDL GUS
5
Gmina składa się z trzech sołectw, spośród których najwięcej osób zamieszkuje sołectwo
Przeciszów. W roku 2015 było to 3926 mieszkańców a więc prawie 2/3 mieszkańców.
Tabela 4: Liczba mieszkańców w sołectwach w 2015 roku
Sołectwo Liczba mieszkańców % mieszkańcówPrzeciszów 3926 58,0%Piotrowice 2309 34,1%Las 538 7,9%Suma 6773 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Przeciszów
Ze względu na fakt, że w obrębie każdego z trzech sołectw występuje duże zróżnicowanie
badanych zjawisk zdecydowano się przyjąć podział gminy na okręgi wyborcze. Umożliwia
to precyzyjniejsze wyznaczenie obszarów szczególnie podatnych na występowanie
negatywnych zjawisk i tym samym wyznaczenie obszarów rewitalizacji. Okręgi wyborcze
są do siebie zbliżone pod względem liczby ludności. W największym z nich zamieszkuje
538 osób, w najmniejszym 423 osoby.
Tabela 5: Liczba mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu Liczba mieszkańców % mieszkańców1 538 7,9%2 434 6,4%3 438 6,5%4 442 6,5%5 423 6,2%6 443 6,5%7 440 6,5%8 432 6,4%9 433 6,4%10 441 6,5%11 448 6,6%12 463 6,8%13 459 6,8%14 509 7,5%15 430 6,3%Suma 6773 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Przeciszów
Liczba ludności w gminie Przeciszów pozostaje na względnie stały poziomie. Porównując
rok 2011 i 2015 można odnotować spadek na poziomie zaledwie 0,08%.
Tabela 6: Liczba ludności gminy Przeciszów w latach 2011-2015 na tle innych gmin powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 38 538 38 533 38 495 38 478 38 437 99,74%
6
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)447 299 659 602 239
województwo małopolskie
3 346 796
3 354 077
3 360 581
3 368 336
3 372 618 100,77%
Powiat oświęcimski 155 082 155 040 155 040 154 977 154 819 99,83%Gmina Osiek 8 073 8 064 8 099 8 129 8 179 101,31%Gmina Oświęcim 17 637 17 750 17 874 18 044 18 126 102,77%Gmina Polanka Wielka 4 257 4 248 4 268 4 269 4 276 100,45%Gmina Przeciszów 6 745 6 776 6 757 6 734 6 733 99,82%
Źródło: BDL GUS
W gminie Przeciszów w roku 2015 przyrost naturalny wyniósł 0. Co istotne w poprzednich
latach wskaźnik ten wzrastał (od -2,2 w roku 2011 do 0,4 w roku 2014).
Tabela 7: Przyrost naturalny w gminie Przeciszów w latach 2011-2015
Wartość 2011 2012 2013 2014 2015Urodzenia żywe na 1000 ludności 10,1 10,6 9,9 9,3 10,1Zgony na 1000 ludności 12,29 11,54 10,36 8,87 10,12Przyrost naturalny na 1000 ludności -2,2 -0,9 -0,4 0,4 0
Źródło: BDL GUS
Pod względem przyrostu naturalnego gmina Przeciszów negatywnie wyróżnia się na tle
innych gmin wiejskich powiatu, w których odnotowano dodani przyrost.
Tabela 8: Przyrost naturalny - gmina Przeciszów w latach 2011-2015 na tle innych gmin powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Polska 0,3 0,0 -0,5 0,0 -0,7województwo małopolskie 1,7 1,4 1,2 1,4 1,0Powiat oświęcimski 0,3 -0,8 0,1 -0,2 -0,7Gmina Osiek 3,2 0,0 2,5 2,3 2,1Gmina Oświęcim 0,2 0,3 1,0 0,8 1,8Gmina Polanka Wielka 0,0 -1,2 4,9 3,3 3,1Gmina Przeciszów -2,2 -0,9 -0,4 0,4 0,0
Źródło: BDL GUS
Negatywnym prognostykiem dotyczącym zmian poziomu przyrostu naturalnego jest fakt,
że w gminie spada liczba zawieranych małżeństw. Choć w roku 2015 w gminie zawarto
aż 6,1 małżeństw na 1000 mieszkańców, to w latach wcześniejszych wskaźnik ten był niższy
i porównywanymi z poziomami dla całego kraju.Tabela 9: Liczba zawieranych małżeństw na 1000 mieszkańców gminy Przeciszów w latach 2011-2015 na tle województwa i kraju
7
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015 Dynamika (2011=100%)
Polska 5,4 5,3 4,7 4,9 4,9 90,7%województwo małopolskie 5,5 5,4 4,9 5,2 5,2 94,5%Gmina Przeciszów 6,8 5,3 4,0 4,7 6,1 89,6%
Źródło: BDL GUS
Wykres 1. Liczba nowo zawieranych małżeństw w gminie Przeciszów (na 1000 mieszkańców)
2011 2012 2013 2014 20150.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
6.8
5.3
4.04.7
6.1
Źródło: BDL GUS
Niepokojące jest także ujemne saldo migracji, które wskazuje, że liczba osób wyjeżdżających
z gminy jest większa od liczby osób, które decydują się do niej przeprowadzić. Należy
tu zauważyć, że saldo migracji dla powiatu wprawdzie również jest ujemne, ale jego wartość
jest wyraźnie niższa.
Tabela 10: Saldo migracji w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Polska -0,1 -0,2 -0,5 -0,4województwo małopolskie 1,3 1,1 0,8 0,9Powiat oświęcimski -0,5 -0,3 -0,6 -0,8Gmina Przeciszów -2,4 2,5 -0,3 -2,4
Źródło: BDL GUS
Analizując dane odnoszące się do wieku ludności można zwrócić uwagę na wzrost udziału
w populacji gminy osób w wieku poprodukcyjnym. Świadcz to o procesie starzenia się
ludności mającym wpływ na politykę społeczną a także rynek pracy.Tabela 11: Udział poszczególnych grup ludności w populacji gminy Przeciszów w latach 2011-2015
Rok % mieszkańców % mieszkańców % mieszkańców
8
w wieku przedprodukcyjn
ymw wieku
produkcyjnymw wieku
poprodukcyjnym2011 19,5% 63,0% 17,4%2012 19,2% 62,9% 17,8%2013 19,2% 62,7% 18,1%2014 18,9% 62,5% 18,7%2015 18,8% 62,3% 18,9%
Źródło: BDL GUS
Wykres 2: Udział w populacji gminy Przeciszów osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym (2015 r.)
2011
2012
2013
2014
2015
19.5%
19.2%
19.2%
18.9%
18.8%
63.0%
62.9%
62.7%
62.5%
62.3%
17.4%
17.8%
18.1%
18.7%
18.9%
w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym
Źródło: BDL GUS
Ten negatywny trend można także zobrazować Wskaźnikiem Obciążenia Demograficznego
mówiącego jaka liczba osób w wieku nieprodukcyjnym (zarówno przed jak i po okresie
aktywności zawodowej) przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym. W 2015 roku wyniósł
on w gminie Przeciszów 60,5 i był nieco wyższy od średniej krajowej. Można tutaj zauważyć,
że obciążenie demograficzne w gminie przez cały analizowany okres było wyższe niż średnia
ogólnopolska (aczkolwiek różnica pomiędzy nimi maleje).
9
Wykres 3: Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Przeciszów i w skali całego kraju
2011 2012 2013 2014 201553.0
54.0
55.0
56.0
57.0
58.0
59.0
60.0
61.0
58.6 58.959.6
60.1
60.5
55.856.6
57.6
58.8
60.1
Gmina Przeciszów Polska
Źródło: BDL GUS
Trendy te należy ocenić negatywnie. O ile obciążenie związane z wypłacaniem świadczeń
emerytalnych nie dotyka bezpośrednio budżetu gminy, to stopniowo zmniejszająca się liczba
osób w wieku produkcyjnym może być czynnikiem zniechęcającym potencjalnych
inwestorów. Co więcej, starzenie się populacji skutkuje koniecznością opracowania
odpowiedniej polityki senioralnej.
Zestawiając podstawowe dane demograficzne wpływające na rynek pracy należy jednak
uznać, że gmina Przeciszów nie odbiega znacząco od innych gmin wiejskich powiatu,
w szczególności w zakresie udziału osób w wieku przedprodukcyjnym w populacji.
Tabela 12: Udział w populacji osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym - gmina Przeciszów na tle innych gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
JednostkaWiek
przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny
Polska 18,0% 62,4% 19,6%województwo małopolskie 18,9% 62,4% 18,6%Powiat oświęcimski 17,6% 62,3% 20,0%Gmina Osiek 20,0% 63,3% 16,7%Gmina Oświęcim 18,8% 63,4% 17,8%Gmina Polanka Wielka 19,5% 63,6% 17,0%Gmina Przeciszów 18,8% 62,3% 18,9%
Źródło: BDL GUS
10
2.2.Oświata i opieka nad dziećmi (w tym edukacja przedszkolna, podstawowa, średnia, zawodowa, wyższa)
Na terenie gminy Przeciszów działają trzy przedszkola samorządowe. W 2014 roku
dysponowały one łącznie 230 miejscami, co w pełni zaspokajało potrzeby mieszkańców
gminy (a nawet je przekraczało).Tabela 13: Liczba miejsc i liczba dzieci w latach (dzieci bez specjalnych potrzeb edukacyjnych) w gminie Przeciszów w latach 2011-2014
Wartość 2011 2012 2013 2014Liczba miejsc 193 209 232 230Liczba dzieci 187 211 238 210
Źródło: BDL GUS
Na terenie gminy funkcjonuję trzy zespoły podstawowo-gimnazjalne:
Zespół Szkół Podstawowo-gimnazjalnych w Przeciszowie: Szkoła Podstawowa
im. Ignacego Fika i Gimnazjum Nr 1
Zespół Szkół Podstawowo-gimnazjalnych w Przeciszowie-Podlesiu: Szkoła
Podstawowa im. Jana Pawła II i Gimnazjum Nr 3
Zespół Szkół Podstawowo-gimnazjalnych w Piotrowicach: Szkoła Podstawowa
i Gimnazjum Nr 2
W szkołach podstawowych w roku 2014 w 21 oddziałach naukę pobierało 404 uczniów.
Przeciętnie na jeden oddział w szkole podstawowej przypadło 19 uczniów.Tabela 14: Średnia liczba uczniów w jednym oddziale szkoły podstawowej w roku 2014 (dzieci bez specjalnych potrzeb edukacyjnych)
Jednostka Średnia liczba uczniów w oddzialePolska 19województwo małopolskie 18Powiat oświęcimski 19Gmina Osiek 19Gmina Oświęcim 18Gmina Polanka Wielka 20Gmina Przeciszów 19
Źródło: BDL GUS
W 2014 roku w gimnazjach na terenie gminy w 10 oddziałach uczyło się w sumie 189
uczniów. Przeciętna liczba uczniów przypadających na oddział była najniższa spośród gmin
wiejskich w powiecie, była także wyraźnie niższa niż ta sama miara dla województwa i kraju.Tabela 15: Średnia liczba uczniów w jednym oddziale szkoły gimnazjalnej w roku 2014 (dzieci bez specjalnych potrzeb edukacyjnych)
Region Średnia liczba uczniów w oddzialePolska 22
11
Region Średnia liczba uczniów w oddzialewojewództwo małopolskie 22Powiat oświęcimski 21Gmina Osiek 20Gmina Oświęcim 22Gmina Polanka Wielka 20Gmina Przeciszów 19
Źródło: BDL GUS
Sposobem oceny poziomu edukacji w gminie jest Edukacyjna Wartość Dodana. Metoda
ta została opracowana przez Instytut Badań Edukacyjnych i pozwala ocenić wkład szkoły
w wyniki nauczania (w oparciu o egzaminy końcowe). W przypadku gimnazjów są to wyniki
egzaminu po IV klasie szkoły podstawowej oraz egzaminu gimnazjalnego. Wykres zależności
pomiędzy nimi, opracowany dla uczniów danej szkoły pozwala na ewaluację oświaty.
Zarówno wyniki egzaminu gimnazjalnego jak i wartość EWD są przedstawiane na
znormalizowaniej i wystandaryzowanej skali, co uławia interpretację.
Znajdujące się na wykresie elipsy wskazują na położenie szkoły jeśli chodzi o wynik egzaminy
oraz wartość EWD. Można tutaj wyróżnić:
Szkoły neutralne - średni w skali kraju poziom wyników egzaminacyjnych i przeciętna
efektywność.
Szkoły sukcesu - wysokie wyniki egzaminacyjne i wysoka efektywności nauczania.
Szkoły wspierające - niskie wyniki egzaminacyjne, ale wysoka efektywność
Szkoły wymagające pomocy - niskie wyniki egzaminacyjne i niska efektywność
nauczania.
Szkoły niewykorzystanych możliwości - wysokie wyniki egzaminacyjne oraz niska
efektywność nauczania.
Analiza danych dotyczących szkół w gminie Przeciszów pokazuje, że wszystko trzy gimnazja
mogą być uznane za neutralne zarówno jeśli chodzi o przedmioty humanistyczne
jak i matematyczno-przyrodnicze.
Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że w zakresie części humanistycznej Gimnazjum
nr 3 charakteryzuje się zarówno najlepszymi wynikami egzaminu jak i najwyższą wartością
EWD. Uczniowie gimnazjum nr 1 osiągnęli najniższe wyniki, zaś w gimnazjum nr 2 najniższa
była wartość EWD.
Jeśli chodzi o egzamin matematyczno-przyrodniczy to najwyższe wyniki osiągnięte zostały
w gimnazjum nr 2, najniższe zaś – gimnazjum nr 3. Gimnazjum nr 2 osiągnęło również
12
najwyższą edukacyjną wartość dodaną. W gimnazjum nr 1 wartość EWD była natomiast
najniższa.
Wykres 4: Edukacyjna wartość dodana gimnazjów w gminie Przeciszów - egzamin egimnazjalny, część humanistyczna (wskażnik dla lat 2013-2015)
Zespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 1 w PrzeciszowieZespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 2 w PiotrowicachZespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 3 w Przeciszowie-Podlesiu
Źródło: http://ewd.edu.pl
13
Wykres 5: Edukacyjna wartość dodana gimnazjów w gminie Przeciszów - egzamin gimnazjalny, część matematyczno-przyrodnicza (wskaźnik dla lat 2013-2015)
Zespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 1 w PrzeciszowieZespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 2 w PiotrowicachZespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych – Gimnazjum nr 3 w Przeciszowie-Podlesiu
Źródło: http://ewd.edu.pl
2.3.Ochrona zdrowia
W 2014 roku w gminie Przeciszów funkcjonowały w przeliczeniu 3 przychodnie na 10000
mieszkańców. Poziom ten nie zmienił się istotnie w ciągu 4 lat objętych analizą.Tabela 16: Liczba przychodni na 10000 mieszkańców w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Polska 5,0 5,0 5,1 5,2 104,9%województwo małopolskie 4,8 4,9 5,1 5,2 106,9%Powiat oświęcimski 3,5 3,7 3,5 3,5 101,9%Gmina Osiek 2,5 2,5 2,5 2,5 99,3%
14
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Gmina Oświęcim 1,7 1,7 2,2 1,1 65,2%Gmina Polanka Wielka 2,3 2,4 2,3 2,3 99,7%Gmina Przeciszów 3,0 3,0 3,0 3,0 100,2%
Źródło: BDL GUS
Liczba udzielonych porad na 1000 mieszkańców była w poszczególnych latach niższa
od średniej powiatowej, wojewódzkiej i krajowej. Warto również zauważyć,
że w przeciwieństwie do jednostek referencyjnych (poza gminą Oświęcim), w gminie
Przeciszów wartość ta zmniejszyła się.Tabela 17: Liczba udzielonych porad na 1000 mieszkańców w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=10
0%)Polska 4072,7 4005,1 4103,6 4151,2 4294,4 105,4%województwo małopolskie 3884,4 3748,1 3865,6 3865,6 3954,8 101,8%Powiat oświęcimski 4308,0 4132,6 4186,3 4045,1 4320,6 100,3%Gmina Osiek 3715,2 3556,4 3209,4 3106,8 3999,8 107,7%Gmina Oświęcim 911,4 829,6 960,1 612,2 579,4 63,6%Gmina Polanka Wielka 4244,3 4092,3 3952,7 4223,9 4355,5 102,6%Gmina Przeciszów 3154,3 2990,4 2961,7 3043,8 3103,1 98,4%
Źródło: BDL GUS
2.4.Pomoc społeczna i rozwiązywanie problemów społecznych
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach mających na celu zaspokojenie
niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności
człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest podejmowanie działań zmierzających do
życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Zadania w
zakresie pomocy społecznej i rozwiązywania problemów społecznych świadczone są na
terenie gminy głównie przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przeciszowie.
Ośrodek odpowiada także za realizację programu 500+. Do tej pory przyznano 449 świadczeń
z tytułu tego programu, proporcjonalnie najwięcej w stosunku do liczy mieszkańców
w sołectwie Las.Tabela 18: Liczba świadczeń w ramach programu 500+ na 100 mieszkańców w sołectwach
SołectwoLiczba świadczeń w ramach programu
500+
Liczba świadczeń w ramach programu 500+
na 100 mieszkańców
15
Piotrowice 253 0,11Przeciszów 127 0,03Las 69 0,13Cała gmina 449 0,07
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Warto odnotować, że prócz działań stałych Ośrodek Pomocy Społecznej w Przeciszowie
realizuje także projekt: „Czas na aktywność. Program aktywizacji społecznej i zawodowej
w gminie Przeciszów”.
Przy Ośrodku Pomocy Społecznej funkcjonuje także świetlica profilaktyczno- wychowawcza,
do której mogą uczęszczać dzieci w wieku od 6 do 13 lat. Świetlica proponuje dzieciom
twórcze spędzanie czasu, m.in. podczas zajęć i gier edukacyjnych czy wycieczek
krajoznawczych. W świetlicy dzieci mogą także uzyskać pomoc przy odrabianiu zajęć
domowych i w nauce.
Ważnym aktorem pomocy społecznej w gminie jest także Stowarzyszenie „Nasz Jeden Świat”
prowadzące ośrodek wsparcia dla osób w podeszłym wieku i młodzieży. Stowarzyszenie
to prowadzi m.in. zajęcia aktywizujące odbywające się w Gminnej Bibliotece Publicznej
w Przeciszowie.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: ubóstwa,
sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby,
przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności
w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego,
zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, braku umiejętności w przystosowaniu
do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze, trudności w
integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po
zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji
kryzysowej. klęski żywiołowej lub ekologicznej. W całej gminie Przeciszów w 2015 roku
przyznano łącznie 768 świadczeń pomocy społecznej. Najwięcej z nich przyznano w sołectwie
Przeciszów (458 co oznacza 0,12 świadczeń na 100 mieszkańców).Tabela 19: Liczba przyznanych świadczeń społecznych na 100 mieszkańców w sołectwach
Sołectwo Liczba mieszkańców
Liczba przyznanych świadczeń
społecznych
Liczba przyznanych świadczeń
społecznych na 100 mieszkańców
Piotrowice 2310 260 0,11Przeciszów 3928 459 0,12
16
Las 535 49 0,09Cała gmina 6773 768 0,11
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Warto jednak zauważyć, że największą łączną sumę świadczeń w przeliczeniu
na 100 mieszkańców przyznano w sołectwie Las.Tabela 20: Wysokość świadczeń społecznych w PLN na 100 mieszkańców w sołectwach
Sołectwo Liczba mieszkańców
Wysokość świadczeń
społecznych w PLN
Wysokość świadczeń
społecznych w PLN na 100
mieszkańcówPiotrowice 2310 30696,77 13,29Przeciszów 3928 62318 15,87Las 535 9669 18,07Cała gmina 6773 102683,77 15,16
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Analiza przyznanych świadczeń w podziale na okręgi wyborcze pokazuje, że ich liczba
(zarówno bezwzględna jak i przeliczona na 100 mieszkańców) jest najwyższa w okręgu nr 4. Tabela 21: Liczba przyznanych świadczeń społecznych na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu Liczba przyznanych świadczeń społecznych
Liczba przyznanych świadczeń społecznych na
100 mieszkańców1 47 8,742 77 17,743 67 15,304 89,5 20,255 43,5 10,286 36,5 8,247 49 11,148 23,5 5,449 38,5 8,8910 38,5 8,7311 65 14,5112 56 12,1013 41 8,9314 54,5 10,7115 50,5 11,74Cała gmina 777 67,73
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
17
Rysunek 1: Liczba przyznanych świadczeń społecznych na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych (2015 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Najczęstszym powodem przyznawania pomocy społecznej w gminie jest ubóstwo. Z tego
tytułu przyznano w ciągu roku aż 250 świadczeń. Kolejnym najczęstszym powodem było
bezrobocie. Kolejne powody podawana już znacznie rzadziej, choć w skali gminy to wciąż
liczby zauważalne.Tabela 22: Powody przyznania pomocy społecznej w Gminie Przeciszów w 2015 roku
Powód przyznania pomocy społecznej LiczbaUbóstwo 250Bezrobocie 228Długotrwała lub ciężka choroba 94Rodziny wielodzietne 59Niepełnosprawność 57
18
Rodziny niepełne 36Potrzeba ochrony macierzyństwa 33Alkoholizm 13Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego 4Zdarzenie losowe 3Suma 777
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
W stosunku do liczby mieszkańców najwięcej osób uzyskało pomoc z powodu ubóstwa
w okręgu numer 4.Tabela 23: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa1
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w przeliczeniu na 100
mieszkańców1 14,00 2,602 22,33 5,153 19,33 4,414 25,58 5,795 15,75 3,726 8,00 1,817 16,75 3,818 8,50 1,979 14,75 3,4110 13,00 2,9511 21,00 4,6912 18,00 3,8913 18,00 3,9214 16,50 3,2415 18,50 4,30Cała gmina
250,00 3,69
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
1 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
19
Rysunek 2: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych (2015 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Z powodu bezrobocia (często będącego przyczyną ubóstwa) przyznano świadczenia 228
osobom. Uzyskało je 7,64 osoby na 100 mieszkańców okręgu numer 4.Tabela 24: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia2
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100
mieszkańców1 6,00 1,122 26,00 5,993 24,00 5,484 33,75 7,64
2 Ibidem
20
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100
mieszkańców5 12,75 3,016 12,50 2,827 14,75 3,358 10,00 2,319 11,75 2,7110 11,50 2,6111 17,33 3,8712 14,33 3,1013 9,00 1,9614 13,83 2,7215 10,50 2,44Cała gmina
228,00 3,37
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Rysunek 3: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych (2015 r.)
21
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa
domowego była powodem przyznania pomocy 95 razy. Z tego powodu w stosunku do liczby
mieszkańców najczęściej wspierano osoby mieszkające w okręgu numer 11.Tabela 25: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu
bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa
domowego3
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezradności w
sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu
gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców
1 10,00 1,862 7,83 1,803 6,83 1,564 9,83 2,225 4,00 0,956 4,00 0,907 6,00 1,368 1,50 0,359 4,00 0,9210 6,00 1,3611 10,00 2,2312 7,00 1,5113 3,00 0,6514 8,00 1,5715 7,00 1,63Cała gmina
95,00 1,40
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
3 Ibidem
22
Rysunek 4: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego (2015 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Alkoholizm był powodem przyznania pomocy 13 razy. W stosunku do liczby mieszkańców
z tego powodu przyznano pomoc w okręgu numer 4.Tabela 26: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu alkoholizmu w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z
powodu alkoholizmu4
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu alkoholizmu w przeliczeniu na 100
mieszkańców1 2,00 0,372 0,67 0,153 0,67 0,15
4 Ibidem
23
Numer okręgu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z
powodu alkoholizmu
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu alkoholizmu w przeliczeniu na 100
mieszkańców4 2,17 0,495 1,50 0,356 2,00 0,457 0,50 0,118 0,00 0,009 0,50 0,1210 0,00 0,0011 0,33 0,0712 0,33 0,0713 1,00 0,2214 0,33 0,0715 1,00 0,23Cała gmina
13,00 0,19
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Rysunek 5: Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu alkoholizmu w przeliczeniu na 100 mieszkańców okręgu wyborczego (2015 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
24
Instytucją działającą w obrębie szerokorozumianej pomocy społecznej jest także Zespół
Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Zespół odpowiada
m.in. za zakładanie Niebieskim Kart i udzielanie rodzinom je posiadającym pomocy. W 2015
roku w gminie założonych było 14 Niebieskich Kart, z czego 7 na terenie sołectwa Piotrowice.Tabela 27: Niebieskie Karty na 100 mieszkańców w sołectwach
Sołectwo Niebieskie karty Niebieskie Karty na 100 mieszkańców
Przeciszów 6 0,153Piotrowice 7 0,303Las 1 0,186Cała gmina 14 0,207
Źródło: Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
Gmina Przeciszów jest względnie bezpiecznym regionem. W 2015 roku ujawniono na jej
terenie 28 przestępstw. Choć każde przestępstwo istotnie godzi w ład i porządek publiczny, a
także negatywnie wpływa na poczucie bezpieczeństwa, to warto zauważyć, że w 2015 roku
nie ujawniono na terenie gminy przestępstw najcięższych takich jak zabójstwa, czy gwałty.
Tabela 28: Liczba i rodzaj przestępstw ujawnionych na terenie Gminy Przeciszów w 2015 roku
Rodzaj przestępstwa
Liczba przestępstw ujawnionych
(jednocześnie l. wszczętych
postępowań)Przestępstwa kryminalne 9Przestępstwa gospodarcze 6Kradzież z włamaniem 4Przestępstwa drogowe 3Uszczerbek na zdrowiu 2Kradzież cudzej rzeczy (w tym także kradzież samochodu) 2Udział w bójce lub pobiciu 1Przestępstwa rozbójnicze (rozboje, kradzieże rozbójnicze i wymuszenia rozbójnicze) 1
Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu
Największą liczbę przestępstw (zarówno biorąc pod uwagę ich liczbę jak też ilość w stosunku
do liczby mieszkańców) ujawniono na terenie okręgu numer 5.
Tabela 29: Liczba przestępstw ujawnionych w 2015 r. w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba ujawnionych przestępstw
Liczba ujawnionych przestępstw na 100 mieszkańców
25
nr 1 1,00 0,19nr 2 1,17 0,27nr 3 2,17 0,49nr 4 1,17 0,26nr 5 4,50 1,06nr 6 0,00 0,00nr 7 0,50 0,11nr 8 3,50 0,81nr 9 0,50 0,12nr 10 2,50 0,57nr 11 2,20 0,49nr 12 2,20 0,48nr 13 2,20 0,48nr 14 2,20 0,43nr 15 2,20 0,51Cała gmina
28 0,41
Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu
2.5.Aktywność obywatelska i społeczeństwo informacyjne
Na terenie gminy jest aktywnych 5 organizacji pozarządowych:
Towarzystwo Turystyki Rowerowej „Cyklista”: organizacja realizuje działania związane
z turystyką rowerową oraz innymi formami aktywnego wypoczynku i zdrowego stylu
życia, działalnością oświatową i propagandową na rzecz ochrony środowiska
naturalnego (w tym budowy ścieżek rowerowych) oraz promocją rozwoju Regionu
Doliny Karpia5.
Stowarzyszenie Nasz Jeden Świat: głównym celem Stowarzyszenia jest wspieranie
rodzin i osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz poprawa jakości życia
tych osób, m.in. poprzez organizowanie zajęć edukacyjnych oraz rekreacyjnych
dla dzieci i młodzieży, czy działalność na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej
różnych grup mieszkańców6.
Ludowy Klub Sportowy „Przeciszovia”: to piłkarski klub sportowy prowadzący
w zależności od sezonu nawet cztery drużyny (Pierwszą Drużynę Seniorów, Juniorów
Starszych U18, Młodzików Starszych U13 i Młodzików Młodszych U12). Sam klub
sportowy ma wieloletnią historię sięgającą 1946 roku7.
5 Źródło: Statut Towarzystwa Turystyki Rowerowej „Cyklista”6 Źródło: http://gopsprzeciszow.pl/?page_id=3627 Źródło: http://przeciszovia.futbolowo.pl/ i http://lksprzeciszovia.futbolowo.pl/
26
Stowarzyszenie Górników, Emerytów i Rencistów Górniczych „Gwarek” w Gminie
Przeciszów: to założone w 2013 roku Stowarzyszenie zajmujące się wspieraniem
seniorów i wspieraniem ich w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych8.
Ochotnicza Straż Pożarna w Przeciszowie: to jednostka Ochotniczej Straży, której
historia sięga roku 1911. Obecnie jednostka liczy 46 strażaków ochotników, 2
członków honorowych i 2 wspierających. Należy także pamiętać o trzech sekcjach
drużyny młodzieżowej: dwóch męskich i jednej żeńskiej. Poza swoją działalnością
ratowniczo-gaśniczą OPS uczestniczy także w wielu uroczystościach państwowych i
kościelnych9.
Pomimo niewielkiej liczby podmiotów trzeciego sektora, w 2015 roku rozpoczęto prace
nad „Programem współpracy gminy Przeciszów z organizacjami pozarządowymi na rok
2016”. Określając główne założenia przyszłego planu położono szczególny nacisk na rozwój
trzeciego sektora w obszarach:
pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej
oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
działalności charytatywnej,
ochrony i promocji zdrowia,
działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,
kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu,
turystyki i krajoznawstwa,
przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym,
edukacji, oświaty i wychowania.
Zwraca uwagę fakt, że obszary te w znacznym stopniu pokrywają się z zakresem zadań
własnych gminy. Zasadnym więc staje się pytanie, czy plan współpracy ma być dokumentem
określającym zasady wsparcia rozwoju realnego oddolnego ruchu obywatelskiego, czy też
stanowić fundament pozyskiwania zewnętrznego wsparcia finansowego przez instytucje
trzeciego sektora zakładane przez władze samorządowe lub instytucje zależne.
2.6.Rynek pracy
8 Źródło: http://bazy.ngo.pl/9 Źródło: http://www.osp.com.pl/
27
W 2015 roku stopa bezrobocia10 rejestrowanego na terenie powiatu oświęcimskiego
wynosiła 9,5% a więc nie odstawała znacząco od poziomów tego wskaźnika dla
województwa i kraju.Tabela 30: Stopa bezrobocia rejestrowanego na terenie powiatu oświęcimskiego w latach 2011-2015 na tle województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 12,5% 13,4% 13,4% 11,4% 9,8% 78,4%województwo małopolskie 10,5% 11,4% 11,5% 9,7% 8,4% 80,0%Powiat oświęcimski 12,6% 13,7% 13,9% 11,4% 9,5% 75,4%
Źródło: BDL GUS
W tym samym roku na terenie samej gminy Przeciszów było zarejestrowanych
199 bezrobotnych - 89 mężczyzn i 110 kobiet. Na przestrzeni analizowanego okresu spadła
liczba bezrobotnych obojga płci, jednak siła tej tendencji była wyższa w przypadku kobiet.Tabela 31: Liczba zarejestrowanych bezrobotnych kobiet i mężczyzn w gminie Przeciszów w latach 2011-2015
Płeć 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Mężczyźni 105 125 136 93 89 84,76%Kobiety 187 188 158 132 110 58,82%Ogółem 292 313 294 225 199 68,15%
Źródło: BDL GUS
Warto zauważyć, że mimo ciągłego spadku liczby zarejestrowanych osób bezrobotnych wciąż
utrzymuje się znaczą dysproporcja między kobietami i mężczyznami.Wykres 6: Udział kobiet i mężczyzn z liczbie zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Przeciszów
2011 2012 2013 2014 20150%
10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
36% 40% 46% 41% 45%
64% 60% 54% 59% 55%
Mężczyźni Kobiety
Źródło: BDL GUS
10 Dane o stopie bezrobocia nie są zbierane na poziomie gminy
28
Najwięcej osób bezrobotnych (zarówno w liczbach bezwzględnych jak i w przeliczeniu
na 100 mieszkańców) zamieszkiwało okręg wyborczy numer 10.Tabela 32: Liczba bezrobotnych na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych (stan na: 24 czerwca 2016 roku)
Numer okręgu Liczba bezrobotnych11 Liczba bezrobotnych na 100 mieszkańców
1 12 2,232 8 1,843 8 1,834 11,25 2,555 13,75 3,256 13,5 3,057 6,75 1,538 5 1,169 4,75 1,1010 16 3,6311 10,67 2,3812 9,67 2,0913 15 3,2714 9,17 1,8015 9,5 2,21Cała gmina 153,01 2,26
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
11 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
29
Rysunek 6: Liczba bezrobotnych w przeliczeniu na 100 mieszkańców okręgu
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
W szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy znajdują się osoby charakteryzujące się niskim
poziomem wykształcenia (gimnazjalne lub podstawowe). Są to zatem ci bezrobotni, którzy
nie tylko nie mają wykształcenia średniego ani wyuczonego zawodu. Grupa ta stanowi
największą część mieszkańców okręgu numer 10. Tabela 33: Liczba bezrobotnych z wyksztalceniem gimnazjalnym i niższym w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
30
Numer okręgu
Liczba bezrobotnych z wyksztalceniem gimnazjalnym i
niższym12
Liczba bezrobotnych z wyksztalceniem gimnazjalnym i niższym w przeliczeniu na
100 mieszkańców1 4,00 0,742 2,67 0,613 1,67 0,384 1,67 0,385 0,50 0,126 2,00 0,457 0,50 0,118 1,50 0,359 0,50 0,1210 4,00 0,9111 0,67 0,1512 3,67 0,7913 2,00 0,4414 0,67 0,1315 1,00 0,23Cała gmina 27 0,40
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
12 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
31
Rysunek 7: Liczba bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i niższym w przeliczeniu na 100 mieszkańców
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
Inną grupą w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy są osoby mające od 18 do 24 lat,
czyli młodzież napotykająca na trudności w wejściu na rynek pracy. Stosunkowo największa
grupa tych bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców mieszka w okręgu numer 4. Tabela 34: Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i więcej w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba bezrobotnych w wieku 18-24
pozostających bez pracy13
Liczba bezrobotnych w wieku 18-24 pozostających bez pracy w przeliczeniu na
100 mieszkańców1 3,00 0,562 0,83 0,19
13 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
32
Numer okręgu
Liczba bezrobotnych w wieku 18-24
pozostających bez pracy
Liczba bezrobotnych w wieku 18-24 pozostających bez pracy w przeliczeniu na
100 mieszkańców3 0,83 0,194 2,58 0,585 1,25 0,306 2,00 0,457 1,75 0,408 0,50 0,129 1,25 0,2910 2,00 0,4511 1,00 0,2212 1,00 0,2213 2,00 0,4414 1,50 0,2915 1,50 0,35Cała gmina 23,00 0,34
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
Rysunek 8: Liczba bezrobotnych w wieku 18-24 w przeliczeniu na 100 mieszkańców
33
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
Z badań poświęconych rynkowi pracy (zarówno w Polsce jak i innych europejskich krajach)
wynika, że szansa uzyskania stałego zatrudnienia spada wraz z wydłużaniem się okresu
bezrobocia. Długi okres pozostawania bez pracy nie tylko wpływa negatywnie na samoocenę
bezrobotnego, ale także zwiększa ryzyko dezaktualizacji umiejętności i kompetencji takiej
osoby, realnie obniżając jej atrakcyjność w oczach potencjalnych pracodawców. Należy także
zwrócić uwagę na fakt, że długotrwały okres pozostawania bez pracy nie tylko prowadzi do
obniżenia standardu życia, ale także sytuuje taką osobę (i jej rodzinę) w grupie ryzyka
zwiększonego zagrożenia nałogami.
W gminie Przeciszów najwięcej osób pozostających bez pracy 24 miesiące lub dłużej
w przeliczeniu na liczbę mieszkańców mieszka na terenie okręgu numer 15.Tabela 35: Liczba bezrobotnych w wieku 18-24 pozostających bez pracy w przeliczeniu na 100 mieszkańców w okręgach wyborczych
Numer okręgu
Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy
24 miesiące i więcej14
Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i więcej w przeliczeniu
na 100 mieszkańców1 2,00 0,372 0,33 0,083 0,33 0,084 1,58 0,365 2,75 0,656 2,00 0,457 0,75 0,178 0,50 0,129 0,75 0,1710 2,00 0,4511 2,00 0,4512 1,00 0,2213 0,00 0,0014 1,00 0,2015 3,00 0,70Cała gmina 20,00 0,30
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim
14 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
34
Rysunek 9: Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej w przeliczeniu na 100 mieszkańców
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Oświęcimiu
2.7.Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego
Kluczową instytucją kultury w gminie jest Biblioteka Publiczna w Przeciszowie wraz z filią
w Piotrowicach. Prócz realizacji głównej funkcji jaką jest udostępnianie księgozbioru,
biblioteka jest również miejscem, gdzie toczy się życie kulturalne. Pełni więc de facto funkcję
domu kultury. Warto w tym miejscu wspomnieć o działających pod jej auspicjami Klubie
Modelarskim „Orzeł”, czy zespołach „Radkert” i „Ladies”. Prócz działań stałych biblioteka
organizuje także wydarzenia cykliczne takie jak: Dzień Seniora, Majowe Śpiewanie, „Wesołe
wakacje z biblioteką”, czy konkurs „Dolina Karpia w Obiektywie”.
35
Warto podkreślić, że biblioteka bierze udział w programach wspierających jej działalność
np.: Biblioteki Orange, Program Biblioteki Narodowej „Zakup nowości wydawniczych
do bibliotek” i Programie Rozwoju Bibliotek Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Pod względem ilości księgozbioru na 1000 mieszkańców biblioteka w Przeciszowie plasuje
się znacznie powyżej średniej dla innych gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa
i kraju.Tabela 36: Działalność bibliotek publicznych w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
JednostkaLudność na 1
placówkę biblioteczną
Księgozbiór bibliotek na
1000 ludności
Czytelnicy bibliotek
publicznych na 1000 ludności
Wypożyczenia
księgozbioru na 1
czytelnika w woluminach
Polska 4 113 3 379,7 162 18,0województwo małopolskie 4 380 3 271,4 197 15,0Powiat oświęcimski 4 994 3 332,3 204 15,3Gmina Osiek 4 090 4 203,9 169 12,6Gmina Oświęcim 3 021 2 718,1 111 18,8Gmina Polanka Wielka 4 276 2 660,2 113 13,5Gmina Przeciszów 3 367 4 351,7 138 16,7
Źródło: BDL GUS
Zwraca także uwagę stały wzrost liczby wypożyczeń. Dynamika tego wzrostu jest
zdecydowanie wyższa niż w porównywanych w tabeli jednostkach.Tabela 37: Czytelnicy bibliotek publicznych w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
JednostkaCzytelnicy bibliotek publicznych na 1000
ludnościDynamik
a (2011=1
00%)2011 2012 2013 2014 2015
Polska 168 168 167 164 162 97,5%województwo małopolskie
198 199 200 195 197 98,4%
Powiat oświęcimski 193 204 205 203 204 104,9%Gmina Osiek 159 161 160 161 169 101,7%Gmina Oświęcim 120 126 119 109 111 91,6%Gmina Polanka Wielka
125 110 110 110 113 88,3%
Gmina Przeciszów 145 151 139 141 138 97,4%Źródło: BDL GUS
Tabela 38: Czytelnicy bibliotek publicznych w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka Wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach
Dynamika
36
(2011=100%)
2011 2012 2013 2014 2015
Polska 18,6 18,9 18,5 18,3 18 98,30%województwo małopolskie
16,2 16,1 15,6 15,6 15 96,30%
Powiat oświęcimski 15,9 16 15,8 15,8 15,3 99,70%Gmina Osiek 16,3 16,1 16,3 13,8 12,6 84,90%Gmina Oświęcim 25,6 19,7 14,5 16,3 18,8 63,50%Gmina Polanka Wielka
12,4 10,2 11,8 10,8 13,5 87,10%
Gmina Przeciszów 16,3 16,3 16,5 17,4 16,7 106,40%Źródło: BDL GUS
Na terenie gminy Przeciszów znajdują się liczne obiekty wartości historycznej. W 2014 roku
w Gminnej Ewidencji Zabytków figurowało ich 38. Były to zarówno obiekty małej
architektury sakralnej (np. kapliczki) jak też inne obiekty architektoniczne świadczące o
społecznej i gospodarczej historii regionu (np. młyny czy stodoły).Tabela 39: Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków (kwiecień 2014)
Sołectwo ObiektLas Kapliczka Matki Boskiej Częstochowskiej, ul. LeśnaPrzeciszów Kapliczka, ul. Podlesie
Kapliczka Św. Jana Nepomucena, ul KrakowskaKapliczka, ul. DługaKapliczka, w polachSpichlerz w zagrodzie plebańskiej, ul. SzkolnaKościół Parafialny Św. Jana Chrzciciela, ul. SzkolnaCmentarz komunalny w PrzeciszowieBudynek administracyjny w zespole podworskim, ul. Szkolna 88Gorzelnia w zespole podworskim, ul. Szkolna 88Stodoła w zespole podworskim, ul. Szkolna 88Spichlerz w zespole podworskim, ul. Szkolna 88Obora w zespole podworskim, ul. Szkolna 88Budynek dworca kolejowego, ul. Kolejowa 8Budynek gospodarczy przy dworcu kolejowym, ul. Kolejowa 8Dom mieszkalny, ul. Długa 203Dom mieszkalny, ul. Szkolna 89A
Piotrowice Kościół Parafialny po wezwaniem Najświętszej Marii Panny, ul. Kościelna 1Kapliczka, ul. LipowaKapliczka, ul. LipowaKapliczka, ul. BukowieckaKapliczka, ul. AndrychowskaPomnik poległym w I i II wojnie światowejDom mieszkalny, ul. Akacjowa 6ADom mieszkalny, ul. Akacjowa 13Dom mieszkalny, ul. Akacjowa 15Dom mieszkalny, ul. Akacjowa 21ADom mieszkalny, ul. Akacjowa 37Dom mieszkalny, ul. Akacjowa 53Dom mieszkalny, ul. Akacjowa 57Dom mieszkalny, ul. Pagórkowa 36
37
Dom mieszkalny, ul. Lipowa 7Dom mieszkalny, ul. Lipowa 48Dom mieszkalny, ul. Lipowa 60ADom mieszkalny, ul. Modrzewiowa 30Dom mieszkalny, ul. Wrzosowa 3Dom mieszkalny, ul. Andrychowska 143Cmentarz komunalny w Piotrowicach
Źródło: Urząd Gminy Przeciszów
38
3. Sfera gospodarcza
W roku 2015 na terenie gminy Przeciszów zarejestrowano w bazie REGON 73 nowe
podmioty na 10 tys. mieszkańców. Warto zwrócić uwagę na znaczący przyrost wartości tego
wskaźnika (aczkolwiek nadal jest ona niższa od średniej krajowej i wojewódzkiej).
Tabela 40: Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=10
0%)Polska 90 93 95 93 94 104,2%województwo małopolskie 91 96 93 95 98 108,0%Powiat oświęcimski 75 74 69 73 69 91,1%Gmina Osiek 42 56 53 49 48 113,3%Gmina Oświęcim 65 68 74 109 59 89,4%Gmina Polanka Wielka 54 49 52 40 45 82,4%Gmina Przeciszów 36 38 49 56 73 205,2%
Źródło: BDL GUS
Ogólnie liczba zarejestrowanych podmiotów na 10 tys. ludności wynosiła w 2015 roku 643,
a więc mniej od wartości dla kraju, województwa i powiatu. Można jednak stwierdzić
nieznaczny przyrost od roku 2011.
Tabela 41: Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 1 004 1 032 1 057 1 071 1 089 108,4%województwo małopolskie 991 1 024 1 045 1 059 1 079 108,9%Powiat oświęcimski 880 903 912 913 916 104,1%Gmina Osiek 515 544 559 566 555 107,7%Gmina Oświęcim 807 825 839 858 859 106,5%Gmina Polanka Wielka 695 718 733 736 716 102,9%Gmina Przeciszów 605 617 639 621 643 106,3%
Źródło: BDL GUS
Największa liczba podmiotów gospodarczych działalność gospodarczą (zarówno w liczbach
bezwzględnych jak i w stosunku do liczby ludności) jest zarejestrowanych na terenie okręgu
numer 11. Tą przewagę budują jednak głównie osoby indywidualne prowadzące działalności
gospodarcze, bowiem najwięcej firm będących osobami prawnymi (np. sp. z o.o.) jest
39
zlokalizowanych na terenie okręgu numer 2. Znajduje się na jego terenie, aż 0,54 podmiotu
prowadzącego działalność na 100 mieszkańców.
Tabela 42: Liczba aktywnych firm na 100 mieszkańców w okręgach
Numer okręgu
Liczba aktywnych
firm15
Liczba aktywnych firm (działalności i
osób prawnych) na 100
mieszkańców
Liczba osób fizycznych
zamieszkałych na terenie okręgu i
prowadzących działalność
gospodarczą na 100
mieszkańców
Liczba osób prawnych
posiadających siedzibę na
terenie okręgu i prowadzących
działalność gospodarczą na
100 mieszkańców
1 15,00 2,79 2,79 0,002 17,83 4,65 4,11 0,543 14,83 3,46 3,39 0,084 11,33 2,87 2,56 0,305 22,50 5,56 5,32 0,246 10,00 2,26 2,26 0,007 8,00 2,05 1,82 0,238 12,00 3,01 2,78 0,239 7,50 1,96 1,73 0,2310 15,00 3,63 3,40 0,2311 25,17 5,84 5,62 0,2212 17,17 4,36 3,71 0,6513 10,00 2,18 2,18 0,0014 12,67 2,69 2,49 0,2015 4,00 0,93 0,93 0,00Cała gmina 203 3,2 3 0,21
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i danych
Urzędu Skarbowego
Rysunek 10: Liczba aktywnych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców okręgu
15 Ibidem
40
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
Pod względem dochodu (w przeliczeniu na liczbę podmiotów) dominują okręgi:
w przypadku osób prawnych – okręgi numer: 5, 7 i 9,
w przypadku osób fizycznych - okręg numer: 3.
Tabela 43: Charakterystyka sfery gospodarczej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi)
Numer okręgu
Średni dochód z prowadzenia działalności gospodarczej z
formularza CIT-8 w przeliczeniu na liczbę osób prawnych (w PLN)
Średni dochód z działalności gospodarczej z formularza PIT-36 (pozycje 55 i 102) w przeliczeniu
na liczba osób fizycznych zamieszkałych na terenie okręgu
i prowadzących działalność gospodarczą (w PLN)
1 0,00 17 261,342 19 352,71 35 451,663 127 013,17 45 571,104 137 500,35 40 528,105 140 996,07 19 933,136 0,00 27 493,75
41
Numer okręgu
Średni dochód z prowadzenia działalności gospodarczej z
formularza CIT-8 w przeliczeniu na liczbę osób prawnych (w PLN)
Średni dochód z działalności gospodarczej z formularza PIT-36 (pozycje 55 i 102) w przeliczeniu
na liczba osób fizycznych zamieszkałych na terenie okręgu
i prowadzących działalność gospodarczą (w PLN)
7 140 996,07 16 714,428 20 948,19 26 618,439 140 996,07 16 957,8810 20 948,19 22 934,9411 3 300,55 12 371,6012 26 376,35 11 457,1713 0,00 41 294,5514 3 300,55 18 852,2615 0,00 71 454,18 zł
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Skarbowego
42
4. Sfera środowiskowa
Gmina Przeciszów obfituje w tereny o dużej wartości przyrodniczej. Pod względem
ukształtowania terenu na ternie gminy można wyróżnić można dwie formy tj. płaską
(nizinną) podnoszącą się ku południu, oraz wysoczyznową o falistej wierzchowinie Pogórza
Wilamowickiego. Terasa zalewowa (najniższa część doliny rzecznej) ograniczona wałami leży
na wysokości 220 - 230 m n.p.m., natomiast terasa nadzalewowa to bardzo rozległa równina
urozmaicona systemem rowów starorzecza Wisły z nowym elementem krajobrazu jakim jest
Kanał „Wisła”. W obrębie tego poziomu występują lokalne tereny podmokłe i zabagnione.
Wspomniany kanał to nie jedyny ciek wodny na terenie gminy.
Rzeka Wisła: stanowiąca północną granicę gminy,
Potok Bachórz: prawy dopływ Wisły (długość na terenie gminy 13 100 m),
Potok Łowiczanka: lewy dopływ Skawy (długość na terenie gminy 3 250 m),
Potok Włosianka: prawy dopływ Wisły (długość na terenie gminy 5 030 m).
W gminie Przeciszów występują pomniki przyrody - pojedyncze drzewa lub ich zgrupowania.
Największe zgrupowanie pomników przyrody to 5 dębów szypułkowych znajdujących
się na skarpie drogi do Piotrowic. Pozostałe drzewa-pomniki przyrody (również dęby
szypułkowe) zlokalizowane są pojedynczo na terenie RSP Przeciszów. Warto także
wspomnieć o alei lipowej przy trasie Zator-Przeciszów, którą tworzą drzewa mające ponad
25 lat.
Północna część gminy to teren objęty ochroną w ramach programu Natura 2000 „Dolina
Dolnej Skawy”, w której zamieszkuje ptactwo silnie związane z wodnym i błotno-wodnym
mikroklimatem tego terenu. To w szczególności takie gatunki jak: krakwa, czernica,
głowienka, rybitwa białowąsa, krwawodziób, perkozek, ślepowron, kokoszka, śmieszka,
zausznik, perkoz dwuczuby, bączek, gęgawa, podróżniczek, rybitwa czarna, cyranka.
Ten potencjał przyrodniczy jest częściowo wykorzystany między innymi poprzez rozwój
oferty turystycznej, którą istotnie wzbogaca tzw. „Pętla Zatroska” – niemal 60 km trasa
rowerowa przebiegająca przez gminę.
43
Rysunek 11: Formy ochrony przyrody na terenie gminy Przeciszów
Źródło: opracowanie własne na podstawie Geoserwisu GDOŚ - geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ [dostęp z dnia 2.08.2016 r.]
Mimo dużych walorów przyrodniczych wciąż istotnym problemem na terenie gminy jest
obecność dużej ilości wyrobów zawierających azbest. Pod względem ilości
zinwentaryzowanego azbestu dominuje okręg numer 11, gdzie stwierdzono obecność,
aż 176557,3 kg produktów zawierających ten szkodliwy materiał. Jednak pod względem
44
łącznej masy w stosunku do liczby mieszkańców największa ilość azbestu znajduje
się na terenie okręgu numer 10.Tabela 44: Ilość zinwentaryzowanego azbestu (w kg) na 100 mieszkańców poszczególnych okręgów gminy
Numer okręgu Ilość zinwentaryzowanego azbestu (w kg)
Ilość zinwentaryzowanego azbestu na 100 mieszkańców
1 123750 23001,862 148399,7 34193,473 93916,67 21442,164 107394,4 24297,385 100023,3 23646,166 58844 13283,077 61663,75 14014,498 80378 18606,029 44716,25 10327,0810 192896 43740,5911 176557,3 39410,1212 111178,3 24012,613 104703 22811,1114 152861,8 30031,7915 87012,5 20235,47Cała gmina 1644295 24277,20
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.bazaazbestowa.gov.pl
Jednocześnie z uwagi na rolniczy charakter gminy na jej obszarze znajduje się stosunkowo
niewiele terenów takich jak parki czy zieleńce. Wśród terenów zieleni w gminie
zdecydowanie dominują cmentarze, które stanowią 85,9% tych terenów.
Tabela 45: Tereny zieleni w gminie Przeciszów w roku 2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka
Parki spacero
wo - wypoczynkowe
Zieleńce Zieleń uliczna
Tereny zieleni
osiedlowej
Parki, zieleńce i tereny zieleni
osiedlowej
Cmentarze
Lasy gminne
Polska 9,9% 4,4% 6,3% 10,4% 24,8% 7,8% 36,3%województwo małopolskie
6,1% 3,8% 4,0% 7,6% 17,5% 5,5% 55,5%
Powiat oświęcimski
8,2% 7,1% 5,7% 22,0% 37,3% 8,1% 11,6%
Gmina Osiek
0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 46,3% 53,7%
Gmina Oświęcim
0,0% 0,0% 0,0% 10,3% 10,3% 21,5% 57,8%
Gmina Polanka Wielka
27,2% 0,0% 15,2% 0,0% 27,2% 30,4% 0,0%
Gmina Przeciszów
0,0% 0,0% 0,0% 7,0% 7,0% 85,9% 0,0%
Źródło: BDL GUS
45
Nie dokonuje się także znaczącej liczby nowych nasadzeń. W roku 2014 nasadzono zaledwie
16 drzew, znacząco mniej niż we wcześniejszych latach. Niemniej należy także podkreślić,
że łączna liczba nasadzeń dokonana w latach 2011-2014 i tak jest znacząco wyższa
niż ta dokonana w gminie Polanka Wielka, czy gminie wiejskiej Oświęcim.Tabela 46: Nasadzenia na terenach zieleni w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka Nasadzenia Suma nasadzeń2011 2012 2013 2014
Polska 1724041 1191444 1078011 1184840 5178336
województwo małopolskie 64546 60167 38587 73564 236864Powiat oświęcimski 14882 5025 7392 8325 35624Gmina Osiek 124 56 0 0 180Gmina Oświęcim 0 0 0 0 0Gmina Polanka Wielka 0 0 14 58 72Gmina Przeciszów 50 38 67 16 171
Źródło: BDL GUS
Z drugiej strony w tym samym czasie na terenie gminy Przeciszów ubyło aż 199 drzew.
To największy ilościowo ubytek w porównaniu do innych gmin wiejskich powiatu
oświęcimskiego.
Tabela 47: Ubytki na terenach zieleni w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka Ubytki Suma ubytków2011 2012 2013 2014
Polska 495394 385747 429354 605964 1916459
województwo małopolskie 41061 13909 11670 14911 81551Powiat oświęcimski 4070 1245 304 182 5801Gmina Osiek 276 125 12 12 425Gmina Oświęcim 0 0 0 0 0Gmina Polanka Wielka 0 0 17 46 63Gmina Przeciszów 48 91 68 199 406
Źródło: BDL GUS
Bilans ubytków i nasadzień w gminie Przeciszów obejmujący lata 2011-2014 jest więc ujemny
(-235 drzew).
Tabela 48: Bilans nasadzeń i ubytków na terenach zieleni w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka Suma nasadzeń Suma ubytków BilansPolska 5178336 1916459 3261877województwo małopolskie 236864 81551 155313Powiat oświęcimski 35624 5801 29823Gmina Osiek 180 425 -245Gmina Oświęcim 0 0 0Gmina Polanka Wielka 72 63 9
46
Gmina Przeciszów 171 406 -235Źródło: BDL GUS
47
5. Sfera przestrzenno-funkcjonalna
Zarówno na bezpieczeństwo uczniów jak też ich komfort wpływa odległość jaką muszą
oni pokonywać między domem, a szkołą. Należy zwrócić uwagę, że odległość wpływa nie
tylko na czas jaki w oczywisty sposób muszą uczniowie przeznaczyć by dostać się na zajęcia
szkolne, ale także na możliwości korzystania z oferty pozalekcyjnej (np. zajęć sportowych,
czy dodatkowej oferty edukacyjnej). Czynnik ten ma szczególne znaczenie na obszarach gmin
wiejskich, gdzie sieć komunikacji zbiorowej jest mniej zagęszczona niż w rozległych, ale silnie
zurbanizowanych ośrodkach miejskich.
W przypadku gminy Przeciszów najbardziej komfortowy dostęp do szkół mają uczniowie
mieszkający na terenie okręgu numer 8. Na tym terenie wszystkie domy znajdują
się w odległości nie większej niż 1 km od szkoły.Tabela 49: Odsetek budynków mieszkalnych znajdujących się w odległości 1 km od szkół podstawowych/gimnazjów
Numer okręguLiczba
budynków w okręgu
Liczba budynków wraz z dostępnością
do 1 km
Odsetek budynków mieszkalnych znajdujących się w odległości 1 km od szkół
podstawowych/gimnazjów1 144 11 7,64%2 120 113 94,17%3 111 101 90,99%4 106 46 43,40%5 103 0 0,00%6 112 37 33,04%7 107 103 96,26%8 105 105 100,00%9 108 45 41,67%10 111 88 79,28%11 129 17 13,18%12 104 87 83,65%13 134 53 39,55%14 138 67 48,55%15 101 58 57,43%Cała gmina 1733 931 53,72%
Źródło: Opracowanie własne
48
Rysunek 12: Dostępność do szkół podstawowych/ gimnazjów
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy
49
6. Sfera techniczna
6.1.Sieć drogowa
Sieć drogowa w gminie złożona jest następujących tras:
droga krajowa nr 44 (Gliwice - Mikołów - Tychy - Oświęcim - Zator - Skawina –
Kraków),
droga wojewódzka nr 949 (Jawiszowice – Osiek – Przeciszów – Polanka Wielka –
Andrychów)
drogi powiatowe: nr 1762K (Przeciszów – Piotrowice – Gierałtowice), nr 1895K
(Oświęcim – Dwory – Las – Przeciszów), nr 1899K (Polanka Wielka – Piotrowice)
Istotny składnik lokalnej sieć drogowej stanowią także drogi gminne, której jednak wymagają
licznych inwestycji, w tym:
49 km wymaga remontu,
28 km wymaga remontu istniejącego oświetlenia,
7 km wymaga instalacji oświetlenia.
Wydatki budżetu gminy związane z utrzymaniem dróg kształtują się sinusoidalnie. W roku
2015 było to 449 974 zł, podczas gdy rok wcześniej blisko 4 mln. W roku 2013 wydatki
ponownie były mniejsze i wynosiły 360 684 zł, zaś w roku 2012 było to ponad 1,5 mln zł.
Tabela 50: Poniesione nakłady inwestycyjno-remontowe na drogi (w zł) w latach 2011-2015
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Sołectwo Przeciszów 180 000 251 000 21 393, 3 244 481 276 000Sołectwo Las 22 000 24 000 20 561 25 974 25 974Sołectwo Piotrowice 265 000 1 228 000 318 730 543 000 148 000gmina łącznie 467 000 1 503 000 360 684 3 813 455 449 974
Źródło: Urząd Gminy Przeciszów
Na terenie gminy Przeciszów długość sieci rozdzielczej (wodociągowej) wynosiła w roku 2015
w sumie 58,8 km. Nie zmieniała się ona na przestrzeni ostatnich 5 lat.
Tabela 51: Długość sieci rozdzielczej w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=10
0%)Polska 278 300,4 283 102,5 287 651,3 292 455,7 297
871,1 107,0%województwo małopolskie 17 697,9 18 066,5 18 508,4 19 006,1 19 787,1 111,8%
50
Powiat oświęcimski 943,2 953,4 957,4 966,4 978,7 103,8%Gmina Osiek 84,9 84,9 85,2 85,7 86,1 101,4%Gmina Oświęcim 170,0 172,6 169,9 170,9 170,9 100,5%Gmina Polanka Wielka 38,0 38,0 41,5 41,9 42,4 111,6%Gmina Przeciszów 58,8 58,8 58,8 58,8 58,8 100,0%
Źródło: BDL GUS
Do sieci dostęp mieli niemal wszyscy mieszkańcy gminy Przeciszów. Warto zauważyć, że
także w innych gminach wiejskich powiatu oświęcimskiego niemal wszyscy mieszkańcy
są podłączeni do sieci wodociągowej.
Tabela 52: Udział ludności mającej dostęp do sieci rozdzielczej w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Polska 87,6 87,9 88,0 91,6 104,6%województwo małopolskie 76,0 76,3 76,4 80,5 105,9%Powiat oświęcimski 96,1 96,1 96,2 98,1 102,1%Gmina Osiek 94,8 94,9 94,9 99,7 105,2%Gmina Oświęcim 96,9 97,0 97,0 99,9 103,1%Gmina Polanka Wielka 98,1 98,1 98,2 100,0 101,9%Gmina Przeciszów 97,8 97,8 97,8 98,8 101,0%
Źródło: BDL GUS
Łączna długość sieci kanalizacyjnej jest zdecydowanie mniejsza i w roku 2015 wynosiła
zaledwie 36,3 km. Z drugiej strony jednak na przestrzeni lat objętych analizą wydłużyła
się o ponad 100%.
Tabela 53: Długość sieci kanalizacyjnej (w km) w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=10
0%)Polska 117
745,6125
580,6132
916,0142
876,1149
668,0 127,1%województwo małopolskie 10 649,2 11 390,4 12 370,9 13 509,3 15 050,4 141,3%Powiat oświęcimski 439,3 460,1 549,3 585,0 613,7 139,7%Gmina Osiek 35,0 35,0 35,0 35,0 35,0 100,0%Gmina Oświęcim 15,1 15,5 15,5 15,5 15,5 102,6%Gmina Polanka Wielka 1,0 1,0 1,0 6,9 6,9 690,0%Gmina Przeciszów 17,9 27,8 36,3 36,3 36,3 202,8%
Źródło: BDL GUS
51
Znacząco wzrósł także udział mieszkańców mających do dostęp do sieci, przekraczając
wartości dla gmin Osiek, Oświęcim i Polanka Wielka.
Tabela 54: Udział ludności mającej dostęp do sieci kanalizacyjnej w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Polska 63,5 64,3 65,1 68,7 108,2%województwo małopolskie 54,5 55,1 56,0 59,8 109,7%Powiat oświęcimski 55,1 55,5 57,8 62,3 113,1%Gmina Osiek 26,3 26,4 26,6 31,1 118,3%Gmina Oświęcim 14,0 16,9 18,1 18,9 135,0%Gmina Polanka Wielka 4,2 4,2 4,2 26,9 640,5%Gmina Przeciszów 13,5 14,6 22,8 45,5 337,0%
Źródło: BDL GUS
6.2.Mieszkalnictwo
Liczba mieszkań na 1000 osób w gminie Przeciszów jest jedną z niższych wśród gmin
wiejskich w powiecie. Jest także wyraźnie mniejsza niż przeciętna wartość tego wskaźnika dla
całego powiatu, województwa i kraju. Jednocześnie na przestrzeni lat 2011-2014 można
zauważyć nieznaczną poprawę sytuacji w tym zakresie. Tabela 55: Liczba mieszkań na 1000 osób w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 Dynamika (2011=100%)
Polska 352,6 356,1 359,9 363,4 103,1%województwo małopolskie 325,1 328,7 332,4 336,1 103,4%Powiat oświęcimski 317,9 320,3 323,2 326,0 102,6%Gmina Osiek 242,4 244,9 247,8 250,6 103,4%Gmina Oświęcim 287,6 288,8 291,7 294,7 102,5%Gmina Polanka Wielka 262,6 264,8 265,7 268,4 102,2%Gmina Przeciszów 245,2 246,2 249,2 251,9 102,7%
Źródło: BDL GUS
Pod względem przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkania na jedną osobę gmina
Przeciszów jest zbliżona do kraju i województwa małopolskiego. Ponownie można tutaj
zauważyć tendencję pozytywną.Tabela 56: Powierzchnia użytkowa mieszkań na jedną osobę w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
52
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=10
0%)Polska 25,6 25,9 26,3 26,7 104,3%województwo małopolskie 24,9 25,3 25,7 26,1 104,8%Powiat oświęcimski 24,7 24,9 25,3 25,6 103,6%Gmina Osiek 23,8 24,2 24,6 25,0 105,0%Gmina Oświęcim 30,5 30,8 31,2 31,7 103,9%Gmina Polanka Wielka 29,6 29,9 30,0 30,4 102,7%Gmina Przeciszów 25,5 25,6 26,0 26,3 103,1%
Źródło: BDL GUS
W 2015 roku na terenie gminy Przeciszów oddano do użytku 13 mieszkań. Oznacza
to, że w ciągu roku oddano niecałe dwa nowe mieszkania na 1000 mieszkańców gminy. Choć
jest to wartość najniższa spośród gmin wiejskich powiatu oświęcimskiego, warto zauważyć,
że dynamika przyrostu w porównaniu z rokiem 2011 jest wyraźnie wyższa niż dla kraju
i województwa.Tabela 57: Liczba nowo oddanych mieszkań na 1000 osób w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 3,4 4,0 3,8 3,7 3,8 113,1%województwo małopolskie 3,8 4,6 4,6 4,6 4,3 114,7%Powiat oświęcimski 1,8 2,5 3,1 2,8 2,4 134,3%Gmina Osiek 2,1 2,2 4,0 3,7 3,2 151,0%Gmina Oświęcim 3,6 3,6 5,3 6,1 5,1 141,4%Gmina Polanka Wielka 2,6 1,6 2,1 2,8 3,0 117,7%Gmina Przeciszów 1,5 2,2 2,5 1,8 1,9 130,2%
Źródło: BDL GUS
Przeliczając liczbę mieszkań na 1000 zawartych małżeństw gmina Przeciszów sytuuje
się poniżej średniej zarówno dla całego powiatu, województwa jak i kraju.Tabela 58: Liczba nowo oddanych mieszkań na 1000 zawartych małżeństw w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015 Dynamika (2011=100%)
Polska 634,2 750,1 804,5 759,5 782,2 123,3%województwo małopolskie 683,5 840,5 931,9 900,3 836,3 122,4%Powiat oświęcimski 314,5 444,4 598,2 543,5 481,3 153,0%Gmina Osiek 361,7 473,7 780,5 810,8 565,2 156,3%Gmina Oświęcim 673,7 673,7 1055,6 1157,9 968,8 143,8%Gmina Polanka Wielka 523,8 250,0 321,4 571,4 650,0 124,1%Gmina Przeciszów 217,4 416,7 629,6 375,0 317,1 145,9%
53
Źródło: BDL GUS
W 2014 roku niemal wszyscy, bo aż 98,8% mieszkańców gminy korzystało z instalacji
wodociągowej.Tabela 59: Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 Dynamika (2011=100%)
Polska 87,6 87,9 88,0 91,6 104,6%województwo małopolskie 76,0 76,3 76,4 80,5 105,9%Powiat oświęcimski 96,1 96,1 96,2 98,1 102,1%Gmina Osiek 94,8 94,9 94,9 99,7 105,2%Gmina Oświęcim 96,9 97,0 97,0 99,9 103,1%Gmina Polanka Wielka 98,1 98,1 98,2 100,0 101,9%Gmina Przeciszów 97,8 97,8 97,8 98,8 101,0%
Źródło: BDL GUS
Znacznie mniejszy odsetek populacji gminy w roku 2014 miał dostęp do instalacji
kanalizacyjnej. Wskaźnik ten, choć najwyższy spośród gmin wiejskich powiatu, znacznie
odbiega od średniej dla całości powiatu oświęcimskiego, województwa i kraju. Z drugiej
strony jednak można zauważyć znaczącą, pozytywną tendencję zmian w tym zakresie na
przestrzeni analizowanych lat.Tabela 60: Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 Dynamika (2011=100%)
Polska 63,5 64,3 65,1 68,7 108,2%województwo małopolskie 54,5 55,1 56,0 59,8 109,7%Powiat oświęcimski 55,1 55,5 57,8 62,3 113,1%Gmina Osiek 26,3 26,4 26,6 31,1 118,3%Gmina Oświęcim 14,0 16,9 18,1 18,9 135,0%Gmina Polanka Wielka 4,2 4,2 4,2 26,9 640,5%Gmina Przeciszów 13,5 14,6 22,8 45,5 337,0%
Źródło: BDL GUS
Stosunkowo duża część mieszkańców gminy w 2014 roku miała stały dostęp do instalacji
gazowej. Na terenie gminy Przeciszów było to aż 84,9% ludności, podczas gdy w tym samym
roku w całym województwie małopolskim do instalacji gazowej miało dostęp 62,5%
mieszkańców. Co więcej, również w tym zakresie zaobserwowano tendencję wzrostową.Tabela 61: Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle powiatu, województwa i kraju
54
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Polska 52,5 52,4 52,4 52,2 99,4%województwo małopolskie 63,2 63,0 62,8 62,5 98,9%Powiat oświęcimski 78,4 81,5 81,0 80,6 102,8%Gmina Osiek 66,3 75,3 74,5 73,7 111,2%Gmina Oświęcim 68,5 71,1 70,6 70,1 102,3%Gmina Polanka Wielka 79,2 85,1 84,4 84,0 106,1%Gmina Przeciszów 74,4 86,3 85,5 84,9 114,1%
Źródło: BDL GUS
Gmina posiada w swoich zasobach sześć mieszkań komunalnych o przeciętnej powierzchni
45m2 na osobę. Pięć spośród z nich znajduje się w sołectwie Przeciszów a jedno w sołectwie
Piotrowice. Wszystkie mieszkania są wyposażone w łazienki, centralne ogrzewanie a także
podłączone do sieci gazowej i wodociągowej. Mieszkania w sołectwie Przeciszów są również
podłączone do sieci kanalizacyjnej.
6.3.Sieć gazowa
Łączna długość sieci gazowej w roku 2014 wynosiła 72924 metry. Na przestrzeni
analizowanego okresu zmiany w tym zakresie były niewielkie.
Tabela 62: długość czynnej sieci gazowej (w m) w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=10
0%)Polska 135 121
313137 371
365139 797
094142 412
027 105,4%województwo małopolskie 22 227 891 22 351 856 22 571 078 22 749 341 102,3%Powiat oświęcimski 1 082 863 1 087 939 1 097 515 1 103 567 101,9%Gmina Osiek 105 517 105 676 105 888 106 043 100,5%Gmina Oświęcim 168 222 169 325 170 729 171 929 102,2%Gmina Polanka Wielka 30 500 30 500 30 684 30 684 100,6%Gmina Przeciszów 72 615 72 750 72 924 72 924 100,4%
Źródło: BDL GUS
Choć nie wszyscy mieszkańcy gminy mieli dostęp do sieci gazowej to warto odnotować,
że w 2014 roku korzystał z niej znacznie większy odsetek mieszkańców nie wynosi
analogiczny wskaźnik dla całego powiatu, województwa i kraju.
55
Tabela 63: Udział ludności mającej dostęp do sieci gazowej w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika
(2011=100%)
Polska 52,5 52,4 52,4 52,2 99,4%województwo małopolskie 63,2 63,0 62,8 62,5 98,9%Powiat oświęcimski 78,4 81,5 81,0 80,6 102,8%Gmina Osiek 66,3 75,3 74,5 73,7 111,2%Gmina Oświęcim 68,5 71,1 70,6 70,1 102,3%Gmina Polanka Wielka 79,2 85,1 84,4 84,0 106,1%Gmina Przeciszów 74,4 86,3 85,5 84,9 114,1%
Źródło: BDL GUS
6.4.Infrastruktura kubaturowa
W roku 2015 oddano na terenie gminy Przeciszów do użytku jedenaście nowych budynków,
czyli średnio 1,6 budynku na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten jest widocznie niższy
niż w innych gminach wiejskich powiatu oświęcimskiego.
Tabela 64: Liczba nowych budynków oddanych do użytkowania na 1000 mieszkańców w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 2,4 2,6 2,6 2,5 2,6 109,5%województwo małopolskie 2,6 2,8 2,8 2,8 2,9 109,4%Powiat oświęcimski 2,0 2,6 2,6 2,7 2,8 139,7%Gmina Osiek 1,9 2,4 4,4 3,9 3,3 177,7%Gmina Oświęcim 3,7 3,9 5,5 6,3 5,6 148,9%Gmina Polanka Wielka 2,3 2,1 1,9 2,6 3,3 139,4%Gmina Przeciszów 1,3 2,4 2,8 1,9 1,6 122,4%
Źródło: BDL GUS
Także łączna kubatura nowych budynków na liczbę mieszkańców gminy Przeciszów jest
wyraźnie niższa niż w jednostkach referencyjnych. Z drugiej strony jednak można
zaobserwować dodatnią dynamikę zmian.
Tabela 65: Łączna kubatura (w m3) budynków na 1000 mieszkańców w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Dynamika (2011=100
%)Polska 3407,5 3912,1 3718,5 4038,4 4244,0 124,6%województwo małopolskie 3288,0 3646,7 3860,4 4405,3 4016,2 122,1%Powiat oświęcimski 3138,5 2610,2 3160,9 3117,2 4014,8 127,9%Gmina Osiek 1173,0 2117,7 6659,7 3382,5 2378,5 202,8%
56
Gmina Oświęcim 2438,3 3126,4 3914,8 3876,7 8736,4 358,3%Gmina Polanka Wielka 1623,4 1449,4 1224,9 1740,0 4668,8 287,6%Gmina Przeciszów 925,3 1272,4 1715,9 1309,9 1283,1 138,7%
Źródło: BDL GUS
Na terenie gminy w zasadzie nie występują pustostany. Z końcem 2015 roku na w obrębie
trzech objętych analizą sołectw znajdował się tylko jeden taki obiekt: nieczynny sklep przy
ul. Leśnej 6 na terenie sołectwa Las.
Na terenie gminy znaczny odsetek budynków mieszkalnych to obiekty zbudowane przed
rokiem 1970. We wszystkich okręgach odsetek budowali mających 46 lat lub więcej jest
zbliżony do 20% (+/- 3%), stosunkowo najmniej takich obiektów znajduje się na terenie
okręgu numer jeden (18,6%), najwięcej na terenie okręgu numer 5 (23,6%). W stosunku do
liczby mieszkańców najwięcej budynków mających więcej niż 46 lat znajduje się w okręgu
numer 10. Tabela 66: Liczba budynków zbudowanych przed 1970 rokiem na 100 mieszkańców i w stosunku do łącznej liczby budynków mieszkalnych w okręgach
Numer okręgu
Liczba budynków zbudowanych przed 197016
Liczba budynków zbudowanych przed 1970 rokiem na 100
mieszkańców
% budynków zbudowanych przed
1970 w ogólnej liczbie budynków
mieszkalnych1 18,77 3,49 18,6%2 24,16 5,57 23,0%3 13,89 3,17 22,8%4 22,02 4,98 22,6%5 17,14 4,05 23,6%6 18,17 4,10 22,6%7 11,82 2,69 22,7%8 12,27 2,84 23,1%9 8,43 1,95 23,1%10 24,60 5,58 22,7%11 17,04 3,80 22,3%12 10,01 2,16 21,6%13 13,29 2,90 21,8%14 11,76 2,31 19,6%15 11,05 2,57 23,3%Cała gmina 234,4 52,15 22,2%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Przeciszów
16 Ze względu na fakt, że znaczna część kluczowych danych była częściowo zanonimizowana (tj. udostępniono liczby wystąpień danego zjawiska na ulicach bez podawania numerów domów) przyjęto metodę proporcjonalną szacowania natężenia zjawiska w poszczególnych okręgach wyborczych. W przypadku gdy dana ulica przebiega przez więcej niż jeden okręg wyborczy dzielono ilość np. rejestrowanych przypadków przyznania pomocy przez liczbę okręgów przez które przebiega ulica. Dzięki temu obszary zdegradowane wyznaczono z dużą precyzją, a jednocześnie umożliwiło to opracowywanie wyników bez sięgania do danych, które naruszałyby dobra mieszkańców.
57
6.5.Gospodarka odpadami
W kontekście polityki ekologicznej niepokoić może fakt, że w gminie Przeciszów stale wzrasta
ilość wytarzanych odpadów zmieszanych. Choć przyrost ten jest mniejszy niż w innych
gminach wiejskich powiatu oświęcimskiego to należy podkreślić, że jest to tendencja
odwrotna niż ta obserwowana w skali województwa i kraju.Tabela 67: Ilość wytwarzanych odpadów zmieszanych w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=100
%)Polska 8 843
480,268 575
433,118 198
782,188 281
206,05 93,6%województwo małopolskie 636 838,25 608 751,29 592 463,36 599 017,11 94,1%Powiat oświęcimski 32 551,86 32 652,76 34 425,14 39 943,74 122,7%Gmina Osiek 347,61 326,70 577,94 1 375,78 395,8%Gmina Oświęcim 2 716,63 2 448,09 3 172,66 4 729,52 174,1%Gmina Polanka Wielka 504,71 498,21 593,97 784,29 155,4%Gmina Przeciszów 788,25 804,95 895,50 1 127,45 143,0%
Źródło: BDL GUS
W roku 2014 w gminie Przeciszów wyprodukowano ponad 166 kg odpadów zmieszanych
na jednego mieszkańca, podczas gdy cztery lata wcześniej było to niecałe 117 kg.
Tabela 68: Odpady zmieszane na jednego mieszkańca (kg) w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Dynamika (2011=10
0%)Polska 229,5 222,5 212,9 215,2 93,7%województwo małopolskie 190,6 181,7 176,5 178,1 93,4%Powiat oświęcimski 209,9 210,6 222,1 257,8 122,8%Gmina Osiek 43,2 40,5 71,5 169,3 391,9%Gmina Oświęcim 154,6 138,3 177,7 263,7 170,6%Gmina Polanka Wielka 118,8 117,3 139,6 183,7 154,6%Gmina Przeciszów 116,7 119,1 132,5 166,7 142,8%
Źródło: BDL GUS
Na terenie gminy funkcjonuje także wciąż bardzo wiele przydomowych zbiorników
bezodpływowych (szamb). W roku 2014 było ich aż 1255. Dla porównania w tym samym
roku w całej gminie działały tylko 2 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Tak duża liczba
zbiorników bezodpływowych jest efektem niewystarczającego zasięgu kanalizacji. Choć jest
58
zrozumiałym, że na terenie gminy charakteryzującym się dużym rozproszeniem zabudowy
tworzenie infrastruktury kanalizacyjnej wiąże się z dużymi kosztami to należy pamiętać, że
liczne zbiorniki bezodpływowe sprzyjają stałemu skażaniu wód gruntowych.
Tabela 69: Liczba zbiorników bezodpływowych w gminie Przeciszów w latach 2011-2014 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014Polska 2 359 439 2 318 140 2 256 572 2 192 116województwo małopolskie 303 386 303 971 301 887 293 061Powiat oświęcimski 13 879 14 020 14 777 14 166Gmina Osiek 1 479 1 488 1 350 1 394Gmina Oświęcim 3 527 3 323 3 323 3 323Gmina Polanka Wielka 847 857 950 862Gmina Przeciszów 1 255 1 482 1 255 1 255
Źródło: BDL GUS
W roku 2015 z oczyszczalni ścieków korzystało zaledwie 38% mieszkańców gminy.
Tabela 70: Udział ludności korzystającej z oczyszczalni w gminie Przeciszów w latach 2011-2015 na tle gmin wiejskich powiatu, powiatu, województwa i kraju
Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015Polska 66% 69% 70% 71% 73%województwo małopolskie 57% 58% 60% 63% 65%Powiat oświęcimski 62% 60% 64% 75% 65%Gmina Osiek 31% 31% 31% 32% 31%Gmina Oświęcim 10% 11% 20% 94% 15%Gmina Polanka Wielka 3% 3% 3% 3% 4%Gmina Przeciszów 16% 16% 26% 86% 38%
Źródło: BDL GUS
59
7. Podsumowanie
W trakcie analizy wykorzystano dane z następujących źródeł:
Bank Danych Lokalnych GUS,
Urząd Gminy Przeciszów,
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przeciszowie,
Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Przeciszowie,
Komenda Powiatowa Policji w Oświęcimiu,
Powiatowego Urzędu Pracy Oświęcim,
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej,
Urząd Skarbowy w Oświęcimiu,
portal: www.geoserwis.gdos.gov.pl,
portal: bazaazbestowa.gov.pl,
portal: ewd.edu.pl.
60
Do wyznaczenia obszaru zdegradowane posłużono się finalnie 18 wskaźników:
Liczba przyznanych świadczeń społecznych na 100 mieszkańców,
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w przeliczeniu na 100
mieszkańców,
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100
mieszkańców,
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu bezradności w sprawach
opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego w przeliczeniu
na 100 mieszkańców,
Liczba osób, którym przyznano pomoc z powodu alkoholizmu w przeliczeniu na 100
mieszkańców,
Liczba bezrobotnych na 100 mieszkańców,
Liczba bezrobotnych z wyksztalceniem gimnazjalnym i niższym w przeliczeniu na 100
mieszkańców,
Liczba bezrobotnych w wieku 18-24 pozostających bez pracy w przeliczeniu na 100
mieszkańców,
Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i więcej w przeliczeniu na
100 mieszkańców,
Liczba ujawnionych przestępstw na 100 mieszkańców,
Liczba osób fizycznych zamieszkałych na terenie okręgu i prowadzących działalność
gospodarczą na 100 mieszkańców,
Liczba osób prawnych posiadających siedzibę na terenie okręgu i prowadzących
działalność gospodarczą na 100 mieszkańców,
Średni dochód z prowadzenia działalności gospodarczej z formularza CIT-8 (w
przeliczeniu na liczbę osób prawnych),
Dochód osób fizycznych zamieszkałych w okręgu wynikający z deklaracji podatkowej:
PIT-36 ( pole 173), PIT-37 ( pole 111), PIT-38 ( pole 26), PIT-39 ( pole 23), PIT-40
( pole 62), PIT-40A ( pole 41) z wyłączeniem dochodu z działalności gospodarczej w
przeliczeniu na 100 mieszkańców,
61
Średni dochód z działalności gospodarczej z formularza PIT-36 (pozycje 55 i 102) w
przeliczeniu na liczba osób fizycznych zamieszkałych na terenie okręgu i
prowadzących działalność gospodarczą,
Dostępność do szkół podstawowych/ gimnazjów - Odsetek budynków mieszkalnych
znajdujących się w odległości 1 km od szkół podstawowych/gimnazjów,
Powierzchnia ewidencyjna na mieszkańca,
% budynków zbudowanych przed 1970 w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych.
Na podstawie ich analizy wyznaczono trzy obszary o szczególnym nasileniu występowania
negatywnych zjawisk:
teren okręgu numer 4,
teren okręgu numer 6,
teren okręgu numer 15.
Obszary te mają łącznie powierzchnię 5,3 km2 i zamieszkuje je 1315 osób.Tabela 71: Obszary o szczególnym nasileniu występowania negatywnych zjawisk
Numer
okręgu
Lokalizacja Problemy
4 Sołectwo Przeciszów, ulice: Długa numery nieparzyste od nr 1 do nr 33, Krakowska numery parzyste od nr 2 do nr 14, numery nieparzyste od nr 1 do nr 21, Krótka , Podlesie numery parzyste od nr 2 do nr 60, numery nieparzyste od nr 1 do nr 71, Strażacka, Wąska numery nieparzyste od nr 1 do nr 13
6 Sołectwo Przeciszów, ulice: Boconek, Jazowa, Krakowska numery parzyste od nr 16 do końca, numery nieparzyste od nr 23 do końca, Łowiczki Księże, Rzeczna, Stroma
15 Sołectwo Piotrowice, ulice: Kasztanowa numery parzyste od nr 70 do końca, numery nieparzyste od nr 25 do końca, Modrzewiowa, Pagórkowa
Tabela 72: Charakterystyka sfery społecznej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi) – część I
Numer okręgu
Liczba przyznanych
Liczba osób,
Liczba osób,
Liczba osób, którym
Liczba osób,
62
świadczeń społecznych
na 100 mieszkańców
którym przyznano pomoc z powodu
ubóstwa w przeliczeniu
na 100 mieszkańcó
w
którym przyznano pomoc z powodu
bezrobocia w
przeliczeniu na 100
mieszkańców
przyznano pomoc z powodu
bezradności w sprawach
opiekuńczo- wychowawczyc
h i prowadzeniu
gospodarstwa domowego w
przeliczeniu na 100
mieszkańców
którym przyznano pomoc z powodu
alkoholizmu w
przeliczeniu na 100
mieszkańców
1 8,74 2,60 1,12 1,86 0,372 17,74 5,15 5,99 1,80 0,153 15,30 4,41 5,48 1,56 0,154 20,25 5,79 7,64 2,22 0,495 10,28 3,72 3,01 0,95 0,356 8,24 1,81 2,82 0,90 0,457 11,14 3,81 3,35 1,36 0,118 5,44 1,97 2,31 0,35 0,009 8,89 3,41 2,71 0,92 0,1210 8,73 2,95 2,61 1,36 0,0011 14,51 4,69 3,87 2,23 0,0712 12,10 3,89 3,10 1,51 0,0713 8,93 3,92 1,96 0,65 0,2214 10,71 3,24 2,72 1,57 0,0715 11,74 4,30 2,44 1,63 0,23Cała gmina 11,47 3,69 3,37 1,40 0,19
Tabela 73: Charakterystyka sfery społecznej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi) – część II
Numer okręgu
Liczba bezrobotnych
na 100 mieszkańców
Liczba bezrobotnych z wyksztalceniem gimnazjalnym i
niższym w przeliczeniu na
100 mieszkańców
Liczba bezrobotnych w
wieku 18-24 pozostających bez pracy w
przeliczeniu na 100
mieszkańców
Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24
miesiące i więcej w
przeliczeniu na 100
mieszkańców1 2,23 0,74 0,56 0,372 1,84 0,61 0,19 0,083 1,83 0,38 0,19 0,084 2,55 0,38 0,58 0,365 3,25 0,12 0,30 0,656 3,05 0,45 0,45 0,457 1,53 0,11 0,40 0,178 1,16 0,35 0,12 0,129 1,10 0,12 0,29 0,1710 3,63 0,91 0,45 0,4511 2,38 0,15 0,22 0,4512 2,09 0,79 0,22 0,22
63
13 3,27 0,44 0,44 0,0014 1,80 0,13 0,29 0,2015 2,21 0,23 0,35 0,70Cała gmina 2,26 0,40 0,34 0,30
Tabela 74: Charakterystyka sfery gospodarczej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi) – część I
Numer okręgu
Liczba aktywnych
firm (działalnoś
ci i osób prawnych)
na 100 mieszkańcó
w
Liczba osób fizycznych
zamieszkałych na
terenie okręgu i
prowadzących działalność gospodarczą
na 100 mieszkańcó
w
Dochód z prowadzenia działalności gospodarcze
j z formularza
PIT36L
Liczba osób prawnych
posiadających siedzibę na terenie okręgu i
prowadzących działalność gospodarczą
na 100 mieszkańcó
w
Dochód z prowadzenia działalności gospodarcze
j z formularza
CIT-8 (w PLN)
1 2,79 2,79 0,00 zł 0,00 0,002 4,65 4,11 1 517 339,81
zł0,54 45 156,33
3 3,46 3,39 1 392 633,66 zł
0,08 42 337,72
4 2,87 2,56 2 244 783,79 zł
0,30 183 333,79
5 5,56 5,32 805 861,72 zł 0,24 140 996,076 2,26 2,26 293 230,20 zł 0,00 0,007 2,05 1,82 681 525,36 zł 0,23 140 996,078 3,01 2,78 368 786,35 zł 0,23 20 948,199 1,96 1,73 681 525,36 zł 0,23 140 996,0710 3,63 3,40 792 625,69 zł 0,23 20 948,1911 5,84 5,62 133 188,50 zł 0,22 3 300,5512 4,36 3,71 111 647,88 zł 0,65 79 129,0613 2,18 2,18 0,00 zł 0,00 0,0014 2,69 2,49 111 647,88 zł 0,20 3 300,5515 0,93 0,93 172 040,10 zł 0,00 0,00Cała gmina
3,20 3,00 9 306 836,28 zł
0,21 821442,61
64
Tabela 75: Charakterystyka sfery gospodarczej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi) – część II
Numer okręgu
Średni dochód z
prowadzenia działalności
gospodarczej z formularza
CIT-8 w przeliczeniu
na liczbę osób
prawnych (w PLN)
Dochód osób fizycznych zamieszkałych w okręgu wynikający z deklaracji podatkowej: PIT-36 ( pole 173), PIT-37 ( pole 111), PIT-38 ( pole 26), PIT-39 ( pole 23), PIT-40 ( pole 62), PIT-40A (pole 41) z wyłączeniem dochodu z działalności gospodarczej (w PLN)
Dochód z działalności
gospodarczej z formularza
PIT-36 - pozycje 55 i 102 (w PLN)
Średni dochód z działalności
gospodarczej z formularza PIT-36 (pozycje 55 i 102) w przeliczeniu na
liczba osób fizycznych
zamieszkałych na terenie okręgu i prowadzących
działalność gospodarczą (w
PLN)
1 0,00 6 899 615,38 258 920,06 17 261,342 19 352,71 7 846 679,67 632 221,24 35 451,663 127 013,17 6 253 246,86 675 971,38 45 571,104 137 500,35 7 774 334,14 459 318,49 40 528,105 140 996,07 8 826 207,42 448 495,34 19 933,136 0,00 5 746 375,03 274 937,48 27 493,757 140 996,07 4 890 251,24 133 715,35 16 714,428 20 948,19 4 735 351,24 319 421,13 26 618,439 140 996,07 3 135 558,94 127 184,13 16 957,8810 20 948,19 7 583 451,99 344 024,11 22 934,9411 3 300,55 7 383 626,92 311 351,83 12 371,6012 26 376,35 4 242 263,09 196 681,48 11 457,1713 0,00 5 491 784,57 412 945,54 41 294,5514 3 300,55 6 439 855,71 238 795,33 18 852,2615 0,00 4 125 545,60 285 816,70 71 454,18Cała gmina
58 674,47 zł 91 374 147,77 zł 5 119 799,59 zł 28 326,30
Tabela 76: Charakterystyka sfery środowiskowej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi)
Numer okręgu
Ilość zinwentaryzowanego azbestu (w kg)
Ilość azbestu na 100 mieszkańców (w kg)
1 123750 23001,862 148399,7 34193,473 93916,67 21442,164 107394,4 24297,385 100023,3 23646,166 58844 13283,077 61663,75 14014,498 80378 18606,029 44716,25 10327,0810 192896 43740,5911 176557,3 39410,1212 111178,3 24012,613 104703 22811,11
65
14 152861,8 30031,7915 87012,5 20235,47Cała gmina 1644295 24277,20
Tabela 77: Charakterystyka sfery przestrzenno-funkcjonalnej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi)
Numer okręgu
Dostępność do szkół podstawowych/ gimnazjów -odsetek budynków mieszkalnych znajdujących się w odległości 1 km od szkół
podstawowych/gimnazjów (%)1 7,642 94,173 90,994 43,405 0,006 33,047 96,268 100,009 41,6710 79,2811 13,1812 83,6513 39,5514 48,5515 57,43Cała gmina 53,72%
Tabela 78: Charakterystyka sfery technicznej w Gminie Przeciszów (z uwzględnieniem podziału na okręgi)
Numer okręgu
Liczba budynków zbudowanych przed 1970
Powierzchnia ewidencyjna na mieszkańca (w m2)
1 18,77 31,792 24,16 34,933 13,89 29,444 22,02 30,225 17,14 28,836 18,17 29,077 11,82 31,588 12,27 32,459 8,43 28,5910 24,60 28,4411 17,04 34,3912 10,01 27,9013 13,29 33,6814 11,76 33,1215 11,05 26,22Cała gmina 234,41 30,71
66