Download - Grupa społeczna
![Page 1: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/1.jpg)
Rzeczywistość społeczna (III): grupa społeczna, zachowania zbiorowe, kapitał społeczny
(WDS 2015/2016 nr 4)
![Page 2: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/2.jpg)
Rodzina – powtórzenie pokrewieństwo i jego znaczenie ludzkie (dla jednostki) i społeczne; rodzina w perspektywie socjologicznej – może być ona rozumiana jako:
• mała grupa społeczna (małżeństwo, więzi pokrewieństwa) – „podstawowa komórka społeczna”;
• grupa pierwotna (intymność i socjalizacja);• uniwersalna instytucja społeczna (utrwalona w tradycji wszystkich kultur –
powszechnik kulturowy). „kryzys rodziny” - społeczne przemiany instytucji rodziny (kierunki):
współczesne dylematy rodziny: od „społecznej” (gospodarczej) do „intymnej” (emocjonalnej, rodzina jako podstawowa dla nas „przestrzeń intymności”); od „kolektywnej” do „indywidualistycznej” (wartości rodziny: indywidualizm, równość i „wolność” członków rodziny):
obecnie przykłada się większą wagę rodziny dla jednostki, a nie dla społeczeństwa. współczesne dylematy rodziny: prokreacja a sfera pracy – „dzieci wysokiej jakości”; przemiany form rodziny - alternatywność i różnorodność form.
![Page 3: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/3.jpg)
Grupa społecznagrupa społeczna niegdyś centralna kategoria socjologii, a obecnie zanika
na rzecz takich pojęć, jak „tożsamość”, „zachowanie”, „działanie” lub „interakcja”, „kapitał społeczny” itp.;
początkowo „grupa” była rozumiana poprzez pojęcie „społeczeństwa” (gdyż „trwa” dłużej od nas i posiada kulturę);
definicje „grupy społecznej”: definicja Albiona W. Smalla (1854- 1926; założyciel pierwszej katedry
socjologii na uniwersytecie w Chicago): wszelki zbiór osób, który możemy ujmować jako całość ze względu na
jakiekolwiek godne uwagi stosunki zachodzące pomiędzy jego członkami (1905).
definicja współczesna (Krzysztof Szmatka): grupa społeczna to zbiorowość o wykrystalizowanych strukturach
wewnętrznych, systemach wartości, trwałych komponentach świadomościowych i specyficznej kulturze.
![Page 4: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/4.jpg)
Dynamika „rozwoju” grupy społecznej dynamika „krystalizacji” zbiorowości - od „populacji” do „organizacji
społecznej”: populacja; zbiór statystyczny; kategoria socjologiczna; kategoria społeczna; grupa społeczna; organizacja społeczna.
„grupa” a „zbiorowość” społeczna (mocne kryteria wyróżniające „grupę”): świadomość odrębności; samoidentyfikacja; intensywność związków (interakcji) między członkami grupy.
![Page 5: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/5.jpg)
Obiektywne kryteria klasyfikacji grup liczebność (od diady/triady); trwałość (studenci, rodzina, naród); sposób rekrutacji:
przypisane, przymusowe, otwarte (ekskluzywne i inkluzywne). intensywność uczestnictwa (jedno- lub wielo-funkcyjne, „grupy
żarłoczne”!); rygoryzm i zakres kontroli (grupy /instytucje „totalne”); korzyści z członkostwa:
grupy zadaniowe / instrumentalne i autoteliczne. stopień zorganizowania grupy:
formalne i nieformalne.
![Page 6: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/7.jpg)
„Subiektywne” kryteria klasyfikacji grup grupa „własna” i „obca” („swój” i „obcy” – np. grupy etniczne, cudzoziemcy); dotyczy to identyfikacji z grupami, które pozostają dla nas grupami „istotnymi”: identyfikacja, solidarność, lojalność (poczucie wspólnoty); dystans, repulsja, wrogość („odrzucenie” grupy). „grupy odniesienia”:
negatywne i pozytywne; porównawcze; normatywne.
poczucie „relatywnej deprywacji” (upośledzenia) i uprzywilejowania poprzez porównywanie swojego członkostwa w danej grupie z innymi grupami;
przykład: Autoportret Polaków i postrzegany dystans kulturowy wobec sąsiadów, CBOS, Warszawa , wrzesień 2015.
![Page 8: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/8.jpg)
Elementy grupy - struktury „wewnątrz-grupowe”• struktura socjometryczna (relacje między członkami grupy):
• zaspokajanie potrzeb emocjonalnych;• małe dystanse międzyludzkie;• podobieństwo postaw;• „gwiazdy socjometryczne”, „kliki”, „układy” itp.
• struktura komunikowania: • przymus strukturalny;• główne kręgi komunikacyjne: „krąg”, „łańcuch”, „gwiazda”.
• struktura przywództwa: • cechy przywództwa i motywacje;• typy przywództwa: autorytarny, demokratyczny, anarchiczny.
![Page 9: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/9.jpg)
„Grupa pierwotna” (Charles H. Cooley) grupa „pierwotna” odznacza się „ścisłym zespoleniem jednostek poprzez
stosunki osobiste i współpracę” – pięć (5) głównych cech: względna trwałość, bezpośrednie kontakty, mała liczebność, nie wyspecjalizowany charakter kontaktów, względna zażyłość uczestników;
trzy typy: „rodzinna” (grupa oparta na stosunkach pokrewieństwa), „dziecięca grupa zabawowa” (grupa oparta na stosunkach przyjaźni – „grupa rówieśnicza”), „społeczność lokalna” (grupa oparta na stosunkach sąsiedzkich);
funkcje „grupy pierwotnej”: zaspokajanie potrzeb psychospołecznych jednostki: bezpieczeństwa,
uznania i przynależności; grupa przekazuje wzory zachowań odnoszących się do pozycji i ról
zarówno w grupie, jak i w otoczeniu zewnętrznym, uczy współdziałania z innymi członkami grupy;
funkcje grupy pierwotnej wobec społeczeństwa – pośredniczy między nim a jednostką - jednostka uczestniczy w życiu społecznym poprzez członkostwo w grupie pierwotnej.
grupa pierwotna i wtórna.
![Page 10: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/10.jpg)
Społeczność (grupa) lokalna („sąsiedzi”) i grupa regionalnazamieszkuje wyodrębnione, niewielkie terytorium (jak np. parafia, wieś,
osiedle), w której występują silne więzi wynikające ze wspólnoty interesów i poczucia przynależności do „miejsca”;
wyniki spisu powszechnego ludności z 2011 r. i wyborów parlamentarnych w październiku 2015;
elementy społeczności lokalnej: przestrzeń (terytorium);zbiorowość zamieszkującą to właśnie terytorium; intensywność społecznych interakcji w ramach tego terytorium; wspólne więzi ludzi i instytucji w ramach tego terytorium; poczucie przywiązania (sentyment) do „miejsca”.
![Page 11: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/11.jpg)
„Zachowania zbiorowe” („grupy efemeryczne”?)pojęcie to odnosi się do takich zjawisk społecznych, jak reakcje tłumu,
panika, histeria, moda, plotka itp., czyli do spontanicznych działań społecznych dużej liczby osób znajdujących się w „niejasnej” sytuacji;
cechy charakterystyczne „zachowań zbiorowych”: są to spontaniczne, zmienne zachowania dużej liczby osób; zazwyczaj są ograniczone (do miejsca, wydarzenia, szczególnej
sytuacji itp.) i krótkotrwałe; związana jest z nimi niepewna identyfikacja jednostek oraz „luźne”
(swobodne) granice społeczne - uczestnicy zachowań zbiorowych nie muszą się ani znać, ani identyfikować ze sobą;
zachowanie te nie wytwarzają silnych własnych norm i kultury (charakteryzują je słabe - nowo wytworzone - normy społeczne),;
zachowania zbiorowe są bardziej spontaniczne i nieprzewidywalne niż zachowania w uporządkowanym kontekście społecznym.
![Page 12: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/12.jpg)
Przykład zachowań zbiorowych – „tłum” tłum to czasowe i niezorganizowane zgromadzenie jednostek, które znajdują się
w bezpośredniej bliskości fizycznej i mają wspólny obiekt zainteresowań; rodzaje tłumu:
przypadkowy, konwencjonalny, ekspresywny, aktywny, protestujący. teorie powstawania („dynamiki”) tłumu:
„zarażania się” (Gustaw Le Bon, 1895 r.) – anonimowość i napięcie emocjonalne prowadzą do zjawiska „umysłu zbiorowego”: w tłumie emocje zbiorowe są łatwo i bezrefleksyjnie akceptowane,
wzajemnie się wzmacniają i „podgrzewają”, koncentrując działanie tłumu na wspólnym celu.
konwergencji/„facylitacji” (tłum jest tworzony aktywność podobnych do siebie jednostek, gdyż w grupie anonimowych osób pewne zachowania stają się i wydają się łatwiejsze do wykonania);
„wyłaniania się” norm (normy wyłaniają się szybko i spontanicznie, nie są narzucane, równie szybko tracą one znaczenie społeczne).
![Page 13: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/13.jpg)
Co daje „bycie w grupie”?od grup społecznych nie ma „ucieczki”:
odpowiedź na pytanie, kim jesteśmy? to także odpowiedź o grupy, do których należymy (przerwanie „osamotnienia”).
„zakorzenienie” w społeczeństwie (nauka kultury/kultur) – wyznacza „moje” miejsce w społeczeństwie;
pewność i poczucie bezpieczeństwa (konformizm – świat pozostaje pod kontrolą); atrakcyjność i prestiż (podwyższa samoocenę), rola porównania z innymi osobami /grupami
(otoczeniem społecznym); umożliwia realizację celów życiowych; symboliczne „przedłużenie życia” (rola kultury, światopoglądu itp.). grupa pozostaje także źródłem „cierpień”: „ciemne siły” grupy (reakcja na porażkę i negatywną ocenę grupy), skutki sytuacji, gdy
„moja” grupa wypada „słabo” (uprzedzenia wobec innych, poniżanie, niedopuszczanie „niesłusznych” informacji), akceptacja (identyfikacja) i krytycyzm wobec grupy.
wywiad: Aldona Żurek, Sami i zimni, „Polityka” nr 43, 21-27.10.2015.
![Page 14: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/14.jpg)
Spójność grupy (czyli wspólne postawy, działania, wartości i normy)
- czyni ona grupę zdolną do przetrwania i zbiorowego wysiłku; - prowadzi do działań zbiorowych (kooperacji i rywalizacji w grupie i
między grupami); - wywiera wpływ na jej członków (skutki to „myślenie grupowe” i „de-
indywidualizacja jednostki”). grupa społeczna a „normy grupowe”:
norma grupowa – przepis, określający w jaki sposób powinien zachowywać się członek grupy, pełniący w niej określoną funkcję?
funkcje norm grupowych: przyczyniają się do osiągnięcia celów grupy, zapewniają trwanie
grupy w sytuacji naturalnej wymiany jej członków, pozwalają zachować tożsamość grupy;
rodzaje norm grupowych: „wewnątrz-grupowe” i „zewnątrz-grupowe”;
samo-kategoryzacja jednostki („my” i „oni”).
![Page 15: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/15.jpg)
Grupa społeczna a kapitał społeczny („więzy które łączą”) (1) kapitał, którego wartość opiera się na wzajemnych relacjach społecznych i
zaufaniu jednostek, które dzięki temu mogą osiągać więcej korzyści-dwa ujęcia: (1) Pierre Bourdieu - kapitał społeczny to „specyficzny zasób społeczny związany
z jednostką”: zbiór rzeczywistych i potencjalnych zasobów, jakie związane są z posiadaniem trwałej
sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych związków wspartych na wzajemnej znajomości i uznaniu – lub inaczej mówiąc z członkostwem w grupie – która dostarcza każdemu ze swych członków wsparcia w postaci kapitału posiadanego przez kolektyw, wiarygodności, która daje im dostęp do kredytu w najszerszym sensie tego słowa.
(2) James Coleman i Robert Putnam: kapitał społeczny oznacza ogół norm, sieci wzajemnego zaufania, lojalności, poziomych sieci zależności w danej grupie społecznej:
kapitał społeczny odnosi się tu do takich cech organizacji społeczeństwa, jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa ułatwiając skoordynowane działania.
![Page 16: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/16.jpg)
Grupa społeczna a kapitał społeczny (2) typy kapitałów społecznych (Robert Putnam):
„pomostowy” („łączący”, skierowany na zewnątrz i otwarty na nowe więzi, kapitał włączający);
„wiążący” („spajający”, skierowany do wewnątrz, kapitał wyłączający, ekskluzywny);
„brudny” kapitał społeczny. źródła kapitału społecznego („wspólnotowego”):
zaufanie (redukuje ryzyko związane z działaniem innych); normy (m.in. norma wzajemności); działalność „wspólna” (w stowarzyszeniach, we współpracy z innymi itp.).
kapitał społeczny a demokracja („dobro wspólne”; udział w wyborach) i rozwój gospodarczy;
Robert Putnam, „Samotna gra w kręgle” (przykład malejącego kapitału społecznego w USA) - dyskusja.
![Page 17: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/17.jpg)
Badania nad grupami społecznymi „samotna gra w kręgle” czy „internetowe sieci społeczne”; nowe więzy społeczne? – „użytkownicy Internetu” jako grupa społeczna:
osoby korzystające z Internetu wkraczają w sztuczną przestrzeń, w której uzyskują informacje i wysyłają wiadomości, mogą tworzyć jej części, itp.;
zaspokajają swoje potrzeby komunikacyjne i informacyjne, spożytkowują zasoby Internetu dla celów zawodowych, itp.;
dostrzegają i akceptują pewne wspólne wartości, takie jak „swoboda wypowiedzi” czy „tolerancja”, stosują się do pewnych ustaleń i przyjętych norm postępowania;
mają poczucie własnej odrębności przez nazywanie siebie "użytkownikami Internetu", "internautami”, "obywatelami sieci" (angielski termin netizens, od network citizens);
ruchy społeczne w erze Internetu. przykład: Edwin Bendyk, Nie licz na Noego, „Polityka”, 23.07. 2005. badania nad grupami społecznymi:
naród (tożsamość), „lokalizm” („małe ojczyzny”) i regionalizm; kooperacja i rywalizacja (sytuacja kryzysu); grupy społeczne a sieci społeczne (zaufanie, kapitał społeczny).
![Page 18: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/18.jpg)
Podsumowanie rozumienie „grupy społecznej”; dynamika „grupy społecznej” (od „zbiorowości” do
„grupy”);obiektywne i subiektywne kryteria klasyfikacji grup
społecznych;struktury „wewnątrzgrupowe”; przykłady „ważnych” grup społecznych: grupa pierwotna i
społeczność lokalna;zachowania zbiorowe („efemeryczne grupy społeczne”) -
przykład „tłumu”; siła i znaczenie grupy społecznej (przynależności) dla
jednostki;kapitał społeczny (rodzaje i typy).
![Page 19: Grupa społeczna](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051302/58760d1d1a28ab9d228beacb/html5/thumbnails/19.jpg)
Literatura (zalecana, warta?) na temat „grupy społecznej”
Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii (roz. VIII. Grupa społeczna);Piotr Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak,
Kraków 2002 (roz. 8 Od wielości jednostek do grupy społecznej i roz. 9. Odmiany grupy społecznej);
Jagoda Gandziarowska-Ziołecka, Joanna Średnicka, Karol Zyskowski, Kapitał społeczny i dobro wspólne, w: Anna Giza, M. Sikorska (red.), Współczesne społeczeństwo polskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.