Gitara rockowa dla bystrzaków
Autor: Jon Chappell, Carl Verheyen T³umaczenie: Marcin Machnik, Seweryn WronaISBN: 978-83-246-2038-8Tytu³ orygina³u: Rock Guitar for DummiesFormat: 180x235, stron: 336
Dowiedz siê wiêcej, i zostañ gwiazd¹ rocka!Przygotuj siê na niez³¹ rock and roll'ow¹ jazdê!
Gitara pojawi³a siê w Europie oko³o XIII wieku i na dobre zadomowi³a siê w Hiszpanii, staj¹c siê tam instrumentem narodowym. W 1935 roku George Beauchamp u¿ywaj¹c prostych narzêdzi, kawa³ków drutu oraz magnesów, skonstruowa³ pierwszy przetwornik gitarowy. Czy wyobra¿asz sobie najwiêksze przeboje Jimiego Hendrixa , Led Zeppelin, Pata Methen'ego, Pink Floyd, Metallicy, czy Carlosa Santany bez charakterystycznych dzwiêków nie do podrobienia? Bez wyj¹tkowego brzmienia gitary elektrycznej?
Nie na darmo Stare Dobre Ma³¿eñstwo œpiewa³o Woli gitarê mieæ za ¿onê, z gitar¹ bierze œlub. Gitara gra tak g³oœno, jak chcesz, mo¿esz po¿yczyæ j¹ przyjacielowi i nie wychodzi z innymi gitarami na krêgle. Nie musisz mieæ makija¿u, by czule siê do niej tuliæ, nigdy te¿ nie boli jej wzmacniacz. Ponadto, nie jest ¿adnym obciachem korzystaæ z kursów gry na „wioœle”, a ta ksi¹¿ka idealnie siê do tego nadaje! Niezale¿nie od tego, czy planujesz karierê rockowego idola, czy po prostu chcia³byœ poimprowizowaæ trochê ze znajomymi -- ten podrêcznik wraz z p³yt¹ stanowi najbardziej przystêpny zestaw do nauki podstaw gry na gitarze elektrycznej.
WeŸ j¹ w ramiona:
• dzia³anie gitary, wzmacniacza i uzyskiwanie zamierzonych efektów,• od prostych akordów po soczyste, rozpalaj¹ce riffy,• motywy w ró¿nych stylach — klasyczny rock, heavy metal, hip-hop,
rock po³udniowoamerykañski czy progresywny,• power chordy i figury rytmiczne,• solówki oraz bluesowa i rockandrollowa gitara prowadz¹ca,• ró¿ne zagrywki, od rockabilly po rap rock,• konserwacja Twojego sprzêtu.
P³yta CD zawiera:
• riffy na gitarê prowadz¹c¹• podk³ady gry rytmicznej
Spis tre�ciO autorze ................................................................................................................................. 15
Podzi�kowania od autora ........................................................................................................ 17
S�owo wst�pne ....................................................................................................................... 19
Wprowadzenie ......................................................................................................................... 21O ksi��ce .....................................................................................................................................................21
Nie a� tak bardzo naiwne za�o�enia ................................................................................................................22
Konwencje u�yte w tej ksi��ce ........................................................................................................................22
Jak podzielona jest ksi��ka .............................................................................................................................23
Cz��� I: Chc� by� gwiazd� rock and rolla ...................................................................................................23
Cz��� II: Podstawowe techniki gry .............................................................................................................23
Cz��� III: Zaawansowane techniki, które zrobi� z Ciebie prawdziwego rockmana .........................................24
Cz��� IV: Ró�ne style rocka ......................................................................................................................24
Cz��� V: W poszukiwaniu idealnego brzmienia ..........................................................................................24
Cz��� VI: Dekalogi ..................................................................................................................................24
Dodatek ...................................................................................................................................................24
Ikony wykorzystane w ksi��ce .........................................................................................................................25
Co dalej .......................................................................................................................................................25
Cz��� I: Chc� by� gwiazd� rock and rolla .......................27Rozdzia� 1: To tylko gitara rockowa… ale tego w�a�nie chc�! .............................................. 29
Ró�nice mi�dzy gitar� rockow� i akustyczn� — to nie tylko g�o�no�� ................................................................30
Tembr, czyli cechy brzmienia ....................................................................................................................30
Sygna� .....................................................................................................................................................31
Przesterowanie i wybrzmienie ....................................................................................................................32
No i g�o�no�� ............................................................................................................................................32
Przyk�ady do s�uchania .............................................................................................................................33
Poznawanie podstaw: Trio Mocy ...................................................................................................................34
Gitara elektryczna .....................................................................................................................................34
Wzmacniacz .............................................................................................................................................38
Efekty ......................................................................................................................................................39
Zrozumie�, jak dzia�a gitara elektryczna .........................................................................................................40
Drgania strun i wysoko�� d�wi�ku...............................................................................................................41
Naci�g kontra d�ugo�� ...............................................................................................................................41
Twoje r�ce ...............................................................................................................................................42
Przetworniki i wzmocnienie .......................................................................................................................42
6 Gitara rockowa dla bystrzaków
Dodatki do Twojej gitary ............................................................................................................................... 43
Kostki (piórka) ......................................................................................................................................... 43
Paski ....................................................................................................................................................... 44
Kable ...................................................................................................................................................... 44
Tunery .................................................................................................................................................... 44
Rozdzia� 2: We� j� w ramiona .................................................................................................. 45Najpierw musisz j� chwyci� ............................................................................................................................ 45
Pozycja siedz�ca ....................................................................................................................................... 46
Pozycja stoj�ca ......................................................................................................................................... 46
Pozycja lewej r�ki .......................................................................................................................................... 47
Przyciskanie progów ................................................................................................................................. 48
Wkrocz do akcji ........................................................................................................................................ 48
Pozycja prawej r�ki ....................................................................................................................................... 49
Gra za pomoc� piórka ............................................................................................................................... 50
Gra za pomoc� palców .............................................................................................................................. 51
Wa�ny jest w�a�ciwy strój: tuner elektroniczny ............................................................................................. 51
Co to w�a�ciwie jest? ................................................................................................................................. 51
Jak to dzia�a? ............................................................................................................................................ 52
Podstawy zapisu d�wi�ków, które nie zrobi� Ci krzywdy .................................................................................. 52
Czytanie diagramu akordu ......................................................................................................................... 53
Czytanie rytmicznych slashów .................................................................................................................... 54
Czytanie tabulatury ................................................................................................................................... 55
Tworzenie muzyki, czyli jak zagra� akord ....................................................................................................... 55
Palcowanie akordów ................................................................................................................................. 55
Uderzanie akordu ..................................................................................................................................... 56
Rozdzia� 3: Jej druga po�ówka — wzmacniacz ....................................................................... 57Jak dzia�a wzmacniacz ................................................................................................................................... 58
cie�ka sygna�u ............................................................................................................................................. 58
Przedwzmacniacz ..................................................................................................................................... 59
Regulacja barwy ....................................................................................................................................... 59
Efekty ...................................................................................................................................................... 60
Wzmacniacz mocy .................................................................................................................................... 61
Krótka wycieczka po wn�trzu wzmacniacza ..................................................................................................... 61
Obudowa: wszystko na swoim miejscu ........................................................................................................ 61
Panel sterowania: przejmij kontrol� ................................................................................................................ 62
Wej�cia poszczególnych kana�ów ............................................................................................................... 62
Ga�ki przedwzmacniacza i wzmacniacza mocy ............................................................................................ 63
Ga�ki barwy ............................................................................................................................................. 64
Wbudowane efekty ................................................................................................................................... 65
Zawsze mo�esz wybra� inne wyj�cie ............................................................................................................... 66
Speaker out .............................................................................................................................................. 67
Wyj�cie s�uchawkowe ................................................................................................................................ 67
Direct out ................................................................................................................................................. 67
P�tla efektów ............................................................................................................................................ 67
Wej�cie liniowe ......................................................................................................................................... 68
Ró�ne inne „otwory” ................................................................................................................................ 68
Ostatnie ogniwo: g�o�nik ........................................................................................................................... 69
Spis tre�ci 7
Pod��czenie i w��czenie .................................................................................................................................69
Przede wszystkim bezpieczestwo ..............................................................................................................69
W��czanie i wy��czanie w sze�ciu krokach ...................................................................................................70
Pierwsze d�wi�ki ...........................................................................................................................................71
Ustawianie ga�ek ......................................................................................................................................71
Prze��czanie kana�ów ................................................................................................................................73
Co zrobi�, gdy nie masz wzmacniacza .............................................................................................................73
Pod��czenie gitary do zestawu stereo lub „boomboksa” ...............................................................................74
Pod��czenie do wzmacniacza s�uchawkowego .............................................................................................75
Teraz to ju� nie jest czarna magia ...................................................................................................................75
Cz��� II: Podstawowe techniki gry .................................77Rozdzia� 4: Co� dla lewej r�ki: akordy .................................................................................... 79
Bez akordów si� nie ob�dzie .......................................................................................................................... 79
Zacznij od otwartych akordów .......................................................................................................................80
W��cz do gry power chordy ...........................................................................................................................80
Ruchome power chordy ............................................................................................................................82
Power w praktyce .....................................................................................................................................83
Wejd� w barowy nastrój ................................................................................................................................84
Jak si� upora� z akordami barowymi ...........................................................................................................84
Akordy barowe oparte na E ......................................................................................................................85
Przemieszczanie akordu E wzd�u� gryfu .....................................................................................................86
Inne rodzaje akordu E: molowe, septymowe, molowe septymowe i zawieszone ..............................................86
Akordy barowe oparte na A ......................................................................................................................88
Przemieszczanie akordu A ........................................................................................................................89
Inne rodzaje akordu A: molowe, septymowe, molowe septymowe, zawieszone i durowe septymowe ................89
Rozdzia� 5: W prawo patrz: techniki rytmiczne prawej r�ki .................................................... 91Uderzanie w struny .......................................................................................................................................91
Uderzenia w dó� .......................................................................................................................................92
Uderzenia w gór� .....................................................................................................................................93
��czenie uderze w gór� i uderze w dó� ...................................................................................................93
��czenie pojedynczych d�wi�ków i akordów ...................................................................................................96
Technika grania d�wi�ków basowych z akordami ........................................................................................97
Bum-czik ..................................................................................................................................................97
Zmienna linia basu ...................................................................................................................................98
Zak�ócenia rytmu: uderzenia synkopowane .....................................................................................................99
Odczytywanie synkopy: kropki i �uki legato .................................................................................................99
Granie synkopowanych schematów rytmicznych ..........................................................................................99
Daj lewej r�ce chwil� przerwy ...................................................................................................................... 101
T�umienie strun lew� r�k� .......................................................................................................................101
Sugerowanie synkopowania .....................................................................................................................102
Wró�my do prawej r�ki ...............................................................................................................................102
T�umienie strun praw� r�k� .....................................................................................................................102
Prze�am schemat gry akordowej: zmiany palcowania lewej r�ki w trakcie bicia .................................................103
8 Gitara rockowa dla bystrzaków
Prawa d�o to nie tylko piórko ..................................................................................................................... 104
Wprowadzenie do ró�nych styli gry rytmicznej ............................................................................................ 106
Prosty rytm na cztery .............................................................................................................................. 107
„Two-beat” ............................................................................................................................................ 107
Rytm szesnastkowy ................................................................................................................................. 108
Metalowy galop ...................................................................................................................................... 108
Rytm reggae ........................................................................................................................................... 108
Rytm na trzy .......................................................................................................................................... 109
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej ........................... 111Przejmij prowadzenie .................................................................................................................................. 111
Jak trzyma� piórko? ..................................................................................................................................... 113
Przejd� do ataku ......................................................................................................................................... 113
Uderzanie pojedynczych strun w gór� i w dó� ................................................................................................... 113
Granie pojedynczych d�wi�ków .................................................................................................................... 113
Technika gry pojedynczych d�wi�ków ...................................................................................................... 114
Naprzemienne piórkowanie ..................................................................................................................... 116
Granie melodii na ró�nych strunach ......................................................................................................... 116
Skale ..................................................................................................................................................... 116
Pasa�e ................................................................................................................................................... 118
��czenie zmian o jeden stopie z pasa�owymi przeskokami ....................................................................... 119
Zacznij od do�u: melodie na ni�szych d�wi�kach ........................................................................................... 119
Droga na szczyt: melodie na wy�szych d�wi�kach .......................................................................................... 120
Pozycje na gryfie ......................................................................................................................................... 121
Otwarta pozycja ..................................................................................................................................... 121
Wy�sze, zamkni�te pozycje ...................................................................................................................... 121
Bli�sze spotkanie z riffami na ni�szych rejestrach ........................................................................................... 122
Czy mo�na to jako� upro�ci�: skala pentatoniczna .......................................................................................... 123
Skala pentatoniczna, czyli trzy sposoby grania solówek .................................................................................. 124
Pentatonika w utworze o tonacji durowej .................................................................................................. 125
Pentatonika w utworze o tonacji molowej .................................................................................................. 126
Pentatonika w utworze o progresji bluesowej ............................................................................................. 126
Improwizowanie .......................................................................................................................................... 128
Nuta kocowa ............................................................................................................................................ 128
Rozdzia� 7: Porywaj�ce riffy ................................................................................................... 131Wejd� w klimat: najprostsze riffy .................................................................................................................. 132
Riffy na ca�ych nutach i pó�nutach ........................................................................................................... 132
Riffy na ósemkach i �wier�nutach ............................................................................................................. 132
Riffy szesnastkowe .................................................................................................................................. 134
Synkopowanie ósemkowe ........................................................................................................................ 135
Co dwie nuty, to nie jedna: technika double-stop ........................................................................................... 137
��czenie riffów na pojedynczych nutach z akordami ...................................................................................... 138
Poszukiwanie w�asnego stylu ........................................................................................................................ 140
Spis tre�ci 9
Cz��� III: Zaawansowane techniki,które zrobi� z Ciebie prawdziwego rockmana ................141Rozdzia� 8: Granie w wy�szych pozycjach ............................................................................. 143
Si�gaj wy�ej, czyli w�drówka w gór� gryfu .....................................................................................................143
Pierwsze skoki na wy�sze progi ................................................................................................................144
Technika double-stop w górze gryfu .........................................................................................................145
Skale do gry solowej w zamkni�tych pozycjach ..............................................................................................146
Granie w okre�lonej pozycji .........................................................................................................................146
Jak okre�li� pozycj� .................................................................................................................................146
Jak wybra� pozycj� ..................................................................................................................................147
Stosowanie ruchomych skal pentatonicznych ...................................................................................................148
Pozycja wyj�ciowa ..................................................................................................................................148
Wyj�cie z pozycji wyj�ciowej ....................................................................................................................148
Zej�cie poni�ej pozycji wyj�ciowej ............................................................................................................149
Poruszanie si� mi�dzy pozycjami .............................................................................................................150
W poszukiwaniu pi�ciu pozycji skali pentatonicznej .......................................................................................151
Nie bój si� zmian ........................................................................................................................................153
Zagrywki podró�nicze .............................................................................................................................153
Z otch�ani na szczyt ................................................................................................................................153
Sk�d wiedzie�, gdzie zagra� .........................................................................................................................154
Pozycja a tonacja ....................................................................................................................................154
Wybór pozycji ........................................................................................................................................156
Pi�� pozycji w praktyce ...........................................................................................................................156
Rozdzia� 9: Ekspresja, czyli jak sprawi�, �e gitara zacznie „�piewa�” ................................. 159„M�otkowanie”, czyli hammer-on .................................................................................................................160
Sztuka podrywania, czyli pull-off ..................................................................................................................161
Slide, czyli �lizgawka ...................................................................................................................................162
Podci�gnij si� w podci�ganiu .......................................................................................................................163
Podci�ganie i opuszczanie .......................................................................................................................164
Podci�ganie wst�pne ...............................................................................................................................165
Wibrato, które wprawi Ci� w dr�enie ............................................................................................................165
Fla�olety, czyli muzyczna przyprawa ............................................................................................................166
Nie wahaj si� gra� wajch� ............................................................................................................................167
A teraz wszystko naraz ................................................................................................................................168
Cz��� IV: Ró�ne style rocka .........................................171Rozdzia� 10: Wczesne lata rock and rolla ............................................................................. 173
Kluczow� spraw� jest w�a�ciwy sposób uderzania w struny .............................................................................174
R&B wychodzi na powierzchni� — Bo Diddley .........................................................................................174
Kiedy rock pozna� teksaskie brzmienie — Buddy Holly ...............................................................................175
Doo wop zdobywa rzesze fanów ...................................................................................................................176
I-vi-ii-V: 12/8 .........................................................................................................................................176
I-vi-IV-V: zwyk�e ósemki .........................................................................................................................177
I-vi-ii-V: rytm mieszany ...........................................................................................................................177
10 Gitara rockowa dla bystrzaków
Po��czenie country z bluesem, czyli rytm rockabilly ........................................................................................ 179
Powstanie rockandrollowego stylu gry na gitarze — Chuck Berry ................................................................... 181
Muzyka surfowa .......................................................................................................................................... 182
Nadci�ga brytyjska inwazja .......................................................................................................................... 184
The Beatles „I Saw Her Standing There” ............................................................................................... 185
Melodyjne riffy w stylu The Beatles ......................................................................................................... 186
Riffy na wysokich i niskich d�wi�kach ...................................................................................................... 187
Rozdzia� 11: Z�ote lata klasycznego rocka ............................................................................ 189Trudniejsze riffy i figury rytmiczne ............................................................................................................... 189
Motyw rytmiczny oparty na riffie .............................................................................................................. 189
Motyw rytmiczny oparty na akordach ....................................................................................................... 190
Studiowanie klasycznych mistrzów rocka ....................................................................................................... 192
Inwazja brytyjska .................................................................................................................................... 192
Blues przebija si� na powierzchni� ........................................................................................................... 195
Rock latynoski — Carlos Santana ........................................................................................................... 200
Rock po�udniowy .................................................................................................................................... 201
Wskrzeszenie dogorywaj�cego bluesa — Stevie Ray Vaughan ................................................................... 204
Rock neoklasyczny — Aerosmith ............................................................................................................ 206
Po��czenie country i rockowego stylu grania gitary prowadz�cej — The Eagles ............................................... 206
The Edge nadaje muzyce epick� struktur� .................................................................................................... 209
Rozdzia� 12: Heavy metal ....................................................................................................... 211Pojawienie si� metalu .................................................................................................................................. 211
Riffy Black Sabbath, które rozsadz� Ci czaszk� ........................................................................................ 212
Barokowa eksplozja Ritchiego Blackmore’a .............................................................................................. 213
Era gwiazd, czyli rock stadionowy ................................................................................................................ 214
Kiss — makija�e i p�on�ce gitary ............................................................................................................. 214
Przyjazne dla radia riffy Bostonu ............................................................................................................. 214
Rewolucja d�wi�kowa Van Halena .......................................................................................................... 216
Ha�as barowy Angusa Younga ................................................................................................................ 216
Pocz�tki inwazji europejskiego metalu .......................................................................................................... 218
Upychanie fanów na trybunach, czyli heavy metalowe hity lat osiemdziesi�tych ............................................... 219
Metalowy atak Randy’ego Rhoadsa ......................................................................................................... 219
Yngwie Malmsteen, szwedzki demon szybko�ci ......................................................................................... 219
Ci��kie riffy Metalliki .............................................................................................................................. 221
Z impetem w nowe stulecie .......................................................................................................................... 221
Szalona szybko�� Dimebaga Darrella ....................................................................................................... 222
Alice in Chains ...................................................................................................................................... 222
Kornografia ............................................................................................................................................ 223
Rozdzia� 13: Rock progresywny i jazzrock ............................................................................. 225Pierwsza fala rocka progresywnego ............................................................................................................... 225
Powiedz tak! — Yes i eklektyczna wirtuozeria Steve’a Howe’a .................................................................. 225
Upiorne gitary Genesis ........................................................................................................................... 227
Wycieczki gitarowe Roberta Frippa ......................................................................................................... 228
Przestrzenny blues Pink Floyd ................................................................................................................ 229
Akustyczny art rock — Emerson, Lake & Palmer .................................................................................... 229
Spis tre�ci 11
Unia dwóch styli — progresywny rock ��czy si� z metalem .............................................................................231
Na scenie z Alexem Lifesonem z Rush ....................................................................................................231
Pi�owanie drewna — riffy Jethro Tull ......................................................................................................232
Jazzrock trafia na listy przebojów ..................................................................................................................233
Elegancki jazzpop grupy Steely Dan ........................................................................................................233
Uczuciowy jazz George’a Bensona ..........................................................................................................234
Wyszukany jazzpop Pata Metheny’ego ....................................................................................................235
Toto Steve’a Lukathera — rockowe monstrum .........................................................................................236
Legendy jazzrocka ......................................................................................................................................238
Czysta wirtuozeria — John McLaughlin i Al Di Meola ............................................................................239
Jazzowy powrót Jeffa Becka .....................................................................................................................240
Cz��� V: W poszukiwaniu idealnego brzmienia ...............243Rozdzia� 14: W pogoni za sprz�tem — jak znale�� ten wymarzony ...................................... 245
Jak wydoby� z gitary to, czego oczekujesz ......................................................................................................245
Otaksuj jej cia�o, czyli korpus gitary .........................................................................................................246
Sprawdzanie gryfu i podstrunnicy ............................................................................................................247
Dostrój si� do stroików, mostka i siode�ka .................................................................................................249
Sprawdzanie przetworników i elektryki .....................................................................................................250
Jaki rodzaj gitary wybra�? ........................................................................................................................253
Wybór najlepszego wzmacniacza, który o�ywi Twoj� gitar� ............................................................................254
Konfiguracje wzmacniaczy .......................................................................................................................255
Najwa�niejsze cechy ................................................................................................................................256
Podsumowanie ...........................................................................................................................................257
Rozdzia� 15: Dzikie i szalone brzmienia — efekty gitarowe ................................................. 259Ró�ne grupy efektów ...................................................................................................................................259
Wybór typu efektu .......................................................................................................................................260
Kostki ....................................................................................................................................................260
Multiefekty pod�ogowe ............................................................................................................................261
Efekty montowane w racku ......................................................................................................................261
Wbudowane efekty .................................................................................................................................261
Najwa�niejsze poj�cia zwi�zane z efektami ....................................................................................................261
Efekty modyfikuj�ce wzmocnienie — overdrive, distortion i fuzz .....................................................................262
Overdrive ...............................................................................................................................................263
Distortion ...............................................................................................................................................263
Fuzz ......................................................................................................................................................263
Podbijanie lub t�umienie, czyli regulacja dynamiki .........................................................................................264
Kompresory ...........................................................................................................................................264
Bramki szumów ......................................................................................................................................265
Granie ze s�uchu — efekty modyfikuj�ce barw� .............................................................................................266
EQ, czyli equalizer .................................................................................................................................266
Filtry .....................................................................................................................................................268
Panuj nad nat��eniem d�wi�ku, czyli inne efekty modyfikuj�ce g�o�no�� ..........................................................269
Peda� g�o�no�ci .......................................................................................................................................269
Tremolo .................................................................................................................................................270
12 Gitara rockowa dla bystrzaków
Wyra�na zmiana, czyli efekty modulacyjne .................................................................................................... 270
Chorus ................................................................................................................................................... 270
Flanger .................................................................................................................................................. 271
Phase shifter lub phaser .......................................................................................................................... 272
Rotating speaker lub Leslie ..................................................................................................................... 272
Pitch shifter i octave divider ..................................................................................................................... 273
Dajcie mi wi�cej przestrzeni, czyli czwarty rodzaj efektów ............................................................................... 273
Delay lub echo ....................................................................................................................................... 274
Reverb ................................................................................................................................................... 275
Projektowanie linii sygna�u .......................................................................................................................... 276
Przeno�ny organizer, czyli skrzynka na efekty .............................................................................................. 277
Rozdzia� 16: Konserwacja i opiekowanie si� gitar� elektryczn� .......................................... 279Niezb�dny zestaw narz�dzi .......................................................................................................................... 280
Podstawowe wyposa�enie ........................................................................................................................ 280
Zaawansowane narz�dzia ....................................................................................................................... 281
Wymiana strun ........................................................................................................................................... 282
Wybór w�a�ciwych strun .......................................................................................................................... 282
ci�ganie starych strun ............................................................................................................................ 284
Zak�adanie nowych strun ........................................................................................................................ 286
Czyszczenie poszczególnych elementów gitary .................................................................................................... 288
Struny ................................................................................................................................................... 289
Korpus, gryf i elementy osprz�tu .............................................................................................................. 289
Progi ..................................................................................................................................................... 289
Uk�ad elektryczny ................................................................................................................................... 290
Regulacja, czyli co zrobi�, �eby Twoja gitara gra�a jak najlepiej ...................................................................... 290
Sygna�y ostrzegawcze .............................................................................................................................. 291
Napi�cie spr��yn mostkowych .................................................................................................................. 293
Rozwi�zywanie mniejszych problemów z uk�adem elektrycznym ................................................................. 294
Naprawa wzmacniacza i efektów .................................................................................................................. 295
Wymiana bezpiecznika ............................................................................................................................ 295
Czyszczenie i wymiana lamp pró�niowych ................................................................................................ 295
G�o�niki ................................................................................................................................................. 295
Rozwi�zania najcz�stszych problemów ......................................................................................................... 296
Przechowywanie gitary ................................................................................................................................ 297
Cz��� VI: Dekalogi ..................................................... 299Rozdzia� 17: Dziesi�ciu gitarzystów rockowych, którzy zmienili histori� .............................. 301
Chuck Berry ............................................................................................................................................... 301
Eric Clapton ............................................................................................................................................... 302
Jimi Hendrix ............................................................................................................................................... 302
Jeff Beck ..................................................................................................................................................... 302
Jimmy Page ................................................................................................................................................ 302
Eddie Van Halen ....................................................................................................................................... 303
Stevie Ray Vaughan ................................................................................................................................... 303
Eric Johnson ............................................................................................................................................... 303
Steve Vai ................................................................................................................................................... 304
Kurt Cobain ............................................................................................................................................... 304
Spis tre�ci 13
Rozdzia� 18: Dziesi�� albumów rockowych, które musisz mie� ........................................... 305The Beatles, Rubber Soul (1965) ...............................................................................................................305
Jimi Hendrix Experience, Are You Experienced (1967) ...............................................................................306
Led Zeppelin, Led Zeppelin II (1969) .......................................................................................................306
The Who, Who’s Next? (1971) ..................................................................................................................306
The Rolling Stones, Exile on Main Street (1972) ........................................................................................306
Jeff Beck, Blow by Blow (1975) ..................................................................................................................307
Van Halen, Van Halen (1978) ..................................................................................................................307
Joe Satriani, Surfing with the Alien (1987) ..................................................................................................307
Metallica, Metallica (The Black Album) (1991) ..........................................................................................308
Korn, Issues (1999) ....................................................................................................................................308
Rozdzia� 19: Dziesi�� klasycznych gitar rockowych ............................................................. 309Fender Telecaster .......................................................................................................................................309
Gibson Les Paul .........................................................................................................................................310
Fender Stratocaster .....................................................................................................................................310
Gibson z serii ES ........................................................................................................................................310
Gibson Flying V .........................................................................................................................................310
Mosrite Ventures Model .............................................................................................................................311
Rickenbacker 360/12 ..................................................................................................................................311
Ibanez Iceman .............................................................................................................................................311
„Super Strat” .............................................................................................................................................311
Paul Reed Smith ........................................................................................................................................312
Dodatek Jak korzysta� z p�yty ....................................313Jak znale�� w�a�ciw� �cie�k� .........................................................................................................................313
Naliczanie ..............................................................................................................................................313
Aran�acja stereofoniczna .........................................................................................................................314
cie�ki na p�ycie .........................................................................................................................................314
Skorowidz ............................................................................................................................ 321
Rozdzia� 6
W �wietle reflektorów:wprowadzenie do gitary
prowadz�cejW tym rozdziale:� Poznasz skale, arpeggia i typowe zagrywki.� Nauczysz si� czyta� zapis nutowy.� Po�wiczysz riffy.� Dowiesz si�, jak improwizowa� dobre solówki.
olówki stanowi� najbardziej widowiskowy i ol�niewaj�cy rockowy sposób gry na gitarze.Potrafi� przekaza� pe�n� gam� emocji — od �a�o�ci i sentymentalizmu po wrzaskliw�
i szalon� beztrosk� — czasem w tym samym motywie. Podczas gdy riffy s� ugruntowane,skomponowane i emanuj� si�� za pomoc� swej niewzruszonej sta�o�ci, gitara prowadz�cawznosi si� na wy�yny muzycznej bosko�ci, szybuj�c w bezkresnych przestrzeniach inspiracji.
Wszyscy najwi�ksi gitarzy�ci — od Erica Claptona i Jimiego Hendrixa po Eddiego Van Halenai Stevego Vaia — potrafili si� w ten sposób wznosi�, ale oprócz tego byli zdyscyplinowanymimistrzami swoich instrumentów. Uda�o im si� rozwi�za� odwieczny artystyczny paradoksi uzyska� ca�kowicie kontrolowan� absolutn� wolno��.
Kiedy zaczniesz rozwija� podstawowe techniki gry gitary prowadz�cej, nie zapominaj o tym,�e w Twojej muzyce kryje si� potencja� wywo�ywania pot��nych emocji. Uwa�aj, �eby ichnadmiar nie spali� Twojego wzmacniacza!
W tym rozdziale skupimy si� na palcach lewej r�ki i precyzyjnym piórkowaniu. Zdradz� Citak�e, dlaczego ca�a ta gra jest warta �wieczki.
Przejmij prowadzenieMusisz umie� zagra� wiele dwi�ków, aby w�a�ciwie wydoby� nieliczne.
To powiedzenie nieznanego (prawdopodobnie wschodniego) pochodzenia z pewno�ci�stosuje si� do rocka, poniewa� najlepiej by by�o, gdyby� najpierw nauczy� si� akordów (któresk�adaj� si� z przynajmniej trzech dwi�ków), a potem zacz�� gra� pojedynczymi dwi�kami,co jest istot� gitary prowadz�cej.
S
112 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Tak naprawd� nie musisz opanowa� gry akordowej, zanim zabierzesz si� do gitary prowadz�cej.Takie podej�cie jest jednak uzasadnione chocia�by z technicznego punktu widzenia — dogrania rytmu nie potrzebujesz a� tak precyzyjnych uderze� prawej r�ki. Dla wi�kszo�cipocz�tkuj�cych gitarzystów tr�canie wielu strun jest �atwiejsze ni� trafianie w pojedyncze.
Teraz jednak nadszed� czas na wypraw� w �wiat pojedynczych dwi�ków, w którym uderzasztylko jedn� strun� jednocze�nie, a kluczowe znaczenie ma trafienie we w�a�ciw�. Wymaga ontak�e znacznie wi�kszej ruchliwo�ci lewej r�ki.
Pojedyncze dwi�ki mo�esz gra� na ró�ne sposoby. Cztery najwa�niejsze to:
� Melodia: to podstawowy sposób gry pojedynczymi dwi�kami na gitarze. Mo�e stanowi�skomponowany motyw lub improwizowany przerywniki, a tak�e solówk�, którawykorzystuje melodi� jako punkt wyj�cia.
� Arpeggio: polega na graniu akordów roz�o�onych na poszczególne dwi�ki, wi�c tak�ejest sposobem grania pojedynczych dwi�ków. Arpeggio mo�esz stosowa� jako rodzajakompaniamentu (tak jak w palcowanym przyk�adzie z rozdzia�u 5.) lub jako gitar�prowadz�c�, co stosuje wielu hardrockowych i heavymetalowych gitarzystów, takich jakEddie Van Halen i Randy Rhoads. Wielu z nich wplata w swoje solówki kilka taktówarpeggia, czego rezultaty bywaj� nies�ychanie emocjonuj�ce.
� Riff: to autonomiczna fraza muzyczna, skomponowana zazwyczaj z pojedynczychdwi�ków i wykorzystywana jako strukturalna cz��� utworu lub jego cz��ci. �czy onmelodi� i gitar� rytmiczn�, poniewa� ma wspólne cechy z jednym i drugim sposobemgrania. Jest zazwyczaj kilka razy powtarzany i w danej cz��ci utworu s�u�y jako motywakompaniuj�cy.Przypomnij sobie wpadaj�ce w ucho riffy z utworów Day Tripper i Birthday The Beatles,Satisfaction The Rolling Stones, Walk This Way Aerosmith, Sunshine of Your Love Cream,Whole Lotta Love i Black Dog Led Zeppelin, Crazy Train Ozzy’ego Osbourne’a oraz YouGive Love a Bad Name Bon Jovi. Wszystkie te piosenki opieraj� si� na rozpoznawalnychi �atwych do zapami�tania motywach.Riffy nie zawsze s� zbudowane z pojedynczych dwi�ków. Na przyk�ad w Smoke on theWater Deep Purple i Iron Man Black Sabbath s� one z�o�one z wielodwi�ków granychjednocze�nie. Riff mo�e by� tak�e zagrany w harmonii przez dwie lub wi�cej gitar. Z takichzagrywek s� znani The Allman Brothers i The Eagles.
� Swobodna improwizacja: nie jest to uznany termin muzyczny, tylko fraza opisuj�cadowolny fragment partii gitary prowadz�cej, który niekoniecznie opiera si� na melodii.Swobodna improwizacja nie musi nawet by� melodyjna. Przeskoki o du�e interwa�y,granie perkusyjne, efekty muzyczne i sekwencje dwi�ków (takie jak na przyk�ad schematyszybko powtarzanych nut, a nawet jednej nuty) — wszystkie te �rodki wyrazu mog� bra�udzia� w budowaniu ekscytuj�cej solówki lub pasa�u.
Terminy gitara prowadz�ca, melodia, g�ówny motyw, riff, solówka czy improwizacja oznaczaj� ró�nesposoby grania pojedynczymi dwi�kami i s� cz�sto stosowane wymiennie. Fraza „graniepojedynczymi dwi�kami” jest nieco niepor�czna, dlatego ka�dy rodzaj grania, który nie jestgitar� rytmiczn�, mo�esz okre�li� mianem gitary prowadz�cej, nawet je�li b�dzie to oznacza�o riff.
�ci�le rzecz ujmuj�c, gitara prowadz�ca to g�ówna gitara, której partia zazwyczaj opiera si� napojedynczych dwi�kach. Lecz nie jest to regu��, poniewa� mo�esz gra� dwudwi�ki technik�double-stop. Dodatkowo termin gitara prowadz�ca pozwala na odró�nienie jej od innej gitary(lub gitar) w zespole, która gra partie rytmiczne.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 113
Czasami partia g�ównej gitary mo�e si� sk�ada� z akordów. Przerywnik gitarowy w Peggy SueBuddy’ego Holly’ego oraz riff otwieraj�cy utwór Pinball Wizard The Who to dwa najbardziejznane przyk�ady gitary rytmicznej, która gra g�ówn� rol�.
Jak trzyma� piórko?Sposób trzymania jest generalnie taki jak w przypadku gry rytmicznej. Chwy� je tak, aby koniecwystawa� prostopadle z boku kciuka, i umie�� d�o� w pobli�u struny, któr� zamierzasz uderzy�.Zalecany przeze mnie sposób trzymania piórka znajdziesz na rysunku 2.6.
Zapewne odkryjesz, �e trzymasz piórko nieco mocniej, szczególnie gdy b�dziesz chcia� zagra�g�o�niej lub agresywniej. To normalne. Z czasem zaczniesz je postrzega� jako naturalneprzed�u�enie jednego z paznokci.
Przejd� do atakuTr�canie lub uderzanie okre�lonego dwi�ku jest okre�lane jako atak. Nie oznacza to, �epowiniene� gra� agresywnie — jest to termin odró�niaj�cy pocz�tek nuty od jej wybrzmiewania(czyli tej cz��ci, która nast�puje po pierwszym, perkusyjnym dwi�ku).
Aby zaatakowa� pojedyncz� strun�, umie�� piórko tak, aby dotyka�o jej od góry lub znajdowa�osi� nieznacznie ponad ni�, i tr�� j� szybkim, p�ynnym ruchem. Uderz j� na tyle mocno, �ebydwi�k by� wyrany, lecz aby nie zahaczy� przy okazji s�siedniej struny.
Ten ruch to uderzenie w dó�, które jest dok�adnie takie samo jak to, które opisa�em w rozdziale 5., tyle�e tym razem tr�casz tylko jedn� strun�. Aby uderzy� w gór�, po prostu wykonaj odwrotny ruch.
Uderzanie pojedynczych strun w gór� i w dó�Uderzanie struny w dó� (w stron� ziemi) oznacza si� symbolem � , a uderzanie struny w gór�— symbolem V. Rockowi gitarzy�ci rytmiczni preferuj� uderzenia w dó�, poniewa� s� onemocniejsze i s�u�� do podkre�lania dwi�ków w równych, miarowych schematach. Natomiastnaprzemienne uderzenia w gór� i w dó�, zwane naprzemiennym piórkowaniem (które opisz�w dalszej cz��ci tego rozdzia�u), s� istot� gitary prowadz�cej.
Granie pojedynczych d�wi�kówAkordy zazwyczaj grasz do�� szerokimi ruchami przedramienia i nadgarstka. Pojedyncze dwi�kinie wymagaj� takiego rozmachu, poniewa� wi�kszo�� si�y uderzenia bierze si� z nadgarstka.Zapewne b�dziesz mia� sk�onno�� do opierania podbicia d�oni na mostku. To w porz�dku,zwró� jednak uwag� na to, aby przypadkowo nie t�umi� strun w trakcie gry.
Je�li najpierw uderzasz dwi�ki na ni�szych strunach, a nast�pnie na wy�szych, naturalniedopasujesz pozycj� r�ki i przesuniesz j� wzd�u� mostka. Oczywi�cie nie musisz jej opiera�na strunach — równie dobrze mo�esz jej pozwoli� swobodnie zwisa� mniej wi�cej w okolicy mostka.
114 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Yin i Yang gitary rytmicznej i prowadz�cejJe�li w zespole s� dwaj gitarzy�ci, najlogiczniejszy podzia� obowi�zków sprowadza si� do tego, �e jeden z nichpe�ni rol� gitarzysty prowadz�cego, a drugi rytmicznego. Cz�sto g�ówn� gitar� gra lepszy z nich. Czasem jednakpodzia� ról nie wynika z talentów muzycznych, lecz z tego, �e gitarzysta rytmiczny jest jednocze�nie g�ównymkompozytorem (tak jak w przypadku Toma Petty’ego i Metalliki). W wielu zespo�ach te role nie s� wyra�nie zdefinio-wane — przyk�adem mog� by� Lynyrd Skynyrd, The Allman Brothers i Judas Priest. Jednak w tych, które znalaz�y si�na poni�szej li�cie, wiadomo, kto jest gitarzyst� prowadz�cym, a kto rytmicznym.
Zespó� Gitara rytmiczna Gitara prowadz�ca
The Beatles John Lennon George Harrison
The Rolling Stones Keith Richards Brian Jones/Mick Taylor/Ron Wood
The Kinks Ray Davies Dave Davies
Grateful Dead Bob Weir Jerry Garcia
AC/DC Malcolm Young Angus Young
Creedence Clearwater Revival Tom Fogerty John Fogerty
Aerosmith Brad Whitford Joe Perry
Kiss Paul Stanley Ace Frehley
Tom Petty Tom Petty Mike Campbell
The Cars Ric Ocasek Elliot Easton
The Clash Joe Strummer Mick Jones
Def Leppard Steve Clark Phil Collen
Bruce Springsteen Bruce Springsteen Nils Lofgren
Metallica James Hetfield Kirk Hammett
Guns N’ Roses Izzy Stradlin Slash
Nawet graj�c g�o�no i agresywnie, powiniene� w pe�ni panowa� nad praw� r�k�. Twójulubiony wykonawca, który m�óci ramieniem niczym skrzyd�em wiatraka, z pewno�ci� gragitar� rytmiczn�, a nie solow�.
Zaczniemy od kilku prostych �wicze� w graniu pojedynczych dwi�ków, a nast�pnieprzejdziemy do zagrywek, które niele brzmi�, a ich granie b�dzie dla Ciebie przyjemno�ci�.
Technika gry pojedynczych d�wi�kówZagraj motywy z rysunku 6.1 wy��cznie za pomoc� uderze� w dó�. Jest to sze�� pasa�y naró�nych strunach. Ka�dy z nich sk�ada si� z trzech ró�nych dwi�ków. Wszystkie s� oparte na�wier�nutach, co oznacza, �e na jeden takt przypadaj� cztery nuty (lub je�li wystukujesz rytmstop�, na jedno tupni�cie przypada jedna nuta).
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 115
Rysunek 6.1.�wier�nutowe
melodiew otwartej
pozycji na ka�-dej z sze�ciustrun gitary
Ca�a sztuka polega na tym, �eby zagra� w�a�ciwe dwi�ki, nie tr�caj�c przypadkowo z�ejstruny. Nie musisz wygrywa� wyszukanych rytmów lub kombinacji uderze� w gór� i w dó�— wystarczy, �e trafisz we w�a�ciw� strun�. Jak si� domy�lasz, trudniej jest to zrobi� nawewn�trznych strunach (drugiej, trzeciej, czwartej i pi�tej) ni� na zewn�trznych (pierwszeji szóstej).
Spróbuj zagra� te motywy samodzielnie (bez pomocy nagra� na p�ycie), naliczaj�c (i wystukuj�cstop�) tempo o jeden takt wcze�niej, ni� zaczniesz gra�. Zagraj z p�yt�, gdy uznasz, �e �wiczeniemasz ju� opanowane i grasz je bez przerw lub pomy�ek.
Ka�de �wiczenie jest w innym klimacie (co s�ycha� na p�ycie), ale nie powinno Ci� to onie�miela�.Je�li b�dziesz liczy� �wier�nuty zgodnie ze stukaniem na p�ycie (czyli rytmicznym dwi�kiemhi-hatu, stosowanym przez perkusistów, aby wskaza� tempo przed utworem) oraz skupisz si�na p�ynnym wydobywaniu jednego dwi�ku przy ka�dym uderzeniu, wszystko pójdzie g�adko.
116 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Nast�pne �wiczenie (z rysunku 6.2) jest nieco trudniejsze, poniewa� wymaga zmiany strunw trakcie grania motywu. Graj�c je, staraj si� p�ynnie przechodzi� mi�dzy strunami, nie traci�rytmu i nie zmienia� dynamiki (czyli si�y uderze� piórkiem).
Rysunek 6.2.�wier�nutowamelodia na ró�-nych strunach
Graj�c na gitarze, musisz pilnowa� rytmu nie tylko mi�dzy taktami, lecz tak�e wtedy,gdy zmieniasz struny.
Naprzemienne piórkowanieTeraz zwi�kszysz tempo i zaczniesz gra� ósemki. Jak wiesz, w grze rytmicznej cz�stowystarczy zwi�kszy� cz�stotliwo�� uderze� w dó�. Lecz gitara prowadz�ca wymaga w takiejsytuacji wykorzystania naprzemiennego piórkowania.
Aby naprzemiennie piórkowa� ósemki, musisz pami�ta� o jednej, prostej zasadzie: na „1”, „2”,„3” i „4” uderzasz w dó�, a na „i” uderzasz w gór�. Brzmi banalnie, lecz w praktyce utrzymanietego schematu podczas przechodzenia na s�siedni�, a nawet dalsz� strun� jest do�� trudne.Mimo to naprzemienne piórkowanie jest dobr� technik� — nawet gdy wydaje si� nielogiczneczy nieefektywne — i korzysta z niej praktycznie ka�dy w miar� uzdolniony gitarzysta.
Granie melodii na ró�nych strunachNiezale�nie od tego, czy zmieniasz struny, czy nie, powiniene� piórkowa� naprzemiennie.W melodii ósemkowej oznacza to, �e dwi�ki przypadaj�ce na „1”, „2”, „3” i „4” uderzasz w dó�,a dwi�ki przypadaj�ce na „i” (czyli te, które przypadaj� mi�dzy liczbami) — w gór�.
SkaleSkale ze swej natury sk�adaj� si� z kolejnych stopni. Stanowi� one straszliwe narz�dziemuzycznych tortur w r�kach bezwzgl�dnych wychowawców (takich jak Twoja nauczycielkamuzyki w czwartej klasie), ale to wszystko ma swój cel. Skala to �wietny sposób na rozgrzaniepalców za pomoc� rozpoznawalnych uk�adów, dzi�ki któremu uczysz si� po�o�enia na gryfienale��cych do niej dwi�ków.
Dodatkowo skale uk�adaj� si� w znajomo brzmi�ce melodie („do re mi fa sol la si do”), a ichpoprawne wykonanie daje swego rodzaju przyjemno�� — a przynajmniej do momentu, gdyzagrasz je ju� trzy miliony razy i nie b�dziesz ich w stanie zdzier�y�.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 117
Na razie jednak spróbuj zagra� kolejne dwi�ki skali C-dur w gór� i w dó�, zaczynaj�c od podstawy(czyli pierwszego stopnia skali lub akordu).
Skale duroweRysunek 6.3 przedstawia jedn� oktaw� skali C-dur (czyli osiem dwi�ków). Zwró� uwag� nato, �e tylko w pierwszej po�owie taktu znajduj� si� oznaczenia uderze�, a tu� po nich pojawiasi� termin sim. (skrót od ang. simile — podobnie), informuj�cy, �e reszt� powiniene� zagra� w tensam sposób.
Rysunek 6.3.Jedna oktawa
skali C-durw gór� i w dó�
W tradycyjnym zapisie nutowym pojawi�o si� tak�e palcowanie lewej r�ki. Nie chodzi jednako to, �eby� ogarnia� wzrokiem wszystkie te informacje — nuty, wskazówki dotycz�ce lewej i prawejr�ki, i tak dalej — tylko �eby� nauczy� si� tej skali i gra� j� za ka�dym razem, gdy potrzebujeszrozgrzewki. Mo�esz j� te� wykona�, gdy inspiracja schowa si�, st�umiona i wycofana,w najg��bszych zakamarkach umys�u, a Ty nie b�dziesz w stanie wymy�li� �adnej innejspójnej melodii.
Skala z rysunku 6.4 tak�e jest durowa, chocia� sk�ada si� z innych dwi�ków i nieco trudniej j�zagra�. S� to dwie oktawy skali G-dur w gór� i w dó�. Jest trudniejsza ze wzgl�du na palcowanie,poniewa� b�dziesz przyciska� struny wszystkimi palcami lewej r�ki na rozpi�to�ci czterech progów.
Trzymaj lew� r�k� mniej wi�cej w tym samym miejscu nad strunami i si�gaj palcami doodpowiednich progów (pierwszy palec — wskazuj�cy — naciska pierwszy próg, drugi — �rodkowy— drugi próg, i tak dalej). Gdy wyrobisz sobie wi�ksz� gi�tko�� palców, zwi�kszy si� ichrozpi�to��, dzi�ki czemu b�dziesz w stanie si�gn�� do poszczególnych progów, praktycznienie zmieniaj�c pozycji d�oni.
Skale molowePoniewa� wprowadzi�em Ci� w skal� durow�, pokazuj�c jej kolejne stopnie, czuj�, �e powinienemprzedstawi� Ci tak�e jej mroczniejszego kuzyna, czyli skal� durow�.
„Rodzinna” analogia jest tu jak najbardziej na miejscu, poniewa� skale molowe s� faktyczniespokrewnione z durowymi. Ka�da skala durowa posiada odpowiadaj�c� jej, pokrewn� gam�molow�, któr� mo�esz zapisa� za pomoc� tych samych znaków przy kluczu wiolinowym.Naturalna skala molowa dowolnej skali durowej (nazywana tak dlatego, �e mo�esz j� zagra�,u�ywaj�c tych samych dwi�ków) zaczyna si� od jej szóstego stopnia.
Szóstym stopniem skali C-dur jest A (pami�taj, �e muzyczny alfabet ko�czy si� na G, a mi�dzyA i C znajduje si� H). Rysunek 6.5 przedstawia jedn� oktaw� skali molowej, zaczynaj�c� si�od otwartej pi�tej struny, czyli A.
118 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Rysunek 6.4.Dwie oktawy
skali G-durw gór� i w dó�
Rysunek 6.5.Jedna oktawa
skali a-moll
Pasa�ePasa�e to melodie, w których wysoko�ci kolejnych dwi�ków zmieniaj� si� o wi�cej ni� jedenstopie� (czyli z pomini�ciem jednej lub kilku liter), na przyk�ad A, C, E, G, H. Mog� mie�rozpi�to�� dowolnego interwa�u i nie musz� sk�ada� si� wy��cznie z dwi�ków okre�lonegoakordu. Tak wi�c wszystkie arpeggia to pasa�e, lecz nie wszystkie pasa�e to arpeggia. Rysunek 6.6przestawia arpeggio na akordzie a7, w którym grasz jego kolejne dwi�ki, czyli A-C-E-G.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 119
Rysunek 6.6.Arpeggio naakordzie a7
��czenie zmian o jeden stopiez pasa�owymi przeskokamiWi�kszo�� melodii jest zbudowana na zasadzie kombinacji tych dwóch rodzajów zmianwysoko�ci dwi�ków. Czasami zawieraj� one fragmenty arpeggio (tak jak wojskowa pobudkai sygna� na posi�ki, grane na tr�bce). Granie skali polega na wydobyciu jej kolejnych dwi�kóww porz�dku rosn�cym lub malej�cym. Granie arpeggia umo�liwia ruchy zarówno w gór�,jak i w dó�, lecz jeste� wówczas ograniczony do dwi�ków akordu.
Zacznij od do�u:melodie na ni�szych d�wi�kach
Z nieznanych bli�ej przyczyn wszystkie tradycyjne podr�czniki do gitary zaczynaj� si� odnajwy�szych strun i stopniowo przechodz� do coraz ni�szych. Lecz my, zgodnie z prawdziwierewolucyjn� natur� rock and rolla oraz serii Dla bystrzaków, zaczniemy od do�u.
To, �e zaczniemy od do�u, nie wynika wy��cznie z buntowniczego nastawienia (chocia�sprzeciw dla samego sprzeciwu jest ca�kiem zabawny!) — po prostu si�a nap�dowa wi�kszo�cinajbardziej znanych motywów, riffów i zagrywek rytmicznych pochodzi z nizin (patrz�cz perspektywy dwi�ków na gitarze). Przypomnij sobie klasyczne riffy, o których pisa�emw tym rozdziale — Smoke on the Water, Iron Man czy Day Tripper — i pomy�l, ile z nich opierasi� na niskich dwi�kach.
Maj�c to na uwadze, zagraj motyw na niskich strunach z rysunku 6.7, który przypominatypowy rockowy riff. Ws�uchaj si� w jego upajaj�ce, podziemne brzmienie. Muzycy SpinalTap byliby z Ciebie dumni.
Rysunek 6.8 przedstawia inn� melodi�, nieco �ywsz� ni� ta z rysunku 6.7. Opiera si� ona narównomiernych ósemkach i zawiera kilka zaskakuj�cych zwrotów. Znajdziesz w niej tak�eseri� przeskoków o wi�ksze interwa�y, które w tym przypadku stanowi� arpeggio na akordziea-moll.
120 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Rysunek 6.7.Rockowa
melodia naniskich d�wi�-
kach, wykorzy-stuj�ca najni�-
sze strunygitary
Rysunek 6.8.Dynamiczne
ósemki w me-lodii na niskich
d�wi�kach
Droga na szczyt:melodie na wy�szych d�wi�kach
Partie gitary prowadz�cej zazwyczaj w du�ym stopniu korzystaj� z wy�szych rejestrów gitary,gdzie melodie brzmi� najbardziej naturalnie. Zanim przejdziesz na sam� gór� gryfu, zagrajprzyk�ad z rysunku 6.9, aby sprawdzi� potencja� gitary do przebicia si� przez zgie�k sekcjirytmicznej.
Rysunek 6.9.Melodia na
wy�szychd�wi�kachw otwartej
pozycji
Je�li Twoja gitara brz�czy, zamiast dawa� mi�siste i kremowe brzmienie, zwi�ksz ilo��przesteru. Gdyby� tego potrzebowa�, w rozdziale 3. znajdziesz szczegó�owe wskazówki,jak tego dokona�.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 121
Pozycje na gryfieJak dot�d wszystkie melodie i �wiczenia gra�e� na najni�szych progach (mi�dzy pierwszyma czwartym). W tej pozycji naj�atwiej znale� na gryfie zapisane w nutach dwi�ki.
Gitara jest jednak wyposa�ona w znacznie wi�cej progów ni� pierwsze cztery. W najni�szejpozycji mo�esz gra� wi�kszo�� akordów, riffów na niskich strunach oraz cz��� melodii,lecz kluczowym elementem solówek s� wy�sze pozycje. Jest tak z dwóch powodów:
� Im wy�ej na gryfie si� znajdziesz, tym wy�szy dwi�k b�dziesz w stanie zagra�. Gitarajest instrumentem o niskim rejestrze — nuty, które czytasz z pi�ciolinii, na gitarze s�o oktaw� ni�sze. Z tego powodu przej�cie na wy�sze progi pozwala Ci si� przebi� z melodi�przez pomruk basu oraz ha�as perkusji i innych gitar graj�cych akordy w podstawowejpozycji.
� Na wy�szych progach struny s� bardziej elastyczne, co u�atwia zmian� progów orazstosowanie takich technik, jak podci�ganie strun, wibrato, hammer-on, pull-off,slide i innych �rodków ekspresji (wszystkie zosta�y opisane w rozdziale 9.).
Otwarta pozycjaDotychczas gra�e� g�ównie w otwartej pozycji, ale by�o to celowe. Kiedy opanujesz ca�y gryfi b�dziesz w stanie zagra� w ka�dym miejscu, z którego da si� wydoby� jaki� dwi�k, otwartapozycja stanie si� kwesti� wyboru. Inaczej mówi�c, b�dziesz gra� w otwartej pozycji, gdy b�dzieto pasowa�o do muzycznego efektu, jaki zamierzasz osi�gn��.
Gitarzy�ci rockowi graj� zarówno w otwartej, jak i w wy�szych pozycjach (numer pozycji jestokre�lany przez próg, który przyciskasz palcem wskazuj�cym), poniewa� ró�ni� si� onebrzmieniem. Dla porównania: gitarzy�ci jazzowi staraj� si� unika� otwartej pozycji, natomiastfolkowi niemal wcale nie korzystaj� z wy�szych. W rocku jednak stosuje si� wszystkie, dlategomusisz wiedzie�, jakie s� zalety i jednych, i drugich.
Pami�tasz skal� G-dur z rysunku 6.4? By�a to skala G w otwartej pozycji, poniewa� wykorzystywa�aotwarte struny gitary. Teraz spróbujemy zagra� te same dwi�ki w tym samym rytmie, ale w niecoinny sposób.
Wy�sze, zamkni�te pozycjeZmiana pozycji pozwala na przetransponowanie motywu w dowolne miejsce gryfu. Melodi�bez dwi�ków na otwartych strunach mo�esz zacz�� od dowolnego progu — niezale�nie odtego, czy b�dzie to pierwszy, czy pi�tnasty. Pozosta�e dwi�ki b�d� w takich samych interwa�ach.To tak jak z p�ywaniem — je�li opanujesz technik� utrzymywania si� na powierzchni i poruszaniasi�, nie ma znaczenia, czy woda b�dzie mia�a pi�� metrów g��boko�ci, czy pi�� kilometrów.No mo�e poza tym, �e ta druga przypuszczalnie b�dzie znacznie zimniejsza.
Wy�sze pozycje czasami nazywa si� zamkni�tymi, poniewa� nie wykorzystuj� otwartych strun.Kiedy opanujesz jaki� motyw w dowolnej zamkni�tej pozycji, mo�esz przemie�ci� go w dowolnemiejsce na gryfie — dzi�ki temu uzyskasz ten sam motyw, tylko przetransponowany na inn�tonacj�. Ta regu�a stosuje si� tak�e do akordów, jak ju� wiesz z rozdzia�u 4., w którym pozna�e�akordy ruchome i barowe.
122 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Najlepsze jest jednak to, �e mo�esz przenosi� ca�e melodie — od razu zmieniaj�c ich tonacj�— czego piani�ci, tr�bacze czy fleci�ci mog� gitarzystom tylko zazdro�ci�, poniewa� nie s�w stanie tego zrobi� z równ� �atwo�ci� na swoich instrumentach.
Aby pozna� wy�sze pozycje w praktyce, zagraj dwie oktawy skali G-dur na tych samychdwi�kach, ale nie u�ywaj�c �adnej otwartej struny. W ten sposób uzyskasz skal� G-durw drugiej pozycji, tak jak na rysunku 6.10. Jest to druga pozycja, poniewa� najni�szy próg,jaki naciskasz, definiuje nazw� pozycji; w tym przypadku jest to drugi.
Rysunek 6.10.Dwie oktawy
skali G-durw drugiej
pozycji
Kiedy j� opanujesz, zagraj ten sam uk�ad palców w innych pozycjach. W ten sposób przetransponujeszskal� G-dur na inn� tonacj�.
Bli�sze spotkaniez riffami na ni�szych rejestrach
Riffy pojawi�y si� ju� wcze�niej w tym rozdziale w przyk�adach melodii na niskich dwi�kach,lecz teraz zajmiemy si� nimi na powa�nie — nie dlatego, �e pomagaj� zilustrowa� naprzemiennepiórkowanie lub zmian� strun, lecz dla nich samych. W ko�cu przecie� zajmujesz si� muzyk�dla muzyki!
Najlepsze w niskich riffach s� pot��ne, basowe dwi�ki. Nie ma lepszego wyboru, je�li chodzio mia�d��ce, wstrz�saj�ce ziemi�, soczyste i trzeszcz�ce, rozwalaj�ce mózg na strz�py tony,dlatego 99% riffów opiera si� na tych w�a�nie dwi�kach.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 123
Zacznij od klasycznego riffu na �wier�nutach z rysunku 6.11, zwanego boogie-woogie, boogielub krocz�cym basem. Sk�ada si� on wy��cznie z dwi�ków akordów oraz szóstego stopnia,a ka�dy akord jest ogrywany wed�ug tego samego schematu. Lecz si�a tego motywu polegaw�a�nie na powtórzeniu. Jest on tak zaraliwy, �e Twoje uszy chcia�yby s�ysze� ten samschemat przy ka�dym akordzie!
Rysunek 6.11.Klasyczny riff
boogie-woogieoparty na kro-cz�cym basie
w G-dur
Czy mo�na to jako� upro�ci�:skala pentatoniczna
Skale durowe i molowe by� mo�e stanowi� podwaliny edukacji muzycznej, lecz jako materia�melodyczny do ogrywania akordów brzmi�, no có�, akademicko. Gitarzy�ci rockowi maj�lepszy sposób na zaspokajanie swojego g�odu melodii: skal� pentatoniczn�.
Nie jest to rzecz jasna jedyna skala stosowana w solówkach rockowych, lecz z pewno�ci�najbardziej popularna i naj�atwiejsza do nauczenia. Jej urok polega na tym, �e dobrze brzmiz ka�dym akordem w danej tonacji, wi�c niemal natychmiast mo�esz na jej podstawie zacz��tworzy� muzyk�.
Jak sugeruje jej nazwa, sk�ada si� ona z pi�ciu dwi�ków, czyli dwóch mniej ni� normalna,siedmiodwi�kowa skala durowa lub molowa. Dzi�ki temu uzyskujesz bardziej otwartei mniej linearne brzmienie. Jest ona tak�e w znacznym stopniu ambiwalentna, co stanowi jejzalet�, poniewa� trudniej zagra� „z�y” dwi�k — czyli taki, który mimo i� nale�y do danejtonacji, nie pasuje do aktualnego akordu. Skala pentatoniczna wykorzystuje jedynie te najbardziejuniwersalne dwi�ki.
124 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Nie jestem w stanie w�a�ciwie wyrazi� jej znaczenia. Dla muzyki rockowej jest ona tym, czymnarkoza, prasa drukarska i wkr�tarka akumulatorowa dla wspó�czesnej cywilizacji — niezb�dnymnarz�dziem, bez którego �ycie by�oby znacznie trudniejsze.
Pierwsz� skal� pentatoniczn�, jak� poznasz, b�dzie a-moll. Mo�esz jej u�ywa� w solówkach,ogrywaj�c akordy w tonacji a-moll, C-dur oraz progresji bluesowej w a-moll (przymiotnik„bluesowy” mo�e oznacza� albo specjaln�, sze�ciodwi�kow� skal�, albo okre�lon� progresj�akordów). Dobrze sprawdza si� tak�e w tonacji A-dur i progresji bluesowej w C-dur.Ca�kiem niele jak na skal�, która ma o dwa dwi�ki mniej ni� normalna.
Rysunek 6.12 przedstawia diagram gryfu, na którym znajduje si� skala pentatoniczna w pi�tejpozycji. Gryf jest w takim u�o�eniu, jak gdyby� patrza� na gitar� od przodu, a nast�pnieprzekrzywi� j� na lew� stron�. Jego diagram przypomina wi�c tabulatur� — w tym sensie,�e pierwsza struna znajduje si� na samej górze — jednak jest to faktyczny schemat gryfu,a nie tabulatura. Na �cie�ce 31. z do��czonej do ksi��ki p�yty ta skala jest grana z góry (czyliod ósmego progu pierwszej struny) na dó� (do pi�tego progu na szóstej strunie). Spróbuj j�zagra�, chocia� niekoniecznie w takim samym tempie jak na p�ycie — to nagranie jest po to,�eby� mia� pewno��, i� przyciskasz w�a�ciwe struny w odpowiednich miejscach.
Rysunek 6.12.Diagram gryfuprzedstawiaj�-cy skal� penta-toniczn� w pi�-
tej pozycji
Na diagramie gryfu, tak jak na tabulaturze, najwy�sza linia oznacza pierwsz� strun�. Poza tymto nie jest akord, tylko wszystkie mo�liwe dwi�ki skali pentatonicznej. Palec wskazuj�cyprzyciska te, które wypadaj� na pi�tym progu, serdeczny te z siódmego progu, a ma�y te z ósmego.W tym schemacie skali palec �rodkowy nie ma nic do roboty.
Skala pentatoniczna,czyli trzy sposoby grania solówek
Teraz nauczysz si� gra� skal� pentatoniczn� do trzech ró�nych muzycznych podk�adów:
� progresji w tonacji durowej,
� progresji w tonacji molowej,
� progresji bluesowej.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 125
Ten sam schemat mo�esz wykorzysta� do trzech ró�nych akompaniamentów.To niewiarygodne zrz�dzenie losu dla pocz�tkuj�cego gitarzysty, �e mo�e zastosowa� skrótmy�lowy, szybk� kalkulacj�, pozwalaj�c� na natychmiastowe zagranie solówki do ka�degodurowego, molowego lub bluesowego utworu — po prostu wykonuj�c co�, co zasadniczostanowi salonow� sztuczk� muzyczn�. To �wietne i b�yskawiczne rozwi�zanie, które pozwalaCi niemal „od r�ki” zagra� przyzwoicie brzmi�c� muzyk�.
Kiedy poznasz ju� podstawy, by� mo�e zechcesz si� dowiedzie�, dlaczego te dwi�kiwspó�brzmi� tak, a nie inaczej, ale na razie zacznijmy jam session!
Umie�� palec wskazuj�cy na pi�tym progu pierwszej struny. Rozlunij d�o�, aby palceswobodnie zwisa�y nad gryfem w okolicach szóstego, siódmego i ósmego progu. Twoja r�kajest gotowa do gry w pi�tej pozycji.
Zagraj motyw z rysunku 6.13. Jest to oparta na ósemkach schodz�ca skala pentatoniczna C-dur,zaczynaj�ca si� od czwartego palca, który przyciska pierwsz� strun� na ósmym progu.
Rysunek 6.13.Oparta naósemkachschodz�ca
skala pentato-niczna C-dur
Staraj si�, aby ka�dy dwi�k — od góry do do�u — zabrzmia� osobno, aby� przyzwyczai� si� doprzyciskania progów i zmiany strun. Nie zastanawiaj si� nad tym, czy uderzasz struny w gór�,czy w dó�, póki nie b�dziesz w stanie swobodnie przebiega� palcami lewej r�ki po wszystkichstrunach — jak paj�k po swojej sieci.
Ten schemat umo�liwia trzymanie lewej r�ki w niezmienionej pozycji, poniewa� wszystkiepalce s� w stanie bez napinania dosi�gn�� odpowiednich progów.
Teraz, gdy zagra�e� ju� skal�, spróbuj j� wykorzysta� w kontek�cie muzycznym. Dzi�ki temudo�wiadczysz magii, która b�dzie mia�a miejsce, kiedy zagrasz te same dwi�ki do utworóww ró�nych tonacjach. Przedstawienie czas zacz��!
Pentatonika w utworze o tonacji durowejRysunek 6.14 przedstawia progresj� w C-dur w umiarkowanym tempie na 4/4. Solówkastanowi mieszanin� �wier�nut i ósemek, które nale�� do pentatonicznej skali C-dur, granejw ró�nych pozycjach na gryfie. Na nagraniu w lewym kanale s�ycha� sekcj� rytmiczn�, natomiastw prawym — gitar� prowadz�c�. Kiedy za�apiesz ju� melodi� gitary prowadz�cej, przekr��balans na lewy kana� (nie obra�� si�) i spróbuj zagra� j� do podk�adu, a nast�pnie ustaw balansna �rodku i sprawd, jak dobrze Ci posz�o.
126 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
Rysunek 6.14.Solówka
w umiarkowa-nym tempie 4/4w tonacji C-dur
Pentatonika w utworze o tonacji molowejA teraz, jak mawiali w Monty Pythonie, co� z zupe�nie innej beczki. Czy�by? Rysunek 6.15przedstawia motyw w innym klimacie (ci��ki backbeat na 4/4), w innej tonacji (a-moll),lecz gitara prowadz�ca jest oparta na tych samych dwi�kach. Zwró� uwag� na uderzaj�coodmienny efekt.
Rysunek 6.15.Solówka do
ci��kiego back-beatu na 4/4
w a-moll
Pentatonika w utworze o progresji bluesowejA teraz, co niewiarygodne, nast�pi kolejna zmiana klimatu, za� Twoja partia b�dzie si� opiera�ana tej samej skali, co przyk�ady z rysunków 6.14 i 6.15. Motyw z rysunku 6.16 to �ywio�owyblues w rytmie mieszanym w tonacji A-dur. Zwró� uwag� na to, �e ósemki z tego przyk�adu s�nierównomierne — powiniene� je gra� jako d�u�sz� i krótsz�. Spraw, �e b�d� �ka�.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 127
Rysunek 6.16.Bluesowa
solówkaw �ywym,
mieszanymrytmie na 4/4
W nast�pnej cz��ci nie b�dziesz ju� musia� si� uczy� �adnych motywów — zaczniesz samodzielnieje wymy�la�.
128 Cz��� II: Podstawowe techniki gry
ImprowizowanieW rocku, jazzie i bluesie improwizacja zajmuje poczesn� rol�. Umiej�tno�� dobregoimprowizowania jest znacznie wa�niejsza od czystej techniki. Tworzenie szczerych,wiarygodnych i inspiruj�cych solówek ma du�o wi�ksze znaczenie od technicznejdok�adno�ci i precyzji.
Najlepsi muzycy �wiata to najwybitniejsi improwizatorzy, co nie oznacza, �e s� biegli technicznie.Jedyna umiej�tno��, która jest równie istotna jak improwizowanie �wietnych solówek, to pisaniepiosenek.
Ostatni przyk�ad w tym rozdziale b�dzie wi�c po�wi�cony improwizacji, która polega nawybraniu zestawu dwi�ków i stworzeniu z nich muzyki. Aby tego dokona�, wykorzystajpentatoniczn� skal� w pi�tej pozycji, której nauczy�e� si� wcze�niej. Rysunek 6.17 przedstawiawolny, jazzuj�cy blues w rytmie mieszanym w tonacji A-dur. Nie zapomnij o nierównomiernymgraniu ósemek oraz bluesowym credo: nie musisz czu� si� le, �eby gra� bluesa… ale to pomaga.
Rysunek 6.17.Wolny blues
w rytmiemieszanym
w tonacji A-dur
Nuta kocowaImprowizowanie to naj�atwiejsza umiej�tno�� na �wiecie (wystarczy znale� w�a�ciwe dwi�ki— i mo�na gra�), a zarazem jedna z najtrudniejszych (trzeba na poczekaniu stworzy� poruszaj�c�melodi�). Im wi�cej dwi�ków masz do wyboru, tym bogatsze jest Twoje muzyczne s�ownictwo,za pomoc� którego mo�esz wyrazi� swój przekaz.
Rozdzia� 6: W �wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz�cej 129
Pentatoniczna skala stanowi �wietny sposób na b�yskawiczne rozpocz�cie tworzenia muzyki,lecz istnieje ogromna liczba innych skal, które mog� Ci pomóc w tworzeniu melodii. Mo�eszte� s�ucha� innych gitarzystów w poszukiwaniu pomys�ów. Wykraczaj poza wszystkie skale,do których przywykniesz, aby wydoby� niecodzienne dwi�ki, oraz ucz si� klasycznych solówekz nagra�, aby przekona� si�, co je nap�dza�o. A przede wszystkim rozwijaj w�asny sposóbfrazowania i styl.
Techniki, które pomog� Ci w zrealizowaniu tych celów, opisz� w cz��ci III oraz IV, wi�c narazie trenuj swobodne przebiegi palców w dó� i gór� gryfu. Zaskakuj si�, zmieniaj�c kierunek,przeskakuj�c struny, a nawet dramatycznie powtarzaj�c pewne dwi�ki. Cz��� Twoichnajwspanialszych dokona� muzycznych b�dzie rezultatem zupe�nie niezamierzonych dzia�a�— szcz��liwym przypadkiem. Lecz aby trafi� na owe „zbiegi okoliczno�ci”, nie mo�esz i��najprostsz� �cie�k�. B�d �mia�y, odwa�ny, podejmuj ryzyko i improwizuj!