Download - FARKLI SAKLAMA ŞARTLARINDA MUHAFAZA EDİLEN …acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/27849/tez.pdf · OKSİTETRASİKLİN, ENROFLOKSASİN, SÜLFONAMİD– ... Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

FARKLI SAKLAMA ŞARTLARINDA MUHAFAZA EDİLEN

OKSİTETRASİKLİN, ENROFLOKSASİN, SÜLFONAMİD–

TRİMETOPRİM VE LEVAMİZOL İÇEREN VETERİNER

MÜSTAHZARLARININ ORJİNAL VE AÇILMIŞ ŞEKİLLERİNDEKİ

ETKİN MADDE DÜZEYİ

Shahram SAGHAEI

FARMAKOLOJİ ve TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI

DOKTORA TEZİ

DANIŞMAN

Prof. Dr. Ender YARSAN

2014-ANKARA

iii

ÖNSÖZ

Beşeri ilaçlarda olduğu gibi, veteriner ilaçları ve yetiştiricilik ürünleri de bilimsel çalışmalar ve

teknolojik işlemler sonucunda ortaya çıkan ürünlerdir. Dolayısıyla, böyle ürünlerin

üretiminden dağıtımına ve tüketimine kadar geçen tüm aşamalarda önemli boyutlarda

ekonomik kaynakların kullanımı, devamlı olarak kamu gözetimi, ileri düzeyde bilgi-beceri

birikimi, hekimlik sanatı uygulamaları ve çağdaş yetiştiricilik ilkeleri ile yakından ilişkisi söz

konusudur.

Araştırma kapsamında antibakteriyel ve antelmintik amaçla yaygın şekilde kullanılan ilaçlar

için bu yönde bir değerlendirme yapıldı. Ayrıca çalışma kapsamında ambalajı açılmış ve

açılmamış ürünler karşılıklı olarak incelendi. Çalışma kapsamında, veteriner hekimlikte

yaygın şekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan oksitetrasiklin, enrofloksasin ve

sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan levamizol'ün farklı saklama

şartlarındaki etkin madde düzeylerinin araştırılması amaçlandı. Bu kapsamda olacak şekilde

açılmamış haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmış şekildeki ilaçlar oda ısısında,

karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek etkin madde analizleri

gerçekleştirildi.

Bu çalışma konusunu belirlenmesinde, çalışmaların yürütülmesinde ve Doktora eğitimimin

süresinde, yardım ve desteklerini esirgemeyen değerli danışman hocam Ankara Üniversitesi

Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi sayın Prof.Dr.

Ender YARSAN ki hem bilimsel olarak ve hem de kişisel olarak çok şeyler bana öğrettiler

başta olmak üzere, tez izleme komitesindeki hocalarım Ankara Üniversitesi Veteriner

Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi sayın Prof.Dr. Emine

BAYDAN ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı

sayın Prof.Dr. Mehmet ŞAHAL, çalışmalarım boyunca katkılarını esirgemeyen Ankara

Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr.

Sezai KAYA, ve Anabilim Dalı Öğretim Üyelerine; Doç. Dr. Levent ALTINTAŞ’a, Araştırma

Görevlerinden Dr. Begüm YURDAKÖK, Farah Gönül AYDIN, Hidayet TUTUN, Sedat SEVİN

ve Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalında

Öğretim görevlilerinden Yrd. Doç. Dr. Hüsamettin EKİCİ, doktora ve yüksek lisans yapan

arkadaşlarıma, Kimyager Sayın Süreyya KARAASLAN, doktora sırasında sonsuz özveri ile

desteğini esirgemeyen çok sevgili eşim ve canım oğluma, sonsuz özveri ve destekleri ile

yanımda olan çok sevgili anne ve babam, ve eşimin sevgili ailesine teşekkürlerimi sunarım.

iv

İÇİNDEKİLER

Kabul ve Onay . ii

Önsöz iii

İçindekiler iv

Şekiller Dizini viii

Çizelgeler Dizini . xiv

1. GİRİŞ . 1

1.1. İlaçlarda Kalite ve Güvenilirlik 5

1.1.1. Stabilite (Dayanıklılık) . 7

1.1.1.1. Kimyasal Stabilite 9

1.1.1.2. Fiziksel Stabilite .. 9

1.1.1.3. Mikrobiyolojik Stabilite 9

1.1.1.4. Terapötik Stabilite 9

1.1.1.5. Toksikolojik Stabilite 10

1.1.1.6. Hızlandırılmış Stabilite Testleri 10

1.1.2. Belirgin Değişiklikler 10

1.2. Çalışma Kapsamında Değerlendirilen İlaçlar 11

1.2.1. Tetrasiklin Grubu 11

1.2.1.1. Dayanıklıkları . 12

1.2.2. Oksitetrasiklin 12

1.2.2.1. Özellikleri 13

1.2.2.2. Farmakokinetik Özellikleri 14

1.2.2.3. Etki Şekli 16

1.2.2.4. Etkili Plazma Yoğunlukları 16

1.2.2.5. Etkisi ve Etki Spektrumu 16

1.2.2.6. Dirençlilik 17

1.2.2.7. Kullanılması 17

1.2.2.8. Muhafaza Şartları ve Raf Ömrü 17

1.2.3. Kinolonlar 18

1.2.3.1. Florokinolonların Sınıflandırılması 18

1.2.3.2. Kinolonların Etki Mekanizması 19

1.2.3.3. Kinolonların Etki Spektrumu 20

1.2.3.4. Kinolonların Üstünlükleri 20

1.2.3.5. Zayıf Yönleri 21

1.2.3.5.1. Yan Etkiler 21

1.2.3.6. Kullanılma 22

v

1.2.4. Enrofloksasin 22

1.2.4.1. Özellikleri . 24

1.2.4.2. Farmakokinetik 25


1.2.4.4. Etki Spektrumu 27

1.2.4.5. İlaç Etkileşimleri 27

1.2.4.6. Yan Etkileri / Uyarılar 28

1.2.4.7. Toksisitesi 28


1.2.4.9. Bakteriyel Direnç 29

1.2.5. Sülfonamidler 30

1.2.5.1. Sülfonamidlerin Genel Yapısı 31

1.2.5.2. Sulfonamidlerin Sınıflandırılması 33


1.2.5.4. Sülfonamidlerin Etki Şekilleri 36

1.2.5.5. Sülfonamid Sinerjistleri 37

1.2.5.6. Sülfonamid Antagonistleri 37

1.2.5.7. Etki Spektrumu 38

1.2.5.8. Sülfonamidlerin Bakteriyel Direnci 38

1.2.5.9. Sülfonamidlerin Kullanılmaları 39

1.2.5.10. Sülfonamidlerin İstenmeyen Etkileri 39

1.2.6. Sülfametoksazol 41

1.2.7. Trimetoprim 41


1.2.7.2. Etki Spekturumu 42

1.2.7.3. Farmakokinetik Özellikleri 42

1.2.7.4. Trimetoprim – Sülfametoksazol Kombinasyonu 43

1.2.8. İmidazotiyazol Türevleri 43

1.2.9. Levamizol 43



1.2.9.3. Etkisi 46

1.2.9.4. Yan Etkileri 47

1.2.9.5. Doz Aşımı / Zehirliliği 47

1.2.9.6. Kullanılmaması Gereken Durumlar 47


1.2.10. Araştırmanın Amacı 48

2. GEREÇ ve YÖNTEM 50

vi

2.1. Gereç 50

2.1.1. Araç ve Cihazlar 50

2.1.2. Kimyasal Maddeler ve Çözeltiler 50

2.1.3. Laboratuvar Malzemeleri 50

2.1.4. İlaç Müstahzarları 51

2.2. Yöntem 51

2.2.1. Enrofloksasin Analizi 52

2.2.2. Oksitetrasilin Analizi 52

2.2.3. Uzun Etkili Oksitetrasilin Analizi 53

2.2.4. Levamizol Analizi 54

2.2.5. Sülfametoksazol-Trimetoprim Analizi 55

2.3. İstatistiki Hesaplamalar 56

3. BULGULAR 57

3.1. Enrofloksasin 57

3.2. Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin 68

3.3. Uzun Etkili Oksitetrasiklin 79

3.4. Levamizol 84

3.5. Sülfametoksazol 94

3.6. Trimetoprim 104

4. TARTIŞMA 113

5. SONUÇ ve ÖNERİLER 124

ÖZET 125

SUMMARY 127

KAYNAKLAR 130

ÖZGEÇMİŞ 140

vii

ŞEKİLLER

Şekil 1.1. Oksitetrasiklinin kimyasal yapısı 14

Sekil1.2. Enrofloksasin kimyasal yapısı 23

Şekil 1.3. Sülfonamidlerin genel yapısı 32

Şekil 1.4. Levamizolun genel yapısı 44

Şekil 3.1. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 0.5 ppm 58

Şekil 3.2. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 1 ppm 59





Şekil 3.7. Çalışmanın 1.ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 60

Şekil 3.8. Çalışmanın 3. ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 61



Şekil3.11. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 62

Şekil 3.12. Çalışmanın 1. ayı için Enrofloksasin Standart çalışması 62




Şekil 3.16. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana

bağlı etkin madde düzeyleri ------------------------------------------------------------- 65

Şekil 3.17. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni İlacın zamana ve farklı

saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------- 66

viii Şekil 3.18. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı

etkin madde düzeyleri-------------------------------------------------------------- ------ 66

Şekil 3.19. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç Dönemi

- Ağzı Kapalı)----------------------------------- ------------------------ 67

Şekil 3.20. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (1.ay) ------------------------- 67

Şekil 3.21. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) -------------------------- 67

Şekil 3.22. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) 68

Şekil 3.23. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) 68

Şekil 3.24. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 0.5 ppm 69

Şekil 3.25. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 1 ppm 70





Şekil 3.30. Çalışmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 71




Şekil 3.34. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 73

Şekil 3.35. Çalışmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 73




Şekil 3.39. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili

Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin madde düzeyleri-------------------------- 76

ix Şekil 3.40. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı


Şekil 3.41. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı

etkin madde düzeyleri --------------------------------------------------------------------- 77

Şekil 3.42. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç Dönemi

- Ağzı Kapalı)---------------------------------------------------------------------------------- 78

Şekil 3.43. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromotogram (1.Ay) 78

Şekil 3.44. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) 78



Şekil 3.47. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in

zamana bağlı etkin madde düzeyleri ---------------------------------------------------- 81

Şekil 3.48. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı


Şekil 3.49. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı

etkin madde düzeyleri ----------------------------------------------------------------------- 82

Şekil 3.50. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç

Ağzı kapalı) --------------------------------------------------------------------------- ------ 83

Şekil 3.51. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) -- ------------- 83

Şekil 3.52. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) 83



Şekil 3.55. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 0.5 ppm 85

Şekil 3.56. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 1 ppm 85


x Şekil 3.58. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 4 ppm 86



Şekil 3.61. Çalışmanın 1.ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 87

Şekil 3.62. Çalışmanın 3. ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 87



Şekil 3.65. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 89

Şekil 3.66. Çalışmanın 1. ayında Levamizol Standart çalışması 89


Şekil 3.68. Çalışmanın 6. ayında zamanı için Levamizol Standart çalışması 90


Şekil 3.70. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı

etkin madde düzeyleri -------------------------------------------------------------- ------ 92

Şekil 3.71. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı

saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri------------------------------------- 92

Şekil 3.72. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (Ağzı kapalı, başlangıç). 93

Şekil 3.73. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) 93




Şekil 3.77. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 0.5 pp 95

Şekil 3.78. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 1 ppm 95



xi Şekil 3.81. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 8 ppm 96


Şekil 3.83. Çalışmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 97




Şekil 3.87. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 99

Şekil 3.88. Çalışmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 99




Şekil 3.92. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana

bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------------------------------- 102

Şekil 3.93. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve

farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri ----------------------------- 102

Şekil 3.94. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram

(Başlangıç, ağzı kapalı) -------------------------------------------------------------------- 103

Şekil 3.95. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (1.ay) 103




Şekil 3.99. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 0.5 ppm 105

Şekil 3.100. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 1 ppm 106



xii Şekil 3.103. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 8 ppm 107


Şekil 3.105. Çalışmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 107




Şekil 3.109. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 109

Şekil 3.110. Çalışmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalışması 109




Şekil 3.114. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı

etkin madde düzeyleri ------------------------------------------------------------------- - 112

Şekil 3.115. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı

saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri------------------------------------ 112

xiii

ÇİZELGELER

Çizelge 3.1. Enrofloksasin standart çalışması; çalışma zamanlarında ve farklı dozlarda 58

Çizelge 3.2. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı

etkin madde düzeyleri 64

Çizelge 3.3. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni İlacın zamana ve farklı

saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 64

Çizelge 3.4. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı


Çizelge 3.5. Oksitetrasiklin standart çalışması; farklı zaman dozlarda 69

Çizelge 3.6. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili

Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin madde düzeyleri 75

Çizelge 3.7. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve

farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 75

Çizelge 3.8. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana

bağlı etkin madde düzeyleri 76

Çizelge 3.9. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in

zamana bağlı etkin madde düzeyleri 80

Çizelge 3.10. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların

zamana ve farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 80

Çizelge 3.11. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B

spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde düzeyleri 81

Çizelge 3.12. Levamizol’un standart çalışması; farklı zamanlar ve dozlarda 85

Çizelge 3.13. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı


xiv Çizelge 3.14. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı

saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 91

Çizelge 3.15. Sülfametoksazol’un standart çalışması; farklı zamanlarında ve dozlarda 95

Çizelge 3.16. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana

bağlı etkin madde düzeyleri 101

Çizelge 3.17. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve


Çizelge 3.18. Trimetoprimin standart çalışması; farklı zamanlarında ve dozlarda 105

Çizelge 3.19. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı


Çizelge 3.20. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve


1

1. GİRİŞ

GeniĢ anlamda ilaç, hastalıkları sağaltmak, hafifletmek veya önlemek ya da tanı amacıyla

veya fiziki ve cerrahi müdahaleleri kolaylaĢtırmak ya da fizyolojik olayları değiĢtirmek için

vücuda uygulanan maddeler olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan hareketle, ilaçların

kaynakları, fiziksel ve kimyasal özellikleri, hazırlanma ve terkip edilmesi, ambalajı ve

saklama Ģartları farmakognozi ve farmasötik yönden önemli unsurlardır (Dana ve ark.,1993;

Kaya ve ark., 2007). Kemoterapi konakçıya zarar vermeksizin ya da çok az zarar vererek,

vücutta bulunan bakteri, virus, protozoa, iç ve diĢ parazitlerin geliĢmelerini durduran veya

onları öldüren kimyasal maddelerle yapılan sağaltım Ģeklidir. Bu terim, 19. yüzyılın

baĢlarında ilk kez Paul Ehrlich tarafından kullanılmaya baĢlanmıĢtır (Adams, 2001).

Kemoterapide ilk kullanılan maddeler metal tuzlar, iyot ve fenol olmuĢtur. Ancak bu

maddeler, bakterilerin yanında canlı hücresi için de zararlı olduğundan sadece yüzeysel

hastalıkların sağaltımında kullanılmıĢtır (Kayaalp, 1991). 1871 yılında Pasteur, çeĢitli

mikroorganizmaların sentezleyip kültür ortamına salıverdikleri maddelerle, diğer hastalık

yapıcı mikroorganizmaların geliĢmelerini durdurmaları veya onları öldürmelerini ifade eden

antibiyoz terimine değinmiĢtir (ġanlı,1988; Kayaalp, 2000).

Kemoterapinin tarihsel geliĢimi, gerçekte hekimlik mesleğinin geliĢmesine koĢut bir durum

izler. M.Ö. 2500 yıllarında Çinlilerin çıban, fronkül ve apse gibi yerel enfeksiyöz hastalıkları

bazı bitki ve mantarlardan elde ettikleri küflerle tedavi etmeklerine iliĢkin tarihsel belgeler

vardır (Booth ve Mcdonald,1988). Hippocrates (M.Ö. 460-370), Dioscorides (M.S.50) ve

Galenus (M.S.130), çeĢitli hastalıkların sağaltımında kemoterapi kapsamına giren bitkisel ve

madensel çıkaklı binlerce ilacın tarifini yapmıĢlardır. 15. yüzyılda Paracelsus (1493-1541),

metalik civayı “gri merhem’’ adı altında sifilisin rasyonel sağaltımında kullanmıĢtır (Reiner,

1982; ġanlı, 1988).

Kemoterapinin tarihsel geliĢiminde önemli bir aĢama da, 1640 yılında kınakına kabuklarının

sıtma hastalığının sağaltımında kullanılmasıdır. Uzun süre çeĢitli galenik preparasyonlar

2

halinde uygulanan bu kabukların etken maddeleri olan kinin ve kinkonin 1820 yılında

Pelletier ve Caventou tarafından izole edilmiĢtir (Rad, 2006; Ang, 2010).

Kemoterapötik ilaçlar alanındaki ilerlemeler, enfeksiyöz hastalıkların etkenleri hakkındaki

bilgilerin geliĢmesine koĢut olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında baĢlamıĢtır. 1877’de Pasteur

ve Joubert’in çalıĢmalarıyla küflerle bakteriler arasında bir antagonizma’nın varlığı ortaya

konmuĢtur. Yine, fenoller birer antibakteriyel madde olarak sağaltıma girmiĢtir (Adams,

2001). Bu uygulamalar, kemoterapinin geliĢiminde çok önemli bir aĢamayı oluĢturur. Çünkü

bu maddelerin kullanımı sırasında yeni kemoterapötik ilaçların denemesine olanak veren pek

çok yeni veriler sağlanmıĢtır (Faghihi, 2004).

Kemoterapötik ilaçların sistemik olarak uygulanmasıyla ilk baĢarılı sonuçlar Ehrlich

tarafından alınmıĢtır. Histoloji ve mikrobiyoloji’de kullanılan boyaların ancak belirli hücre

tiplerini boyamaları veya hastadaki patojen mikroorganizmaları boyayıp, memeli hücrelerini

boyamamaları Ģeklindeki gözlemler bu araĢtırıcıyı hastalık etkeni mikroorganizmalara zarar

veren fakat konakçı insan veya hayvan hücrelerine pek zararlı olmayan kimyasal maddelerin

sentezlenebileceği fikrini vermiĢtir. Ehrlich, bu düĢünceden hareketle bir dizi çalıĢmaya

gerçekleĢtirmiĢ ve sonuçta tripanmavisi, atoksil, triparsamid ve savlarsan gibi sistemik

kemoterapötik ilaçları geliĢmiĢtir. Ehrlich’in bu buluĢlarıyla kemoterapide ampirik uygulamalar

dönemi sona ererek, yapı-etki iliĢkisine ve terapötik indeks esasına dayanan rasyonel bir

sağaltım dönemi baĢlamıĢtır (Kayaalp, 1991; ġanlı ve Kaya, 1993).

Bakteriyel enfeksiyonların sistemik kemoterapötiklerle sağaltımı ilk kez 1932’de Almanya’da

Domagk tarafından bir azo boyası olan prontosil’in sıçanların deneysel streptokok

enfeksiyonlarındaki etkenliğinin anlaĢamasıyla baĢlamıĢtır. Öte yandan 1937’de Trefouel ve

çalıĢma arkadaĢları Fransa’da sentezlenen ve prontosil ile aynı yapıya sahip olan rubiazol’un

vücutta biyotransformasyona uğrayarak sülfanilamide dönüĢtükten sonra etkinlik kazandığını

göstermiĢlerdir (Zooghi ve ark., 2004).

Bu kapsamda yapılan çalıĢmalar sonraki yıllarda daha etkin ve daha az toksisiteli yeni

sülfonamidlerin sentezlenmesine olanak sağlamıĢtır. Böylece birçok sistemik bakteriyel

3

enfeksiyonlar devrim niteliğindeki bu ilaçlarla denetim altına alınmıĢtır (Kafalı, 2008).

Sülfonamidler konusundaki temel çalıĢmalar bakteri metabolizması hakkında önemli

buluĢlara yol açmıĢ ve farmakoloji’de yeni alanların ortaya çıkmasını sağlamıĢtır. Aynı

Ģekilde, biyolojik antagonizmanın incelenmesi, karbonik anhidraz inhibitörlerinin bulunuĢu,

antitiroid ilaçların geliĢtirilmesi gibi konularda sülfonamidlerle ilgili temel araĢtırmalardan

etkilenmiĢtir (Reiner, 1982; Adams, 2001).

Sülfonamidlerle sağlanan devrimsel baĢarılar, küf mantarları ve bazı mikroorganizmalar

tarafından hazırlanan ve diğer mikroorganizmaların büyümesini durduran veya onları

tümüyle öldüren maddeler hakkındaki ilgiyi tekrar canlandırmıĢtır (Kayaalp,1991). 1887

yılında Pasteur ve Joubert’in antibiyotikler hakkındaki gözlemlerinden sonra 1889’da Charrin

ve Guienard’ın ve 1897’de Duchesne’nin enfeksiyöz hastalıkların sağaltımında

antibiyotiklerden yararlanılabileceğini ifade etmesine rağmen, bu konudaki en ilgili çekici

gözlem 1929’da Fleming tarafından yapılmıĢtır. Bu araĢtırıcı, Penicillium familyasından bir

küf mantarının ve kültür filtratlarının kültür ortamındaki stafilokokların bölünmesini önlediğini

göstermiĢtir (ġanlı,1999).1939’da Florey’in baĢkanlık ettiği bir grup araĢtırıcı, Penicillinum

notatum adlı yeĢil küf mantarından penicilin adını verdikleri maddeyi izole etmiĢler ve bunun

deney hayvanları ile insanlardaki enfekeksiyöz hastalıklarda etkinliğini göstermiĢlerdir

(Reiner, 1982). Penisilin’in bulunuĢu, antibakteriyel kemoterapide en önemli aĢamayı

oluĢturan antibiyotik çağının açılmasına olanak sağlamıĢtır. ÇeĢitli bakterileri, aktinomisetleri

ve mantarları içine alan binlerce mikroorganizma türü üzerinde yapılan daha sonraki

çalıĢmalarla yüzlerce yeni antibiyotik keĢfedilmiĢ ve sentezlenmiĢtir. Bunlardan büyük bir

kısmı aĢırı derecede toksik olmaları nedeniyle sağaltıma girmemelerine karĢın, streptomisin

(1944), basitrasin ve P.A.S (1945), kloramfenikol ve polimiksinler (1947), aureomisin (1948),

neomisin ve viomisin (1949), tetramisin ve nistatin (1950), eritromisin (1952), tetrasiklin

(1953), sikloserin, novobiosin ve oleandomisin (1955), kanamisin (1957) gibi birbirini

izleyerek sağaltıma giren birçok antibiyotik, antibakteriyel kemoterapinin etkinlik alanını son

derece geniĢletmiĢlerdir (ġanlı,1988; Kayaalp,1991; Adams, 2001).

4

Bugün için mantarlar, gram-negatif basiller ve virusların sebep olduğu bazı hastalıklar hariç,

çok sayıdaki sistemik enfeksiyonlar var olan antibiyotiklerle oldukça etkili bir Ģekilde

sağaltılabilir. Ancak çok sayıda ve çeĢitte antibiyotiğin kemoterapiye girmesi, yeni sorunların

da ortaya çıkmasına neden olmuĢtur. Böylece, bazı stafilokoklar ve gram negatif bakteriler

anti bakteriyel maddelerin birçoğuna karĢı direnç kazanmıĢlardır (Zooghi ve ark., 2004).

Keza, yaygın antibiyotik kullanımı süper enfeksiyonlar gibi yeni hastalık tiplerinin doğmasına

ve yaygın besinsel kirlenmelere neden olmuĢtur. Bununla beraber, bir bütün olarak

düĢünülürse bakteriyel enfeksiyonların kemoterapisi farmakolojinin en parlak uygulama

alanlarından birini oluĢturur (Reed ve Bayly, 2009).

Antibiyotikler mikroorganizmaları öldürme veya büyümelerini inhibe etme kapasitesine sahip

olan doğal veya sentetik ilaçlardır. Antibiyotikler insanların, hayvanların ve bitkilerin

enfeksiyöz hastalıklarının tedavisinde kullanılan kimyasal ajanlarda olduğu gibi konakçı için

yeterli derecede non-toksiktir (Adams, 2001; Ramsey, 2008). Bu gibi kimyasallar çevrede

uzun süredir varlık göstermekte ve insanlar ve hayvanlar ile mikroplar arasındaki savaĢta rol

oynamaktadır. Antibiyotikler, veteriner hekimlik alanında da en sık kullanılan ilaç grubunu

oluĢtururlar.

Bütün bakterilerde yavaĢ geliĢme, hızlı geliĢme ve dinlenme dönemlerinden oluĢan üç

çoğalma devresi vardır. Antibiyotikler bakterilerin hızlı ve yavaĢ geliĢme dönemlerinde etki

gösterir. Bu etkileĢim ya bakterilerin öldürülmesi (bakterisid etki) veya bakterilerin geliĢimi ve

üremesinin durdurulması (bakteriyostatik etki) Ģeklinde olur. Örneğin penisilinler,

aminoglikozidler, sefalosporinler, vankomisin, florokinolonlar ve basitrasin bakterisid etkiye,

tetrasiklinler, makrolidler ve sülfonamidler bakteriyostatik etkiye sahiptirler (ġener,1990;

Kayaalp, 1991; BaĢoğlu, 2000).

Antibiyotikler, etki spektrumlarına göre ise dar ve geniĢ spektrumlu antibiyotikler olarak da

sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmaya göre doğal penisilinler, izoniazid, nistatin ve polimiksin

dar spektruma, sentetik ve yarısentetik penisilinler, tetrasiklinler ve sülfonamidler ise geniĢ

spektruma sahip antibiyotiklerdir. Bunlardan geniĢ spektrumlu antibiyotikler saha Ģartlarında

çalıĢan veteriner hekimler tarafından daha çok tercih edilmesine rağmen bu grup

5

antibiyotiklerin süper enfeksiyonlar gibi istenmeyen etkilere neden olabileceği de

unutulmamalıdır (Evans, 1991; Dökmeci ve ark.,1992). Günümüzde hayvansal üretimde

artıĢların gözlenebilmesi, kitlesel hayvancılık modelinin sürdürülebilmesi, hayvan sağlığının

etkili bir Ģekilde korunabilmesi ve verimliğin en üst düzeye çıkarılabilmesinde veteriner

ilaçları ve yetiĢtiricilik ürünleri vazgeçilmez maddeler konumuna gelmiĢtir (Reed ve Bayly,

2009). Bugün için veteriner hekimlik ve hayvan yetiĢtiriciliğinin en önemli araçlarından biri

konumunda olan veteriner ilaçları, hayvan sağlığının ve verimli hayvancılığın baĢlıca

güvencesi olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden hayvan yetiĢtiriciliğinde hastalıkların

sağaltımı ve önlenmesi, geliĢimin hızlandırılması ve yemden yararlanmanın iyileĢtirilmesi,

parazitler hastalıkların kontrolü ve beslenmenin desteklenmesi amacıyla antibiyotik, hormon,

kimyasal bileĢikler, vitamin ve mineral maddeler kullanılmaktadır (Faghihi, 2004). Özellikle

antibiyotiklerin kullanılması geçmiĢte hayvanlarda önemli telefat ve ekonomik kayba yol

açmıĢ olan birçok hastalık bugün daha ortaya çıkmadan engellenebilmektedir. Ama 1950’li

yıllardan itibaren, özellikle geliĢmenin hızlandırılması amacıyla yem katkı maddelerinin

kullanılmaya baĢlanmasıyla, yukarıda sayılan yararlı etkilerin yanında, protozoa, iç ve dıĢ

parazit türleri arasında dirençli suĢların ortaya çıkmasıyla kendini gösteren birçok sorunla

karĢılaĢılmıĢtır (Karen, 1999).

1.1. İlaçlarda Kalite ve Güvenilirlik

Tüketime sunulan ürünlerin kalite ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi halk sağlığı ve gıda

güvenliği yönüyle son derece önemlidir. Rekabetin hızla arttığı günümüz ticari hayatında

üretici firmalar pazar paylarını büyütmek ve rekabet edilebilecek kalitede ürün elde etmek

için araĢtırma-geliĢtirme çalıĢmalarını artırmıĢlardır. Uluslararası ticaretin hızla artması ve

ürünlerde kalite ve güvenliğin öne çıkması resmi kurumların bu alandaki kontrol ve

denetleme çalıĢmalarının artmasını da teĢvik etmiĢtir. Sağlık gibi çok önemli bir alanda

yoğun Ģekilde kullanılan ilaçlar için güvenlik ve kalite, diğer ürün gruplarına göre çok daha

büyük önem arz eder (Ekici, 2011).

6

Ġlaçlar etiketinde belirtildiği Ģekilde saklanmalıdır; bazı ilaçların nem, bazıların ıĢık,

bazılarının da ısıdan etkilendikleri ve etiketlerinde buna göre talimat bulunduğu

unutulmamalıdır. Bu sebeple, ilaçlar karanlık ve kuru bir yerde, buzdolabı ortamında da

donmaktan korunarak saklanmalıdır (Kaya ve ark., 2007).

Hiç yan etkisi olmayan, diğer bir deyiĢle yüzde yüz güvenli olan bir ilaç yoktur. Sırf bu

nedenle bile ilaç, yakından izlenmeyi ve olası olumsuz etkilerine karĢı aktif olmayı gerektirir.

YaĢamın herhangi bir döneminde ilaçla muhatap olan herkesin, ilaç üreticisinden ilacı öneren

hekime, ilacı uygulayan sağlık elemanlarından ilacı sağlayan eczacı ve ilaç tüketicisine kadar

herkesin ilaç kullanımı muhafazası ve olası zararlı etkileri konusunda dikkatli olmaları gerekir

(Pekmezci, 2008).

Ġnsan ve hayvan hastalıklarının sağaltımı amacıyla ilaç seçimi ve bilinçli bir Ģekilde kullanımı

ancak yeterli bir ilaç bilgisiyle sağlanabilir. Ġnsan hekimliğinden farklı olarak, veteriner

hekimliğinde genellikle sağaltım konusu olan hasta hayvan ekonomik bir değer olması

niteliğidir (Faghihi, 2004). Dolaysıyla ilaç çeĢitleri seçilirken, sağlık yararı ve risk durumu

bakımından olduğu kadar, ekonomik değer ve karlılık yönlerine de özen gösterilmesi gerekir.

Keza, hayvan türleri ve fizyolojik durumları arasında aynı ilaç etkin maddesine karĢı önemli

duyarlılık ayrımları söz konusudur. Ayrıca, veteriner sağaltımında kullanılan ilaçlardan

çoğunluğunun insanlar için muhtemel birer zehir olabilecekleri ve besin değeri olan

hayvanlara geçen artıklarının tüketici durumundaki insanlarda akut ve kronik zehirlenme riski

yaratabileceği gerçeğinin iyi bilinmesi de zorunludur (ġanlı, 2002). Örneğin sülfonamidler

gıda olarak tüketilen hayvanların üretiminde yaygın bir Ģekilde subterapötik ve terapötik

konsantrasyonlarda kullanılmaktadır, fakat karsinojenik ve mutajenik potansiyelleri ve tiroit

toksisitesi ile ilgili endiĢelerin artması kullanımını azaltmakta, daha uzun süren atılım ve sıkı

kalıntı izleme çalıĢmalarına neden olmaktadır. Gıda olarak tüketilen hayvanlarda uygulanan

bu sülfonamidler; sülfametazin, sülfadimetoksin, sülfakuinokzalin, sülfaklorpridazin,

sülfatiyazol, sülfasetamid ve sülfanilamid’dir. Sülfametazin’in karsinojenik özellikleri

hakkındaki bazı çalıĢmalar son zamanlarda yürütülmektedir. Bu ilaç kemirgenlerdeki tiroid

tümörlerinin hormonal karıĢıklığına neden olmasının kuvvetle muhtemel olduğu ve insanların

7

sülfamethazinin sınır değerinin altındaki düzeylerde bu maddeye maruz kalmalarının

karsinojenik bir risk taĢımayacağı sonucuna varılan FAO/WHO MüĢterek Gıda Katkıları

Uzman Komitesi’nce değerlendirilmiĢtir (Bewil, 1982).

Veteriner hekim bir taraftan hayvan hastalıkların koruyucu ve iyileĢtirici sağaltımını yaparken,

diğer taraftan da toplum sağlığını da göz önünde bulundurmak zorundadır. Bu nedenle

veteriner hekim; sağaltım için gerekli olandan fazla ilaç temin etmemeli, vermemeli veya

yazmamalıdır; bu durum özgün ambalajı açılıp veya kullanılması sırasında hazırlanıp

artakalan ilacın bozulmasına veya hatalı kullanılmasına sebep olabilmektedir. Kullanım

süresi dolmuĢ ilaçları kullanmaktan veya kullanılmasına fırsat vermekten kaçınmalıdır (Kaya

ve ark, 2007).

1.1.1. Stabilite (Dayanıklılık)

Stabilitede esas olan, etkin maddenin hazırlanan spesiyalite içerisinde durağan kalmasıdır.

Zaman içinde, çeĢitli iç ve dıĢ etkenler sonucu, etkin madde değiĢikliğe uğrayarak bozulma

ürünleri oluĢmaya baĢlar. Bu bozulma ürünlerinin farmakolojik etkisi, etkin madde ile aynı

olabileceği gibi farklı ya da toksik de olabilir. Ayrıca stabilite, sadece etkin madde için geçerli

değildir. Aynı zamanda formülasyona konulan yardımcı maddelerin stabilitesi de önemlidir.

Diğer yandan stabilitede etkin maddenin kimyasal olarak gösterdiği etkinlik yanında, biyolojik

olarak gösterdiği etkinlik de önemlidir. Spesiyalitenin stabilitesine etkiyen dıĢ etkenlerin

baĢlıcaları ısı, ıĢık, nem, O2 gibi faktörlerdir. Ġç etkenler ise, maddenin kendi reaksiyon

yeteneği veya yardımcı maddelerin veya çözücülerin etkileridir. Bütün bunlar maddenin raf

ömrünü etkiler. Raf ömrünün belirlenmesi de spesiyalitenin son kullanma tarihinin

saptanması açısından önemlidir. Raf ömrü, spesiyalitenin üretildiği tarihten baĢlayarak

özelliklerini koruyacağı zaman süreci olarak tanımlanır (Değim, 1990; Atasoy, 1998).

Ġlaçta stabilitenin sağlanmasının öncelikli amacı; spesiyalite içindeki etkin madde ile ilaç

Ģeklinin kendisinin, belirtilen süreler içerisinde ve hasta tarafından kullanılana kadar herhangi

bir nedenle etkisini veya özelliklerini belli sınırların altında olacak Ģekilde kaybetmesini

önlemektedir. Bir formülasyonun stabilitesi değerlendirilirken göz önünde bulundurulması

gereken birçok ölçüt vardır. Bunlardan bazıları; yüzey görünümü, sertliği, ufalanma-aĢınma

8

miktarı, dağılma zamanı, çözünme hızı ve viskozitesi gibi fiziksel faktörlerdir (Atasoy, 1998).

Önemli olan noktalardan birisi de, ilacın içerisindeki etkin maddenin doz Ģekli içerisinde

kimyasal olarak parçalanıp, parçalanmadığının bilinmesidir. Bir ilacın geliĢtirilmesi sırasında

bozulma ürünlerinin tanımlanması yanında, bozulma mekanizması ve kinetiğinin de

anlaĢılması gerekmektedir. Bozulma ürünlerinin kantitatif yönden incelenmesi, bu ürünler

toksik ise daha da önem kazanır. Gerçekte stabiliteyi belirleyici ölçüt, o ürünün raf ömrü

boyunca etkin maddesinin resmi ya da kabul edilmiĢ standartlara uygun olarak kaldığının

gösterilebilmesidir. Diğer yandan ilaçların bozulmalarının hangi Ģartlarda ve ne Ģekilde

olduğunun bilinmesi, ilaçların kullanılabilirlikleri açısından önemlidir (Bozkur, 1989). Ġlaçların

stabilitesi genellikle 3 yönde incelenir. Sıcaklık, nem, ıĢık, pH, ambalaj, iyon kuvveti,

yardımcı veya diğer etkin maddelerle reaksiyon gibi çeĢitli fiziksel ve kimyasal faktörler,

ilaçların kimyasal stabilitesi üzerine etkilidir. Hidroliz, oksidasyon, redüksiyon,

dekarboksilasyon, rasemizasyon gibi kimyasal reaksiyonlar etkin maddenin bozulmasına yol

açabilir (Bulut,1990). Yine ilaçların fiziksel stabilitesini ortaya koyan baĢlıca özellikler

arasında genel olarak faz ayrıĢımları, parçacık büyüklüğü değiĢimi, viskozite değiĢiklikleri,

polimorfizm, etkin maddelerin kristal yapısındaki değiĢimler, izomerizasyon, nem oranı

değiĢimi, buharlaĢma ile kayıp, ıĢık, ıĢın, sıcaklık ve nemin etkisi de sayılabilir. Mikrobiyolojik

stabilitede baĢlıca faktörleri etkin ve yardımcı maddelerin iĢlenmeden önceki mikrobiyolojik

saflıkları, imalat tekniklerinin kontaminasyona etkisi, imalat hijyeni, ilaç Ģekillerinde

mikrobiyolojik saflığının sağlanması ile koruyucu maddelerin etkileridir (Bozkur, 1989).

Etkin madde veya farmasötik ürünün raf ömrü boyunca uymak zorunda olduğu fiziksel,

kimyasal, biyolojik ve mikrobiyolojik test kriterleridir. Raf ömrü spesifikasyonları, ürünün

serbest bırakılma spesifikasyonlarından ancak kabul edilebilir ve doğrulanmıĢ sapmalar

gösterebilir. Bu sapmalar stabilitenin değerlendirilmesine ve saklama sırasında gözlenen

değiĢikliklere dayanmalıdır. Bir etkin maddenin veya farmasötik ürünün önerilen kap/kapak

sistemi içinde, uygun koĢullarda saklandığında belirli sayıda seri üzerinde yapılan stabilite

çalıĢmaları ile tespit edilen spesifikasyonlarına uygun olmasının beklendiği zaman sürecidir.

Raf ömrü, en düĢük stabiliteyi gösteren seri dikkate alınarak tespit edilmelidir. Bir ilacın raf

9

ömrü boyunca bu beĢ stabilite özelliğini yerine getirmesi gerekir (Değim,1990; Atasoy, 1998).

Bunlar:

1- Kimyasal stabilite

2- Fiziksel stabilite

3- Mikrobiyolojik stabilite

4- Terapötik stabilite

5- Toksikolojik stabilite

1.1.1.1.Kimyasal Stabilite: Her etkin madde kimyasal bütünlüğünü veya etiketinde belirtilen

potensini, önceden belirlenmiĢ sınırlar içinde korumalıdır. Bir ilacın stabilite profilinin

izlenebilmesi için, bozunma kinetiğinin bilinmesi mutlaka gereklidir. Stabilite bilgileri, iyi

planlanmıĢ ve dikkatle gerçekleĢtirilen kinetik çalıĢmalar sonunda elde edilir (Kafalı, 2008).

Farmasötik ürünlerde meydana gelen bozunma reaksiyonları belirli bir hızla ve kinetikle

gerçekleĢir ilacın kimyasal olarak raf ömrü hesapları yani etkin maddenin % 10'unun

bozunduğu süre (t %10), kinetik hesaplara göre yapılır. Bozunma sonucunda ortaya çıkan

bozunma ürünlerinin de bilinmesi ve ayrılması stabilite açısından önem taĢır (Bulut, 1990).

1.1.1.2. Fiziksel Stabilite: Farklı ilaç Ģekillerine göre fiziksel stabilite özellikleri de

değiĢmektedir. Bunlar, ürünün görünüĢü, renk, koku, tat, homojenlik, pH, berraklık, viskozite,

faz ayrıĢması, dağılma, sertlik, aĢınma ve çözünme hızı gibi özelliklerdir (Değim, 1990).

1.1.1.3. Mikrobiyolojik Stabilite: Özellikle sıvı ve yarı katı ilaç Ģekillerinde (çözelti,

süspansiyon, emülsiyon, krem, merhem) mikrobiyolojik üreme söz konusudur. Mikrobiyolojik

üremeyi engellemek amacıyla ürüne ilave edilen antimikrobiyal maddelerin etkilerini,

önceden belirlenmiĢ sınırlar içinde sürdürmeleri gerekir. Parenteral ürünler ise, raf ömrü

boyunca sterilitelerini korumalıdırlar (Bozkur, 1989).

1.1.1.4. Terapötik Stabilite: Kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik stabilitedeki aĢırı

değiĢiklikler preparatın terapötik etkinliğini etkiler. Örneğin, katı ilaç Ģekillerinden etkin

10

maddenin çözünme hızının zamana bağlı olarak azalması sonucunda etkin madde daha geç

emilebilir. Polimorfizm gösteren bir etkin maddenin, saklama koĢullarına bağlı olarak kristal

Ģekli ve buna bağlı olarak çözünme özellikleri değiĢebilir. Bir diğer örnek supozituvarlar için

verilebilir. Supozituvarlarda sıvağın erime özelliklerinin değiĢmesi sonucunda vücut

sıcaklığında erimemesi söz konusu olabilir. Bu da ilacın terapötik stabilitesini doğrudan

etkiler (Değim, 1990; Atasoy, 1998).

1.1.1.5. Toksikolojik Stabilite: Toksikolojik instabilite nadiren görülür. Etkin madde

yeterince stabil değilse ve oluĢan bozunma ürünleri etkin maddeden daha toksik ise veya

yardımcı maddelerin bozunma ürünleri toksik ise, toksikolojik stabiliteden söz edilir.

Bozunma sonucunda toksisitede önemli bir artıĢ olmamalıdır (Bozkur, 1989).

1.1.1.6. Hızlandırılmış Stabilite Testleri

Formal stabilite test programının bir parçası olup, abartılmıĢ saklama koĢulları (yüksek

sıcaklık ve yüksek nem gibi) uygulamak suretiyle kimyasal bozunma ve fiziksel değiĢim

hızını artırmaya yönelik çalıĢmalardır (Atasoy, 1998).

Bu çalıĢmalar geçici bir raf ömrü tespitinde yardımcı olabilir, nakliye gibi, ürünün etiketinde

belirtilen saklama koĢullarının dıĢındaki koĢullara kısa süre maruz kalmasının sonuçlarını

değerlendirmek üzere kullanılabilir. Ancak hızlandırılmıĢ stabilite çalıĢmaları daima beklenen

saklama koĢullarında yürütülen gerçek zaman (uzun süreli) stabilite çalıĢmaları ile

tamamlanmalıdır (Bozkur, 1989).

1.1.2. Belirgin Değişiklikler

BaĢlangıçtaki etkin madde içeriğinin % 5 kaybı belirlenmiĢ bir parçalanma ürününün kabul

edilebilir limitlerin dıĢına çıkması, pH değerinin limitin dıĢına çıkması, çözünme hızı

sonuçlarının spesifikasyonlara uygun olmaması ile diğer spesifikasyonlardaki (örneğin

görünüĢ ve diğer fiziksel özellikler) ciddi sapmalar belirgin değiĢiklik olarak kabul edilir

(Değim, 1990; Atasoy, 1998).

11

1.2. Çalışma Kapsamında Değerlendirilen İlaçlar

1.2.1.Tetrasiklin Grubu

Tetrasiklin; Streptomyces rimosus isimli bakteri tarafından üretilen bir antibiyotiktir. Birçok

bakteriyel enfeksiyonda kullanılır. Veteriner sağıtımında en fazla kullanılan ve en önemli

antibiyotiklerin bulunduğu bir grubu oluĢtururlar (ġanlı, 1999; Kaya ve ark., 2007). Doğal

kaynaklı olan dört tetrasiklin türevi, Amerika BirleĢik Devletlerinde çeĢitli araĢtırıcılar

tarafından yürütülen sistemli araĢtırmalar kapsamında 100,000'den fazla toprak numunesinin

mantar çeĢitleri ve hazırladıkları antibiyotik içeriği yönünden taranması sonucunda ortaya

kondu. Bunlardan ilki olan klortetrasiklin (Chlortetracycline, Aureomycin),1948'de Duggar

tarafından Streptomyces aureofacines kültürlerinden ve oksitetrasiklin'de (Oxytetracycline,

Terramaycin) 1950'de Finlay tarafından Streptomyces rimosus kültürlerinden izole edildi

(Adams, 2001; Faghihi, 2004). Oksitetrasiklin 1950’li yıllarda Lioyd Convert tarafından

keĢfedilmiĢtir; formülü C22H24N2O92H2O’dir, bu yapı 1952 yılında Woodward tarafından

keĢfedilmiĢ ve1955 yılında ise patenti alınmıĢtır. Sarı renkli bir sodium tuzudur. Alkol, aseton

ve propilen glikolde çözünür. pH seviyesi 2-5 arasında değiĢir (Riviere ve Spoo, 2001).

185oC sıcaklıkta bozulur, Gram pozitif, Gram negatif bakteriler, Riketsialar, Clamidialar,

mikroplazmalar ve amipler gibi büyük bir mikrobik saha içinde etkilidir. Tetrasiklinler bugün

bir grup antibiyotiğe verilen genel isimdir. Bu grupta çok sayıda Tetrasiklin türevi antibiyotik

(tetrasiklin, oksitetrasiklin, klortetrasiklin, metasiklin, doksisiklin, minosiklin, limesiklin,

rolitetrasiklin, demetilklortetrasiklin gibi) vardır. Tetrasiklinler asetat gruplarının glutamik

asetat gruplarının glutamik asitle birleĢtirilmesiyle Ģekilenen 4 halkalı hidroksinaftasen

çekirdeği ve buna bağlı karboksamid grubu ihtiva ederler (Kater, 2006). Etkilerine karĢı

dirençli bakteri suĢları ortaya çıkmıĢ olmakla beraber, Türkiye de veteriner hekimlikte,

özellikle oksitetrasiklin olmak üzere, halen en çok kullanılan antibiyotikler arasındadırlar;

bunda etki spektrumlarının son derece geniĢ olması en önemli rolü oynar (ġanlı,1988; Kaya

ve ark., 2007).

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Streptomyces_rimosus&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Bakteri

http://tr.wikipedia.org/wiki/Antibiyotik

http://tr.wikipedia.org/wiki/Enfeksiyon

http://tr.wikipedia.org/wiki/Patent

12

1.2.1.1. Dayanıklıkları

Bu grup ilaçların dayanıklıkları ısı ve pH durumuyla sıkı sıkıya iliĢkilidir. Genellikle kuru toz

halindeki serbest baz ve hidroklorür tuzları normal ısıda 2 yıldan fazla bir süre antibakteriyel

etkinliklerini kaybetmeden saklanabilirler (ġanlı, 1988; Kater, 2006). Serbest baz halindeki

tetrasiklinlerle hazırlanan çözeltileri çok dayanıklıdır. Hidroklorür tuzlarından hazırlanan

çözeltileri de pH'ya bağlı olarak az veya çok hidrolize olarak ve baz presopitatı vererek

bozulur (Booth ve McDonald, 1988). Bu özellikleri nedeniyle, sulu çözeltileri hidroliz hızlarına

bağlı bir Ģekilde etkinliklerini kaybederler. Asit reaksiyonlu (pH 2.5 dolayında) çözeltileri

nisbeten dayanıklıdır; fakat alkali çözeltileri hızla bozulurlar (Adams, 2001).

Tetrasiklinler, pH ve ısı dıĢında, oksitleyici ajanlar ve enzimatik etkilere karĢı da çok

dayanıklıdırlar. Ancak güneĢ ıĢığı, hava ve alkali maddelerin etkisinde kalan sulu çözeltileri

hızla etkilerini kaybederler. Keza uygun koĢullarda korunmayan çözeltileri de yavaĢ yavaĢ

parçalanarak nefrotoksik etkili ve siyah renkli metabolitlere (epianhidro ve anhidro

tetrasiklinler) dönüĢürler (Reiner, 1982; ġanlı, 1988).

Dayanıklık bakımından tetrasiklinler aralarında ayrım gösterirler; en az dayanıklı olan türev,

klortetrasiklindir. Oksitetrasiklin orta derecede ve demetilklortetrasiklin de en dayanıklı

bileĢiklerdir (ġanlı, 1988; Faghihi, 2004).

Süresi dolmuĢ tetrasiklin preparasyonları parçalanarak böbrekler üzerinde toksik etki yapan

metabolitlere dönüĢürler (ġanlı,1988). Bunun sonucu olarak daha çok insanlarda, varlığı

saptanabilen tubuluslarda ve glomeruluslarda patolojik bozukluklara ve azot retensiyonuna

sebep olabilirler. Taze peraprasyonlarının bu tür yan etkileri görülmez (Reiner,1982; Mycek

ve ark., 2001).

1.2.2. Oksitetrasiklin

Oksitetrasiklin, Streptomyces rimosus tarafından üretilen ikinci tür tetrasiklin sınıfıdır. GeniĢ

spektrumlu olduğu için birçok farklı enfeksiyonun tedavisinde kullanılır. Formülü 1953 yılında

Robert Woodward tarafından keĢfedilmiĢtir. Woodward'ın bu keĢfi daha sonraları

13

Oksitetrasiklin'in bir türevi olan ve bugün belki de en yaygın kullanılan tetrasiklin antibiyotiği

olan Doksisiklin'in sentezi için çok önemli bir adımdır (ġanlı,1988; Fatemi, 1998).

Solunum yolu, sinüs, orta kulak, deri, idrar yolları iltihaplarından belsoğukluğuna kadar birçok

enfeksiyonun tedavisinde oksitetrasiklin kullanılabilir. Ayrıca ġarbon, Bruselloz, Tularemi,

Kolera ve Yersinia pestis tedavilerinde kullanılabilir. Ağır akne tedavisinde de sıkça kullanılır.

Ayrıca akvaryum balıklarındaki karın çökmelerinde kullanılır (Booth ve McDonald, 1988;

Nourmohamadzadeh, 1994).

Türkiye’de bugüne kadar, 35 dolayında enjeksiyonluk olmak üzere, 60’dan fazla

oksitetrasiklin içeren veteriner ilaç ruhsatlandırmıĢtır ve enjeksiyonluk ilaçların 25 kadarı da

uzun etkili müstahzarlardır. Oksitetrasiklin çeĢitli taĢıt ve çözücü maddeler kullanılarak

enjeksiyonluk olarak normal ve uzun etkili formülasyonu hazırlanıp kullanılan önemli

ilaçlardan birisidir. Bazı taĢıtlar (2-pirrolidon gibi) ve ağrı kesicilerle (lidokain gibi) normal

formülasyonlara göre daha yoğun çözelti Ģeklinde hazırlanan ve daha yüksek dozda

kullanılan uzun etkili formülasyonlar genellikle ≥3 gün süreyle plazma ve dokularda etkili

miktarlarda bulunur. Bu durum özellikle eti için yetiĢtirilen sığırlarda (kesim öncesi bekletme

süresi öngörülerek), sık ilaç kullanım sıkıntısını (hayvan, hekim, hayvan sahibi yönünden)

ortadan kaldırması sebebiyle, önemli bir avantaj sağlar. Veteriner hekimler tarafından çok

tercih edilmesi ve geniĢ Ģekilde kullanılması sebebiyle, birçok firma, özellikle uzun etkili

olmak üzere, oksitetrasiklin içeren ruhsatlı ilaca sahiptir (GKGM, 2014).

1.2.2.1.Özellikleri

Oksitetrasiklin, tetrasiklin türevi bir antibiyotiktir. Etkilerine karĢı dirençli bakteri suĢları ortaya

çıkmıĢ olmakla beraber, Türkiyede veteriner hekimlikte, halen en çok kullanılan antibiyotikler

arasındadır; bunun en önemli sebebi etki spektrumunun son derece geniĢ olmasıdır (Kater,

2006).

Oksitetrasiklin 1949 yılında Finlav tarafından Strep. rimosus kültürlerinden elde edilmiĢtir.

Asetat gruplarının glutamik asitle birleĢtirilmesiyle Ģekillenen 4 halkalı hidroksinaftasen

çekirdeği ve buna bağlı karboksamid grubu ihtiva eder (ġekil 1.1). Kimyasal olarak [(4S-

14

(4α,4αα,5α,5αα,6β,12αα]-4-(dimetilamino)1-,4,4α,5,5α,6.11.12α-oktahid-ro-3.5.6.10-12,12α-

hekzahidroksi-6-metil1,11-diokso-2-naftasenekarboksamid]’dir (Reiner, 1982).

Oksitetrasiklin amfoter bir maddedir; asit ve bazlarla tuzlar (oksitetrasiklin kalsiyum dihidrat,

hidroklorür gibi) yapar (Akman, 1974; Kaya, 2002; Faghihi, 2004). Sağaltımda asitlerle

yaptığı tuzları Ģeklinde kullanılır. En çok hidroklörür tuzu Ģeklinde bulunur. Oksitetrasiklin

hidroklorür sarı renkte, acı lezzetli, su ve organik çözücülerde serbestçe çözünen, krisralize

tozdur; 10 mg/ml sulu çözeltisi Ģiddetli asit (pH2.5) tepkimelidir. pKa’sı 3.3,7.3 ve 9.1’dir.

Alkali Ģartlarda hidrolize uğrar ve kloro-5-salisilik asit oluĢturur (Akman, 1977; Kaya, 2002).

IĢık ve rutubetin varlığında yavaĢ yavaĢ bozulur (ġanlı, 1988).

Şekil 1.1. Oksitetrasiklinin kimyasal yapısı (Anonim, 2014a).

Oksitetrasiklin baz ve tuz halinde oldukça dayanıklıdır; bu Ģekilde 2 yıl süreyle saklanabilir.

Sulu çözeltilerinin dayanıklığı daha azdır ve hızla parçalanır. Asit tepkimeli çözeltileri

dayanıklıdır, pH 4’de, soğutucuda 2 hafta süreyle saklanabilirken, pH 8’de hızla parçalanır.

Oksitetrasiklinin propilenglikol-su ile hazırlanan çözeltileri oldukça dayanıklıdır. Yükseltgen

maddelere, sıcak ve neme olduğundan daha dayanıklıdır (Kater, 2006).

1.2.2.2. Farmakokinetik Özellikleri

Oksitetrasiklin tüm yollarla (ağız, deri, parenteral, meme-içi, uterus-içi gibi) uygulanabilir. Tek

mideli hayvanlar ile buzağı, dana, kuzu, oğlak ve kanatlılara ağızdan verilebilir. Parenteral

olarak kullanılması durumunda DĠ yol tercih edilir. Derin KĠ enjeksiyon için, oksitetrasiklinin

magnezyum klörür (%2) ve bazı yerel anesteziklerle (prokain, lidokain gibi), ayrıca

propilenglikol ve suyla hazırlanan çözeltileri vardır. Uzun etkili enjeksiyonluk çözeltileri DĠ

yolla verilmemelidir (Nourmohamadzadeh,1994; Koç, 2009).

http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Tetracycline5.png

15

Ağızdan verildikten sonra sindirim kanalından genellikle yeterli olarak emilir; emilme

oranı>%50’dir. Bu yolla verildikten sonra etçillerde 2-4 saat, diğer hayvan türlerinde de 2-8

saat arasında plazmada doruk değere ulaĢır. Genellikle 6 saat süreyle plazmada yüksek

düzeyde kalır; bundan sonra düzeyi giderek azalır, 24 saat sonra etkisiz seviyeye iner. Bu

sebeple, oksitetrasiklinin ağızdan günlük dozu 2-4’e bölünerek verilmelidir (Akman, 1974;

Riviere ve Spoo, 2001; Kater, 2006).

Sindirim kanalında yem, süt ve süt ürünlerinin bulunması, kaolin, pektin, kalsiyum,

magnezyum, alüminyum ve demirli bileĢiklerin kullanılması emilmesini ≥%50 azaltabilir

(Plumb, 1991; Riviere ve Spoo, 2001). Süresi dolmuĢ tüm tetrasiklin müstahzarlarında

böbrekler için zararlı olabilen parçalanma ürünleri bulunabilir; bu sebeple, böyle maddeler

kullanılmamalıdır (Fatemi,1998).

Oksitetrasiklinin normal formülasyonları KĠ yolla verildikten sonra, danalarda uygulama

yerinden hızlı ve yüksek oranda (>%80) emilir (Nouws ve Vree, 1983). Sığırlarda uygulama

yeri ve çözeltinin hacmine göre 30 dakika ile birkaç saatte plazmada doruk düzeye ulaĢır

>50 saat süreyle plazmada ilaç deriĢimi ≥0.5 µg/ml seviyesinde kalır (Alexander, 1985).

Atlarda normal formülasyonu DĠ yolla 10 mg/kg dozda kullanıldığında 30 dk’da plazmada

doruk yoğunluğa (16.85 µg/ml) ulaĢır ve 6 saat süreyle 4.67 µg/ml seviyesinde kalır. Etkili

yoğunlukları 12 saat kadar sürer ve 24 saat sonra iz miktara iner (Riviere ve Spoo, 2001).

Köpeklerde DĠ yolla 5 mg/kg dozda verildiğinde kısa sürede etkili 1.25-5 µg/ml’lik plazma

deriĢimi sağlamakta, yarı ömrü 6 saat, Vd 2 saat ve klirensi de 4.2 ml/dk.kg’dır (Baggot ve

ark.,1977).

Oksitetrasiklinin özellikle uzun etkili müstahzarları (%12-30 çözeltiler) son derece irkilticidir.

Kasaplık hayvanlarda kas hasarı ve kalıntılara yol açması sebebiyle, bir yere sığırlarda 10

ml’den, koyun ve keçilerde 5 ml’den fazla uygulamaktan kaçınılmalıdır (Kaya ve ark., 2007).

Oksitetrasiklinin normal ve uzun etkili formülasyonlarının kullanılması ile hesaplanan bazı

farmakokinetik değiĢkenler arasında (emilme hızı, emilme oranı, plazmada etkili ve doruk

deriĢime ulaĢma süresi, etki süresi gibi) önemli farklar vardır (Faghihi, 2004).

16

1.2.2.3. Etki Şekli

Bakterilerde protein sentezini önler; bakterilerin geliĢmesini-üremesini engelleyerek

(bakteriyostatik etki) etkir. Bakterilerde 50S ribozomal alt bilimlere bağlanır ve aminoasil-

tRNA'nın buraya bağlanmasını engelleyip, protein sentezini bozar. 30S ribozomal alt birimi

de etkiler. Gram-negatif bakterilere, birisi basit geçiĢ diğeri etkin taĢıma olmak üzere, iki

mekanizmayla girer; Gram-pozitif bakterilere giriĢinde etkin taĢıma daha önemlidir (ġanlı,

1988; Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).

1.2.2.4. Etkili Plazma Yoğunlukları

Ġlacın plazmadaki etkili yoğunluğu 0.5-1 µg/ml arasındadır. Bu düzeylerdeki ilaç yoğunlukları

normal formülasyonların günlük tek dozda verilmesi ile kolayca sağlanır ve sürdürülebilir;

ama daha önce de değinildiği gibi, ağızdan günlük dozun 2-4'e bölünerek 6-12 saat arayla

verilmesi daha uygundur. Gram-pozitif bakteriler Gram-negatif olanlara göre daha düĢük

yoğunluktaki ilaçtan etkilenir (Plumb, 1991; Adams, 2001).

1.2.2.5. Etkisi ve Etki Spektrumu

Tetrasiklinlerin etkisi ve etki spektrumu genellikle birbirine benzer; bu sebeple,

oksitetrasiklinle ilgili söylenenlerin önemli bir kısmı diğerleri için de geçerlidir (ġanlı ve Kaya,

1993). GeniĢ etki spektrumludur; etki gücü kan, irin ve doku döküntülerinden az-çok etkilenir.

Gram-pozitif ve Gram-negatif bakterilere, Chlamydia (hayvanlarda psittakoz, insanlarda

Lenfogranuloma venerum grubu, inklusion konjunktivit, trahom gibi), Spiroketler (Lyme

hastalı etkeni de dahil), Actinomyset türleri, Mycoplasma türleri ve Rikettsia türlerine etkilidir

(ġanlı, 1988; Radostits ve ark., 2006; Ramsey, 2008).

Gram-pozitif bakteriler, Gram-negatif bakterilerden daha duyarlıdır. Plazmada <2-4 µg/ml ilaç

yoğunluklarından etkilenen bakteriler ilaca duyarlı, >16 µl/ml olanlar ise duyarsız olarak

kabul edilirler (Faghihi, 2004).

17

1.2.2.6. Dirençlilik

KazanılmıĢ direnç sebebiyle, stafilokoklar, enterokoklar, Enterobacter türleri, E.coli, klebsiella

türleri, Proteus türleri, Ps.aeruginosa, Salmonella türleri, Bacteroides türleri, Clostridium

türlerinin duyarlılığı değiĢkendir (Kaya ve ark., 2007).

1.2.2.7. Kullanılması

Tetrasiklinlerin etki spektrumları ve kullanım yerleri genellikle birbirine benzer. Ama

farmakokinetikleri arasında az-çok fark bulunması sebebiyle, bazı hastalıklarda birisi diğerine

tercih edilir; Örğ oksitetrasiklin öncelikle idrar ve dıĢkıyla çıkarıldığı, minosiklin ve

klortetrasiklin de gögüs zarına daha iyi nüfuz ettiği için, ilgili sistemlerin hastalıklarında daha

fazla tercih edilir (Nouws ve Vree, 1983: Plumb, 1991).

Oksitetrasiklin ağızdan dana, tay ve domuzlara günde 1-2 kez 10-20 mg/kg; köpek ve

kedilerde günde 2 kez 20-25 mg/kg; koyun ve keçilere günde 2-4 kez 10-20 mg/kg;

kanatlılarda yeme 100-600 mg/kg miktarlarda katılıp 5 gün, içme suyuna 100-300 mg/L

miktarlarda katılıp 3 gün süreyle verilir. Sürüngenlerde (kurbağa gibi) ağızdan günde bir kez

10 mg/kg dozda kullanılır (Dana ve ark., 1993).

At ve taylara DĠ ve DA yolla günde 2 kez 5-10 mg/kg; tüm parenteral yollarla sığır ve

danalara günde 1 kez 5-10 mg/kg; koyun ve keçilere tüm parenteral yollarla günde 1 kez 5-

10 mg/kg; köpek ve kedilere KĠ ve DĠ yolla 6-11 mg/kg dozlarda verilir (Riviere ve Spoo,

2001; Reed ve Bayly, 2009).

Uzun etkili müstahzarları Ģeklinde KĠ yolla sığır, koyun (genellikle irkiltici) ve keçilerde 20

mg/kg dozda 2-3 gün, 30 mg/kg dozda 5-6 gün arayla uygulanır (Ramsey, 2008; Koç, 2009).

1.2.2.8. Muhafaza Şartları ve Raf Ömrü

Genel anlamda oksitetrasiklin preparatları serin yerde (8-15ºC), ıĢıktan uzakta saklandığında

raf ömrü 3 yıldır. ġiĢe açıldıktan sonra, 15 ºC’nin altındaki sıcaklıkta, dondurulmadan

muhafaza edilmeli ve 28 gün içinde kullanılmalıdır (Anonim, 2014b).

18

1.2.3. Kinolonlar

Kinolonlar yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardır. Bu ilaçların geliĢtirilmesi 1960’lı

yılların baĢlarında, yapısında flor ihtiva etmeyen ilk üyesi olan nalidiksik asit ile baĢlamıĢtır.

1980’lerde yapılarında 6-flor grubu bulunduran ve antibakteriyel etki spektrumları Gram

negatif bakterileri de kapsayacak Ģekilde geniĢletilmiĢ türevleri (norfloksasin, oflaksasin,

siprofloksasin gibi) ortaya çıkmıĢtır (Booth ve McDonald, 1988). Daha sonraki dönemde

Gram pozitif bakterilere karĢı etkisi artırılan florokinolonlar (moksifloksasin, gatifloksasin)

tedavisel amaçla kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Son zamanlarda ise yüksek etkinliğe sahip, 6

numaralı C atomlarında flor grubu taĢımayan ancak yan zincirde flor ihtiva eden türevleri

geliĢtirilmiĢtir. Bu Ģekliyle hazırlanan ilaçlar naldiksik asit gibi klasik ilaçlardan belirgin

farklıklar gösterirler ve genel bir terim olarak da florokinolon yerine yalnızca kinolon olarak da

adlandırırlar (Adams, 2001). Florokinolonlar son yıllarda sağaltıma girmiĢ, bakterisit etkili ve

geniĢ spektrumlu antibiyotiklerdir (Faghihi, 2004).

Kinolonlar, 4-kinolonlar veya bazı önemli türevleri yapılarında flor içerdiği için, florokinolonlar

(6-floro-4-kinolon karboksilik asit) diye bilinirler; çoğu kez de florokinolonlar olarak

isimlendirirler (ġahan, 2006). Yapı yönünden naldiksik asite çok benzerler. Grup olarak vücut

pH'sında yağda iyi çözünmezler; sadece ofloksasin kısmen çözünür. Kinolonların çoğu

zwitteriyondur(çift tuz) ve pH'daki değiĢiklikler çözünürlüklerini etkiler (Booth ve McDonald,

1988).

Kinolon çekirdeği (1'de azot, 3'de karboksil, 4'de keton grubu taĢıyan iki halkalı yapı) taĢıyan

bileĢiklerin bakterilere yönelik etkileri vardır. Bu çekirdekteki azot atomlarının sayısı ve yerine

göre birçok kinolon alt grubu ilaç hazırlanmıĢtır (Booth ve McDonald, 1988; Bugyei ve ark,

1999).

1.2.3.1. Florokinolonların Sınıflandırılması

Florokinolonlar sınıfında ilk sentezlenen nalidiksik asit ve enoksasin birinci nesil kinolonlar

olarak anılmaktadır (TraĢ ve Elmas, 2005). Birinci nesili norfloksasin ve siprofloksasinin de

içinde bulunduğu ikinci nesil kinolonlar izlemiĢtir. Siprofloksasin ile insanlar üzerinde çok

19

baĢarılı sonuçlar alınması ve o dönemde hayvanlar üzerindeki etkilerinin ise aynı düzeyde

baĢarılı olduğunu gösteren bir çalıĢma olmaması sebebiyle yalnızca beĢeri hekimlikte

kullanımına izin verilmiĢtir (Mycek ve ark., 2001 ; Kanıcı, 2010).

Daha sonradan sentezlenen ve içlerinde enrofloksasinin de bulunduğu üçüncü nesil

kinolonlar ise hayvanlarda görülen patojenlerin pek çoğuna karĢı olan üstün antibakteriyel

etkisi ile veteriner hekimlikte haklı bir üne kavuĢmuĢtur (Ġbrahim, 2006). Elde edilen bu ticari

baĢarı, önceleri yalnızca beĢeri hekimlikte kullanımına izin verilen ve klinik bakımdan

enrofloksasinden daha az etkili ancak maliyet olarak daha ucuz olan siprofloksasinin

veteriner hekimlikte kullanımını doğurmuĢtur. Ancak siprofloksasin beĢeri hekimlikte

insanların pek çok bakteriyel hastalığında ilk seçenek olarak kullanım bulması, veteriner

hekimlikte kullanımın getireceği sonuçlar üzerinde düĢündürmektedir (Walker ve ark., 1992).

Buzağı ve domuzlarda siprofloksasinin bioyararlanımının düĢük olduğu, örneğin buzağılarda

%53, domuzlarda %37.3 civarındadır, tavuklarda ise vücutta kalıĢ süresinin enrofloksasine

kıyasla oldukça uzun olduğu araĢtırmalarla gösterilmiĢtir (Sheer, 1987). Bu grupta

norfloksasin, siprofloksasin, ofloksasin, enoksasin, pefloksasin, floroksasin, enrofloksasin ve

danofloksasin bulunur (Fatemi, 1998; Faghihi, 2004). Çok sayıda florokinolon sentezlenip

geliĢtirilmesine rağmen, veteriner hekimliğinde en çok kullanılanlar siprofloksasin,

danofloksasin, difloksasin, enrofloksasin, marbofloksasin, norfloksasin nikotinat ve oflaksasin

olmuĢtur. Bunlar içerisinde de enrofloksasin veteriner hekimliğinde ilk kullanılan florokinolon

türevidir (Brandler ve ark., 1982).

1.2.3.2. Kinolonların Etki Mekanizması

Kinolonlar bakteri hücrelerine pasif difüzyonla hücre dıĢ zarında bulunan protein yapısındaki

su dolu kanallardan (porin) girerler. Hücre içerisinde, bakterinin geliĢme ve çoğalma

safhasında DNA Jiraz (topoizomeraz II) enzimini etkileyerek DNA replikasyonunu önlerler

(Brandler ve ark,1994).

Topoizomerazlar, DNA’nın primer yapısını değiĢtirmeden DNA zincirini belli bölgelerde

kesip, baĢka bir bölgeye taĢıyarak, üç boyutlu Ģeklini değiĢtiren enzimlerdir. Kinolonun hem

20

enzime hem de DNA’ya bağlanması DNA zincirinin yeniden birleĢmesini engelleyerek

parçalanmasına ve hücre ölümüne neden olur (Lathers, 2002). DNA Jirazı etkileyen fazla

antibiyotik grubu olmadığından çapraz dirence sık rastlanmaz. Ancak çok ilaca direnç

gösteren bakterilerde florokinolon direnci de görülebilmektedir (Hooper ve Wolfson, 1993).

1.2.3.3. Kinolonların Etki Spektrumu

Kullanıma sunulan ilk florlanmıĢ kinolon olan norfloksasini hızla diğerleri takip etmiĢtir.

Tamamen sentetik olarak üretilirler ve yapıları bir kinolon olan naldiksik aside benzer. Bu

grubun en tipik ve yaygın kullanılan üyesi beĢeri hekimlikte siprofloksasin ve veteriner

hekimlikte enrofloksasindir (Ovando ve ark., 1999). GeniĢ antibakteriyel spektrumları,

tedaviye uygun farmakokinetik özellikleri ve nispeten az olan yan etkileri nedeniyle daha

fazla sayıda florokinolonun kullanıma gireceği düĢünülmektedir (Bertino ve Fish, 2000). Ne

yazık ki bu grup antibiyotiklerin de gereksiz ve yanlıĢ kullanımı dirençli suĢların geliĢmesine

neden olarak kullanım alanlarını oldukça daraltmaktadır (Faghihi, 2004).

Tüm florokinolonlar bakterisidal etkilidir. Genellikle Enterobacter, Pseudomonas grubu

organizmalar, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Legionella, Chlamydia ve

M.avium intracellulare dıĢındaki mikrobakteriler gibi Gram negatif organizmalara etkili

olmalarına rağmen, Pneumococcus ve Enterococcus’a bağlı infeksiyonların tedavisinde

kullanılmamalıdırlar. Anaeroblara etkileri zayıftır (Brain ve ark., 1990; Bertino ve Fish, 2000).

1.2.3.4. Kinolonların Üstünlükleri

Bu ilaçların önemli sayılabilecek birçok üstünlüğü vardır; bunların baĢlıcıları Ģunlardır:

Gram – negatif bakterilere son derece etkilidir; Gram – pozitif bakterilerin çoğunu ve

Mycoplasma türlerine etkileri iyidir (Bal, 1989; Evans, 1991).

Bakterilerin geliĢmesi-üremesini engelleyen EKEY’ları ile öldüren EKÖY’ları arasındakıi

fark küçüktür.

Fagositlerdeki bakteriler için etkileri iyidir.

2-4 saat süreli antibiyotik-sonrası etki oluĢtururlar.

21

Plazmidlerle-aracılık edilen direnç geliĢmez; dirençli bakterilerin ortaya çıkıĢ hızı yavaĢ,

sıklığı ve oranı düĢüktür.

Diğer antibiyotiklerle aralarında çapraz direnç oluĢmaz.

Vd değerleri büyüktür; önemli doku ve organlardaki düzeyleri plazmadakinden yüksektir.

Yarı-ömürleri uzundur.

Plazma proteinlerine düĢük oranda bağlanırlar.

Hayvanların tahammülü genellikle iyidir.

Uygulama yerlerinden iyi emilirler (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).

1.2.3.5. Zayıf Yönleri

Anerobik bakterilere etki etmemeleri ve duyarlı bakterilerde kromozomal direncin ortaya

çıkması en önemli olumsuz yönleridir (Adams, 2001; ġahan, 2006).

1.2.3.5.1. Yan Etkiler

Bakteriyel DNA jiraz üzerinde kinolonların etkisi ökaryotik jirazdaki etkisinden 100-1000 kat

daha güçlüdür. Bu nedenle memeli dokularında kinolonların zehirliliği genellikle azdır

(Boothe, 1994; Bugeyi ve ark., 1999). Merkezi sinir sistemi (MSS), mide bağırsak kanalı ve

lokomotor sistem ile ilgili rahatsızlıklar kinolonların en önemli yan etkilerini oluĢturur.

Enrofloksasinin fare ve ratların sisteminde Ģiddetli etki göstermediği bildirilmiĢtir (Filazi,

1995). Bununla birlikte, köpek ve kedi sinir sisteminde etkisi yoktur (Mashady Rafie,1998).

Bulantı, kusma, ishal ve mide-bağırsak kanalı ile ilgili rahatsızlıklar daha az sıklıkta görülür.

Köpekler ile yapılan araĢtırmalar, tedavi dozunun çok üzerinde verilmesi durumunda (>1000

mg/kg c.a.) ishal oluĢtuğunu göstermiĢtir (Altreuther, 1992). Enrofloksasinin anaerobik

koklara yönelik etkisi zayıf olduğundan, mide-bağırsak kanalına yönelik yan etkilerinin

görülme sıklığı diğer kinolonlara göre daha azdır (Hooper ve Wolfson, 1993).

Kinolonların eklem kıkırdak yapıları üzerinde artropati (QAP) oluĢturucu etkilerine yönelik ilk

deneysel çalıĢma 1977 yılında Ingham ve ark. tarafından yayınlanmıĢtır. Bunu izleyen

22

çalıĢmalar, kinolonların yetiĢkin olmayanlarda iskelet kaslarında hasara ve eklemlerinde

dejenerasyona (artropati) sebep olduğunu göstermiĢtir (Nourmohamadzadeh, 1994).

YetiĢkin olmayan hayvanlarda eklem kıkırdağında akut dejenerasyon ve eklem yüzeyinde

erozyonla karakterize durum tespit edilir. Bu morfolojik bulgulara, eklem boĢluğundaki hücre

dökülmesi ve yangısal olmayan bozukluklar da eĢlik eder (Altreuther, 1987).

1.2.3.6. Kullanılma

Kinolonlar üriner sistem, prostat yangısı, deri ve yumuĢak doku enfeksiyonları, mide-

bağırsak yangısı, solunum sistemi, kemik ve eklem enfeksiyonları ile cinsel yolla bulaĢan

hastalıkların tedavisinde çok kullanılırlar (Wolfson ve Hooper, 1989; Bertino ve Fish, 2000).

Ayrıca kinolonlar duyarlı bakterilerden ileri gelen karın ve pelvis içi, göz ve kulak

hastalıklarının sağaltımında geniĢ kullanım alanı bulurlar (Bertino ve Fish, 2000).

1.2.4. Enrofloksasin

Enrofloksasin ilk olarak Grohe ve Peterson tarafından 1980 yılında sentezlenmiĢ ve bu

tarihten itibaren veteriner hekimlikte geniĢ Ģekilde kullanılmıĢtır (Walker ve ark., 1992;

Yılmaz, 2006). Sadece veteriner hekimliği alanında kullanılmak üzere geliĢtirilmiĢ,

florkinolonlar grubunda yer alan, bakterisid etkili antimikrobiyel bir ilaçtır. Enrofloksasin,

aminoglikozidler, β-laktamlar, tetrasiklinler, folik asit antagonistleri ve makrolidler gibi

antimikrobiyel ilaçlara dirençli mikroorganizmalara da etkilidir (Rang ve ark., 1995;

Salehzadeh ve ark.,2007). Enrofloksasin Gram pozitif ve Gram negatif bakteriler ile

Mycoplasma türlerini kapsayan geniĢ bir spektruma sahiptir (Scheer, 1987; Anadon ve ark.,

1995). Ġlaçın EKEY (MĠK = En Küçük Etkin Yoğunluk), düzeyi hakkında farklı değerler

bildirilmektedir, 0.008-0.75 µg/ml (Scheer,1987), 0.01-0.5 µg/ml (Flammer ve ark.,1991),

0.03-0.75 µg/ml (Vancustem ve ark.,1990). Bu değer P.auroginosa için 2.04 µg/ml’ye kadar

çıkabilmektedir (Vancustem ve ark.,1990). Ġlacın, 2,5-5 mg/kg dozunda oral veya parenteral

günde bir defa hayvanlara verilmesi, veteriner hekimliği uygulamasında kabul edilen ve

önerilen dozaj rejimidir (Kaya ve ark., 2007). Amerika’da Gıda ve Ġlaç Dairesi 1996’da

enrofloksasin’in tavuk hastalıklarının tedavisinde kullanılmasını onaylamıĢtır (Fatemi, 1998).

Köpek, sığır, kedi ve tavukların enfeksiyonlarında enrofloksasin, kinolonlar arasında en

23

yaygın kullanılan antibakteriyel ilaçlardır (Walker ve ark.,1992; Ramsey, 2008). Enrofloksasin

Amerikan Gıda ve Ġlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) tarafından hayvanlarda

kullanımına izin verilmiĢ bir antibakteriyeldir (Ramsey, 2008). kanatlılarda FDA tarafından

kullanması yasaklanmıĢtır (FDA, 2002).

Enrofloksasin kanatlı ve geviĢenler baĢta olmak üzere, hemen tüm hayvan türlerinde

kullanılır. Özellikle Gram-negatif basil ve koklardan E.coli, Enterobakter, Campylobakter,

Ps.aeruginosa, Shigella, Klebsiella, Salmonella, Aeromonas Haemophilis, Proteus, Yersinia,

Serratia, Brusella, Vibrio, Chlamydia ileri gelen hastalıkların sağaltımında uygulama alanı

bulur (Radostits ve ark., 2006; Kaya ve ark., 2007).

Türkiye’de çeĢitli formülasyonlar halinde 78 Enrofloksasin müstahzarı vardır; bunların 31’i

enjeksiyon kullanıma uygun çözelti halindedir; 41’i Oral Çözelti tozu Ģeklinde, 2’si

süspansiyon oral Ģeklinde ve 4’ü de tablet Ģeklinde bulunmaktadır (GKGM, 2014).

Enrofloksasin, sentetik bir kinolon türevi antibiyotiktir (Kaya ve ark., 2007). Çekirdek yapısı

nalidiksik asit ile aynıdır. Temel yapısındaki değiĢiklikle, istenmeyen etkileri azalırken,

antimikrobiyal etki gücü ve farmakokinetik özellikleri oldukça geliĢmiĢtir (Altreuther, 1987;

Chu ve Fernandes, 1989). GeniĢ etki spektrumu ve antimikrobiyal etkinlik için, C6 grubuna

bağlanan flor ve C7’de bulunan piperazin halkası esastır (Anadon ve ark., 1995; Bayer,

1999). Enrofloksasin (1-siklopropil-7-(4-etil-1-piperazinil)-6-floro-1,4-dihidro-4-okso-3-kinolon

karboksilik asit), nalidiksik asit çekirdeğinden türetilen sentetik 6-florokinolonlar veya 4-

kinolonlar grubuna aittir (ġekil 1.2) (Intorre ve ark., 1997; Bayer, 1999).

Sekil1.2. Enrofloksasin kimyasal yapısı (Bayer, 1999).

24

Çekirdek yapıdaki 3-ve 4- pozisyonlarında yer alan karbonil grupları (C=O), genel olarak

florokinolonların antimikrobiyal etkinlikleri için gereklidir (Altreuther, 1987; Chu ve Fernandes,

1989). Bu gruplar DNA jiraza bağlanma bölgesini oluĢtururlar. Altı-pozisyonunda yer alan bir

flor atomu, etkisinin Gram negatif mikroorganizmalara geniĢlemesini sağlar. Yedi-

pozisyonundaki piperazin halkası pseudomonasları da içine alacak Ģekilde, antimikrobiyal

etkinliğini arttırır (Anadon ve ark., 1999; Bayer, 1999).

Piperazin halkasına bitiĢik durumda bir C2H5 grubunun varlığı, dokulara geçiĢi arttırır ve

beyinde GABA reseptörlerine bağlanan etkin madde miktarını azaltarak, merkezi sinir sistemi

üzerindeki zehirli etkiyi düĢürür (Intorre ve ark.,1997). Karboksilik asit veya daha fazla sayıda

amonyak fonksiyonel grubunun (bazik) varlığını bağlı molekül, amfoterik veya zwitteriyonik

özellikler kazanır. Bundan dolayı, asidik ve bazik fonksiyonel grupları pKa değerlerine bağlı

olarak, yağda çözünebilir, doku, irin ve organik artıklara nüfuz edebilir (Bayer, 1999; Bugeyi

ve ark., 1999).

1.2.4.1. Özellikleri

Enrofloksasin soluk sarı renkli, yüksek saflıkta kristal bir maddedir. pH 7’de, suda az

çözünür. Ancak, asidik ve bazik gruplar (betain yapısı) ihtiva etmesi nedeniyle, pH değerleri

alkali veya asidik olsa dahi çözelti haline getirilebilir (Altreuther, 1987; Kaya ve ark., 2007).

Küçük hayvanlarda yapılan araĢtırmalar, diğer kinolonlardaki gibi enrofloksasinde de

bakterisidal etkinin yoğunluğa bağlı ortaya çıktığını göstermiĢtir (Wetzstein ve Dejong,1996;

Mitchell, 2006). Enrofloksasinin bakterileri öldürücü etkisi ortamdaki ilaç yoğunluğuna

bağlıdır; etkinlikleri 90 µg/ml’ye kadar artarken, bundan sonra zayıflar (Booth ve McDonald,

1988). Bunun muhtemel sebebi yüksek düzeydeki ilaç yoğunluklarında RNA sentezinin

engellenmesidir; olay DNA sentezinin durmasıyla sonuçlanır (Brander ve ark., 1994).

Plazmada en yüksek yoğunluğa ulaĢmak için, enrofloksasin günlük dozu tek sefer

uygulanmalıdır. Tekrarlayan enfeksiyonlarda veya pseudomonas enfeksiyonlarında ilacın

günlük dozu ve süresinin arttırılması tavsiye edilmiĢtir (Wetzstein ve Dejong, 1996; Boothe,

1997).

25

1.2.4.2. Farmakokinetik

Ġlaç ağızdan ve parenteral yollarla uygulanır. Ağızdan verildikten sonra duodenum ve

jejunum’dan emilir (Boothe,1990). Uygulanmalarını takiben çok kısa zamanda plazmada

doruk yoğunluğa ulaĢır; 1-6 saat sonra etkin kan yoğunluğu sağlanır. Yemlerle birlikte

verilmesi sindirim kanalından emilme oranlarını bir ölçüde azaltır (Kung ve ark.,1993).

Sindirim kanalından danalarda %50 dolayında, koyunlarda %70, köpeklerde %80,

kanatlılarda >%60 oranda emilir; kanatlılarda 10 mg/kg dozda verildiğinde 1.6 saatte 2.44

µg/ml, danalara 2.5 mg/kg dozda uygulandığında 60 dk'da 0.9 µg/ml'lik doruk plazma

yoğunluğuna ulaĢır; genellikle 12 saat süreyle 0.5 µg/ml'nin üzerinde kalır (Faghihi, 2004;

ġahan, 2006).

Köpeklerde ağızdan 2.75, 5 ve 11 mg/kg dozlarda verildiğinde, plazmada 0.68, 1.49 ve 2.78

µg/ml'lik ortalama doruk yoğunluğu sağlar (Ramsey, 2008). Parenteral yolla verildiğinde

emilim tamdır (Faghihi, 2004). Uygulamadan 1 saat sonra serumda en yüksek yoğunluğa

ulaĢır. Etlik piliçlerde 10 mg/kg enrofloksasin ağız yoluyla verildikten sonra plazmada,

dağılma yarı ömrü 2.091+0.705 saat, atılma yarı ömrü 14.82+4.67 saat; EAA 18.395+2.22

g.saat/ml olarak tespit edilmiĢtir (Kaya ve ark., 2007). Enrofloksasin deri altı ve kas içi

uygulamaları takiben 1-4 saat içinde serum doruk konsantrasyonlarına ulaĢmaktadır (Walker

ve ark., 1992; TraĢ ve Elmas, 2005). Sistemik dolaĢımda elde edilen ortalama doruk

yoğunluğu ise yine uygulama yolu, dozu ve hayvan türüne göre değiĢmekle beraber 0.8-3

µg/ml arasındadır (Adams, 2001; Ibrahim, 2006). Plazma proteinlerine düĢük (%20-40)

oranda bağlanır ve hücresel zarlara kolay geçebilir (Scheer, 1987; Broome ve ark., 1991).

Tekrarlanarak verildiğinde, serumda birikme eğilimi gösterir. Tüm vücut kesimlerine (eklem

ve prostat sıvısı da dahil) girer; özellikle safra, karaciğer, akciğer ve böbreklerde yüksek

yoğunluklarda bulunur. Akciğerdeki yoğunluğu plazmadakinin birkaç katına (dana ve

sığırlarda 4-5.5 katı) çıkabilir; kemikler, eklem sıvıları, deri, göz sıvısı, gögüs boĢluğuna etkili

yoğunluklarda geçer (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).

26

Enrofloksasin, %20-55 oranında karaciğerde mikrozomal enzimlerce de-etilasyon tepkimesi

sonucu, kendisi gibi güçlü antibakteriyel etkinliğe sahip ana metaboliti olan siprofloksasine

dönüĢtürülür (Neer, 1988). Enrofloksasinin, siprofloksasinden baĢka metabolitleri de vardır

(Neuman, 1988; Kung ve ark., 1993).

Ġlacın %10-50 kadarı değiĢmemiĢ halde ve baĢlıca idrar ve safrayla vücudu terk eder;

safrayla sindirim kanalına gelen ilaçların bir kısmı buradan geri emilir. Ġlaç böbreklerden

baĢlıca etkin tubüler salgılanma ile atılır (Lathers, 2002). Ġlacın %10-50 kadarı değiĢmemiĢ

halde olmak üzere glomerüllerden süzülerek ve tubüllerden salgılanarak idrarla atılır (Kaya

ve ark., 2007). Atılma yarı ömrü atlarda 4-9 saat, köpek ve kedilerde 2.5-4 saat, danalarda 5-

6 saat, koyunlarda 2.5-3.8 saat, tavuklarda 10 saat, tavĢanlarda 2-7 saat, hindilerde 4-6

saat, kurbağalarda 18 saat, alabalıklarda 24 saat, timsahlarda 55 saat dolayındadır.

Karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda ilacın biyolojik yarı ömrü uzar (Ibrahim, 2006; Kaya ve

ark., 2007).


Enrofloksasin, doğrudan DNA sentezini baskılar. Topoizomeraz II (DNA jiraz) ve

topoizomeraz IV olarak adlandırılan iki enzimi baskılayarak bakteriyel DNA metabolizmasına

etki eder (Hooper ve Wolfson, 1993). Memeli hücreleri bu enzimlerden yoksun olduğu için bu

ilaçlar sadece bakteri hücrelerini seçici bir Ģekilde etkilerler. Bu enzimlerin inhibisyonu

sonucu, DNA kalıbı çıkmadığı için bölünme oluĢmaz ve bakteriler normal olmayan biçimde

uzayarak ölürler (TraĢ ve Elmas, 2005; Kaya ve ark., 2007). Ayrıca bakteri hücre duvarının

bütünlüğünü de etkileyerek bakteri üzerinde yoğun bir etki meydana getirir. Bu etki çabuk

geliĢen patojenik bakterilerle birlikte vücutta geliĢme fazında olan patojenleri de öldürür

(Booth ve McDonald, 1988; Fatemi, 1998).

27

1.2.4.4. Etki Spektrumu

Enrofloksasinin etki spektrumu geniĢtir. Gram-negatif, Gram-pozitif bakterilere, mikoplazma

ve riketsia ailesindekilere (Riketsia, Ehrichia ve Chlamidia) son derece etkilidir

(Breitschwerdt ve ark., 1991; Kontos ve Athanasiou, 1998). Enrofloksasin kedilerin

mikoplazma infeksiyonlarının sağaltımında da uygulama alanı bulur (Boothe, 1990; Bishop,

1996). Buna göre baĢlıca duyarlı bakteriler; E.coli, Salmonella sp., Enterobakter sp., Serratia

sp., Proteus sp., Klebsiella sp., Shigella sp., Yersinia sp., Moraxella sp., Acinobacter sp.,

Actinobacillus sp., Pasteurella sp., Leptospira sp., Campylobacter sp., Citrobacter sp.,

Haemophilus sp., Ehrlichia sp., Coxiella brunetti, metasilin ve gentamisine dirençli olanlar da

dahil Staphylococcus sp., penisiline dirençli olanlarda dahil N.gonorrhoeae, N.meningiditis,

Corynebacterium sp., Chlamydia sp., V.cholerae, Mycoplasma sp.dir (Bishop, 1996; Adams,

2001; Fagihi, 2004).

Strep.suis, Strep.agalactia, Strep. dysgalactia, Strep.zooepidemicus, R.equi, Mycobacterium

sp. orta derecede duyarlılık gösterir (Fagihi, 2004). Anaerobik kokların çoğu, Clostridium sp.,

Bacteroides sp., ve Ps.maltophila kinolonlara genellikle az duyarlı veya dirençlidir (BaĢoğlu,

2000).

1.2.4.5. İlaç Etkileşimleri

Florokinolonların oral yolla demir, aluminyum, magnezyum, kalsiyum gibi iki veya üç değerli

maddelerle birlikte verilmesi hayvanlarda emilimi azaltabilmektedir. Bu nedenle bu tür

maddelerden 1-1,5 saat önce veya sonra verilmelidir (TraĢ ve Elmas, 2005). Ayrıca

enrofloksasinin karaciğerde metabolize edildiği bilinen diğer ilaçlarla birlikte kullanılması, söz

konusu ilaçların farmakokinetiğini etkileyebilir. Kinolonlar teofilin, kumarin türevleri, metil

ksantinler ve steroid yapıda olmayan ağrı kesicilerin yarı ömürlerini uzatır. Florkinolonlar ile

aminoglikozidler, beta-laktam ilaçlar ve sülfonamidler arasında aynı yönde (sinerjistik);

fenikoller, eritromisin, polimiksin, nitrofurantion ve rifampin arasında aksi yönde (antagonist)

etkileĢmeler vardır (Faghihi, 2004; Parlar, 2005).

28

1.2.4.6. Yan Etkileri / Uyarılar

Genellikle güvenli bir maddedir. Ġki haftalık buzağılar 14 gün süreyle 15 mg/kg, 7 gün süreyle

30 mg/kg dozda verilen ilaca dayanırlar. Etlik piliçler (1-21 günlük) ve hindiler(1-6 haftalık)

suyla verilen 250-300 ppm'e dayanırlar. Beagle ırkı köpek yavrularında (1.5-2.5 haftalık) 30-

60 mg/kg dozlarda 14 günde kıkırdak dokuda hasara sebep olur; 25 mg/kg dozda ise zararı

olmamaktadır (Kaya ve ark., 2007). Bu sebeplerle, gençlerde, gebelerde ve küçük-orta ırk

köpeklerden 8,büyük ırklarda da 18 aydan küçüklerde kullanmaktan kaçınılmalıdı (Evans,

1991; Mashady Rafie, 1998).

1.2.4.7. Toksisitesi

Akut Toksisite: Enrofloksasinin tek doz uygulamasından sonraki toksisitesi oldukça

düĢüktür. Rat, fare ve tavĢanda, yaklaĢık ÖD50 değerleri >5000 ve 500-800 mg/kg c.a’dır

(Altreuther, 1992). Bütün akut etkiler de tedavi için önerilen doz limitlerinin üstünde verilen

durumlarda ortaya çıkar (Altreuther, 1987). Köpeklerde normal tedavi dozunun 200 kat

üstünde enrofloksasin (1000 mg/kg) verildiğinde kusma görülür (Altreuther, 1992; Mashady

Rafie, 1998).

Subkronik Toksisite: Enrofloksasin 13 haftadan fazla bir süreyle yeme ilave edilerek

verilmesi durumunda herhangi bir yan etki ĢekillenmemiĢtir. Rat, fare ve köpeklerde NOEL

sırasıyla 165, 550 ve 52 mg/kg c.a olarak bildirilmiĢtir (Altreuther, 1992; ġanlı, 2002).

Kronik Toksisite: Ratlara 630 mg/kg c.a./gün ve köpeklere 52 mg/kg c.a/gün dozunda ağız

yoluyla 13 hafta süreyle enrofloksasin verildiğinde, hayvanlarda herhangi bir toksik etki

oluĢmadığı bildirilmiĢtir (Faghihi, 2004).

Teratojenik Etki: Ratlara gebeliğin 6 ve 15. günlerinde 50, 210 ve 875 mg/kg dozunda

enrofloksasin verildiğinde herhangi bir anomali durumuna rastlanmadığı, 210 ve 375 mg/kg

c.a. dozunda verildiği gruplar ise fötus ağırlığında hafif düĢme ve kemikleĢmede gecikme

olduğu belirlenmiĢtir (Booth ve McDonald,1988; Nourmohamadzadeh,1994). Köpek ve

kedilerde tavsiye edilen dozun 175 kat daha fazlası verilen enrofloksasin, yavrularda canlı

29

ağırlıkta bir gerilme ve azalmaya yol açtığı bildirilmiĢtir (Altreuther, 1987; Kontos ve

Athanasiou, 1998; Ramsey, 2008).

Mutajenik Etki: Ames testi ve Çin hamsterlerinin ovaryum hücrelerinde yapılan çalıĢmalar

sonucunda enrofloksasinin mutajenik etkisinin olmadığı bildirilmiĢtir (Altreuther, 1987;

Mashady Rafie, 1998).


Enrofloksasin sağladığı geniĢ etki spektrumu, geniĢ dağılım hacmi, uzun yarılanma ömrü,

oluĢan metabolitinin de (siprofloksasin) antibakteriyel etkiye sahip olması, bakteriyel direnç

geliĢiminin en az olması, birçok mikroorganizma için düĢük EKEY (MIC) değerine sahip

olması, DA ve KĠ uygulama sonrası yüksek biyoyararlanım sergilemesi ve plazma

proteinlerine bağlanma oranının düĢük olması gibi üstünlüklerinden dolayı veteriner ilaçlar

arasında öncelikli olarak tercih edilmekte ve geniĢ uygulama alanı bulmaktadır (Bertino ve

Fish, 2000; Faghihi, 2004).

Kanatlı ve geviĢenler baĢta olmak üzere, hemen tüm hayvan türlerinde kullanılır. Özellikle

Gram-negatif basil ve koklardan (E.coli, Enterobacter, Campylobacter, Ps. aeruginosa,

Shigella, Klebsiella Salmonella, Aeromonas, Haemophilus, Proteus, Yersinia, Serratia,

Brusella, Vibrio, Chlamydia, penisilinaz salgılayan ve metisilin dirençli olanlar da dahil

Stafilokokler, Mycoplasma, Mycobacterium türleri) ileri gelen hastalıkların sağaltımında

uygulama alanı bulur (Dana ve ark., 1993; Mitchell, 2006; Ramsey, 2008).

1.2.4.9. Bakteriyel Direnç

Enrofloksasine karĢı, bazı bakterilerde kromozom aracılı ve gayet yavaĢ Ģekilde dirençli

suĢlar ortaya çıkmıĢtır (Neuman, 1988). Bakteriler arasında enrofloksasine direncin artması,

tıp ve veteriner hekimlikte bu ilacın kullanımının yaygınlaĢmasıyla paralellik gösterir. Yapılan

bir araĢtırmada, enrofloksasinin kanatlı endüstrisinde geniĢ bir Ģekilde kullanılması

nedeniyle, bu tür dirençlilik olguları değerlendirilmiĢ ve özellikle dirençli Campylobacter

türlerinin tavuklardan insanlara geçtiği gözlenmiĢtir (Alexander, 1985; Lathers, 2002).

30

Salmonella typhimurium’da enrofloksasine karĢı ribozomal dirençlilik Ģekillendiği ortaya

konmuĢtur (Booth ve McDonald, 1988).

Dirençlilik, enrofloksasinle sinerjistik etki gösteren ilaçların birlikte kullanılmasıyla azaltılabilir;

aminoglikozidler, fosfomisin (stafilokoklara karĢı), β-laktamlar ve diğer DNA jiraz etkinliğini

engelleyen maddeler (koumermisin, novobiosin) bu türden etkileĢmelerin baĢlıca örnekleridir

(Neuman, 1988; Lathers, 2002).

1.2.5. Sülfonamidler

Sülfonamidlerin en basit yapılı üyesi olan sülfanilamid veya para-aminobenzen sülfonamid ilk

kez 1908'de Gelmo tarafından sentezlenmiĢtir. 1913'de Einsenberg, bazı azo bileĢiklerinin in

vitro antibakteriyel etkili olduklarını saptamıĢtır. 1919'da da Heildelbergen ve Jacobs

yapısında P-amino-benzen sülfonamid içeren kimyasal bileĢiklerin hidrokuprein ile birleĢerek

in vitro bakterisid etki yaptıklarını kaydetmiĢlerdir (ġanlı,1988). Sülfonamidler insanlardaki

bakteriyel hastalıkların sistemik olarak sağaltımı ve önlemesinde ilk kullanılan ilaçlardır.

Bulunmaları ve hemen geniĢ Ģekilde kullanılmaya baĢlanmalarını takiben, etkili oldukları

bakterilerin yol açtıkları hastalıklarda önemli azalma olmuĢtur (Booth ve McDonald, 1988).

Penisilinler uygulamaya girene kadar, bulaĢıcı hastalıkların sağaltımında geniĢ ölçüde

kullanılmıĢlardır; penisilinler ve diğer antibiyotiklerin bulunması ve sağaltıma sokulmaları ile

önemleri zaman içinde giderek azalmıĢtır. Özellikle trimetoprim, ormetoprin gibi 2,4-

diaminoprimidin (DAP) türevleriyle birlikte hazırlanan müstahzarları baĢta olmak üzere,

bazıları bugün bile birçok bakteriyel ve protozoal hastalığın kontrolünde halen geniĢ Ģekilde

kullanılmaktadır (Kaya ve ark., 2007; Kafalı, 2008). Antibakteriyel kemoterapötik ilaçların

antimetabolit grubu; sülfonamidler, diaminopirimidinler, sülfonlar ve p-aminosalisilik asitten

oluĢur. Veteriner hekimlikte sadece sülfonamidler ve diaminopirimidinler önemlidir.

Sülfonamidler genel amaçlı (sistemik) ve daha özel amaçlı kullanılanlar olmak üzere 2 gruba

ayrılabilir. Sülfadimidin ve sülfamerazin ilk gruba örnek teĢkil eder. Ġkinci gruba dahil olanlar

arasında, göz enfeksiyonlarında seçkin bir Ģekilde kullanılan sülfasetamid sodyum, bağırsak

enfeksiyonlarında kullanılan ve zayıf emilen sülfonamidlerden süksinil tiyazol, idrar yolu

31

enfeksiyonlarında kullanılan sülfafurazol, uzun etkili sülfonamidlerden sülfametoksipiridazin

ve sınırlandırılmıĢ bir topikal kullanımı olan gümüĢ sülfadiyazin yer alır (HiĢmioğulları, 2004).

Sülfonamidler para-aminobenzensulfonamid (Sülfanilamid) türevleridirler (Karen, 1999).

Günümüze kadar sayıları binleri (5000 dolayında) aĢan sülfonamid türevi sentezlenmiĢ,

bunlardan sadece 25–30 kadarı uygulama alanı bulmuĢtur (Notari, 1987; Kaya ve ark.,

2007). Zaman içinde popülariteleri azalsa da ilaçlardan bazıları üriner sistem enfeksiyonları

ve göze uygulanma gibi özel durumlar için hala yararlıdırlar (HiĢmioğulları, 2004; Kafalı,

2008). Ġnsanlardaki bakteriyel hastalıkların sistemik olarak sağaltınımı ve önlenmesinde ilk

kullanılan ilaçlardır (Karen, 1999). Bulunmalarını ve hemen geniĢ Ģekilde kullanılmaya

baĢlanmalarını takiben, etkili oldukları bakterilerin yol açtıkları hastalıklarda önemli azalma

olmuĢtur (Faghihi, 2004).

1.2.5.1. Sülfonamidlerin Genel Yapısı

Ġlk kez 1908 yılında Gelmo tarafından sentez edilen sülfanilamidin antibakteriyel etkisinin

olduğu 1932 yılında Domagk’ın boya maddesi olan prontosil’in, fareleri Streptococcus

haemolyticus’un öldürücü dozlarına karĢı koruduğunu ortaya koymasıyla anlaĢılmıĢtır

(AltıntaĢ, 2006).

Tüm sülfonamidler aynı yapıya sahiptir (Sweetman, 2002; HiĢmioğulları, 2004).

Sülfonamidler, esas itibariyle sulfanilamid (para-aminobenzen sülfonamid) maddesinin

türevidirler. Tüm sulfonamid türevleri sentetik olarak hazırlanırlar ve benzer yapıya

sahiptirler. Sülfonamidlerin genel yapısı, -SO2NH2 grubu ile amino grubunun para-

pozisyonunda bağlandığı benzol çekirdeğinden oluĢur (AltıntaĢ, 2006; Kafalı, 2008). ġekil

1.3.’de sülfonamidlerin genel yapısı gösterilmiĢtir. Yapıdaki azot atomlarından birinin yerine

çeĢitli gruplar bağlanarak, etki gücü ve süreleri olan çok sayıda sulfonamide bileĢikleri

türetilebilir (AltıntaĢ, 2006). Bakteriler üzerinde etkinlik için sülfonamid grubunun (-SO2NH2)

pek önemi yoktur. Fakat taĢıdığı gruplar yönünden bakıldığında molekülün en önemli kısmını

oluĢturur. Amid azotuna (N1) bağlanan gruplar bileĢiğin farmakokinetiğini ve etki gücünü

değiĢtirir ve bakteriler üzerinde etkinlik için molekülde N4-paraamino grubunun serbest olarak

32

bulunması esastır (Bevill, 1988; Bywater, 1991; Spoo ve Jim, 1995). Buraya heterosiklik

aromatik bir grubun geçmesi en etkili sülfonamid türevlerini oluĢturur. Bu yönden en güçlü

etkinlik sülfatiyazol ve sülfadiyazin ile elde edilir. Benzen halkasına bağlanması genellikle

etki kaybıyla sonuçlanır (Kaya ve ark., 2007).

Şekil 1.3. Sülfonamidlerin genel yapısı (Anonim, 2014c).

Sülfonamidler para-aminobenzoik asidin (PABA) yapısal olarak analogları ve yarıĢmalı

antagonistleri olması sebebi ile PABA’nın kullanımını engelleyerek folik asit sentezlenmesini

önlerler (Booth ve McDonald, 1988; Karen, 1999).

Sülfonamidler grup olarak suda hemen hiç çözünmeyen ve ıĢıkta kararan, beyaz renkte,

kokusuz, lezzetsiz, kristalize toz halinde bulunurlar. IĢığa duyarlı olmaları dıĢında, genellikle

dayanıklıdırlar. Toz ve çözelti halinde ısıtılarak mikropsuzlaĢtırılabilirler (Kafalı, 2008).

Amfotrenik özellik taĢıyan sülfonamidler asit ve bazik maddelerle tuz oluĢtururlar

(Nizamlıoğlu, 1992; Kaya ve ark., 2007).

Ġki veya daha fazla sayıdaki Sülfonamid’in sudaki toplam çözünme oranı ortama katılan

bileĢiklerin ayrı ayrı çözünme oranlarından fazladır. Bu sebeple; ikili veya üçlü karıĢımlar

halinde bulunan müstahzarların böbreklerde kristal Ģekillendirme tehlikesi daha azdır.

Ġlaçların asit tepkimeli idrardaki çözünürlükleri sudakine benzerken, alkali idrardaki

çözünürlükleri daha iyidir (EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Primidin türevlerinin

(Sülfadiyazin, Sülfamerazin, Sülfametazin) dıĢındaki N4-asetilli Sulfonamidlerin sudaki

çözünürlükleri ana maddelerden daha azdır. pKa’ları 4,9 ile 8,56 arasında değiĢir. Zayıf

organik asit özelliği taĢırlar (Kaya ve ark., 2007).

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Sulfonamide.png

33

1.2.5.2. Sulfonamidlerin Sınıflandırılması

Uygulama yerlerinden emilme ve vücuttan atılma durumlarına göre;

Hızla emilen ve atılanlar (Sülfanilamid, Sülfadiyazin, Sülfatiyazol, Sülfamerazin,

Sülfametazin gibi)

Hızla emilen ve yavaĢ atılanlar (Sülfadimetoksin gibi)

Sindirim kanalında etkili olanlar

Özel-yerel etkili olanlar diye 4 grupta incelenirler (Reiner, 1982; Faghihi, 2004).

Ayrıca etki ve eylemine göre sülfonamidler önce sistemik ve yerel etki ve eylemliler diye de

iki gruba ayrılabilirler. Sistemik etkililer kısa, orta ve uzun etkililer diye kendi içinde

bölümlenebilir. Yerel etkililer ise dıĢarıdan kullanılanlar ve ağızdan kullanılanlar diye

ayrılabilir (Myceck ve ark., 2001).


Sindirim kanalında etkili olanlar (fitalil sülfatiyazol, süksinil sülfatiyazol gibi) dıĢında, grup

olarak bu ilaçların farmakokinetiği birbirine benzer; ama aralarında yine de emilme hızı ve

oranı, vücutta dağılımı ve etkinlik bakımından farklar vardır (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009).

Sülfonamidlerin terapötik etkinliği, büyük ölçüde sudaki çözünürlüklerine bağlıdır.

Dokulardaki yoğunlukları, bağırsaklar ve enjeksiyon yerlerinden emilme oranları ve çeĢitli

vücüt dokularında mevcut yoğunlukları ile iliĢkilidir (Nizamlıoğlu, 1992; AltıntaĢ, 2006).

Sülfonamidler parenteral, ağız ve yerel yollardan kullanırlar (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009).

Ayrıca, uterus, pleura, periton ve açık yaralardan da emilirler. Fakat sülfonamidlerin tek

sodyumlu tuzları kuvvetli alkali oldukları için enjeksiyon yerlerinde dokusal irritasyon ve

nekroza sebep olabilirler. Bu nedenle sülfonamidler tek sodyumlu tuzları halinde DĠ ve iki

sodyumlu tuzları Ģeklinde de tüm parenteral yollarla verilirler (Booth ve McDonald, 1988;

ġahindokuyucu, 2003). Kas içi ve periton içi yolla uygulandıklarında, ilk saatte etkili ve 2-4

saatte de plazmada doruk yoğunluğu ulaĢırlar. Damar içi yolla verilmeyi takiben, idrarla

atılan ilaç miktarı çok yüksektir. Bu durum böbrek tubullerinde kristalleĢme tehlikesi doğurur

(ġahindokuyucu, 2003; AltıntaĢ, 2006). Sülfonamidler DĠ olarak verilmelerinden kısa bir süre

34

sonra kanda en yüksek düzeye ulaĢırlar. Sülfonamidlerin kandaki 80-100 µg/ml yoğunluğu,

antikoksidiyal ve antibakteriyel etki için yeterli olmaktadır (Banerjee ve ark., 1974;

Sweetman, 2002).

Sülfonamidler en çok ağız yoluyla uygulanırlar. Sülfonamidler bu yolla verildikleri zaman,

sindirim kanalından çözünürlükleriyle orantılı olarak yaklaĢık %70-90 oranında mide ve daha

çok ince bağırsaktan emilirler ve 30 dakika sonra idrarda değiĢmemiĢ ya da asetillenmiĢ

olarak bulunurlar (EMEA, 2001; AltıntaĢ ve Yarsan, 2009). Genellikle acı lezzetlidirler; suya

katılıp verildiklerinde hayvanlar tarafından isteyerek içilmezler. Bu sebeple ilaç

müstahzarlarına veya hazırlanacakları suya tatlandırıcılar katılmalıdır. Ġlaçlar sindirim

kanalından basit geçiĢle emilirler. Bazılarının emilimine ağızda baĢlanmasına rağmen asıl

emilim yeri ince bağırsaklardır. Kana karıĢan sülfonamidlerin vücutta dağılımları gruplarına

göre farklılık gösterir (AltıntaĢ, 2006). Sulfonamidlerin çoğu, sindirim kanalından hızlı ve

tama yakın oranda emilirse de hayvanlar arasında bu yönden önemli farklar vardır. Emilme

köpek ve kedilerde hızlı ve tam, sığırlarda koyun ve domuzlara, atlarda da sığırlara göre

daha yavaĢdır. Kanatlılarda sindirim kanalından emilme diğer hayvanlardan daha hızlı ve

iyidir (Kaya ve ark., 2007). Emilme hızı ve oranı bakımından bileĢikler arasında da fark

vardır. Farmasotik Ģekli de ilacın emilmesini etkiler. Buzağılara çözelti veya hızlı dağılabilen

tablet halinde verildiklerinde çabuk emilirken, yavaĢ dağılabilen tablet Ģeklinde

uygulandıklarında yavaĢ emilirler. Örneğin Sülfametazin; çözelti, hızlı ve yavaĢ dağılabilen

tablet Ģeklinde verildiğinde emilme oranı sırasıyla %98, %78 ve %43 dolayında olmaktadır

(Kaya ve ark., 2007; Kafalı, 2008). Sülfonamidler ağızdan verildikten sonra, köpek ve

kedilerde bir saatten kısa bir süre ile 8 saatte, atlarda 4-8 saat içinde plazmada doruk değere

çıkarlar; geviĢenlerde bu süre 15 saate kadar uzayabilir. Buna göre, plazmada etkili yoğuluk

sağlandıktan sonra, sülfonamidler basit mideli hayvanlarda 8 saat ve geviĢenlerde 12 saat

arayla verilerek etkili yoğunlukları sürdürülür (HiĢmioğulları, 2004; Kaya ve ark., 2007).

Kan, doku ve irin artıkları sülfonamidlerin etkinliğini azaltır; bu sebeple, yaraların

sağaltımında etkileri genellikle azdır ve yerel olarak uygulandıklarında yaraların iyileĢmesini

geciktirebilirler (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).

35

Sülfonamidler emildikten sonra tüm vücuda yaygın bir Ģekilde dağılırlar. Santral sinir sistemi,

serebrospinal sıvı, plasenta, plevra, periton, sinovya, oküler sıvıya ve fetüse geçer (Reddy

ve ark., 1988; EMEA, 2001). Bazıları kan-beyin engelini geçer ve BOS’da etkili yoğunluklara

(plazmadakinin %10-80’i) ulaĢabilirler (Kaya ve ark., 2007). Süt ve diğer vücut sıvılarına da

geçerler (ġanlı, 1999). Ama süte geçen ilaç miktarı meme hastalıklarının sistemik sağaltımını

sağlayacak ölçüde fazla değildir. Sülfonamidler plasentayı kolay aĢarlar; ağızdan verildikten

yaklaĢık 3 saat sonra anne ve yavru dolaĢımındaki ilaç yoğunluğu dengelenir; yavru

kanındaki ilaç miktarı hem bakterileri etkileyebilecek, hem de istenmeyen etkilere yol

açabilecek ölçüde yüksek olabilir. Yavru dolaĢımında ulaĢılan ilaç yoğunluğu plazmadakinin

%50-90’ı arasındadır (ġanlı, 1999; Kaya ve ark., 2007).

Sülfonamidler baĢlıca albumin ve az miktarda da serum globulini olmak üzere plazma

proteinlerine değiĢen oranda (%15-90) bağlanırlar (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007). Buna

göre kısa etkililer %20, uzun etkililer %90 dolayında serum proteinlerine özellikle albumine

bağlanır (Kafalı, 2008). Ġlacın etkin olan kısmı serbest kesimidir ve albumin içeriği düĢük

sıvılarda serbest etkin kesim daha yüksektir (Prescott ve Baggot, 1993; Faghihi, 2004).

BaĢta karaciğer olmak üzere, çeĢitli dokularda sülfonamidler değiĢik derecede ve yollarla

(yükseltgenme, asetillenme, halka açılması, glukuronik asit birleĢme gibi) BT’a maruz kalır

(Kaya ve ark., 2007). Memelilerde genellikle sülfonamidlerin esas metabolik yolu, hidroksi

metabolitin glukronidasyonunu takip eden hidroksilasyon ve asetilasyon tepkimeleridir. Her

iki tepkime yolu birbirilerine bağımsız görünürler (Sweetman, 2002). Bu yol prensip olarak

sülfonamidin moleküler yapısına ve mevcut olan enzime bağlıdır. Bu yolu etkileyen diğer

faktörler ilacın dozu, hayvanın yaĢı, cinsiyeti ve sağlıklı olup olmadığıdır (Green, 1996). Her

sülfonamid bileĢiği değiĢik derecelerde de olsa, asetilasyon tepkimesine uğrar. N4,deki

asetillenme olayı hayvan türüne göre de değiĢir. Sülfonamidler ve metabolitleri genellikle

glukuronik asit ve sülfürik asitle birleĢtirildikten sonra özellikle böbrekler yoluyla vücuttan

atılırlar (AltıntaĢ, 2006; Kafalı, 2008). Sülfonamidler, vücudu idrar, safra, süt, ter, gözyaĢı vb

yollarla terk ederler. Bunlar içinde en önemli atılma yolu böbreklerdir; burada glomerüllerden

süzülme, tubüllerden salgılama ve emilme olayları rol oynar (Adams, 2001; Kafalı, 2008).

36

Plazma proteinlerine bağlı olmayan ilaç moleküllerinin tamamı glomerüllerden süzülür ve

iyonize olmamıĢ moleküller veya metabolitlerin tamamı nefronun ilerleyen kesimlerinden

basit geçiĢle geri emilir. Ġdrarla atılmaları değiĢkendir ve idrarın pH’sına bağımlılık gösterir

(Kaya ve ark., 2007). Sülfonamidlerin vücuttan atılma hızları bakımından aralarında önemli

ayrım vardır. Sülfatiyazol vücuttan hızla atılır ve 24 saat içinde %90’ı idrarla çıkarılır. Bu

maddenin böbreklerden atılma oranı %87 ve asetillenme oranı da %20 dolayındadır. Diğer

yandan, asetilli türevinin pH 5,5’deki idrarda çözünmesi 7 mg/100 mL, pH 7,5’da ise 40

mg/100 mL’dir (Adams, 2001; Sweetman, 2002). Sülfadiyazin plazma proteinlerine yüksek

oranda bağlandığı için vücudu yavaĢ bir Ģekilde terk eder; ilk 24 saatte sadece %50 kadarı

idrarla çıkarılır (Fatemi, 1998). Bunun böbreklerden atılma oranı %30, asetillenme oranı da

%25 dolayındadır. Sülfonamidler bir ölçüde dıĢkıyla da atılır; sindirim kanalında etkili olanlar

dıĢında, birçoğu %10 veya biraz daha yüksek oranda vücudu dıĢkıyla terk eder. Önemli

ölçüde süte de geçerler. Ter, göz yaĢı, tükürük, safra ve bağırsak salgıları aracılığıyla da

atılırlar (Kaya ve ark., 2007).

1.2.5.4. Sülfonamidlerin Etki Şekilleri

Bakterilerin üremesini veya geliĢmesini engelleyerek etkirler; böylece, geliĢmesi duraklamıĢ

bakteriler vücudun savunma sistemleri (hücresel ve humoral) vasıtasıyla yok edilirler.

Bakterilerin özellikle hızlı geliĢme ve üreme dönemlerinde daha etkilidirler. Bu esnada hem

bakteriye dıĢarıdan besin maddesi giriĢi fazladır hem de vücudun savunma sistemleri daha

etkindir. Onun için akut hastalıklarının sağaltımında daha etkilidirler (Karen, 1999; AltıntaĢ,

2006; Kaya ve ark., 2007).

Sülfonamidler, bakteri ve protozoonlarda ara metabolizmayı bozarak, mikroorganizmalar için

son derece önemli olan folik asit sentezini engellerler. Sülfonamidlere duyarlı bakteri ve

protozoonların zarları folik aside geçirgen olmadığı için, bu maddeyi dıĢarıdan almazlar.

Bunlar folik asiti sitoplazmalarında dıĢarıdan aldıkları para-amino benzoik asit (PABA),

dihidropterin ve glutamik asiti birleĢtirerek sentezlerler (Smith ve Keith, 2000; HiĢmioğulları,

2004). Sülfonamidler, bu sentez zincirinde PABA ile dihidropterin arasındaki tepkimeyi

gerçekleĢtiren dihidropteroat sentetaz’ın etkinliğini önlerler. Sülfonamidlerin etkisiyle

37

dihidropteroik asitin sentezi azalınca, dihidrofolik asit ve bundan da dihidrofolat redüktaz

aracılığında tetrahidrofolat (THF) sentezi azalır (Kayaalp, 1998; ġanlı, 1999). Böylece, pürin

bazları, timin ve metiyonin yapımını sağlayan enzimlerin yardımcı faktörü olarak görev yapan

THF türevleri (metil-THF, metilen-THF, formil-THF, folinik-THF, formimino-THF) yapılmaz;

sonuçta bakteri ve koksidilerde DNA, RNA ve protein sentezi bozulur, metiyonin ve glisin

sentezi de azalır (EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Sülfonamidler ve DAP türevleri bakteri ve

protozoonlarda folik asit sentezinde birbirini izleyen iki tepkimeyi gerçekleĢtiren enzimlerin

(sırasıyla dihidropteroat sentetaz ve dihidrofolat redüktaz) etkinliğini engelleyerek sinerjistik

etki oluĢtururlar. Sülfonamidler bakterilerde katalazın etkinliğini engelleyerek, kendileri için

zehirli olabilecek düzeylerde hidrojen peroksit birikmesine yol açarlar (HiĢmioğulları, 2004;

AltıntaĢ, 2006).

1.2.5.5. Sülfonamid Sinerjistleri

DAP türevleri (trimetoprin, ormetoprin gibi) folik asitin sentezinde DHF’in THF’e in

dirgenmesini gerçekleĢtiren dihidrofolat redüktazın etkinliğini engeller; böylece,

sülfonamidlerle sinerjistik etkileĢme yaparlar. DAP türevleri veya sülfonamidlere ayrı ayrı

dirençli olan bakteriler bunların karıĢımlarına duyarlıdırlar. Trimetoprim: sülfonamid

karıĢımları 1:1-1:40 oranlarında hazırlanabilir; en ideal karıĢım 1:20 ile elde edilir, ama

uygulamada genellikle 1:5 orandaki karıĢımları kullanılır (Adams, 2001; Sweetman, 2002).

1.2.5.6. Sülfonamid Antagonistleri

Sülfonamidlerin etkisi birçok madde tarafından kısıtlanır veya engellenir. En önemli

antagonisti kendilerinin yapısal analoğu olan para-aminobenzoik asittir. Yalnız,

sülfonamidlere antagonistik etki oluĢturabilmesi için ortamda bulunması gereken PABA

miktarı çok yüksektir (Faghihi, 2004; Kafalı, 2008). Nikotinamid, folik asit, kolin gibi B

vitaminleri ile bunların ön-maddeleri olan glutamik asit, metiyonin gibi amino asitler, pürinler,

timidin ve serin de sülfonamid antagonisti etki oluĢturabilirler.

38

1.2.5.7. Etki Spektrumu

Sülfonamidler, Gram pozitif ve Gram negatif bakterilere, Chlamydialara ve çoğu protozoon

türüne (Eimeri türleri, Toxoplasma türleri) karĢı etkili, geniĢ spektrumlu antibiyotiklerdir.

Sülfonamidler, anaerob bakterilere karĢı etkili olmadıkları için ciddi anaerob enfeksiyonların

sağaltımında kullanılmazlar. Sülfonamidlere duyarlılığı iyi olan bakteri ve protozoa türlerinin

baĢlıcaları; Actinomyces, Bacillus, Brusella, Streptococcus, Staphylococcus, Salmonella,

Escherichia coli, Pasteurella, Pseudomonas, Chlamydia, Cryptosporidium, Coccidia türleri,

E.rhusiopathiae, L. monocytogenes ve Pneumocytis carinii’dir (Bishop, 1996; HiĢmioğulları,

2004; AltıntaĢ, 2006).

1.2.5.8. Sülfonamidlerin Bakteriyel Direnci

GeliĢmeleri için folik asite gerek duymayan veya önceden ĢekillenmiĢ folik asiti kullanan

bakteriler sülfonamidlere doğal olarak dirençlidir. Bakteriler arasında doğal seçimle dirençli

suĢlar ortaya çıkabilir (BaĢoğlu, 2000). Duyarlı bir bakteri topluluğunda enzim uyumu, seçim

ve R-faktörleri aracılığında dirençli suĢlar ortaya çıkabilmektedir. Bir sülfonamid’e dirençli

bakteri diğerine de duyarsızdır (Karen,1999; Kaya ve ark.,2007). Enzim uyumu Ģeklinde

oluĢan direnç özellikle bakteri hücresinin bölünmesi sırasında hızla ortaya çıkabilir. Bu

durumda, bakteriler sülfonamidlerin etkisine karĢı baĢka bir enzim sistemini kullanarak folik

asiti sentezler (Adam, 2001; Faghihi, 2004). Doğal seçimle kazanılmıĢ direnç durumunda ise

ortaya çıkan bakteri suĢları atalarından farklı enzimatik yollara sahiptir. Diğer yandan, uzun

süredir geniĢ ölçekte kullanılmalarından dolayı birçok bakteri ve protozoonda direnç

geliĢmiĢtir (BaĢoğlu, 2004). Kromozomal veya plazmid-aracılı direnç sık görülür. Ġlki yavaĢ

geliĢir ve duyarlı olmayan dihidropteroat enzimi ve PABA üretiminin artması sonucu

mikrobiyal hücreye ilaç geçiĢi bozularak direnç oluĢur. Plazmid-aracılı direnç ise

sülfonamidler arasında en sık rastlanan direnç Ģeklidir ve kendisini ilaç penetrasyon

mekanizmasında bozulma ve sülfonamid dirençli dihidropteroat sentetaz artıĢıyla gösterir.

Bu, çabuk geliĢen bir direnç Ģeklidir. Sülfonamidlerin birine karĢı direnç geliĢtiren organizma,

genellikle diğer sülfonamidlere karĢı da dirençlidir (Bishop, 1996; Kayaalp, 2000).

39

1.2.5.9. Sülfonamidlerin Kullanılmaları

Sülfonamidler çeĢitli Ģekillerde (toz, tablet, bağırsak kaplamalı tablet, çözelti gibi) ağızdan,

enjeksiyonluk çözelti Ģeklinde parenteral, toz ve merhem Ģeklinde haricen uygulanırlar

(AltıntaĢ, 2006).

Ucuz olmaları ve kolay bulunabilmeleri sebepleriyle, birçok bakteri, virus ve koksidlerden ileri

gelen solunum ve sindirim sistemi ile idrar yolları hastalıklarda geniĢ Ģekilde kullanılırlar

(ġanlı,1999); bu ilaçların kullanım alanı buldukları hastalıkların baĢlıcaları Ģunlardır:

Aktinobasilloz (A.lignieresii), Aktinomikoz (A.bovis), Meme hastalıkları (Cory. pyogenes,

Klebsiella türleri, P.multocida, P.haemolytica, Staph.aureus), Kolibasilloz (E.coli), Ağız

nekrobasillozu (F.necrophorus), Gum (Strep.equi), BulaĢıcı poliartrit (H.suis), BulaĢıcı keratit

(Moraxella bovis), Toksoplazmoz (T.gondii), Basiller dizanteri (Shigella), Pnömoni

(P.multocida, P.haemolytica), Salmonelloz (Salmonella türleri), Koksidiyoz (ÇeĢitli koksidi

türleri), Nokadiyoz (Nocardia asteroids), Trahom ve inclusion konjunktivit, Beyin zarı

hastalıkları (N.meningitidis), Köpek erlikozu (Ehrlichia canis) (Nourmohamadzadeh, 1994;

Kaya ve ark; 2007).

1.2.5.10.Sülfonamidlerin İstenmeyen Etkileri

Sülfonamidlerle sağaltım sırasında, bazıları ciddi olabilen, birçok istenmeyen etkiyle

karĢılaĢılabilinir. Bunlardan bilhassa böbreklere yönelik olanlar (ilaç kristallerinin çökmesi

sonucu böbrek tubüllerinde tıkanma, kanama, gibi) en yaygın ve önemli olanlardır. Ama

vücudun tüm organ ve dokularına yönelik az ya da çok istenmeyen etkileri mevcuttur;

sülfonamid uygulanların yaklaĢık %5’inde bu türden etkilerle karĢılaĢılabilinir. Bunların çoğu

ilaç ateĢi, kan, kemik iliği, böbrek, karaciğer, deri ve çevre sinirlerle ilgilidir (Kaya ve ark.,

2007; Kafalı, 2008). Sülfonamidlerde iki haftadan daha kısa bir süre verilen normal sağaltıcı

dozlarda, ciddi toksik reaksiyonlar görülmemesine rağmen, bu ilaçların da çeĢitli istenmeyen

etkileri bulunmaktadır. Bazı sülfonamidler, özellikle kedilerde karbonik anhidrazı inhibe

etmek suretiyle tüm asit-baz dengesini değiĢtirerek methemoglobinemiye neden olabilir.

Sülfonamidlerin asetilenmiĢ türevleri etkin değildir ve böbrek tubullerinde kristalize olarak

40

mekanik hasar ve tıkanmaya yol açar (Prescott ve Baggot, 1993; HiĢmioğulları, 2004). Bu

etkileri bol miktarda sıvı alımı ve idrarı alkali tutmakla önlenebilir. Suda daha fazla çözünen

spesiyalitelerin kullanımıyla bu etkiler azaltılabilir. Sülfonamid karıĢımlarında da (sülfadiazin,

sülfamerazin ve sülfadimidin) etkilerinin additif olması ve kristalize olmaya daha az eğilim

göstermeleri nedeniyle bu olumsuz etkiler aynı Ģekilde azalabilir (Adams, 2001). Sülfonamid

tedavisi uygulanan hayvanlara su ad libitum verilmesi; eğer ürinasyonda güçlük, idrarda

bulanık görünüm ve hematuri görülürse tedaviye son verilmeli veya doz azaltılmalıdır

(EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Vücutlarında su kaybı görülen yani dehidrate hayvanlarda

sülfonamidlerin kullanımı sakıncalıdır (ġanlı, 1999). Köpeklerde sülfonamidlere karĢı

hematopoietik sistemde yan etkiler (trombositopeni, lökopeni, aplastik anemi) ve alerjik

nefritisle karakterize olası bir aĢırı duyarlılık reaksiyonu görülebilir. Memelilerde

sülfonamidlerin sürekli kullanımı depresyon, iĢtahsızlık ve ishale sebep olabilir. GeviĢenlerde

bu etkilerin nedeni, tahminen tahriĢ sonucu rumen mikroflorasının baskılanmasıdır.

Dolaysıyla vitamin K üretimi de kesintiye uğrayabilir. Ġlaç bırakıldığında iyileĢme hızlıdır.

Kanatlılarda sülfonamidler, yumurta üretiminde azalmaya ve yumurta kabuğunun

incelmesine sebep olurlar. Ġlaç kullanımının geri çekilmesine neden olmayan hafif ve

değiĢken yan etkileri bulantı ve kusma, baĢ ağrısı ve mental depresyondur.

Methemoglobinemi sonucu siyanoz geliĢebilir fakat göründüğü kadar ciddi bir durum

yaratmaz. Tedavinin bırakılmasını gerektirecek ciddiyette yan etkileri; hepatitis, aĢırı duyarlık

reaksiyonlar (kaĢıntı, ateĢ, anafilaktik reaksiyonlar), kemik iliği depresyonu ve kristalüridir

(Rang ve ark., 1995; Spoo ve ark.,1995).

Türkiye’de çeĢitli formülasyonlar halinde 83 sülfonamid müstahzarı vardır; bunların 23’ü

enjeksiyon tarzında kullanıma uygun çözelti halindedir; 30’ü oral çözelti tozu Ģeklinde, 1’i

merhem Ģeklinde, 6’sı sprey, 16’sı süspansiyon oral formulasiyon Ģeklinde, 3’ü meme içi

enjeksiyon kullanıma uygun halde ve 10’ u da tablet Ģeklindedir (GKGM, 2014).

41

1.2.6. Sülfametoksazol

N1-(5-metilizaksazol-3-il) sülfanilamiddir. Kapalı formülü C10H11N3O3S ve molekül ağırlığı da

253.3 g/mol’dür (Budavari ve ark.,1996). Beyaz veya sarımsı beyaz renkte, kokusuz, kristal

tozdur. pKa’sı 5.6’dır (Kaya ve ark., 2007). Kloroform ve eterde çözünmez. Suda çok az,

etanolde 1:50, asetonda 1:30 oranlarında çözünür. Alkali hidroksit çözeltilerinde ise iyi

çözünür (European Pharmacopoeia, 2002; Sweetmen, 2002).

Sülfametoksazol ağızdan verildikten sonra sindirim kanalından genellikle yavaĢ emilir ve

vücuttan da yavaĢ atılır (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009). Ġlaç plazma proteinlerine %60-70

arasında bağlanır; Vd değeri 0.2 L/kg’dır. Yüksek oranda asetillenmeye (%30-70) maruz

kalır. Vücudu asetilli metaboliti, serbest ve glukronid Ģeklinde idrarla terk eder; idrarla

atılması değiĢkendir ve idrarın pH’sına bağımlılık gösterir. Alkali Ģartlarda idrarla atılan

değiĢmemiĢ ilaç oranı yükselir (Booth ve McDonald, 1988; Adams, 2001). Hem sistemik hem

de üriner sistem enfeksiyonlarının sağaltımında kullanılan bir ilaçtır. Genellikle trimetoprim ile

birlikte hazırlanan spesiyaliteler Ģeklinde uygulama alanı bulur. Ağızdan ve parenteral

yollarla 15-30 mg/kg dozlarda verilir (HiĢmioğulları, 2004; Kaya ve ark., 2007).

1.2.7. Trimetoprim

5- (3, 4, 5-trimetoksibenzil) pirimidin-2,4-diamindir. Kapalı formülü C14H18N4O3 ve molekül

ağırlığı da 290.3 g/mol’dür. Beyaz veya sarımsı beyaz renkte, acı, kokusuz, suda son derece

az çozünen, organik bazik (pKa 7.3) kristal veya kristalize tozdur (AltıntaĢ, 2006). Suda

1:2500, etanolda 1:300, kloroformda 1:55 ve metanolde de 1:80 oranlarında çözünürken

eterde hiç çözünmez (HiĢmioğulları, 2004). Laktat tuzu halinde suda 50 mg/ml miktarında

çözünür (Nizamlıoğlu, 1992).


Trimetoprim dihidrofolik asidin piteridinine, yapısal olarak benzerlik gösterir ve dihidrofolatın

tetrahidrofolata çevirilmesini önleyen dihidrofolat redüktazın güçlü bir inhibitörüdür

(Bishop,1996). Bu durum, pürinleri ve son olarak da DNA, RNA ve proteinlerin sentezini

bloke eder. Dolaysıyla gerçek bir sinerjizm örneği olan sülfonamidlerle trimetoprim

42

kombinasyonu, folik asit sentezinin dizinsel inhibisyonuna neden olur. (Cockerill ve ark.,

1991; Budavari ve ark., 1996).

1.2.7.2. Etki Spekturumu

Trimetoprim, geniĢ bir Gram pozitif ve Gram bir negatif aerobik bakteri spektrumuyla birlikte

bakteriyostatik nitelikte etki gösterir ve genellikle anaeroblara karĢı etkisizdir. Klamidya,

mikoplazma ve Pseudomonas aeruginosa’ya karĢı etkisi önemsizdir (Faghihi, 2004;

HiĢmioğulları, 2004).

1.2.7.3. Farmakokinetik Özellikleri

Trimetoprim düĢük su çözünürlüğünden dolayı zayıf bir bazdır (HiĢmioğulları, 2004).

Trimetoprim bütün evcil hayvan türlerine ağız ya da enjeksiyon yoluyla verilebilir. Ġlacın

vücuttaki yarı ömrü türlere göre farklıklar gösterir. At ve köpeklerde bu süre 4 saatten, tavuk,

sığır ve domuzlarda 2 saatten, koyun ve keçilerde ise 1 saatten daha kısadır (Faghihi, 2004).

Sindirim sistemden kolaylıkla emilir. Diğer yandan iĢlevsel bir rumene sahip hayvanlara

ağızdan verilirse, rumende yıkımlanarak etkisini kaybeder. Ağızdan verilmesini takiben

terapötik plazma yoğunluklarına genellikle 1 saat sonra eriĢir ve yoğunluklarını 2-6 saat

korurlar (Adams, 2001; Sweetman, 2002). Trimetoprim %65 oranında proteinlere

bağlanırken, yağda çözünebilmesinden ötürü hücresel engeli kolayca aĢarak daha geniĢ bir

dağılım alanı bulur. Dokulara bağlandığına dair bir kanıt yoktur. Trimetoprimin en yüksek

yoğunluklarına karaciğer, böbrekler, akciğer ve prostatta rastlanır. Yine, kan-beyin engelini

de kolaylıkla geçerek, BOS’da antibakteriyel yoğunluklara ulaĢır. Trimetoprimin yüksek

yoğunlukları süte de geçebilir (Bishop, 1996; Budavari ve ark.,1996). Trimetoprim,

karaciğerde kısmen oksidasyona ve konjugasyona uğrar ve metabolitleri, değiĢime

uğramamıĢ trimetoprimle birlikte idrarla atılır. Metabolizması türe bağlı olarak çeĢitlik

gösterir. Bu oran insanda dozun %50’si, köpekte %80’i ve sığırda da yaklaĢık %100’üdür.

Yine trimetoprimin yarı ömrü, tür ile iliĢkili olarak değiĢkenlik gösterir (EMEA, 2001;

Sweetmen, 2002).

43

1.2.7.4. Trimetoprim – Sülfametoksazol Kombinasyonu

Bu karıĢım Enterobactericeae grubu Gram negatif aerob basillere karĢı orta veya yüksek

derecede etkinlik gösterir. Bunlardan yüksek derecede duyarlı olanlar E. coli, Proteus

mirabilis, Salmonella’lar (Salmonella typhi dahil) ve Shigella’lardır (Faghihi, 2004; Kafalı,

2008). Indol-pozitif Proteuslar, Klebsiella pneumonia, Enterobacter türleri ve Serratia

marcescens orta derecede duyarlıdır. Ko-trimoksazola duyarlı diğer Gram negatif basiller

arasında Haemophilus influenzae, Actinobacter, Citrobacter türleri, Brucella’lar, Vibrio

cholera, Leptospira pneumophila, Yersinia pestis, Yersinia enterocolitica, Bacillus pertussis,

Haemophilus ducreyi, Gardnerella vaginalis, Pseudomonas pseudomallei ve Pseudomonas

cepacia, ayrıca Flavobacterium’lar sayılabilir. Gram pozitif kokların çoğu, Streptococcus

pneumonia, Streptococcus pyogenes ve beta-laktamaz üreten suĢlarda dahil olmak üzere

Staphylococcus aureus ve Staphylococcus epidermidis, ko-trimoksazola duyarlıdırlar. Yine

Gram negatif koklardan olan Neisseria meningitides ve Neisseria gonorrhoea’nin suĢlarının

çoğu ko-trimoksazol’den etkilenir. Pseudomonas aeruginosa, anaerob bakteriler ve

Treponema pallidum bu ilaca dirençlidir (Barragry, 1994; Einstein ve ark., 1994).

1.2.8. İmidazotiyazol Türevleri

Bu grupta bulunan ilaçların baĢlıcaları levamizol (tetramizol) ve butamizoldur. Tetramizol

1966’da sağaltıma girmiĢ geniĢ etkili spektrumlu bir maddedir; D-ve L-izomerlerinin

karıĢımıdır (Booth ve McDonald, 1988). Ġki izomerin ayrılması baĢarıldığında, antelmintik

etkinliğin L-izomerinden (Levamizol) ileri geldiği anlaĢılmıĢtır. Böylece, ilacın birim sağaltım

dozunun azaltılması ve sağaltım güvenliğinin de artırılması sağlanmıĢtır; zira D-tetramizol L-

tetramizola göre daha zehirlidir. Türkiye de dahil, pek çok ülkede L-izomeri Ģeklinde insan ve

hayvanlarda iç parazitlere karĢı kullanılmaktadır (ġanlı, 1999; Yıldırım, 2005).

1.2.9. Levamizol

Tetramizol’un piyasaya çıkartılmasından sonra geliĢtirilen yeni bir teknikle bu ilacın iki

izomerine ayrıması baĢarıldı. Ġki ayrı izomer üzerinde yapılan testler sonucunda antelmentik

44

etkinliğin tümüyle L-izomerden ileri geldiği anlaĢıldı. Bunun üzerine tetramizol dozunun

yarısında L-izomeri kullanılmak suretiyle aynı antelmentik etkinliği sağlanabildiği saptandı.

Böylece daha yüksek dozda ilaç kullanılmasından doğan toksisite sakıncaları bertaraf

edildiği gibi ilacın güvenlik eĢiğinin de oldukça arttığı ortaya çıkartıldı (ġanlı, 2002; Faghihi,

2004). Çünkü eĢit miktarlarda kullanılan tetramizol ve levamizol aĢağı yukarı aynı derecede

toksik etkinliğe sahiptirler. Belirtilen avantajları nedeniyle levamizol 1970’li yıllardan itibaren

bütün dünyada antelmentik ilaç olarak tetramizol’un yerini almaya baĢladı (ġanlı, 1988; Wall

ve Shearer., 2001). Bugün için birçok hayvan türünde geniĢ bir antelmentik spektrumu sahip

olması aynı zamanda sindirim ve solunum sistemi nematodlar üzerinde etkili olabilmesi ve

oral ve parenteral yollardan verilebilmesi gibi üstünlükleri bu alanda en fazla kullanılan

ilaçlardan biridir (Bilal, 2013a). Levamizol, kimyasal bileĢim bakımından 2,3,5,6-Tetrahydro-

6-phenylimidazo thiazol’dur (ġekil 1.4). 1966 yılında antelmentik sağaltıma giren bir karıĢım

olan D,L-tetramizol’un L-izomeridir (ġanlı, 1988; Ağaoğlu, 1999). Levamizol hidroklörür ve

monobazik fosfat halinde bulunur. Hidroklorür tuzu beyaz-krem renkte, kokusuz, suda çok iyi

(500 mg/ml) çözünen, kristalize tozdur. Monobazik fosfat tuzu daha ziyade parenteral olarak

kullanılır (Ġssi ve ark., 2010).

Şekil 1.4. Levamizolun genel yapısı (Anonim, 2014d).


Ağızdan verildikten sonra levamizol sindirim kanalından hızlı emilir ve tüm vücut kesimlerine

dağılır. Enjeksiyonla verildikten 1 saat sonra plazmada doruk yoğunluğa ulaĢır ve dokularda

5 gün süreyle kalır (ġanlı, 1988; Adams, 2001). Damlatma Ģeklinde sırtın orta hattı boyunca

deriye uygulandığında, ağızda ve DA uygulamayla karĢılaĢtırılabilecek ölçüde emilir ve kan

yoğunluğu sağlar; uygulama kolaylığı sebebiyle, bu alıĢılmıĢ yollara tercih edilir (Kaya ve

ark., 2007).

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Levamisole2.svg

45

Vücutta büyük ölçüde (%95) BT’a uğrar; baĢlıca dıĢkı ve idrarla atılır; plazma yarı ömrü

sığırlarda 4-6 saat, köpeklerde 1,8-4 saat, domuzlarda 3,5-7 saat arasındadır. Ağızdan

verilmesini takiben, %40 kadarı 12 saat içinde idrarla çıkarılır; bundan sonra idrarla atılması

yavaĢlar, sonraki 8 saatte kalanın sadece %8’i çıkarılır. DıĢkıyla atılması 8 günden fazla

sürer; ilacın yaklaĢık %40’ı vücudu bu yolla terk eder; önemli bir kısmı da ilk 12-24 saat

içinde çıkarılır. Verilen ilacın yaklaĢık %1’lik kısmı 12-24 saatte karaciğer ve böbreklerde

bulunur (ġanlı, 1988; Kaya ve ark., 2007). Tek dozda verilen ilacın yaklaĢık %0,2’lik bölümü

de solunum havasıyla atılır. Levamizol, hayvansal dokularda dikkate değer bir kalıntı sorunu

yaratmaz (ġanlı,1988; Faghihi, 2004). Ġlaç verilmesinden 12-24 saat sonra ilk dozunu

takriben %0,9’u baĢta karaciğer ve böbrek olmak üzere çeĢitli dokularda bulunur. Ġlaç

verilmesinden 7 gün sonra, kas dokusu, karaciğer, böbrek, yağ dokusu, kan ve idrarda

bulunan kalıntılar, saptanmayacak düzeylere iner. Bu durum dikkate alınarak levamizolle

tedavi edilen kasaplık hayvanların kesimden önce, 7 gün süreyle beklettirilmesi öngörülür.

Levamizol’un identifiye edilebilen metabolitleri, akraba ilaçtan daha az zehirlidir. Bu nedenle

kalıntıların ortaya çıkartılması bakımından çeĢitli dokularda sadece özgün ilaç varlığı

araĢtırılır (Kaya ve Bilgili, 2001; Wall ve Shearer, 2001).


Parazitleri felç ederek etkiler; felç olan parazitler canlı halde dıĢarıya atılır. Küçük dozlarda

veya yoğunluklarda, nikotine benzer Ģekilde, parazitlerde otonomik uyarır; felç aslında kas ve

gangliyonların sürekli uyarılması sonucu geliĢen bir tükenme halidir (Yıldırım, 2005; Kaya ve

ark., 2007). Yüksek dozlarda parazitlerde fumarat redüktazın etkinliğini de engeller; böylece

NADH’nin NAD’e yükseltgenmesinde elektron akıĢ zincirini kırar ve karbonhidrat

metabolizmasını bozar; ama ilacın parazitlerdeki etkisi bakımından bu etki Ģeklinin önemi

azdır (Pekmezci, 2008; Reed ve ark., 2009). Levamizolün antelmintik etkisinin yanında

immun sistemi uyarıcı etkisi de mevcuttur (ġanlı, 2002; Pekmezci, 2008).

46

1.2.9.3. Etkisi

Evcil, laboratuvar ve hayvanat bahçesi hayvanlarındaki mide-bağırsak, akciğer ve kalpte

bulunan yuvarlak kurtların çoğunu etkiler (ġanlı, 1999; Faghihi, 2004). Levamizol,

geviĢenlerde abomazumunda yaĢayan Haemonchus, Ostertagia türleri, ince bağırsak

parazitlerinden Cooperia Trichostrongylus, Bunostomum türleri ve kalın bağırsakta yerleĢen

parazitlerden Oesophagostomum’lar ile akciğer kurtlarından Dictyocaulus türlerini tümüyle

yok eden etkinliğe sahiptir (Radostits ve ark., 2006). Ruminantların sindirim sistemi

parazitlerine karĢı olan etkinliği tiyabendazol ile karĢılaĢtırıldığında Strongyloides’ler hariç

diğer türler üzerinde daha güçlü etkinliğe sahip olduğu ve avantajlı yönlerinin bulunduğu bir

gerçektir. Üstelik de tek doz halinde verilen levamizol akciğerde bulunan ergin ve larval

dönemdeki nematodların %98 oranında bertaraf edilmesine olanak verir (ġanlı, 1999;

Faghihi, 2004). Sindirim sistemi nematodları için de aynı durum söz konusudur. Sindirim

sistemi boĢluğunda yaĢayan ergin ve 4. dönem larva aĢamasında olan Ostertagiave

Haemonchus’ların %87’si tek doz uygulamasıyla yok edilebilir. Doğal olarak enfekte olmuĢ

hayvanların abomasum çeperinde yerleĢmiĢ 4. dönem Ostertagia larvalarının bu ilaçla %25-

95 arasında yok edilebileceği belirlenmiĢtir (Ramsey, 2008). Atlarda levamizol askaride bağlı

parazitlerin sağıtım yönünden seçkin ilaç niteliğindedir. Bu hayvanların ağızdan 7.5-15 mg/kg

dozunda levamizol verilmesiyle Parascaris equorum tümüyle vücuttan atılabilir (Reed ve

Bayli, 2009).

Köpek askaridlerinden Toxocara ve Toxascaris türleri ile kancalı kurtlardan Ancylostoma ve

Uncinaria türlerine bağlı parazitler levamizol ile etkili bir Ģekilde koruma sağlayabilir. Belirtilen

parazit türlerinin tümüyle yok edilebilmesi için 2 gün süreyle oral yoldan 10 mg/kg/gün veya

deri altı yolla bir kez 10 mg/kg/gün dozunda ilaç verilmesi yeterlidir (Ramsey, 2008). Ġlacın

Trichuris türleri üzerindeki etkinliği zayıftır. Askarit ve kancalı kurtlara bağlı ağır vücut

yükünün tümüyle temizlenebilmesi için bazen sağıtımın yinelenmesi gerekebilir. Köpeklerin

kalp kasına yerleĢen parazitlerden Dirofilaria immitis enfeksiyonlarına karĢıda levamizol

denemeye değer bir ilaç niteliğindedir (ġanlı, 1988; Rafie, 1998; Bilal, 2013b).

47

1.2.9.4. Yan Etkileri

Sağaltım dozlarına hayvanların tahammülü genellikle iyidir; gebeler için de güvenli bir

maddedir. Sığırlarda salya artıĢı, uyarılar, göz kapağı, dudak ve baĢta sallama gibi belirtiler

görülebilir; belirtiler 2 saat içinde kaybolur. Enjeksiyonla verildiğinde, uygulama yerinde

ĢiĢme oluĢabilir; bu 1-2 hafta içinde kaybolur. Koyunlarda geçici uyarı hali görülebilir.

Keçilerde uyarı, baskı, tükürük salgısında artıĢ gibi belirtiler görülebilir (Kaya ve ark., 2007).

1.2.9.5. Doz Aşımı / Zehirliliği

Benzimidazol bileĢikleriyle karĢılaĢtırıldığında, levamizol ve tetramizol’un çok geniĢ bir

güvenlik eĢiğine sahip olduğu anlaĢılır (ġanlı, 2002). Sağaltım indeksi benzimidazoller ile

karĢılaĢtırılamayacak kadar küçüktür; hayvanlardaki sağaltım indeksi 4-12 (sağaltım dozu

7.5 mg/kg olarak), tetramizolunki 2-6 (sağaltım dozu 15 mg/kg olarak) arasındadır. ÖD50

değeri ağızdan farelerde 210 mg/kg, ratlarda 480 mg/kgʼ dır (Kaya ve ark., 2007). Parenteral

olarak verildiğinde daha tehlikelidir ve daha sık istenmeyen etkilere ve ölüme sebep olur; Örğ

farelerde ÖD50 ağızdan 210 mg/kg iken KĠ veya DA yolla 100 mg/kg dolayındadır. Parenteral

olarak verilmesine sığırlar koyunlardan daha dayanıklıdır (Kaya ve Bilgili, 2001; ġanlı, 2002).

Levamizol 1978ʼ de Amerikaʼ daki Besin ve Ġlaç Dairesi tarafından yayınlanan bir raporda

istenmeyen etkileri en sık olan ilaçlar arasında sayılmıĢtır (Ġssi ve ark., 2010). Levamizol

konakçı vücudunda etkinlik göstererek muskarinik ve nikotinik etkileri meydana getirir.

Belirtilen etkilerin ilacın kolinesteraz enzimini inhibe ederek asetilkolinin fazlaca birikmesine

ve bu mediyatöre iliĢkin muskarinik ve nikotinik etkilerin daha belirgin olarak ortaya

çıkarmasından ileri geldiği anlaĢılmıĢtır (Wall ve Shearer, 2001).

1.2.9.6. Kullanılmaması Gereken Durumlar

Ġlacın kullanımını sınırlarından genellikle özel bir durum yoktur. Ama süt hayvanlarında ve

yumurtacı tavuklarda kullanılmaması; duyarlı olmaları sebebiyle atlarda kullanılmaması veya

çok dikkatli olunması; kesim ağırlığına ulaĢan et hayvanlarında, doku hasarı ve ĢiĢlik

yapması sebebiyle, parenteral yollarla verilmemesi önerilir (Sweetman, 2002).

48

Nikotin benzeri etkileri olan maddeler (morantel, pirantel, dietilkarbamazin gibi), AkEʼ ın

etkinliğini engelleyenler (OF bileĢikler, neostigmin, fizostigmin gibi) levamizolun zehirliliğini

ve istenmeyen etkilerini artırır. Kloramfenikol ile birlikte kullanılması ölüme yol açabilir

(Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).


Levamizol ağızdan, parenteral (KĠ ve DA) ve deri yoluyla kullanılabilir. Bu yollarla uygulamak

için tablet, oblet, ıslanabilir toz, enjeksiyonluk veya dökme ve damlatma çözelti Ģeklinde

bulunur. Ağızdan sığır, koyun ve keçilere 7.5 mg/kg, atlara (gerekli ise) 5-10 mg/kg, köpek ve

kedilerde 10-15 mg/kg, domuzlara 7.5 mg/kg, kanatlılara 18-36 mg/kg; tavĢanlarda 12.5-20

mg/kg dozlarda verilir (Kaya ve ark., 2007; Ramsey, 2008). Parenteral yollarla verilen

levamizol, büyük ölçüde uygulanma kolaylığı sağladığından, özellikle sığırlarda baĢlıca

seçenek olarak yeğlenir (Radostits ve ark., 2006; Bilal, 2013a). Levamizol hidroklorür tuzuyla

hazırlanan injeksiyonluk çözeltileri boyun bölgesinden kas içi veya deri altı yollardan verilir.

Hidroklorür tuzu, özellikle KĠ yoldan verildiğinde, injeksiyon yerinde irkiltiye yol açabilir. Oysa

levamizol fosfat böyle bir sakınca yaratmaz. Bu nedenle KĠ uygulamalar için fosfat tuzu

hazırlanır (ġanlı,1988; Seeetman, 2002). Levamizolle sağıtımdan önce hayvanların aç

bırakılması veya özel bir beslenme rejimine alınmasına gerek yoktur. Gebe hayvanlarda da

güvenle kullanılabilir (Faghihi, 2004).

1.2.10. Araştırmanın Amacı

ÇalıĢma kapsamında, veteriner hekimlikte yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan

oksitetrasiklin, enrofloksasin ve sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan

levamizol'ün farklı saklama Ģartlarındaki etkin madde düzeylerinin araĢtırılması amaçlandı.

Bu kapsamda olacak Ģekilde açılmamıĢ haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmıĢ

Ģekildeki ilaçlar oda ısısında, karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek

etkin madde analizleri gerçekleĢtirildi.

BeĢeri ilaçlarda olduğu gibi, veteriner ilaçları ve yetiĢtiricilik ürünleri de bilimsel çalıĢmalar ve

teknolojik iĢlemler sonucunda ortaya çıkan ürünlerdir. Dolayısıyla, böyle ürünlerin

49

üretiminden dağıtımına ve tüketimine kadar geçen tüm aĢamalarda önemli boyutlarda

ekonomik kaynakların kullanımı, devamlı olarak kamu gözetimi, ileri düzeyde bilgi-beceri

birikimi, hekimlik sanatı uygulamaları ve çağdaĢ yetiĢtiricilik ilkeleri ile yakından iliĢkisi söz

konusudur. Yani, üretildikten sonra uygun koĢullarda bekletilmeyen ya da saklanmayan

ilaçların etkin madde içeriklerinde gerçekleĢebilecek olası kayıplar nedeniyle hastalıklar tam

olarak sağaltılamayacağı gibi, hastalık etkenlerine karĢı direnç de geliĢmiĢ olacaktır.

AraĢtırma kapsamında antibakteriyel ve antelmintik amaçla yaygın Ģekilde kullanılan ilaçlar

için bu yönde bir değerlendirme yapıldı. Ayrıca önemli olan bir husus da, veteriner ilaçları

kapakları açıldıktan sonra da uzun süre kullanılabilecek durumdadır. Böyle kullanılan

ilaçlarda saklanma Ģartlarının yanı sıra ambalajlarının açılmıĢ olması da önemli bir unsurdur.

Dolayısıyla çalıĢma kapsamında bu durum da değerlendirelerek ambalajı açılmıĢ ve

açılmamıĢ ürünler karĢılıklı olarak incelendi.

50

2. GEREÇ VE YÖNTEM

2.1. Gereç

2.1.1. Araç ve Cihazlar

Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi (HPLC) Ekipmanı (ThermoSepration Product-Spectra

Product P1000, USA), Otomatik örnekleyici (ThermoSepration Product-Spectrasystem

AS3000), Foto diode–aray dedektörü (Thermofiningan-Spectrasystem UV 6000 LP), Intertsil

ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm), Hassas terazi (Sartorius marka), Vortex

(Velp marka, 2X3), pH Metre (WTW marka), Deiyonize Su Cihazı (Tip 3 su, Millipore marka),

Ultra Saf Su Cihazı (Tip 1 su, Millipore marka), Ultrasonik banyo (Bandelin sonorex),

Otomatik pipetler (10-100 µl ve 100-1000 µl).

2.1.2. Kimyasal Maddeler ve Çözeltiler

Orto-fosforik asit (%85; Merck 100573), Oksalik asit dihidrat (Merck 100492), Asetonitril

(Merck,100030), Trietilamin (Merck 808352), Metanol (Sigma-Aldrich 34885), Sodyum

dihidrojen fosfat dihidrat (Merck,106345), Oktan sodyum sulfanat, Sodyum asetat (Sigma

87H0105), Asetik asit glasiyal (%100; Merck 100056), Sodyum hidroksit (Merck, 1.06498),

Levamizol HCL standardı (%100; CAS No:T30587 remarks batch: R2235-3), Enrofloksasin

standardı (%99.6; CAS No:93106-60-6), Oksitetrasiklin standardı (901 µg/mg; CAS No:

2058-46-0), Trimetoprim standardı (%99.8; CAS No:5-70-738) Sülfametoksazol standardı

(%100.3; CAS No:04790211), Deiyonize su.

2.1.3. Laboratuvar Malzemeleri

Cam tüp (10 ml), balon joje (250-1000 ml), cam pipet (1-10 ml), beher, mezür, huni, ependorf

tüp (1, 5 ml), 2 ml'lik enjektörü, mavi ve sarı uçlu pipet ucu, filtre kağıdı (Whatman No:42),

rutin laboratuvar araç ve gereçleri ile cam malzemeler.

51

2.1.4. İlaç Müstahzarları

ÇalıĢmada veteriner hekimliği alanında yaygın Ģekilde kullanılan farklı ilaç grupları seçildi.

Buna göre; oksitetrasiklin normal etkili 100 mg/ml, oksitetrasiklin uzun etkili 200 mg/ml,

enrofloksasin 100 mg/ml, levamizol 40 mg/ml, sülfametoksazol + trimetoprim kombinasyonu

240 mg/ml Ģeklinde çalıĢmaya alındı.

Ġlaçlar doğrudan firmalardan temin edildi. Ġlaçların her birinin üretim ve son kullanma tarihi,

seri numarası gibi tanımlayıcı bilgiler kaydedildi. Levamizol ve Sülfametoksazol-Trimetoprim

hariç diğer ilaçlar piyasadan iki ayrı firmadan A ve B ilacı olarak alındı; söz konusu iki ilaç ise

birer tane olacak Ģekilde çalıĢıldı. Ġlaçlar analiz edilmeye baĢlanmadan önce ve firmalardan

temin edildikleri zamandan baĢlayarak; tez önerisinde de belirtildiği üzere üç farklı saklama

koĢulunda (normal oda(aydınlık), karanlık oda ve buzdolabında) muhafaza edildi.

2.2. Yöntem

Tez kapsamındaki bütün analizler ve çalıĢmalar Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi

Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı laboratuvarlarında gerçekleĢtirildi. Her müstahzar

için aynı seri numarasına sahip 5’er ilaç farklı saklama koĢullarında muhafaza edildi,

baĢlangıçta, 1., 3., 6. ve 9. aylarda etkin madde miktarları yönüyle analizleri yapıldı ve fiziki

yönden de (bulanıklılık, partikül madde, çökme ve renk değiĢimi) kontrol edildi. Aynı seri

numarasına sahip ilaçların kapakları açıldıktan sonra farklı saklama koĢullarında (oda ısısı,

buzdolabı ve karanlıkta) bulundurularak ve preparatlardaki etkin madde miktarlarındaki

değiĢim izlendi. Analizler ilaçlara göre değiĢecek Ģekilde ve kullanım sıklığı da göz önünde

bulundurularak yapıldı. Buna göre Oksitetrasiklin; baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6.,

9. aylarda; uzun etkili oksitetrasiklin baĢlangıçta, 48. saatlerde ve 1., 3., 6., 9. aylarda;

enrofloksasin baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6, 9. aylarda; Sülfametoksazol-

Trimetoprim baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6., 9. aylarda; levamizol baĢlangıçta, 1.

ve 21. günlerde, 1., 3., 6., ve 9. aylarda etken madde yönüyle analiz edildi. Bununla birlikte

analizlere baĢlamadan ve her aĢamadan da önce standart çalıĢmaları yapıldı. Ġlaçların analiz

dönemlerinde 1., 3., 6. ve 9. aylarda A ilacı ile birlikte yeni kapağı açılmıĢ bir ilacın da analizi

yapılarak karĢılıklı olarak etken madde düzeyleri karĢılaĢtırıldı.

52

2.2.1. Enrofloksasin Analizi

Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Enrofloksasin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok

olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden hazırlandı. Buna göre de 0.5 ppm, 1

ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çözeltiler elde edildi.

Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Enrofloksasin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm

ilaç etken maddesi için) Salehzadeh ve ark (2007) tarafından bildirilen metoda göre yapıldı.

Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) kullanıldı; diğer seyreltmeler

buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su konularak 10000 ppm;

10000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 1000 ppm; 1000

ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100 ppm'den 100 µl

alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.

HPLC Parametreleri:

Dedektör : Foto diode –aray dedektörü

Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)

Dalga Boyu : 280 nm

Mobil Faz : 0.02 M fosforik asit (H3Po4) + asetonitril (80:20; V/V; pH 3)

AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika

2.2.2. Oksitetrasilin Analizi

Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Oksitatrasiklin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok

olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2

ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.

Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Oksitetrasiklin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm

için) ġenyuva ve ark. (2000) ile Özdemir ve Yıldırım (2006) tarafından bildirilen metoda göre

yapıldı. Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) diğer seyreltmeler ona

53

göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) kullanıldı; diğer

seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su

konularak 10000 ppm; 10000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak

1000 ppm; 1000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100

ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.

HPLC Parametreleri:



Dalga Boyu : 360 nm

Mobil Faz : 1.26 g oksalik asit + 1.08g sodyum oktan sulfonat + asetonitril + deiyonize

su (2:30:68; V/V/V)


2.2.3. Uzun Etkili Oksitetrasilin Analizi

Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Oksitatrasiklin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok

olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2

ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.

Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Oksitetrasiklin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm

için) ġenyuva ve ark. (2000) ile Özdemir ve Yıldırım (2006) tarafından bildirilen metoda göre

yapıldı. Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (200000 ppm) diğer seyreltmeler ona

göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su konularak 20000 ppm;

20000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 2000 ppm; 2000

ppm’den 500 µl alınıp üzerine 500 µl deiyonize su konularak 1000 ppm; 1000 ppm'den 100

µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100 ppm'den 100 µl alınıp üzerine

900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.

54

HPLC Parametreleri:



Dalga Boyu : 357 nm

Mobil Faz : 1.26 g oksalik asit + 1.08g sodyum oktan sulfonat + asetonitril + deiyonize

su (2:30:68; V/V/V)


2.2.4. Levamizol Analizi

Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg levamizol tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok olarak

hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4

ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.

Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Levamizol preparatlarındaki etkin madde analizleri (8 ppm için)

Sari ve ark (2006) tarafından bildirilen metoda göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok

olarak (40000 ppm) kullanıldı; diğer seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok

üzerine 900 µl deiyonize su konularak 4000 ppm; 4000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl

deiyonize su konularak 400 ppm; 400 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su

konularak 40 ppm; 40 ppm'den 200 µl alınıp üzerine 800 µl deiyonize su konularak (8 ppm)

çözeltiler hazırlandı.

HPLC Parametreleri:



Dalga Boyu : 240 nm

Mobil Faz : 0.861 g sodyum asetet +metanol + deiyonize su (65:35; V/V; pH 7.6)


55

2.2.5. Sülfametoksazol-Trimetoprim Analizi

Sülfametoksazol Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg sülfametoksazol tartılarak, 30 ml 0.5 M

sodyum hidroksitte çözdürüldü ve stok olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden

yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları

elde edildi.

Trimetoprim Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Trimetoprim tartılarak, 30 ml metanol da

çözdürüldü ve stok olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre

0.5 ppm,1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.

Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Sülfametoksazol-Trimetoprim preparatlarındaki etkin madde

analizleri (10 ppm için) Kao ve ark (2000) ile AltıntaĢ ve Yarsan (2009) tarafından bildirilen

metoda göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (240000 ppm) kullanıldı; diğer

seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su

konularak 24000 ppm; 24000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak

2400 ppm; 2400 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 240 ppm; 240

ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (24 ppm) çalıĢma standartları

hazırlandı. 24 ppm'den 417 µl alınıp üzerine 583 µl deiyonize su konularak da 10 ppm çözelti

analiz için hazırlandı.

HPLC Parametreleri:



Dalga Boyu : Sülfametoksazol için 270 nm, Trimetoprim için 220 nm

Mobil Faz : Asetonitril + 0.05M sodyum dihidrojen (15:85; V/V/)


56

2.3. İstatistiki Hesaplamalar

Ġstatistiki hesaplamalar için “SPSS 15.0 for Windows” istatistik paket programından

yararlanıldı. Veriler, aritmetik ortalama±standart sapma, en üst-en alt değerler Ģeklinde ifade

edildi. Zamana ve saklama Ģartlarına bağlı olarak meydana gelen değiĢimler Tek Yönlü

Varyans Analizi (ANOVA) ile karĢılaĢtırıldı ve gruplar arasındaki farklılıkların önemliliği

Duncan testi ile tespit edildi. A ve B ilacı ile A ve Yeni ilaçları arasındaki dönemsel

karĢılaĢtırmalar ise t-testi ile değerlendirildi.

57

3. BULGULAR

ÇalıĢma kapsamında; farklı saklama Ģartlarında bekletilen ve veteriner hekimlikte yaygın

Ģekilde kullanılan ilaçların belirli dönemlerdeki etken madde düzeyleri belirlendi. Bu

değerlendirmede özellikle ilaçların orijinal ambalajları açıldıktan sonraki süreçlerinin

izlenmesi hedeflendi. Bu düĢünceyle; oda, karanlık ve buzdolabı Ģartlarında olacak Ģekilde

oksitetrasiklin (geleneksel ve uzun etkili), enrofloksasin, levamizol ile sülfametoksazol –

trimetoprim içeren preparatlardaki etkin maddeler belirlenen dönemler itibariyle analiz edildi.

Genel itibariyle değerlendirildiğinde zamana bağlı olarak etken madde miktarlarında

azalmalar tespit edildi. Her ilaç için iki farklı preparat (A ve Yeni Ġlaç olarak kodlandı)

değerlendirmeye alında; bunlardaki değiĢiklikler zamana bağlı olarak ve kendi aralarında

olacak Ģekilde karĢılaĢtırıldı. Elde edilen sonuçlar istatistiki olarak değerlendirilerek; Çizelge

ve ġekiller halinde sunuldu.

3.1. Enrofloksasin

ÇalıĢma kapsamında öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi; bu doğrultuda olacak

Ģekilde 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çalıĢma standartları oluĢturuldu.

Standart çalıĢması her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.1 ve ġekil 3.1 - 3.10).

Standartlardan elde edilen pik alanları yardım ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde

edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.11 - 3.15). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları

standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği enrofloksasin

miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlarına göre tespit edildi ve değerler ppm olarak

ifade edildi (Çizelge 3.2. , Çizelge 3.3. ve Çizelge 3.4 ile ġekil 3.16 - 3.23).

58

Çizelge 3.1. Enrofloksasin standart çalıĢması; çalıĢma zamanlarında ve farklı dozlarda.

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

mA

U

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

86

61

0

0,5

37

60

83

4

1,1

13

14

09

5

1,4

77

34

50

9

1,6

73

90

38

7

1,8

13

12

07

92

2,2

80

54

87

6

2,5

08

30

68

1

2,6

17

16

69

5

2,7

42

65

11

2,8

17

24

02

1

2,8

55

20

08

7

3,0

82

45

72

3,2

63

92

3

3,9

80

32

9

5,1

33

27

6

5,3

38

12

08

71

5,6

95

23

6

6,2

30

16

0

6,3

17

72

6,4

25

11

7

6,5

15

82

3

6,8

00

20

7

7,0

30

98

7,1

58

14

9

7,2

13

12

5

7,3

07

10

7

7,3

63

17

1

7,4

40

15

9

7,5

95

14

4

7,7

10

21

2

7,7

80

70

7,8

97

17

7,9

53

Detector 1-280nm

STD-Enrofloksasin002

Area

Retention Time

Şekil 3.1. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).

Enrofloksasin Standart Çalışması

Dozlar Başlangıç 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

0.5 ppm 120871 34628 27457 31856 30065

1 ppm 269924 111962 110143 116813 163438

2 ppm 523727 213437 210820 204106 192067

4 ppm 1448817 546850 610098 593678 580562

8 ppm 3030635 1290985 1237337 1429359 1243451

10 ppm 3291437 1780926 1544772 1716262 1664247

59

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-10

-5

0

5

10

15

20

25

mA

U

-10

-5

0

5

10

15

20

25

85 0,

040

1425

1,00

7

9827

1,20

015

225 1,

298

2567

2 1,49

8

2856

3 1,67

386

961 1,

812

1434

23

2,28

8

8876

0 2,76

215

99

2,82

7

146 3,

205

87 3,

273

189 3,

442

165 3,

557

694 4,

032

62 4,

167

644 4,

337

119 4,

498

267 4,

635

2699

24

5,76

0

201 6,

332

273 6,

868

180 7,

015

238 7,

062

217 7,

140

391 7,

280

61 7,

500

69 7,

575

83 7,

952

Detector 1-280nm

STD-Enrofloksasin01.06.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.2. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

82 0,

248

94 0,

342

82 0,

420

479 0,

762

91 0,

877

1154

7 1,26

8

2140

8 1,50

0

2429

9 1,68

082

177 1,

813

1383

89

2,28

8

6452

8 2,59

8

1422

9 2,76

7

687 3,

617

179 3,

678

1716

4,00

7

126 4,

183

1043

4,36

3

335 4,

612

323 4,

813

266 4,

907

523 5,

078

436 5,

157

5237

27

5,73

2

746 6,

408

264 6,

620

700 6,

947

287 7,

012

112 7,

087

99 7,

163

96 7,

320

76 7,

445

96 7,

860

137 7,

915

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

46

4

0,0

77

97

60

0,3

12

82

03

0,4

10

16

21

4

0,5

82

15

58

7

0,6

85

31

95

5

0,9

45

79

21

4

1,2

78

43

30

5

1,5

00

43

05

6

1,6

75

98

06

0

1,8

12

15

17

80

2,2

85

81

06

0

2,5

70

41

09

3

2,7

47

30

01

7

2,9

40

90

50

3,0

05

37

74

3,1

10

21

16

3,1

83

46

8

3,5

95

15

41

4,0

25

23

61

4,3

43

19

9

4,7

15

21

9

4,8

35

14

48

81

7

5,7

02

46

0

6,4

43

39

7

6,5

48

12

33

6,8

55

91

6

6,9

37

97

7,4

47

35

4

7,6

38

19

1

7,7

58

27

2

7,8

52

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


60

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

10

03

7

0,7

40

13

35

7

0,8

52

82

53

1,0

18

49

72

3

1,2

27

36

22

8

1,4

98

37

18

8

1,6

77

80

35

2

1,8

15

15

53

01

2,2

85

11

91

31

2,6

63

47

05

6

2,7

48

97

38

9

2,9

35

37

39

2

3,1

68

53

24

4

3,2

67

22

26

6

3,4

10

53

21

4

3,5

72

20

56

2

3,6

65

35

63

0

3,8

15

84

21

5

4,0

08

70

27

1

4,3

28

22

26

0

4,5

55

41

43

2

4,7

88

16

66

9

4,8

55

13

40

8

4,9

68

35

58

1

5,1

87

30

30

63

5

5,6

75 45

4

6,5

90

15

77

6,9

02

11

3

7,1

55

13

2

7,2

67

18

7

7,4

05

67

7,4

92

57

7,5

58

13

1

7,7

48

60

7,8

10

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

353 0,

333

482 0,

642

1207

7 1,28

2

1809

1 1,49

8

2458

8 1,67

787

538 1,

815

1270

92

2,28

2

1297

86

2,64

3

5392

6 2,93

0

2436

7 3,28

0

1674

3,40

0

115 3,

583

2413

4,00

3

4598

4,31

3

910 4,

727

106 4,

938

314 5,

170

3291

437 5,

657 71

7 6,62

3

5819

6,84

3

275 7,

287

487 7,

407

269 7,

583

218 7,

638

339 7,

752

82 7,

905

38 7,

972

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

15

0

0,2

55

16

7

0,3

40

22

1

0,4

22

16

6

0,5

77

90

0,6

27

68

47

1,3

15

21

52

5

1,5

30

22

47

0

1,6

98

51

07

8

1,8

53

15

27

39

2,3

70

87

64

6

2,6

37

37

36

7

2,8

33

80

21

8

3,1

03

26

85

1

3,2

12

28

93

5

3,3

68

13

11

4

3,4

42

25

38

8

3,5

32

17

68

7

3,6

92

55

24

8

3,9

90

98

46

4,2

35

63

45

4,4

53

10

36

4,5

45

42

5

5,0

42

20

1

5,1

25

21

34

37

5,4

90

21

9

5,9

28

35

5

6,0

07

16

0

6,1

40

18

5

6,2

12

21

4

6,3

07

16

7

6,4

45

15

0

6,5

03

13

7

6,6

85

12

0

6,8

13

25

7

7,0

73

95

7,9

40

Detector 1-280nm

STD-Enrofloksasin 01.07.2013004

Area

Retention Time

Şekil 3.7. ÇalıĢmanın 1.ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).

61

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

10

60

0,1

58

11

79

7

0,4

02

11

40

4

0,5

72

11

12

4

0,7

63

18

05

2

0,9

37

24

82

6

1,0

07

45

31

3

1,2

42

42

29

8

1,5

28

42

20

0

1,7

10

76

03

2

1,8

53

15

18

64

2,3

63

52

54

8

2,6

45

11

3

3,0

32

90

3,0

90

94

3,2

58

89

3,5

32

10

3

3,6

28

50

3,7

32

95

35

3,9

67

61

5

4,2

08

60

9

4,4

77

27

6

4,5

78

28

1

4,8

57

21

08

20

5,4

43

97

5,8

60

16

3

6,6

62

12

4

6,8

18

80

6,8

80

82

7,6

13

28

3

7,7

22

12

7

7,8

98

Detector 1-280nm


Area

Retention Time

Şekil 3.8. ÇalıĢmanın 3. ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

mA

U

-5

0

5

10

15

20

25

35

89

0,1

05

10

92

2

0,3

93

14

00

4

0,5

15

12

01

9

0,6

98

25

46

2

0,9

13

20

20

6

0,9

80

55

15

3

1,3

25

46

50

3

1,5

30

40

55

6

1,7

00

78

97

1

1,8

53

20

09

1

2,0

63 12

97

73

2,3

62

89

11

1

2,6

43

30

36

6

2,7

77

83

09

9

3,0

53

11

67

7

3,1

45

27

79

1

3,2

53

17

90

2

3,3

27

19

73

5

3,4

37

27

64

1

3,5

43

13

13

2

3,6

30

81

56

6

3,9

65

45

36

4,2

25

51

54

4,2

85

14

76

7

4,4

52

29

07

4,5

52

43

55

4,6

63

15

01

4,7

88

20

41

06

5,4

45

13

3

5,9

53

13

7

6,0

85

89

6,1

40

70

6,4

93

12

7

6,5

80

22

9

6,6

68

78

6,7

82

30

8

6,8

77

20

9

7,0

40

28

5

7,1

73

28

4

7,4

28

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-5

0

5

10

15

20

mA

U

-5

0

5

10

15

20

10

2

0,0

78

21

6

0,1

93

14

9

0,5

78

10

6

0,6

48

20

3

0,7

07

16

25

1,1

48

96

35

1,3

20

21

32

7

1,5

28

28

70

6

1,6

92

60

81

6

1,8

53

14

14

12

2,3

62

71

18

7

2,6

25

10

33

4

2,7

77

18

91

4

3,0

10

20

2

3,1

48

76

3

3,5

28

25

9

3,6

70

12

15

7

3,9

77

78

4

4,2

18

84

2

4,4

30

32

0

4,5

62

30

2

4,6

78

51

1

4,9

65

18

2

5,1

92

19

20

67

5,4

58

87

6,1

45

21

9

6,3

52

94

6,4

67

10

8

7,0

18

63

7,1

40

19

8

7,2

57

24

7

7,3

28

Detector 1-280nm


Area

Retention Time


62

Şekil 3.11.BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.

Şekil 3.12. ÇalıĢmanın 1. ayı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.


63



64

Çizelge 3.2. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı

Başlangıç 6.14±1.11

a

(5.11-7.47)

5.68±0.96a

(4.93-7.44)

4.48±0.70a

(3.71-5.32)

24. saat 7.75±1.52

ab

(5.86-9.63)

7.83±1.03ab

(6.59-9.18)

7.08±1.00ab

(5.88-8.30)

48. saat 7.65±1.84

ab

(5.90-9.96)

8.06±1.83ab

(5.89-10.05)

8.07±1.31bc

(6.51-9.38)

1. ay 14.58±4.67

d

(9.96-19.10)

12.84±3.08d

(9.96-15.99)

14.01±1.28e

(12.69-15.97)

3. ay 12.01±3.33

cd

(8.92-15.76)

10.80±2.20cd

(8.51-14.07)

11.82-3.82de

(8.14-16.20)

6. ay 10.65-3.06

bc

(6.56-13.63)

9.23±2.34bc

(6.97-12.21)

9.08±2.76bcd

(6.34-12.47)

9. ay 9.66±3.28

abc

(5.99-12.82)

9.44±2.14bc

(7.19-11.97)

10.83±3.52cd

(5.99-14.70)

a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir

(p<0.05).

Çizelge 3.3. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlacın zamana ve farklı saklama Ģartlarına

bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).

*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark

önemlidir (p<0.05).

Zaman Saklama

1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda A ilaç 10.33±0.63 9.02±0.84 7.96±1.26* 6.72±0.95

Oda Yeni 9.99±0.44 8.83±0.13 15.39±6.12 7.71±0.39

Karanlık A ilaç 10.04±0.11 8.97±0.74 7.15±0.29 7.57±0.35

Karanlık Yeni 10.08±0.62 8.80±0.89 8.40±0.37 6.92±0.77

Buzdolabı A ilaç 12.95±0.30 8.37±0.21 6.60±0.39 8.27±3.16

Buzdolabı Yeni 11.05±0.58 8.07±0.17 7.10±1.71 9.29±3.28

65

Çizelge 3.4. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Zaman

Saklama

Başlangıç 24. Saat 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda – A 5.19±0.79* 6.42±0.50 6.01±0.16 10.33±0.63 9.02±0.84* 7.96±1.26 6.72±0.95

Oda – B 7.09±0.64 9.07±0.56 9.29±0.62 18.83±0.24 15.01±0.92 13.34±0.31 12.61±0.24

Karanlık – A 4.97±0.61* 6.92±0.42 6.42±0.46 10.04±0.11* 8.97±0.74 7.15±0.29 7.57±0.35

Karanlık – B 6.39±0.91 8.73±0.38 9.70±0.38 15.64±0.56 12.63±1.23 11.31±0.79 11.32±0.89

Buzdolabı – A 5.09±0.22 6.19±0.27 6.89±0.40 12.95±0.30 8.37±0.21* 6.60±0.39 8.27±3.16

Buzdolabı – B 3.86±0.23 7.97±0.28 9.25±0.11 15.08±0.79 15.28±0.79 11.56±0.78 13.39±1.12

*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark istatistiki olarak

önemlidir (p<0.05).

Şekil 3.16. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

66

Şekil 3.17. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlacın zamana ve farklı saklama Ģartlarına

bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).

Şekil 3.18. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde

düzeyleri(ppm).

67

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

0

50

100

150

200

250

mA

U

0

50

100

150

200

250

56

0,5

65

22

24

9

1,0

47

20

49

2

1,2

37

22

25

0

1,5

02

32

88

9

1,6

78

84

46

0

1,8

18

14

64

67

2,2

88

13

51

40

2,7

37

10

43

89

2,9

85

36

03

1

3,2

47

24

79

5

3,3

95

50

44

6

3,8

15

10

39

7

4,0

63

79

8

4,4

37

71

6

4,8

80

10

8

4,9

83

17

0

5,0

38

10

3

5,4

22

27

54

99

5

5,8

40 6

00

6,7

23

39

61

7,1

30

99

7,4

08

19

6

7,4

77

Detector 1-280nm

Enrofloksasin 01.06.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.19. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç Dönemi - Ağzı Kapalı) (HPLC

Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

114 0,

033

193 0,

147

104 0,

198

229 0,

257

2704

0,75

8

2849

1,16

0

1246

3 1,43

710

567 1,

520

3328

8 1,68

2

7139

8 1,87

2

9619

4 2,33

8

5749

0 2,62

370

738 2,

727

2725

2 3,16

0

5718

3,29

3

5102

3,39

0

802 3,

862

1056

4,28

0

1113

4,53

3

771 5,

045

434 5,

272

297 5,

470

3387

890 5,

930

321 6,

862

365 6,

903

5815

7,16

2

267 7,

452

302 7,

543

321 7,

643

183 7,

730

183 7,

932

Detector 1-280nm

Enrofloksasin 2. 01.07.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.20. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (1.ay) (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

mA

U

0

50

100

150

200

250

300

473 0,

057

118 0,

312

127 0,

415

235 0,

585

4435

1,28

8

2132

4 1,54

2

2198

7 1,74

354

835 1,

867

1346

72

2,34

3

9933

2 2,70

7

1440

7 2,88

3

1676

2 3,11

2

1541

4,16

0

1215

4,40

2

463 4,

585

906 4,

815

144 5,

088

2679

312 5,

663 31

6 6,31

3

110 6,

437

5175

6,78

3

74 7,

043

334 7,

210

204 7,

277

512 7,

450

138 7,

570

247 7,

728

3 7,

793

Detector 1-280nm

Enrofloksasin 3.A 01.09.2013006

Area

Retention Time

Şekil 3.21. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).

68

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

0

50

100

150

mA

U

0

50

100

150

28

18

0,5

90

61

71

0,7

03

12

95

6

0,9

65

14

17

4

1,0

25

39

32

6

1,2

88

39

68

6

1,5

28

34

21

4

1,7

20

74

85

7

1,8

47

14

77

75

2,3

67

97

66

0

2,6

28

12

32

14

3,0

23

73

75

4

3,3

03

24

10

0

3,3

90

10

56

01

3,6

52

68

51

4

3,9

92

77

91

6

4,2

23

45

08

8

4,4

93

18

33

8

4,6

40

26

57

5

4,7

38

17

96

27

4

5,4

28

72

67

6,0

57

12

60

3

6,1

70

52

93

6,3

02

36

34

0

6,5

87

23

09

6,8

95

19

95

6,9

77

26

23

7,1

62

64

1

7,2

60

16

2

7,6

78

12

1

7,8

67

87

7,9

07

Detector 1-280nm

Enrofloksasin 4.asama tekrar 06.01.2014003

Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

0

100

200

300

400

mA

U

0

100

200

300

400

12

2

0,6

38

15

9

0,7

45

74

0,8

65

92

65

1,3

13

15

30

0

1,5

28

28

21

2

1,6

90

49

22

2

1,8

63

24

42

9

2,0

60

11

82

37

2,3

48

94

62

4

2,6

25

11

39

15

2,9

73

58

26

9

3,1

92

12

46

90

3,6

07

90

63

5

3,9

17

65

18

6

4,1

40

19

20

9

4,3

43

72

22

1

4,5

33

37

88

71

6

5,3

10

26

03

2

6,3

53

18

47

8

6,5

65

16

38

6,8

22

79

12

6,9

80

10

14

7,1

85

76

7,4

45

16

6

7,5

93

95

7,8

82

Detector 1-280nm

Enrofloksasin 5.asama 06.03.2014018

Area

Retention Time


3.2. Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin

Oksitetrasiklin geleneksel ve uzun etkili formülasyonları ile kullanılan bir ilaçtır. Tez

kapsamında her iki formu da çalıĢıldı. Geleneksel etkili oksitetrasiklin için iki preparat (A ve B

müstahzarları) değerlendirmeye alındı. BaĢlangıçta standart çalıĢması (0.5 ppm – 10 ppm)

ve bunlardan elde edilen pik ile yöntemin ve cihazın uygunluğu belirlendi; bu iĢlem her

dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.5. ve ġekil 3.24 - 3.33). Standartlardan elde edilen

pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde edilen eğrinin denklemi

hesaplandı (ġekil 3.34 - 3.38). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları; standartlardan elde edilen

69

denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği oksitetrasiklin miktarı farklı zamanlar ve saklama

Ģartlara göre tespit edildi; değerler ppm olarak ifade edildi (Çizelge 3.6., Çizelge 3.7. ve

Çizelge 3.8 ile ġekil 3.39 - 3.46).

Çizelge 3.5. Oksitetrasiklin standart çalıĢması; farklı zaman dozlarda.

Oksitetrasiklin Standart Çalışması

Dozlar Başlangıç 1. ay 3. ay 6. ay 9. ay

0.5 ppm 3365 26723 29417 30018 29249

1 ppm 5427 52513 53471 54868 57643

2 ppm 74826 104954 104150 105303 104849

4 ppm 158935 216226 249710 228166 227877

8 ppm 364050 434738 503663 521329 515206

10 ppm 508788 657906 602458 719572 749046

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-4

-2

0

2

mA

U

-4

-2

0

2

17

9

0,0

47

35

0

0,7

60

40

06

0,9

25

18

40

8

1,0

83

88

43

1,2

43

42

67

9

1,5

47

31

73

7

1,7

18

91

72

1

2,0

03

23

13

3

2,2

78

16

28

2,3

30

48

9

2,7

53

17

4

2,8

57

12

7

3,2

25

20

1

3,3

57

72

3,4

83

24

0

3,6

50

12

8

4,0

33

29

1

4,1

82

99

4,3

30

46

8

4,5

38

12

2

4,6

58

24

2

4,7

85

33

65

5,0

80

38

2

5,5

12

10

3

6,0

57

81

6,1

38

36

5

6,2

80

19

1

6,3

83

13

5

6,4

50

53

2

6,5

75

25

0

6,7

75

98

1

7,0

60

27

7

7,1

87

25

3

7,2

47

56

2

7,3

75

62

4

7,5

85

17

1

7,8

50

11

1

7,9

35

Detector 1-357nm

lklkl004

Area

Retention Time

Şekil 3.24. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).

70

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

mA

U

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

56

0,0

43

10

1

0,3

67

81

0,4

47

44

65

1,0

73

57

36

1,2

40

18

31

8

1,4

67

13

94

3

1,5

37

30

40

3

1,7

18

87

48

6

2,0

05

11

06

76

2,5

03

29

85

7

2,7

55

23

12

2

3,0

42

10

00

0

3,1

17

11

89

2

3,2

35

35

64

3,4

00

42

67

3,5

03

11

27

3,6

68

64

4,0

10

17

0

4,1

73

15

7

4,6

57

17

5

4,8

53

52

47

5,0

77

25

0

5,3

87

16

0

5,8

20

89

5,9

65

46

4

6,2

48

23

5

6,3

72

12

0

6,4

57

47

4

7,0

22

65

7,1

42

17

3

7,2

37

17

4

7,3

82

23

9

7,4

32

12

3

7,5

63

11

9

7,7

03

12

2

7,9

63

Detector 1-357nm

lklkl005

Area

Retention Time

Şekil 3.25. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-4

-2

0

2

4

6

8

mA

U

-4

-2

0

2

4

6

8

37

41

0,7

73

20

92

6

1,0

83

75

52

1,2

53

43

30

5

1,4

70

32

72

1

1,7

15

91

30

0

1,9

98

77

15

4

2,4

37

21

87

2,7

67

12

0

3,1

47

22

6

3,2

82

18

6

3,4

25

12

37

4,1

62

18

4

4,4

53

32

7

4,5

85

74

82

6

5,0

78

90

5

5,5

75

51

3

5,7

65

46

6

6,0

88

22

28

6,3

38

12

6

6,5

12

98

6,5

83

25

8

6,6

50

20

5

6,8

65

10

2

6,9

05

26

6

6,9

83

23

3

7,1

80

89

7,2

65

32

6

7,4

05

44

7

7,6

03

16

0

7,7

18

17

5

7,8

03

74

7,9

57

Detector 1-357nm

lklkl006

Area

Retention Time

Şekil 3.26. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-5

0

5

10

15

mA

U

-5

0

5

10

15

29

7

0,2

70

54

8

0,5

00

21

9

0,6

58

25

8

0,7

17

14

5

0,8

72

18

03

1,0

80

10

75

0

1,4

92

67

53

1,5

77

26

13

6

1,7

18

84

58

8

2,0

05

14

74

3

2,2

47

87

7

2,7

63

72

9

2,9

83

23

3

3,0

45

44

0

3,1

80

82

3,7

80

88

3,9

37

26

18

4,1

63

16

1

4,4

37

29

4

4,5

15

26

0

4,6

28

15

89

35

5,0

78

11

1

5,4

00

35

9

5,4

62

24

2

5,6

45

35

2

5,8

98

36

73

6,2

97

22

6

6,5

93

57

4

6,7

87

17

2

6,9

18

32

6

6,9

75

47

7

7,2

05

71

8

7,4

87

15

8

7,5

48

49

2

7,6

30

17

6

7,8

20

Detector 1-357nm

lklkl007

Area

Retention Time


71

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

0

10

20

30

mA

U

0

10

20

309

6

0,1

50

14

7

0,2

67

64

2

0,8

42

25

07

3

1,0

77

42

48

7

1,5

13

32

73

1

1,7

18

88

74

6

2,0

02

77

88

1

2,3

53

52

67

1

2,5

20

49

70

1

2,7

70

77

74

2

3,1

78

33

10

7

3,3

77

60

09

2

3,6

75

47

16

3

3,8

67

58

14

8

4,1

70

74

96

4,3

62

45

92

4

4,6

70

99

32

4,7

62

36

40

50

5,0

80

62

66

5,4

55

10

24

7

5,5

95

14

08

3

5,6

78

31

51

7

6,3

32

13

95

6,6

00

89

9

6,6

98

22

8

6,8

45

78

7,4

37

Detector 1-357nm

lklkl008

Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

78

0,7

37

65

47

1,0

77

53

60

1,2

48

33

47

5

1,4

97

30

21

2

1,7

20

88

01

0

2,0

02

70

06

1

2,3

90

65

26

3

2,5

22

28

83

0

2,7

45

37

82

2

2,9

45

19

85

0

3,0

12

29

26

3

3,1

15

12

50

0

3,2

48

65

94

9

3,4

75

20

81

8

3,6

53

44

78

0

3,9

30

61

16

4

4,1

58

55

45

4

4,6

58

50

87

88

5,0

80 81

42

5,4

85

88

30

5,6

05

36

11

5,7

72

28

07

7

6,3

02

39

5

7,0

50

41

3

7,2

57

69

7,4

03

69

7,8

12

92

7,8

87

Detector 1-357nm

lklkl009

Area

Retention Time

Şekil 3.29. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 10 ppm(HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-5

0

5

10

mA

U

-5

0

5

10

20

0

0,1

03

25

8

0,2

93

12

8

0,5

17

12

8

0,5

98

57

13

1,0

58

92

88

1,3

03

39

77

0

1,4

80

36

27

5

1,7

63

87

41

9

2,1

27

60

12

7

2,5

23

31

26

5

2,6

27

10

78

8

2,8

35

82

24

2,9

27

10

23

1

3,0

60

57

80

3,1

82

55

81

3,3

23

52

4,1

15

16

7

4,2

67

17

27

4,6

83

84

4,9

32

19

8

5,1

78

10

49

54

5,6

52

10

3

6,0

30

68

6,0

92

64

6,7

08

Detector 1-360nm

STD-Oksitetrasiklin 09.07.2013004

Area

Retention Time

Şekil 3.30. ÇalıĢmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

72

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

10,0

mA

U

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

10,0

11

5

0,1

77

65

0,2

45

11

74

0,7

45

33

83

0,8

57

16

36

2

1,0

70

14

34

3

1,2

70

46

01

6

1,4

82

33

64

0

1,7

65

91

85

3

2,1

27

54

99

2

2,3

92

37

95

9

2,6

75

22

26

7

2,8

40

94

75

2,9

42

18

12

7

3,0

42

20

35

2

3,3

28

67

67

3,3

88

41

02

3,5

45

32

12

3,7

77

81

4,1

42

15

87

4,7

13

14

6

4,9

02

57

2

5,1

32

20

9

5,4

03

10

41

50

5,6

47

12

6

6,0

63

16

0

6,1

42

89

6,1

78

17

6

6,2

40

10

4

6,4

52

Detector 1-360nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-5

0

5

10

mA

U

-5

0

5

10

44

0

0,6

23

14

22

0,7

08

49

39

0,7

93

22

32

8

1,0

75

10

97

7

1,2

93

46

69

6

1,4

73

34

63

3

1,7

63

87

99

5

2,1

22

27

8

2,7

23

17

4

2,8

33

32

3

2,9

27

25

5

3,0

37

89

3,1

55

11

5

3,2

32

89

3,2

90

19

8

3,8

08

25

3

4,0

50

32

0

4,2

93

14

2

4,3

68

24

1

4,4

95

15

75

4,6

92

20

1

4,8

70

47

7

5,1

32

11

9

5,2

58

10

53

03

5,6

47

83

6,0

57

20

1

6,2

95

Detector 1-360nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-5

0

5

10

mA

U

-5

0

5

10

24

99

0,6

10

26

16

0,6

98

31

51

0

1,0

63

17

62

1

1,2

87

48

24

0

1,4

93

36

37

6

1,7

62

87

09

1

2,1

13

73

42

1

2,7

25

80

30

2,8

37

26

77

2,9

12

55

5

2,9

80

81

3,5

37

28

7

3,7

88

24

2

3,8

67

29

6

4,1

20

13

1

4,2

70

11

7

4,4

10

13

64

4,7

10

59

4,9

30

43

9

5,1

57

32

5

5,2

05

12

8

5,3

63

10

48

49

5,6

47

13

2

6,0

57

34

0

6,2

43

21

3

6,3

45

29

6

6,4

78

11

0

6,6

48

Detector 1-360nm


Area

Retention Time


73

Şekil 3.34. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.

Şekil 3.35. ÇalıĢmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.


74



75

Çizelge 3.6. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin’in zamana


Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı


e

(11.04-13.11)

13.00±0.61e

(12.28-13.89)

11.21±0.55c

(10.41-11.84)

24. saat 12.17±0.96

e

(11.44-14.07)

11.99±0.76c

(10.93-13.97)

13.14±0.72d

(12.51-14.20)

48. saat 11.28±0.67

d

(10.45-12.49)

11.67±1.43c

(8.87-12.57)

11.35±0.65c

(10.69-12.47)

1. ay 8.02±0.56

c

(7.24-8.83)

7.87±0.21b

(7.64-8.08)

7.49±0.40b

(7.07-7.94)

3. ay 7.18±0.66

b

(6.14-8.02)

6.94±0.27a

(6.45-7.22)

8.22±0.60b

(7.43-8.81)

6. ay 5.43±0.58

a

4.68-5.96

6.11±0.67a

(5.48-6.99)

6.27±0.71a

(5.55-6.99)

9. ay 6.73±0.11

b

(6.62-6.91)

6.13±0.86a

(4.42-6.78)

6.09±0.78a

(5.14-7.28)


(p<0.05).

Çizelge 3.7. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama

Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).

*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir

(p<0.05).

Zaman

Saklama 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda A ilaç 8.44±0.36 6.66±0.46 5.95±0.00* 6.73±0.89

Oda Yeni 5.73±0.25 7.17±0.27 7.16±0.31 7.30±0.50

Karanlık A ilaç 7.93±0.21 6.88±0.39 5.54±0.64* 6.57±0.21

Karanlık Yeni 4.66±0.21 6.99±0.48 7.04±0.26 6.39±0.98

Buzdolabı A ilaç 7.85±0.14 8.65±0.21 5.62±0.08 6.70±0.55

Buzdolabı Yeni 4.06±0.13 8.55±0.16 6.29±0.31 6.18±0.11

76

Çizelge 3.8. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Zaman

Saklama Başlangıç 24. Saat 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda A 12.74±0.37 12.38±1.46* 11.52±0.83 8.44±0.36 6.66±0.46 5.95±0.00 6.73±0.15

Oda B 11.90±0.79 11.97±0.29 11.04±0.51 7.59±0.33 7.70±0.21 4.92±0.24 6.72±0.08

Karanlık A 13.31±0.62 12.25±0.88 12.43±0.12* 7.93±0.21 6.88±0.39 5.54±0.06* 6.57±0.21*

Karanlık B 12.83±0.36 11.73±0.69 10.90±1.83 7.81±0.23 6.99±0.14 6.68±0.40 5.69±1.11

Buzdolabı A 11.15±0.71 13.76±0.39* 11.57±0.88 7.85±0.14 8.65±0.21 5.62±0.08 6.70±0.55

Buzdolabı B 11.27±0.51 12.51±0.00 11.13±0.36 7.13±0.56 7.79±0.56 6.93±0.56 5.48±0.30

*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark önemlidir

(p<0.05).

Şekil 3.39. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin’in zamana


77

Şekil 3.40. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına

bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).

Şekil 3.41. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde

düzeyleri(ppm).

78

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

11

10

6

0,5

17

11

10

5

0,6

18

53

88

5

1,0

83

18

36

7

1,2

28

59

76

2

1,4

40

39

32

9

1,7

17

10

04

33

2,0

17

77

13

0

2,3

82

26

14

3

2,4

88

33

97

7

2,6

03

55

62

0

2,8

02

25

70

1

3,0

52

47

18

4

3,2

82

10

66

0

3,3

47

22

64

2

3,3

93

15

32

2

3,5

22

27

71

3

3,6

13

16

19

5

3,7

40

14

66

58

4,3

78

39

70

9

4,6

57

77

75

4,8

62

12

80

31

0

5,2

52 1

94

59

5,7

07

55

60

5,9

57

43

76

6,0

57

39

04

6,1

67

17

86

0

6,5

70

Detector 1-360nm

Oksitetrasiklin 11.06.2013006

Area

Retention Time

Şekil 3. 42. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç Dönemi - Ağzı Kapalı) (HPLC

Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

0

20

40

60

80

100

mA

U

0

20

40

60

80

100

975 0,

410

4185

0,54

3

3877

0,70

7

5899

0,87

050

64

0,91

2

1767

0 1,07

3

1346

1 1,27

2

3311

3 1,51

3

9109

1,63

2

2978

7 1,77

7

7140

8 2,07

2

4189

0 2,36

7

3079

4 2,49

7

1843

3 2,76

7

6377

2,87

3

1403

0 3,06

3

3062

3,16

0

5047

3,28

3

1414

3,44

8

143 3,

872

219 3,

950

115 4,

077

2296

2 4,40

3

2477

4,81

0

1773

4,90

8

8681

35

5,36

7

1831

5,86

8

76 6,

078

157 6,

157

1050

6,47

8

6314

6,70

2

Detector 1-360nm

Oksitetrasiklin 2.A 11.07.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.43. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromotogram (1.Ay) (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

12

1

0,2

12

47

59

0,5

93

88

77

0,8

02

21

20

0

1,0

72

17

25

3

1,2

83

48

33

1

1,6

00

33

62

4

1,7

57

14

18

5

1,8

60

80

62

3

2,0

72

43

11

8

2,3

80

11

81

5

2,6

85

20

8

3,1

97

14

6

3,2

87

33

3

3,4

93

63

3

3,7

93

52

8

3,9

45

19

84

3

4,1

42

44

7

4,5

23

17

6

4,6

02

67

96

27

4,8

92

85

3

5,3

87

26

0

5,7

40

42

38

6,0

78

13

9

6,4

40

17

2

6,5

07

16

1

6,5

85

34

4

6,6

52

93

6,8

08

10

3

6,8

52

Detector 1-360nm

Oksitetrasiklin 3.A11.09.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.44. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).

79

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

0

20

40

60

mA

U

0

20

40

60

13

6

0,1

37

95

0,2

47

91

0,3

22

21

0

0,3

87

54

4

0,9

07

13

38

8

1,0

68

93

07

1,2

77

38

96

2

1,5

97

31

30

6

1,7

57

17

20

8

1,9

07

66

27

2

2,0

90

30

96

1

2,3

37

34

31

5

2,5

87

13

76

0

2,9

65

15

16

8

4,3

25

13

26

4,5

48

43

5

4,7

92

59

04

91

5,2

13

88

5

5,7

17

13

1

5,9

20

54

0

6,0

45

47

20

6,5

67

10

6

6,8

75

53

6,9

82

Detector 1-360nm

Oksitetrasiklin 4.asama 07.01.2014009

Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

15

7

0,0

92

11

4

0,2

33

17

4

0,3

20

69

0,4

65

10

7

0,5

30

35

1

0,6

37

38

04

1,0

75

81

25

1,2

62

39

68

4

1,4

68

30

64

9

1,7

72

75

66

0

2,0

88

38

85

5

2,3

72

16

28

0

2,5

48

28

16

4

2,7

80

28

46

2,8

87

60

70

3,0

63

79

9

3,9

52

28

4

4,0

60

18

67

9

4,4

02

14

6

4,6

33

16

06

4,8

05

12

57

4,9

47

75

74

40

5,4

27

14

57

5,9

67

21

4

6,1

68

21

7

6,2

83

64

19

6,8

10

Detector 1-360nm

Oksitetrasiklin 5.asama 10.03.2014006

Area

Retention Time


3.3. Uzun Etkili Oksitetrasiklin

Geleneksel etkili oksitetrasiklin için yapılan standart çalıĢması (Çizelge 3.5.) ve elde edilen

değerler; uzun etkili formülasyondaki etken maddenin de aynı olması nedeniyle ölçüt olarak

alındı ve değerlendirmeler buna göre yapıldı. Ġlaçlardan elde edilen pik alanları

standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği oksitetrasiklin

miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade

edildi (Çizelge 3.9., Çizelge 3.10. ve Çizelge 3.11 ile ġekil 3.47 - 3.54).

80

Çizelge 3.9. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in zamana bağlı

etkin madde düzeyleri (ppm).

Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı


e

(12.44-13.89)

14.14±1.20c

(13.04-16.16)

13.32±1.12b

(12.16-15.11)

48. saat 14.74±2.59

e

(11.38-17.15)

12.74±0.75b

11.78-13.53

13.53±0.93b

12.50-14.94

1. ay 10.93±0.38

c

(10.36-11.39)

13.04±1.01b

(11.68-14.41)

13.57±0.98b

(12.43-14.78)

3. ay 6.90-1.92

a

(4.40-8.73)

8.05±0.81a

(6.86-9.10)

8.35±0.45a

7.58-8.89

6. ay 8.54±0.55

b

(8.01-9.28)

8.47±0.39a

8.02-9.09

8.55±0.67a

(7.82-9.58)

9. ay 6.78±0.18

a

(6.53-7.00)

7.48±0.40a

(6.92-8.00)

7.61±0.44a

(7.00-8.07)


(p<0.05).

Çizelge 3.10. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı

saklama Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).


(p<0.05).

Zaman

Saklama

1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda A ilaç 10.91±0.29 5.39±1.52 8.06±0.91* 6.78±0.19

Oda Yeni 11.38±0.99 8.31±0.51 7.69±0.43 7.99±0.42

Karanlık A ilaç 12.24±0.62 7.98±1.12 8.20±0.29 7.82±0.15

Karanlık Yeni 10.76±0.58 8.65±0.10 7.81±0.43 6.79±0.95

Buzdolabı A ilaç 13.32±1.27* 8.20±0.57 8.27±0.25 7.92±0.21

Buzdolabı Yeni 18.23±0.31 7.67±0.36 7.88±0.67 7.07±0.53

81

Çizelge 3.11. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı

etkin madde düzeyleri (ppm).

Zaman

Saklama Başlangıç 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay

Oda A 12.76±0.28 17.05±0.13* 10.91±0.29 5.89±1.77* 8.06±0.91 6.78±0.19

Oda B 13.53±0.43 12.43±0.91 10.96±0.54 8.42±0.26 9.03±0.21 6.79±0.22

Karanlık A 13.20±0.21* 12.09±0.39 12.24±0.62 7.98±1.12 8.20±0.29 7.82±0.15

Karanlık B 15.09±0.93 13.39±0.12 13.83±0.51 8.12±0.60 8.74±0.29 7.15±0.22

Buzdolabı A 12.42±0.22 14.29±0.57 13.32±1.27 8.20±0.57 8.27±0.25 7.92±0.21

Buzdolabı B 14.23±0.81 12.77±0.30 13.81±0.79 8.50±0.33 8.83±0.91 7.29±0.38

*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark önemlidir

(p<0.05).

Şekil 3.47. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin

madde düzeyleri (ppm).

82

Şekil 3.48. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına


Şekil 3.49. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

83

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

mA

U

0

20

40

60

80

100

120

mA

U

0

20

40

60

80

100

120

62

84

0,2

98

47

53

0,4

67

30

42

0,5

65

23

50

6

0,8

07

44

69

2

1,0

78

11

57

1

1,2

33

37

97

9

1,4

17

23

39

8

1,5

37

42

23

7

1,7

10

10

60

47

2,0

30

58

62

3

2,3

15

17

92

7

2,5

22

14

74

1

2,6

70

62

60

2,8

13

15

8

3,2

82

99

3,3

75

12

9

3,4

68

88

3,5

75

86

3,7

28

24

2

3,8

27

17

0

3,9

43

28

86

2

4,2

83

20

0

4,6

28

16

11

4,8

63

11

81

20

5

5,2

93

17

24

5,8

25

70

79

6,6

57

Detector 1-357nm

Oksitetrasiklin LA A 06.06.2013002

Area

Retention Time

Şekil 3.50. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç, Ağzı kapalı) (HPLC

Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

160

mA

U-20

0

20

40

60

80

100

120

140

160

3991

0,18

8

1789

4 0,61

7

9792

0,71

7

1466

4 0,88

0

2884

0 1,07

7

2350

0 1,31

0

4824

1 1,61

3

3249

4 1,77

7

7562

6 2,05

5

3787

7 2,37

315

005 2,

425

1927

2 2,53

8

7281

2,77

7

1121

2,91

3

656 3,

388

198 3,

485

441 3,

543

332 3,

842

211 3,

918

230 4,

123

90 4,

230

2940

8 4,51

3

1661

4,75

8

1223

272

5,18

2 2325

5,63

7

143 5,

873

99 5,

930

389 6,

120

6746

6,42

3

202 6,

800

133 6,

908

706 7,

413

423 7,

480

325 7,

670

108 7,

838

92 7,

892

Detector 1-357nm

Oksitetrasiklin LA 2.A 08.07.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.51. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

469 0,

323

3493

0,48

3

2466

0,59

2

6053

0,68

7

7482

0,82

2

1024

1 0,97

221

478 1,

082

2199

4 1,32

0

3895

8 1,51

0

3794

8 1,75

0

6796

7 2,03

7

2808

4 2,28

825

522 2,

382

2941

3 2,52

327

146 2,

658

3443

2 2,78

0

3106

6 2,95

8

1721

8 3,11

317

884 3,

253

1676

1 3,35

532

446 3,

497

1189

50

4,06

8

7115

22

4,61

3

1187

1 5,01

5

5552

5,13

2

4773

5,21

8

3060

5,29

5

1272

7 5,48

3

1904

0 5,69

3

2839

5,97

2

1567

6,07

5

1501

6,16

2

601 6,

348

137 7,

075

338 7,

242

429 7,

340

206 7,

592

355 7,

630

135 7,

847

92 7,

953

Detector 1-357nm

Oksitetrasiklin LA 3.A 08.09.2013003

Area

Retention Time


84

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

0

20

40

60

80

100

mA

U

0

20

40

60

80

100

15

6

0,1

27

49

9

0,5

53

84

78

0,8

02

23

28

8

1,0

68

13

52

0

1,2

63

42

97

3

1,4

63

32

50

0

1,7

58

18

75

4

1,9

05

68

73

3

2,1

00

13

59

2

2,3

52

10

0

2,5

12

87

2,6

12

19

6

2,7

58

21

1

2,8

33

78

3,6

10

94

3,8

25

25

3

3,9

87

17

4

4,0

27

23

12

9

4,3

48

19

27

4,8

58

91

71

67

5,2

70

20

44

5,8

37

66

1

6,1

83

72

39

6,4

70

66

73

6,6

37

24

8

7,0

47

38

1

7,1

35

40

7

7,3

15

16

0

7,4

50

14

0

7,6

08

23

6

7,7

42

20

6

7,8

75

Detector 1-357nm

Oksitetrasiklin LA 4.asama 09.01.2014003

Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

11

2

0,1

85

19

23

0,8

78

13

27

2

1,0

63

79

77

1,2

25

24

58

2

1,5

27

11

16

2

1,6

10

29

96

4

1,7

70

79

92

7

2,1

13

20

90

9

2,3

18

22

36

1

2,4

37

27

23

5

2,6

02

89

65

2,6

95

16

52

2

2,8

37

24

89

9

3,0

48

15

75

7

3,3

12

64

74

3,4

65

29

86

3,5

40

97

7

3,6

68

28

0

4,0

60

19

40

8

4,5

87

85

4,8

87

17

1

4,9

93

93

1

5,2

30

17

3

5,3

23

25

3

5,3

88

78

98

87

5,7

10

15

05

6,3

43

19

0

6,4

47

16

73

2

7,1

07

27

4

7,6

13

Detector 1-357nm

Oksitetrasiklin LA 5.asama 12.03.2014003

Area

Retention Time


3.4. Levamizol

ÇalıĢma kapsamında öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi; bu doğrultuda olacak

Ģekilde 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çalıĢma standartları oluĢturuldu.

Standart çalıĢması her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.12. ve ġekil 3.55 - 3.64).

Standartlardan elde edilen pik alanları yardım ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde


standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği levamizol miktarları

farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade edildi

(Çizelge 3.13. ve Çizelge 3.14. ile ġekil 3.70. - 3.76.).

85

Çizelge 3.12. Levamizol’un standart çalıĢması; farklı zamanlar ve dozlarda.

Levamizol Standart Çalışması


0.5 ppm 2521393 292019 481291 421481 223830

1 ppm 2983772 511230 516249 487595 500085

2 ppm 3330501 542290 623174 622574 729780

4 ppm 3898192 590043 713818 944434 1056252

8 ppm 5207926 1206173 1239706 1113882 1057650

10 ppm 5290585 1370449 1720486 1214179 1236392

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

mA

U-100

-80

-60

-40

-20

0

20

10

41

32

0,2

30

50

78

37

0,6

12

25

37

87

2

1,4

03

85

22

20

1,4

70

12

89

58

1,6

48

22

78

17

9

1,9

73

25

21

39

3

2,3

77

63

37

38

2,7

93

36

97

29

2,9

57

12

46

43

0

3,1

28

17

67

63

3,4

00

21

95

07

3,4

42

10

69

55

4

3,7

22

23

94

58

8

4,1

33

16

10

64

5,1

60

81

05

6

5,3

20

11

46

48

5,4

38

10

49

92

5,6

05

46

08

5,9

30

Detector 1-225nm

STD Levamizol 14.06.2013002

Area

Retention Time

Şekil 3.55. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

202 0,

065

75 0,

215

2427

288 1,

465

1205

63

1,64

8

2206

632 1,

973

2983

772 2,

375

1261

81

2,90

234

4166

2,94

215

9477

4 3,12

2

9990

4 3,61

235

0773

3,74

5

1354

011 4,

122

6224

8 4,87

5

3833

5,10

5

339 5,

452

163 5,

653

Detector 1-225nm


Area

Retention Time

Şekil 3.56. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 1 ppm (HPLC Kromatogram).

86

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

606

78

04

0,0

22

87

79

2

0,2

48

52

11

81

0,5

87

12

06

82

0,6

93

31

29

57

6

1,4

63

12

54

70

1,6

48

22

64

97

8

1,9

73

33

30

50

1

2,3

75

38

72

11

2,9

05

11

43

42

0

3,0

85

13

53

29

3,3

37

33

15

25

3,3

90

19

84

00

3,4

93

31

91

84

3,6

12

60

40

15

3,7

27

19

61

43

8

4,1

23

18

54

02

4,8

17

23

45

36

4,9

77

11

19

97

5,1

67

70

86

5

5,2

80

13

75

61

5,4

90

67

17

8

5,5

42

44

67

1

5,6

73

25

11

7

5,9

15

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

-75

-50

-25

0

25

50

75

100

125

150

mA

U

-100

-75

-50

-25

0

25

50

75

100

125

150

1659

182

1,46

0

1129

93

1,64

8

2164

261 1,

973

3898

192

2,37

3

3909

73

2,95

890

5369

3,09

5

2033

65

3,32

736

9701

3,43

3

8175

12

3,70

7

1880

916 4,

123

4929

5 4,92

544

858 5,

002

1566

13

5,23

8

5105

5 5,49

7

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

0

100

200

300

mA

U

-100

0

100

200

300

13

07

7

0,0

90

93

94

3

0,1

87

27

84

35

0,4

93

28

64

21

0,6

88

23

59

91

0,7

32

20

91

80

8

1,3

85

81

48

17

1,4

53

12

39

01

1,6

48

22

42

07

9

1,9

75

52

07

92

6

2,3

72

42

58

50

2,9

58

87

69

04

3,1

05

16

46

99

8

3,7

43

16

67

91

7

4,1

37

44

31

98

4,5

48

77

99

44

5,4

90

11

03

72

5,8

37

58

69

5,9

22

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


87

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

mA

U

-100

0

100

200

mA

U

-100

0

100

200

50

64

5

0,1

88

27

71

2

0,2

33

52

80

7

0,3

03

10

55

03

0,4

03

12

11

63

0,4

63

50

21

77

0,6

95

30

61

92

2

1,4

73

12

88

76

1,6

47

22

08

88

2

1,9

73

52

90

58

5

2,3

72

28

21

56

5

3,0

82

23

21

31

7

4,1

28

27

06

15

5,1

20

15

20

76

5,4

50

95

00

0

5,6

13

11

02

0

5,8

82

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-30

-20

-10

0

10

20

mA

U

-30

-20

-10

0

10

20

96

0,1

07

18

1

0,2

17

46

0,4

97

21

66

50

1,2

17

20

06

37

1,3

78

15

66

51

1,5

82

31

89

85

1,8

58

39

63

13

2,0

73

51

12

30

2,5

32

43

35

5

2,9

87

10

59

9

3,1

60

13

93

0

4,0

60

42

8

4,6

07

Detector 1-240nm

STD-Levamizol 16.07.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.61. ÇalıĢmanın 1.ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-10

0

10

mA

U

-20

-10

0

10

24

1

0,1

67

34

07

83

1,3

92

15

02

95

1,5

83

31

12

80

1,8

55

48

03

56

2,0

72

62

31

74

2,5

37

16

95

00

2,9

87

44

65

9

3,2

12

10

47

14

3,2

67

63

54

3

3,4

67

13

39

52

3,5

77

23

38

04

4,0

22

56

67

4,5

30

93

10

4,5

90

60

06

4,7

27

Detector 1-240nm


Area

Retention Time

Şekil 3.62. ÇalıĢmanın 3. ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

88

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-10

0

10

mA

U

-20

-10

0

10

11

7

0,0

78

28

3

0,2

32

17

4

0,3

57

98

0,4

77

22

88

59

1,2

77

18

55

70

1,3

85

16

00

84

1,5

82

29

82

21

1,8

53

46

29

85

2,0

70

62

25

74

2,5

38

12

19

08

2,9

77

50

34

0

3,1

37

63

29

6

3,2

22

63

41

6

3,3

12

50

64

0

3,4

23

38

31

61

4,0

12

16

93

1

4,5

87

Detector 1-240nm


Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-10

0

10

mA

U

-20

-10

0

10

15

9

0,2

88

18

0

0,6

95

62

00

1

1,5

78

28

82

81

1,8

52

45

55

60

2,0

67

72

97

80

2,5

37

89

49

7

3,1

40

70

15

1

3,2

77

86

03

9

3,4

45

10

35

93

3,6

45

25

56

35

4,0

03

12

02

7

4,5

83

36

88

4,7

12

Detector 1-240nm


Area

Retention Time


89

Şekil 3.65. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması.

Şekil 3.66. ÇalıĢmanın 1. ayında Levamizol Standart çalıĢması.


90

Şekil 3.68. ÇalıĢmanın 6. ayında zamanı için Levamizol Standart çalıĢması.


91

Çizelge 3.13. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı


d

(6.37-7.10)

6.92±0.27e

(6.65-7.21)

7.64±0.06e

(7.60-7.72)

21. gün 3.75±0.18

c

(3.54-3.87)

3.76±0.20c

(3.53-3.89)

3.74±.0.21c

(3.50-3.89)

1. ay 0.73±0.32

a

(0.49-1.11)

1.12±0.45a

(0.60-1.39)

1.03±0.48a

(0.49-1.38)

3. ay 0.85±0.47

a

(0.30-1.14)

1.18±0.24a

(0.94-1.44)

0.93±0.54a

(0.30-1.28)

6. ay 2.94±0.14

b

(2.85-3.12)

5.01-0.26d

(4.72-5.24)

5.08±0.28d

(4.76-5.31)

9. ay 3.12±0.30

b

(2.93-3.48)

2.93±0.08b

(2.84-3.01)

2.13±1.18b

(0.77-2.91)


(p<0.05).

Çizelge 3.14. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına



(p<0.05).

Zaman


Oda - A ilaç 0.73-0.32 0.85-0.47 2.94-0.14 3.12-0.30*

Oda - Yeni 1.69-0.59 1.36-0.36 4.70-0.44 2.17-1.11

Karanlık - A ilaç 1.12-0.45 1.18-0.24 5.01-0.26 2.93-0.08

Karanlık - Yeni 0.98-0.39 1.46-0.03 3.54-1.02 2.49-0.29

Buzdolabı - A ilaç 1.03-0.48 0.93-0.54* 5.08-0.28 2.13-1.18*

Buzdolabı - Yeni 1.05-0.44 1.49-0.07 4.37-0.50 2.68-0.07

92

Şekil 3.70. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Şekil 3.71. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına


93

Minutes

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 2,50 2,75 3,00 3,25 3,50 3,75 4,00

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

mA

U

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

2286

15

0,46

0

1566

62

0,69

2

2829

899 1,

388

1238

14

1,64

7

2090

721 1,

975

2168

162 2,

375

2045

40

2,84

7

4586

06

3,10

3

2183

25

3,32

7

1096

1 3,55

2

Detector 1-225nm

Levamizol T 14.06.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.72. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (Ağzı kapalı, baĢlangıç) (HPLC

Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

5772

0,53

7

3360

56

1,28

028

9667

1,39

5

3876

40

1,82

8

1482

06

2,14

3

1781

12

2,31

2

2359

29

2,51

0

4555

3 2,78

2

1047

58

2,93

2

1136

91

3,09

7

2609

91

3,26

0

2993

57

3,72

2

5198

2 4,06

3

1069

19

4,23

0

9730

4,69

8

3874

4,84

5

Detector 1-240nm

Levamizol 2.A 16.07.2013006

Area

Retention Time

Şekil 3.73. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) (HPLC Kromatogram).

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

1116

93

1,28

326

7664

1,39

2

2457

89

1,83

7

1160

20

2,01

7

3814

67

2,25

3

1384

19

2,54

3

7853

2 2,68

3

6759

8 2,78

5

3353

65

3,03

2

1895

22

3,40

5

2684

84

4,20

3

9154

4,66

5

0 4,

865

Detector 1-240nm

Levamizol 3.A 17.09.2013006

Area

Retention Time


94

Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-10

0

10

mA

U

-20

-10

0

10

42

0

0,0

85

15

7

0,3

00

67

0,3

98

19

2

0,4

68

20

68

37

1,2

90

37

71

58

1,3

93

33

18

65

1,8

52

46

91

51

2,0

78

72

71

26

2,5

93

67

43

4

2,9

82

36

55

45

3,1

97

70

26

7

3,4

92

99

36

7

3,6

45

29

02

62

4,0

32

29

63

7

4,4

18

16

53

3

4,5

27

10

63

5

4,6

28

17

00

9

4,6

77

48

34

4,8

43

Detector 1-240nm

Levamizol 4.asama 10.01.2014003

Area

Retention Time


Minutes

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

mA

U

-20

-15

-10

-5

0

5

10

31

03

0,0

17

64

03

0,1

22

22

70

6

0,1

88

41

92

5

0,3

30

61

42

0

0,4

85

35

62

1

0,6

63

45

89

26

1,2

88

35

15

09

1,3

95

26

92

43

1,8

42

46

49

15

2,1

32

19

12

58

2,5

18

50

43

86

2,8

15

24

98

83

3,3

30

11

05

93

3,6

27

24

89

54

4,0

98

65

63

4,7

53

23

75

4,8

63

Detector 1-240nm

Levamizol 5.asama 14.03.2014006

Area

Retention Time


3.5. Sülfametoksazol

ÇalıĢma kapsamında Sülfametoksazol ve Trimetoprim ölçümleri ayrı ayrı değerlendirildi.

Ancak her iki eken maddenin aynı ilaçta bulunması nedeniyle bazı kromatogramlar ortak

olarak da değerlendirildi. Sülfamtoksazol analizlerinde öncelikle standart çalıĢması (0.5ppm

– 10ppm) yapıldı; bu iĢlem her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.15. ve ġekil 3.77 -

3.86). Standartlardan elde edilen pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal

olarak elde edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.87 - 3.91). Ġlaçlardan elde edilen pik

alanları standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği

sülfametoksazol miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlarına göre tespit edildi ve değerler

ppm olarak ifade edildi (Çizelge 3.16. ve Çizelge 3.17. ile ġekil 3.92 - 3.98).

95

Çizelge 3.15. Sülfametoksazol’un standart çalıĢması; farklı zamanlarında ve dozlarda.

Sülfametoksazol Standart Çalışması


0.5 ppm 101964 545417 545922 103784 542874

1 ppm 250675 1627257 1618607 250675 1633263

2 ppm 605318 2875124 2886536 613597 2905559

4 ppm 1380564 5166820 5212174 1403289 5234925

8 ppm 2917280 6601532 6623321 2921164 6325887

10 ppm 3565048 7207248 7305080 3573286 6452831

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

-4

-2

0

2

4

6

8

mA

U

-4

-2

0

2

4

6

8

22

7

0,3

10

69

6

0,8

67

85

1

0,9

45

10

56

3

1,1

43

12

44

3

1,3

47 3

91

50

1,5

00

16

46

7

1,8

03

29

61

1

1,9

32

14

68

98

2,4

45

13

36

41

2,6

37

17

39

9

3,2

25

11

30

4

3,4

45

17

81

3,6

65

77

4,1

58

32

2

4,2

32

26

3

4,3

75

35

4

4,5

40

17

9

4,7

85

68

4,8

25

21

0

4,9

40

99

5,0

77

85

2

5,5

02

65

6

6,2

00

14

3

6,4

05

19

00

6,6

80

26

4

6,8

62

18

9

7,0

80

12

0

7,1

78

24

4

7,2

73

21

3

7,4

32

19

0

7,6

42

40

98

8,1

47

32

3

8,3

77

41

6

8,5

43

13

1

8,6

12

54

3

8,8

33

12

3

9,0

08

87

1

9,1

73

20

3

9,3

88

89

9,5

28

22

5

9,7

50

10

4

9,8

22

34

7

10

,08

5

13

4

10

,15

8

16

9

10

,22

3

69

10

,83

0

59

11

,40

5

96

11

,52

8

92

11

,58

7

10

19

64

12

,57

7

23

6

13

,48

3

77

13

,96

7

89

14

,33

2

16

0

14

,41

3

22

7

14

,57

2

50

14

,71

0

Detector 1-270nm

STD-Sülfametoksazol 04.07.2013007

Area

Retention Time

Şekil 3.77. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

mA

U

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

78

0,7

77

61

0,8

68

78

8

1,2

13

45

30

1,2

92

89

27

1,4

73

26

80

9

1,7

95

41

05

0

1,9

30

11

14

14

2,4

47

29

03

48

2,7

57

12

06

8

3,7

87

98

70

3,9

35

33

21

4,0

57

29

77

4,1

23

57

89

4,2

98

16

56

4,4

25

22

7

4,6

07

16

4

5,0

23

23

9

5,2

25

81

2

5,5

28

25

8

5,6

53

10

2

6,0

13

15

0

6,4

13

48

8

6,6

27

17

0

6,7

05

45

7

6,8

28

14

0

6,9

78

66

8

7,3

38

18

6

7,4

25

15

1

7,4

83

35

3

7,5

50

11

8

7,9

82

62

44

8,2

37

20

9

8,5

47

97

8,6

55

30

2

8,9

25

11

7

9,0

25

32

1

9,1

60

22

7

9,4

00

70

9,5

17

18

4

9,6

12

16

0

9,7

12

91

9,7

85

15

4

9,8

93

20

0

10

,01

3

68

5

10

,41

3

50

81

11

,07

2

10

5

11

,33

2

25

06

75

12

,85

8

27

8

13

,97

8

33

0

14

,09

8

15

2

14

,20

3

13

5

14

,26

7

14

6

14

,37

0

30

3

14

,45

5

13

3

14

,63

0

26

3

14

,74

2

88

14

,93

7

Detector 1-270nm


Area

Retention Time

Şekil 3.78. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).

96

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

5

10

15

mA

U

0

5

10

15

19

1

0,1

58

35

9

0,2

42

26

12

0,3

88

57

39

0,6

68

55

34

0,7

72

27

06

6

1,2

22

14

31

3

1,4

77

18

34

4

1,8

02

17

67

2

1,9

42

27

65

33

2,4

08

22

60

80

2,5

87

82

33

3,4

92

41

16

3,6

50

41

09

3,7

48

49

19

3,8

73

17

76

4,0

52

15

34

4,1

60

32

68

4,2

67

60

9

4,3

88

12

55

4,4

93

81

9

4,6

17

11

4

5,2

77

51

3

5,5

17

22

2

5,7

90

15

8

5,9

35

67

6,0

12

93

5

6,5

47

62

7,0

27

11

9

7,3

73

29

09

3

8,1

27

10

3

9,4

30

20

3

10

,20

0

18

3

10

,47

8

31

03

10

,84

5

22

1

11

,13

2

16

8

11

,21

2

19

2

11

,29

0

20

5

11

,43

5

60

53

18

12

,62

3

45

13

,86

3

Detector 1-270nm


Area

Retention Time

Şekil 3.79. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

10

20

30

mA

U

0

10

20

30

18

8

0,2

83

83

45

1,3

20

15

79

0

1,4

75

77

61

1,6

47

86

10

1,8

03

30

76

59

2,4

07

20

16

88

2,5

85

25

64

3,5

90

16

92

3,7

15

15

71

3,8

10

85

6

3,9

13

71

1

4,0

57

17

3

4,3

80

61

4,5

03

62

5,0

57

26

4

5,4

62

54

5,5

90

24

1

5,8

25

61

5,9

00

12

2

6,2

50

12

95

6,6

37

26

0

6,8

63

11

4

7,0

12

92

7,1

38

26

53

1

8,1

30

10

6

8,6

08

90

9,1

77

77

10

,09

7

91

10

,52

7

10

46

7

10

,88

8

16

5

11

,40

7

13

80

56

4

12

,62

7

45

14

,07

8

18

1

14

,53

8

Detector 1-270nm


Area

Retention Time


Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

mA

U

0

20

40

60

34

0

0,7

75

93

24

1,1

78

88

83

1,3

17

15

62

8

1,4

77

18

47

2

1,8

00

18

65

5

1,9

37

16

05

40

2,4

37

14

42

79

2,5

98

23

88

3,4

42

63

98

3,4

87

34

71

3,6

90

32

73

3,7

57

44

26

3,8

92

12

28

4,1

07

20

37

4,2

10

48

9

4,3

68

82

5,0

20

11

9

5,1

47

15

0

5,2

82

35

9

5,4

15

46

6

5,5

13

22

5

5,6

77

23

8

5,8

42

29

14

6,5

83

14

4

6,9

13

21

1

7,6

25

48

96

3

8,1

25

97

8,8

25

91

9,1

53

25

3

9,2

00

13

2

9,4

38

55

3

10

,04

2

21

5

10

,27

3

25

9

10

,44

2

12

22

2

10

,90

8

28

9

11

,35

3

31

9

11

,56

3

29

17

28

0

12

,71

2

22

7

14

,13

7

12

1

14

,27

0

Detector 1-270nm


Area

Retention Time


97

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

21

0

0,1

38

14

6

0,3

18

27

8

0,4

10

22

3

0,5

68

11

3

0,7

37

15

69

6

1,3

32

23

77

7

1,5

05

14

76

7

1,6

27

19

37

7

1,8

00

61

00

7

1,9

28

12

83

63

2,4

48

59

75

1

2,6

87

15

01

2

2,7

80

24

34

9

2,8

60

44

97

0

3,0

13

12

33

2

3,1

07

86

18

5

3,5

08

89

81

3,6

00

43

53

1

3,6

75

17

85

1

4,1

63

73

90

4,2

88

21

86

4,4

98

64

4,7

65

17

8

4,8

62

19

5

5,0

48

18

0

5,2

30

22

7

5,4

70

20

7

5,8

63

49

6,2

45

13

43

6,7

02

72

6,9

60

50

7,0

03

10

2

7,5

00

13

7

7,6

28

15

0

7,7

37

38

3

7,9

37

15

36

8,1

07

17

66

9,0

78

72

5

9,2

03

66

7

9,3

15

38

3

9,3

90

53

0

9,5

97

70

9,7

32

31

59

10

,93

2

35

65

04

8

12

,70

0

24

0

14

,50

2

91

14

,68

7

73

14

,78

0

86

14

,87

3

Detector 1-270nm


Area

Retention Time


Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

mA

U

0

20

40

60

20

6

0,1

27

73

0,5

95

51

10

1,4

78

12

94

1

1,6

87

11

83

7

1,8

10

58

56

0

1,9

33

10

95

54

2,4

48

10

00

31

2,8

47

12

79

2

2,9

47

36

16

9

3,0

03

23

97

2

3,2

10

14

71

2

3,4

88

24

94

3,6

33

12

4

4,1

17

44

1

4,2

97

15

3

4,3

70

12

2

4,5

08

66

6

4,7

03

17

3

5,1

23

63

7

5,2

30

23

1

5,4

00

34

3

5,5

65

22

5

5,6

22

38

0

5,8

27

75

2

6,0

52

16

8

6,1

58

42

2

6,2

60

25

3

6,3

83

35

49

6,7

12

10

8

7,0

13

22

4

7,0

90

49

9

7,3

70

25

2

7,4

35

90

7,5

77

13

1

7,8

33

59

7,9

40

14

2

8,4

40

10

06

9,1

57

13

8

9,4

15

18

3

10

,28

7

28

75

12

4

12

,30

5

24

47

13

,51

2

47

4

13

,75

5

37

2

13

,86

2

29

5

13

,92

0

23

5

14

,03

5

13

9

14

,10

5

12

1

14

,18

0

31

3

14

,60

8

63

14

,80

8

0

14

,83

8

Detector 1-270nm


Area

Retention Time

Şekil 3.83. ÇalıĢmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

67

0,2

47

74

52

2

0,8

52

22

94

8

1,4

75

36

48

0

1,6

63

18

78

1

1,8

05

76

31

4

1,9

33

11

01

50

2,4

37

23

8

3,0

57

45

5

3,2

18

71

0

3,3

80

10

7

3,5

17

53

4,6

38

50

9

4,9

75

12

5

5,1

17

47

6

5,2

58

33

9

5,4

13

91

5,5

95

24

7

6,2

12

26

06

6,4

08

85

6,6

52

12

2

6,7

08

16

4

6,8

07

16

6

7,0

00

35

1

7,1

68

17

31

7,6

28

68

7,9

37

14

22

8,5

22

13

6

8,7

60

28

86

53

6

10

,07

3

25

2

11

,54

0

99

11

,69

3

57

11

,81

5

53

11

,88

3

26

1

12

,08

0

28

4

12

,67

0

27

7

12

,89

3

11

68

13

,32

0

15

3

13

,46

7

45

0

13

,96

0

24

7

14

,09

7

20

3

14

,23

3

24

4

14

,28

7

36

2

14

,55

8

32

4

14

,63

5

10

2

14

,79

2

36

14

,92

2

Detector 1-270nm


Area

Retention Time


98

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

5

10

15

20

mA

U

0

5

10

15

20

33

7

0,0

88

10

13

0,2

27

83

4

0,2

82

14

92

0,4

08

73

36

0,6

70

87

84

0,8

88

14

52

3

1,2

08

82

26

1,3

07

16

16

5

1,4

77

84

28

1,6

65

89

42

1,7

92

19

93

9

1,9

32

13

74

60

2,4

37

54

89

27

2,7

10

61

61

3,9

27

48

16

4,1

17

57

14

4,2

80

40

56

4,4

50

19

65

4,6

57

12

13

4,7

13

24

10

4,8

10

22

48

5,1

67

58

6

5,3

42

65

5,9

48

45

3

6,1

30

41

0

6,3

15

22

06

6,6

42

27

9

6,8

65

83

5

7,2

38

37

1

7,3

75

12

1

7,5

13

32

71

0

8,2

03

78

8,6

17

84

9,6

42

20

9

10

,09

3

68

10

,15

7

21

2

10

,26

5

24

7

10

,34

5

42

48

11

,00

7

68

7

11

,19

8

30

9

11

,30

0

14

3

11

,43

8

83

3

11

,72

7

61

35

97

12

,80

3

16

9

13

,97

0

20

4

14

,10

5

16

8

14

,15

3

11

5

14

,27

7

Detector 1-270nm


Area

Retention Time


Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

10

18

0,0

87

13

43

0,2

25

15

20

0,2

78

39

41

4

0,8

10

41

96

6

0,9

07

95

41

1,2

23

24

37

2

1,2

82

24

10

3

1,4

75

38

88

1

1,6

62

20

92

3

1,7

90

77

74

3

1,9

33

11

32

67

2,4

38

25

8

3,0

20

27

4

3,1

82

40

8

3,4

10

19

3

3,8

25

41

9

4,3

22

37

9

4,4

00

61

5

4,6

80

27

9

4,7

97

74

7

4,9

43

11

8

5,1

92

24

8

5,9

68

24

92

6,4

02

12

5

6,6

37

30

3

6,7

90

90

7,0

33

18

89

7,6

32

52

0

7,8

35

33

0

7,9

75

19

6

8,0

87

25

5

8,1

62

19

15

8,5

28

26

7

8,7

83

22

3

9,1

27

29

05

55

9

10

,22

0

12

7

11

,69

0

95

11

,74

2

20

4

12

,05

3

10

0

12

,14

2

33

2

12

,24

3

15

6

12

,70

5

15

1

12

,92

3

15

8

13

,93

2

15

3

14

,44

2

67

14

,59

2

65

14

,63

3

13

7

14

,77

3

79

14

,92

8

Detector 1-270nm

STD-Sülfometoksazol 31.03.2014004

Area

Retention Time


99

Şekil 3.87. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması.

Şekil 3.88. ÇalıĢmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması.


100



101

Çizelge 3.16. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana bağlı etkin

madde düzeyleri (ppm).

Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı


d

(5.34-5.56)

3.67±1.03b

(3.07-4.87)

3.25±0.02c

(3.22-3.27)

24. saat 3.17±0.49

b

(2.60-3.51)

2.50±0.99a

(1.91-3.65)

2.82±0.79bc

(1.92-3.33)

48. saat 2.52±0.51

a

(2.47-2.57)

2.47±0.05a

(2.43-2.53)

2.52±0.01ab

(2.52-2.54)

1. ay 3.08±0.36

b

(2.86-3.50)

2.91±0.07ab

(2.84-3.00)

3.24±0.29c

(2.92-3.50)

3. ay 2.33±0.56

a

(2.30-2.40)

2.34±0.00a

(2.34-2.36)

2.61±0.24abc

(2.46-2.89)

6. ay 4.13±0.48

c

(3.84-4.70)

3.92±0.09b

(3.83-4.02)

4.36±0.39d

(3.93-4.70)

9. ay 2.07±0.05

a

2.02-2.12

2.19±0.14a

(2.11-2.36)

2.03±0.06a

(1.98-2.11)


(p<0.05).

Çizelge 3.17. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama



(p<0.05).

Zaman


Oda A ilaç 3.08±0.36* 2.33±0.05 4.13±0.48 2.07±0.05

Oda Yeni 2.22±0.10 2.33±0.08 4.30±0.22 2.15±0.11

Karanlık A ilaç 2.91±0.07 2.34±0.00* 3.92±0.09 2.19±0.14*

Karanlık Yeni 2.34±0.01 2.55±0.20 4.31±0.10 2.19±0.01

Buzdolabı A ilaç 3.24±0.29 2.61±0.24 4.36±0.39 2.03±0.06

Buzdolabı Yeni 2.26±0.08 2.52±0.21 4.41±0.08 2.13±0.07

102

Şekil 3.92. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Şekil 3.93. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama


103

0

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

0

20

40

60

80

mA

U

0

20

40

60

80

243310

0,8

70

0,0

00

44362

1,4

72

0,0

00

69586

1,6

58

0,0

00

86455

1,9

27

0,0

00

33441

2,1

55

0,0

00

114200

2,4

35

0,0

00

75722

2,7

03

0,0

00

30139

2,7

93

0,0

00

26336

2,9

97

0,0

00

16160

3,2

28

0,0

00

121

3,7

90

0,0

00

116

3,8

42

0,0

00

641

4,0

60

0,0

00

1036

4,3

75

0,0

00

118

5,0

67

0,0

00

162

5,1

75

0,0

00

154

5,3

08

0,0

00

439

5,9

52

0,0

00

1196

6,3

95

0,0

00

69

6,7

77

0,0

00

1195

7,0

93

0,0

00

406

7,2

63

0,0

00

962656

7,7

37

0,0

00

2976977

10

,19

3

0,0

00

411

11

,47

0

0,0

00

143

11

,87

8

0,0

00

84

11

,99

8

0,0

00

44

12

,06

8

0,0

00

113

12

,16

0

0,0

00

232

12

,37

7

0,0

00

154

12

,45

7

0,0

00

294

12

,62

7

0,0

00

85

12

,80

2

0,0

00

77

13

,60

5

0,0

00

256

13

,85

0

0,0

00

80

14

,46

8

0,0

00

332

14

,90

7

0,0

00

Detector 1-225nm

Sülfa-Tri T 03.07.2013003

Cal_Sülfa-Tri T 03.07.2013Sülfa-Tri T 03.07.2013003-Rep1.dat

Area

Retention Time

ESTD concentration

Şekil 3.94. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç, ağzı

kapalı) (HPLC Kromatogram).

0

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

mAU

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

mAU

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

93 0,

188 0,

000

521 0,

292 0,

000

132 0,

492 0,

000

170 0,

583 0,

000

41 0,

690 0,

000

166 0,

893 0,

000

3253

1,25

8 0,00

0

9263

1,46

5 0,00

018

480 1,

665 0,

000

1235

4 1,77

7 0,00

066

003 1,

912 0,

000

1176

13

2,46

0 0,00

0

7316

3 2,79

7 0,00

014

730 2,

988 0,

000

1389

8 3,17

0 0,00

0

652 3,

523 0,

000

194 3,

702 0,

000

98 3,

852 0,

000

494 4,

000 0,

000

59 4,

505 0,

000

564 4,

760 0,

000

443 4,

822 0,

000

449 5,

102 0,

000

257 5,

175 0,

000

221 5,

305 0,

000

121 5,

775 0,

000

1071

6,50

5 0,00

0

141 6,

752 0,

000

8387

2 7,42

3 0,00

0

98 8,

757 0,

000

83 10

,225

0,00

0

199 10

,347

0,00

0

975 10

,813

0,00

0

327 11

,010

0,00

0

124 11

,112

0,00

0

104 11

,437

0,00

0

52 11

,538

0,00

0

129 11

,725

0,00

0

1841

702 12

,850

0,00

0

686 14

,250

0,00

0

711 14

,348

0,00

0

356 14

,498

0,00

0

269 14

,610

0,00

0

296 14

,750

0,00

0

184 14

,857

0,00

0

Detector 1-270nm

Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013004

Cal_Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013004-Rep1.dat

Area

Retention Time

ESTD concentration

Şekil 3.95. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (1.ay) (HPLC

Kromatogram).

0

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

-10

0

10

20

30

mA

U

-10

0

10

20

30

6805

3

0,24

5

0,00

0

2343

2

0,90

8

0,00

061

389

1,15

0

0,00

029

640

1,47

3

0,00

098

185

1,64

8

0,00

013

9798

1,92

2

0,00

0

1212

87

2,46

2

0,00

0

1357

35

2,95

5

0,00

035

124

3,05

7

0,00

013

329

3,33

0

0,00

0

240

4,51

2

0,00

0

98

5,58

3

0,00

0

30

5,67

7

0,00

0

794

6,89

5

0,00

0

552

7,06

5

0,00

0

272

7,23

8

0,00

0

2899

05

8,30

7

0,00

0

240

9,20

0

0,00

0

263

9,27

0

0,00

0

159

9,42

2

0,00

0

103

9,59

2

0,00

0

318

9,81

5

0,00

0

67

10,1

23

0,00

0

1481

198

11,5

82

0,00

0

248

12,9

08

0,00

0

495

12,9

88

0,00

0

80

13,5

72

0,00

0

31

13,6

83

0,00

0

Detector 1-220nm

Sülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.met009

Cal_Sülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.metSülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.met009-Rep1.dat

Area

Retention Time

ESTD concentration


Kromatogram).

104

0

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

mA

U

-10

0

10

20

30

40

50

124

0,2

55

0,0

00

1970

1,0

80

0,0

00

3696

1,1

25

0,0

00

3597

1,2

43

0,0

00

8023

1,2

92

0,0

00

10870

1,4

62

0,0

00

37661

1,6

97

0,0

00

54964

1,9

15

0,0

00

14893

2,1

30

0,0

00

114751

2,4

50

0,0

00

64706

2,9

43

0,0

00

558

3,4

90

0,0

00

205

3,6

52

0,0

00

596

3,8

87

0,0

00

86

4,0

55

0,0

00

183

4,1

22

0,0

00

275

4,2

17

0,0

00

81

4,8

27

0,0

00

135

4,9

07

0,0

00

106

5,2

62

0,0

00

92

5,3

42

0,0

00

108

5,4

35

0,0

00

70

5,7

33

0,0

00

128

5,7

97

0,0

00

178

5,9

27

0,0

00

1756

6,2

55

0,0

00

190

6,5

23

0,0

00

296

6,7

45

0,0

00

48899

7,0

98

0,0

00

299

7,5

23

0,0

00

196

7,7

67

0,0

00

94

7,9

68

0,0

00

108

8,0

87

0,0

00

109

8,3

83

0,0

00

142

8,4

82

0,0

00

206

8,5

70

0,0

00

120

8,7

12

0,0

00

851

9,2

20

0,0

00

936

9,3

35

0,0

00

596

9,4

37

0,0

00

704

9,5

82

0,0

00

376

9,7

90

0,0

00

1931680

10,8

50

0,0

00

361

12,1

33

0,0

00

473

12,1

80

0,0

00

1033

12,2

58

0,0

00

735

12,5

23

0,0

00

681

12,6

28

0,0

00

271

12,7

83

0,0

00

221

12,8

65

0,0

00

241

12,9

62

0,0

00

93

13,4

05

0,0

00

54

13,5

03

0,0

00

205

13,5

82

0,0

00

96

13,7

12

0,0

00

91

13,7

98

0,0

00

110

13,8

60

0,0

00

52

13,9

75

0,0

00

50

14,3

43

0,0

00

165

14,5

17

0,0

00

54

14,9

40

0,0

00

Detector 1-270nm

Sülfometoksazol + Trimetoprim 4.asama 13.01.2014006

Cal_Sülfometoksazol + trimetoprim 4.asama 13.01.2014Sülfometoksazol + Trimetoprim 4.asama 13.01.2014006-Rep1.dat

Area

Retention Time

ESTD concentration


Kromatogram).

0

Minutes

0 2 4 6 8 10 12 14

mA

U

-10

0

10

20

30

mA

U

-10

0

10

20

30

147

0,0

55

0,0

00

803

1,1

32

0,0

00

8135

1,2

07

0,0

00

12443

1,4

77

0,0

00

46629

1,6

65

0,0

00

56903

1,9

27

0,0

00

132590

2,4

45

0,0

00

155818

2,6

52

0,0

00

43903

3,2

95

0,0

00

8243

3,4

97

0,0

00

8411

3,6

30

0,0

00

505

4,1

97

0,0

00

122

4,2

93

0,0

00

258

5,2

40

0,0

00

141

5,3

17

0,0

00

87

5,7

57

0,0

00

1207

6,6

83

0,0

00

273

6,8

03

0,0

00

160

6,9

82

0,0

00

141

7,3

12

0,0

00

65

7,4

17

0,0

00

174

7,5

47

0,0

00

312468

8,1

15

0,0

00

166

10

,05

3

0,0

00

215

10

,44

7

0,0

00

208

10

,64

3

0,0

00

63

10

,83

5

0,0

00

164

11

,08

2

0,0

00

1364801

12

,36

0

0,0

00

149

13

,69

8

0,0

00

518

14

,88

7

0,0

00

Detector 1-220nm

Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014005

Cal_Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014005-Rep1.dat

Area

Retention Time

ESTD concentration


Kromatogram).

3.6. Trimetoprim

Trimetoprim analizleri için öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi (0.5 ppm – 10 ppm) ;

bu iĢlem her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.18. ve ġekil 3.99 - 3.108).

Standartlardan elde edilen pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde


standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği trimetoprim miktarları

105

farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade edildi

(Çizelge 3.19. ve Çizelge 3.20. ile ġekil 3.114 - 3.115 ve ġekil 3.94 – 3.98).

Çizelge 3.18. Trimetoprimin standart çalıĢması; farklı zamanlarında ve dozlarda.

Trimetoprim Standart Çalışması

Dozlar Başlangıç 1. ay 3. ay 6. ay 9. ay

0.5ppm 542677 22505 24189 27402 28365

1ppm 740655 37435 43619 45482 55749

2ppm 1175175 98097 113677 113574 112172

4ppm 2981015 233355 283900 300576 212910

8ppm 5784020 540061 607192 609536 375454

10ppm 5809313 747408 825356 864152 421337

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

140

44

25

0,4

90

17

05

8

0,8

10

76

49

0,9

18

80

57

1,0

20

79

51

1,0

70

26

14

6

1,1

98

33

07

29

1,6

57

73

19

68

1,7

28

29

35

6

1,9

98

50

96

7

2,0

78

28

02

19

2,5

57

39

60

7

2,7

17

23

15

0

2,8

33

49

30

5

3,1

70

14

30

3,7

50

24

0

4,1

25

25

16

4,4

87

64

4,7

72

82

39

5,0

52

28

63

6

5,7

88

12

9

6,2

63

14

7

6,4

27

34

1

6,5

58

19

0

6,7

20

54

26

77

7,4

32

43

75

7,9

93

51

0

8,3

00

71

5

8,3

73

37

4

8,4

43

44

9

8,5

30

49

5

8,5

80

27

19

8,9

78

61

7

9,1

13

38

4

9,2

85

15

6

9,4

62

44

36

9,7

55

Detector 1-225nm

STD-Trimetoprim 02.07.2013003

Area

Retention Time

Şekil 3.99. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).

106

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

mA

U

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

65

45

0,1

30

76

06

0,2

40

36

08

0

0,4

58

20

68

0

0,5

22

42

40

8

0,6

48

44

97

6

0,8

43

36

07

5

0,9

52

51

56

5

1,0

77

12

38

89

1,1

32

88

63

8

1,4

68

13

85

67

1,6

58

58

53

45

1,7

53

70

90

1

2,0

03

13

75

49

2,0

82

49

83

69

2,5

57

26

00

62

2,8

33

46

29

91

3,2

00

98

90

2

3,3

82

58

43

00

4,1

17

54

51

7

4,1

75

99

17

5

4,2

82

31

01

57

4,5

00

31

72

4

4,7

48

68

55

9

4,8

47

11

38

78

4,9

63

44

73

9

5,0

73

29

51

2

5,1

22

77

93

2

5,1

75

43

52

0

5,2

75

86

02

4

5,3

45

35

11

27

5,8

13

15

05

00

6,2

37

15

93

39

6,6

12

74

06

55

7,4

35

41

58

7

8,0

92

27

14

4

8,2

10

30

77

0

8,3

53

18

71

1

8,4

85

33

81

7

8,6

60

26

81

3

8,7

12

11

14

0

8,8

72

14

78

3

8,9

72

46

82

9,0

50

15

96

0

9,1

78

14

76

8

9,2

47

18

23

1

9,6

10

85

83

9,7

87

Detector 1-225nm


Area

Retention Time

Şekil 3.100. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 1 ppm (HPLC Kromatogram).

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

mA

U

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

11

25

0,1

03

45

81

0,1

82

75

96

0,2

37

79

72

0,3

42

13

60

4

0,4

27

47

20

3

0,6

32

27

33

2

0,7

23

24

74

4

0,7

87

48

64

2

0,8

53

39

53

0

0,9

80

51

52

7

1,0

98

12

34

77

1,2

00

69

66

7

1,4

67

13

72

44

1,6

63

55

99

44

1,7

55

22

36

35

2,0

80

52

26

80

2,5

55

50

48

00

3,2

30

31

52

3

3,5

17

19

11

3,5

93

19

3

4,1

08

19

0

4,1

60

33

2

4,2

77

19

24

4,5

20

19

7

4,6

20

11

2

4,6

85

28

0

4,8

12

36

4

4,9

15

13

7

4,9

95

33

3

5,0

80

49

2

5,2

47

14

1

5,2

95

45

8

5,4

25

95

08

5,7

87

27

6

6,0

57

65

6

6,1

33

15

5

6,2

53

21

5

6,3

83

48

2

6,5

02

11

75

17

5

7,4

33

25

62

8,0

32

13

82

8,1

87

13

62

8,3

03

74

1

8,4

57

62

4

8,5

78

44

5

8,7

92

10

3

8,8

92

20

1

8,9

55

19

0

9,0

07

65

6

9,1

60

51

0

9,4

30

14

04

9,7

37

51

0

9,8

02

55

9

9,8

70

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

mA

U

-20

0

20

40

60

80

100

120

2588

0,40

2

4736

8 0,75

310

691 0,

817

2308

9 0,91

017

392 0,

972

3094

7 1,06

860

032 1,

147

4945

5 1,26

5

8952

3

1,46

712

7274

1,66

354

5141

1,75

5

2115

76

2,07

7 5204

03

2,55

515

2642

2,72

011

3113

2,81

0

5370

94

3,22

3

5414

7

3,41

025

4959

3,54

713

0589

3,81

791

567 3,

892

2345

09

4,18

254

861 4,

250

4710

9 4,28

832

3375

4,52

2

4724

9 4,74

564

732 4,

812

1275

94

4,87

5

8705

8 5,08

057

617 5,

183

5769

6

5,28

752

087 5,

350

6589

0 5,42

047

932

5,51

7

2659

44

5,93

559

023 6,

007

3625

7 6,10

862

374 6,

190

9194

5 6,38

312

7109

6,61

5

2981

015

7,42

5

1862

5 8,15

257

386 8,

197

1570

0 8,42

344

307 8,

522

3792

3 8,65

7

2743

6 8,87

013

220 9,

027

8748

9,10

213

202 9,

170

1568

9 9,27

7

8794

9,43

5

2239

8 9,72

0

456 9,

947

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


107

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

300

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

300

30

16

0,0

93

10

32

2

0,2

00

13

00

7

0,2

77

26

21

8

0,4

07

41

90

9

0,6

30

20

18

84

1,0

77

11

51

06

1,2

02

82

07

7

1,4

67

13

97

54

1,6

60

56

39

39

1,7

55

22

57

02

2,0

77

52

32

78

2,5

55

23

89

47

2,7

75

60

99

25

3,2

30

12

91

24

3,5

37

70

52

6

3,5

95

11

56

05

3,7

37

96

51

5

3,8

38

27

34

95

4,0

72

91

47

1

4,2

12

28

17

24

4,5

03

47

71

5

4,6

72

78

71

0

4,7

53

35

02

4

4,8

45

16

16

10

4,9

72

15

18

31

5,3

03

10

19

96

5,4

28

32

31

52

5,8

20

62

89

9

6,0

72

66

95

7

6,2

53

67

69

2

6,3

77

61

22

3

6,5

47

57

84

02

0

7,4

18

33

22

9

8,1

80

17

69

0

8,3

57

19

29

8

8,4

87

68

62

8,6

37

12

51

1

8,7

20

37

05

8,8

65

60

84

8,9

13

11

21

9,1

03

32

4

9,4

88

27

4

9,5

82

58

4

9,6

90

45

2

9,7

83

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

mA

U

-50

0

50

100

150

200

250

1614

0,10

310

290 0,

217

5767

0,30

827

884 0,

473

2613

3 0,51

8

1109

31

0,88

041

958 0,

985

2899

8 1,06

340

974 1,

132

1069

22

1,20

2

7949

9 1,46

813

8689

1,66

355

6625

1,75

7

2294

29

2,07

8

5333

96

2,55

7

4557

17

2,98

033

5831

3,24

012

1114

3,41

811

9010

3,55

882

975 3,

617

1041

02

3,72

312

4189

3,87

017

7956

4,05

510

4586

4,13

371

954 4,

268

3231

83

4,50

5

1074

74

4,79

757

896 4,

865

5314

7 4,91

310

2818

5,05

086

467 5,

143

6394

8 5,23

8

6155

47

5,78

3

5533

2 6,20

557

585 6,

278

5809

313 7,

422

6738

7 8,19

3

4449

4 8,45

2

1292

4 8,65

225

570 8,

712

2235

6 8,84

017

257 9,

008

6200

9,10

315

783 9,

245

1955

9 9,47

3

1396

5 9,69

7

3442

9,79

2

Detector 1-225nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-7,5

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

mA

U

-7,5

-5,0

-2,5

0,0

2,5

5,0

7,5

77

0,0

47

17

1

0,1

15

11

58

7

1,1

58

13

52

8

1,4

80

37

32

7

1,6

88

80

73

6

1,9

22

13

16

47

2,4

52

10

52

3,2

45

11

1

3,3

83

11

6

3,4

50

12

2

3,5

60

15

0

3,7

35

13

8

3,7

90

99

3,9

10

11

6

4,0

68

10

7

4,1

92

75

4,6

07

93

4,6

83

15

2

4,8

87

28

9

5,1

35

24

7

5,4

03

45

29

6,1

42

10

11

6,4

07

30

23

6,8

57

56

3

6,9

72

94

4

7,0

43

41

9

7,1

38

55

9

7,2

10

56

6

7,2

93

11

64

7,3

97

98

09

7

7,9

50

72

3

8,5

57

45

7

8,8

72

42

1

8,9

25

28

7

9,1

02

13

0

9,2

17

25

5

9,2

68

16

2

9,4

60

35

8

9,6

80

86

9,8

08

12

9,8

80

Detector 1-220nm


Area

Retention Time

Şekil 3.105. ÇalıĢmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).

108

Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-5

0

5

10

mA

U

-5

0

5

10

79

5

0,2

83

25

07

0,3

52

68

40

0,5

58

37

02

0,6

30

10

25

6

0,6

80

18

90

8

0,8

70

11

86

1

1,0

47

56

61

2

1,2

35

28

68

7

1,4

80

58

64

6

1,6

87

10

74

84

1,9

23

12

31

91

2,4

47

58

21

6

2,7

03

42

09

1

2,8

08

16

02

3

2,9

28

23

20

3

3,0

18

39

16

1

3,2

42

63

30

3,4

50

50

6

4,1

63

41

0

4,7

75

25

77

5,1

27

10

27

5,3

37

75

3

5,5

00

37

8

5,6

53

24

9

5,8

30

81

5,9

47

48

6,0

20

15

7

6,1

73

42

3

6,5

02

49

90

7,0

72

15

73

7,1

77

61

9

7,2

90

14

84

7,3

82

10

38

7,4

80

11

36

77

7,8

65

44

7

8,3

47

37

1

8,4

05

10

32

8,5

23

98

3

8,6

17

10

21

8,7

73

78

1

8,8

47

48

6

8,9

77

52

4

9,0

90

10

10

9,5

67

31

5

9,6

63

2

9,7

67

Detector 1-220nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

-5

0

5

10

mA

U

-5

0

5

10

11

65

0,6

72

84

45

0,9

10

39

45

0,9

78

48

56

1

1,2

07

23

94

9

1,4

78

52

63

4

1,6

93

11

43

43

1,9

20

11

30

64

2,4

45

91

84

9

2,7

07

23

07

6

2,9

53

21

62

8

3,0

57

18

60

8

3,2

15

41

8

4,3

57

88

1

5,0

08

69

6

5,0

85

68

5,6

10

10

1

5,6

92

24

5

5,8

13

84

6,0

02

21

5

6,4

68

96

6,6

30

54

4

6,9

33

11

35

74

7,8

62

57

8,3

88

13

0

8,5

70

75

9,3

37

26

0

9,5

57

13

6

9,6

27

84

9,7

72

Detector 1-220nm


Area

Retention Time


Minutes

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mA

U

0

100

200

300

400

500

mA

U

0

100

200

300

400

500

75

89

0,0

72

35

00

5

0,4

72

27

29

2

0,5

37

83

10

4

0,7

85

58

95

1

0,9

80

16

49

92

1,1

88

60

65

2

1,4

70

39

04

4

1,5

42

10

85

76

1,6

70

75

99

75

1,7

48

89

05

5

2,0

37

95

64

3

2,1

22

33

03

94

2,4

18

13

66

53

2,5

55

20

32

00

2,7

70

12

09

64

2,8

43

79

82

9

2,9

52

31

41

47

3,1

98

68

40

5

3,3

75

49

98

2

3,4

47

13

98

74

3,5

03

82

91

8

3,6

72

10

82

98

3,7

83

51

58

72

4,4

23

32

61

97

4,7

48

11

75

29

4,9

98

29

74

1

5,1

83

10

95

15

5,2

48

57

22

2

5,4

18

98

75

0

5,4

93

33

02

64

6,0

98

32

23

9

6,2

45

20

04

4

6,3

12

57

95

7

6,4

17

11

21

72

41

7,5

53

43

10

7

9,4

28

20

87

9,8

55

28

3

9,9

57

Detector 1-220nm


Area

Retention Time


109

Şekil 3.109. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması.

Şekil 3.110. ÇalıĢmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması.

110




111

Çizelge 3.19. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Saklama

Zaman

Oda

Karanlık

Buzdolabı


b

(1.96-2.42)

1.39±0.25a

(1.38-1.43)

1.48±0.07a

(1.44-1.57)

24. saat 1.39±0.26

a

(1.08-1.58)

1.23±0.21a

(1.11-1.48)

1.39±0.24a

(1.12-1.58)

48. saat 1.25±0.11

a

(1.12-1.34)

1.29±0.00a

(1.28-1.30)

1.34±0.05a

(1.31-1.41)

1. ay 1.97±0.14

ab

(1.82-2.08)

2.08-0.10b

(2.01-2.20)

2.22±0.07b

(2.15-2.30)

3. ay 3.04±0.48

c

(2.49-3.40)

3.53±0.42c

(3.18-4.00)

3.51±0.15c

(3.34-3.62)

6. ay 1.84±0.09

ab

(1.74-1.91)

1.91±0.04b

(1.88-1.96)

2.04±0.41b

(2.01-2.09)

9. ay 3.34±0.95

c

(2.26-4.08)

4.28±0.44d

(4.02-4.79)

3.82±0.36c

(3.52-4.23)

a,b,c,d. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir

(p<0.05).

Çizelge 3.20. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama



(p<0.05).

Zaman


Oda A ilaç 1.97±0.14* 3.04±0.48 1.84±0.09 3.34±0.95

Oda Yeni 2.77±0.51 3.17±0.64 2.00±0.05 3.94±1.21

Karanlık A ilaç 2.08±0.10 3.53±0.42* 1.91±0.04 4.28±0.44

Karanlık Yeni 3.16±0.05 4.14±0.02 2.08±0.09 4.55±0.38

Buzdolabı A ilaç 2.22±0.07 3.51±0.15 2.04±0.04 3.82±0.36

Buzdolabı Yeni 2.94±0.14 3.67±0.17 2.07±0.05 4.35±0.06

112

Şekil 3.114. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı etkin madde

düzeyleri (ppm).

Şekil 3.115. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına


113

4. TARTIŞMA

Türkiye’de beĢeri alanda olduğu kadar veteriner hekimliği alanında da kullanılmak üzere pek

çok spesiyalite üretilmektedir. Bu spesiyalitelerin büyük bir bölümünü de antibiyotikler ve

antihelmentikler oluĢturmaktadır (Kanıcı, 2010). Antibiyotikler, üretimden tüketime

sunuluncaya kadar pek çok aĢamadan geçmekte ve pek çok araĢtırma ve incelemeye tabi

tutulmaktadır. Antibiyotiklerin hayvanlarda karĢılaĢabilen çeĢitli hastalıklarda etkili

olabilmeleri için belirtilen doz ve sürede uygulanmaları gerekmektedir. Uygulanacak doz için

önemli olan ölçüt, spesiyalitenin üzerinde yazan ml ya da gramdaki etken madde miktarıdır

(Lathers, 2002; Ekici, 2011). Dozlama, bu bilgilerin ıĢığı altında yapılmaktadır. Eğer üzerinde

yazan miktar, spesiyalite içerisinde mevcut değilse, bu spesiyalitelerin kullanılması

durumunda yeterli farmakolojik etki oluĢmayacak; dolayısıyla da sağaltımdan yeterli cevap

alınamayacaktır. Bu durum, hem maddi olarak üreticiyi etkileyecek; hem de yeterli terapötik

cevabın oluĢmaması nedeniyle tedavi süresinin uzaması sonucu, ilaca karĢı dirençlilik ve

kalıntı problemleri Ģeklinde pek çok olumsuz etkinin geliĢmesine sebep olacaktır.

Spesiyalitelere üretim sırasında pek çok kalite kontrol iĢlemi uygulanmaktadır. Bunların

içerisinde uzun ve kısa süreli stabilite testleri ön sıralarda yer alır. Bu testler, spesiyalitenin

son kullanma tarihlerini belirlemek için yapılmaktadır. Fakat spesiyalite piyasaya çıktıktan

sonra etkin madde tayinine yönelik yapılan çalıĢmalar oldukça sınırlıdır. Üretim sırasında ilaç

fabrikaları tarafından yapılan stabilite testleri ve kalite kontrol iĢlemleri, her ne kadar

spesiyalitenin içerisinde bulunan etkin madde miktarının doğruluğunu ve ne kadar süre

içinde spesiyalitenin kullanılacağını ortaya koysa da, üretimden sonra tüketilene kadar geçen

süre içindeki saklama koĢullarının uygun olmaması, spesiyalitenin içerisindeki etkin madde

miktarının giderek azalmasıyla sonuçlanabilir. Böylece son kullanma tarihlerinden önce

spesiyalitelerin bozulmaları söz konusu olabilir (HiĢmioğulları, 2004; Videau, 2002).

Bu çalıĢmada üç farklı koĢulda (aydınlık oda, karanlık, buzdolabı) uzun süreli olarak

bekletilen spesiyalitelerdeki etkin madde miktarları değerlendirilmiĢ ve elde edilen sonuçlar

baĢlangıçtaki miktarlar ile karĢılaĢtırılarak bir sonuca ulaĢılmaya çalıĢmıĢtır. Bunun için beĢ

114

farklı etkin maddeyi içeren spesiyalite tez kapsamında incelenmiĢ; çeĢitli dönemlerde yapılan

analizler sonucunda etkin madde miktarlarındaki değiĢimler ppm olarak verilmiĢtir. ÇalıĢma

kapsamında öncelikle hedeflenen husus; pratikte karĢılaĢılan ilaç uygulamalarına destek

olunmasıdır. ġöyle ki; veteriner hekim pratik uygulamada kullanacağı ilacın ambalaj Ģeklini

açtıktan sonrada belli bir süre bu ilacı kullanmaya devam eder. ĠĢte bu noktada farklı

saklama Ģartlarında bekletilen böyle bir üründeki etkin madde düzeylerinin belirlenmesi bu

çalıĢmanın öncelikli ana fikri olarak düĢünülmüĢtür.

Oksitetrasiklin etkin maddesi için geleneksel ve enjektabl flakon Ģekilleriyle çalıĢma

kapsamında değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B

Ģeklinde kodlandı. Geleneksel etkili oksitetrasiklin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin

madde miktarları A ve B ilaçları için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda

ortalama 12.32±0.72 ppm olarak tespit edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde;

24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla

12.17±0.96, 11.28±0.67, 8.02±0.56, 7.18±0.66, 5.43±0.58 ve 6.73±0.11 ppm olarak ölçüldü.

BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama

13.00±0.61 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.

aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 11.99±0.76, 11.67±1.43,

7.87±0.21, 6.94±0.27, 6.11±0.67 ve 6.13±0.86 ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine

baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama 11.21±0.55

ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda

gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 13.14±0.72, 11.35±0.65,

7.49±0.40, 8.22±0.60, 6.27±0.71 ve 6.09±0.78 ppm olarak tespit edildi.

ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni

bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve

farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin

karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve

Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (8.44±0.36,

5.73±0.25), (6.66±0.46, 7.17±0.27), (5.95±0.00, 7.16±0.31) ve (6.73±0.89, 7.30±0.50) ppm

olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve

115

9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.93±0.21, 4.66±0.21), (6.88±0.39, 6.99±0.48),

(5.54±0.64, 7.04±0.26) ve (6.57±0.21, 6.39±0.98) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında

muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar

sırayla (7.85±0.14, 4.06±0.13), (8.65±0.21, 8.55±0.16), (5.62±0.08, 6.29±0.31) ve

(6.70±0.55, 6.18±0.11) ppm olarak belirlendi.

Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; oksitetrasiklin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz

dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle karĢılaĢtırıldı. Bu değerlendirmeler zaman ve farklı

saklama Ģartlarına yönelik yapıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B

ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde

etken madde düzeyleri sırasıyla (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29),

(11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00,

4.92±0.24) ve (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza

edilenler için; sırasıyla (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12,

10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) ve

(6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de

(11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14,

7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) ve (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm

olarak belirlendi.

Uzun etkili oksitetrasiklin maddesi içeren ve enjektable flakon Ģekilleriyle çalıĢma

kapsamında değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B

Ģeklinde kodlandı. Uzun etkili oksitetrasiklin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin

madde miktarları A ve B ilaçları için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda

ortalama 13.14±0.53 ppm olarak tespit edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde;

48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 14.74±2.59,

10.93±0.38, 6.90±1.92, 8.54±0.55 ve 6.78±0.18 ppm olarak ölçüldü.. BaĢlangıç döneminde

karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 14.14±1.20 ppm

belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde

etkin madde miktarları sırasıyla 12.74±0.75, 13.04±1.01, 8.05±0.81, 8.47±0.39 ve 7.48±0.40

ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına

116

yönelik etkin madde miktarı ortalama 13.32±1.12 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı

koĢularında 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde

miktarları sırasıyla 13.53±0.93, 13.57±0.98, 8.35±0.45, 8.55±0.67 ve 7.61±0.44 ppm olarak

tespit edildi.






11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) ve (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm





sırayla (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) ve


Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; oksitetrasiklin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz



ilaçları için baĢlangıçta, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken

madde düzeyleri sırasıyla (12.76±0.28, 13.53±0.43), (17.05±0.13, 12.43±0.91), (10.91±0.29,

10.96±0.54), (5.89±1.77, 8.42±0.26), (8.06±0.91, 9.03±0.21) ve (6.78±0.19, 6.79±0.22) ppm

olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.20±0.21,

15.09±0.93), (12.09±0.39, 13.39±0.12), (12.24±0.62, 13.83±0.51), (7.98±1.12, 8.12±0.60),


muhafaza edilenler için de (12.42±0.22, 14.23±0.81), (14.29±0.57, 12.77±0.30), (13.32±1.27,

13.81±0.79), (8.20±0.57, 8.50±0.33), (8.27±0.25, 8.83±0.91) ve (7.92±0.21, 7.29±0.38) ppm

olarak belirlendi.

117

Enrofloksasin etkin maddesi için ve enjektabl flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında

değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B Ģeklinde kodlandı.

Enrofloksasin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ve B ilaçları için

normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda ortalama 6.14±1.11 ppm olarak tespit

edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.

Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 7.75±1.52, 7.65±1.84, 14.58±4.67,

12.01±3.33, 10.65±3.06 ve 9.66±3.28 ppm olarak ölçüldü. BaĢlangıç döneminde karanlıkta

muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 5.68±0.96 ppm belirlendi.

Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde

etkin madde miktarları sırasıyla 7.83±1.03, 8.06±1.83, 12.84±3.08, 10.80±2.20, 9.23±2.34 ve

9.44±2.14 ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı

Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama 4.48±0.70 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı

koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde

miktarları sırasıyla 7.08±1.00, 8.07±1.31, 14.01±1.28, 11.82±3.82, 9.08±2.76 ve 10.83±3.52

ppm olarak tespit edildi.






9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) ve (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm





sırayla (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) ve


Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; enrofloksasin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz


118


ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde

etken madde düzeyleri sırasıyla (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16,

9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) ve

(6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için;

sırasıyla (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38),

(10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) ve (7.57±0.35,

11.32±0.89) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (5.09±0.22,

3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79),

(8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) ve (8.27±3.16, 13.39±1.12)ppm olarak

belirlendi.

Levamizol etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında değerlendirildi.

Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Levamizol için çalıĢmanın baĢlangıç

döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen

ilaçlarda ortalama 6.79±0.33 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada değerlendirildiğinde;

21. gün, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 3.75±0.18,

0.73±0.32, 0.85±0.47, 2.94±0.14 ve 3.12±0.30 ppm olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde

karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 6.92±0.27 ppm

belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 21. gün, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde

etkin madde miktarları sırasıyla 3.76±0.20, 1.12±0.45, 1.18±0.24, 5.01±0.26 ve 2.93±0.08

ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına

yönelik etkin madde miktarı ortalama 7.64±0.06 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında

21. gün, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla

3.74±0.21, 1.03±0.48, 0.93±0.54, 5.08±0.28ve 2.13±1.18 ppm olarak tespit edildi.






119

1.69±0.59), (0.85±0.47, 1.36±0.36), (2.94±0.14, 4.70±0.44) ve (3.12±0.30, 2.17±1.11) ppm





sırayla (1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) ve


Sülfametoksazol etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında

değerlendirildi. Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Sülfametoksazol için

çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında

muhafaza edilen ilaçlarda ortalama 5.47±0.12 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada

değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde

miktarı sırasıyla 3.17±0.49, 2.52±0.51, 3.08±0.36, 2.33±0.56, 4.13±0.48 ve 2.07±0.05 ppm

olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde

miktarı ortalama 3.67±1.03 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1.,

3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 2.50±0.99,

2.47±0.05, 2.91±0.07, 2.34±0.00, 3.92±0.09 ve 2.19±0.14 ppm olarak tespit edildi. Diğer

taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama

3.25±0.02 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.

aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 2.82±0.79, 2.52±0.01,







2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) ve (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm



120



sırayla (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) ve


Trimetoprim etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında değerlendirildi.

Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Trimetoprim için çalıĢmanın

baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında muhafaza

edilen ilaçlarda ortalama 2.26±0.26 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada

değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde

miktarı sırasıyla 1.39±0.26, 1.25±0.11, 1.97±0.14, 3.04±0.48, 1.84±0.09 ve 3.34±0.95 ppm

olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde

miktarı ortalama 1.39±0.25 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1.,

3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 1.23±0.21,

1.29±0.00, 2.08±0.10, 3.53±0.42, 1.91±0.02 ve 4.28±0.44 ppm olarak tespit edildi. Diğer

taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama

1.48±0.07 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.

aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 1.39±0.24, 1.34±0.05,







2.77±0.51), (3.04±0.48, 3.17±0.64), (1.84±0.09, 2.00±0.05) ve (3.34±0.95, 3.94±1.21) ppm

olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9.

ayda elde edilen sonuçlar sırayla (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04,

2.08±0.09) ve (4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A

ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (2.22±0.07,

121

2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) ve (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm

olarak belirlendi.

Veteriner ilaçları ruhsat aldıktan ve piyasaya çıktıktan sonra, saha Ģartlarında özellikle etkin

madde miktar tayinlerinin belirli periyodlar dahilinde yapılması son derece önemlidir.

Spesiyaliteden beklenen yararlı etkinin, sağlıklı bir Ģekilde alınabilmesi için ilgili kurumlar

tarafından, bu yöndeki analizler sürekli Ģekilde gerçekleĢtirilmelidir. Buraya kadar verilen

bilgiler, çalıĢmanın sonuçlarını da yansıtacak niteliktedir. Bununla birlikte bu konuda yapılan

çalıĢmalar, bilimsel anlamda değerlendirildiğinde sınırlı sayıda araĢtırmanın olduğu

görülmüĢtür.

Baydan (1989) tarafından yapılan çalıĢmada Türkiyede üretilen bazı antelmentik ilaçların

etken madde (Heksaklorofen, oksiklozanid, niklozamid, tetramizol, tiyabendazol, triklorfon)

düzeyleri araĢtırılmıĢtır. Analiz edilen 154 adet numunenin %59.04’ünün farmakope

limitlerinin dıĢında etken madde ihtiva ettiği tespit edilmiĢtir. Ġlaçlarda aktif madde

miktarındaki azalmaların ilaç etkisinin değiĢmesine ve böylece ekonomik kayıplara aynı

zamanda helmintlerde dirençliliğin geliĢmesine de neden olacağı ifade edilmiĢtir.

Ceyhan (1991)’ın katı ilaç formülasyonlarını stabilite yönünden incelediği çalıĢmasında,

asetil salisilik asidin (ASA) toz, kaplanmıĢ ve kristal formlarının ayrı ayrı formülasyonlarını

hazırlanarak kalitatif ve kantitatif özellikleri değerlendirilmiĢ ve uygunluk oranları

saptanmıĢtır. Daha sonra bu formülasyonlar, altı farklı nem ve sıcaklık ortamında üç ay

süreyle bekletilmiĢ ve ASA’nın bozulmasında nemden daha çok yüksek sıcaklığın sorumlu

olduğu sonucuna varılmıĢtır.

Ballereau ve ark. (1997), doğal tropikal koĢullarda depolanan esansiyel ilaçların stabilitesini

değerlendirmek üzere, iki yıl süren bir çalıĢma yapmıĢlardır. Günlük olarak ısı ve nem

derecelerinin ölçüldüğü biri kırsal, diğeri de Ģehirde bulunan iki ayrı yerde 27 ilacı, orijinal

ambalajlarıyla depolamıĢlardır. Her 3 ayda bir, ilaçlardan alınan örnekler Fransa’nın Nantes

Ģehrinde bulunan Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Ġlaç Stabilite Laboratuvarları’nda

değerlendirilmiĢtir. Kantitatif analizler sonucunda ampisilin, eritromisin, sülfaguanidin,

122

enjektabl furosemid, penisilin G, trimetoprim ve klorokin etkin maddelerinde % 10’dan fazla

miktar kaybı görülmüĢtür.

York (1977), tropikal koĢullarda depolanmıĢ bazı antibiyotik spesiyalitelerinin raf ömrünü

incelemiĢtir. Ġki ayrı firmaya ait sülfatiyazol tabletleri, tetrasiklin hidroklorür kapsülleri ve

kloramfenikol kapsülleri üç aylık bir sürede hızlandırılmıĢ stabilite testlerine tabii tutulmuĢtur.

Elde edilen sonuçlar, tropikal iklimlerdeki antibiyotik spesiyalitelerinin uygun stabilite ve

çözünürlük özelliklerinden emin olmak için depolama koĢullarının sıkı bir Ģekilde kontrol

edilmesi gerekliliğini ortaya koymuĢtur.

Arıcı ve ark (1999), güçlendirilmiĢ oftalmik antibiyotiklerin in vitro etkinlik ve stabiliteleri

üzerinde çalıĢmıĢlardır. Sefazolin, vankomisin, gentamisin ve tobramisinin güçlendirilmiĢ

oftalmik preparasyonlarının in vitro güç ve stabilitelerini dört haftalık depolama süresi

sonunda değerlendirmiĢlerdir. Antimikrobiyal güç ve stabilite üzerine farklı solvent ve

depolama sıcaklıklarının etkisini de denemiĢlerdir. Sefazolin, vankomisin ve tobramisinin

antimikrobiyal güçleri, dört haftalık sürede farklılık göstermezken, gentamisinin gücü, her iki

ısıda da, 21 günden sonra azalmıĢtır. Dolayısıyla farklı solvent veya depolama sıcaklıklarının

gücü etkilemediği sonucuna varılmıĢtır. Dört hafta süresince, gentamisin ve tobramisinin

absorbsiyon spektrumunda herhangi bir değiĢiklik görülmezken, 24 0C depolanan sefazolin

ve vankomisinin, her iki solventin de kullanıldığı preparasyonlarının absorbsiyon

spektrumları yükselmiĢtir (p 0.05).

Tian ve ark (2002), gentamisin içeren (% 20 oranında) polianhidrit bir implantın in vitro

özellikleri üzerine depolama sıcaklıklarının etkisini araĢtırmıĢlardır. Bu implant üzerine

depolama sıcaklıklarının etkisi, (-15 oC ve 25

oC) gentamisin gücü, kopolimer moleküler

ağırlık ve in vitro ilaç salınımı yönlerinden değerlendirilmiĢtir. Ġlaç salınım profilleri yönünden,

çalıĢma süresince –15 oC’de depolanan örneklerde herhangi bir değiĢim görülmezken, 25

oC’de depolananlarda ilaç salınımı yavaĢlamıĢ ve süre olarak 1 aylık bir süreyi geçmiĢtir.

Yine fiziksel görünümlerini değerlendirmede in vitro dağılım testlerinde, -15 oC’deki örnekler

kırılganken, 25 oC’dekiler bir değiĢim gözlenmemiĢtir.

123

HiĢmioğulları (2004) tarafından yapılan çalıĢmada; piyasada satıĢa sunulan farklı etkin

madde ve formülasyondaki bazı spesiyalitelerin etkin madde düzeylerinin ve bu etkin madde

düzeyleri üzerine çeĢitli saklama koĢullarının etkisi değerlendirilmiĢtir. Bu amaçla gentamisin,

neomisin, kanamisin, streptomisin, dihidrostreptomisin, sülfadimidin, sülfadiazin,

sülfametoksazol ve trimetoprim etkin maddelerini içeren enjektabl, oral toz, oral süspansiyon,

oral çözelti ve bolus tarzındaki 11 ayrı veteriner ilacı çalıĢma kapsamında incelenmiĢtir.

Spesiyaliteler, üç farklı koĢulda (oda, etüv, buzdolabı) 12 ay süreyle bekletilmiĢtir.

Spesiyalitelerde, çalıĢmaya baĢlamadan önce ve 3., 6., 9. ile 12. aylarda antibiyotik miktar

tayinleri gerçekleĢtirilmiĢtir. Miktar analizlerinde, mikrobiyolojik agar difüzyon yöntemi ile

spektrofotometrik yöntemler kullanılmıĢtır. Analizler sonucu elde edilen veriler, hem rakamsal

olarak (% ve grafikte etkin madde miktarı) hem de bozulma kinetiği (0. ve 1. derece)

yönünden değerlendirilmiĢtir. Bozulma kinetiğinin değerlendirilmesinde r2, k ve t90 esas

alınmıĢtır. Etkin madde düzeyi üzerinde en önemli faktörün ortamın ısısı olduğu, etüv

koĢullarında bekletilen ilaçlardaki bozulmanın oda ve buzdolabı koĢullarında bekletilenlerden

daha hızlı olmasıyla ortaya çıkmıĢtır. Buzdolabı ve oda koĢullarında bekletilen ilaçlardaki

etkin madde kaybı ise, bütün ilaçlar için hemen hemen birbirine yakın bulunmuĢtur. Kinetik

değerlendirmelerden elde edilen sonuçlar da, bu verileri destekler niteliktedir. Zira ilacın raf

ömürlerinde, oda ve buzdolabı koĢullarında çok önemli bir değiĢim görülmezken, etüvde

bekletilenlerde ise dikkate değer bir kısalma gerçekleĢmiĢtir.

Sözkonusu literatür veriler değerlendirildiğinde, ortak olarak spesiyalitelerdeki etkin madde

miktarlarında zamana ve özellikle ısıya bağlı olarak azalmaların olduğu görülmektedir. Bu

yönüyle değerlendirildiğinde çalıĢma sonunda elde edilen bulgular benzer çalıĢma verileri ile

uyumluluk gösterecek niteliktedir.

124

5. SONUÇ ve ÖNERİLER

Bugün için Veteriner Hekimliği alanında da kullanılmak üzere pek çok spesiyalite piyasada

bulunmaktadır. Bu ilaçların da büyük bir bölümünü kemoterapötik maddeler oluĢturmaktadır.

Veteriner ilaçları, üretimden tüketime sunuluncaya kadar pek çok aĢamadan geçmekte ve

pek çok araĢtırma ve incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu ilaçların etkili bir Ģekilede

kullanılmaları ve kendilerinden beklenen cevabı oluĢturabilmeleri için etkin madde düzeyleri

son derece önemlidir. Bu etkin madde düzeyleri üzerine de bir çok faktör etkin Ģekilde tesir

etmektedir. Ayrıca bu ilaçların orijinal ambalajlarının açılmasıyla birlikte etkin madde de

kayıplar oluĢabilmektedir.

Bu çalıĢmada üç farklı koĢulda (oda, karanlık, buzdolabı) uzun süreli olarak bekletilen

spesiyalitelerdeki etkin madde miktarları değerlendirildi ve elde edilen sonuçlar baĢlangıçtaki

miktarlar ile karĢılaĢtırılarak bir sonuca ulaĢılmaya çalıĢıldı. Bunun için beĢ farklı etkin

maddeyi içeren spesiyalite tez kapsamında incelendi; çeĢitli dönemlerde yapılan analizler

sonucunda etkin madde miktarlarındaki değiĢimler ppm olarak kaydedildi.

Yapılan çok yönlü değerlendirmelerin ıĢığı altında, çeĢitli etkin maddeleri içeren farklı

formülasyondaki spesiyalitelerin belirtilen koĢullardan değiĢik oranlarda etkilendiği ve bu

etkilenmenin süreçle ilgili olarak arttığı tespit edildi. Etkilenmede birincil faktörün ortamın ısısı

olabileceği, deneme sırasında ve deneme sonucunda elde edilen ilaç yoğunluklarındaki

düĢüĢ ile anlaĢılmaktadır. Etkin madde düzeyindeki değiĢimler orijinal kapağın açılmasına

bağlı olarak zaman içinde de ortaya çıkabilmektedir. Bu genel değerlendirme ile birlikte,

ilaçlardan maksimum etkinin beklemesi için optimum koĢullarda saklanmasının gerekliği ve

zorunluluğu açıkça anlaĢılmaktadır.

125

ÖZET

Farklı Saklama Şartlarında Muhafaza Edilen Oksitetrasiklin, Enrofloksasin,

Sülfonamid–Trimetoprim ve Levamizol İçeren Veteriner Müstahzarların Orjinal ve

Açılmış Şekillerindeki Etkin Madde Düzeyleri.

ÇalıĢmanın amacı, veteriner hekimlikte yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan oksitetrasiklin, enrofloksasin ve sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan levamizol'ün farklı saklama koĢullarında etken madde düzeylerinin değerlendirilmesidir. Bu kapsamda olacak Ģekilde açılmamıĢ haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmıĢ Ģekildeki ilaçlar oda ısısında, karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek etkin madde analizleri gerçekleĢtirildi.

Bu amaçla oksitetrasiklin içeren 2 müstahzar (50 mg/ml ve 200 mg/ml etkin madde), enrofloksasin içeren 1 müstahzar (100 mg/ml etkin madde), sülfametoksazol-trimetoprim içeren 1 müstahzar (200 mg/ml +40 mg/ml etkin madde) ve levamizol içeren 1 müstahzar (40 mg/ml etkin madde) incelendi. Her müstahzar için aynı seri numarasına sahip 5’er ilaç farklı saklama koĢullarında muhafaza edildi, baĢlangıçta, 1, 3, 6 ve 9. aylarda etkin madde miktarları analizleri yapıldı. Miktar analizleri HPLC ile gerçekleĢtirildi. Ayrıca ilaçların kullanılma süreleri dikkate alınarak; kapağı açılan ilaçlardan 24 ve 48. saatlerde de analizler yapıldı. Analizler sonucu elde edilen veriler rakamsal olarak (ppm ve grafikte etkin madde miktarıyla) değerlendirildi.

Oksitetrasiklin içeren (geleneksel) ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (8.44±0.36, 5.73±0.25), (6.66±0.46, 7.17±0.27), (5.95±0.00, 7.16±0.31) ve (6.73±0.89, 7.30±0.50) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.93±0.21, 4.66±0.21), (6.88±0.39, 6.99±0.48), (5.54±0.64, 7.04±0.26) ve (6.57±0.21, 6.39±0.98) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.85±0.14, 4.06±0.13), (8.65±0.21, 8.55±0.16), (5.62±0.08, 6.29±0.31) ve (6.70±0.55, 6.18±0.11) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29), (11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00, 4.92±0.24) ve (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12, 10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) ve (6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14, 7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) ve (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm olarak belirlendi.

Oksitetrasiklin uzun etkili içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.91±0.29, 11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) ve (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (12.24±0.62, 10.76±0.58), (7.98±1.12, 8.65±0.10), (8.20±0.29, 7.81±0.43) ve (7.82±0.15, 6.79±0.95) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) ve (7.92±0.21, 7.07±0.53) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (12.76±0.28, 13.53±0.43), (17.05±0.13, 12.43±0.91), (10.91±0.29,

126

10.96±0.54), (5.89±1.77, 8.42±0.26), (8.06±0.91, 9.03±0.21) ve (6.78±0.19, 6.79±0.22) ppm olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.20±0.21, 15.09±0.93), (12.09±0.39, 13.39±0.12), (12.24±0.62, 13.83±0.51), (7.98±1.12, 8.12±0.60), (8.20±0.29, 8.74±0.29) ve (7.82±0.15, 7.15±0.22) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (12.42±0.22, 14.23±0.81), (14.29±0.57, 12.77±0.30), (13.32±1.27, 13.81±0.79), (8.20±0.57, 8.50±0.33), (8.27±0.25, 8.83±0.91) ve (7.92±0.21, 7.29±0.38) ppm olarak belirlendi.

Enrofloksasin içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.33±0.63, 9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) ve (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.04±0.11, 10.08±0.62), (8.97±0.74, 8.80±0.89), (7.15±0.29, 8.40±0.37) ve (7.57±0.35, 6.92±0.77) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) ve (8.27±3.16, 9.29±3.28) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16, 9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) ve (6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38), (10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) ve (7.57±0.35, 11.32±0.89) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de de (5.09±0.22, 3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79), (8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) ve (8.27±3.16, 13.39±1.12) ppm olarak belirlendi.

Levamizol içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (0.73±0.32, 1.69±0.59), (0.85±0.47, 1.36±0.36), (2.94±0.14, 4.70±0.44) ve (3.12±0.30, 2.17±1.11) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.12±0.45, 0.98±0.39), (1.18±0.24, 1.46±0.03), (5.01±0.26, 3.54±1.02) ve (2.93±0.08, 2.49±0.29) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) ve (2.13±1.18, 2.68±0.07) ppm olarak belirlendi.

Sülfametoksazol içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (3.08±0.36, 2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) ve (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (2.91±0.07, 2.34±0.01), (2.34±0.00, 2.55±0.20), (3.92±0.09, 4.31±0.10) ve (2.19±0.14, 2.19±0.01) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) ve (2.03±0.06, 2.13±0.07) ppm olarak belirlendi.

Trimetoprim içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.97±0.14, 2.77±0.51), (3.04±0.48, 3.17±0.64), (1.84±0.09, 2.00±0.05) ve (3.34±0.95, 3.94±1.21) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04, 2.08±0.09) ve (4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (2.22±0.07, 2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) ve (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm olarak belirlendi.

ÇalıĢma sonuçları değerlendirildiğinde, ortak olarak spesiyalitelerdeki etkin madde miktarlarında zamana ve özellikle ısıya bağlı olarak azalmaların olduğu görülmüĢtür.

Anahtar Sözcükler: 1. Enrofloksasin 2. Etken madde 3. Levamizol 4. Oksitetrasiklin 5.

Saklama Ģartları 6.. Sülfonamid–Trimetoprim

127

SUMMARY

Active Matter Levels in the original and open forms of the veterinary preparations kept

under different storage conditions and containing oxytetracycline, enrofloxacin

sulfonamid-trimetroprim and Levamisole.

The purpose of the study is to evaluate the active matter level of oxytetracycline, enrofloxacin and sulfamethoxazole-trimetroprim which are antibacterial drugs and levasimole which is an anthelmintic drug, which are used widely in veterinary medicine. Within this scope, the preparations in their original packages and in opened packages have been kept under room temperature, in the dark and in the refrigerator for different periods and they have been analyzed for active matters. For this purpose, 2 preparations containing oxytetracyline (50 mg/ml and 200 mg/ml of active matter), 1 preparation containing enrofloxacin (100 mg/ml of active matter), 1 preparation containing sulfamethoxazole-trimetroprim (200 mg/mL+40 mg/ml of active matter) and 1 preparation containing levamisole (40 mg/ml of active matter) have been examined. 5 each drugs with the same serial number for each preparation have been kept under different storage conditions. Initially, active matter quantities have been analyzed in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months. Quantities have been

analyzed by means of HPLC. Besides, considering the life cycles of the drugs, those with open packages have been analyzed in the 24

th and 48

th hours as well. The data, obtained as

a result of analysis have been evaluated quantitatively (ppm and active matter quantity in graphics). The results obtained from a drug A containing oxytetracycline (traditional) and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months

are given below respectively: (8.44 ± 0.36, 5.73 ± 0.25), (6.66 ± 0.46, 7.17 ± 0.27), (5.95 ±0.00, 7.16 ± 0.31) and (6.73 ± 0.89, 7.30 ± 0.50) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1

st, 3

rd, 6

th and the 9

th months

are given below respetively: (7.93 ± 0.21, 4.66 ± 0.21), (6.88 ± 0.39, 6.99 ± 0.48), (5.54 ± 0.64, 7.04 ± 0.26) and (6.57 ± 0.21,6.39 ± 0.98) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months

are given below respectively: (7.85 ± 0.14, 4.06 ± 0.13), (8.65 ± 0.21, 8.55 ± 0.16), (5.62 ± 0.08, 6.29 ± 0.31) and (6.70 ± 0.55, 6.18 ± 0.11) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal room conditions in 24 hours, 48 hours, 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are

determined respectively as follows: (12.74 ± 0.37, 11.09 ± 0.79), (12.38 ± 1.46, 11.97 ± 0.29), (11.52 ± 0.83, 11.04 ± 0.51), (8.44 ± 0.36, 7.59 ± 0.33), (6.66 ± 0.46, 7.70 ± 0.21), (5.95 ± 0.00, 4.92 ± 0.24) and (6.73 ± 0.15, 6.72 ± 0.08) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (13.31 ± 0.62, 12.83 ± 0.36), (12.25 ± 0.88, 11.73 ± 0.69), (12.43 ± 0.12, 10.90 ± 1.83), (7.93 ± 0.21, 7.81 ± 0.23), (6.88 ± 0.39, 6.99 ± 0.14), (5.54 ± 0.06, 6.68 ± 0.40) and (6.57 ± 0.21, 5.69 ± 1.11) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (11.15 ± 0.71, 11.27 ± 0.51), (13.76 ± 0.39, 1.51 ± 0.00), (11.51 ± 0.88, 11.13 ± 0.36), (7.85 ± 0.14, 7.13 ± 0.56), (8.65 ± 0.21, 7.79 ± 0.56), (5.62 ± 0.08, 6.93 ± 0.56) and (6.70 ± 0.55, 5.48 ± 0.30) ppm. The results obtained from a drug A containing long acting oxytetracycline and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months

are given below respectively: (10.91±0.29, 11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) and (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1

st, 3

rd, 6

th and the 9

th months are given

below respetively: (12.24±0.62, 10.76±0.58), (7.98±1.12, 8.65±0.10), (8.20±0.29, 7.81±0.43) and (7.82±0.15, 6.79±0.95) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given below

respectively: (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) and (7.92±0.21, 7.07±0.53) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal

128

room conditions in 24 hours, 48 hours, 1st, 3

rd, 6

th and 9

th months are determined

respectively as follows: (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29), (11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00, 4.92±0.24) and (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12, 10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) and (6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14, 7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) and (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm. The results obtained from a drug A containing enrofloxacin and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given

below respectively: (10.33±0.63, 9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) and (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1

st, 3

rd, 6

th and the 9

th months are given


st, 3

rd, 6

th and 9


respectively: (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) and (8.27±3.16, 9.29±3.28) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal room conditions in 24 hours, 48 hours, 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are determined

respectively as follows: (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16, 9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) and (6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38), (10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) and (7.57±0.35, 11.32±0.89) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (5.09±0.22, 3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79), (8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) and (8.27±3.16, 13.39±1.12) ppm. The results obtained from a drug A containing levamisole and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given


st, 3

rd, 6

th and the 9


respetively: (1.12±0.45, 0.98±0.39), (1.18±0.24, 1.46±0.03), (5.01±0.26, 3.54±1.02) and (2.93±0.08, 2.49±0.29) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given below respectively:

(1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) and (2.13±1.18, 2.68±0.07) ppm. The results obtained from a drug A containing sulfamethoxazole and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are

given below respectively: (3.08±0.36, 2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) and (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1

st, 3

rd, 6

th and the 9

th months are given


st, 3

rd, 6

th and 9


respectively: (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) and (2.03±0.06, 2.13±0.07) ppm. The results obtained from a drug A containing trimetroprim and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given


st, 3

rd, 6

th and the 9


respetively: (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04, 2.08±0.09) and

129

(4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1

st, 3

rd, 6

th and 9

th months are given below respectively:

(2.22±0.07, 2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) and (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm. When the results from the study, it is seen that the quantities of active matters in the specialities commonly become less depending on time and especially ambient temperatures.

Key Words: 1. Active Matter Levels 2. Enrofloxacin 3. Levamisole 4. Oxytetracycline 5.

Storage Conditions 6. Sulfonamid-trimetroprim.

130

KAYNAKLAR

ADAMS. H. R. (2001). Veterınary Pharmacology And Therapeutıcs.8th.Edition.Iowa State

University Press Ames.

AĞAOĞLU, A. (1999). Türkiye’de veteriner ilaçlarının üretim ve tüketim boyutları. Veteriner

Ġlaçları Üretim, Pazarlaması ve Güvenli Kullanımı Sempozyumu.17.06.1999,

Ankara.1-6

AKMAN, M. (1977). Bakteri genetiği. Cumhuriyet Üniversitesi Yayın, No:1, Ayyıldız

Matbaası, Ankara.

ALEXANDER, F. (1985). An Introduction to Veterinary Pharmacology. 4th

Edition. Longman

Group Limited, London.

ALTINTAġ, L. (2006). Ağızdan Kullanılan Bazı Sülfonamid Preparatlarının Broilerlerde

BiyoeĢdeğerliliği. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.

ALTINTAS, L., YARSAN, E. (2009). Ağızdan Kullanılan Bazı Sülfonamid Preparatlarının

Broilerlerde BiyoeĢdeğerliği. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi.

15 (2): 217-223.

ALTREUTHER, P. (1987). Data on chemistry and toxicology of baytril. Vet. Med. Rev.,

2: 87-89.

ALTREUTHER, P. (1992). Safety and tolerance of enrofloxacin in dogs and cats.

Proceedings 1st int. Symposium on Baytril: p.15-19.

ANADON,A., MARTĠNEZ-LARMANGA, M.R., DIAZ,M.J., BRINGAS, P., MARTĠNEZ, M.A.,

FERNANDEZ-CRUZ,M.L., FERNANDEZ,M.C, FERNANDEZ,R. (1995).

Pharmakokinetik and reidues of enrofloxacin in chikens. Am.J.Vet.Res., 54(6):

937-943.

ANG, Ö. (2010). Zoonozlar. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s:123-125.

ANONĠM. (2014a). EriĢim: http: //www.tr.wikipedia.org/wiki/Oksitetrasiklin. EriĢim Tarihi:

05.03.2014.

ANONĠM. (2014b). EriĢim: http: //www.egevet.com.tr/urunler.aspx/relid=168. EriĢim Tarihi:

05.03.2014.

131

ANONĠM. (2014c). EriĢim: http: //www.en.wikipedia.org/wiki/Sulfonamide. EriĢim Tarihi:

10.04.2014.

ANONĠM. (2014d). EriĢim: http:// www.en.wikipedia.org/wiki/Levamisole. EriĢim Tarihi:

27.02.2014.

ARICI, MK., SÜMER, Z., GÜLER, C., ELĠBOL, O., SAYGI, G., ÇETĠNKAYA, S. (1999). In

vitro potency and stability of fortified ophthalmic antibiotics. Australian and New

Zealand. J. Ophthal. 27: 426-430.

ATASOY, F. (1998).Veteriner ilaçlarında son kullanma tarihi geçen bazı kemoterapötiklerin

etken madde düzeylerinin araĢtırılması. Uludağ Üniversitesi,Sağlık Bilimler

Enstitüsü,Yüksek lisans Tezi,Bursa.

BAGGOT, J.D., POWERS, T.E., POWERS, J.D. (1978). Res Vet Sci, 24: 77-80.

BALL, P. (1989). Adverse reactions and interactions of fluoroquinolones. Clinic.Investig Med.

12: 28-34.

BALLEREAU, F., PRAZUCK, T., SCHRIVE, I., LAFLEURIEL, M.T., ROZEC, D., FISCH, A.,

LAFAIX, C. (1997). Stability of essential drugs in the field: Result of a study

conducted over a two-year period in Burkina Faso. Am J Trop Med Hyg. 57: 31-

36.

BANERJEE,N.C., YADAVA,K.P.,JHA,H.N. (1974). Distribution of sulphaquinoxaline in

tissues of poultry.In JPhysiol Pharmac. 18: 361-363.

BAġOĞLU, A. (2000): Veteriner Ġç Hastalıklarında Genel Tedavi. Selçuk Üniv. Basımevi,

Konya. 109-160.

BAYDAN, E. (1989). Türkiyede üretilen bazı antelmentik ilaçların etken madde

(Heksaklorofen, Oksiklozanid, Niklozamid, Tetramizol, Tiyabendazol, Triklorfon)

düzwyleri üzerinde araĢtırmalar. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,

Doktora tezi, Ankara.

BAYER, A.G. (1999). Baytril. EriĢim: http://www.baytril.com/index.php/fuseaction

/download/irn/. EritiĢim Tarihi: 19.12.2013.

BYWATER, R.J. (1991).Sulphanamides and diaminopyrimidines.In:Veterinary Applied

Pharmacology and Therapeutics. Eds: G.C. Brander, D.M.Pugh, R.J. Bywater,

W.L. Jenkins. 5th

Edition. Baillere Tindal, London. 489-494.

http://www.en.wikipedia.org/wiki/Levamisole

http://www.baytril.com/index.php/fuseaction%20/download/irn/

http://www.baytril.com/index.php/fuseaction%20/download/irn/

132

BERTINO, J.J, FISH, D. (2000). The safety profile of the fluoroquinolones. Clin. Ther., 22:

798-817.

BEWĠL, R.F. (1982):Sulfonamides.In: Booth,N.H., Donald, L.E.,Eds. Veterinary

pharmacology and Therapeutics. 5th.Edition. Ames, Iowa State univ. Pres. 717-

727.

BĠLAL, T. (2013a). Sığır Hastalıkları. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s: 305-309.

BĠLAL, T. (2013b). Kedi – Köpek Ġç Hastalıkları. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s:120-124,

346-360.

BĠSHOP, Y. (1996). The Veterinary Formulary.Handbook of Veterinary medicines used in

veterinary practice.3thed., The British Veterinary Association and the Royal

Pharmaceutical Society,London.

BOOTH, N., MCDONALD, L. (1988). Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 6thEdition.

Iowa State University Press, Ames.

BOOTHE, D.M. (1990): Drug therapy in cats. A therapeutic category approach. JAVMA. 196:

1659-1669.

BOOTHE, D.M. (1997). Principles of drug selection for respitatory infections in cats. Suppl.

Compend Contn. Educ. Pract. Vet., 19: 5-15.

BOZKIR, A. (1989). Türkiye’de üretilen katı formdaki ilaç Ģekillerinin memleketimiz coğrafi ve

iklim özelliklerine bağlı olarak stabilitelerinin araĢtırılması. Ankara Üniversitesi,

Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.

BRAIN, E., SCULLY, M.B. CH. (1990). Pharmacology of the Quinolones. Supplement to

Urolology. 35: 8-10.

BRANDLER, G.C., PUGH, D.M., BYWATE, R.J. (1994): Veterinary Applied Pharmacology

and Therapeutics. Bailliere Tindall, London, 35-36, 356-422.

BREITSCHWERDT, E.B., DAVIDSON, M.G., AUCOIN, D.P., LEVY, M.G., SZABADOS,

N.S., HEGARTY, B.C., KUEHNE, A,L., JAMES, R.L. (1991). Efficacy of

chloramphenicol, enrofloxacin and tetracycline for treatment of experimental

Rocky Mountain Spotted Fever in dogs. Antimicrob. Agents Chemother. 11:

2375-2381.

133

BROOME, R.L., BROOKS, D.L., BABISH, J.G., COPELAND, D.D., CONZELMAN, G.M.

(1991). Pharmacokinetic properties of enrofloxacin in rabbites. Am. J. Vet. Res.,

52: 1835-1841.

BUDAVARI, S. (1996). The Merck Index:An encylopedia of chemicals,drugs,and biologicals,

12thed. Whitehouse Station, N.J.: Merck&Co, Inc.

BUGYEI, K., BLACK,W.B., SCOTT, M. (1999). Pharmacokinetics of Enrofloxacin Given by

the Oral, Intravenous and Intramuscular Routes in Broiler Chickens. Can J Vet

Res. 63(3): 193-200.

BULUT, P. (1990).Türkiye piyasasında bulunan efervesan aspirinin tabletlerinin faktöriyel

tasarım ile stabilitelerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri

Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.

CEYHAN, T. (1991). Katı ilaç formülasyonlarının stabilite yönünden incelenmesi. Doktora

tezi, GATA, Ecz. Bilimleri, F- 297CEY.

CHU, D.T.W., FERNANDES, P.B. (1989). Structure-activity relationship of the

fluoroquinolones. Antimicrob. Agents Chemother. 33: 131-135.

COCKERILL,F.R., EDSON,R.S. (1991). Trimetoprim-sulphametoxazole.Mayo Clin

Proc.66:1260-1269.

DANA.G.A., JOHNK.P., DALE,S. (1993). Hand book of Veterinary Drug.J.B.Lippincott

company. One Edition,USA, 338-341.

DEĞĠM, Z. (1994). Nonizometral stabilite test ile bazı ilaçların dayanıklıklarının incelenmesi.

Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.

DÖKMECĠ, Ġ., AKÇASU, A., BANOĞLU, N., BERKARDA, ġ., ve ark. (1992): Farmakoloji. Ġlaç

Uygulamalarında Temel Kavramlar. Editör: Ġsmet Dökmeci. Nobel Tıp

Kitabevleri. s. 705-785.

EKĠCĠ, H. (2011). Florfenikol Ġhtiva Eden Preparatların Broylerlerde BiyoeĢdeğerliği, Farklı

Saklama ġartlarının Etkileri ile Farmakovijilans Taramaları. Ankara Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.

EINSTEIN R, JONES RS, KNIFTON A, STARMER, G.A. (1994): Principles of Veterinary

Therapeutics.Longman Singapore Publishers Ltd. Wikipedia.org, Veterinery

Dermotology, Sulphonamides: Updates on VeterinaryMedicine, 10: 205-215.

134

EMEA. (2001). Guidelines for the conduct of bioequivalance studies for veterinary medical

products. Committee for Veterinary Medicinal Products, The European Agency

fort he Evaluation of Medicinal Products Veterinary Medicines and Information

Technology. EMEA/CVMP/016/00-corr-FINAL.

ESPINASSE, J. (1999). Responsible use of antimicrobials in veterinary

medicine:Perspectives in France.Vet.Microbiol. 35: 298-301.

EUROPEAN PHARMACOPOEIA. (2002). Published in accordance with the Convenion on

the Elaboration of a European Pharmacopoeıa (European Treaty Series No.50).

3thed., Council of Europe, Strasbourg.

EVANS, R.J. (1991). Clinical Pharmacology: The Rational Basis of Drug Therapy. In:

Canine Medicine and Therapeutics. Eds. Chandler, E.A., Thompson, D.J., Sutton,

J.B., Price, C.J. 3th ed. Blackwell Science, London, 829-856.

FAGHIHI, M. (2004). Fundamentals of Veterinary Pharmacology.Vol: 2, One Edition, Tehran,

230-258.

FATEMĠ, S.A. (1998). Principles of Veterinary Therapeutics. One Edition, Tehran, 350-400.

FDA. (2002). Guidance for industry. Bioavailability and bioequivalence studies for orally

administered drug products-general considerations. Center for Drug Evaluation

and Research (CDER), October. EriĢim:

Http://www.fda.gov/cder/guidance/index.htm. EriĢim Tarihi: 07.11.2013.

FĠLAZĠ, A. (1995). Kanatlılarda bazı iki değerli iz minerallerin, florokinolon grubu

antibakteriyel ilaçların ağızdan biyoyararlanımı üzerinde etkileri. Ankara

Üniversitesi. Vet. Fak. Derg., 42: 337-347.

FLAMMER ,K., AUCOIN, D.P., WHITT ,D.A. (1991). Intramascular and oral disposition of

enrofloxacin in african grey parrorts following single and multiple doses. J.vet

Pharmacol.Therap.,14: 359-366.

GKGM (2014). Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü.EriĢim: http://www.kkgm.gov.tr/genel/

birimfaal. EriĢim Tarihi: 24/02/2014.

GREEN, M., (1996). A Practical Guide to Analytical Method Validation, Analytical Chemistry,

(68): 305- 309.

http://www.fda.gov/cder/guidance/index.htm

http://www.kkgm.gov.tr/genel/%20birimfaal

http://www.kkgm.gov.tr/genel/%20birimfaal

135

HĠġMĠOĞULLARI, ġ.E. (2004).Türkiye’de Ruhsatlı Bazı Veteriner Antibakteriyel Ġlaç

Spesiyalitelerinin (Aminoglikozidler ve Sülfonamidler) Etken Madde Ġçerikleri ve

Bazı Saklama ġartlarının bu Düzeylere Etkisi Üzerine ÇalıĢmalar. Ankara

Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.

HOOPER,D.C., WOLFSON,J.S.,(1993). Adverse effects. In Hooper DC,Wolfson JS

(eds):Quinolone Antimicrobial Agents,(2nd Ed).Washington DC,American Society

for Microbiology,p.489-512.

ĠBRAHĠM, I. G. (2006). Enrofloksasinin etlik civciv ve piliçlerde eklemlere yönelik etkilerinin

Histopatolojik ve biyokimyasal parametreler ile değerlendirilmesi / Doktora tezi,

Ankara Üniversitesi, Sağlık bilimleri Enstitüsü.

INTORRE, L., MENGOZZI, G., BERTINI, S., BAGLICCA, M., LUCHETTI, E, SOLDANI, G.

(1997). The plasma kinetics and tissue distribution of enrofloxacin and its

metabolite ciprofloxacin in the Muscovy duck. Vet. Res. Commun., 21: 127-136.

ĠSSĠ,M., GÜL,Y., BAġBUĞ,O. (2010). Bir Atta Akut Levamizol Zehirlenmesi.Fırat Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Veteriner Derg. 24(1):47-50.

KAFALI, H. (2008).Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) Kolon Sonrası

Türevlendirme Ġle 7 Adet Sulfonamid Tespitinin Metot Validasyonu. Süleyman

Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.

KANICI, A. (2010). Ağızdan kullanılan bazı enrofloksasin müstahzarlarının etçi piliçlerde

biyoeĢdeğerliğinin incelemesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri

Enstitüsü,Doktora Tezi.

KAREN, L.C., (1999). Wikipedia.org, Veterinery Dermotology, Sulphonamides:Updates on

VeterinaryMedicine, 10, 205-215.

KATER. A. (2006). Türkiye'de Ruhsatlı Normal ve Uzun etkili Oksitetrasiklin Müstahzar

Prospektüslerinin Farmakokinetik ve Farmakodinamik Bilgiler Yönünden

Ġncelemesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, tezsiz yüksek lisans

dönem projesi.

KAYA, S; ġANLI, Y. (1994). Veteriner Farmakoloji ve ilaçla Sağılım Seçenekleri. Ankara:

Medisan Yayınları.

KAYA, S., BĠLGĠLĠ, A. (2001). Veteriner Hekimliğinde Ġlaç Rehberi Medisan Yayın

Serisi:43.Ankara

136

KAYA, S. (2007). Kemoterapötikler (Antibiyotikler) AlınmıĢtır: Ed: KAYA,S., PĠRĠNÇCĠ, Ġ.,

BĠLGĠLĠ, A. Veteriner Farmakoloji, Cilt: 2 Baskı: 4. Medisan Yayınevi. Ankara:

329-488.

KAYAALP, O. S.(1991). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbı Farmakoloji.1.eIH.6.Baskı,

Ankara: Feryal matbaacılk.

KAYAALP, O. S. (2000). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 1. Cilt. 9. Baskı.

Hacettepe Taş Kitapçılık Ltd Şti. Ankara.

KOÇ , F. (2009). Koyunlara Damar Ġçi ve Kas Ġçi Tek Doz Uygulanan Uzun Etkili

Oksitetrasiklinin Biyoyararlanımı ve Farmakokinetiği Üzerine Prednizolonun

Etkisi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Dergisi. 4(1): 1-8.

KONTOS,V.I., ATHANASIOU, L.V. (1998). Use of enrofloxacin in the treatment of acute

canine ehrlichiosis. Canine Practice, 23: 10-14.

KUNG, K., RIOND, J.L., WANNER, M. (1993). Pharmacokinetics of enrofloxacin and its

metabolite ciprofloxacin after intravenous and oral administration of enrofloxacin

in dogs. J. Vet. Pharmacol. Therap., 16: 462-468.

LATHERS, C.M. (2002). Clinical pharmacology of antimicrobial use in humans and animals,

J.Clin. Pharmacol. 42(6): 587-600.

MASHADY RAFĠE, S.(1998). Drug Therapy in Small Animal. Part: 2, One Edition,Tabriz, 51-

57,113-115.

MYCEK,M.J.,HARVEY,R.,CHAMPE,P.(2001). Lippincott’s Illustrated Reviews:

Pharmacology: Millennium, Edition-Updated Second Edition.Çeviri Editörü:

ZERGEROĞLU,S., ZERGEROĞLU,A.M. Güneş Kitabevi.Ankara.

MITCHELL, M.A. (2006). Enrofloxacine. Journal of Exotic Pet Medicine, 15(1): 66-69.

NEER, M. (1988). Clinical pharmacologic features of fluoroquinolone antimicrobial drugs.

JAVMA, 193: 577-580.

NEUMAN, M. (1988). Clinical pharmacokinetics of the newer antibacterial: 4- quinolones.

Clin Pharmacokinetic, 14: 96-121.

NĠZAMLIOĞLU, F. (1992). Sülfonamid-trimetoprim kombinasyonu uygulanan broyler

piliçlerin plazma, kırmızı kas ve karaciğer ilaç düzeyleri ve atılma sürelerinin

araĢtırılması. Selçuk Ü. Sağ. Bil. Ens. Derg. Doktora tezi. Konya.

137

NOTARI, RE. (1987). Biopharmaceutic and Clinical Pharmacokinetics: An Introduction.4th

ed.New York, Marcel Dekker. 106-129.

NOURMOHAMADZADEH, F. (1994). Guide Therapeutics in Veterinary. 2thEdition. Tehran.

NOUWS, J.F.M. ,and VREE,T.B. (1983). The Verterinery Quarterly. 5: 165.

OVANDO, H.G., GORLA,N., LUDERS,C., POLONI, G., ERRECALDE, C., PRIETO, G.,

PUELLES, I. (1999). Comprative pharmacokinetics of enrofloxacin and

ciprofloxacin in chickens. J. Vet. Pharmacol. Therap., 22: 209-212.

PARLAR, A., KAYA, S.(2005). Etlik piliçlerde enrofloksasin içeren müstahzarların

farmakokinetiği. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 55(2): 99-103.

PEKMEZCI, D. (2008). Yeni Doğan Jersey Irkı buzağlarda,E vitamini ve levamizol’ün

BağıĢıklık üzerindeki immunmodülatör Etkilerinin AraĢtırılması.Samsun Ondokuz

Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü İç Hastalıkar Anabilim Dalı, Doktora

Tezi.

PLUMB, D.C. (1991). Verterinery Drug Handbook.pharma.vet. publishing,USA. 345-389.

PRESCOTT,J.F., BAGGOT,J.D. (1993). Antimicrobial Therapy in Veterinary Medicine 2th Ed.

Lowa State Univ.Press.Ames: 247-256.

RAD, M.A. (2006) .Zoonoses. 4thEdition, Tehran, 53-55.

RADOSTITS, M.O., GAY,C.C., HINCHCLIFF,K.W., CONSTABLE,P.D. (2006). Veterinary

Medicine, Textbook of The Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs and Goats.

Tenth Edition: 905-932.

RAMSEY, I. .(2008). Small Animal Formulary,6Th

Edition. Small Animal Hospital, University

of Glasgow.

RANG, H.P., DALE, M.M., RITTER, J.M. (1995). Pharmacology. 3thed., Churchill

Livingstone, Edinbourgh, London, Madrid, Melbourne, New York and Tokyo.

REED,S.M., BAYLY, W.M. (2009). Equine Internal Medicine. 3th Ed. Philadelphia: WB

Saunders Company: 700-708.

REDDY, K.S., JAIN, S.K., UPPAL, R.P. (1988). Pharmacokinetic studies of sulphonamides

in poultry.Indian Journal of Animals Science. 58(4): 437-439.

REINER. R. (1982). Antibiotics an Introduction.Georg Thime Varlog,USA.

138

RIIVIERE JE., Spoo JW. (2001). Tetracycline Antibiotics. in: Veterinary Pharmacology and

Therapeutics. Adams, HR., (Ed)., 8th Edit, Chapter 42. Iowa State University

Press, Ames, IA., pp. 828-840.

SALEHZADEH,F., SALEHZADEH,A., ROKNI,N., MADANI,R., GOLCHĠNEFAR,F. (2007).

Enrofloxacine Residue in Chicken Tissues from Tehran Slaughterhouses in Iran.

Pkistan Journal of Nutrition 6(4): 409-413.

SHEER, M. (1987). Studies on the Antimicrobial Activity of Baytril,TM. Vet Med Rev 1987b;

2: 90-99.

SMITH,C.L.,KEITH,R.P. (2000). Review of the sulphonamides and trimethoprim.Pediatrics in

review. 21(11): 368-371.

SPOO, J.W., JIM,J.E. (1995). Chemotherapy of microbial disease.In:Veterinary

Pharmacology and Therapeutics.Ed:H.R.Adams.Iowa State University.

pres.Ames. 753-773.

SWEETMAN, S.C. (2002). Martindale the Complete Drug Reference.33thed., Pharmacetical

Press, London.

ġAHAN, S., KAYA, S. (2006). Hidrate Sodyum Kalsiyum Aluminosilikat Içeren Yemle

Beslenen Etlik Piliçlerde Enrofloksasinin Farmakokinetiği. Ankara Üniversitesi

Veteriner Fakültesi Dergisi. 53: 111-115.

ġAHĠNDOKUYUCU, F.(2003). Sağlıklı ve koksidiyozlu etlik piliçlerde sülfakinoksalinin

farmakokinetiği. Türkiye Cumhuriyeti Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü

Doktora Tezi.

ġANLI, Y. (1988). Veteriner Farmakoloji Kemoterapi Ġlaçlar 1.baskı Veteriner Fakültesi

Yayınları No:412 Ders Kitabı.

ġANLI, Y. (1999). Veteriner Klinik Farmakoloji ve Ġlaçlar Sağaltım Ġlkleri, 3.Baskı, Topkim

Yayınevi. Ankara: 815-830.

ġANLI, Y. (2002).Veteriner Klinik toksikoloji. GeniĢletilmiĢ 2.Baskı, Ankara, Medipres,

Güngör Matbaacılık.

ġANLI Y, KAYA S. (1993). Veteriner ilaç Rehberi ve Uygulamalı Bilgiler El Kitabı. Ankara:

Medisan Yayınları.

ġENER, S. (1990): Veteriner Klinik Farmakoloji ve Formüller. Pethask Veteriner Hekimliği

Yayınları. S. 83-91.

139

TIAN, Y., LI, L., GAO, X., DENG, J., STEPHENS, D., ROBINSON, D., CHANG, H. (2002).

The effect of storage temperatures on the in vitro properties of a polyanhydride

implant containing gentamicin. Drug Dev Ind Pharm. 28: 897-903.

TRAġ, B., YAZAR, E., ELMAS, M. (2005). Veteriner Hekimliğinde Ġlaç Kullanımına Pratik ve

Akılcı YaklaĢım.Selçuk Üniversitesi Basımevi.Konya.

VANCUSTEM, P.M., BABISH, J.G., SCHWARK, W.S. (1990). The Fluoroquinolone

antimicrobials: Structure, antimicrobiyal activity, pharmacokinetics, clinical use in

domestic animals and toxicity. Cornel vet., 80: 173-186.

WALL, R,. SHEARER, D. (2001). Veterinary Ectoparasites. Second edition. 306-317.

WALKER, R.D., SREIN, G.E., BUDSEBERG, S.C., ROSSER,E.J., MACDONALD, K.H.

(1992). Pharmacokinetic evaluation of enrofloxacin administered orally to healthy

dogs. Am J Vet Res, 53: 2315-2319.

WETZSTEIN, H.G., DEJONG, A. (1996). In vitro bactericidal activity and post antibiotic effect

of fluoroquinolones used in veterinary medicine. Suppl. Compend. Contin. Educ.

Pract. Vet., 18: 22-29.

WOLFSON,J.S., HOOPER,D.C. (1989). Fluoroquinolones antimicrobial agent. Clin.

Microbio. Rev., 378-424.

YILDIRIM, E. (2005). TavĢan trakeası üzerine levamizolun etkisinin tek baĢına ve triklorfonla

birlikte araĢtırılması. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52: 23-28.

YILMAZ.Ġ. (2006). Enrofloksasin içeren iki farklı müstahzarın sığırlarda kas içi yolla uygulama

sonrası biyoeĢdeğerliğinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi, Doktota tezi.

ZOOGHĠ,E.,VANDYUSEFI,J.,HAJIKHANI,R.(2004). Pathogenesis of Bacterial Infections in

Animals.Karaj, 205-216.

140

ÖZGEÇMİŞ

I.Bireysel Bilgiler

Adı Shahram

Soyadı SAGHAEI

Doğum yeri ve tarihi İran, 1970

Medeni durum Evli

İletişim adresi ve tlf Ballıbaba sok. 8/1, Çankaya-Ankara. Tel: 0545 210 49 34

II. Eğitim

Yüksek Lisans Orumieh Azad Üniversitesi Veteriner Fakültesi- İran (1989-1995)

Orta öğretim İmam Khomeyni Lisesi (1985-1988)

Şehit Kimiyayi Ortaokulu (1982-1984)

İlkokul Bozorgmehr İlkokulu (1977)

22 Bahman İlkokulu (1978-1981)

Yabancı dil İngilizce

III. Ünvanlar

Öğretim üyesi 1998-

Özel Sektör -

IV. Bilimsel İlgi Alanları

Yayınları 1. SAGHAEI, Sh., YARSAN, Ender (2010): Gen Tedavisi. Türk Veteriner

Hekimleri Birliği Dergisi. 10(3-4): 102-109

2. SAGHAEI, Sh., EKİCİ, H., DEMİRBAŞ,M., YARSAN, E., TUMER, İ

(2012): Determination of the Metal Contents of Honey Samples from

Orumieh in Iran. Kafkas Univ. Vet Fak. Derg.18(2): 281-284.

141

3. SAGHAEI, Sh., YARSAN, Ender (2013): Atlarda Zehirli Bitkiler.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi. 13(1-2): 107-115.

V. Bilimsel Etkinlikler

Katılım Kongreler 1. Üçüncü Ulusal Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Kongresi, sunum

Olarak. (2010- Aydın).

2. Balık Hastalıkları ve İlaç Kullanımı konulu Çalıştaya Katılım Belgesi.

(2010-Aydın).

3. Kromatografik Teknikler ve Analiz Öncesi Örnek Hazırlama

Yöntemler konulu Çalıştaya Katılım Belgesi. (2010-Aydın).

4. Veteriner Farmakokinetik konulu Çalıştaya Katılım Belgesi.

(2011-Ankara).

5. Bilinçli Antibiyotik Kullanımı ve Antimikrobiyal Direnç Sempozyumu

(Uluslararası Katılımlı). (2012-Ankara).

6. IV. Türkiye Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu. (2012-Ankara).

7. Veteriner İlaç Kalıntıları sempozyumu. (2013- Samsun).

Seminerler

1. Gen Tedavisi.

2. Atlarda Zehirli Etkili Bitkiler

Download - FARKLI SAKLAMA ŞARTLARINDA MUHAFAZA EDİLEN …acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/27849/tez.pdf · OKSİTETRASİKLİN, ENROFLOKSASİN, SÜLFONAMİD– ... Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji

Top Related