Download - Groeningen 2009-4
Groeningen
Herfst (oktober) 2009, 33ste jaargang nr. 4
Een uitgave van de IVN-afdeling Groningen/Haren
Groeningen verschijnt 4 maal per kalenderjaar
http://www.ivn-groningenharen.nl/
Meidoornlaan 3
9771 AN Sauwerd
tel. 050-5269734
Herfst 2009
1
Agenda
Zaterdag 14 november Excursie Westerbroekstermade- en Onnerpolder
Zaterdag 9 jan. 2010 Excursie in het Lauwersmeer
Zondag 10 januari Bomenexcursie in het Quintusbos
Zondag 14 februari Bomenexcursie in Park Groenestein
Zaterdag 13 maart Voorjaarsplantenexcursie Noorderplantsoen
Voorjaar 2010 Basiscursus planten determineren
Hele jaar Nectarkroeg in Hortus Haren
Vacatures
1. Trekker voor de activiteitenwerkgroep zie blz. 4
2. Medewerkers monitoring Onnerpolder zie blz. 7
Meer informatie elders in deze Groeningen
!! De meest actuele informatie t.a.v. de agenda is te vinden op de website:
http://www.ivn-groningenharen.nl/
Foto omslag: Prinsentuin (foto H. van Steenis)
Groeningen 2009-4
2
Herfst 2009
3
Inhoudsopgave
Van het bestuur............................................................4
Van de redactie ............................................................6
Oproep: Wie monitort mee voor Hunze & Aa’s?........7
Impressies van een excursie naar de Prinsentuin.........8
Onze ‘Mem’ is niet meer….......................................10
Boswandeling in binnenstad......................................12
De kleine modderkruiper ...........................................15
De huiszwauwtil ........................................................16
Vooraankondiging Basiscursus planten determineren17
Plantenexcursie Friescheveen....................................18
Een biologisch moment: Je vraagt je af….................20
Persbericht Natuurplatform Drentsche Aa … ...........21
IVN-programma herfst/winter/voorjaar 2009/2010 ..22
Excursieprogramma...............................................22
Cursusprogramma..................................................22
Adressen e.d. .............................................................23
IVN-Afdeling Groningen/Haren............................23
Bestuur...................................................................23
Ledenadministratie ................................................23
Contributie/administratie .......................................23
Indeling werkgroepen en coördinatoren ................24
IVN Consulentschap Groningen...........................24
Groeningen 2009-4
4
Van het bestuur
Beste leden en donateurs,
Het is herfst. De tijd van mooie kleuren, stevige wandelingen en
goudgele zonnestralen. Dit laatste wordt door fotografen ook wel het
gouden licht genoemd. Met name ’s ochtends, wanneer na een heldere
nacht de zon op komt, lijkt de zon de aarde te willen bedekken met een
gouden laagje. Ondanks de afnemende warmte is dit toch iets om je op te
verheugen en eens vroeg voor op te staan.
Met onze vereniging gaat het verder prima, hoewel het de laatste tijd wel
kalmpjes is. En dan bedoel ik niet op het gebied van activiteiten. Er
heerst rust in onze vereniging. Maar dat is ook niet zo gek: alle
werkgroepen zijn goed bemenst en ook de bestuursfuncties zijn allemaal
goed ingevuld. Gelukkig is ook aan de zoektocht naar een nieuwe
voorzitter een einde gekomen! Nou ja, een nieuwe?
Vanwege het wegvallen van een andere vrijwilligersfunctie heb ik zelf
meer tijd tot mijn beschikking. Bovendien vind ik de samenwerking in
het bestuur, zowel het Algemene als het Dagelijkse Bestuur, zo goed, dat
ik met veel plezier het voorzitterschap invul. De komende
ledenvergadering zal ik mij dan ook voor een nieuwe periode van drie
jaar verkiesbaar stellen als voorzitter.
Dan nog wel twee kanttekeningen:
Allereerst zijn niet alle werkgroepen actief: de activiteitenwerkgroep kent
momenteel een slapend bestaan. Dat zou anders kunnen. Daarvoor zijn
een paar enthousiaste IVN-ers nodig, die tijd hierin willen steken. Zij
hoeven niet perse zelf activiteiten te ontplooien, maar wat wel belangrijk
is, is dat zij de groep bij elkaar halen. Of om het eenvoudig te zeggen:
een bijeenkomst organiseren, een agendaatje maken en de werkgroep-
leden uitnodigen deze bij te wonen. Maar mocht u zelf iets leuks willen
organiseren, dan kan dat natuurlijk ook! Bent u een goede regelaar en
hebt 4 uurtjes in de maand over in uw agenda? Neem dan contact met mij
op! Mijn adres staat achterin deze Groeningen.
Ten tweede blijft de zoektocht naar een nieuwe locatie een heidens
karwei. De toezegging van de gemeente te helpen heeft tot nu toe niets
Herfst 2009
5
opgeleverd. Het lijkt erop dat het duurzaamheidcentrum, waar wij bij in
zouden komen, er helemaal niet komt. Wanneer u nog een goed idee
heeft, houden wij ons aanbevolen.
Waar het ook nog wat aan schort is onze binding en communicatie met
het landelijke bestuur in Amsterdam. Nu is dat niet alleen ons probleem.
Bijna alle afdelingen hebben moeite hun problemen duidelijk te maken
aan ons landelijke hoofdbestuur. Echter ook de landelijke organisatie
vindt het moeilijk om van de afdelingen een mening los te krijgen over
beleidszaken. Oftewel het is, zoals een direct betrokkene zei, alsof een
bruid en bruidegom om elkaar heen staan te dansen maar elkaar niet
kennen.
Op dinsdag 13 oktober zijn daarom de besturen van de Groningse
afdelingen en de mensen die hen vertegenwoordigen op het landelijke
niveau samen met vertegenwoordigers van het landelijke bestuur om tafel
gaan zitten. Daar zijn een aantal goede en concrete afspraken gemaakt.
Het landelijke bestuur gaat korte en duidelijke vragen stellen voor
aanvang van een bijeenkomst. De afdelingen gaan hier antwoorden op
geven, die worden verzameld door onze landelijke representanten. Ik heb
er wel vertrouwen in dat het gaat werken, mede omdat onze
vertegenwoordigers in de landelijke organisatie zeer capabele mensen
zijn.
Tenslotte een nieuwe ontwikkeling. Haast vanzelfsprekend is dat digitaal
en via het internet. Het project heet ‘MijnIVN’ en is een soort bibliotheek
(database), waar je informatie kunt vinden en waarop je ook informatie
kunt zetten. U moet dan denken aan foto’s, cursusmateriaal, lezingen,
achtergrondartikelen, etc. Het is bedoeld voor en door IVN-ers. Alleen
leden en donateurs van het IVN kunnen erbij en erop. Een mooi initiatief
met een groot praktisch nut. U leest en hoort daar ongetwijfeld meer over
in deze of een volgende Groeningen.
Namens het bestuur,
Gert Jan Huiskes, voorzitter
Groeningen 2009-4
6
Van de redactie
Het gaat langzaamaan al weer richting de kortste dag van het jaar. Wat
betekent rond deze tijd in het donker opstaan en in het donker
thuiskomen c.q. avondeten. Dat wordt nu weer even uitgesteld met de
wintertijd (ofwel de ‘gewone’ tijd) die ingaat. Ertussendoor kan het nog
heel mooi weer zijn deze tijd. Dat hadden we bij een wandeling langs
drie vennen, die we uit een wandelboekje haalden van IVN Zuid-Laren.
Prachtig gebiedje vlakbij huis dat we nog niet kenden. Heel mooi licht
die dag, zodat ik met een eenvoudig cameraatje prachtige foto’s kon
maken Het gebiedje ligt tussen Zuid-Laren en Tynaarlo t.h.v. de afslag
N34. Je kan daar parkeren op de Carpoolplaats, de ingang van het pad
ligt naast een wijnvatenhandel. Leuk zo’n boekje met wandeltips in je
directe omgeving, net zoals ons eigen www.groeningen.net ….
Verder las ik in augustus nog een krantenartikel over dat contact met de
natuur van positieve invloed is op het dagelijkse functioneren van de
mens. Een glimp of foto zou zelfs voldoende zijn. Je wordt er relaxter,
blijer en gelukkiger van bleek uit een onderzoek. Eigenlijk weet iedereen
dat wel, maar moeten dit via onderzoek eerst nog bevestigd worden. Ik
ben dus benieuwd of deze Groeningen dat positieve effect op u heeft ….
Dan nog het scharrelen in de archieven. Ja, dat blijkt nog heel wat werk
te zijn. Ik tracht nu de historie van de Groeningen in beeld te krijgen. Wat
was het allereerste exemplaar? Hoe vaak kwam deze in het begin uit etc.
Het eerste exemplaar ontstond in 1977 bij het samengaan van de IVN-
afdelingen Haren en Groningen tot de huidige afdeling. Eind jaren ’70
waren de boekjes wat dunner, veel leuke tekeningen, zelfs mopjes, en
was er een werkgroep ‘Schoolbioloog’ zeer actief. Ook toen veel
informatie over het Lauwersmeer en de Eemsmond. Gebieden die ‘ver
weg’ liggen van Groningen en Haren. Ook voor mij nog een déjà vu: het
werk was gekopieerd op dat (lelijke) grijze gerecyclede papier.
Het lijkt er trouwens op dat het een compleet archief is, al heb ik dat nog
niet helemaal op orde. En we krijgen gelukkig ook archiefmateriaal
toegereikt van leden. Daarmee kunnen we het zeker completeren en op
termijn ook zorgen dat het geborgd wordt in bijvoorbeeld het Groninger
Archief. In de volgende editie meer over de oude Groeningen-edities.
Herfst 2009
7
In de laatste editie van 2009 wederom een aanbod aan excursieverslagen,
oproep, aankondigingen, weetjes en excursies omtrent NME.
Ook aandacht voor twee nieuwe adverteerders in deze Groeningen. Kent
U ze reeds? Zo niet, zoek ze eens op. En vergeet ook de andere
adverteerders niet natuurlijk.
En dan ook weer zo’n mooie voorkant. Het wordt toch steeds fraaier,
zeker als je het (met alle respect) vergelijkt met de eerste Groeningen.
Het wordt namelijk ook steeds makkelijker en relatief goedkoper wat dat
betreft. Hoe zal dat over 10 jaar zijn? Alleen nog een digitale versie op je
e-reader (zo’n apparaat waarmee je digitale teksten kan lezen)?....
Als laatste meld ik U dat de sluitingsdatum voor het inleveren van
stukjes, (wetensw-)aardigheden, cursusinformatie en -verslagen en
nieuwtjes voor de zomereditie van de Groeningen 4 januari 2010 is. De
verschijningsdatum op uw deurmat is dan halverwege die maand.
Veel leesplezier gewenst met deze Groeningen!!
Kees van de Ven
Reacties Per e-mail: [email protected]
Per post: IVN-Afdeling Groningen/Haren, t.a.v. de Groeningen,
Postbus 1573, 9701 BN Groningen
Oproep: Wie monitort mee voor Hunze & Aa’s? Het waterschap Hunze & Aa’s is bezig om voor hun beheersgebied
samen met verschillende organisaties te komen tot een gedragen
watersysteemherstel i.c.m. toekomstige uitdagingen als bijv. de effecten
van klimaatverandering. In het Watersysteemplan staan een groot aantal
maatregelen. Deze maatregelen dienen gemonitord te worden. Hiertoe
worden (belangen-)organisaties gevraagd om een klein deel van de
monitoring op zich te nemen. Doel hiervan is vooral feeling houden
tussen de organisaties. Aan het IVN Groningen/Haren is gevraagd om
een 100 meter van een water in de Onnerpolder te monitoren op planten
(ook mossen), insecten, vlinder, libellen, vogels en kleine zoogdieren.
Omdat niemand dit alleen kan en dat dat ook niet gezellig is, vragen wij
mensen om mee te werken aan deze inventarisatie! Meer informatie nodig? Deze is te verkrijgen via Peter Driessen, tel. 050-
5343781 of e-mail: [email protected].
Groeningen 2009-4
8
Impressies van een excursie naar de Prinsentuin
De Prinsentuin is in de 17de
eeuw aangelegd als ‘lusthof’ voor de
Stadhouders van Oranje-Nassau. Ook nu is de tuin nog een lust voor het
oog. De deelnemers genoten van de veelkleurige rozen in strak gesnoeide
buxushagen in het midden van de tuin. Vanaf die plek een prachtig
uitzicht op het Prinsenhof, ooit gebouwd als fraterhuis. En op de
zonnewijzer die de plaatselijke tijd aangeeft en de lengte van de dag
uitdrukt in uren zonneschijn. Heel rustgevend.
Zonnewijzer (foto H. van Steenis)
Daarna door de loofgang, met vensters die uitkijken op vrolijke
éénjarigen. De schaduw zorgt voor bescherming van de huid tegen teveel
zonnestralen. Vroeger in trek bij de adellijke dames om hun teint blank te
houden. Ter onderscheiding van het gewone volk dat buiten moest
werken. Vervolgens langs de oude kastanjeboom, die het verval in de
19de
eeuw en de restauratie daarna overleefd heeft.
Het einddoel was de kruidentuin. Met kruiden die al eeuwenlang gebruikt
worden om zwaar eten beter te kunnen verteren, zoals bijvoet, wijnruit,
citroenkruid en bonenkruid. Of juist gegeten worden om de eetlust op te
wekken, zoals de wortel van de kalmoes of de bladeren van de
Herfst 2009
9
pepermunt. Weer andere kruiden helpen tegen ontstekingen, als
voorbeelden duizendblad, kamille en salie. Borage of komkommerkruid
voorkomt het uitdrogen van de huid en veroudering. Het oranje melksap
van de stinkende gouwe is een goed middel tegen wratten. In het
Russisch heet de plant niet voor niets ‘schoon lijf’. Vingerhoedskruid
wordt gebruikt tegen hartritmestoornissen.
Prinsentuin (foto H. van Steenis)
Veel planten hebben namen die verwijzen naar hun geneeskrachtige
werking. Vrouwenmantel zorgt voor het samentrekken van de
baarmoeder, boerenwormkruid verdrijft wormen en parasieten, wolfskers
of doodskruid is zeer giftig, maankop of slaapbol bevat morfine en
codeïne.
Janneke van Steenis
Groeningen 2009-4
10
Onze ‘Mem’ is niet meer….
Onlangs bereikte ons het droeve bericht dat Mem Wedman op 19
augustus j.l. is overleden. Zij is op 96 jarige leeftijd ‘vredig
weggegleden’ uit dit leven. Aldus de aanhef op de rouwkaart. Dat dit
leven niet alleen maar lang was, maar ook heel bijzonder, zal iedereen die
haar binnen het IVN gekend heeft, met mij eens zijn.
Persoonlijk ben ik haar voor het eerst tegengekomen toen ze nog actief
bij scholen aan de weg timmerde voor haar ‘werkkampen’. Een uiterst
gedreven ‘tante’, die van wanten wist. Ik had toen nog geen flauw idee
wat haar leeftijd was, maar die moet toen ook al in de 70 zijn geweest!
Toch bijzonder dat je op zo’n leeftijd nog zoveel voor jongeren kan
betekenen.
Ze was tijdens het werken in de natuur bijkans onvermoeibaar als het
ging om de ‘inwendige mens’ van eten en drinken te voorzien. Later ben
ik haar bij bestuursvergaderingen tegengekomen. Die werden tot voor
enkele jaren terug nog regelmatig bij haar aan huis gehouden, zo niet, dan
was er wel iemand die haar een lift gaf. Zo kon ze dan op haar manier
intens van die vergaderingen genieten, had zo echt het gevoel er nog
helemaal bij te horen. Voor ons was de spreekwoordelijke boterkoek
altijd een feest, daarmee nam ze iedereen voor zich in. Wilde je haar met
iets blij maken, dan kon je haar geen groter plezier doen dan een
piepklein boeketje bloemen of wat chocola mee te nemen.
Verder moest je er altijd op bedacht zijn dat ze zomaar languit onderuit
kon gaan als ze weer eens al te veel haast had en zich onvoldoende wilde
aanpassen aan haar leeftijd. Zelfs een gebroken heup was voor haar geen
keerpunt in haar activiteitenpatroon, maar slechts een korte vervelende
onderbreking van haar werkzaamheden……
Als we haar na de vergaderingen weer naar verzorgingshuis
Erasmusheem brachten, sliepen de mensen daar al en zat het nachtslot er
meestal al op. Dat we zelfs wel eens in verzorgingshuis Erasmusheem op
haar kamer(tje) hebben vergaderd, zal niemand verbazen. Anderzijds
hebben we haar ook wel eens willen ophalen voor een vergadering en
Herfst 2009
11
bleek ze op dat moment in het koor van Erasmusheem te zingen. We
hebben haar maar als een nachtegaal laten zingen….
Dat al haar activiteiten voor het IVN er mede toe hebben geleid dat ze
‘koninklijk’ is onderscheiden, was eigenlijk onontkoombaar. Voor haar
betekende het gewoon een heel afwisselende dag met onverwacht haar
familie over de vloer, dat vond ze prachtig. Die koninklijke
onderscheiding kon haar bij wijze van spreken, gestolen worden….
Daar deed ze het niet voor.
Zo heeft iedereen z’n eigen herinneringen aan Mem. Mij persoonlijk
deed ze me altijd denken aan mijn eigen moeder die net zo onstuitbaar
actief was. En daarmee kan ik haar geen groter compliment maken.
Ik ben dankbaar haar gekend te hebben en hoop dat wij als IVN-ers de
fakkel kunnen overnemen die ons door haar is aangereikt. Een groter
plezier kunnen wij haar niet doen!
Rink Blankevoort
Groeningen 2009-4
12
Bomenwandeling in Binnenstad
In mei 2008 rondden Harmke Hingstman, Wanda Ten Cate Hoedemaker,
Richard Heideman en ik de natuurgidsencursus in Groningen af met als
afstudeerproject een bomenwandeling door de binnenstad van Groningen.
Tot op heden is er met het resultaat - een boekje - niets gebeurd. Omdat
dat toch een beetje jammer is, besloten Harmke en ik in de vorm van een
publieksexcursie, aandacht te besteden aan de bomen in het Groningse
centrum. Deze excursie werd gehouden op 27 september.
Om 14.00 uur meldden zich voor het VVV vijf geïnteresseerden. We
startten de wandeling met een korte verhandeling over de stadsboom.
Deze heeft het namelijk niet gemakkelijk. Hij heeft niet veel ruimte en
krijgt door de bebouwing vaak weinig licht. Plaveisel boven zijn wortels
belemmert de doorgang van zuurstof en water en hij heeft vaak te lijden
van overbemesting door hondenpoep. Zelf is hij van veel waarde. Hij
geeft zuurstof af en dempt het lawaai. Ook kan hij fijnstof vasthouden en
werkt zijn bladerdek verkoelend in de zomer. Bovendien zorgt een boom
in de zomer voor betere luchtcirculatie doordat het onder de boom koeler
is dan er boven. Zo ontstaat trek.
Dan beginnen we aan de wandeling. Naast de Martinikerk staan direct al
een aantal bomen. Een haagbeuk die helemaal geen beuk is maar behoort
tot de familie van de hazelaars, de bastaard gouden regen die wat minder
giftig is dan de echte en de hulst, een echte schaduwboom die tweehuizig
is, wat betekent dat er mannetjes en vrouwtjes hulstbomen bestaan. Aan
de mannetjesbomen komen nooit bessen. Ook zien we daar een magnolia.
Dit is een van de eerste bloemplanten (100 miljoen jaar oud) die al
bestond voor er bijen waren en die ook nu nog bestoven wordt door
kevers.
Dan gaan we naar het Martinikerkhof. Er staan veel kastanjes. Zo te zien
hebben ze geen last van de bloedingsziekte die al zoveel kastanjes
noodlottig is geworden. Deze doet zich voor sinds 2003 en een
symptoom ervan is roodbruin vocht dat uit de stam druipt. Er kan nog
niets tegen gedaan worden. Wel hebben de bomen hier last van de
paardenkastanjemineermot. Sinds 1984 komt deze mot in Nederland
Herfst 2009
13
voor. Hij leeft van het bladmoes in de bladeren en veroorzaakt een
bruingele aantasting daarvan.
We wandelen verder en bekijken de grote zomereik die volgens gegevens
van de gemeente in 1930 geplant is. De eik was voor de Germanen een
heilige boom gewijd aan Donar. Hij heeft een enorme penwortel en
wordt relatief vaak door de bliksem getroffen. Lang geleden werden
eikels door mensen gegeten. Ze bevatten veel tannine maar dat kan er uit
gespoeld worden.
(Foto A. Buren)
Dan komen we bij de tulpenboom. De bloem van deze boom lijkt veel op
een tulp en ook het blad doet er wel wat aan denken. Hij behoort tot de
familie van de magnolia. Deze boom is geplant als aandenken aan de
heer Damminga die 10 jaar lang naast zijn drukke baan het
Martinikerkhof schoon hield!
We gaan verder en passeren nog de kleinbladige linde voor we het
Martinikerkhof via de Gardepoort verlaten. Dan gaan we naar het
aardkundig monument. Dit is een stukje gracht dat niet geplaveid is. Zo
was het vroeger. Er staat onder andere een es. Dat is een boom die veel
voorkomt op de klei. Ook in de winter is hij goed te herkennen aan zijn
opvallende zwarte knoppen. Hij levert taai hout dat door boeren vaak
gebruikt werd voor de stelen van gereedschap. Ook gymnastiektoestellen
Groeningen 2009-4
14
worden er wel van gemaakt. In Scandinavische landen werd hij
beschouwd als het symbool voor levenskracht, Yggdrasill.
Dan gaan we naar de Prinsentuin met zijn berceaus, loofgangen, van
haagbeuk. Lei-lindes staan er ook. Dit zijn lindebomen waarbij de takken
zo gesnoeid zijn dat ze horizontaal en parallel aan elkaar groeien.
Vroeger werden deze bomen voor huizen geplant en dienden ze als
zonnescherm. Een indrukwekkende kastanje staat dichtbij de Prinsenhof.
Hij is waarschijnlijk geplant in 1900. Tot onze schrik zien we bij deze
boom onder bij de stam een bruine vochtige plek. Hij zal toch niet
besmet zijn met de gevreesde ziekte? Dat zou erg jammer zijn.
We gaan naar de fruitbomen. Hier staan oude rassen, Groninger kroon,
goudrenet, juttepeer en pondspeer. Ook staan er een mispel en een
kweepeer, vruchten die in de vergetelheid zijn geraakt.
We lopen verder en zien de ginkgo. Deze soort is een levend fossiel,
zeker 200 miljoen jaar oud. Het is een heel sterke boom die tussen loof-
en naaldboom instaat. Het waaiervormige blad kun je zien als aan elkaar
gegroeide naalden. Meestal worden mannelijke bomen aangeplant omdat
vrouwelijke bomen oranje vruchten krijgen die een zweetvoetengeur
verspreiden. De pit wordt in China en Japan zeer gewaardeerd; er wordt
een heilzame werking aan toegeschreven.
Een eindje verderop staat een Taxus. Alles aan deze boom is giftig
behalve de schijnbessen maar pas op: het zaadje is wel giftig. Niet op
bijten en uitspugen dus! Hij wordt vaak op kerkhoven aangeplant omdat
hij in de winter zijn naalden niet verliest en zo symbool staat voor eeuwig
leven.
Dan verlaten we de Prinsentuin en blijkt het al 16.00 uur te zijn. Ook het
Hereplein staat nog op het programma maar dat wordt te veel. We
beëindigen de wandeling die nauwelijks zo genoemd kan worden gezien
de afstand die we hebben afgelegd. Maar interessante bomen waren er
wel!
Ellen Vissia
Herfst 2009
15
De kleine modderkruiper
Met mijn grote nieuwe schepnet was ik afgelopen zomer op zoek naar
waterdiertjes. Nog een beetje onwennig schepte ik eigenlijk te diep. Een
enorme hoeveelheid modder kwam naar boven. Ik gooide het op de kant
en ging daarna verder met scheppen. Door ervaring rijker nu iets minder
diep.
Na verschillende waterdiertjes te hebben gevangen, kwam ik weer langs
de hoop modder. Tot mijn verbazing zag ik daar iets tevoorschijn
kruipen. Geen idee wat het was. Het had wel iets van een wormpje. Na
het in een bak met water te hebben gedaan, kwam de aap uit mouw. Of
liever het visje kwam tevoorschijn uit de modder. Het had een vreemde
langwerpige vorm en een bijzondere kop met relatief grote ogen. Zijn
snoekachtige lichaam was zijdelings ook nog eens afgeplat. Net of het
ergens klem tussen had gezeten.
De Kleine Modderkruiper (foto GJ Huiskes)
Ik begon me enigszins zorgen te maken over het welzijn van het diertje.
Ik had toch niet…. Het was wel erg klein. Al met al zo’n kleine 6 cm. Ik
had deze vis nog nooit gezien en kende het dus ook niet. Maar daarvoor
bestaan er leuke gidsjes en na wat geblader en gezoek kwam ik uit bij de
kleine modderkruiper.
Groeningen 2009-4
16
Klein was ’t ie zeker. Volgens het boekje tot maximaal 12 cm. Dus dit
was een jong exemplaar. Overdag hield het diertje zich schuil in de
modderlaag om ’s nachts te gaan jagen op kleine vlokreefjes. Logisch dat
het visje dus uit de modder omhoog kroop. Wat de doorslag gaf waren de
afgeplatte zijden. Een duidelijk kenmerk van deze kleine modderkruiper,
wat gelukkig niet veroorzaakt was door mijn onhandigheid met het grote
schepnet.
Gert Jan Huiskes
De Huiszwaluwtil
De Huiszwaluwtil is een duiventil die alleen bestaat uit dak en dakrand.
Het idee is ontwikkeld in Duitsland om tijdens renovaties Huiszwaluw-
kolonies te redden. Toen bleek dat de til ook voor permanent onderdak
voor de Huiszwaluw goed voldeed.
Huiszwaluwtil te Laarbeek
Aan de ruwe dakranden van deze Huiszwaluwtil kunnen de zwaluwen
naar hartenlust bouwen of kunnen kunstnesten worden bevestigd om de
zwaluw onderdak te bieden. De til is reeds op diverse locaties in
Nederland geplaatst. In de tillen is ruimte voor tientallen bewoners.
Herfst 2009
17
Vooraankondiging Basiscursus planten determineren
Afgelopen voorjaar heeft de plantenwerkgroep een basiscursus planten
determineren gegeven. De nieuwe opzet van de cursus was succesvol en
deelnemers waren enthousiast, zoals in het vorige nummer van
Groeningen te lezen was. Ook het cursusteam heeft met veel plezier de
cursus gegeven.
Aan de hand van een vragenlijst die door de cursisten was ingevuld is de
cursus geëvalueerd en, zoals met elke nieuwe opzet, kwamen er een
aantal verbeterpunten naar voren.
In het komende winter gaan we het cursusboek op een aantal punten
aanpassen en ook zal de inhoud van de lessen en excursies op een aantal
punten worden aangepast.
In voorjaar 2010 gaan we weer van start met de nieuwe herziene
basiscursus planten determineren. De exacte data zijn nu nog niet bekend.
Vast staat wel dat de cursus gaat lopen vanaf eind april tot halverwege
juni met lesavonden op donderdag en excursies op zaterdagochtend.
Meer informatie over de data en opgave zal begin volgend jaar op de
website en in de Groeningen te vinden zijn.
Geurt Verweij
Kramsvogel (foto G. Verweij)
Groeningen 2009-4
18
Plantenexcursie Friescheveen
Zaterdagochtend 10 oktober 2009
regende het pijpenstelen, maar om
14.00 uur toen de excursie begon,
was het droog.
Gelukkig waren er toch wat mensen
die de stoute schoenen hadden
aangetrokken en zo wandelden we
met een klein gezelschap door het
natte Friescheveen.
De vegetatie hier is kenmerkend voor een moerasbos. Je ziet er veel
elzen, berken, Gelderse roos en braam. Vreemd genoeg staan er ook veel
fruitbomen zoals appel, peer, kers en bessenstruiken. Deze zijn hier
gekomen doordat dit gebied van 1900 tot 1930 in gebruik is geweest als
vuilstort van de stad Groningen. Pitten in het afval zijn hier soms
ontkiemd. Ook liggen er nog veel scherven van glas en aardewerk en half
vergane geëmailleerde pannen.
De hop die hier ook veel voorkomt, schijnt afkomstig te zijn van een
voormalige bierbrouwerij aan de Meerweg.
Rode bessen van de Gelderse Roos (foto H. van Steenis)
Herfst 2009
19
De hele natuur ziet er al tamelijk herfstig uit; rode en gele bladeren aan
de bomen en op de grond, opvallende rode bessen aan de Gelderse roos.
We zien nog een paar bijzondere dingen bij voorbeeld een
dagkoekoeksbloem met purperkleurige helmknoppen, althans zo lijkt het.
Maar het zijn geen helmknoppen, het zijn sporendragers van de
parasitaire brandzwam ustilago violacea.
De terugreis (foto H. van Steenis)
Ook zien we een dood molletje, zomaar op het pad. En de gele
knotszwam. En zelfs een circusact: jongleren met kastanjebolsters!
Jongleren met kastanjes (foto H. van Steenis)
Ellen Vissia
Groeningen 2009-4
20
Een biologisch moment: Je vraagt je af…
Elke morgen loop ik met de hond het zelfde stukje over het fietspad
vanuit Glimmen richting Noord-Laren. Gedurende het jaar zie je de
natuur langzaam veranderen, behalve als er gemaaid wordt.
In de herfst is het, naast de lente op zijn mooist. Opeens kunnen daar
paddenstoelen in de berm staan (eigenlijk moet je zeggen de vruchten
van, toch). Zoals elk jaar, ook dit jaar veel vliegenzwammen langs het
fietspad. Heel giftig voor de mens.
En ik verbaas me steeds weer dat, voordat de paddenstoel volgroeid is,
deze al weer deels is opgegeten. Dit gebeurt vooral ’s nachts, want ik
speur elke morgen naar dieren, maar zie ze niet. Aan de vraatsporen te
zien vermoed ik dat muizen, pissebedden en slakken de rood-met-witten-
stippen paddenstoel een lekkernij vinden.
De Vliegenzwam (foto K. van de Ven)
Zou het een goed idee zijn om daar eens een webcam bij te zetten. Zo en
zo het groeien van de paddenstoel in beeld brengen, evenals het
smikkelen van diertjes van dit overheerlijke gerecht. En dan de highlights
er wel even uitlichten en versnellen: dan krijg je spannende bijna live
natuurvideo. Misschien zie je dan ook elke morgen een snuffelende hond
en een turende man in beeld…..
Kees van de Ven
Herfst 2009
21
Persbericht Natuurplatform Drentsche Aa
d.d. 19 juni 2009
Donderdag 17 juni is de Stichting “Natuurplatform Regio Drentsche Aa”
opgericht. In de praktijk gebruikt de Stichting de naam ‘Natuurplatform
Drentsche Aa’ (www.natuurplatform-drentsche-aa.nl). Het aangetreden
bestuur bestaat uit 6 leden.
Een aantal bewoners uit Midlaren en Noordlaren is vorig jaar in
beweging gekomen tegen de naar hun mening te grootschalige aanleg van
het fietspad tussen Okkenveen en Midlaren. Ze pleiten voor een
aanpassing van het traject, waardoor de recreatieve druk, die van dit
fietspad uitgaat binnen de perken gehouden kan worden.
In de praktijk blijkt dat individuele burgers geen enkele rechtsgeldige
invloed kunnen uitoefenen op plannen die door het Nationaal Park Beek
en Esdorpenlandschap (NBEL), Provincie of Gemeente in hun
leefomgeving worden uitgevoerd.
Vanuit die ervaring heeft deze beweging, die inmiddels een brede steun
heeft onder de bevolking van het Drentsche Aa gebied (van Glimmen tot
Grolloo), gekozen voor de oprichting van een Stichting, om zodoende als
rechtspersoon meer invloed op dit beleid te kunnen hebben. Doel van de
Stichting is het behoud en de verbetering van de kwaliteit van natuur,
cultuur, milieu en landschap in het stroomgebied van de Drentsche Aa en
de aangrenzende regio.
Inmiddels hebben we bijdragen geleverd voor de herinrichting van het
Balloërveld en het Landschappelijk Ontwikkelingsplan van de Gemeente
Tynaarlo. De ontwikkelingen rond het fietspad Okkenveen blijven onze
aandacht houden en samen met verschillende deskundigen werken we
aan een alternatief beheersplan voor het betreffende gebied.
Namens het bestuur
Philippe Boucher (voorzitter)
E-mail: [email protected]
Groeningen 2009-4
22
IVN-programma herfst/winter/voorjaar 2009/2010 Excursie- en cursusprogramma
Excursieprogramma
Zaterdag 14 november: excursie in de Westerbroekstermade- en
Onnerpolder. Thema water- en trekvogels.
Vertrek om 8.30 uur met auto’s bij de ingang van sportcentrum Kardinge.
Terug op Kardinge circa 14.00 uur.
Koffie, brood, warme kleren en geschikt schoeisel mee.
Reiskosten, te betalen aan chauffeur, bedragen ca. 3 euro.
Informatie en opgave bij Willy Sjaarda (050-5419726).
Zaterdag 9 januari 2010: excursie in het Lauwersmeer
Thema moeras- en watervogels in de winter.
Vertrek om 8.30 uur met auto’s bij de ingang van sportcentrum Kardinge.
Terug op Kardinge tussen 14.00 en 15.00 uur.
Koffie, brood, warme kleren en geschikt schoeisel mee.
Reiskosten, te betalen aan chauffeur, bedragen ca. 7 euro.
Informatie en opgave bij Rob Lindeboom (050-5425163).
Zondag 10 januari 2010: Bomenexcursie in het Quintusbos
Thema: hoe komen bomen de winter door? Vertrek om 14 uur vanaf de
parkeerplaats aan de Rijksstraatweg in Glimmen.
Zondag 14 februari 2010: Bomenexcursie in Park Groenestein
Thema: boomknoppen. Vertrek om 14 uur bij de zij-ingang van het park
aan de Helperbrink in Helpman, bij ‘De uiltjes’.
Zaterdag 13 maart 2010: Voorjaarsplantenexcursie Noorderplantsoen
Thema: lente, een tapijt van gele sterretjes.
Vertrek om 14 uur bij restaurant ‘Jantje zag eens pruimen hangen’,
middenin het plantsoen.
Cursusprogramma
In voorjaar 2010 gaan we weer van start met de nieuwe herziene
basiscursus planten determineren.
Herfst 2009
23
Adressen e.d.
IVN-Afdeling Groningen/Haren
Postbus 1573
9701 BN Groningen
Website: http://www.ivn-groningenharen.nl/
e-mail: [email protected]
Bestuur Voorzitter: Gert Jan Huiskes ([email protected])
Tel.: 06-24149856
Secretaris: Lammert Tiesinga ([email protected])
Tel: 050-3133682
Penningmeester: Peter Driessen ([email protected])
Tel.: 050-5343781
Leden:
Hubert de Vos, Kees van de Ven, Ernst Flentge, Janneke van Steenis
Ledenadministratie
Postbus 1573, 9701 BN Groningen.
E-mail: [email protected] (Peter Driessen)
Gironummer 3742937 t.n.v. IVN afd. Groningen/Haren
Contributie/administratie Leden zijn actief betrokken bij het IVN. Zij betalen per jaar minimaal
15,70 euro, waarvan de afdeling 8,65 euro afdraagt aan het landelijk
bureau. Donateurs steunen het IVN en betalen minimaal 9,50 euro per
jaar, dat geheel ten goede komt aan de afdeling.
Leden en donateurs ontvangen “Groeningen”, en leden ontvangen tevens
het landelijk tijdschrift “Mens en Natuur”.
Leden, die “Mens en Natuur” niet thuis gezonden krijgen, dienen contact
op te nemen met de afdelingspenningmeester.
Opgave, verhuizingen, overschrijvingen naar andere afdelingen en
opzeggingen (dit laatste alleen voor 1 januari): aan de ledenadministratie
van onze afdeling doorgeven.
Betalingen geschieden per toegezonden acceptgiro.
Groeningen 2009-4
24
Indeling werkgroepen en coördinatoren
Vogelwerkgroep
Hubert de Vos, tel.: 050-5263602 [email protected]
Plantenwerkgroep
Janneke van Steenis, tel.: 050-5352845 [email protected]
Natuur- en Milieuwerkgroep Haren
Ernst Flentge, tel.: 050-5349131 [email protected]
Werkgroep stadsecologie
Lammert Tiesinga, tel.: 050-3133682 [email protected]
Activiteitenwerkgroep
Gert Jan Huiskes, tel.: 06-24149856 [email protected]
Boekenverkoop
Claudia Vrieling, tel.: 050-3148314 [email protected]
Werkgroep PR & Communicatie (o.a. redactie Groeningen)
Kees van de Ven, tel.: 050-4063310 [email protected]
Kopij voor de Groeningen sturen naar Postbus 1573, 9701 BN Groningen of [email protected]
IVN Consulentschap Groningen Postbus 1020, 9701 BA Groningen.
Tel: 050-3135933; e-mail: [email protected]
Vrijwilligersconsulent: Marit Stokkentreeff
IVN-Landelijk Postbus 20123, 1000 HC Amsterdam.
Tel: 020-6228115
Website: www.ivn.nl
Dru
kw
erk
IVN
afd
elin
g G
ron
ing
en/H
are
n
Po
stb
us
157
3
9701
BN
G
ron
ing
en