28Atlas do Censo Demográfico 2010
Divisão territorial do BrasilIBGE
Divisão político-administrativa
#Y #Y
#Y
#Y
O C
E A
N O
A
T L
Â
N
T I
C
O
-25°
-15°
-5°
-75° -65° -55° -45° -35° -30°
-25°
-15°
-5°
-35°-45°-55°-65°5° 5°
-10°
O C
E A
N O
TRÓPICO DE CAPRICÓRNIOTRÓPICO DE CAPRICÓRNIO
-40°-50°-60°-70°
EQUADOR
-20°
-30°
-70° -60° -50° -40°
-30°
-20°
-10°
0°
P A
C Í
F I
C O
0°
C
H
I
L
E
C O L O M B I A
A R G E N T I N A
V E N E Z U E L A
P E R Ú
P A R A G U A Y
U R U G U A Y
SURINAME GUYANE
GUYANA
B O L I V I A
Pindaré
Para
guai
Cuiab
á
Ara
guaia
Pel otas
PARA
NÁ
PA
RAN Á
Pardo
MA
MO
RÉ
MAR
OW
IJNE
R.
Trombetas
CORA
NTIJN
ESS
EQUIBO
Tacutu
Ju fari
Catri mani
ORINO CO
M A RA ÑON
PUT UMAYO
AM A ZONAS
JA PURÁ
Abac
ax is
TAPAJÓS
TOC
ANTI
NS
Parna
íba
Parn
aíb
a
Toc a
ntin
s
Urubamba
Jequitinhonha
PARAN
AÍBA
RIO
Rio
Fran
cisco
S.
Díos
Gurgu
éia
Acre
R.
R.
Nhamundá
Oiapoq
ue
JauaperiBRAN
CO
R.
Guainía
R. Papuri
META
R.
R.
RÍO
R.
R.
R.
R.
R.
Machado
ou
Jiparaná
Abunã
Rio
R.Ene
R.
Amapari
R.
R.
Apurimac
Vaupés
Río
Uaupés
Río
R.
R. Moa
Purus
Rio
Rio
UrucuTefé
Rio
Ituí
Itaqu
aí
Rio
Rio
PARÁ
Río
RIVER
de
Madre
Río
Beni
Río
Rio
Rio
ItapecuruRio
Gur
upi
Rio
IRIRI
RIO
Iriri
Rio
PurusRio
Rio
Juru
á
Araguari
JARI
JariRio
Paru
Rio
Rio
Rio
Rio
Ala
laú
CAQUETÁ
RÍO
RÍO
IÇÁRIO
RIO
RIO
Rio Uraricoera
RÍO
Içana
Rio
Arip
uanã
RÍO
RÍO
JURU
Á
RIO
SOLIMÕES
R.
Mucuri
GRANDE
Carinhanha
Rio
R.
R.
R.
Araguari
Rio
R.
R.
do Sul
Paraíba
Rio
R.
RIO
RIO
TIETÊ
CorrentesRio
Doce
R.
R.Quaraí
R.
Rio Apa
GRANDE
ÓG
UAPAY
Dulce
Salado
Río Río
Pilcomayo
Bermejo
Río
Río
RÍO
UR
UG
UAY
R.
RioUruguai
R.
Manuel
São
R.
R.
S.
R.
R.
Rio
Pires
Teles
R.
RÍO
Negro
MADEIRA
Rio
Rio
Rio
Juru
ena
XIN
GU
Rio
Rio
ou
Paranapanema
RIO
SÃO
FRANCISCO
R.
Rio
RioRIO
GUAPORÉ
Fran
cisco
Rio
PARAGUAY
RIO
ARAG
UAIA
RIO
u
RIO
AMAZONAS
RIO
RIO
Javari
RIONEGRO
ItiquiraRio
!(
!(
!(
!(
!(
#*
!(
!(
")
#*
!(
!(
!
!(
!(
!
!(
!(
!
!
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
")
!(
!
!(
!(
")
!
!(
!(
!(
!(
!(
!
!(
!
!(
#*
!(
!(
!(
!(
!(
!(
")!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!
!(
")
!(
!(
")
!(
#*
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
#*
!
!(
!
!(
!(
!(
!(
!
!(
!(
%,!(
!(
!
!(
!(
!(
!(
!(
!
!(
!(
!(
!(
!
")
!(
!
#*
!
!(
#*
!
!(
!(
!
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
")
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
")
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
")
#*
!(
!(
!(
!(
")
!(
!(
!(")
!(
#*!(
!(
!(
#*
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
#*
!(
!(
!(
!(
!(
#*
!
!(
!(
!(
#*
!(
!(
!(
!
!(
!(
")
!(
")
")
!(
")
")
")
#*
!(
#*
!(
%,
")
#*
#*
!(
")
!(
#*
")
")
#*
#*
#*
%,
#Y!
São Gabrielda Cachoeira
Cachoeiro de Itapemirim
Campos dos Goytacazes
São José doRio Preto
Vitória daConquista
Colinas doTocantins
Governador Valadares
Teixeira de Freitas
Santa Cruz do Xingu
São Félix do Xingu
Canabrava do Norte
Juazeirodo Norte
Benjamin Constant
Guarantã do Norte
Bom Jesus da Lapa
Feira deSantana
Senhor do Bonfim
Rio daConceição
Cruzeiro do Sul
Barra do Garças
Sena Madureira
Serra do Navio
CampinaGrande
Ribeirão Preto
Teófilo Otoni
Foz doIguaçu
Caxias do Sul
Montes Claros
Boca do Acre
Quixeramobim
Jacareacanga
Porto Seguro
Novo Hamburgo
Rondonópolis
Juiz de ForaPouso Alegre
Nova Friburgo
Itacoatiara
Passo Fundo
Sete Lagoas
SantaMaria
Três Lagoas
Marianópolisdo Tocantins
Divinópolis
Ji-Paraná
Rio Grande
Uberlândia
Santa Rosa
Olinda
São Mateus
Guarapuava
Vila VelhaAquidauana
Araguatins
Ponta Porã
Imperatriz
Santa Inês
Piracicaba
AriquemesUnião dos Palmares
Itaberaba
Parintins
Tangará da Serra
Tailândia
Ipatinga
Araguaína
Paranaíba
Querência
Araçatuba
Araripina
Arcoverde
Goianésia
Itumbiara
Garanhuns
Santos
Joinville
Petrolina
Salgueiro
Arapiraca
Itabaiana
Barreiras
Volta Redonda
Sorocaba
Guanambi
Manicoré
Juazeiro
Alenquer
Altamira
Cascavel
Colatina
Itaituba
Guarulhos
SãoCarlos
Redenção
Santarém
Calçoene
Londrina
Oiapoque
Dourados
Campinas
Blumenau
Criciúma
Pinheiro
Luziânia
Coruripe
Alegrete
Floriano
Estância
Parnaíba
Piripiri
Primavera do Leste
CamaçariVilhena
Itabuna
Pelotas
Caroebe
Uberaba
Mossoró
Ponta Grossa
Corumbá
Maringá
Cáceres
Sorriso
Curvelo
Anápolis
Chapecó
Caruaru
Janaíba
Marília
Colniza
Cacoal
Ilhéus
Barra do Corda
Sobral
Breves
Marabá
Rio Verde
Gurupi
Castanhal
Balsas
PresidentePrudente
Lavras
Paraíso do Tocantins
Feijó
Irecê
Coari
Sinop
Caicó
Macaé
Coxim
Patos
Bauru
Sousa
Jataí
Lages
Picos
Araci
Jaru
Tefé
Tauá
Codó
AçuP A R Á
TOCANTINS
MARANHÃO
P I A U Í
CEARÁ RIO GRANDEDO NORTE
B A H I A
PERNAMBUCO
G O I Á S
MINAS GERAIS
PARAÍBA
PARANÁSÃO PAULO
RIO DE JANEIRO
ESPÍRITOSANTO
SANTA CATARINA
RIO GRANDEDO SUL
MATO GROSSODO SUL
RONDÔNIA
MATO GROSSO
A C R E
A M A Z O N A S
RORAIMAAMAPÁ
D.F.
Ba. de São José
SERGIPE
ALAGOAS
COX. DE SANTANA S A. DO CANG UÇU
SA. G E R
A L
SA. G E R
A L
SERRA D O MAR
SA. P A N A P I A C A B A
S E R R A D O M A RSA. DA MANTIQUEIRA
CENTRO-OESTE
SUDESTE
NORDESTE
N O R T E
S U L
Cabo Frio
S A. D
A C
A N A
S T
R A
S A. D
O E S
P I N
H A
Ç O
C H
A P
A D
A
D I A
M A
N T
I
N A
SA. DO BOM JESUS DA GURGUÉIA
SA. M ANGABEIR
AS
P L A N
A L
T O
D
A B
O R
B O
R E
M A
CH
APA
DA
DO A
PODI
CHAPADA DO ARA R I P E
SA
. D O
I B I A
P A B A
SA. D
A S
A L P E R C A T A S
SA. DO GU
RU
PI
S A.
D O
T I
R A C
A M
B U
SA. D
OS
GR
ADA
US
SA. DO CACHIMBO
S E R R A U R
U Ç
U I
SA
.DO
S JAVAÉS
SA. DA S DIVIS ÕES OU S. M
ARTASA. D
OURADA
P L A N A L T O C E N T R A L SA.G ERAL D
O P
AR
AN
Á
CHAPADA DOSVEADEIROS
SA. D
OS PIRINEUS
SA. D
O E
STR
ON
DO
S E
R R
A
D O
R
O N
C A
D O
RSERR
A FORMOSA
SER
RA D
OS APIACÁS
SERRA DOS CAIABISS E R R A D O
T O M
B A D
O R
SER
RA
DO
NO
RT E
C H
A P A D A D O S P A R E C I S
SA. DOS PAACÁS NOVOS
S E R R A A Z U L
SA.
D
AS
ARA
RAS
SA. DE S
. JE
RÔ
NIM
O
SER
RA
DA BO
DOQUENA
SA. DE
MAR
ACAJ
U
SA. DO DIVISOR OU
CONTAMANA
S E R R A P A C A R A I M A
SERRA P A R
I M A
SE RRA I M E R I
S E R
R A D O T R A
Í R A
P. da Neblina(2.994 m)
P. 31 de Março(2.973 m)
P. GuimarãesRosa (2.105 m)
Monte Caburaí (1.456 m)PONTO MAISSETENTRIONAL DO BRASILCONTINENTAL
Monte Roraima(2.734 m)
SER R A ACARAÍ OU ACARI
SE RRA TUMUCU M A QUE
PONTO MAISOCIDENTALDO BRASIL PONTO MAIS ORIENTAL
DO BRASIL CONTINENTAL
O C
E A
N O
P A
C Í
F I
C O
SA
. G E R A L
Divisão política2010
Água Boa
Xapuri
Caracaraí
RIO BRANCO
PORTOVELHO
BOA VISTA
CAYENNE
MACAPÁ
BELÉM
TERESINA
NATAL
JOÃO PESSOA
MACEIÓ
ARACAJU
VITÓRIA
RIO DE JANEIROSÃO PAULO
BELOHORIZONTE
GOIÂNIA
BRASÍLIA
CAMPOGRANDE
CURITIBA
FLORIANÓPOLIS
CUIABÁ
SÃO LUÍS
FORTALEZA
RECIFE
SALVADOR
PORTO ALEGRE
PALMAS
XavantesRepr.de
Repr.de Itaipu
Repr.de Capivara
Repr. de PortoPrimavera
Repr. de JupiáIlha SolteiraRepr. de
FurnasRepr. de
Repr. deEmborcaçãoRepr.
de S. SimãoTrês Marias
Repr. de
La. dos Patos
La. Mirim
La. Mangueira
Repr. Sa.da Mesa
de TucuruíRepresa
SobradinhoRepr. de
BalbinaRepr.
de SamuelRepr.
AnavilhanasArquip. das
de MariuáArquip.
de GurupáI. Grande
MARAJÓILHA DE
Ilha deTupinambarana
BANANALI. DO
I. de Maracá
I. MexianaI. CavianaI. Pedro II
Atol das Rocas
Ponta do Seixas (Cabo Branco)
Arquip. de Abrolhos
Arquip. de Fernando de Noronha
Ba. de Paranaguá
Ba. de Ilha Grande
MANAUS
BR-364
BR-317
BR-425
BR-319
BR-230
TRANSAMAZÔNICA
BR-174
BR-163
BR-1
63
BR-230
BR-1
63
BR-307
BR-319/174
BR-156
BR-174
BR-316
BR-0
10
BR-222
BR-1
35
BR-222BR-020
BR-1
22
BR-116
BR-324
BR-020
BR-316
BR-226
BR-230BR-226
BR-153
TRANSAMAZÔNICA
BR-1
58
BR-1
53
BR-235
BR-122
BR-4
05
BR-226
BR-110 BR-1
01
BR-230 BR-1
04
BR-232BR-101
BR-1
04
BR-110
BR-324
BR-242
BR-2
42
BR-242
BR-1
58/2
42
BR-158
BR-060
BR-0
10
BR-0
20
BR-1
35
BR-1
16
BR-1
01
BR-365
BR-367
BR-2
62
BR-040
BR-3
81
BR-364
BR-262
BR-365
BR-1
53
BR-1
58
BR-267
BR-101
BR-116BR-277
BR-1
53
BR-376
BR-36
9
BR-153
BR-282
BR-1
01
BR-285
BR-290
BR-11
6
BR-122
BR-293 BR-1
53
BR-158
BR-2
87
BR-1
63
BR-267
BR-262
BR-060
BR-040
BR-070
BR-101
BR-242
BR-163/364BR-174
BR-364
SA. D
E S.
LOUR
ENÇO
ASSUNCIÓN
LA PAZ
BOGOTÁ
PONTO MAIS MERIDIONALDO BRASIL CONTINENTAL
75 750 150 225 km
PROJEÇÃO POLICÔNICA
ESCALA : 1 : 15 000 000
ConvençõesCapitais
Cidade: População
de Paísde Estado
Abaixo de 25.000 hab.de 25.001 a 100.000 hab.
de 100.001 a 350.000 hab.
de 500.001 a 1.000.000 hab.de 1.000.001 a 3.000.000 hab.
Mais de 3.000.000 hab. Limite internacionalLimite estadual
Ferrovia
Rodovia pavimentadaRodovia em pavimentação
GasodutoRio Limite de Grande Região
!H
Rodovia duplicada
Rodovia não pavimentada!
!(
!(
!(
#*")%,
12 milhas náuticas (Mar territorial)
200 milhas (Zona econômica exclusiva)24 milhas (Zona contígua)Limites marítimos:
de 350.001 a 500.000 hab.
!(!(#*")%,
Limites de referênciaArqSão
Atol das Rocas ArquipélagoFernando de Noronha
Ilha da Trindade
Ilha Martin Vaz
Arquipélago de São Pedro e São Paulo
EQUADOR
Argentina
Peru
Bolivia
Colombia
Venezuela
Chile Paraguay
Guyana
Uruguay
SurinameGuyane
ParáAmazonas
Mato Grosso
Goiás
Piauí
Minas Gerais
Acre
Maranhão
Bahia
Paraná
Tocantins
Roraima
Rondônia
Amapá
São Paulo
Ceará
Mato Grosso do Sul
Rio Grande do Sul
PernambucoParaíba
Santa Catarina
EspíritoSanto
Alagoas
Rio de Janeiro
Sergipe
Rio Grandedo Norte
D.F.
-30°00’-45°00’-60°00’
-15°00’ -15°00’
-30°00’ -30°00’
0°00’
-30°00’-45°00’-60°00’
0°00’
InternacionalEstadual200 milhas (Zona econômica exclusiva)
24 milhas (Zona contígua)12 milhas náuticas (Mar territorial)
Limites
km0 500 1.000250
Fonte: Mapa da série Brasil-geográfico: sistema de projeção policônica: escala 1:5 000 000. Rio de Janeiro: IBGE, 1997. 1 CD-ROM.
29Atlas do Censo Demográfico 2010Divisão territorial do Brasil IBGE
Fonte: Malha municipal digital do Brasil: situação em 2010. Rio de Janeiro: IBGE, [2012]. Disponível em: < ftp://geoftp.ibge.gov.br/malhas_digitais/> . Acesso em: fev. 2013.
Nota: Os mapas acima mostram os diversos recortes territoriais - estados, municípios, bairros, setores censitários - utilizados nesse Atlas. A perspectiva multiescalar dessa publicação exigiu o mapeamento de informações seja em nível das Unidades da Federação - estados e municípios - seja no nível de divisões administrativas (como os bairros) estabelecidas em algumas grandes cidades brasileiras ou mesmo no nível de recortes de menor dimensão, como os setores censitários, que são definidos pelo IBGE para fins de coleta da informação censitária.
Divisão territorial - recortes territoriais no Censo Demográfico 2010
#Y
#Y #Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
������ �� ������������� �� ��� ������� ��� ��������������������������
����
����
���
���� ���� ���� ���� � �� � ��
����
����
���
� ���������������� ��
����
O C
E A
N O
������������������ ������������������
����������������
�������
����
� ��
���� ���� ���� ����
� ��
����
����
��
P A
C Í
F I
C O
��
��������
PALMAS
VITÓRIA
BELÉM
MANAUS
FORTALEZA
TERESINA
MACEIÓ
SALVADOR
GOIÂNIA
BELOHORIZONTE
CURITIBA
CUIABÁ
RECIFE
SÃO PAULO
MACAPÁ
RIO BRANCO
SÃO LUÍS
JOÃO PESSOA
ARACAJU
FLORIANÓPOLIS
RIO DE JANEIRO
PORTO ALEGRE
PORTOVELHO
BOA VISTA
CAMPOGRANDE
NATAL
������
�����
�������
�������
����
� �����
�����
�
� ������
�� ����
���� �
�
���
�
� ��
���
���
����
�������
�
� �������
���������
���
������
�������
����� �
��� �����
����� ��
� ��
� ���
�� �����
��� �����
�����
�����
� ��
��
�� �
���������
� ��
���
� �����
��� ��� ���
� ������
����������� ��
�����
���
RIO
Rio
Fran
cisco
S.
Díos
Gurgu
éia
Acre
R.
R.
Nhamundá
Oiapoq
ue
JauaperiBRAN
CO
R.
Guainía
R. Papuri
META
R.
R.
RÍO
R.
R.
R.
R.
R.
Machado
ou
Jiparaná
Abunã
Rio
R.Ene
R.
Amapari
R.
R.
Apurimac
Vaupés
Río
Uaupés
Río
R.
R. Moa
Purus
RioRi
o
UrucuTefé
Rio
Ituí
Itaqu
aí
Rio
Rio
PARÁ
Río
RIVER
de
Madre
Río
Beni
Río
Rio
Rio
Itapecuru
Rio
Gur
upi
Rio
IRIRI
RIO
Iriri
Rio
PurusRio
Rio
Juru
á
Araguari
JARI
JariRio
Paru
Rio
Rio
Rio
Rio
Ala
laú
CAQUETÁ
RÍO
RÍO
IÇÁRIO
RIO
RIO
Rio Uraricoera
RÍO
Içana
Rio
Arip
uanã
RÍO
RÍO
JURU
Á
RIO
SOLIMÕES
R.
Mucuri
GRANDE
Carinhanha
Rio
R.
R.
R.
Araguari
Rio
R.
R.
do Sul
Paraíba
Rio
R.
RIO
RIO
TIETÊ
CorrentesRio
Doce
R.
R.Quaraí
R.
Rio Apa
GRANDE
ÓG
UAPAY
Dulce
Salado
Río Río
Pilcomayo
Bermejo
Río
Río
RÍO
URU
GU
AY
R.
RioUruguai
R.
Manuel
São
R.
R.
S.
R.
R.
Rio
Pires
Teles
R.
RÍO
Negro
MADEIRA
Rio
Rio
Rio
Juru
ena
XIN
GU
Rio
Rio
ou
Paranapanema
RIO
SÃO
FRANCISCO
R.
Rio
RioRIO
GUAPORÉ
Fran
cisco
Rio
PARAGUAY
RIO
ARAG
UAIA
RIO
u
RIO
AMAZONAS
RIO
RIO
Javari
RIONEGRO
ItiquiraRio
Arquip. de Fernando de Noronha
A
Recortes territoriaisno Censo Demográfico
2010
MATO GROSSORONDÔNIA
ACRE
PIAUÍ
CEARÁ
RIO GRANDE DO NORTE
PARAÍBA
PERNAMBUCO
ALAGOAS
SERGIPEB A H I A
ESPÍRITO SANTO
MINAS GERAIS
D.F.
G O I Á S
TOCANTINS
MATO GROSSO DO SUL
SANTA CATARINA
PARANÁ
SÃO PAULO
RIO DE JANEIRO
RIO GRANDE DO SUL
MARANHÃO
AMAPÁRORAIMA
A M A Z O N A S
P A R Á
C O L O M B I A
B O L I V I A
V E N E Z U E L A
GUYANA
SURINAME GUYANE
P E R Ú
ARGENTINA
P A R A G U A Y
U R U G U A Y
Arquip. de Abrolhos
Atol das Rocas
������������������������������������������������������� ���������� ������������������������������¡¡��¢����������������� ¡��¢������£���������������������������������������� ���������� ���� ��� ������ ��� ������������������������������� �������� ���������� �����������¤���������������������� �������������������� ��������������¥¦����������������������������� ��¥§�����¨���������������������������� ��������������������������������¨�������������������§����������� ������©����������� ��ª��������������������������� ��������������� ������ ������������������������ ��� ����������� �������¦��������������� ���������� ����������¦������������������������ ������������������������ ��¥¦��������� ���
Limites������������� ����������� ���
!H
!( ������������������������������
��� ����� ������� ��
«� �
������� ����
����
Toponímia���������
���� ���
��� ����� �� �
�������� ���
!H
!(
!(!(
!(!(
!(
!(
�������
�������� �
«� � ������ ������ �¬
���������®����
���������������
��������������
������
�¦����¦������ ���
���¯�����
��������������
�¦��������
RIO DE JANEIRO
������°������±�
����������«���
�����
���������
����������«�
��������
�������
�²����²����������
�� �������¨���
�����
���� ������
������� ����
��¨���
��������
����
���
���������������������������������³��������������������«��
�����
� �¨�
�����«°
���� �� �
�����
����
�����
������������ ����
�����³�� �
������� � �
��������
���´�� �� �
����µ��
�� �����
°����������
��
°��� ����� ��
���� �
�����
�������������±��������°��
�������������������� �� �����������
�� �����
� ��� ��
� ����� ����
��������������������«
�� ��
� ����¦�����
����������°��������°��������«
�¦��� ��¯�¦�
���� �
������� ����������� ���
����������������������
����������������������������«�
�����������������������������������
���������������¦�
������ �� ����
���� �¤����
��¶�
B
�� ���³�� ���³�� � �³
������³
������³
!H
��������������� �
�����������°����
��¨���
��¨�
���� �
�������� ���
°���������
�¦��� ���¯�¦�
�������� ���
�������
����������
�� ��¨�� ��
��¯ ��
��������
�� ����¦
������� ����������
�������
������
������� �
�������
�����������
��µ��
°�����������
�¥���������� �
�� ���³�� ���³
������³
������³
A
B
�� ��� ��� ����·�
����±²������¸����
�����������������������
�����¦���� ��� ���
������������������������ �¥¦�
Limites
·�� ����
·�� ����
30Atlas do Censo Demográfico 2010
Divisão territorial do BrasilIBGE
Fontes: Directoria Geral de Estatística, Recenseamento do Brazil 1872/1920 e Divisão Administrativa do Brasil 1911/1933; IBGE, Censo Demográfico 1940/2010; Malha municipal digital do Brasil: situação em 1991 e 1994. Rio de Janeiro: IBGE, 1996. 1 CD-ROM ; e Malha municipal digital do Brasil: situação em 2000 e 2010. Rio de Janeiro: IBGE, [2012]. Disponível em: <ftp://geoftp.ibge.gov.br/malhas_digitais/> . Acesso em: fev. 2013.
Notas: 1. Os limites dos municípios até 1980 se originam da desconstrução da Malha Municipal do Brasil, situação em 1991, produzida pelo IBGE.
2. A Unidade da Federação Distrito Federal não é a mesma ao longo do tempo (1872 até 2010).
3. Os Territórios Federais de Iguassú e Ponta Porã foram criados em 1943 e extintos em 1946 e, portanto, não foram contemplados em nenhum Censo Demográfico.
Emancipação municipal - 1991 a 2010
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
! !!
!
!
!
!
!! !
!!
!!
!
!
!
!!! !!!! !
!
!! !!
! ! !!
!
!!!!!!
!
!!!!!
!!! !!
!
!
!!!
!
!
!! !!
!!! !! !!!!! !!!
!!! !!!
!!
! !!!!!
!!! !!!
!!
! !
! !!! ! !
!!!!!!!!! ! !!! !! !
!!!!! !
!!! !!!
!!
!
!
!
!
! !!
!!
!
!!
!!
!
!
!
!! !!
!
!
!
!!
!
!!
!
!
!
! !
!
! !!
!!
!!
! !
! !
!! !! !
!
!
! !! !
!
! !!
!
!
!!
!!!!
!! !! !! !
!
!!!
!!! !!
!!!!! !
!!
!!! ! !! !!
!!
!!! !! ! ! !
!!! !!
!!
! !!
!! !!
!!
! !
!
!! ! !! !!!
!!! !
!
!
! !!! ! !!!!
!!!!!
!!!
! !
!
!
!!!
!!!!!
! !!!! !!!! !! !
! !!
!!
!! !!!
!! !!! !! ! !!!! !! !
! !!! ! !!
!
!!!!
!!!!! !!
! !! !!
!
!!! ! ! !
!
!! !! !!
! !!
!
! ! !!!
!
!!
!!!
!
! !!
!!
!
!!!
!! !
!!
!!
!
!
!
!
!
!! !
! !! ! !
!
!! !!
!
!!
!
!!
!! ! !!!!!! !!
!!! ! !! !!
!!!
!
!! !!!!!
!! !
! !! !!
!! ! !!
!
! !! !!! !!!
! !!!
! !! !!! ! !! ! !!!
!
! !! ! !! !!!!!!
!!
!!
!!
!
! ! !! !! ! !! !!!
!
!! ! !! !
!!
!
!!
!! !! !!!!! !!!!
!! !!!! ! !
! !!!!! !
!
!!
! !!!!
! !!!
! !!! !! ! !! !! !!!
!!! ! ! !!!!!!! !!
!!
!!
!
! !!
!! ! !!! ! !!
!
!!
!
!!
!!!! !!! ! !! !
!
!!!!!! ! !!!
!! !!
! !!!!!! ! !! !!! !! ! !!! ! ! !!!
!! ! !! !! !
!!
!
!!
! !! !!
!! !!
!!
!!!
!
!
!!! ! !!
!!
!!! !!
! !!!! !
!!
! !
!
!! ! ! !!
!!!
!!
!! ! !!!! ! !! !!
!! !! !!! ! !! ! !
! ! ! !!!!
! !!!
! ! !!
!! !! !!!!!! ! !!
!
!!!! ! !
!
!! ! !!
! !!
!!!!
!!
! !!!! !
!!! !
!
!! !! !! !! !!!
!! !!! !! !
!!!
!
!!!! ! !!! !
!! !!!
! !! !! ! !!
!!!
! !! !!
!! !!
!
! !!!
!!
!!! !
!
!
!!! !! !!
!!! ! !!!
! !!!! !
!!
!!! !!! !!!
!!! !! !!!!
!
!! ! !!!! !!
!! !
!!! !!!! !! !!
!
! !!!
!! !!
! !!! !!! !!! ! !!!
!
!!!! ! !!
!!!!!! !!
!
!!! ! ! ! !!
!
!!!!
! !!
!! !!!
!
!! !!!
!!! !
! !! !
!
!!
!
! !!! !!!!!! !!
!!
!!!
!
!
! !!! !
!! !
!
!!
!!! !
!
! !!!
! ! !! !!
!
! !!
!!!
!
!!
!! !!!! !!!!
!
!
! !!
!!
!!
!!
!
!!
!! !!
!
! !! !!!!
!!
! !!
!
!!!
!!!! !!
!!
!
!
!
!!!!!! !!!
!
!!
!!
!
!!! !!
! !! !! !!
!
!!!!!
! !!
!!! !
!! ! !!
!
! !!!
!! ! !
!
!! !!
!!!!!
!
! !!
!!
! !! ! !!!!!
!
!
!
!!
!!
!!
! !!
!
!! ! !!
!!
!
!! ! !!! ! !! !
!!!
!
!!
!!! !!!
!!!! !! !!!!
!
!!
! !! !
!!
!
!! !
!!!
!!
!
!
!!!
!
!!
!
!
!
!
!! !
!!!
!
!!! ! !
!!
!
!
!!
!!!
!
!
!!!!!
!
!
!!!
!!
!
!!!! !
!
!! !
!
!
!!
!
!
! !! ! !!
!
! !!!
!
!
!!! !!!!!!!!! ! !!
!
!! !!
! !!
!!!! ! !!
! !
!
!!!!
!
!
!!!
!!
! !!! !!
!!
!
!!!
!
!
!! !
!!
!! !! !!
!!! !!
!
!
!!
!!!
! !!!! !
!!!
!!
!
!!!
!!!
!
!
!! ! !!
!!
!
!! !!!
! !! !
!
!
!
!! !! !!!
! !!! !!
!
! !!
!
!!
!!! !
!
! !
!
!! !!!! !! ! ! !! !!!! !
! ! !!
! !
!
!!!
!
! !! !!
!
!! !! !
!
! !
!
!!!! ! !
! !!!!
!!! !
!
!
!
! !!
!!!!
!!
!!! !! !
!!
!!
!
!!
! !!
!!
! ! !!! !
! !!
! !!!! !
!
!
!! !
! !!! ! !
!
!
!
!!
!
!!
!!!! !! !
!!
!!
!! !!!
!!
!
!!! !!! !!!
!
! !
!!!
!! !!
!!
!!! !!! ! ! !!! !!!
!
!
!
!! !!
!!
!!!
!!! !!!!!!
! ! !!!!
!! !!!
!
!
!! !!!
! !
!
! !!
!!
!
!!!!
! !
!
! !!!!
!
! !
!! ! !
!
!
!
!!! !!
! !!
!
!!
! !! !!
!!
!!! !! !!
!
! !! !!! !!
!!
!!!!
!
!
!
! !!!
!
!
! !!!! !
!
!
!! ! !! !! !
!
! !!!
!
! ! !!!
!
! !
!!!
!!
!!!
! !! !!
!!! !!!
!
! !!!
!!! !!
!
! !!!
!! !!! !
!
!!! !
! !!
!
!!!
! !!
!
!
!!
!!
!
! !! ! !! !!
! !
!!! !
!
!
!
! ! !!
!
!!
!!! !
! ! !!
!!
!!
!! ! !
!!
!!!
! !!!
!
! !!! !!! !! !
!!
!
!
!
!
!!! !!
!! !!!
!!
! !
!! ! ! !!! !
!
! !!
! !!
!! !!!
!! !! ! !!
!
!!!!
!!! !
! ! !! ! !!! !! !!
!! !
!
!!
! !!
!! !!
!!!
!! !!
!
!!!!
!! !
!! !!! ! ! !
! !! ! !!
!!!! !! ! ! !!!
!!
!!
!!
!!
!!!
!
!! !!
!
!
!! !! !! !!
!! ! ! !!!!
!! !
!!
!
!!!! !
!
!!
!
! !!!!! !! !
! !!
!!
!
!!
!
! !!!!! !!! !!!!
!!
!
! !!
!
! !!
! !!!
!
! !
! !
!! !!
!!!
!!!
!! ! !!
! ! ! !! !!
!!
!! !
!
! !!!
! ! !
!
!!!!!!!! !
!!
!
!
! !!
! ! !!!
!! !!
!!!
! !!
!! !!
!!
!! !!
!
! !!!!
!
!
!! !!
!!
!! !
!
!! !!! !
!!!!
!! ! !
!!
! ! !!!
!
! ! !!!
!!!
! !! !! !!!! !!
! !! !
!! ! !!!!!
! ! !!!!!
!!! !
!! !
! !
!!
! !!!
!!!! ! !!
!
!!
!
!!
!
!!
!!! !!!!!!
! !! !!!!! !!! ! !
!
!! !! !! !!
!!! !! !
!!!
!! !!
!!
!!!
!
!! !
!!
! !!! !!!! ! ! !
!
!! ! !
!
!!!
!!! ! !
!!!
!!!!!
!!!! !! !!
! !!!! !!! !
! ! ! ! ! !!!
!! !!
!!! !!! !! !! !
!
!!! ! !!! !! ! ! !!! !! !!! !!!! !! !! ! !! !!! !! !! !!!
! !!! ! !!
!! !! !! !!!
!! !
!!! !
!!! !!! !!
!! !!
!!! !
!!!! !!! !
!! !
!!!!
!
! ! !!
!!!! !!
!!!!! !!! ! !!! !! !
! !!
!! !! !! !
!!!!
!! !!!
!! !!! !! !! !!
! !
!
! !! !!! ! !! !! !!!
!
!!
! !!! !!! !!
! !!!!
!!! !! !! !
! ! !! !!! !! !
! ! ! !!
!
!!!!
!
! !!!!! !! !! !!
!! !! !!!!! ! !!! ! ! !!! !! !!!! ! !! !!! !!!!
! !!!
!!! !! ! ! !! !!! !!
!! ! !! ! !! !
! !! !!!!!
! !!!! !! ! !! ! ! !!! !!
!
!!
!! ! !! !!! ! !! !!! ! !!!! !
!!!!!!! !! ! !! !
! ! !! !!! !! ! ! !! !!!! !! !! !!! !!!!! !! !!
!! !!!! !!! !
!
! !! !! ! !! !!!
! ! ! !!
! ! !! !!! !
!! !! !!! !
!!
! !! ! !!!! ! !
!! ! !! ! !
!! !!!
!!!! !! ! !!!
! !! !! !!!!!!!!!! !! ! !!! ! ! !!!
!!! !!
! !!!
!!!!!! ! !!! !!! ! !
!
!! ! !! !! ! !!
!!
! !! !! ! !
!! !!!
!!
! !!!
!! ! !!! !!! ! !!! ! !
!
!! !!! !! !
!
! !! ! !!!! !
!
!
!! !! !!
!! !!! ! !
!!! !! ! !
!!
!!! ! ! !!!
!! !! ! !! !! !! ! ! !
!!
!!!! !!!
!!!
!! !!!!
!!
!! ! !!! !! ! !!!!!
!! ! !! !! !!! ! !
!!
!!!! !! !
!!! !! !!! ! !!
!!!! !!! !! !!! ! !! !! ! ! !!! !!
!!
!! ! ! !! !! !! ! ! !
!!! !! !
!! !!!
! !!! !!! !!
!! !!! ! !!! !! !! !! !! !!! !! !! ! !!! !!! !!! !!!! !! ! !!! !! !!! !! !!! !!!! !!!!! !! !! !! ! !!!! ! !! !! !! !!!
!!!! !
! ! !!!
!!!!
! !! ! !!!! ! !!! !!!
!!! !!!
!!
!
! ! !!
!!!! !
! !
!
!! ! !! ! !! ! !! !!! ! !!!!! ! !!! !!!!
!! ! !! !
! !!!!!!! !!!! ! !! !!!
!!! !!! ! ! !!!!!! !!
!! !!!
!! !!
!! !! ! ! !!!!!!
!! !!!! !!!!! !!
!!!
!! !!
!! !!!
!! ! !!!! !! !!!
!! ! !
!! !!
!!! ! !
!! !!!!! !
! !
!
! !!!!
!!! !! !!!
!! !! ! ! !!! !! ! !!!!! ! ! !!! !! ! ! !!! ! !! !! !! !! !
!
!!
!! !! !!!! !! ! !! !!! !!! !!! ! !!! !! ! !!! !! !
!! !!!! !!! ! ! !!
!! !!!! !! !! ! !!! !! ! ! !!!! !! ! !!! !!!
!!!
!!
!!!
! !!! !!
! ! !!! !!! !!! !! ! !! ! ! !! !!! !
! !!! !!
!! !!! !!
!!
!!
!!!!! ! ! !!! !! !
!
! !!!
!!! !!!!! !!
! ! !!! ! !!!
! ! !!!!!! !! !! !!!
! !!!!
! !!! ! !!
!! !!! ! ! !!
! !!! ! !! ! ! !
!
! !!! !! !
!!! !
!! ! !!!!!
!! !!! ! !
!! !!!! !! !!
!! !!
!!
!! ! !!!! !!!!
!!!
!!
!! !! !! !! !!
! !!
!
!! !! !! ! !!
!!!
!! !!
!!
!!
!!!!
!! !!! !! !! !! !! !!! !
! ! !!! !!! !! !!!! !!
!!! !!! !! !
!! !! !! !!! !!!! !!!!!
!
!!!!
! !! !!! !! !!! !! !!
! !!! !! !!! ! !
! !! !!!! !!!! !! !! !!! !!! !!
!!!
! ! !!! !! !! !!!!
! !!
! !!!!!!
!! !! !! ! !!!! !!!
!!!!! !!!
! !! !!!! ! !!!! !! !! !!!!!!! !!! !!! !!! !
!!! ! !
! !!
! ! !!! !!! ! !!! !! !!! ! !!! ! !! !! !! !! !! !! !! !
!!!
! !!! !! !!! !! !!!!! !!!! !! ! !
!!
!!! !!!! !! !! !! !! !! !! !!!! ! !! ! !! !!
!!
! !! !! !!! !!! !!!!! !!!!!! !
!!! !!!
!! !!!!! !!
! ! !! ! !!!! !!
!!
!!!! !
!!! !!!!
!!
!
! !!! !! !!
!!!!
!!! !!!!
!
! ! ! !!! !! !!!! ! !!! ! ! ! !!! !!! !
! !!! !!! ! !!!!
!! !!!!! ! ! !! !
! !!! !
!
!! !! !!!
!
!!!
! !! !! !! ! !! ! ! !! ! ! !! !! !
!!
! !! !! ! !! !!! !! ! ! !!! !
!! !!
!!!!
!
!! !!!!!!
!!
!!!
!!! !!
!
!! !!! !!! !! !!
!!! ! !
!! !!!! ! !! !! ! !! !!! ! !!! !!!!
! !!
!! !!! !!!!!!
!!
!! !! !!! !!
!!!
!!
!! !! !
!
!!
!! !!
!! !
!!
!!!!
!!
!!
!!
!
!
!!
!
!
!(
!(!(
!(
!(
!(!( !(!(
!(
!(
!(
!(!(!(!(
!( !(!( !( !(
!( !(!(
!(!(
!(
!(!( !(!(!(!(!( !(!( !( !(!( !(!(
!(
!( !(!( !(
!(!(
!( !(!(!(!( !(!(!(
!(!(!( !(!(!( !(
!(!( !( !(!(!( !( !( !(!(!(!(!(!(!( !(!( !( !(!(
!(!( !(!(!(
!( !(!(!( !( !(!( !(
!(!( !(!(
!(
!(!( !(
!(!(
!(!(!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(!(
!(!( !(!(!(
!( !(!( !(
!(!(!(
!( !(!( !(!( !(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(!( !(!(
!(!(!(
!( !(
!(!( !(!(
!(!( !(
!(
!(
!(
!(
!(!(!(
!( !( !(!(!(!(
!(!( !(
!(
!(!(!(!( !( !(
!(!( !(!( !(
!( !(
!(!(
!(
!(!(!(!(!(
!(
!( !(
!(
!(!(!( !(!(
!(!(
!(!( !(
!(!( !(
!(
!(!(
!(!(!( !(!( !( !(!(!(!(!(
!( !(!(!(!( !( !(
!(
!( !(!(
!(!( !(!( !(!(!( !(!(
!(
!(!(
!(!( !(!( !(!(
!(
!(!( !(!(!(!( !(!(
!(!(!(!(
!( !(!( !(!(!(
!( !(!(!( !(!(!( !(!(!( !(!(!(!( !(!(!(!(
!(!( !(!(
!( !(!( !( !(!( !(!( !(!(
!( !(!( !(!(
!(!(
!(!(!( !(!(!( !(
!(!( !(!(!(!(
!(!( !( !(
!(!(!(!( !(!(
!( !( !(
!(!( !( !(!( !(!( !(!( !(!(!(!(!(!( !(!(!(!(!(!(!(!(!( !(!( !(!(!(
!(!( !(!(!(!( !(!(!(!( !(
!( !(!(!(!( !(!(!(!(!( !( !(!(!( !( !(!(!( !(!(!(!( !(!( !(!(!( !( !(!(!(!( !(!(!( !(!(!( !(!(!(!( !(!(!( !(!(!(!(!(!(!(!( !(!(!(!( !( !(!(!(!( !(!( !(!( !(!(!( !(!(!(!(!( !( !(!(!(!(!(!(!(!( !( !(!(
!(!(!(!(!( !( !(!( !(!(!(!(!(!( !(!(!( !(!(!( !(!(!(!(!( !(!( !(!(
!(!(!(!(
!(
O C
E A
N O
A
T L
 N
T I
C O
-30°
-10°
O C
E A
N O
-30°
TRÓPICO DE CAPRICÓRNIO
-40°-50°-60°-70°
EQUADOR
-20°
-30°
-70° -60° -50° -40°
-30°
-20°
-10°
0°
P A
C Í
F I
C O
0°
1991
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
! !
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!( !(!(
!(
!(
!(
!(
!(!(!(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!( !(!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!( !(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!( !(!(
!(
!( !(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(
!( !(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(!(
!(!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!( !(
!(
!(
!( !(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
O C
E A
N O
A
T L
 N
T I
C O
-30°
-10°
O C
E A
N O
-30°
TRÓPICO DE CAPRICÓRNIO
-40°-50°-60°-70°
EQUADOR
-20°
-30°
-70° -60° -50° -40°
-30°
-20°
-10°
0°
P A
C Í
F I
C O
0°
2000
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
! !
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! ! !!!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!!
!
!!
!
!
!
!!!
!!
!
!!
!!
!
!!
!
!
!
!
!!! !!!
!
!
!(
!(
!(
!(
!(!( !(!(!(
!(
!(
!(!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(!(
!(
!(!(!(
!(
!(
!(!(!(
!(!(!(!(!(
!(!(
!(!(!(!(
!(!(
!(!(!(!(!(!(!(
!(
!(
O C
E A
N O
A
T L
 N
T I
C O
-30°
-10°
O C
E A
N O
-30°
TRÓPICO DE CAPRICÓRNIO
-40°-50°-60°-70°
EQUADOR
-20°
-30°
-70° -60° -50° -40°
-30°
-20°
-10°
0°
P A
C Í
F I
C O
0°
2010
PROJEÇÃO POLICÔNICA
250 250 km0ESCALA : 1 : 50 000 000
Novas sedes
Sedes
nº de municípios
58
5507
!(
!
Limite estadual
!(
!
Novas sedes
Sedes
nº de municípios
499
3992Limite estadual
!(
!
Novas sedes
Sedes
nº de municípios
1016
4491Limite estadual
1872 1900 1911 1920 1933 1940 1950 1960 1970 1980 1991 2000 2010
Brasil 642 1 121 1 221 1 302 1 363 1 574 1 890 2 765 3 959 3 992 4 491 5 507 5 565Rondônia - - - - - - 7 2 2 7 23 52 52Acre - - 3 5 6 7 2 7 7 12 12 22 22Amazonas 7 24 27 28 28 28 25 44 44 44 62 62 62Roraima - - - - - - 2 2 2 2 8 15 15Pará 32 50 54 56 37 53 59 60 85 83 105 143 143Amapá - - - - - - 4 5 5 5 9 16 16Tocantins - - - - - - - - - - 79 139 139Maranhão 37 53 54 64 53 65 72 91 130 130 136 217 217Piauí 22 34 37 39 27 47 49 71 114 114 118 221 224Ceará 46 79 83 86 51 79 79 142 142 141 178 184 184Rio Grande do Norte 22 37 37 37 41 42 48 83 150 150 152 166 167Paraíba 24 36 39 39 37 41 41 88 171 171 171 223 223Pernambuco 39 58 59 59 83 85 90 102 164 164 168 185 185Fernando de Noronha - - - - - - 1 1 1 1 - - -Alagoas 19 34 35 35 33 33 37 69 94 94 97 101 102Sergipe 24 33 34 34 40 42 42 62 74 74 74 75 75Bahia 72 126 129 136 125 150 150 194 336 336 415 415 417Minas Gerais 72 124 176 178 213 288 387 483 722 722 723 853 853Espírito Santo 13 29 29 29 30 32 33 37 53 53 67 77 78Rio de Janeiro 33 48 48 48 48 50 56 61 64 64 70 91 92Guanabara - - - - - - - 1 1 - - - -São Paulo 89 173 174 204 258 270 369 502 571 571 572 645 645Paraná 16 40 44 49 52 49 80 162 288 291 323 399 399Santa Catarina 11 26 28 34 36 44 52 102 197 197 217 293 293Rio Grande do Sul 28 66 66 71 83 88 92 150 232 232 333 467 496Mato Grosso do Sul - - - - - - - - - 55 72 77 78Mato Grosso 9 13 18 21 25 28 35 64 90 55 95 126 141Goiás 26 37 45 49 56 52 77 179 221 223 211 242 246Distrito Federal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Unidades da FederaçãoEmancipação dos municípios
Emancipação dos municípios, segundo as Unidades da Federação - 1872/2010
Total de municípios - Brasil - 1872/2010
1872 1900 1911 1920 1933 1940 1950 1960 1970 1980 1991 2000 20100
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
Grá�co 2 - Evolução do número de municípios, por Unidades da Federação - 1872/2010
1872 1900 1911 1920 1933 1940 1950 1960 1970 1980 1991 2000 2010
900
600
400
100
700
500
300
0
200
800
Minas Gerais
São Paulo
Rio Grande do Sul
Bahia
Paraná
Santa Catarina
Goiás
Piauí, ParaíbaMaranhão
Pernambuco, CearáRio Grande do Norte
Pará, Mato GrossoTocantins
AlagoasRio de JaneiroEspírito Santo, Mato Grosso do Sul, SergipeAmazonasRondônia
AcreAmapá, RoraimaDistrito Federal, Fernando de Noronha,Guanabara
Fontes: Directoria Geral de Estatística, Recenseamento do Brazil 1872/1920 e Divisão Administrativa do Brasil 1911/1933; e IBGE, Censo Demográ�co 1940/2010. Nota: A unidade da federação Distrito Federal não é a mesma ao longo do tempo (1872 até 2010).Os territórios federais Guaporé, Rio Branco, Iguaçu e Ponta Porã foram criados em 1943 e extintos em 1946, portanto, não foram contemplados em nenhum censo demográ�co.
31Atlas do Censo Demográfico 2010Divisão territorial do Brasil IBGE
#Y #Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
#Y
O C
E A
N O
A
T L
Â
N
T I
C
O
-25°
-15°
-5°
-75° -65° -55° -45° -35° -30°
-25°
-15°
-5°
-35°-45°-55°-65°5° 5°
-10°
O C
E A
N O
TRÓPICO DE CAPRICÓRNIOTRÓPICO DE CAPRICÓRNIO
-40°-50°-60°-70°
EQUADOR
-20°
-30°
-70° -60° -50° -40°
-30°
-20°
-10°
0°
P A
C Í
F I
C O
0°
BRASÍLIA
PALMAS
VITÓRIA
BELÉM
MANAUS
FORTALEZA
TERESINA
MACEIÓ
SALVADOR
GOIÂNIA
BELOHORIZONTE
CURITIBA
CUIABÁ
RECIFE
SÃO PAULO
MACAPÁ
RIO BRANCO
SÃO LUÍS
JOÃO PESSOA
ARACAJU
FLORIANÓPOLIS
RIO DE JANEIRO
PORTO ALEGRE
PORTOVELHO
BOA VISTA
CAMPOGRANDE
NATAL
BOGOTÁ
LA PAZ
CAYENNE
ASUNCIÓN
D.F.
PARANÁ
B A H I A
TOCANTINS
SERGIPE
ALAGOAS
PERNAMBUCO
PARAÍBA
RIO GRANDE DO NORTE
CEARÁ
PIAUÍ
MARANHÃO
RORAIMA
A M A Z O N A S
ACRE
RONDÔNIA
P A R Á
MATO GROSSO
G O I Á S
MINAS GERAIS
MATO GROSSO DO SUL ESPÍRITO SANTO
RIO DE JANEIRO
SÃO PAULO
SANTA CATARINA
RIO GRANDE DO SUL
AMAPÁ
C
H
I
L
E
C O L O M B I A
A R G E N T I N A
V E N E Z U E L A
P E R Ú
P A R A G U A Y
U R U G U A Y
SURINAME GUYANE
GUYANA
B O L I V I A
Lo. Titicaca
SobradinhoRepr. de
de SamuelRepr.
BalbinaRepr.
de TucuruíRepresa
Tupinambarana
AnavilhanasArquip. das
I. Pedro II
de Mariuáde GurupáI. Grande
BANANAL
Arquip. ILHA DEMARAJÓ
I. DO
I.
FurnasRepr. de
Ilha SolteiraRepr. de
de S. SimãoRepr.
da MesaRepr. Sa.
Três MariasRepr. de
Repr.de Capivara
EmborcaçãoRepr. de
XavantesRepr.de
PrimaveraRepr. de Porto
Repr. de Jupiá
I. Grande
I. de Maracá
I. MexianaI. Caviana
Ponta do Seixas (Cabo Branco)
La. Mangueira
La. Mirim
La. dos Patos
Arquip. de Abrolhos
Atol das Rocas
Repr.de Itaipu
Arquip. de Fernando de Noronha
Mesorregiões e microrregiõesgeográficas
75 750 150 225 km
PROJEÇÃO POLICÔNICA
ESCALA : 1 : 15 000 000 Limite estadual
Limite de microrregiãoLimite de mesorregião
Fonte: Atlas nacional do Brasil. 3. ed. Rio de Janeiro: IBGE, 2000.
Divisão regional - mesorregiões e microrregiões
32Atlas do Censo Demográfico 2010
Divisão territorial do BrasilIBGE
Fontes: IBGE; Senado Federal; Ministério da Integração Nacional; e Assembleias Legislativas Estaduais.
Nota: Municípios da faixa de fronteira compreende a região formada pelos municípios com interseção na linha imaginária paralela, de 150 km com a fronteira internacional terrestre; a Amazônia Legal é definida por Lei Federal; O Semiárido é definido por Portaria do Ministério da Integração Nacional.
Divisão regional - Regiões Metropolitanas, Faixa de Fronteira, Amazônia Legal e Semiárido
Arquip. de Fernando de Noronha
Regiões Metropolitanas,Faixa de fronteira,
Amazônia Legal e Semiárido
R.M. do Valedo Rio Cuiabá
R.I.D.E. - D.F.
R.M. de Goiânia
R.M. de Manaus
R.M. de Macapá
R.M. de BelémR.M. da GrandeSão Luís
R.I.D.E. TeresinaR.M. do SudoesteMaranhense
R.M. de Fortaleza
R.M. de Natal
R.M. deJoão Pessoa
R.M. deCampina
Grande
R.M. de Recife
R.M. de Maceió
R.M. do AgresteR.I.D.E.
Petrolina/Juazeiro
R.M. de Salvador
R.M. de Aracaju
R.M. da Grande Vitória
R.M. do Rio de Janeiro
R.M. da Baixada SantistaR.M. de São Paulo
R.M. deCampinas
R.M. de BeloHorizonte
R.M. doVale do Aço
R.M. deMaringá R.M. deLondrina
R.M. de Curitiba
R.M. de PortoAlegre
R.M.do
Cariri
R.M. do Norte/Nordeste CatarinenseR.M. do Vale do Itajaí
R.M. de Florianópolis
R.M. de TubarãoR.M. Carbonífera
R.M. de Lages
R.M. de Chapecó
R.M. da Foz do Itajaí
Regiões Metropolitanas de Santa Catarina12345678
2 3
456
7
8
1
RIO GRANDE DO SULPORTO ALEGRE
SANTA CATARINAFLORIANÓPOLIS
CURITIBA
PARANÁ
SÃO PAULO
SÃO PAULORIO DE JANEIRO
RIO DE JANEIRO
MINAS GERAIS
BELOHORIZONTE ESPÍRITO SANTO
VITÓRIA
MATO GROSSO DO SUL
CAMPOGRANDE
G O I Á SGOIÂNIA
D.F.BRASÍLIA
TOCANTINS
PALMAS
B A H I A
SALVADOR
SERGIPEARACAJU
MACEIÓ
ALAGOAS
PERNAMBUCORECIFE
JOÃO PESSOA
NATAL
PARAÍBA
RIO GRANDE DO NORTE
FORTALEZACEARÁ
PIAUÍ
TERESINA
SÃO LUÍS
MARANHÃO
BELÉM
MACAPÁ
AMAPÁ
P A R Á
A M A Z O N A S
MANAUS
RORAIMA
BOA VISTA
RONDÔNIA
PORTOVELHO
MATO GROSSO
RIO BRANCO
ACRE
CUIABÁ
!
!
!
!
!
75 750 150 225 km
PROJEÇÃO POLICÔNICA
ESCALA : 1 : 15 000 000 Semi-áridoMunicípios da Amazônia Legal
Região integrada deDesenvolvimento (R.I.D.E.)
Região Metropolitana
Faixa de fronteira
Limite internacionalLimite estadual
Características demográfi cas
Rena
to A
rauj
o/A
Br