Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Flokkun sykursýki byggir á meinmyndun en ekki meðferð
Sykursýki af tegund 1 (SS1)
Sykursýki af tegund 2 (SS2)
Annað
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Ebers papyrusinn er frá 1550 BC
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Einkenni blóðsykurhækkunar
Meiriháttar Minniháttar
Þorsti Þokusýn
Flóðmiga / Næturþvaglát Sinadrættir
Þreyta / Slen Náladofi
Megrun Sýkingar í húð
Meiriháttar Minniháttar
Þorsti Þokusýn
Flóðmiga / Næturþvaglát Sinadrættir
Þreyta / Slen Náladofi
Megrun Sýkingar í húð
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
SS1 eða SS2 ?
SS1 SS2
Aldur v. greiningu < 40 ár > 50 ár
Tímalengd einkenna Vikur Mánuðir / ár
Líkamsþyngd Eðlileg / lág Aukin
Ketonuria ++ / +++ -
Fjölskyldusaga - +
Fylgikvillar við greiningu - 20 – 30 %
Aðrir sjálfsofnæmissjúkdómar / Ab + -
Bráður bani án insúlíns + -
SS1 SS2
Aldur v. greiningu < 40 ár > 50 ár
Tímalengd einkenna Vikur Mánuðir / ár
Líkamsþyngd Eðlileg / lág Aukin
Ketonuria ++ / +++ -
Fjölskyldusaga - +
Fylgikvillar við greiningu - 20 – 30 %
Aðrir sjálfsofnæmissjúkdómar / Ab + -
Bráður bani án insúlíns + -
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Faraldsfræði SS1
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
SS1: Algjör skortur á insúlíni
Insulitis
ICA Ab
Næmi SértækniForspárgildi hjá1° ættingjum
ICA 80-90% 96-99% 20-50%
GAD 70-90% 99% > 50%
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
SS1 fyrir og eftir insúlínmeðferð
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Meðferð SS1 er ekki einföld
Áætlanagerð: matur og hreyfing !Áætlanagerð: matur og hreyfing !
Bið milli sprautu og máltíðarBið milli sprautu og máltíðar
Margar blóðsykurmælingar daglegaMargar blóðsykurmælingar daglega
Margar sprautur daglegaMargar sprautur daglega
Sýrueitrun/dáSýrueitrun/dá
BlóðsykurfallBlóðsykurfall
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Langvinnir fylgikvillar sykursýki
Smáæða
Nýrnamein
Augnmein
Taugamein
Stóræða
Kransæðasjúkdómur
Heilaæðasjúkdómur
Útæðasjúkdómur
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
DCCT: Það er gagn af góðri blóðsykurstjórn í SS1
DCCT: einstaklingar án kvilla í upphafi rannsóknarH
lutf
alls
leg
áhæ
ttu
min
nku
n (%
)
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
Augnmein Taugamein Nýrnamein Stóræðasjd. Dánartíðni
p < 0,001 p = nsp = nsp < 0,04p = 0,006
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Algengi SS2
0% 20% 40%
Pima Indians
Chines in rural China
Papua New Guinea
Russia
UK
USA
Italy
Chinese in Mauritius
Fijians
Micronesia
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Algengi SS2 á Íslandi
Árabil
Alg
engi
hjá
50-
64 á
ra [
% &
CI]
0
2
4
6
8
10
67-69 70-72 74-79 79-84 85-91
Karlar
Konur
Vilbergsson et al Diabetic Medicine 1997
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Sykursýki og efnaskiptavilla
Æðaþrengsl
SS2
Skert sykurþol
PCOS
Offita (ístra)
BlóðfitubrenglHáþrýstingur
Eggjahvítumiga
Hækkuð þvagsýra
Minnkuð fíbrínleysing
Dræmvirkniinsúlíns
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Meinmyndun SS2
eftir Bergenstal RM, International Diabetes Centre.
Blóðsykur
Hlutfall af eðlilegu
7.0
11.1
17
-10 -5 00 5 10 15 20 25 300
100
200
Years
Forstig SS Sykursýki: -frumu bilun
mmol/L
%
0
Fastandiblóðsykur
Blóðsykur e. mat
FramleiðslaInsúlíns
Insúlínviðnám
frumu virkni
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Áhættuþættir SS2
Aldur
Lífshættir / hreyfing
Þungun / GDM
ErfðirViðburðir fyrir fæðingu
Líkamsþyngd / fitudreifing
Annað
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
SS2 er algengari hjá feitum en grönnum
0
2
4
6
8
10
France Italy Germany UK USA
% þýðis
Algengi almennt
Algengi hjá of þungum
Spain
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
SS2, fæðingarþyngd og fullorðinsþyngd
Úr gögnum Hjartaverndar
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Áhættuhlutföll æðasjúkdóma hjá 35-64 ára SS2
0
5
10
Allir æðasjd. Krans-æðasjd.
Hjarta-bilun
Útæða-sjúkd.
Heilablóðfall
Karlar
Konur
3
1.8
6.1
2.8 2.8
4 3.9
9.89.1
1.9
eftir Wilson & Kannel. In Ruderman et al. Hyperglycaemia, Diabetes and Atherosclerosis 1992:21
†
†
†
†
†
†
*
††
† p <0.001 *p < 0.05
Áhæ
ttuhl
utfa
ll m
v . h
e ilb
rigða
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
Er gagn af megrun ?
Þyngdartap (kg) á fyrstu 12 mán. eftir greiningu
Lean et al. Diabet Med, 1990; 7: 228-33
18
16
14
12
10
8
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Lífslíkur (ár)
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
UKPDS: Góð blóðsykurstjórn skiptir máli í SS2
*hlutfallsleg áhættuminnkun mv. 0.9% lækkun á HbA1C
-40
-35
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
Red
uc
tio
n in
Ris
k (
%)
Allir kvillar
Smáæðakvilli
kransæðastífla
Ský á auga
Augnmein
Eggjahvítumiga e. 12 ár
-12
-25
-16
-24-21
-34
p=0.029
p=0.009
p=0.052
p=0.046p=0.015
p=0.00005
Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01
UKPDS: Gildi góðrar blóðþrýstingsstjórnar í SS2
0%
5%
10%
15%
20%
25%
0 3 6 9Ár frá upphafi rannsóknar
Góð stjórn (758)
Þokkaleg stjórn (390)
Áhættuminnkun
37% p=0.0092
Hlu
tfal
l með
sm
áæða
kvil
la