Fizjologia receptorw cz. I
mgr Jan [email protected]
Pracowania NeurobiologiiKonsultacje:
Poniedziaek: 10-12roda: 10-12
WICZENIE 3
FIZJOLOGIA RECEPTORW 1
RECEPTOR
Co to jest receptor?
komrka, grupa komrek lub narzd pobudliwy wyspecjalizowany w odbieraniu
konkretnych bodcw
CEL? przeksztacenie energii bodca w impulsy nerwowe oraz przekazywanie ich do OUN
2) wyspecjalizowany neuron, np. czopki lub prciki siatkwki, komrki wchowe
3) odrbna komrka receptorowa (komrka zmysowa), np. komrka rzsata narzdu Cortiego
Morfologicznie receptorem moe by:
1) wolne, bezosonkowe (bezmielinowe) zakoczenie
obwodowe neuronu czuciowego, np. termoreceptory
FOTORECEPTORY
czopki, prciki
AUDIORECEPTORY
komrki rzsate narzdu Cortiego
Telereceptory
MECHANORECEPTORY
ciako Pacciniego
CHEMORECEPTORY
kubki smakowe
Kontaktoreceptory
EKSTERORECEPTORY PROPRIORECEPTORY
BARORECEPTORY
OSMORECEPTORY
INTERORECEPTORY
RECEPTORY
3. Nocyceptory (blowe)
1. Mechanoreceptory
2. Termoreceptory.
4. Fotoreceptory.
5 Chemoreceptory
Jednostka fizjologiczna czucia wszystkie receptory wraz z
pojedynczym neuronem, ktry je unerwia.
Pole recepcyjne obszar na ktrym znajduj si receptory
pobudzajce dany neuron czuciowy.
wielko pola recepcyjnego - Najmniejszy dystans pomidzy dwoma punktami ktre odczuwa si jeszcze jako oddzielne.
POTENCJAY RECEPTOROWE
potencja receptorowy - lokalna zmiana potencjau rejestrowanego na
bonie receptora
Nie kady potencja receptorowy wywouje powstanie potencjau
czynnociowego. Minimalna warto potencjau receptorowego
wyzwalajca impuls nerwowy we wknie wstpujcym nazywana jest
potencjaem generujcym
Skutkiem powstania potencjau generujcego moe by wytworzenie
potencjau czynnociowego bezporednio we wknie nerwowym lub
wydzielenie neurotransmitera z komrki receptorowej
Adaptacja polega na zmniejszaniu si lub nawet zaniku potencjau
generujcego podczas dziaania bodca o staym nateniu
RECEPTORY TONICZNE I FAZOWE
Ze wzgldu na zdolno do adaptacji wyrniamy receptory:
Potencja czynnociowy jest generowany, mimo
pewnego spadku czstotliwoci, przez cay czas
trwania bodca
Dugotrway bodziec wywouje potencja
generujcy, ktry szybko wygasa
Toniczne wolno adaptujce siFazowe szybko adaptujce si
Potencja czynnociowy jest generowany, mimo
pewnego spadku czstotliwoci, przez cay czas
trwania bodca
Dugotrway bodziec wywouje potencja
generujcy, ktry szybko wygasa
Toniczne wolno adaptujce siFazowe szybko adaptujce si
Kodowanie informacji o sile bodca
czstotliwo potencjaw czynnociowych w aksonie proporcjonalna do natenia bodca.
Moe nastpowa rekrutacja jednostek czuciowych
CZUCIE A PERCEPCJA
proste wraenia zmysowe
subiektywna ocena bodca
z jednego rodzaju
receptorw
jednoczesne przewodzenie
impulsacji drogami swoist i
nieswoist
CZUCIE
zoone wraenie zmysowe
wicej ni czucie
obejmuje jednoczenie kilka
rodzajw czucia
dokadniejsze rozpoznanie
nie tylko bodcw ale i ich
rda
PERCEPCJA
organizacja i interpretacja wrae zmysowych
I. Receptory
II. Obwody i trakty sensoryczne
III. Percepcja
Procesowanie informacji sensorycznej
SKRA JAKO NARZD ZMYSU
CZUCIE SKRNE
MECHANORECEPTORY
dotyk, ucisk,rozcignicie
TERMORECEPTORY
zmiana temperatury
NOCYCEPTORY
bl
REEPTORY CZUCIA SKRNEGO
Dziki czuciu skrnemu moliwa jest ocena obiektw, dotyczca:
tekstury (szorstki gadki)
ksztatu (oby kanciasty)
temperatury (ciepy zimny)
ciaru (lekki ciki)
twardoci (mikki twardy)
SKRA JAKO NARZD ZMYSU
Nazwa Lokalizacja Zdolno adaptacji Wielko pola mechanoreceptorw recepcji
1. ciaka Meissnera brodawki skry waciwej szybka mae2. ciaka Merklera naskrek wolna mae3. ciaka Pacciniego tkanka podskrna bardzo szybka due4. ciaka Ruffiniego skra waciwa wolna due
Lokalizacja receptorwskrnych
MECHANORECEPTORY
Ciako blaszkowate
RECEPTOR MODALNO WRAENIE SCHEMAT
Ciako dotykowe
(ciako Meissnera)prdko
dotknicie,
rozcignicie
(ciako Paciniego)przyspieszenie wibracje
kotka dotykowa
(kotka Merkela)prdko i przemieszczanie
dotknicie, ucisk
sk
ra n
ieo
wo
sio
na
Ciako zmysowe
(ciako Ruffiniego)przemieszczanie rozciganie
sk
ra o
wo
sio
na
Receptor koszyczkowy mieszka wosowego
przemieszczanie ruchy wosa
Fazowy
Fazowy
Toniczny
Toniczny
Toniczny
MECHANORECEPTORY
Rozmieszczenie
Czucie dotyku moliwe jest tylko w
cile okrelonych punktach
nazwanych punktami dotykowymi.
Zlokalizowane s one
nierwnomiernie w rnych
okolicach skry:
najwicej na opuszkach palcw,
czubku nosa oraz wargach
najmniej na plecach, udach i
ramionach
Skutkiem nierwnomiernego
rozmieszczenia jest rna wraliwo
na ucisk rozmaitych okolic skry.
Odlego pomidzy dwoma punktami
dotykowymi w mm
TERMORECEPTORY
Termoreceptory- W skrze znajduj si specyficzne punkty wraliwe na zmiany temperatury dzikiktrym moliwa jest detekcja ciepa i zimna
bezosonkowe zakoczenia dendrytw
bardzo mae pola recepcyjne
3 do 10 razy wicej receptorw zimna i s pycej
Przyczyn pobudzenia termoreceptorw jest rnica temperatur pomidzy skr aotoczeniem (temp. wzgldna). Nie mona okreli temp. bezwzgldnej.
12 35CA dSpadek temperatury skrywolna
spadek temp. 0,0004C/s
30 50CCWzrost temperatury skrywolna
Zakres
temperaturyW L KNAWRA ZENIEADAPTACJA
BODZIEC
PROG
OWY
RECEPTOR
-
Termoreceptor zimna
-
wzrost temp. 0,0001C/s
Termoreceptor ciepla
Zakres
temperaturyW L KNAWRA ZENIEADAPTACJA
BODZIEC
PROG
OWY
RECEPTOR
Paradoksalne czucie zimna po woeniu rki do gorcej wody w pierwszym momencie odczuwamy zimno
TERMORECEPTORY
Zerem fizjologicznym okrela si stan w ktrym notuje si jednakow temperatur
powierzchni skry oraz otoczenia. W tej sytuacji nie s pobudzane adne receptory.
Temperatura [C]
O 12 35 50
2
6
10
receptory zimna
receptory ciepa
bl
bl
czsto
tliw
oc w
ya
dow
a
[Hz] Temperatura 15-30C
odczuwana jest jako
chd, a poniej 15C
jako dokuczliwe zimno.
Paradoksalnie, wysoka
temperatura w pewnym
stopniu pobudza take
receptory zimna. Pod
wpywem niskiej lub
bardzo wysokiej
temperatury pobudzane
s receptory blowe.
NOCYCEPTORY
receptory blu informuj o uszkadzajcych mechanicznych, chemicznych lub termicznych
wystpuj niemal we wszystkich tkankach
stanowi je wolne zakoczenia nerwowe wkien typu Ad (mechanoreceptory) lub C
(nocyceptory polimodalne). Aktywacja zakocze Ad jest rdem blu pocztkowego
(szybkiego, precyzyjnie lokalizowanego). Aktywacja zakocze C daje wraenie
przewlekego blu (sabo zlokalizowanego)
aktywowane s histamin i kininami (bradykinina) uwolnionymi z uszkodzonych tkanek
aktywacja receptorw wie si z otwarciem kanaw dla Na+ i Ca2+
Czucie blu jest wywoywane przez
bodce uszkadzajce tkanki i jest jednym
z gwnych mechanizmw obrony
organizmu, aktywuje odruchy unikania
lub usuwania bodcw uszkadzajcych.
NARZD SUCHU
NARZD SUCHU
Anatomia czynnociowa ucha
Nerw
sluchowySlimak
Blona owalna
okienka
przedsionka
Kostki sluchowe:
mloteczek,
kowadelko,
strzemiaczko
Blona
bebenkow
a
Przewd
sluchowy
zewnetrzny
Malzow
ina
uszna
UCHO
WEWNETRZNEUCHO SRODKOWE
UCHO
ZEWNETRZNE
Nerw
sluchowySlimak
Blona owalna
okienka
przedsionka
Kostki sluchowe:
mloteczek,
kowadelko,
strzemiaczko
Blona
bebenkow
a
Przewd
sluchowy
zewnetrzny
Malzow
ina
uszna
UCHO
WEWNETRZNEUCHO SRODKOWE
UCHO
ZEWNETRZNE
NARZD SUCHU
Ucho rodkowe: Bona bbenkowa (membrana tympani)
fala akustyczna, po przejciu przez przewd
suchowy zewntrzny, uderza w bon
bbenkow i wprawia j w drgania. Za
porednictwem bony bbenkowej zostaje
wprawiony w ruch zesp kosteczek
suchowych
Odruch bbenkowy: pod wpywem dwikw o
wysokim nateniu nastpuje skurcz mini
rdusznych. Dziaaj one synergistycznie,
usztywniajc acuch kosteczek przez wcignicie
bony bbenkowej (m. napinacz bony
bbenkowej) i zmniejszenie wychylenia podstawy
strzemiczka (m. strzemiczkowy). Usztywnienie
acucha kosteczek tumi gwnie tony niskie i
rednie.
minie rduszne: misie napinacz bony bbenkowej, misie strzemiczkowy
Bona bbenkowa
Kosteczki suchowe moteczek, kowadeko, strzemiczko
strzemiczko ma