-
1
g]kfn :jf:Yo ;]jf P]g, @)%#
nfndf]x/ / k|sfzg ldlt
@)%#.!!.!%
;+zf]wg ug]{ P]g
!= g]kfn :jf:Yo ;]jf -klxnf] ;+zf]wg_ P]g, @)%% @)%%.!).@&
@= :jf:Yo ;DaGwL s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug{ ag]sf] P]g, @)%* @)%*.%.^
#= g]kfn :jf:Yo ;]jf -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)%* @)%*.&.@@
$= g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# @)^#.
@)%# ;fnsf] P]g g+=#@
:jf:Yo ;]jfsf] u7g, ;+rfng / ;]jfsf zt{x?sf] Joj:yf ug{ ag]sf] P]g:jf:Yo ;]jfsf] u7g, ;+rfng / ;]jfsf zt{x?sf] Joj:yf ug{ ag]sf] P]g:jf:Yo ;]jfsf] u7g, ;+rfng / ;]jfsf zt{x?sf] Joj:yf ug{ ag]sf] P]g:jf:Yo ;]jfsf] u7g, ;+rfng / ;]jfsf zt{x?sf] Joj:yf ug{ ag]sf] P]g
k|:tfjgf M :jf:Yo ;]jf hg;fwf/0fsf] nflu cTofjZos ;]jf ePsf]n] o; ;]jfnfO{ a9L ;Ifd,
;'b[9, ;]jfd"ns / hgpQ/bfoL agfpg :jf:Yo ;]jfsf] u7g, ;+rnfg / ;]jfsf] zt{ ;DaGwL
Joj:yf ug{ jf~5gLo ePsf]n],
>L % dxf/fhflw/fh jL/]Gb| jL/ ljqmd zfxb]jsf] zf;gsfnsf] kRrL;f}+ jif{df ;+;bn] of] P]g
agfPsf]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––!!!!
k|f/lDesk|f/lDesk|f/lDesk|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æg]kfn :jf:Yo ;]jf P]g, @)%#Æ /x]sf]5 .
-@_ of] P]g >L % dxf/fhflw/fh ;/sf/af6 nfndf]x/ ;b/ aS; ePsf] ldltn]
PsfGgAa]cf}+ lbgb]lv k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf,–
-s_ æ:jf:Yo ;]jfÆ eGgfn] bkmf # adf]lhd u7g ul/Psf] g]kfn :jf:Yo ;]jf ;D´g'
k5{ .
-v_ æsd{rf/LÆ eGgfn] :jf:Yo ;]jfsf] kbdf axfn /x]sf] JolQm ;D´g' k5{ .
-u_ æPlss[t lrlsT;f clws[tÆ eGgfn] dfGotf k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 cfo'j]{b tyf
Pnf]KofyLdf :gftsf]kflw k|fKt u/L cfo'j]{b lrlsT;f kl/ifb\df gfd btf{ eO{ :jf:Yo
;]jfdf axfn /x]sf] JolQm ;D´g' k5{ / ;f] zAbn] of] P]g k|f/De x'Fbf cfo'j]{b
lrlsT;f kl/ifb\ u7g geO;s]sf] eP u7g ePkl5 gfd btf{ x'g] JolQmnfO{ ;d]t
hgfpF5 .
-
2
-3_ æclVtof/jfnfÆ eGgfn] bkmf !! adf]lhd lgo'lQm ug{ ;Sg] clwsf/L ;D´g' k5{ .
-ª_ ækl/jf/Æ eGgfn] sd{rf/L;+u a:g] tyf lgh cfkm}n] kfng kf]if0f ug'{ kg]{ klt,
kTgL, 5f]/f, cljjflxtf 5f]/L, wd{k'q, cljjflxtf wd{k'qL, afa', cfdf jf ;f}t]gL cfdf
;D´g' k5{ / ;f] zAbn] ♣k'?if / cljjflxtf dlxnf sd{rf/Lsf] f] f] f] k'?if / cljflxtf
sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] afh], aHo} tyf ±ljjflxtf dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf
lghsf] ;f;', ;;'/fnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-r_ æljefuLo k|d'vÆ eGgfn] tf]lsPsf] clwsf/L ;D´g' k5{ .
-5_ æsfof{no k|d'vÆ eGgfn] tf]lsPsf] sfof{nosf] k|d'v sd{rf/L ;D´g' k5{ .
-h_ æ:yfoL kbÆ eGgfn] lgj[Qe/0f kfpg] / Dofb gtf]lsPsf] :jf:Yo ;]jfsf] kb ;D´g'
k5{ .
-´_ æljz]if kbÆ eGgfn] ljz]if k|s[ltsf] sfd, st{Jo / pQ/bfloTj ePsf] / ljz]if
lsl;dsf] of]Uotf rflxg] kb ;D´g' k5{ .
-`_ ædGqfnoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] :jf:Yo dGqfno ;D´g' k5{ .
-6_ ætf]lsPsf]Æ jf ætf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf lgoddf tf]lsPsf]
jf tf]lsP adf]lhd ;D´g' k5{ .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––@@@@
:jf:Yo ;]jfsf] u7g:jf:Yo ;]jfsf] u7g:jf:Yo ;]jfsf] u7g:jf:Yo ;]jfsf] u7g
#= :jf:Yo ;]jfsf] u7g M g]kfn :jf:Yo ;]jf gfdsf] Ps ;]jf u7g ul/Psf]5 .
♣$=$=$=$= tx tyf tx ldnfgtx tyf tx ldnfgtx tyf tx ldnfgtx tyf tx ldnfg M M M M -!_ :jf:Yo ;]jfdf b]xfo adf]lhdsf txx? /xg]5g\ M–
clws[t tx ;xfos tx
afx|f}+ kfFrf}+
P3f/f}+ rf}yf]
bzf}+ t];|f]
gjf}+
cf7f}+
;ftf}+
5}7f}+
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
3
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg t];|f] txdf s'g} sd{rf/L
g/x]df ;f] tx /xg] 5}g .
-#_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt g]kfn :jf:Yo ;]jfsf] klxnf] / bf];|f] txdf
sfo{/t sd{rf/LnfO{ t];|f] txdf ldnfg ul/g]5 .
-$_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]eGbf cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$(
adf]lhd lgo'Qm /fhkq cglÍt t[tLo >]0fLsf sd{rf/LnfO{ rf}yf] txdf ldnfg ul/g]5 .
%= ;]jfsf kbx? M
-!_ :jf:Yo ;]jfsf ljleGg txx?df ljz]if1 kb nufot k|fljlws kbx?
/xg]5g\ . To:tf kbx?sf] kb gfdx? tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] :jf:Yo ;]jfsf] k|To]s txsf] kbsf] sfo{ ljj/0f agfpg]5 / To:tf]
sfo{ ljj/0fdf ;DalGwt kbsf] sfd, st{Jo / pQ/bfloTj tyf clwsf/ ;d]t
pNn]v ul/g]5 .
^= :jf:Yo ;]jf cGtu{t /xg] lrlsT;f k|0ffnLx? M -!_ :jf:Yo ;]jf cGtu{t b]xfosf
lrlsT;f k|0ffnLx? /xg]5g\ M–
-s_ Pnf]KofyL lrlsT;f k|0ffnL,
-v_ cfo'j]{b lrlsT;f k|0ffnL,
-u_ xf]ldof]KofyL lrlsT;f k|0ffnL .
-@_ pkbkmf -!_ df pNn]v ePsf lrlsT;f k|0ffnL afx]s g]kfn ;/sf/n] g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cGo lrlsT;f k|0ffnL tf]Sg ;Sg]5 .✍
&= ;d"x tyf pk;d"xx? M -!_ :jf:Yo ;]jfdf tf]lsP adf]lhdsf ljleGg ;d"x tyf
pk;d"xx? /xg]5g\ .
-@_ :jf:Yo ;]jfsf ;d"x tyf pk;d"xx?df /xg] ljleGg txsf kbx?sf] nflu
rflxg] Go"gtd of]Uotf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––####
:jf:Yo ;]jfsf] kbk"lt{:jf:Yo ;]jfsf] kbk"lt{:jf:Yo ;]jfsf] kbk"lt{:jf:Yo ;]jfsf] kbk"lt{
♣♣♣♣*= *= *= *= :jf:Yo ;]jfsf] kbk"lt{ M -!_ :Jff:Yo ;]jfsf] b]xfosf txsf tf]lsPsf kbx? b]xfo adf]lhd
v'Nnf k|ltof]lutf jf a9'jfåf/f k"lt{ ul/g]5 M–
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ✍g]kfn ;/sf/n] ldlt @)%$.(.& sf] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L æo'gfgL lrlsT;f k|0ffnLÆ nfO{ tf]s]sf] . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
4
txtxtxtx v'Nnf v'Nnf v'Nnf v'Nnf
k|ltof]lutfåf/fk|ltof]lutfåf/fk|ltof]lutfåf/fk|ltof]lutfåf/f
j9'jfåf/fj9'jfåf/fj9'jfåf/fj9'jfåf/f
sfo{Ifdtfsf] sfo{Ifdtfsf] sfo{Ifdtfsf] sfo{Ifdtfsf]
d"Nofd"Nofd"Nofd"NofÍgÍgÍgÍg
cfGtl/s cfGtl/s cfGtl/s cfGtl/s
k|ltof]lutfTds k|ltof]lutfTds k|ltof]lutfTds k|ltof]lutfTds
k/LIffk/LIffk/LIffk/LIff
----s_ rf}yf]s_ rf}yf]s_ rf}yf]s_ rf}yf] !))Ü!))Ü!))Ü!))Ü X XXXX
----v_ kfFrf}+v_ kfFrf}+v_ kfFrf}+v_ kfFrf}+ %)Ü%)Ü%)Ü%)Ü X %)Ü%)Ü%)Ü%)Ü
----u_ 5}7f}+u_ 5}7f}+u_ 5}7f}+u_ 5}7f}+ X %)Ü%)Ü%)Ü%)Ü %)Ü%)Ü%)Ü%)Ü
----3_ ;ftf}+3_ ;ftf}+3_ ;ftf}+3_ ;ftf}+ !))Ü!))Ü!))Ü!))Ü X X
----ª_ cf7f}+ª_ cf7f}+ª_ cf7f}+ª_ cf7f}+ !))Ü!))Ü!))Ü!))Ü XXXX X
----r_ gjf}+r_ gjf}+r_ gjf}+r_ gjf}+ !)Ü!)Ü!)Ü!)Ü ^)Ü^)Ü^)Ü^)Ü #)Ü#)Ü#)Ü#)Ü
----5_ P3f/f}{+5_ P3f/f}{+5_ P3f/f}{+5_ P3f/f}{+ !)Ü!)Ü!)Ü!)Ü ^)Ü^)Ü^)Ü^)Ü #)Ü#)Ü#)Ü#)Ü
----h_ jfx|f}+h_ jfx|f}+h_ jfx|f}+h_ jfx|f}+ X !))Ü!))Ü!))Ü!))Ü X
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k"lt{ x'g] kb afx]s cGo kb / txsf] k"lt{ bkmf ( adf]lhd
:t/j[l4åf/f ul/g]5 .Æ
♣*s= kbk"lt{df aGb]h M -!_ :jf:Yo ;]jfsf] s'g} klg kbdf o; P]gdf Joj:yf ePb]lv afx]s
cGo s'g} klg tl/sfaf6 kbk"lt{ ul/g] 5}g .
-@_ :jf:Yo ;]jfsf] s'g} kb s'g} tl/sfaf6 l/Qm ePdf ;f]sf] hfgsf/L kb l/Qm
ePsf] Ps dlxgfleq ;DalGwt lgsfon] nf]s;]jf cfof]unfO{ lbg' kg]{5 . ;f] cjlwleq
;"rgf glbg] kbflwsf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL x'g]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd n]vL cfPdf ;f] cjlw;Dd l/Qm x'g cfPsf] kb / rfn"
cfly{s jif{leqdf cjsfz tyf a9'jfaf6 l/Qm x'g] kb ;d]t olsg u/L dfu ug{ ;lsg]5 .
-$_ kb k"lt{sf] dfu ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-%_ dGqfno, ljefu, s]Gb| tyf pkTosfleq /x]sf sfof{nodf sfo{/t
sd{rf/Lsf] xsdf lghfdtL lstfavfgf / lhNnfl:yt sfof{nosf sd{rf/Lsf] xsdf
;DalGwt sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{noaf6 tnaL k|ltj]bg kf; gu/fO{ tna v'jfpg
x'Fb}g .
-^_ pkbkmf -!_ ljk/Lt s;}n] sd{rf/L lgo'lQm u/]df jf pkbkmf -%_ adf]lhd
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
5
tnaL k|ltj]bg kf; gu/L tna v'jfPsf] kfOPdf To:tf] sd{rf/Ln] kfPsf] tna, eQf /
cGo ;'ljwf afktsf] /sd lgo'lQm ug]{ / tnj v'jfpg] kbflwsf/Laf6 ;/sf/L afFsL ;/x
c;"n pk/ ul/g]5 .
�*v= Hofnfbf/L jf s/f/df lgo'lQm ug{, u/fpg gkfOg] M -!_ s;}n] klg sd{rf/Ln] ug'{ kg]{
sfdsf] nflu s'g} klg JolQmnfO{ Hofnfbf/L jf s/f/df lgo'lQm ug{, u/fpg kfpg] 5}g . ±t/ s'g} lrlsT;s jf :jf:YosdL{ cWoog jf c;fwf/0f ljbfdf /x]sf] sf/0f
:jf:Yo ;]jf k|jfx ug{ sl7gfO k/]df g]kfn ;/sf/n] To:tf] lrlsT;s jf :jf:YosdL{
ljbfdf a;]sf] cjlwe/sf] nflu lghsf] kbdf of]Uotf k|fKt lrlsT;s jf :jf:YosdL{nfO{
s/f/ ;]jfdf sfddf nufpg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ ljk/Lt s;}n] s'g} JolQmnfO{ lgo'lQm u/], u/fPdf To;/L
lgo'lQm kfPsf] JolQmn] kfPsf] tna, eQf / cGo ;'ljwf afktsf] /sd lgo'lQm ug]{,
u/fpg] kbflwsf/Laf6 ;/sf/L afFsL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 .
�(= :t/ a[l4 -cku|]8_ M -!_ ;]jfsf kbx? dWo] ±t];|f] txaf6 rf}yf], rf}yf] txaf6 kfFrf}+
clws[t 5}7f}+ txaf6 ;ftf}+, ;ftf}+af6 cf7f}+ / gjf}+af6 bzf}+ txsf] kbsf] k"lt{ :t/
j[l4sf] dfWodaf6 ul/g]5 .
-@_ z'? lgo'lQm eO{ kb:yfkg ePsf clws[t 5}7f}+ txsf sd{rf/L / clws[t
;ftf}+ txsf d]l8sn clws[t, 8]06n clws[t, clws[t slj/fh, PsLs[t lrlsT;f clws[t
jf ;f] ;/xsf cGo lrlsT;f clw[stx?n] sDtLdf Ps jif{ clt b'u{d jf b'O{ jif{ b'u{d
If]qdf sfd u/L z'? lgo'lQm eO{ kb:yfkg ePsf] ldltb]lv tLg jif{sf] sfo{ ;+kfbg
d"NofÍgdf sDtLdf pQd cÍ k|fKt u/]sf sd{rf/Lx?nfO{ qmdzM ;ftf}+ / cf7f}+ txsf]
kbdf :t/ j[l4 ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd clws[t 5}7f}+ txaf6 ;ftf}+ txsf] kbdf :t/ j[l4 x'g]
sd{rf/Ln] ;f] kbdf /xL b'O{ jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgdf sDtLdf pQd cÍ k|fKt
u/]df To:tf] sd{rf/LnfO{ cf7f}+ txsf] kbdf :t/ j[l4 ul/g]5 .
-$_ g]kfn :jf:Yo ;]jf P]g, @)%# k|f/De x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$(
adf]lhd g]kfn :jf:Yo ;]jfsf] /fhkqf+lst t[tLo >]0fLsf] kbdf :yfoL ?kdf axfn eO{
� klxnf] ;+zf]wg4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . � klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
6
sDtLdf Ps jif{ clt b'u{d jf b'O{ jif{ b'u{d If]qdf sfd u/L tLg jif{ ;]jf cjlw k"/f
u/]sf sd{rf/Lx?nfO{ cf7f}+ txsf] kbdf :t/ j[l4 ul/g]5 .
♦-%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn :jf:Yo ;]jf P]g,
@)%# k|f/De ♣ePkl5 jf lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhd g]kfn :jf:Yo ;]jfsf]
/fhkqf+lst t[tLo >]0fLsf] kbdf :yfoL ?kn] axfn ePsf / ;]jfsf] ;d"x, pk;d"x;+u
;DalGwt ljifodf cfwf/e"t :gfts pkfwL -Jofrn/ l8u|L k|fKt u/]kl5sf] pkfwL -df:6/
l8u|L_ k|fKt u/L sf7df8f}+ pkTosf aflx/sf] If]qdf sDtLdf Ps jif{ sfd u/L tLg jif{
;]jf cjlw k"/f u/]sf jf cfwf/e"t :gfts pkfwL -Jofrn/ l8u|L_ k|fKt u/]kl5sf] pkfwL
-kf]i6 Uo|fh'P6 l8Knf]df_ k|fKt u/L sf7df8f}+ pkTosf aflx/sf] If]qdf sDtLdf b'O{ jif{
sfd u/L tLg jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf sd{rf/Lx?nfO{ klg cf7f}+ txsf] kbdf :t/ a[l4
ul/g]5 .
-^_ pkbkmf -$_ / -%_ df plNnlvt sd{rf/Lx?n] ;f]xL pkbkmfdf plNnlvt
cjlw;Dd ;f]xL pkbkmfdf pNn]v ePsf] If]qdf sfd gu/]sf] eP To:tf] gk'u cjlw;Dd
To:tf] If]qdf uO{ ?h' xflh/ eO{ sfd ul/;s]kl5 dfq To:tf] sd{rf/Lx?nfO{ :t/ j[l4
ul/g]5 .
t/ kb jf b/aGbL jf sfof{no gePsf sf/0f plNnlvt sd{rf/Lx?nfO{
plNnlvt If]qdf v6fpg g;lsPsf] eP To:tf sd{rf/LnfO{ klg cf7f}+ txsf] kbdf :t/
j[l4 ul/g]5 .
-&_ ;]jfsf clws[t gjf}+ txsf] kbdf /xL b'O{ jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍgdf
sDtLdf pQd c+s k|fKt ug]{ sd{rf/Lx?nfO{ clws[t bzf}+ txsf] kbdf :t/ j[l4 ul/g]5 .
±-&s_ of] bkmf k|f/De ePkl5 b]xfosf sd{rf/Lsf] :t/j[l4 b]xfo adf]lhd ul/g]5
M–
-s_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt t];|f] txdf sfo{/t sd{rf/LnfO{
;DalGwt ;d"xsf] rf}yf] txdf,
-v_ of] bkmf k|f/De ePkl5 t];|f] txdf ldnfg ePsf sd{rf/Lsf] ;f]
txdf b'O{ jif{ ;]jf cjlw k"/f ePkl5 rf}yf] txdf,
♦ bf];|f] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
7
-u_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]kl5 :Jff:Yo ;]jfsf] rf}yf] txdf
ldnfg ePsf sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ;d"xsf] kfFrf}+ txdf,
-3_ bkmf $ sf] pkbkmf -$_ adf]lhd rf}yf] txdf ldnfg x'g]
sd{rf/Lx?dWo] tLg jif{ ;]jf cjlw k"/f u/L rf}yf] txsf] nflu
lgwf{l/t of]Uotf k|fKt u/]sf sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ;d"xsf] kfFrf}+
txdf,
-ª_ :jf:Yo ;]jfsf] rf}yf] txdf z'? lgo'lQm jf tx ldnfg ePsf
sd{rf/Lsf] ;f] txdf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f ePdf ;DalGwt
;d"xsf] kfFrf}+ txdf,
-r_ of] bkmf k|f/De x'g' cl3 nf]s ;]jf cfof]usf] k|lqmof k"/f u/L 5}7f}+ /
;ftf} txdf lgo'lQm ePsf sd{rf/LnfO{ qmdzM ;DalGwt ;d"xsf]
;ftf}+ / cf7f}+ txdf,
-5_ of] bkmf k|f/De x'g' cl3 kfFrf}+ tx / jl/i7 kfFRff}+ txdf tx ldnfg
ePsf sd{rf/LdWo] rf}yf] txsf] nflu lgwf{l/t of]Uotf k"/f u/L kfFrf}+
txdf bz jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ;d"xsf]
5}7f}+ txdf,
-h_ of] bkmf k|f/De x'g'cl3 kfFrf}+ txdf z'? lgo'lQm eO{ ;f] txdf
sDtLdf bz aif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] sd{rf/LnfO{ ;DalGwt
;d"xsf] 5}7f}+ txdf,
-em_ of] bkmf k|f/De ePkl5 kfFrf}+ txdf :t/j[l4 eO{ ;f] txdf sDtLdf
bz jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ;d"xsf] 5}7f}+
txdf . ±-&v_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]kl5 tx ldnfg eO{ xfn 5}7f}+ clws[t
txdf sfo{/t sd{rf/Lsf] nflu Pp6f 5'§} k'n b/aGbLsf] Joj:yf u/L ;DalGwt ;d"xsf]
;ftf}+ txdf :t/j[l4 ul/g]5 . ±-&u_ pkbkmf -&v_ adf]lhd :t/j[l4 ul/;s]kl5 To:tf sd{rf/Lx?nfO{
of]Uotfsf] cfwf/df ;DalGwt ;d"xdf ;d"xLs[t ul/g]5 . To;/L ;d"xLs[t ul/Psf
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
8
sd{rf/L s'g} sf/0faf6 :jf:Yo ;]jfdf g/x]df lgh axfn /x]sf] To:tf] b/aGbL :jtM
vf/]h x''g]5 . ±-&3_ o; bkmf adf]lhd dflyNnf] txdf :t/j[l4 ePsf] sd{rf/Ln] lgh h'g
txaf6 :t/j[l4 ePsf] xf] ;f]xL txsf] sfd ug'{ kg]{5 . ±-&ª_ of] bkmf k|f/De ePkl5 pkbkmf -&s_ sf] v08 -r_ adf]lhd ;ftf}+ txdf
:t/j[l4 ePsf sd{rf/Ln] ;f] txeGbf Ps tx d'lgsf] txdf /xFbf pkbkmf -@_ adf]lhdsf]
cjlwe/ b'u{d If]qdf sfd u/]sf] eP dflyNnf] txdf :t/j[l4sf] nflu b'u{d If]qdf sfd u/]sf]
dflgg]5 .Æ
-*_ =======α
-(_ ===========α
-!)_===========α ±(s= :t/j[l4 gul/g] M bkmf ( df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf b]xfosf]
cjlwe/ sd{rf/LnfO{ :t/j[l4 ul/g] 5}g M–
-s_ lgnDag ePsf]df lgnDag ePsf] cjlwe/,
-v_ tnaj[l4 jf a9'jf /f]Ssf ePsf]df tnaj[l4 jf a9'jf /f]Ssf ePsf]
cjlwe/,
-u_ c;fwf/0f ljbfdf a;]sf]df ;f] ljbfsf] cjlwe/,
-3_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] :jf:Yo;Fu ;DalGwt kl/ifb\af6 gfd
btf{ lgnDag ePsf]df To:tf] lgnDagsf] cjlwe/ .
!)= nf]s ;]jf cfof]usf] l;kmfl/;df lgo'lQm x'g] M v'Nnf k|ltof]lutf jf cfGtl/s
k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f k"lt{ x'g] kbdf nf]s ;]jf cfof]usf] l;kmfl/;sf] cfwf/df
lgo'lQm ul/g]5 .
!!= :jf:Yo ;]jfsf] kbdf lgo'lQm M -!_ :jf:Yo ;]jfsf] clws[t txsf] kbdf g]kfn
;/sf/n] lgo'lQm ug]{5 / To:tf] lgo'lQmsf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ul/g]5 .
-@_ :jf:Yo ;]jfsf] ;xfos txsf] kbdf ljefuLo k|d'vn] lgo'lQm ug{ ;Sg]5 .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . α g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f lemlsPsf] . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
9
-#_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sfof{no k|d'vn] cfˆgf] /
cfˆgf] dftxtsf sfof{nosf ;xfos klxnf] txb]lv kfFrf}+ tx;Ddsf] kbdf lgo'lQm ug{
;Sg]5 ....
!@= lgo'lQmsf nflu cof]Uotf M b]xfosf JolQmx? :jf:Yo ;]jfsf] kbdf lgo'lQm x'g ;Sg]
5}gg\ M–
-s_ ;xfos txsf] kbdf c7f/ jif{ pd]/ k"/f gePsf,
-v_ clws[t txsf] kbdf PSsfO; jif{ pd]/ k"/f gePsf,
-u_ k}+tfln; jif{ pd]/ k"/f e};s]sf,
t/ :jf:Yo ;]jfsf axfnjfnf :yfoL sd{rf/L / :jf:Yo ;]jfsf] kbdf
lgodfg';f/ lgo'lQm eO{ cljlR5Gg ?kdf kfFr jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf axfnjfnf
c:yfoL sd{rf/Lsf] xsdf pd]/sf] xb nfUg]5}g .
-3_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] :jf:Yo ;DaGwL Jofj;flos kl/ifb\df
gfdbtf{ gePsf / gfdbtf{ gjLs/0f gePsf,
@y=t/ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] :jf:Yo ;DaGwL s'g}
Jofj;flos kl/ifb\df gfd btf{ x'g] Joj:yf g} gePsf] txsf] kbdf lgo'lQm
x'gsf] nflu o; v08n] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
-ª_ eljiodf ;/sf/L ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 a/vf:t ul/Psf,
-r_ u}/ g]kfnL gful/s,
-5_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;"/bf/ 7xl/Psf] .
♦!#= c:yfoL lgo'lQm ;DaGwL Joj:yf M -!_ nf]s ;]jf cfof]un] cfkm"n] ;+rfng u/]sf]
k/LIffdf :yfoL lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/z gePsf pDd]bjf/x? dWo]af6 c:yfoL lgo'lQm
ug]{ k|of]hgsf] nflu 5'§} of]Uotfqmd cg';f/sf] ;"lr k|sfzg ug]{5 .
-@_ ;]jfsf] s'g} l/Qm kbdf c:yfoL lgo'lQm ug{' kg]{ ePdf clVtof/jfnfn] nf]s
;]jf cfof]udf n]lv k7fpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd n]lv cfPdf nf]s ;]jf cfof]un] of]Uotf qmdsf] ;"lrdf
/x]sf JolQmnfO{ dfusf] cfwf/df a9Ldf ^ dlxgfsf] nflu c:yfoL lgo'lQm ug{ gfd
l;kmfl/z u/L k7fpg]5 .
♦ bf];|f] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt .
-
10
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;"lr k|sfzg gePsf] cj:yfdf jf pkbkmf -#_
adf]lhd l;kmfl/z ePsf JolQmsf] ;+Vof l/Qm kb ;+Vof eGbf sd ePdf nf]s ;]jf
cfof]usf] ;xdlt lnO{ ^ dlxgf ;Ddsf] nflu c:yfoL lgo'lQm ug{ ;lsg]5 .
-%_ nf]s ;]jf cfof]uaf6 :yfoL kbk"lt{sf] nflu l;kmfl/z eO{ gcfP;Dd nf]s
;]jf cfof]usf] ;xdlt lnO{ o; bkmf adf]lhd lgo'lQm ul/Psf sd{rf/Lsf] Dofb yk ug{
;lsg]5 .
-^_ pkbkmf -$_ adf]lhd c:yfoL lgo'lQm u/]sf] hfgsf/L ;ft lbg leq ;fdfGo
k|zf;g dGqfnonfO{ lbg' kg]{5 .
-&_ dfly h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;]jfsf] s'g} kbdf :yfoL kbk"lt{sf
nflu nf]s ;]jf cfof]udf dfu gu/L To:tf] kbdf c:yfoL lgo'lQm ug{ kfOg] 5}g .
-*_ o; bkmf ljk/Lt s;}n] c:yfoL lgo'lQm u/] u/fPdf To:tf] lgo'lQm ePsf]
sd{rf/Ln] vfO{ kfO{ cfPsf] tna, eQf / cGo ;'ljwf jfktsf] /sd lgo'lQm ug]{ u/fpg]
kbflwsf/Laf6 ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
!$= kbflwsf/ sfod /xg] M b]xfosf] cj:yfdf sd{rf/Lsf] cfˆgf] kb dflysf] kbflwsf/
sfod /xg]5 M–
-s_ To; kbdf sfdsfh ul//xFbf ;Dd .
-v_ csf]{ kbdf ;?jf eO{ sfo{ef/ ;DxfNg kfOg] Dofb ;Dd .
-u_ labf :jLs[t u/fO{ a;]sf] avt .
-3_ lgnDag /x]sf] avt .
-ª_ g]kfn ;/sf/åf/f ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L sfddf v6fOPsf avt jf s'g} cGo
kbdf sfod d'sfod eO{ sfd u/]sf] avt .
!%= sfod d'sfod M -!_ :jf:Yo ;]jfsf] l/Qm jf kbflwsf/ /x]sf] s'g} ljefuLo k|d'v jf
sfof{no k|d'vsf] kbdf dfq a9Ldf Ps jif{ ;Ddsf] nflu To:tf] l/Qm jf kbflwsf/
/x]sf] kbeGbf Ps tx d'gLsf] ;DalGwt ;d"x, pk;d"xsf sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf]
cfwf/df sfod d'sfod d's// ug{ ;lsg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg α==========nf]s ;]jf cfof]uaf6
:yfoL k"lt{sf lgldQ l;kmfl/; eO{ gcfP;Ddsf] nflu nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{df ;f]
kbdf sfod d'sfodsf] cjlw a9Ldf Ps jif{sf] nflu yk ug{ ;lsg]5 .
α g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f lemlsPsf] .
-
11
!^= zky u|x0f ug]{ M klxnf] k6s lgo'lQm e} cfˆgf] sfo{ef/ ;DxfNg' cl3 k|To]s sd{rf/Ln]
tf]lsP adf]lhdsf] zky u|x0f ug'{ kg]{5 .
♣!&= kb:yfkg ;DaGwL Joj:yf M -!_ sd{rf/LnfO{ kb:yfkg ubf{ lghsf] z}lIfs of]Uotf, tflnd
/ cg'ejsf] cfwf/df ul/g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg 5}7f}+ txaf6 ;ftf}+ txdf
kb:yfkg ubf{ ;f] txdf tx / kb ldnfg ePsf sd{rf/LdWo] ;ftf}+ txsf] nflu lgwf{l/t
z}lIfs of]Uotf k|fKt u/]sf] / h]i7tf / ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] sd{rf/LnfO{ k|fyldstf
lbO{ kb:yfkgf ul/g]5 .
-#_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg tf]lsP adf]lhdsf ;xfos
txsf] kbsf] nflu tf]lsP adf]lhdsf] of]Uotf k|fKt u/]sf] :jf:Yo ;]jfsf] sd{rf/LnfO{
tf]lsP adf]lhd kbgfd lbg ;lsg]5 .
!*= k/LIf0f sfn M :jf:Yo ;]jfsf] :yfoL kbdf gofF lgo'lQm ubf{ ±dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf
5 dlxgf / k'?if sd{rf/Lsf] xsdf Ps jif{sf] k/LIf0f sfndf /xg] u/L ul/g]5 .
k/LIf0f sfndf lghsf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf lghsf] lgo'Qm ab/ ug{ ;lsg]5 .
o;/L lgo'lQm ab/ gul/Psf sd{rf/Lsf] lgo'lQm k/LIf0f sfn ;dfKt ePkl5 :jtM ;b/
ePsf] dflgg]5 .
t/ Ps k6s :jf:Yo ;]jfsf] :yfoL kbdf k/LIf0f sfn e'Qmfg ul/;s]sf] sd{rf/LnfO{
k'gM k/LIf0f sfndf /flvg]5}g .
♣!(= ;lrjsf] lgo'lQm M -!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :jf:Yo ;]jfsf]
P3f/f}+ txdf sDtLdf kfFr jif{ sfd u/]sf] jf afx|f}+ txdf sfo{/t sd{rf/L :jf:Yo tyf
hg;+Vof dGqfnosf] ;lrj kbdf lgo'Qm x'g ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgo'Qm ;lrjsf] kbfjlw bkmf $% sf] cwLgdf /xL kfFr
jif{ x'g]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;lrjsf] kbfjlwsf] u0fgf ubf{ lghn] afx|f}+ txdf u/]sf]
;]jf cjlwnfO{ ;d]t u0fgf ul/g]5 .Æ
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
12
kl/R5]b–$
;?jf, sfh / a9'jf;?jf, sfh / a9'jf;?jf, sfh / a9'jf;?jf, sfh / a9'jf
@)= ;?jf ug]{ / sfhdf v6fpg] clwsf/ M ;?jf ug]{ / sfhdf v6fpg] cfb]z lbg] clwsf/
clws[t txsf] sd{rf/Lsf] xsdf g]kfn ;/sf/ / ;xfos txsf] sd{rf/Lsf] xsdf
clVtof/jfnfnfO{ x'g]5 .
♣@!= @!= @!= @!= ;?jf ubf{ jf sfhdf v6fpFbf lnOg] cfwf/ M -!_ sd{rf/LnfO{ b]zsf] ljleGg ef}uf]lns If]qsf]
cg'ej lbnfpg] u/L clt b'u{d, b'u{d / ;'ud If]qdf ;?jf ul/g]5 .
-@_ ef}uf]lns b[li6n] clt b'u{d, b'u{d / ;'ud If]qsf] ljefhg tyf pkljefhg
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-#_ sd{rf/LnfO{ clt b'u{d If]qdf sDtLdf Ps jif{ jf b'u{d If]qdf sDtLdf b'O{ jif{
k"/f geO{ ;fdfGotof ;?jf ul/g] 5}g .
:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu æPs jif{Æ eGgfn] sDtLdf @## lbg ?h' xflh/
ePsf] cjlwnfO{ dflgg]5 .
-$_ s'g} klg sd{rf/LnfO{ Ps jif{df tL; lbg eGbf a9L ;dosf] nflu s'g}
sfof{nodf sfhdf v6fpg kfOg] 5}g . ;f] cjlweGbf a9L cjlwsf] nflu s'g} sd{rf/LnfO{
sfhdf v6fOPsf]df To;/L sfh v6fOPsf] cjlwdf To:tf] sd{rf/Ln] kfPsf] tna eQfsf]
/sd To;/L sfh v6fpg] kbflwsf/Lsf] tna eQfaf6 s§f u/L c;"n pk/ ul/g]5 .
-%_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf tL;
lbgeGbf a9L cjlwsf] nflu s'g} sd{rf/LnfO{ sfhdf v6fpg ;lsg]5 M–
-s_ k|fs[lts k|sf]k jf ;+qmfds /f]usf] pkrf/sf] nflu jf g]kfn
;/sf/af6 dgf]gog eO{ s'g} tflnd, ;]ldgf/, uf]i7L jf /fli6«o
sfo{qmddf efu lng,
-v_ s'g} kbdf sfod d'sfod d's// ug{,
-u_ sfof{no k|d'v jf PsfO sfof{no k|d'vsf] l/Qm kb tTsfn k"lt{ ug{
g;lsg] cj:yfdf ;f] sfd ug{ .
-^_ pkbkmf -#_ adf]lhd clt b'u{d jf b'u{d If]qdf ;?jf ePsf] sd{rf/L pkbkmf -
%_ adf]lhd tflnd, ;]ldgf/, uf]i7L jf /fli6«o sfo{qmddf sfh vl6Pdf To;/L sfh
vl6Psf] cjlwe/ To:tf] sd{rf/Ln] clt b'u{d jf b'u{d If]qdf sfd u/]sf] dflgg] 5}g .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
13
♣@!s= kb jf b/aGbL ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ bkmf @! adf]lhd sd{rf/Lsf] ;?jf ubf{ kb jf
b/aGbL gk'u x'g uPdf s'n b/aGbLdf ga9\g] u/L gk'u eP hlt kb jf b/aGbL :jtM
;[hgf x'g]5 / To:tf] sd{rf/Lsf] cGoq ;?jf ePkl5 ;f] kb jf b/aGbL :jtM vf/]h x'g]5
.
-@_ o; P]g jdf]lhd dflyNnf] txdf txldnfg jf :t/j[l4 ePsf sd{rf/Lx? ;f]
txdf axfn /x];Dd To:tf] kb :jtM >[hgf x'g]5 / To:tf] txsf] kb s'g} tl/sfn] l/Qm x'g
cfPdf z'?sf] txsf] kb l/Qm ePsf] dflgg]5 .
♣@@= cjlw k"/f gx'Fb} ;?jf ug{ ;lsg] M bkmf @! df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf]
cj:yfdf s'g} sd{rf/LnfO{ cjlw k"/f gx'Fb} ;?jf ug{ ;lsg]5 M–
-s_ zf/Ll/s jf dfgl;s c:j:ytfsf] sf/0f s'g} sd{rf/L s'g} :yfgdf /xL
sfd ug{ g;Sg] s'/f g]kfn ;/sf/åf/f ul7t d]l8sn af]8{n] l;kmfl/;
u/]df,
-v_ s'g} sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL ug'{ k/]df,
-u_ b/aGbL s6f}tL eO{ ;f] b/aGbLdf sfo{/t sd{rf/L kmflhndf k/]df,
-3_ u|fdL0f :jf:Yo sfo{stf{, cfo'j]{lbs :jf:Yo sfo{stf{ / dft[lzz'
sfo{stf{sf] kbdf sfo{/t sd{rf/LnfO{ kf/:kl/s ;xdltsf] cfwf/df jf
To:tf] kb s'g} sfof{nodf l/Qm ePdf sd{rf/Lsf] dfusf] cfwf/df .
@#= ;?jf ;DaGwL cGo Joj:yf M ;?jf ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
@$= a9'jf M :jf:Yo ;]jfsf] clws[t txsf] kbdf a9'jf ubf{ bkmf @% adf]lhd ul7t a9'jf
;ldltsf] l;kmfl/;df ul/g]5 .
@%= a9'jf ;ldlt M -!_ :jf:Yo ;]jfsf] clws[t txsf] kbdf a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{
b]xfo adf]lhdsf] a9'jf ;ldlt /xg]5 M–
-s_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf jf lghn] tf]s]sf] nf]s ;]jf cof]usf] ;b:o –
cWoIf
-v_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfn] tf]s]sf] nf]s ;]jf cfof]usf] ;b:o – ;b:o
-u_ d'Vo ;lrj – ;b:o
-3_ nf]s ;]jf cfof]uåf/f dgf]gLt ;DalGwt ljifosf] ljz]if1 –;b:o
-ª_ :jf:Yo dGqfnosf] ;lrj – ;b:o–;lrj
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
14
-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg afx|f}+ txsf] kbdf a9'jf
ug{ a9'jf ;ldltn] pknAw eP;Dd l/Qm kbsf] sDtLdf krf; k|ltzt yk pDd]bfjf/nfO{
sfo{ ;Dkfbg Ifdtfsf] cfwf/df l;kmfl/; ug]{5 / To;/L l;kmfl/; ul/Psf
pDd]bjf/x?dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] h]i7tf / sfo{ s'zntfsf] cfwf/df pko'Qm 7x¥ofPsf]
pDd]bjf/nfO{ a9'jf ug]{5 .
-#_ :jf:Yo ;]jfsf] ;xfos txsf] kbdf a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{ tf]lsPsf]
a9'jf ;ldlt /xg]5 .
-$_ a9'jf ;ldltn] sd{rf/Lx?sf] a9'jfsf] l;kmfl/; ug{ ckgfpg' kg]{ sfo{ljlw
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-%_ a9'jf ;ldltsf] a}7s k|To]s ^ dxLgfdf a:g]5 / a9'jfsf] ♣b/vf:t
kmf/fd k|fKt ePsf] ldltn] tLg dxLgfleq a9'jfsf] l;kmfl/; u/L ;Sg' kg]{5 .
±@%s= :t/j[l4 tyf a9''jf ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ o; P]gdf cGoq h'g;''s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg Pp6} txdf kGw| jif{;Dd axfn /lx/x]sf] bzf}+ tx;Ddsf] :jf:Yo ;]jfsf] s'g}
sd{Rff/Lsf] bkmf $% adf]lhd cjsfz x'g Ps dlxgf afFsL ePdf lghnfO{ Ps tx dflysf]
kbdf :t/j[l4 jf a9'jf ul/g]5 .
-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Pp6} txdf kGw| jif{;Dd
axfn /lx/x]sf] bzf}+ tx;Ddsf] :jf:Yo ;]jfsf s'g} sd{rf/Ln] bkmf $^ adf]lhd :j]lR5s
cjsfz lng rfxL lgj]bg lbPdf lghnfO{ Ps tx dflysf] txdf :t/j[l4 jf a9'jf u/L
cjsfz lbOg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd :t/j[l4 jf a9''jf ug{sf] nflu :jtM ljz]if kb ;[hgf x'g] 5
/ To:tf] sd{rf/L :jf:Yo ;]jfaf6 cjsfz ePkl5 ;f] kb :jtM vf/]h x'g]5 .
-$_ o; bkmf adf]lhd :t/j[l4 jf a9'jf kfpg] sd{rf/LnfO{ lghn] tNnf] txaf6
cjsfz lnFbf kfpg] ;'ljwfeGbf sd ;'ljwf gx'g] u/L ;'ljwf k|bfg
ul/g]5 .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
15
♣@^= a9'jfsf] nflu Go"gtd of]Uotf / ;]jf cjlw M sd{rf/Ln] a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g
tf]lsP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf k|fKt u/]sf] / a9'jf x'g] txeGbf Ps tx d'lgsf] kbdf
/xL sDtLdf tLg jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf] x'g'kg]{5 .
t/,
-!_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]kl5 tx ldnfg x'Fbf jl/i7 kfFrf}+ tx
sfod ul/Psf sd{rf/Lsf] kfFrf}+ txsf] nflu lgwf{l/t z}lIfs of]Uotf
geP klg a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g ;Sg]5 .
-@_ kfFrf}+ txdf bz jif{ k"/f u/]sf] sd{rf/Lsf] kfFrf}+ txsf] nflu lgwf{l/t
z}lIfs of]Uotf gePklg a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g ;Sg]5 .
-#_ of] bkmf k|f/De ePkl5 a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g sDtLdf b'O{ jif{
b'u{d If]qdf sfd u/]sf] x'g' kg]{5 .
-$_ of] bkmf k|f/De ePkl5 bkmf ( sf] pkbkmf -&s_ sf] v08 -r_ adf]lhd
cf7f}+ txdf :t/j[l4 ePsf sd{rf/Ln] ;f] txeGbf Ps tx d'lgsf] txdf
/xL b'O{ jif{ b'u{d If]qdf sfd u/]sf] eP gjf}+ txsf] a9'jfsf] nflu b'u{d
If]qdf sfd u/]sf] dflgg]5 .
♣@^s= ;]jf cjlwsf] u0fgf M -!_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]eGbf cl3 lghfdtL ;]jf P]g,
@)$( adf]lhd g]kfn :jf:Yo ;]jfsf] ;dfg :t/sf] kbdf /xL u/]sf] ;]jf cjlw o; P]g
adf]lhd a9'jf k|of]hgsf] nflu u0fgf ul/g]5 .
-@_ of] bkmf k|f/De x'g'cl3 nf]s;]jf cfof]usf] k|lqmof k"/f u/L 5}7f}+ / ;ftf}+ txdf
lgo'lQm ePsf sd{rf/Lsf] ;f] txdf u/]sf] ;]jf cjlw dflyNnf] txdf :t/j[l4 jf a9'jf
k|of]hgsf] nflu u0fgf ul/g]5 .
�@&= a9'jfsf] nflu ;+efJo pDd]bjf/ x'g gkfpg] M -!_ bkmf @^ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf b]xfosf] cjlw e/ sd{rf/L a9'jfsf] nflu ;+efJo
pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}g M–
-s_ lgnDag ePsf]df lgnDag ePsf] cjlwe/,
-v_ a9'jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/,
-u_ tna a[l4 /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/,
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . � klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt .
-
16
-3_ =========α
-ª_ k|rlnt sfg"g adf]lhd u7g ePsf] :jf:Yo ;DaGwL Jofj;flos kl/ifb\af6
gfd btf{ lgnDag ePsf] sd{rf/L To:tf] lgnDagsf] cjlwe/ .
± -r_ bkmf $% sf] pkbkmf -@_ adf]lhd yk ePsf] ;]jf cjlwe/ .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} sd{rf/L a9'jfsf]
;"rgf k|sfzg eO;s] kl5 ;f]xL pkbkmfsf] v08 -s_ / -ª_ adf]lhd lgnDag ePdf jf
v08 -v_ jf -u_ adf]lhd a9'jf /f]Ssf jf tna j[l4 /f]Ssf ePdf To:tf] cjlwe/ lghsf]
a9'jf lgo'lQm /f]Ssf ul/g]5 / ;f] cjlw ;dfKt ePkl5 lgh lgnDag jf /f]Ssf geP ;/x
dfgL a9'jf lgo'lQm lbO{ h]i7tf dfq sfod ul/g]5 .
@*= sfo{ ;Dkfbgsf] d"Nof+sg M sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d"Nof+sg ug{ tf]lsP adf]lhdsf]
sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg kmf/fd k|of]u ul/g]5 .
@(= a9'jfsf] cfwf/ M -!_ a9'jf ;ldltn] sd{rf/LnfO{ a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ubf{ lghsf]
sfo{Ifdtfsf] cfwf/df ug]{5 .
-@_ sd{rf/Lsf] sfo{Ifdtfsf] d"Nof+sg ubf{ b]xfo adf]lhd a9Ldf !)) c+s lbOg]5
M–
-s_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg afkt $) c+s
-v_ h]i7tf afkt @) c+s
-u_ ef}uf]lns If]qdf sfd u/] afkt @% c+s
-3_ z}lIfs of]Uotf / tflnd afkt !% c+s
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] c+ssf] ljefhg tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
♣-$_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg tf]lsPsf] cfwf/df ul/g]5 .
-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd a9'jf ;dltn] u/]sf] a9'jfsf] l;kmfl/;df lrQ ga'‰g]
;DalGwt ϒ========= sd{rf/Ln] To:tf] l;kmfl/; u/]sf] ldltn] k}+tL; lbgleq nf]s ;]jf
cfof]udf ph'/L lbg ;Sg]5 . o;/L k/]sf] ph'/Lsf] ;f7L lbgleq 6'+uf] nufOg]5 .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd ph'/Lsf] 6'+uf] nufpFbf hfgL hfgL q'6Lk"0f{ d"Nof+sg u/]sf]
b]lvPdf nf]s ;]jf cfof]un] ;DalGwt sd{rf/LnfO{ r]tfjgL lbg !y=ljefuLo k|d'v ;dIf
n]vL k7fpg ;Sg]5 .
α g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f lemlsPsf] . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
17
♣@(s= j}olQms ljj/0f /fVg'kg]{ M -!_ cfˆgf] sfof{nodf sfo{/t sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/0f b'?:t
/fVg] lhDd]jf/L ;DalGwt ljefuLo k|d'v jf sfof{no k|d'vsf] x'g]5 . cfˆgf] JolQmut
ljj/0f cBfjlws ug{] u/fpg] bfloTj ;DalGwt sd{rf/Lsf] x'g]5 .
-@_ a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ eO;s]sf sd{rf/Lx¿n] ;/sf/L sfd, cWoog
jf sfhsf] l;nl;nfdf ljb]zdf /xL jf b}jL ljklQ jf sfa'aflx/sf] kl/l:ylt k/L b/vf:t
kmf/fd k]z ug{ g;s]df a9'jf ;"rgfsf] Dofbleq ;DalGwt ljefuLo k|d'v jf sfof{no
k|d'vn] To:tf] sd{rf/Lsf] ljj/0f a9'jf ;"rgf k|sfzg ug]{ sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
o;/L k7fOPsf] ljj/0fnfO{ cfwf/ dfgL a9'jf ;ldltn] a9'jfsf] sf/afxL 6'Ëf] nufpg]5 .
-#_ s'g} pDd]bjf/n] a9'jfsf] b/vf:t kmf/fd ebf{ e'm7f] ljj/0f k]z u/]sf] Joxf]/f
k|dfl0ft ePdf lghnfO{ ljefuLo ;hfo ul/g]5 .
#)= a9'jfsf] zt{df kl/jt{g M �bkmf @^, @^s, @&, @* / @( jf ;f] cGtu{t ag]sf lgodx?df
s'g} ;+zf]wg ubf{ To:tf] ;+zf]wg ePsf] Ps jif{ kl5sf] ldltb]lv dfq nfu" x'g] u/L Joj:yf
ul/g]5 .
#!= ;d"x jf pk–;d"x kl/jt{g M
-!_ g]kfn ;/sf/n] cfjZos 7fg]df s'g} sd{rf/LnfO{ :jf:Yo ;]jfsf] Ps ;d"x
jf pk;d"xaf6 csf]{ ;d"x jf pk;d"xdf nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lnO{ tf]lsPsf]
cfwf/df ;d"x jf pk;d"x kl/jt{g ug{ ;Sg]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] :jf:Yo ;]jfdf axfn /x]sf] s'g} JolQmnfO{ ljz]if of]Uotf
xfl;n ug{ cWoogdf k7fPsf]df To:tf] JolQm cWoog k"/f u/]/ ;]jfdf xflh/ ePkl5
!y=nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lnO{ lghsf] ljz]if of]Uotf cg';f/sf] ;DalGwt ;d"x jf
pk;d"xdf kl/jt{g ul/lbg' kg]{5 . ±-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd csf]{ ;d"x jf pk;d"xdf kl/jt{g ubf{ To:tf] ;d"x
jf pk;d"xdf kb l/Qm ePsf] cj:yfdf dfq ug{ ;lsg]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––%%%%
cWoog / tflnddf dgf]gog ;DaGwL Joj:yfcWoog / tflnddf dgf]gog ;DaGwL Joj:yfcWoog / tflnddf dgf]gog ;DaGwL Joj:yfcWoog / tflnddf dgf]gog ;DaGwL Joj:yf
#@= cWoog, tflnd jf cWoog e|d0fsf] lgldQ dgf]gogsf cfwf/x? M cWoog, tflnd jf
cWoog e|d0fsf lgldQ sd{rf/LnfO{ dgf]gog ubf{ dGqfnon] :jf:Yo ;]jfsf] ;d"x jf
ϒ klxnf] ;+zf]wg4f/f lemlsPsf] . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . � klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt .
-
18
pk;d"x leqsf dGqfno / cGt/utsf sd{rf/Lx? dWo]af6 b]xfosf] cfwf/df dgf]gog
ul/g]5 M–
-s_ cWoog, tflnd jf cWoog e|d0fsf] ljifo ;DalGwt sd{rf/L sfo{/t /x]sf] ;d"x
jf pk;d"xsf] lgldQ pkof]uL / cfjZos ePsf] .
-v_ cWoog, tflnd jf cWoog e|d0fsf] nflu k|fKt 5fqj[lQdf dgf]gogsf] nflu
tf]lsPsf] cfjZostfnfO{ k|fyldstf lbO{ bkmf @( adf]lhd z}lIfs of]Uotf, h]i7tf,
ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] cg'ej / / sfo{ ;Dkfbgsf] d"Nof+sg afkt a9L c+s
kfpg] sd{rf/L dWo] k|fyldstfsf] cfwf/df .
-u_ :gfts, :gftsf]Q/ jf s'g} z}lIfs pkflwsf] cWoogsf] xsdf k}+tfnL; jif{ pd]/
ggf3]sf] .
:ki6Ls/0f M o; kl/R5]bsf] k|of]hgsf] lgldQ,–
-!_ æcWoogÆ eGgfn] :jf:Yo ;]jfsf] ;d"x, pk;d"x;+u ;DalGwt ljifodf
:gfts, :gftsf]Q/ jf s'g} z}lIfs pkflw xfl;n ug{sf] lgldQ ul/g]
cWoognfO{ hgfpF5 .
-@_ ætfnLdÆ eGgfn] :gfts, :gftsf]Q/ jf s'g} z}lIfs pkflw k|bfg ul/g] afx]s
s'g} ;+:yfåf/f lglZrt kf7\oqmd cg';f/ lglZrt cjlwdf ;+rfng x'g] zLk
cfh{g ug]{ k|lzIf0f sfo{qmdnfO{ hgfpF5 .
-#_ æcWoog e|d0fÆ eGgfn] cWoog / tflnd afx]s ^ xKtfdf ga9\g] u/L
cfof]hgf x'g] uf]i7L, ;]ldgf/ jf cjnf]sg e|d0fnfO{ hgfpF5 .
##= dgf]gog ubf{ k|yfldstf lbg' kg]{ M ljb]zdf cWoog, tflnd jf cWoog e|d0fsf]
lgldQ sd{rf/Lsf] dgf]gog ubf{ ;fdfGotofM klxn] j}b]lzs cWoog ug]{, tflnd lng]
jf cWoog e|d0f ug]{ df}sf gkfPsf] sd{rf/LnfO{ bkmf #@ sf] cwLgdf /xL b]xfo
adf]lhd k|fyldstfsf] cfwf/df dgf]gog ul/g]5 . t/ Pp6} :t/ / k|s[ltsf] sfo{qmddf
bf]xf]¥ofP/ dgf]gog ul/g]5}g M–
-s_ cWoogdf ;xfos kfFrf} tx, clws[t 5}7f}+, ;ftf}+ / cf7f}+ txsf sd{rf/LnfO{,
-v_ tflnddf clws[t gjf}+ tx / ;f] eGbf d'lgsf txsf sd{rf/LnfO{,
-u_ cWoog e|d0fdf ;fwf/0ftof k"j{ lgwf{l/t sfo{qmd cg';f/ sfof{no k|d'v, clws[t
bzf}+ tx / ;f] eGbf dflyNnf] txsf sd{rf/LnfO{ .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
19
#$= dgf]gogsf] nflu cof]Uo M -!_ b]xfosf sd{rf/L cWoog jf tflndsf] lgldQ dgf]gog
x'g of]Uo x'g] 5}gg\ M–
-s_ bkmf @& adf]lhd a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ gePsf ± jjjjf o; P]g f o; P]g f o; P]g f o; P]g
adf]lhd :t/j[l4 /f]Ssf ePsfadf]lhd :t/j[l4 /f]Ssf ePsfadf]lhd :t/j[l4 /f]Ssf ePsfadf]lhd :t/j[l4 /f]Ssf ePsf,,,,
�-v_ z'? lgo'lQm eO{ kb:yfkg ePsf] clws[t txsf] sd{rf/Ln] sDtLdf Ps jif{
clt b'u{d jf b'O{ jif{ b'u{d If]qdf sfd gu/]sf] / g]kfn :jf:Yo ;]jf P]g,
@)%# k|f/De x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhdsf] g]kfn :jf:Yo
;]jfsf] /fhkqf+lst >]0fLsf] :yfoL kbdf /xL sDtLdf Ps jif{ clt b'u{d jf
b'O{ jif{ b'u{d If]qdf uO{ sfd gu/]sf] .
�-u_ v08 -v_ df plNnlvt sd{rf/Ln] ;f]xL v08df plNnlvt cjlw;Dd ;f]xL
v08df pNn]v ePsf] If]qdf sfd gu/]sf] eP To:tf] cjlw;Dd To:tf] If]qdf
uO{ ?h' xflh/ eO{ sfd gu/];Dd,
t/ lgtfGt k|fljlws tyf ljz]if1 k|s[ltsf] gAa] lbg eGbf sd cjlwsf]
tflnddf dgf]gog ubf{ o; bkmf adf]lhdsf] cof]Uotf nfu" x'g] 5}g .
-@_ dGqfnosf] k"j{ :jLs[lt lagf cWoogdf hfg]sf] xsdf g]kfn ;/sf/af6
5fqj[lQ pknAw u/fOg] 5}g .
#%= cWoog, tflnd jf cWoog k|df0f k"/f u/]kl5 ;]jf ug'{kg]{ cjlw M g]kfn ;/sf/af6
dgf]gog eO{ cWoog ug]{, tflnd lng] jf cWoog e|d0fdf hfg] sd{rf/Ln] To:tf]
cWoog, tflnd jf cWoog e|d0f k"/f u/]kl5 b]xfo adf]lhdsf] cjlw;Dd clgjfo{
?kn] ;]jf ug'{ kg]{5 M–
cWoog, tflnd jf cWoog ;]jf ug'{ kg]{
e|d0fsf] cjlw Go'gtd cjlw
-s_ tLg dxLgf;Dd Ps jif{
-v_ tLg dxLgfb]lv 5 dxLgf;Dd 8]9 jif{
-u_ 5 dxLgfb]lv gf} dxLgf;Dd b'O{ jif{
-3_ gf} dxLgfb]lv Ps jif{;Dd tLg jif{
-ª_ Ps jif{b]lv b'O{ jif{;Dd rf/ jif{
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . � klxnf] ;+zf]wg4f/f ;+zf]lwt . � klxnf] ;+zf]wg4f/f yk .
-
20
-r_ b'O{ jif{b]lv tLg jif{;DdkfFr jif{
-5_ tLg jif{b]lv rf/ jif{;Dd ;ft jif{
-h_ rf/ jif{b]lv kfFr jif{;Dd cf7 jif{
-´_ kfFr jif{b]lv 5 jif{;Dd gf} jif{
#^= sa'lnot ug'{ kg]{ M -!_s'g} klg sd{rf/Ln] cWoog, tflnd lng jf cWoog e|d0f ug{
hfg' eGbf cl3 To:tf] cWoog, tflnd jf cWoog e|d0f k'/f u/L kms]{/ cfO{ bkmf #%
adf]lhdsf] ;]jf ug]{ ;d]t sa'lnot ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ug'{ kg]{ sa'lnotsf] 9fFrf tf]lsP adf]lhsf] x'g]5 .
-#_ s'g} klg sd{rf/Ln] cWoog, tflnd jf cWoog e|d0f k"/f u/L jf gu/L
;]jf ug{ gcfPdf jf bkmf #% adf]lhd ug'{ kg]{ ;]jf cjlw k"/f gu/]df To:tf] sd{rf/Laf6
cWoog, tflnd jf cWoog e|d0f cjlwe/ lghn] kfPsf] tna eQf tyf ♣lzIf0f z'Ns /
5fqj[lQ /sd ;d]t c;'n u/L lgh pk/ ljefuLo sfo{afxL ul/g]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––^̂̂̂
tna eQf, bz} vr{ tyf cGo ;'ljwftna eQf, bz} vr{ tyf cGo ;'ljwftna eQf, bz} vr{ tyf cGo ;'ljwftna eQf, bz} vr{ tyf cGo ;'ljwf
#&= tna eQf M -!_ sd{rf/Ln] cfˆgf] kbdf axfnL u/]sf] lbgb]lv tna / eQf kfpg] eP
eQf ;d]t kfpg]5 .
-@_ sd{rf/Ln] :jf:Yo ;]jfdf /xL sfd u/] afkt kfpg] tna eQf g]kfn
;/sf/n] ;do ;dodf tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .
-#_ bkmf #( jf df plNnlvt cj:yfdf afx]s k|To]s sd{rf/Ln] Ps jif{sf]
;]jf k"/f u/]kl5 ✪tf]lsP adf]lhdsf] /sd tna j[l4 kfpg]5 . t/ o;/L tna j[l4
tf]ls+bf ;DalGwt sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] /sddf g36\g] u/L tna j[l4 ;+Vof ldnfg
ul/g]5 . /f]Ssf ePsf] tna j[l4 km's'jf ePsf]df ;f] tna j[l4 s'g ldltb]lv kfpg] xf] ;f]
s'/f ;DalGwt clwsf/Ln] lnlvt ?kdf hgfO{ /fVg' kg]{5 .
#*= ksfPsf] tna / eQf kfpg] eP eQf ;d]t kfpg] M -!_ sd{rf/Ln] k|To]s dxLgf e'Qmfg
ePkl5 tna / eQf kfpg] eP eQf ;d]t kfpg]5 .
-@_ s'g} sd{rf/Ln] ksfPsf] tna / eQf kfpg] eP eQf ;d]t lgh h'g;'s}
Joxf]/faf6 ;]jfdf g/x]df klg kfpg]5 .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ✪ :jf:Yo ;DaGwL s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug{ ag]sf] P]gåf/f ;+zf]lwt .
-
21
-#_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgodx?df cGoyf Joj:yf ul/Psf]df
afx]s s'g} sd{rf/Lsf] tna s§f ul/g] 5}g .
-$_ s'g} sd{rf/Ln] kfpg] tna ;f] sd{rf/L sfd ul//x]sf] jf labfdf a;]sf]
avt /f]]lsg] 5}g .
#(= sfo{ bIftf ;Ldf kf/ ug]{ M s'g} sd{rf/L sfo{ bIftf ;Ldf kf/ ug{sf] lgldQ of]Uo 5
egL clws[t sd{rf/Lsf] xsdf dGqfnosf] ;lrj / ;xfos sd{rf/Lsf] xsdf
clVtof/jfnfn] lnlvt ?kdf ghgfP;Dd s'g} sd{rf/Ln] sfo{ bIftf ;Ldf kf/ u/]sf]
dflgg] 5}g .
$)= lgnDag ePdf kfpg] tna M -!_ s'g} sd{rf/L ;/sf/L sfdsf] ;DaGwdf jf g]kfn
;/sf/sf] tkm{af6 ePsf] sf/afxLsf] kmn:j?k lgnDag ePdf ;f] lgnDagsf] cjlwe/
lghn] cfˆgf] tnasf] cfwf dfq kfpg]5 .
t/ nfu]sf] cf/f]k k|dfl0ft geO{ lghn] ;kmfO{ kfPdf lgnDag /x]sf] cjlwdf cfwf
tna kfPsf] eP ;f] s§f u/L / gkfPsf] eP k"/} tna -tna a[l4 x'g] ePdf ;f] ;d]t_ ♣/
rf8kj{ vr{ kfpg]5 . s;"/bf/ 7xl/Pdf lgnDag ePsf] ldltb]lvsf] afFsL tna eQf kfpg]
5}g .
-@_ s'g} sd{rf/L pkbkmf -!_ df plNnlvt sf/0f afx]s cGo s'g} s/0faf6
lgnDag /xg uPsf] /x]5 eg] lghn] To;/L lgnDag /x]sf] cjlwsf] tna kfpg] 5}g .
$!= sd{rf/L ;+rosf]ifdf /sd hDdf ul/lbg] M sd{rf/Lx?sf] dfl;s tnaaf6 bz
k|ltztsf b/n] /sd s§f u/L ;f] /sddf g]kfn ;/sf/n] zt k|ltzt /sd yk u/L
sd{rf/L ;+rosf]ifdf hDdf ul/lbg]5 .
♣$@= rf8kj{ vr{ tyf cGo ;'ljwf M -!_ :jf:Yo ;]jfsf sd{rf/Ln] cfˆgf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f
cg'';f/ dgfOg] rf8kj{sf] nflu sd{rf/Ln] vfOkfO cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf]
/sd k|To]s jif{ rf8kj{ vr{sf] ?kdf kfpg]5 . o:tf] /sd sd{rf/Ln] Ps cfly{s jif{df
Ps k6sdf cfˆgf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8kj{sf] cj;/df e'QmfgL
lng ;Sg]5 .
-@_ lgj[lQe/0f kfpg] u/L cjsfzk|fKt sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] Ps dlxgfsf]
lgj[lQe/0f a/fa/sf] /sd rf8kj{ vr{sf] ?kdf lbOg]5 .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
22
-#_ :jf:Yo ;]jfsf sd{rf/Ln] kfpg] pkrf/ vr{, czQm j[lQ, c+ue+u ePafkt
kfpg] ;'ljwf, c;fwf/0f kfl/jfl/s lgj[lQe/0f tyf pkbfg, z}lIfs eQf, ;Gtlt j[lQ, lzz'
:ofxf/ eQf jf cGo ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
♣$#= aLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf M -!_ sd{rf/Lsf] ;]jfdf 5Fb} d[To' ePdf lghsf] glhssf]
xsjfnfnfO{ aLdf afkt Ps nfv krf; xhf/ ?k}ofF Psd'i6 k|bfg ul/g]5 .
-@_ g]kfn ;/sf/n] Pp6f ;fjlws hLjg aLdf sf]if :yfkgf ug]{5 . k|To]s
sd{rf/Lsf] dfl;s tnaaf6 b'O{ ;o ?k}ofF s§f u/L ;f] sf]ifdf hDdf ul/g]5 / Tolt g}
/sd g]kfn ;/sf/n] yk u/L aLdfÍ /sd Ps nfv ?k}ofFsf] aL; jif]{ ;fjlws hLjg aLdf
ul/lbg]5 . ;f] aLdf sf]ifdf hDdf ePsf] /sddWo]af6 sd{rf/L ;]jf lgj[Q x'Fbf lghnfO{
aLdfÍ /sd / af]g; e'QmfgL lbOg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd /sd s§f ug{ z'? u/]sf] aL; jif{ cjlw gk'uL s'g}
sd{rf/L ;]jfaf6 clgjfo{ cjsfz kfPdf b]xfo adf]lhdsf] /sd k|bfg ul/g]5 M–
-s_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] /sd s§L ul/Psf] ePdf bz xhf/ ?k}ofF,
-v_ Ps jif{b]lv kfFr jif{;Dd /sd s§L ul/Psf] ePdf kRrL; xhf/ ?k}ofF,
-u_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd /sd s§L ul/Psf] ePdf krf; xhf/ ?k}ofF,
-3_ bz jif{b]lv kGw| jif{;Dd /sd s§L ul/Psf] ePdf krxQ/ xhf/ ?k}ofF,
-ª_ aL; jif{;Dd /sd s§L ul/Psf] ePdf Ps nfv ?k}ofF .
t/ lghn] hDdf u/]sf] /sd / ;f]sf] Jofh, nfef+z /sd plNnlvt /sdeGbf a9L
x'g cfPdf ;f]xL a/fa/sf] /sd pQm sf]ifaf6 k|bfg ul/g]5 .
-$_ s'g} sd{rf/Ln] pkbkmf -!_ adf]lhd /sd hDdf ug{ z''? u/]sf] aL; jif{ gk'uL
d[To' ePsf] jf clgjfo{ cjsfz ePsf] cj:Yffdf afx]s cGo h'g;'s} lsl;daf6 ;]jfaf6
cjsfz ePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ ;dk{0f d"No a/fa/sf] /sd pknAw u/fOg]5 .
-%_ pkbkmf -@_ / -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :jf:Yo ;]jfaf6 cjsfz
x'g] sd{rf/Ln] ;fjlws hLjg aLdf afkt hDdf u/]sf] /sd aL; jif{ jf ;f]eGbf sd
cjlwdf kl/kSj x'g] u/L lg/Gt/tf lbg ;Sg]5 .
t/ ;f] afkt g]kfn ;/sf/n] s'g} /sd Joxf]g]{ 5}g .
-^_ ;fjlws hLjg aLdf sf]if ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
23
$$= c;dy{ sd{rf/Lsf] ;DaGwdf ljz]if Joj:yf M s'g} sd{rf/L zf/Ll/s jf dfgl;s /f]usf]
sf/0faf6 lgoldt ?kdf ;]jf ug{ c;dy{ 5 egL g]kfn ;/sf/n] u7g u/]sf] d]l8sn
af]8{af6 k|dfl0ft eO{ cfPdf g]kfn ;/sf/n] lghnfO{ lghsf] ;]jf cjlwdf a9Ldf ;ft
jif{ ;]jf cjlw yk u/L cjsfz lbg ;Sg]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––&&&&
cjsfz, pkbfg / lgj[Qe/0fcjsfz, pkbfg / lgj[Qe/0fcjsfz, pkbfg / lgj[Qe/0fcjsfz, pkbfg / lgj[Qe/0f
$%= clgjfo{ cjsfz M -!_ ;f7L jif{ pd]/ k"/f ePsf] jf bkmf !( adf]lhdsf] kbfjlw k"/f
ePsf] sd{rf/Ln] ;]jfaf6 :jtM cjsfz kfpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/nfO{ ljz]if1
;]jf cTofjZos ePdf ;f7L jif{ k"/f eO{ cjsfz x'g] sd{rf/LnfO{ a9Ldf tLg jif{sf] cjlw
yKg ;Sg]5 .
-#_ of] P]g nfu" x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhd tL; jif{ ;]jf
cjlw k'uL Dofb yk eO{ xfn of] P]g adf]lhd axfn /x]sf sd{rf/Lx? klg ;f7L jif{ pd]/
k"/f gx'Gh]n;Dd :jf:Yo ;]jfdf axfn /xg ;Sg]5g\ .
-$_ o; bkmfsf] k|of]hgsf]nflu sd{rf/Lsf] pd]/ b]xfo adf]lhd u0fgf ul/g]5
M–
-s_ ;]jfdf k|j]z ubf{ lghn] k]z u/]sf] lzIf0f ;+:yfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGd
lbg jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/,
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] clen]v gePdf lghn] ;]jfdf k|j]z ubf{ j}olQms
gf]s/L ljj/0f -l;6/f]n_ df n]lvlbPsf] hGd ldlt jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/
.
$^= :j}lR5s cjsfz M ✪lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf / pd/]sf] xb krf; jif{ k"/f ePsf
sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/åf/f g]kfn /fhkqdf k|sflzt ;"rgfdf tf]lsPsf] cjlwleq
;f]xL ;"rgfdf pNn]lvt zt{df :j}lR5s cjsfz lng ;Sg]5 . o;/L :j}lR5s cjsfz
lng] sd{rf/LnfO{ ;f7L jif{ pd]/ ggf£g] u/L a9Ldf ;ft jif{ ;]jf cjlw yk u/L
lgj[Qe/0fsf] nflu hDdf ;]jf cjlw sfod ul/g]5 .
$&= pkbfg M -!_ kfFr jif{ jf ;f] eGbf a9L :jf:Yo ;]jfdf axfn u/]sf] t/ lgj[Qe/0f
kfpg] cjlw gk'u]sf] sd{rf/Ln] cjsfz kfPdf jf /fhLgfdf :jLs[t u/fO{ kbaf6 cnu
✪ :jf:Yo ;DaGwL s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug{ ag]sf] P]gåf/f ;+zf]lwt .
-
24
ePdf jf eljiodf :jf:Yo ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L kbaf6 x6fOPdf b]xfosf]
b/n] pkbfg kfpg]5 M–
-s_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd :jf:Yo ;]jfdf axfn u/]sf] sd{rf/Ln] cfkm"n] sfd
u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L cfwf dxLgfsf] tna .
-v_ bz jif{ eGbf a9L kGw| jif{;Dd :jf:Yo ;]jfdf axfn u/]sf] sd{rf/Ln] cfkm"n]
sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L Ps dxLgfsf] tna,
-u_ kGw| jif{ eGbf a9L aL; jif{ eGbf sd :jf:Yo ;]jfdf axfn u/]sf] sd{rf/Ln]
cfkm"n] sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L 8]9 dxLgfsf] tna .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :jf:Yo ;]jfdf axfn /xg]
jf ;f] ;]jf kfpg] p2]Zon] gful/stf, pd]/ jf of]Uotf 9fF6]sf] k|dfl0ft x'g cfPdf To:tf]
sd{rf/LnfO{ pkbfg lbOg] 5}g / k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo x'g]5 .
$*= lgj[Qe/0f M -!_ aL; jif{ jf ;f] eGbf a9L ;do;Dd :jf:Yo ;]jfdf axfn u/]sf]
sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhdsf] lx;fan] dfl;s lga[Qe/0f kfpg]5 M–
hDdf ;]jf hDdf ;]jf hDdf ;]jf hDdf ;]jf jif{jif{jif{jif{ ×××× cflv/L tnasf] /sdcflv/L tnasf] /sdcflv/L tnasf] /sdcflv/L tnasf] /sd
%)%)%)%)
t/–
-!_ eljiodf :jf:Yo ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 a/vf:t ul/Psf]
sd{rf/Ln] o; bkmf adf]lhd lgj[Qe/0f kfpg]5}g .
-@_ :jf:Yo ;]jfdf axfn /xg] jf ;f] ;]jf kfpg] p2]Zon] gful/stf, pd]/ jf
of]Uotf 9fF6]sf] k|dfl0ft x'g cfPdf To:tf] sd{rf/LnfO{ lgj[Qe/0f lbOg] 5}g /
k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lgj[lQe/0fsf] Go"gtd
/sd ;dfg kbsf] axfnjfnf sd{rf/Lsf] tnasf] ;'? c+ssf] cfwf eGbf sd ±/ clwstd
;dfg kbsf] axfnjfnf sd{rf/Lsf] z'? :s]neGbf a9L x'g] 5}g .
-#_ lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhd g]kfn :jf:Yo ;]jfdf axfn eO{ xfn
o; P]g adf]lhdsf] :jf:Yo ;]jfdf kl/jt{g ePsf] sd{rf/Ln] bkmf !( adf]lhd kbfjlw k"/f
eO{ cjsfz k|fKt u/]df To:tf] sd{rf/Lsf] pd]/ ;f7L jif{ k"/f x'g hlt cjlw afFsL 5 ;f]
cjlw yk u/L lghsf] hDdf ;]jf cjlw sfod ul/g]5 .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
25
±-#s_ kGw| jif{ ;]jf cjlw k"/f u/L aL; jif{ ;]jf cjlw gk'u]sf] s'g}
sd{rf/Lsf] d[To' ePdf lghsf] ;]jf cjlwdf a9Ldf kfFr jif{;Dd yk u/L lghsf]
kl/jf/nfO{ lgj[lQe/0f jf pkbfg h'g lng rfxG5 ;f] /f]h]/ lng lbOg]5 .
-$_ s'g} ;/sf/L kbdf cl3 u/]sf] ;]jf afkt lgj[Qe/0f kfO/x]sf] JolQm kl5
:jf:Yo ;]jfsf] kbdf lgo'Qm ePdf lghn] kl5 u/]sf] ;]jf cjlwdf cl3 u/]sf] ;]jf cjlw
hf]8L o; bkmf adf]lhd lgj[Qe/0f lng kfpg]5 . ±-%_ ;Djt\ @)%$ ;fn h]i7 !$ ut]eGbf cl3 ljsf; tkm{sf] kbdf cljlR5Gg
/xL ;fwf/0ftk{msf] kbdf lgo'Qm ePsf sd{rf/Ln] lgj[lQe/0f lng rfx]df lghsf]
ljsf;tk{msf] ;]jf cjlwdWo] lgj[lQe/0fsf] nflu cfjZos kg]{ ;]jf cjlw yk u/L
lghnfO{ lgj[lQe/0f lbOg]5 .
$(= lgj[Qe/0fdf j[l4 M axfnjfnf sd{rf/Lsf] tna j[l4 x'Fbf tnasf] z'? c+sdf hlt j[l4
ePsf] 5 To;sf] b'O{ ltxfO{ /sd ;dfg kbsf lgj[Q sd{rf/Lx?sf] lgj[Qe/0f /sddf
klg yk ul/g]5 .
%)= kfl/jfl/s lgj[Qe/0f / pkbfg M -!_ s'g} sd{rf/Lsf] ;]jfdf 5Fb} jf lgj[Qe/0f kfpg
yfn]sf] ;ft jif{ gk'Ub} d'To' ePdf lghsf] kl/jf/nfO{ jf lghsf] gfafns efO jf
cljjflxtf lbbL alxgLnfO{ bkmf $& jf $* df n]lvP adf]lhd pkbfg jf lgj[Qe/0f
k|fKt x'g]5 .
t/ lgj[Qe/0fsf] xsdf o:tf] lgj[Qe/0f ;ft jif{ eGbf a9L ;do k|fKt x'g]
5}g . lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ gk'Ub}df d[To' ePsf] sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{
;ft jif{ k'u]kl5 lgj[Qe/0f k|fKt x'g] 5}g .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lgj[Qe/0f kfpg] JolQm
gfafns /x]5 eg] lgh aflnu geP;Dd To:tf] lgj[Qe/0f kfpg]5 .
-#_ sd{rf/Lsf] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] lghsf] klt jf kTgL ;]jfdf 5Fb} jf
lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ gk'Ub} d[To' eO{ pkbkmf -!_ adf]lhd kfl/jfl/s
lgj[Qe/0f kfpg] ePdf ;f] lgj[Qe/0f kfpg] cjlw e'Qmfg ePsf] ldltb]lv / To:tf]
lgj[Qe/0f gkfpg] ePdf jf lghsf] klt jf kTgLn] lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{
Joltt eO;s]kl5 d[To' ePsf]df lgh sd{rf/Lsf] d[To' ePsf] ldltb]lv hLjge/ lghn]
kfpg] lgj[Qe/0fsf] cfwf /sd kfpg]5 .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
26
-$_ axfnjfnf sd{rf/Lsf] tna j[l4 x'Fbf tnasf] z'? c+sdf hlt j[l4 ePsf]
5, To;sf] b'O{ ltxfO{ /sd pkbkmf -!_, -@_ / -#_ cg';f/ kfl/jfl/s lgj[Qe/0f kfO/x]sf
JolQmn] vfOkfO cfPsf] kfl/jfl/s lgj[Qe/0f /sddf klg yk ul/g]5 .
-%_ s'g} sd{rf/Lsf] o; P]g adf]lhd kfpg] s'g} /sd lng gkfpb} d[To' ePdf
;f] /sd lghsf] kl/jf/sf] ;b:ox? dWo] o; P]g adf]lhdsf] lghsf] lgj[Qe/0f jf pkbfg
kfpg] 7xl/Psf] JolQmn] lng kfpg]5 .
-^_ lgj[Qe/0f jf pkbfg lb+bf d[t sd{rf/Ln] cfˆgf] kl/jf/sf] ;b:o dWo]df
jf cfˆgf] gfafns efO jf cljjflxtf lbbL alxgL s;}nfO{ OR5fPsf] /x]5 eg] ;f]
JolQmnfO{ / s'g} sf/0fn] ;f] JolQmn] kfpg g;Sg] cj:yf ePdf jf s;}nfO{ klg
gOR5fPsf] ePdf ;f] sd{rf/Lsf] kl/jf/sf] ;b:o dWo] glhssf] xsbf/nfO{ lbOg]5 .
%!= tnasf] pNn]v M-!_ o; kl/R5]b / kl/R5]b–^ df hxfF hxfF tnasf] pNn]v ePsf] 5
To;n] ;DalGwt sd{rf/Lsf] tTsfnsf] tna /sd -tna j[l4 ;d]t_ nfO{ hgfpg]5 .
-@_ bkmf $& / $* sf] k|of]hgsf]nflu æcflv/L tnaÆ eGgfn] ;DalGwt sd{rf/Lsf]
cjsfz k|fKt ug]{ cj:yfsf] tnanfO{ hgfpg]5 / To;/L cjsfz k|fKt ug]{
cj:yfdf s'g} sd{rf/L c;fwf/0f labf jf lgnDagdf /x]sf] eP To:tf] cjlwsf]
lgldQ klg k"/} tnasf] lx;fa ul/g]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––****
cfr/0fcfr/0fcfr/0fcfr/0f
%@= ;do kfng / lgoldttf M sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/af6 lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kn]
sfof{nodf xflh/ x'g' kb{5 / ;s];Dd klxn] labfsf] :jLs[lt glnO{ sfdaf6 cg'kl:yt
x'g' x'Fb}g .
%#= cg'zf;g / cf1fkfng M -!_ sd{rf/Ln] cg'zf;gdf /xL cfˆgf] st{Jo OdfGbf/L /
tTk/tfsf] ;fy kfng ug{' kb{5 .
-@_ sd{rf/Ln] ;/sf/L sfd ;DaGwL s'/fdf cfkm"eGbf dflysf] clws[tn] lbPsf
cf1fnfO{ zL3|tfsf ;fy k"/f ug{' kg]{5 .
-#_ sd{rf/Ln] cfkm"eGbf dflysf ;a} sd{rf/Lx? k|lt plrt cfb/ b]vfpg'
kg]{5 / cfkm" d'lgsf sd{rf/Lx? k|lt plrt Jojxf/ ug{' kg]{5 .
%$= /fhg}lts jf cjf~5gLo k|efj kfg{ gx'g] M s'g} klg sd{rf/Ln] cfˆgf] ;]jf ;DaGwL
s'/fdf dtna ;fWo ug]{ dg;fon] cGo sd{rf/L dfly s'g} /fhg}lts jf cjf~5gLo
k|efj kfg{ jf k|efj kfg]{ k|oTg ug{' x'Fb}g .
-
27
%%= /fhgLltdf efu lng gx'g] M sd{rf/Ln] s'g} /fhg}lts ;+u7g jf bnsf] kIf jf ljkIfdf
k|rf/ k|;f/ ug{ jQmJo lbg jf efif0f u/L /fhgLltdf efu lng x'Fb}g .
%^= ;/sf/sf] cfnf]rgf ug{ gx'g] M -!_ g]kfn ;/sf/sf] gLltsf] ljk/Lt x'g] u/L jf g]kfn
;/sf/ / hgtfsf] kf/:kl/s ;DaGwdf jf s'g} ljb]zL /fi6«;+usf] ;DaGwdf vnn kg{ ;Sg]
u/L s'g} klg sd{rf/Ln] cfˆgf] jf:tljs jf sfNklgs gfdaf6 jf a]gfdL s'g} n]v k|sflzt
ug{, k]|;nfO{ s'g} va/ lbg, /]l8of] jf 6]lnlehg cflbåf/f efif0f k|;fl/t ug{, s'g}
;fj{hlgs efif0f lbg jf s'g} jQmJo k|sflzt ug{ x'Fb}g .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg k|rlnt sfg"g / g]kfn
;/sf/sf] gLltsf] ljk/Lt gx'g] u/L n]v k|sfzg jf k|;f/0f ug{ afwf kg]{ 5}g .
%&= ;/sf/L sfdsfh ;DaGwL ;dfrf/ k|sfz ug{df k|ltaGw M s'g} klg sd{rf/Ln] g]kfn
;/sf/åf/f clVtof/ gkfO{ cfkm"n] ;/sf/L st{Jo kfng ubf{ hfgsf/Ldf cfPsf] s'g}
uf]Ko jf sfg"gåf/f lgif]lwt ljifo cfkm"n] n]v]sf] jf ;+sng u/]sf] s'g} sfuhkq jf
;dfrf/ k|ToIf jf ck|ToIf ?kaf6 c? cglws[t sd{rf/L jf u}/ ;/sf/L JolQm jf
k|];nfO{ lbg' jf atfpg' x'Fb}g . of] k|ltaGw h'g;'s} sf/0faf6 ;]jfdf g/x]sf] JolQmsf]
xsdf ;d]t nfu" /xg]5 .
%*= bfg, pkxf/, rGbf cflb k|fKt ug{ / ;fk6L lngdf k|ltaGw M -!_;]jf ;DaGwL sfddf
s'g} klg k|sf/n] c;/ kg{ ;Sg] u/L s'g} klg sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/sf] k"j{:jLs[lt
lagf cfkm"n] jf cfˆgf] kl/jf/sf] s'g} ;b:oåf/f s;}af6 s'g} k|sf/sf] bfg, bftJo,
sf];]nL jf pkxf/ :jLsf/ ug{ jf rGbf dfUg jf sfd;+u ;DalGwt JolQm;+u ;fk6L
lng x'Fb}g .
-@_ sd{rf/Ln] s'g} ljb]zL ;/sf/ jf ljb]zL ;/sf/sf] s'g} k|ltlglwaf6 s'g}
pkxf/ k|fKt x'g cfPdf lghn] g]kfn ;/sf/nfO{ ;f] s'/fsf] ;"rgf lbO{ lgsf;f eP
adf]lhd ug{' k5{ .
%(= sDkgLsf] :yfkgf / ;+rfng, Jofkf/ Joj;fo tyf lghL k|flS6; ug{ gx'g] M -!_
sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/sf] k"j{:jLs[lt glnO{ b]xfosf] sfd ug{' x'Fb}g M–
-s_ s'g} a}+s jf sDkgLsf] :yfkgf, /lhi6«]zg jf ;+rfngsf] sfddf efu
lng jf :jf:Yo lSnlgs jf lghL c:ktfn jf gl;{ª xf]d vf]Ng, ;+rfng ug{, jf To:tf]
:jf:Yo lSnlgs jf lghL c:ktfndf sfd ug{,
-v_ k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ u/fpg' kg]{ s'g} Jofkf/ jf Joj;fo
ug{,
-
28
-u_ cGoq s'g} k|sf/sf] gf]s/L :jLsf/ ug{ .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/sf]
gLlt ljk/Lt gx'g] / cfkm"nfO{ tf]lsPsf] sfddf afwf gkg]{ u/L ;flxlTos, j}1flgs jf
snfTds sfo{ ug{ jf lgMz'Ns :jf:Yo ;]jf pknAw u/fpg ;Sg]5 .
^)= lgjf{rgdf efu lng gx'g] M sd{rf/Ln] s'g} klg /fhg}lts kbsf] nflu x'g] lgjf{rgdf
efu lng jf s;}sf] lgldQ dt dfUg jf s'g} k|sf/sf] k|efj kfg{ x'Fb}g .
t/ k|rlnt sfg"g adf]lhd cfkm"n] kfPsf] dtbfgsf] clwsf/ k|of]u ug{ afwf kg]{5}g .
^!= k|bz{g / x8tfn ug{ k|ltaGw M sd{rf/Ln] g]kfn /fHosf] ;fj{ef}d;Qf / cv08tfdf
cfFr cfpg] u/L, b]zsf] zflGt ;'/Iff, j}b]lzs ;DaGw / ;fj{hlgs dof{bf tyf
cbfntsf] lg0f{osf] cjx]ngf x'g] u/L, ljleGg hft, hftL, wd{, ju{, If]q / ;Dk|bfosf
dflg;x? aLr j}dg:o pTkGg u/fpg] jf ;fDk|bflos b'ef{jgf km}nfpg] u/L jf s'g}
ck/fwnfO{ k|>o x'g] u/L jf cfˆgf] sfd st{Jo kfng ug{df afwf lj/f]w x'g] u/L
k|bz{g ug{, x8tfndf efu lng jf ;f] sfo{ ug]{ p2]Zon] c?nfO{ pS;fpg ;d]t x'Fb}g .
^@= x8tfn, y'g5]s tyf 3]/fp ug{df k|ltaGw M sd{rf/Ln] s'g} klg sfof{no jf clws[tsf]
sfg"gåf/f lgwf{l/t st{Jo k"/f ug{df afwf lj/f]w x'g] u/L x8tfn jf snd aGb ug{ tyf
zf/Ll/s jf dfgl;s pTkL8g x'g] u/L bafa lbg jf ;f] ug]{ p2]Zon] c?nfO{ pS;fpg
;d]t x'Fb}g .
^#= nfk/afxL jf ab\lgotn] sfd ug{ gx'g] M sd{rf/Ln] cfˆgf] st{Jo kfngsf] l;nl;nfdf
la/fdLnfO{ :jf:Yo ;]jf pknAw u/fpFbf la/fdLsf] lhpHofgdf xfgL gf]S;fgL k'Ug ;Sg]
u/L nfk/afxL jf ablgotn] sfd ug{ x'Fb}g .
^$= k|ltlglwTj ug{df k|ltaGw M sd{rf/Ln] cfkm"nfO{ dsf{ k/]sf] ljifodf cfkm}n] jf
jf/];åf/f ;DalGwt lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg afx]s c? JolQm jf ;d"xsf]
tkm{af6 k|ltlglwTj ug{ x'Fb}g .
t/ g]kfn ;/sf/af6 dfGotf k|fKt sd{rf/Lx?sf] k]zfut ;+:yfsf] tkm{af6 ul/g]
k|ltlglwTj / sd{rf/Lsf] kbLo bfloTjsf] cfwf/df ug{'kg]{ s'g} sfo{ ug{df o; P]gn]
afwf k'¥ofPsf] dflgg]5}g .
^%= ;+:yfsf] ;b:otf M -!_ s'g} klg sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/sf] k"j{:jLs[lt lnO{ k|rlnt
sfg"g adf]lhd btf{ ePsf] k]zfut ;+:yf afx]s cGo s'g} klg k|sf/sf] ;+:yfsf] ;b:o
aGg' x'Fb}g .
-
29
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sd{rf/Ln] k|rlnt sfg"g /
g]kfn ;/sf/sf] gLltsf] ljk/Lt gx'g] u/L cfˆgf] k]zfut / cGo ;fdflhs ;+:yfsf] ;b:o
aGg o; bkmfdf n]lvPsf] s'g} s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg]5}g .
^^= ;DklQ ljj/0f M sd{rf/Ln] cfˆgf] ;DklQsf] ljj/0f lbg' kg]{5 / To;/L lbOPsf] ljj/0f
'́§f 7xl/Pdf k|rlnt sfg"g adf]lhd sf/afxL ul/g]5 .
^&= cfˆgf] ;]jf / kb cg';f/sf] cfr/0f kfng ug{' kg]{ M k|To]s sd{rf/Ln] cfˆgf] ;]jf /
kb cg's"nsf] cfr/0f ;d]t kfng ug{' kg]{5 .
^*= r]tfjgL lbg ;Sg] M s'g} sd{rf/Ln] sfof{no ;do kfng gu/]df, ;/sf/L sfd ;DaGwL
s'/fdf cfkm" eGbf dflysf] sd{rf/Ln] lbPsf] cf1f kfng gu/]df jf cfkm"nfO{ ;'lDkPsf]
lhDd]jf/L cg';f/sf] sfddf nfk/jfxL jf l9nf;':tL u/]df To:tf] sd{rf/LnfO{ ;DalGwt
;'kl/j]Ifsn] sf/0f vf]nL r]tfjgL lbg ;Sg]5 / ;f]sf] clen]v ;DalGwt sd{rf/Lsf]
JolQmut ljj/0f kmfOndf /fVg' kg]{5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––((((
;]jfsf] ;'/Iff;]jfsf] ;'/Iff;]jfsf] ;'/Iff;]jfsf] ;'/Iff
^(= sd{rf/Lsf] ;]jfsf] ;'/Iff M b]xfosf sd{rf/L afx]s cGo s'g} klg sd{rf/LnfO{ ;kmfO{sf]
;a"t lbg] dgfl;a dflkmssf] df}sf glbO{ ;]jfaf6 x6fOg] jf avf{:t ul/g]5}g M–
-s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;"/bf/ 7xl/Psf],
-v_ DofbL kbdf axfn /x]sf],
-u_ efuL kQf gnfu]sf] jf ;Dks{ :yflkt ug{ ;Dej gePsf] kof{Kt cfwf/ ePsf],
-3_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] :jf:Yo ;DaGwL Jofj;flos kl/ifb\af6
gfdbtf{ vf/]h ePsf] .
&)= sd{rf/Lsf] arfp M -!_sd{rf/Ln] cfˆgf] cf]xbfsf] st{Jo kfng ;D´L u/]sf] s'g}
sfdsf] ;DaGwdf lgh pk/ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] /Lt gk'¥ofO{ d'2f rNg ;Sg]5}g .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} sd{rf/L pk/ d'2f rnfpgsf] nflu g]kfn
;/sf/ jfbL x'g] d'2fsf] xsdf dxfGofoflwjQmfsf] / cGo d'2fsf] xsdf clVtof/jfnfsf]
cg'dlt k|fKt ePsf] x'g' kg]{5 / b]jfgL d'2fsf] xsdf b]xfo adf]lhd ePsf] x'g' kg]{5 M–
-s_ d'2f rnfpg] sf/0f tyf jfbLsf] / lghsf] jf/]; ePdf To:tf] jf/];sf] gfd /
7]ufgf vf]nL lnlvt ;"rgf clVtof/jfnfnfO{ jf ;DalGwt sd{rf/LnfO{
a'´fPsf] jf x'nfsåf/f /lhi6/L u/L k7fPsf] / To;sf] Ps k|lt gSsn g]kfn
;/sf/df k]z ePsf] .
-
30
-v_ d'2f rnfpg] sf/0f ePsf] cf7 dxLgfleq d'2f bfo/ ul/;s]sf] .
t/ nfk/afxL jf ablgotn] s'g} sd{rf/Ln] u/]sf] sfdsf] kl/0ffd :j?k
s;}nfO{ zf/Ll/s xfgL gf]S;fgL k'Ug uPdf To:tf] sd{rf/L pk/ k|rlnt
sfg"g adf]lhd d'2f rnfO{ Ifltk"lt{ bfaL ug{ o; pkbkmfn] afwf k'¥ofPsf]
dflgg] 5}g .
-#_ s'g} sd{rf/L axfn 5Fbf cfˆgf] cf]xbfsf] st{Jo kfngsf] l;nl;nfdf u/]sf]
sfdsf] ;DaGwdf axfn 6'l6;s]kl5 klg pkbkmf -@_ adf]lhd :jLs[lt geO{ lgh pk/ d'2f
rNg ;Sg]5}g .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd d'2f rnfpg g]kfn ;/sf/af6 :jLs[lt lbPdf lghsf]
k|lt/Iff g]kfn ;/sf/n] ug]{5 .
&!= ;]jf zt{sf] ;'/Iff M s'g} klg sd{rf/LnfO{ lghsf] lgo'lQm x'Fbf tTsfn nfu" /x]sf] tna,
pkbfg, lgj[Qe/0f / cGo ;'ljwf ;DaGwL ;]jfsf zt{x?df lghsf] :jLs[lt a]u/
lghnfO{ k|lts"n c;/ kg]{ u/L kl/jt{g ul/g] 5}g . kl5 x'g] ;+zf]wgn] To:tf] ;+zf]wg
x'g' cufj} axfn /x]sf] s'g} sd{rf/Lsf] pko'{Qm ;]jfsf zt{x?df s'g} k|sf/n] k|lts"n
c;/ kg]{ ePdf To:tf] ;+zf]lwt Joj:yf adf]lhd ug{ dGh'/ u/]sf] lnlvt :jLs[lt
geO{ To:tf] Joj:yf lghsf] xsdf nfu" x'g] 5}g .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––!)!)!)!)
;hfo / k'g/fj]bg;hfo / k'g/fj]bg;hfo / k'g/fj]bg;hfo / k'g/fj]bg
&@= ;hfo M plrt / kof{Kt sf/0f ePdf sd{rf/LnfO{ b]xfo adf]lhdsf] ljefuLo ;hfo
ug{ ;lsg]5 M–
♣-s_ ;fdfGo ;hfo M
-!_ gl;xt lbg],
-@_ b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{],
-#_ a9Ldf b'O{ tna a[l4 /f]Ssf ug{],
-$_ kfFr jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{],
-%_ a9Ldf kFfr tna a[l4 /f]Ssf ug{],
-^_ kbsf] z'? :s]ndf 36'jf ug]{ .
-v_ ljz]if ;hfo M
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
31
-!_ eljiodf :jf:Yo ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fpg] .
-@_ eljiodf :jf:Yo ;]jfsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ug]{ .
♣= gl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnaj[l4 jf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ M b]xfosf] s'g}
cj:yfdf sd{rf/LnfO{ gl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnaj[l4 /f]Ssf ug]{ jf b'O{ jif{;Dd a9'jf
/f]Ssf ug]{ ;hfo ug{ ;lsg]5 M–
-s_ PseGbf a9L k6s cg'zf;gxLg sfd u/]df,
-v_ of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf lgoddf plNnlvt cfr/0f ;DaGwL
s'/fx¿ pNn+3g u/]df,
-u_ k|rlnt sfg"g adf]lhd a/a'emf/y gu/]df,
-3_ bkmf ^* adf]lhd Ps jif{df b'O{k6s;Dd lnlvt r]tfjgL kfPdf,
-ª_ k|rlnt sfg"g adf]lhd k]ZsL km5\of}{6 gu/]df,
-r_ ;]jfu|fxLsf] kL/dsf{ / ph'/L k6s–k6s a]jf:tf u/]sf] ;DaGwdf cfk"meGbf
dflyNnf] clwsf/Ln] lbPsf] lgb]{zg kfngf gu/]df,
-5_ sfo{ ljj/0f nfu" ug{] u/fpg] bfloTj ePsf] kbflwsf/Ln] ;f] sfo{ gu/]df . ±s= kfFr jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ jf a9Ldf kfFr tnaj[l4 /f]Ssf ug]{ jf kbsf] z'? :s]ndf
36'jf ug]{ M b]xfosf] s'g} cj:yfdf sd{rf/LnfO{ kfFr jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{] jf a9Ldf
kFfr tnaj[l4 /f]Ssf ug{] jf lgh axfn /x]sf] kbsf] z'? :s]ndf 36'jf ug]{ ;hfo ug{
;lsg]5 M–
-s_ k6s k6s cg'zf;gxLg sfd u/]df,
-v_ of] P]g jf k|rlnt sfg"gn] tf]s]sf] kbLo bfloTj lhDd]jf/Lk"j{s k"/f
gu/]df,
-u_ Joj:yfkg k/LIf0faf6 b]lvPsf clgoldttf ;DaGwdf lbPsf] lgb]{zg
kfngf gu/]df .Æ
&$= ;]jfaf6 x6fpg] jf avf{:t ug]{ M -!_ b]xfosf] s'g} cj:yfdf sd{rf/LnfO{ eljiodf
;/sf/L ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ;]jfaf6 x6fpg ;lsg]5 M–
-s_ nfk/afxL jf ablgotn] sfd u/]df,
-v_ sd{rf/Ln] cfˆgf] kbsf] sfd jf lhDd]jf/L k"/f ug{ g;s]df .
-u_ cfr/0f ;DaGwL s'/f a/fa/ pNn+3g u/]df .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
32
-3_ sfof{nosf] ;dodf a/fa/ dfbs kbfy{sf] ;]jg u/]df .
-ª_ a/fa/ cg'zf;gxLg sfd u/]df .
-r_ /fhgLltdf efu lnPdf .
♣-5_ bkmf %# adf]lhdsf] cg'zf;g / cf1fkfng gu/]sf] ;DaGwdf b'O{k6seGbf
a9L gl;xt kfPdf,
-h_ labf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ ;f7L lbg;Dd cfˆgf] sfof{nodf cg'kl:yt
/x]df . ±-h!_ kb:yfkgf ePsf] jf sfh v6fOPsf] sfof{nodf xflh/ eO{ sfd gu/]df,
-´_ bkmf #% adf]lhd lgwf{l/t cjlwe/ ;]jf gu/]df .
-@_ b]xfosf] s'g} cj:yfdf sd{rf/LnfO{ eljiodf :jf:Yo ;]jfsf] lgldQ cof]Uo
7xl/g] u/L ;]jfaf6 avf{:t ug{ ;lsg]5 M–
-s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;"/bf/ 7xl/Pdf .
-v_ e|i6frf/ u/]df . ±&$s= ljefuLo sf/afxL / ;hfo ;DaGwL ljz]if Joj:yf M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u P]g, @)$* cg';f/ ;f] cfof]uaf6 /
k|rlnt sfg"g adf]lhd ;DalGwt lgsfon] s'g} sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL ug{ n]vL
cfPdf cfjZos k|lqmof k'¥ofO{ ;f]xL adf]lhd ljefuLo ;hfo ug'{ kg]{5 .
♣&%= ljefuLo ;hfo lbg] clwsf/L M -!_ sd{rf/LnfO{ ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/
clVtof/jfnfnfO{ x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ n] lbPsf] clwsf/sf] ;j{;fdfGotfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L
sd{rf/LnfO{ ;hfo lbg] clwsf/L tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
&^= ljz]if ;hfosf] cfb]z pk/ k'g/fj]bg M
-!_ ljefuLo ;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] bkmf &@ sf] v08 -v_ sf]
pkv08 -!_ jf -@_ adf]lhd lbPsf] ljz]if ;hfosf] cfb]z pk/ To:tf] sd{rf/Ln] lghfdtL
;]jf P]g, @)$( sf] bkmf ^( sf] pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] k|zf;sLo cbfntdf
k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
33
-@_ s'g} sd{rf/Lsf] ;DaGwdf o; bkmf adf]lhd k'g/fj]bgsf] clGtd lsgf/f
nfu]kl5 To;sf] kl/0ffd :j?k lghsf] ;]jf k'gM :yflkt x'g] ePdf ;f] lg0f{osf] ;"rgf
kfPsf] ldltn] tLg dxLgfleq lgh pkl:yt x'g gcfPdf lghsf] gf]s/L yfldg]5}g .
-#_ k'g/fj]bsn] rfx]df cfkm} jf jfl/;åf/f tfl/vdf a:g / sfg"g Joj;foLåf/f
ax; k}/jL u/fpg ;Sg]5 .
♣&&= ljefuLo ;hfo lbg] clwsf/ ;'Dkg ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg
u/L bkmf &% adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] s'g} clwsf/Lsf] clwsf/nfO{ ;f]xL ;"rgfdf
tf]lsPsf] clwsf/Ln] tf]lsPsf] cjlw;Ddsf] nflu k|of]u ug{ kfpg] u/L ;'Dkg ;Sg]5 .
&*= lgnDag ug]{ M -!_ s'g} sd{rf/Lsf] ;DaGwdf bkmf &$ df n]lvPsf] s'g} cleof]usf]
hfFra'´ ug{' k/]df hfFra'´ ;dfKt gx'Gh]n;Dd pQm sd{rf/LnfO{ ;hfosf] cfb]z lbg
kfpg] clwsf/Ln] lgnDag ug{ ;Sg]5 .
t/ b]xfosf] cj:yf geO{ ;fwf/0ftof lgnDag ul/g] 5}g M–
-s_ lgnDag gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf '́§f ;a"t k|df0f ;+sng ug{ ;Sg] jf
cfˆgf] lj?4sf ;a"t k|df0f ufoj ug{;Sg] ;Defjgf b]lvPdf, jf
-v_ lgnDag gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf ;/sf/L xfgL gf]S;fgL x'g] ;Defjgf
b]lvPdf .
-@_ sd{rf/LnfO{ :jf:Yo ;]jfaf6 x6fpg] jf avf{:t ug]{ cleof]usf] ;"rgf
lbg'sf] ;fy} lghnfO{ ;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] lgnDag ;d]t ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} sd{rf/LnfO{ lgnDag ubf{ ;fwf/0ftM b'O{ dxLgf
eGbf a9L ug{' x'Fb}g . ;f] cjlw leq} sd{rf/L pk/ ul/Psf] sf/afxLsf] lsgf/f nufpg'
kg]{5 . s'g} c;fwf/0f cj:yf k/L pQm cjlwleq sf/afxL lsgf/f nufpg g;lsg] e}
lgnDagsf] cjlw a9fpg' k/]df clVtof/jfnfsf] k"j{:jLs[lt lnO{ Ps dxLgf;Dd lgnDagsf]
cjlw a9fpg ;lsg]5 .
-$_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hbf/L cleof]udf lu/ˆtf/ eO{ y'lgPsf] sd{rf/L
To;/L y'lgPsf] cjlwe/ :jtM lgnDag ePsf] dflgg]5 .
&(= lgnDagsf] ;dflKt M s'g} sd{rf/L cfˆgf] kbdf k'gM :yflkt ePdf jf ;]jfaf6
x6fOPdf jf avf{:t ul/Pdf lghsf] lgnDag ;dfKt x'g]5 .
*)= ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{ M
♣ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ;+zf]wg .
-
34
-!_ ljefuLo ;hfo lbg kfpg] clwsf/Ln] s'g} sd{rf/LnfO{ ;hfo lbg] cfb]z
lbg'eGbf cl3 sf/afxL ug{ nfluPsf] sf/0fsf] pNn]v u/L ;f] sd{rf/LnfO{ plrt Dofb lbO{
cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{5 . o;/L df}sf lb+bf lgh dfly nufOPsf] cf/f]k :ki6
?kn] lsl6Psf] / k|To]s cf/f]k s'g s'g s'/f / sf/0fdf cfwfl/t 5 ;f] ;d]t v'nfpg' kg]{5
. To:tf]df ;DalGwt sd{rf/Ln] Dofbleq cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug{' kg]{5 .
-@_ ljefuLo ;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] cfjZos 7fg]df :jo+ jf
s'g} cGo clws[tåf/f hfFra'´ u/fpg ;Sg]5 . To:tf] hfFra'´ ug]{ clws[tn] tf]lsPsf]
sfo{ljlwsf] kfngf ug{' kg]{5 .
*!= ljz]if ;hfosf] cfb]z lbg' eGbf klxn] ;hfo k|:tfj ug{' kg]{ M ljz]if ;hfosf] cfb]z
lbg'eGbf klxn] ljefuLo ;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] bkmf *) adf]lhd
;kmfO{ k]z ug{ lbOPsf] Dofbleq ;kmfO{ k]z gu/]df jf k]z x'g cfPsf] ;kmfO{
;Gtf]ifhgs gePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ lbg nfluPsf] k|:tfljt ;hfo lsg glbg' egL
To; ;DaGwdf plrt Dofb lbO{ :ki6Ls/0f dfUg' kg]{5 .
*@= nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lng' kg]{ M ljefuLo ;hfosf] sf/afxLsf] l;nl;nfdf
;DalGwt sd{rf/Ln] bkmf *) adf]lhd lbPsf] ;kmfO{ jf bkmf *! adf]lhd lbPsf]
:ki6Ls/0f ;Gtf]ifhgs geO{ To:tf] sd{rf/LnfO{ ;hfo ug{' kg]{ b]lvPdf ljefuLo
;hfosf] cfb]z lbg kfpg] clwsf/Ln] ;f] sd{rf/LnfO{ lbg nfluPsf] ;hfo k|:tfj u/L
nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lng' kg]{5 .
*#= ljefuLo sf/afxLsf] ;DaGwdf nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ ln+bfsf] sfo{ljlw M -!_ s'g}
sd{rf/LnfO{ ljefuLo ;hfo ug]{ ;DaGwdf bkmf *@ adf]lhd nf]s ;]jf cfof]usf]
k/fdz{sf] lgldQ n]vL k7fpFbf s] s:tf] s;"/ u/] afkt To:tf] ljefuLo ;hfo ug{
nfluPsf] xf] ;f] ;DaGwL ;a} sfuhft / ;DalGwt sd{rf/Lsf] tkm{af6 s'g} :ki6Ls/0f
k]z ul/Psf] eP ;f] ;d]t nf]s ;]jf cfof]udf k7fpg' k5{ .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] sfuhftsf] cltl/Qm ;f] sd{rf/L
;DaGwL cGo s'g} ljj/0fsf] cfjZostf k/]df nf]s ;]jf cfof]un] ;DalGwt clwsf/L;+u
dfu ug{ ;Sg]5 / To;/L nf]s ;]jf cfof]uaf6 dfu ePsf] ljj/0f pknAw u/fpg' ;f]
clwsf/sf] st{Jo x'g]5 .
*$= ;]jfdf axfn g/xg] M-!_ b]xfosf sd{rf/Lx? b]xfosf] cj:yfdf ;]jfdf axfn /xg]
5|}gg\ M–
-s_ DofbL kbdf axfn /x]sf]df To:tf] kbsf] Dofb ;dfKt ePdf,
-
35
-v_ efuL kQf gnfu]sf] jf ;Dks{ :yflkt ug{ ;Dej gePsf] kof{Kt
cfwf/ ePdf,
-u_ k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] :jf:Yo ;DaGwL Jofj;flos
kl/ifb\af6 gfd btf{ vf/]h ePdf .
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ / -u_ df pNn]lvt cj:yf k/L s'g} sd{rf/LnfO{
;]jfdf axfn g/x]sf] hfgsf/L clVtof/jfnfn] ;DalGwt sd{rf/LnfO{ lbg' kg]{5 .
*%= lg0f{odf c;/ gkg]{ M s'g} sd{rf/Lsf] ;DaGwdf of] P]g jf o; P]g cGt/ut ag]sf
lgodx? adf]lhd clVtof/ k|fKt clwsf/Ln] u/]sf] sf/afxLdf tflTjs c;/ gkg]{ ;fgf]
ltgf] q'6Laf6 lg0f{odf c;/ kg]{5}g .
kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– !!!!!!!!
ljljwljljwljljwljljw
*^= sd{rf/Ln] kfpg] labf M sd{rf/Lx?n] b]xfosf ljbfx? tf]lsP adf]lhd kfpg]5g\ M–
-s_ e}k/L cfpg] / kj{ labf
-v_ 3/ labf
-u_ la/fdL labf
-3_ k|;"tL labf ±-3!_ k|;"lt :ofxf/ ljbf,
-ª_ lsl/of labf
-r_ cWoog labf
-5_ c;fwf/0f labf
-h_ ;§f labf
-´_ cltl/Qm ;]jf labf ±*^s= uon ePsf] cjlw ;]jf cjlwdf u0fgf gx'g] M -!_ ljbf glnO{ cfˆgf] sfof{nodf cg'kl:yt
x'g] sd{rf/LnfO{ uon / tna s§L u/L ljefuLo ;hfo ;d]t ul/g]5 . o;/L uon ePsf]
cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g] 5}g .
-@_ ljbf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ ;f7L lbgeGbf a9L cjlw cg'kl:yt x'g]
sd{rf/LnfO{ xflh/ u/fpg kfOg] 5}g .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
36
-#_ pkbkmf -@_ ljk/Lt s'g} kbflwsf/Ln] s'g} sd{rf/LnfO{ xflh/ u/fPsf]df To:tf]
kbflwsf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL u/L ;f] sd{rf/Ln] vfPsf] tna, eQf ;d]t To;/L xflh/
u/fpg] kbflwsf/Laf6 ;/sf/L afFsL ;/x c;"npk/ ul/g]5 . ±*^v= lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhdsf] ;'ljwf kfpg] M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg lghfdtL ;]jf P]g, @)$( adf]lhd lghfdtL sd{rf/LnfO{ tna, eQf,
ljbf, pkbfg tyf lgj[lQe/0fsf ;DaGwdf o; P]gdf n]lvPeGbf a9L ;'ljwf kfpg] u/L
Joj:yf ePsf]df To:tf] Joj:yf :jf:Yo ;]jfsf sd{rf/LnfO{ ;d]t nfu" x'g]5 .
*&= k'/:sf/ M -!_sd{rf/L axfn e}/x]sf]] tx eGbf Ps tx dflysf] txdf a9'jf x'g ;DefJo
pDd]bjf/ x'g'sf] nflu cfjZos Go"gtd ;]jf cjlw ;Dd nuftf/ o; P]g cGtu{t
ag]sf] lgodfjnL adf]lhdsf] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg kmf/fddf clt pQd c+s kfO{
a9'jfdf :yfg kfpg g;s]sf] sd{rf/LnfO{ k'/:sf/ :j?k kfFr tna a[l4 yk lbOg]5 .
o:tf] k'/:sf/sf] /sd ;DalGwt ljefuLo k|d'vaf6 lg0f{o u/fO{ k|z+;fkq ;lxt lbOg]5
.
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd yk ePsf] tna a[l4 hf]8\bf ;DalGwt sd{rf/Lsf]
clGtd tnadfg gf£g] ePdf To;/L gf3]sf] tna a[l4sf] /sd lghn] kfpg] dfl;s
tnadf yk u/L lbOg]5 .
**= Joj:yfkg k/LIf0f M nf]s ;]jf cfof]usf] sfo{If]q leqsf ljifox? afx]s ;fdfGo
k|zf;g dGqfnon] :jf:Yo dGqfnosf] ljleGg lgsfox?df sfo{/t sd{rf/Ln] of] P]g /
o; P]g cGt/ut ag]sf lgodx? tyf cGo k|zf;sLo lgod / sfo{ljlwx? kfng u/]
gu/]sf] ;DaGwdf ;'kl/j]If0f, cg'udg / d"Nof+sg u/L lgb]{zg lbg] / To;/L ;'kl/j]If0f
ubf{ s'g} sd{rf/L pk/ ljefuLo sf/afxL ug'{ kg]{ b]lvPdf ;f] ;d]tsf] l;kmfl/; ug{
;Sg]5 / ;f] sf] jflif{s k|ltj]bg >L % sf] ;/s/fdf k]z ug]{5 .
*(= ;]jf kl/jt{g x'g] M of] P]g nfu" x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$( / ;f] cGtu{t
ag]sf lgodx? adf]lhd g]kfn :jf:Yo ;]jfsf] ;d"x jf pk;d"xdf ±/ ljljw ;]jf
cGtu{tsf :jf:Yo ;]jf;Fu ;DalGwt tf]lsPsf] kbdf axfn /x]sf ;a} sd{rf/L of] P]g
cg';f/ ul7t g]kfn :jf:Yo ;]jfsf] tt\ tt\ ;d"x / pk;d"xdf :jtM kl/jt{g eO{
axfn /x]sf] dflgg]5 .
± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
37
()=======Χ
(!= gf]s/L cjlwsf] u0fgf M o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu sd{rf/Lsf] gf]s/L cjlwsf] u0fgf
ubf{ of] P]g k|f/De x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$( cg';f/sf] g]kfn :jf:Yo ;]jfdf
:yfoL ?kdf axfn /x]sf] sd{rf/Lsf] ;a} cjlw o; P]g cg';f/ u7g ePsf] :jf:Yo
;]jfdf u0fgf ul/g]5 .
(@= :jf:Yo ;]jfdf k'gM sfod ePdf tna / eQf kfpg] M
-!_ s'g} sd{rf/LnfO{ :jf:Yo ;]jfaf6 cjsfz lbg], x6fpg] jf avf{:t ug]{ u/L
ePsf] cfb]z cbfntaf6 /2 eO{ lgh :jf:Yo ;]jfdf k'gM sfod ePdf To:tf] sd{rf/Ln]
:jf:Yo ;]jfaf6 cjsfz lbOPsf], x6fOPsf] jf avf{:t ul/Psf] ldltb]lv :jf:Yo ;]jfdf
k'gM sfod ePsf] ldlt;Ddsf] tna, eQf ±rf8kj{ vr{ / tna a[l4 -u|]8_ kfpg] ePdf ;f]
;d]t kfpg]5 .
-@_ of] P]g nfu" x'g' cl3 lghfdtL ;]jf P]g, @)$( tyf lghfdtL ;]jf
lgodfjnL, @)%) adf]lhd ;]jfaf6 cjsfz lbOPsf], x6fOPsf] jf avf{:t ul/Psf]
lghfdtL sd{rf/L cbfntsf] cfb]zåf/f ;]jfdf k'gM sfod ePdf To:tf] sd{rf/Ln] klg
pkbkmf -!_ adf]lhd tna, eQf ± rf8kj{ vr{r{r{r{ / tna a[l4 kfpg]5 .
(#= clwsf/ k|Tofof]hg M
-!_ g]kfn ;/sf/n] o; P]g adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/x? g]kfn /fhkqdf ;"rgf
k|sfzg u/L ;f]xL ;"rgfdf tf]lsPsf] clwsf/Ln] k|of]u ug{ kfpg] u/L k|Tofof]hg
ug{ ;Sg]5 .
-@_ o; P]g adf]lhd s'g} clwsf/LnfO{ k|fKt clwsf/ cfˆgf] ;fdfGo /]vb]vdf /xL k|of]u
ug]{ u/L lghn] cfkm" d'lgsf sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
($= a/a'´f/y ug'{kg]{ M s'g} klg sd{rf/Ln] cfkm" a´fpg' kg]{ gub, lhG;L jf sfuhft
tf]lsPsf] Dofbleq ;dalGwt sd{rf/LnfO{ a'´fO{ lbg' kg]{5 / a'‰g' kg]{n] klg ;f]xL
Dofbleq a'´L lng' kg]{5 .
(%= lgod agfpg] clwsf/L M of] P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ g]kfn ;/sf/n] cfjZos
lgodx? agfpg ;Sg]5 .
(^= vf/]hL / arfp M
Χ g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f vf/]hL . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk . ± g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f yk .
-
38
-!_ lghfdtL ;]]jf P]g, @)$( sf] bkmf # sf] v08 -`_ l´lsPsf]5 .
-@_ lghfdtL ;]jf P]g, @)$( / ;f] P]g cGtu{t ag]sf lgodx? adf]lhd g]kfn
:jf:Yo ;]jfsf sd{rf/Lsf] ;DaGwdf ul/Psf ;a} sfd sf/afxLx? o;} P]g adf]lhd eP
u/]sf dflgg]5g\ .
b|i6Jo M
!= g]kfn :jf:Yo ;]jf -klxnf] ;+zf]wg_ P]g, @)%% åf/f ?kfGtl/t zAbx? M–
g]kfn :jf:Yo ;]jf P]g, @)%# sf] bkmf @!, @@ / @& sf] 7fpF 7fpFdf /x]sf
æ:yfgdfÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æIf]qdfÆ eGg] zAb /fvL ?kfGt/ ul/Psf]5 .
@= g]kfn :jf:Yo ;]jf -t];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)^# 4f/f ?kfGt/ M
d"n P]gsf] 7fpF7fpFdf /x]sf æclws[t slj/fhÆ eGg] zAbx?sf] ;§f æcfo'j]{lbs
lrlsT;sÆ eGg] zAbx? /fvL ?kfGt/ ul/Psf] 5 .