![Page 1: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/1.jpg)
Elementy chemii
organicznej
![Page 2: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/2.jpg)
Węglowodory
Związki węgla i wodoru
Chemia organiczna - nauka zajmująca się związkami
węgla z innymi pierwiastkami, zwłaszcza wodorem, tlenem i
azotem
C
H
H
CH4H
H
1s22s22p2
1s22sp3
Najprostszy CH4
(metan)
1.
![Page 3: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/3.jpg)
Węglowodory nasycone - alkany
CnH2n+2
C1-12
metan
etan
propan
butan
pentan
heksan
heptan
octan
nonan
dekan
undekan
dodekan
C20-23
ejkozan
unejkozan
dokozan
trikazan
............
C30
triakontan
..............
![Page 4: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/4.jpg)
Wybrane nazwy grup alkilowych CnH2n+1 _
metylowa CH3 -
etylowa C2H5 -
propylowa normalna CH3-CH2-CH2 - (lub C3H7 -)
izopropylowa CH3-CH-CH3
izobutylowa CH3-CH-CH2 -
(i-butyl) CH3
butylowa drugorzędowa CH3-CH-CH2-CH3
(sec-butyl)
butylowa trzeciorzędowa CH3-C-CH3
(tert-butyl) CH3
![Page 5: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/5.jpg)
CH3 CH3
CH3 - C - CH2 - CH - CH3
CH3
pierwszorzędowy
drugorzędowy
trzeciorzędowy
czwartorzędowy
2,2,4-trimetylopentan
Nomenklatura związków organicznych
![Page 6: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/6.jpg)
Nomenklatura
Wybiera się najdłuższy w cząsteczce łańcuch węglowy i
związkowi nadaje nazwę węglowodoru o tej liczbie atomów
węgla
![Page 7: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/7.jpg)
Alkeny (olefiny) Węglowodory nienasycone
z jednym wiązaniem podwójnym
Ogólny wzór : CnH2n
C1-12
eten
propen
buten
penten
heksen
hepten
octen
nonen
deken
undeken
dodeken
CH3-CH2-CH2-CH2-CH=CH2
Izomery:
(1-heksen)
CH3-CH2-CH2-CH=CH-CH3 (2-heksen)
CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH3 (3-heksen)
![Page 8: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/8.jpg)
Alkiny (acetyleny) Węglowodory nienasycone
z jednym wiązaniem potrójnym
Ogólny wzór : CnH2n-2
C1-12
etyn (acetylen)
propyn
butyn
pentyn
heksyn
heptyn
octyn
nonyn
dekyn
undekyn
dodekyn
CH3-CH2-CH2-CH2-C=CH
Izomery:
(1-heksyn)
CH3-CH2-CH2-C=C-CH3 (2-heksyn)
CH3-CH2-C=C-CH2-CH3 (3-heksyn)
![Page 9: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/9.jpg)
ALKOHOLE
Zbudowane z rodnika i grupy hydroksylowej
Nazwa alkoholu ma końcówkę -ol
R - OH
![Page 10: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/10.jpg)
CH2-ONO2 |
CH -ONO2
CH2-ONO2
CH2-OH |
CH -OH
CH2-OH
gliceryna
(glicerol) nitrogliceryna
HNO3
H2 SO4
(ESTRY)
![Page 11: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/11.jpg)
ETERY
Zastąpienie w cząsteczce wody obydwu atomów wodoru
grupami alkilowymi lub arylowymi daje etery
R - O - R oraz cykliczne
![Page 12: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/12.jpg)
ALDEHYDY
Zbudowane z rodnika i grupy aldehydowej -CHO
Nazwa alkdehydu ma końcówkę -al
R - C=O
H
![Page 13: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/13.jpg)
KETONY
Zbudowane z dwóch rodników i grupy
ketonowej (karbonylowej) =C=O
Nazwa alkoholu ma końcówkę -on
C=O R
R
![Page 14: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/14.jpg)
KWASY KARBOKSYKOWE
Zbudowane z rodnika i grupy karboksylowej
--COOH
R - COOH
R - C
OH
O
![Page 15: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/15.jpg)
AMINY
Powstają przez zastąpienie atomów wodoru w
cząsteczce amoniaku rodnikami (grupami
alkilowymi lub arylowymi)
Rzędowość amin
CH3NH2 CH3NHCH3 N(CH3)3
metyloamina dimetyloamina trimetyloamina
pierwszorzędowa drugorzędowa trzeciorzędowa
![Page 16: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/16.jpg)
Węglowodory aromatyczne
Związki cykliczne o wiązaniach pośrednich
między pojedynczym a podwójnym (0,139 nm)
Najprostszy związek: benzen
lepiej
![Page 17: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/17.jpg)
Pochodne węglowodorów aromatycznych
X
X = rodniki alkilowe : alkilobenzen (np.metylobenzen czyli toluen)
X = grupa nitrowa -NO2 : nitrobenzen
X = grupa halogenowa, np.. Cl: chlorobenzen
![Page 18: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/18.jpg)
orto meta para
2 podstawniki w pierścieniu aromatycznym
![Page 19: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/19.jpg)
H H
H
HH
H
C C
C
CC
C
wiązania
wiązania sp2
pary elektronów p
(orbitale atomowe)
orbital cząsteczkowy
benzenu
wiązania
![Page 20: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/20.jpg)
Polimery - wielkocząsteczkowe związki organiczne
- zbudowane są z merów (jednego lub kilku)
nA A-A-A-A-A.....
monomer polimer
nA+ mC A-A-C-A-A-C-A.....
monomery kopolimer
![Page 21: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/21.jpg)
Sposoby otrzymywania polimerów
Addycja, kondensacja, modyfikacja
Addycja:
C=C
H H
H H
n C - C
H H
H H n
etylen polietylen
![Page 22: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/22.jpg)
C=C
H H
Cl H
chlorek
winylu
Inne przykłady:
C=C
F F
F F
tetrafluoro-
etylen
C=C
H H
H
winylobenzen
(styren)
C=C - C=C
H H
CH3 H
izopren
H
H
PCW
Teflon
polistyren
kauczuk
szkło organiczne
CH2= C - C
CH3
O
OCH3
metakrylan
metylu
![Page 23: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/23.jpg)
Polikondensacja
(obok polimeru powstaje mała cząsteczka np. wody, amoniaku lub HCl)
OH OH OH OH
+ + O C
H H
C
H
H
aldehyd octowy fenol
Żywice fenolowe
(bakelit)
+ H2O
![Page 24: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/24.jpg)
Modyfikacja Skrobia:
amyloza
amylopektyna
O
C H O H
H
H
H
O H
O H
H
H O
C H O H
H
H
H
O H
O H
H
H
n
OOO
O
C H O H
H
H
H
O H
O H
H
H
O
O
C H O H
H
H
H
O H
O H
H
H O
C H O H
H
H
H
O H
O H
H
H
O O
n
O
Celuloza
O
C H O H
H
H
H
O H
H
O H H
n
O
GuarO
C H O H
H
O H
H
H
O H
O H
H
H
O
C H O H
H
H
H
O H
H
O H H
n
O
C H
HH
H
O H
H
O H
H
O
O
O
![Page 25: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/25.jpg)
CH3 -C- CH3
CH3 - CH - CH2 - CH - CH2 -CH2 - CH3
CH3
2-metylo-4-t-butyloheptan
Nazwij te związki organiczne
CH3
![Page 26: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/26.jpg)
HC - CH3
CH3 - CH - CH2 - CH2 -CH -CH3
CH3
2,5,6-trimetyloheptan
Nazwij te związki organiczne
CH3
![Page 27: Elementy chemii organicznej - minproc.pwr.wroc.pl](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022012618/619f6c900ccaac5dc35eef75/html5/thumbnails/27.jpg)
CH3 - CH2 - CH2 - CH2 -CH -CH2 -CH2 - CH - CH3
CH3
2-metylo-5-butylononan
Nazwij te związki organiczne
CH3
CH2 - CH2 - CH3