�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
Kees Fieggen �1
EEN BIJBELCOMMENTAAR DOOR K. FIEGGEN
HEBREEËN
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�2
ColofonUitgeverij:KeplerboekenteGorinchemAuteur:K.Fieggen
BijbelcommentaaropdebriefaandeHebreeën
ISBN9789082087130NUR707
Copyright©februari2015K.FieggenTweededruk
Nietsvandezeuitgavemagwordenvermenigvuldigden/ofopenbaargemaakt,opwelkewijzedanook,zondervoorafgaandeschriUelijketoestemmingvandeuitgever.
Indelingeninhoudsopgave pagina Colofon 2 Inleiding 3 Inhoudsopgavevangenummerdeboxen 4
I JezusdeZoon 1:1-4:13 5 a. 1:1-14 JezusdeZoonvanGod 5 i1 2:1-4 Intermezzo1:debeterebehoudenis 11 b. 2:5-18 JezusdeZoondesMensen 13 c. 3:1-6 JezusdeZoonoverGodshuis 18 i2 3:7-4:13 Intermezzo2:debetererust 20
II Jezusdehogepriester 4:14-10:39 25 a. 4:14-5:10 Jezusalshogepriestervooronzezwakheden 25 i3 5:11-6:20 Intermezzo3:debeterehoop 29 b. 7:1-28 Jezusalshogepriestervooronzeeredienst 32 c. 8:1-13 Jezusmiddelaarvaneenbeterverbond 37 d. 9:1-12 Jezusingegaanindevolmaakteretabernakel 41 e. 9:13-10:25 Jezushetbetereoffer 45 i4 10:26-39 Intermezzo4:hetbeterebezit 55
IIIJezusdeoversteleidsman 11:1-13:25 57 a. 11:1-40 Dewolkvangetuigen 57 b. 12:1-17 Jezusdevoleindervanhetgeloof 68 c. 12:18-29 Jezusindehemel 72 d. 13:1-25 Jezusbuitendepoort 75 Geraadpleegdewerken 79
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�3
INLEIDINGSchrijverenontvangersDezebriefisheelbijzonderquainhoudenvorm.Deschrijvermaaktzichnietbekend(zodatJezusalsonderwerpschi`erenderwordt)enpasinH13blijktdathettocheenbriefis,hoewelooktussendoorblijktdathetaaneenbepaaldegroepmensengeschrevenis.InhetoostenismenvrijwelsteedsovertuigdgeweestdatPaulusdezebriefheeUgeschrevenenveelwijstdaarookop.Inelkgevalhoordehijnietbijdetwaalfapostelen(zie2:3),washijeenmetgezelvanTimoteus(13:23)enlijktdeverwijzingin2Petr.3:15naareenbriefvanPaulushetbestebijHebreeëntepassen.Hetlijktlogischteveronder-stellendatdebriefgeschrevenisaanJoodsegelovigeninIsraelenwelvoordatJeruzalemwerdverwoest.DanishijgeschrevenvanuitItalië(Rome;zie13:24),mogelijkdjdensdelaatstegevangen-schapvanPaulus(tussen64en67).InelkgevalhadookTimoteusgevangengezeten(13:23)enwarenenkelevoorgangersalgestorven(13:7).
InhoudDeinhoudisbijzonderomdatergeenbijbelboekisdatzoduidelijkdegrootheidvanJezusmetargu-mententekentenmetzo’nbredeblik.HetOudeTestamentisduidelijkopdeachtergrondaanwezig:voortdurendhaaltdeschrijveraanwaterinhetOTstaat(overGod,overengelen,overdeMensen-zoon,overMozes,overdewoesdjnreis,overJozua,overAaron,overMelchisedek,overAbraham,overdetabernakelendeofferdienst,overhetgeloofvaneenheleseriegelovigenuithetOT,overHorebenoverdelegerplaats).Indezebriefwordenveelvergelijkingengetrokken:Jezuswordtvergelekenmetdeengelen(H1+2),metMozes(H3),metAaronenMelchisedek(H4-10).Verdervindenweeenvergelijkingtussendeaardseenhemelsetabernakel,tussendjdelijkeneeuwigpriesterschapentussendebergenHorebenSion(alsbeeldenvanhetoudeenhetnieuweverbond).Bijaldievergelijkingenhoortéénkernwoorddathetheleboektypeert:beter.TeneersteisJezusbeter:beter(meer)dandeengelen,beterdanMozes,beterdanAaron,beterdanJozua.Tentweedeishetnieuweverbondbeterdanhetoude,dehemelsetabernakelbeterdandeaardse,hebbenwebeterebeloUenontvangen,eenbeterverbond,betereslachtoffers,eenbeterbezit,eenbetervaderlandeneenbetereopstanding(11:35).HetwoordvoorbeterkomtinHebreeën13xvoor(tegen19xtotaalinhetNT).
Volmaakt,eeuwigenhemelsDaarnaastkomenwedevolgendesleutelwoordentegen:volmaakt,eeuwig,eeuwigheidenhemels.Dezemakentemeerduidelijkwaaromdenieuwebedelingzoveelbeteris.HetlevidschepriesterschapheeUgeenvolmakinggebracht,netzominalsdewetendeoffers.Dechristenkentdievolkomenheidwel,alkijktookhijuitnaardevolmaaktheiddienogkomenzal(zie12:18-28).
BoekenvanMozesDoorhetheleboekheenneemtPauluszijnlezersalshetwaremeedoordePentateuch:descheppingendevadereninGenesis(H1),deverlossinguitdeslavernijinExodus(H2),hogepriesterenoffersvanLevidcus(vanafH3),dereisdoordewoesdjnvanNumeri(H10en11)entenslo`estaanzeaanheteindvlakvoorhetingaanvanhetbeloofdeland(maarwachtennogoponsalshetware:H12en13).
Intermezzo’sWatopvaltdoordehelebriefheeniseenaantalintermezzo’s.HetisduidelijkdatdeschrijvernietalleenveelwilvertellenoverwieJezusis,maarzichookzorgenmaaktoverdewandelvanzijnlezers.Dezeintermezzo’sbenadrukkendeverantwoordelijkheidvandegelovigenenhebbeneenduidelijkwaarschuwendkarakter.Wevindenzein2:1-4(debeterebehoudenis),in3:7-4:13(debetererust),in5:11-6:20(debeterehoop),in10:26-39(hetbeterebezit)enwellichtmoetenweook12:12-13:7(hetbetersprekendebloed)alseenintermezzobeschouwen(maardatisinditcommentaarnietindeindelingopgenomen).Deintermezzo’sgevenhetprobleemweertegenwelkeachtergronddeprachdgeinhoudvandezebriefschi`ert.Delezersliepenblijkbaarhetgevaar(inelkgevaluiterlijk)terugtevalleninhet
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�4
Jodendom,mogelijko.a.vanwegevervolgingen.JuisthetprakdserendegeloofindeHereJezusbrachtheninmoeilijkhedenenhetleekverleidelijkhetaanstootgevendevanhetkruisteverminderen.Zekwamendandichterbijhunvolksgenoten,werdenacceptabeler.Datzouhunprobleemechteralleenmaarvergroten,wantdanzoudenzeteruggaannaarvroeger,naarhetaardseenouderegimevandewet-endaarmeeinfeitedegrondvandegenadeverlatenendeHereJezusverloochenen.ZemoestenwordenopgewektomaanHemvasttehoudenenmeerenmeergaanbeseffenhoeveelbeterzehethaddengekregenenhoeveelbeterHijis.Daartoedienenookdevoorbeeldenvanvelegelovigenuithetoudetestament-dievooruitzagennaarhetbeterevanhetnieuweverbond-enuiteraarddevergelijkingvanJezusmetdepersonenuithetOT(Mozes,AaronenMelchisedek)enmetdeofferdienstvanmetnamedetabernakel.
GebruiksaanwijzingOpp2isdegebruikteindelingopgenomen.Elkgenoemdonderdeelisvoorzienvaneeninleiding,waarnadebesprekingvandatgedeeltevolgt.Tussendoorstaatsomseennietgenummerdebox(eensoort“tussenhaakjes”).Verderzijner26(genummerde)BOXENopgenomen,dieeenbepaaldbegripnadertoelichtenofeenbepaaldezaakalgemenerbespreken.Ziedelijsthierondervoordeonderwerpenenwaarzetevindenzijn.VoorhetNieuweTestamentisdeTelosvertalinggebruikt.
BOX Onderwerp pagina 1 Deeerstgeborene 10 2 Zevenmaalverheven 10 3 Behoudenis 12 4 Hoelezenwe2:9? 14 5 ZoonvanGodenMensenzoon 15 6 Hetoverwinnenvandedood 16 7 VoordeJodenofookvoorons? 16 8 Welkerustishierpreciesbedoeld? 22 9 AfvallenvandelevendeGod 24 10 Verzoekingen 27 11 Geestelijkegroei 29 12 AäronenMelchisedek 33 13 Melchisedek 34 14 Veranderingvanwet 35 15 Tussenbeidetreden…wantzo’nhogepriesterpasteonsook 37 16 VerbondeninOTenNT 39 17 Oudennieuw:meerdanalleenschaduwenwerkelijkheid 42 18 Driemaalverschenen 47 19 DewilvanGod 49 20 HeteneOfferendevieroffers 50 21 Hetvoorhangsel-gescheurd? 52 22 Heiligingtotpriesterdienst 54 23 ZonderScheppervaartniemandwel 58 24 Tenbloedetoe? 70 25 OverSion 73 26 Detoepassingvoorons(afzondering) 77
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�5
IJezusdeZoonInditgedeeltewildeschrijverblijkbaarduidelijkmakenWieJezusindeeersteplaatsis:deZoon.HijisGoddeZoon,diemenswerd-ZoonvanGod.HijisdaarbijookZoondesMensen-eendteldieweinDaniel7enPsalm8vindenvoordekomendeKoning.HijisookdeZoonoverGodshuisenisdaarintrouwbevonden.VoordatHijalsHogepriesterwordtgeïntroduceerdenalsOversteLeidsman,moetHijeerstgeschetstwordeninalzijnMajesteitalsdeZoon-inalleaspectendaarvan.DeverhevenheidvanhetchristendomwordtgetoondindeverhevenheidvanChristus(hoewelJezusindezebriefmaarweinigzowordtgenoemd).
Ia.1:1-14 JezusdeZoonvanGodHeteerstedatopvalt,isdatdeschrijvermeteenmetdedeurinhuisvalt-geenafzender,geengeadres-seerdenengeeninleidendewoorden.Daarbijklimthijalshetwaregelijkopdehoogsteberg.DiteerstedeelistevergelijkenmetJohannes1enKolosse1:hetgaatoverdehogeauomstvanJezus-omtelatenziendatHijuiteraardhogerenbeterisdanalleanderen,vanafhetbegin.Deschrijvervalthierbijgeheelweg.Ditdeelvaltalsvanzelfoptedelenindrieën.
1a1.DeZoon(1:1-4)Inheteersteverswordtgelijkaldetoonvoordehelebriefgezet:tegenovervroegerstaatinhetlaatstvandezedagen,tegenoverdevaderenstaatonsentegenoverdeprofetenstaat(de)Zoon.Indezebriefwordteenvergelijkinggemaakttussendeoudeendenieuwebedeling,tussenvroegerennu.DeschrijverzalduidelijkmakenhoeveelbeterdenieuwebedelingisenhoeveelbeterenhogerHijisdiedaarindehoofdpersoonis.EndanbeginthijtevertellenwathetverschilistussenGodssprekenvroegerennu.
DeprofetenGodheeUvaakdoormiddelvanprofetentothetvolkgesproken.Mozesisdeeersteprofeetenerzijnervelengevolgd.Godmaaktegebruikvanmensendiezelffeilbaarwaren.SomslietHijhenalslevendevoorbeeldenoptreden:Hoseamoesteenhoertrouwen,JeremiamoesteenstuklandkopeneneengordellatenbedervenenEzechiëlmoestopzijnzijvastgebondendebelegeringvanJeruzalemuitbeelden(terwijlhijzijnetenopmestmoestkoken).OoklietHijdeprofetennogaleensbeeldenzienofgebruikteHijzelfsdromenvankoningen(zoalsNebukadnezar).Sommigeprofetenhebbeneenzwaarlevengehad,sommigenzijnvervolgdofzelfsgedood.Maarsteedswarenhetgewonemensenzoalsuenik,diehetvolkIsraelmoestenopwekkenomtochvooraldeHeertedienenenHemteeren.DatwasvolgensMozeshetkenmerkvaneenprofeet:datdezehetvolknietvandeHeerzoulatenafwijken(Deut.13:1-5).Eenprofeetdiedatweldeed,
moestgestenigdworden-netalseenprofeetdieeenvoorzeggingdeeddienietuitkwam(Deut.18:18-22).Vaakmoestenprofetenhetoordeelaanzeggen,maarvaakookgingdatgepaardmetprachdgevergezichtenenmethetopenbarenvaneenlievebbendhartvanGod.
DeZoonMaartoenkwamhetmomentwaaraldieprofetennaaruitgekekenhadden(1Petr.1:10-12),inclusiefHenochenAbraham.Godsprakopeengeheelnieuwemanier,namelijkdoorzelftekomen.EnnunietindegedaantevaneenEngel(zoalsbijvoorbeeldbijGideonenManoah)ofindegedaantevaneenKrijgsheer(zoalsbijJozua),maardoorechtmensteworden,vandebevruchdngafaan.ZokonHijopeenheelnieuwemaniertotzijnvolkspreken:Hijwasaanhengelijkgeworden(metuitzonderingvandezonde).HetbegripZoonisuithetOTwelbekend.MenwistdatdeZoonvanDavidnietalleenopSalomosloeg,datGodzelfoverzijnZoonsprak(inPsalm2enkelemalen)endatDanieldeZoondesMensenhadgezien(Dan.7:13):inallegevallenginghetomdeMessias.Tochvindenwehiereennieuweopenbaring(nieuwt.o.v.hetOT),parallelaanJohannes1enKolosse1.InditeersteverswordtnamelijknietgesprokenoverdeZoonvanGodmaaroverGoddeZoon.HetlidwoordontbreekthierendatwilzeggendatGodhierspreektalsZoon.DatbetekentgelijkookdatGodtevensVaderis.HetisdezenieuweopenbaringdiedeJodenmaarmoeilijkkondenaccepteren,zolerenwemet
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�17
2:5-18-aantekeningen2:5 Nietaanengelen:engelenspeleneenbelangrijkerolinGodsregering,zoalsbijhetoverhandi-genvandewet,maarooknunoginGodshandelenmetdeaardeenmetons.Maar:nietzijzullenregeren,maardeMensenzoonenwijmetHem.HettoekomsMgeaardrijk:verwijstnaarhet1000-jarigrijk.Maarnualwerkendekrachtenvandetoeko-mendeeeuwindegemeente(2:4en6:4,5).Aardrijkisoikoumene:debewoondewereld.2:6 Getuigdwordtnormaalalleengebruiktomietsplechdgteverklaren.Mensenzoon.Vgl.deuitsprakenvandeHeerzelfinJoh.1:50-52,Mat.16:16,21,27,Joh.12:12-24,34enJoh.5:26.ZieookLuk.22:69en70.Mensenzoonisverbondenmetvernederingenlijdenenookmetverheerlijkingentoekomsdgeregering(Dan.2+7).VergelijkookDan.7:9+13metOp.1:13vv:danblijktdeOudevanDagendezelfdetezijnalsdeMensenzoon!Weinig(of:korteMjd)minderdan
deengeleniszoalsdeLXXPs.8vertaalt.Erstaatelohim,watmetGod,godenofengelenvertaaldkanworden.2:8 NietsovergelatendatHem
nietonderworpenzouzijnmoetslaanopdegeschapendingenenpersonen,nietopGodzelf:diekannietaaneenmensonderworpenzijn.Zie1Kor.15:27,waarwelezendatdezeheerschappijdjdelijkisenplaatszalmakenvoordenieuweschepping(waarweveelminderoverweten),alsookdedoodaanHemonderworpenzalzijn(alslaatstevijand).Het...nogniet…maaktduidelijkdatallesinprincipeaanHemonderworpenis,maardatdatnognietzichtbaaris.
2:9 WijzienJezus:hierwordtzijnnaamalsmensopaardegebruikt.Hetzienhieris(i.t.t.datinvs8)eenbewustdeaandachtrichtenop.Metheerlijkheideneergekroond:datisHijnualsmens;HijheeUdatverworvendoorzijnstervenenopstanding.AlsGoddeZoonbezatHijdieheerlijkheidal(vgl.Joh.17:5).ZokunnenwijHemnualzien:nietalleenaanGodsrechterhand,maarookgekroondmeteenoverwinningskroon.MaardezeuitdrukkingkanookontleendzijnaandeLXX-vertalingvanEx.28:2(deheiligeklederenvanAaronzoudentotheerlijkheidensieraad-ofeer-zijn).Danverwijsthetnaardekoninklijkeendehogepriesterlijkeheerlijkheid(diebijHemsamenvallen).Dedoodsmaaktebetekentdathetstervennieteenuiterlijkezaakwas,maareendiepeervaringdieHijgeproefdheeU,metallebi`erheiddiedaarvanwegedezondebijhoort.DoordegenadevanGod:Hijverdiendehetniet,wijwel.HetisdusGodsgenadejegensons.2:10 Deoversteleidsmanzienweookin12:2eninHand.5:31en3:15(daarvertaaldmetvorst).Hetisiemanddiedeloopbegintenvolbrengtendeanderendaarmeeooknaarheteindpuntbrengt.Volmaakteisteleioo(totvolheidbrengen,erzithetwoordvoordoelin)enwordtnegenkeergebruiktinHebreeën:in5:9,7:19+28,9:9,10:14,11:40,12:2en12:23.2:11 GeheiligdwordenbetekenteendoorgaandprocesdatbegonnenistoenHijonsapartze`evoorGod.Vgl.depriestersenzie3:1,9:13,10:10,14en13:12.SchaamtHijzichniethenbroeders
tenoemen:vgl.Ps.16:3enMat.12:50.
2:12 DezeaanhalinguitPs.22vindenweindiepsalmnahetlijden:pasdankanditwerkelijkheidworden,kanHijonsalszijnbroedersbeschouwen(zieookJoh.20:17).2:13 DetweecitatenstammenuitJes.8(vs17uitdeLXXenvs18).JesajazelfishiereenbeeldvandeMessias.KinderennoemtHijzijndiscipeleninJoh.21:5.2:14 OpgelijkewijzeisnietopidenMekewijze,wantdatlaatstezouookdezondeinsluiten.Bloedenvlees:eenopmerkelijkevolgorde,dieingegevenlijktdoorhetbeoogdestervenvanJezus.Indeanderevolgorde(zoalsinEf.6)gaathetomdestrijdtegenmensen.2:15 Allenwordtinvs16hetnageslachtvanAbrahameninvs17zijnbroeders.2:16 NageslachtvanAbraham:hierontbreekthetlidwoord.ZiedeExcurs“VoordeJodenofookvoorons?”.2:17 Aanzijnbroedersgelijkworden:zoalsbijvs12opgemerkt,wordenwepasbroedersnakruisenopstanding.Ditzietdusvooruitnaardatmoment.PhiloschrijUdatdeJoodsehogepriesterzijngevoelnietzaltonen-Jezusstaathiermeeinscherpcontrast.VerzoeningdoenstaathierinverbandmethetafwendenvandetoornvanGod.2:18 Wieweerstandtegendezonde,tegendeverzoekingbiedt,lijdt(12:4en1Petr.4:1).ZieookdedrievoudigeverzoekingdieopHemauwam:deaardsedingen(stenenzijngeenbrood),dewereldsedingen(geeneerofmachtzoeken)endegodsdiensMgedingen(Godnietuitproberen,wewetenimmersaldatweopHemmogenvertrouwen).
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�18
Ic.3:1-6 JezusdeZoonoverGodshuisNaZoonvanGodenMensenzoonisernuaandachtvoorJezusalsdeZoonoverGodshuis.Datwordtinzesverzenuitgewerkt,daarnavolgthettweedeintermezzo.
HogerdanMozesWewordenopgeroepennaarHemtekijken,netalsin7:4en12:1(enmeerverborgenin8:1):hetisderichMngvandebrief.NadeuitweidingoverzijngrootheidalsGodenMensisdatookeenlogischeconclusie(ziehetdaaromin3:1):naarwieanderskunnenwebeterkijken?HierwordtHijapostel,hogepriesterenZoonoverhethuisgenoemdenwordtJezusvergelekenmetMozes.AanMozes’grootheidwordtnietsafgedaan-maarJezusisveelgroter!Deaanhefzegt:heiligebroeders,deelgenotenvandehemelseroeping.InH2hebbenwenietalleennaardegrootheidvandeJezusalsdeMensenzoongekeken,maartevensgezienhoezeerwijdaardoorgezegendzijn.WezijnééngemaaktmetHem,Hijisonzeoversteleidsmanendehogepriesterdieonssteedsweertehulpkankomen.WehebbengelezendatHijzichnietschaamtomonsbroederstenoemen.Logischomdanvanheiligebroederstespreken.EnalswegelezenhebbendatweverbondenzijnmetHemdienualmetheerlijkheideneergekroondisendiewachtophetmomentdatallesaanzijnvoetenonderworpenzalzijn,danzijnweinderdaaddeelgenotenvandehemelseroeping.Maardiehemelseroepingispreciesdatwaardelezersvandreigdenaftedwalen,terugkerendnaarhetJodendom.
Apostelbetekentgezondeneenhetwijstookterugnaar1:1.HetherinnertdaarmeeookaandegelijkenisuitMat.21(zievooralvs37)enaanJoh.17:18en20:21(waardezendingvandeZoondoordeVadervergelekenwordtmetdezendingvandediscipelenalsapostelen).HetisnietmoeilijkomtezienhoezeerdezeApostelverbovenalleanderenuitsdjgt:zijnauomstiszoveelhoger,devervullingvanzijnopdrachtheeUhijzoveelbetervolbrachtenzijntaakwaszoveelzwaarder.TochvraagtHijaanzijndiscipelenomhunzendingmetdezijnetevergelijken.Onsdoelmogenwenietlagerstellen,alwetenwedatonzeopdrachtnietdezelfdeisalswatHijmoestvolbrengenendatwenietzullenkunnendppenaandestandaarddieHijheeUgezetinhetvervullenervan.
Bijaposteldenkenweookaanafgezant:iemanddienamenseenandereenboodschapkomtbrengen.JezuswasGodsafgezant,HijtoondedeVaderinalleswatHijdeed(vergelijkJoh.5:19-30).ZokandeopdrachtvandediscipelenookwordenbegrepenalseenlatenzienWiehunZenderis.ApostelwasookinzekerezindefuncdevanMozes,omdathijGodvertegenwoordigdebijdemensen,doorGodgezondenwasenGodswoordensprakendoorgaf.
Dedtelhogepriesterwordtlateruitgewerktenwordthiersamenmetapostelgenoemd(AaronenMozesvindenweooksamen),metdetoevoegingvanonzebelijdenis.AlshogepriesterisJezusookonzeafgezantbijGod,zodatweindezeenezinbeidekantenzienvanzijnmiddelaarschap.ZonderHemheeUonzebelijdenisgeenenkelewaardeenkandeinhouddaarvanooknietwordengegarandeerd.In2:18en4:14zienwehoezeerweHemalshogepriesternodighebben,juistalshetmoeilijkwordtomonzebelijdenisvoltehouden.
DezeapostelenhogepriesterisJezus,naarHemmoetenwekijkenindezinvanbestuderenwieHijis:beterenlangdurigernaarHemkijken-omtotaanbiddingtekomen.GodheeUHemaangesteldenHijvertoonteenvanzelfsprekendetrouwdievooralhoortbijeenZoon.VoorJodenwasMozesongeveerdegrootstefiguuruithetOudeTestament:hijgafimmersdewet!PaulustrektdetrouwvanMozesnietintwijfel(hoewelermomentenvanzwakheidbijMozeswaren,eertPaulushemalleenmaar),maarhijwasslechtseendienaar.Jekunteendienaarnietechtvergelijkenmetdeerfgenaam(vgl.Joh.8:35),vooralalsdezeZoonookdebouwmeestervanhethuisblijkttezijn.MozesontvinghetbouwplanvandetabernakelenwastrouwinhetuitvoerendaarvanenhetdoorgevenvanallevoorschriUenm.b.t.deeredienst.Jezusechterisdeontwerpervandetabernakelendeheleeredienstenofferdienst.Daarbijstaathetontwerpvandetabernakelookmodelvoordetoekomst.JezusisnietGodsdienaarmaarGodsZoon.DaaromzitHijookaanGodsrechterhand.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�22
BOX8:Welkerustishierpreciesbedoeld?Joodsegelovigenzullenbehalveaande
sabbatsrustookhebbengedachtaanderustvan
heteigenerfdeel.Heelmooizienwedatinhet
boekRuthwaarNaomitegenRuthzegt:zouik
voorugeenrustzoeken(Ruth3:1)?Datbetekende
nietdatzenietmeerzouhoevenwerken,maar
datzehaarplaatsinGodsvolkkongaaninnemen
meteenman,eenerfdeelenkinderen.De
rustplaatsisdeplekwaarjethuishoort,het
beloofdeland.Nietvoornietsstaaterhierin4:8
datJozuahennietinderustheeKgebracht.Toen
detwaalfverspiedersterugkwamen,waser
ongeloof.Datzelfdeongeloofverhinderdehetvolk
38jaarlateromhetLandvanGodalsrustplaats
tekunnenervaren:Richterenlaatdatduidelijk
zien.DusheeKJozua(JezusinhetGrieks)henniet
inderustgebracht.
DeWareJozuabrengtdegelovigewelinhetLand,
opzijnrustplaats,inzijnerfenis.InHembeziXen
wedatal(zoleertEfezeons:wezijnalgezetinde
hemelsegewesten),maarhetisooktoekomsMg.
MaarhetingaaninKanaänkannietzondermeer
vergelekenwordenmetonsingaanindehemel.
Kanaänbinnengaanbetekentstrijd,maardieiser
nietalswijdehemelbinnengaan-erisgeen
beijverenmeernodig.StrijdendoenweNUnog
wel,indehemelsegewesten,maardiestrijdis
defensief:voorkomendatweterreinverliezen(Ef.
6:10-20).Allesisonsalgegeven.Datzienwein
Hebr.4ook:derustvanKanaänisonsbeloofd,
maarerisnogstrijd,erisijvernodigomdierustin
tegaan,inbezittenemenwatonsbeloofd(enal
geschonken)is.
Desabbatisverbondenmetdezevende
scheppingsdag.GodrusXevanzijn
scheppingswerk,maarzijnonderhoudendewerk
gingnatuurlijkdoor.Vandiezevendedagwordt
geenMjdsbegrenzinggemeld.Opdewekelijkse
sabbatmoestendekinderenIsraelstotrustkomen
vanhundagelijksearbeid.Godkwamechttotrust
vanzijnscheppingswerk:Hijzagdathetzeergoed
was.Datkunnenwijvanonzewerkennooit
zeggen.DebeloKediewehierindesabbatmogen
zien(erblijKeensabbatsrustvoorhetvolkvan
God),istotrustkomenvaneigenwerkenomin
zijnrustintegaan.Wanneerbreektdierustaan:inhetvrederijkofop
denieuweaarde(dusgezamenlijk)ofgaathet
overdepersoonlijkerust?Geziendemaniervan
sprekeninvs10en11,isdepersoonlijke
toepassinglogischer:hetgaatindithelegedeelte
overiedersverantwoordelijkheidominderustin
tegaan.
Centraalstaatvs10:“ingaaninZijn(Gods)rust”,“totrustkomenvanjeeigenwerken”en“evenalsGodvandezijne”.Degelovigegaatnietininzijn
eigenrustmaarinZijnrust.Hetkandusnietgaanomhetstoppenmetjearbeidenvaneen
welverdienderustgenieten.
Hoezithetdanmet“evenalsGodvandezijne”?
BetekentdatautomaMschdatdeeigenwerken
geenbozeofdodewerkenkunnenzijn(zoalsWJO
stelt)?Dieconclusielijktmetesnelgetrokken.Let
op:eigenwerkenstaantegenoverZijnrust.Hetishierhelemaalnietdevraagofdiewerkenboos,
doodofgoedzijn-hetzijneigenwerken.DaarvankomenwetotrustalsweZijnrustingaanenwemoetenonsbeijverenomdattedoen.
Kijknaarwatergebeurdebijdeschepping.De
mensisgeschapenopdezesdedag,alslaatste
scheppingsdaad.Voordemenswasdeeerste
nieuwedagdezevendedagvande
scheppingsweek.AdamkongelijkderustvanGod
ingaan:hijhoefdenietstedoen,omdatallesal
gereedwas.Bewerkenenbewarendiendevanuit
derustvanhetvolbrachtescheppingswerkte
gebeuren.Zomoetenwijingaaninderustvan
Godengaanlevenvanuithetvolbrachte
verlossingswerk.
NietallesindezebriefistoekomsMg.Alle
intermezzo’shebbentemakenmethoewijNU
handelen-methetoogopwatwestrakszullen
ontvangen.DitvindenweinhetheleNT:pas
strakszalhetvolmaaktenvolkomenzijn,maarwe
levennualindiewerkelijkheidvanstraksdoorhet
geloof.
Daarommoetenweonsbeijverenominderustin
tegaandoorgeloofsvertrouwen.Dierustkannu
alonsdeelzijn,zoalsdeHeerzelfzegtinMat.
11:28-30-onderzijnjukvindenwerustvooronze
ziel.Danmoetenwetotrustkomenvanonze
eigenwerken,zodatwerustvindeninHem.
Hierdoorzullenwestraksindevollerustingaan-
enmee-regeren,onserfdeelvollediginbezit
nemen.Dehemelisindiezingeenrustplaats:we
wordenaanhetwerkgezet,maarvandatwerk
wordenwenietmoe.Onzelichamenzijndan
verlostenzelfzijnwevolkomentoegewijden
rustenvolkomeninhetwerkvandeHeer.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�32
IIb.7:1-28Jezusalshogepriestervooronzeeredienst NadeonderbrekingdoorditbelangrijkeintermezzokeertdeschrijverterugnaarhetonderwerpMelchisedekomhetverderuittewerken.Hoofdstuk7isgeheelgewijdaandevergelijkingtussenJezus(alsdenieuweMelchisedek)enAäronendieptuitwaaromeninwelkeopzichtenJezuseenbeterehogepriesterisdanAäron.Wehaddeninhetvorigedeel(eenbeterehogepriester)alzevenredenengevonden,maarnuwordtmeeraandachtgeschonkenaanwatwekunnenlerenvanhetfeitdatJezusnaardeordeningvanMelchisedekhogepriesterisgeworden.JuistvanwegedeaankondiginginPs110hadeengoedkennervanhetOudeTestamentalveelkunnenwetenoverzijnbijzondereposide.Wekunnenmakkelijkdriedelenonderscheiden.
IIb1.BeterdanAaron7:1-10InditgedeeltevindenweeenvergelijkingtussenMelchisedekenAäron.JezusishogepriestergewordennaardeordeningvanMelchisedek.Dezekoning-priesterleefdetemiddenvanafgoderijenverval-daardoorwerdKanaängekenmerkt-SodomenGomorrawordenomgekeerdomdathungoddeloosheidtotdehemelisopgestegen.Zijnoptredenkomtpreciesophetjuistemoment:voordatAbramdekoningvanSodomontmoet.HijispriestervandeAllerhoogsteenduseenvertegenwoordigervanHemdieAbramgeroepenhad.LatenwedeviermanierenwaaropMelchisedekbovenAaronuitsdjgt,naderbekijken.1. MelchisedekzegentAbrahamnahetverslaan
vandekoningenvanhetoosten.Omiemandtekunnenzegenen(datis:nietalleenprijzen,maarechteenzegenschenken),moetjeboveniemandstaan.DusstaatstaatMelchisedekbovenLevienzijnnakomelingen(waaronderAäron).ZoisChristushogerdanAbraham-eenvandebelangrijkstefigurenuithetOT(zoalshierstaat:hemdiedebeloKenhad).
2. DatwordtbevesdgddoordatAbram(eninhemLeviendaardoorAäron)dendengeeUaanMelchisedek.DatdoethijvrijwilligvanwegewieMelchisedekis,terwijlLevidendenvanhetvolkheUkrachtensdewet.AbramheeUdezemanbeschouwdalsdeVertegenwoordigervandeAllerhoogste,diehemtegemoetkwamopeencruciaalmoment-waarnadebijzondereontmoedngindenachtvolgdewaarAbram’sgelooftotgerechdgheidwerdgerekend(Gen.15).
3. Datlegteenlinkmetdevolgendebijzonderheid:hijisKoning(datwasAäronniet)mettweedtels:gerechdgheidenvrede.Koningvandegerechdgheidisdebetekenisvanzijnnaam,koningvanSalemverwijstnaardeplaatswaarhijregeerde.BijdeHeerisde
vredenieteencompromis,geenverdragdatjesluit:hetiseenwezenskenmerkvanHemdietegelijkdoorendoorrechtvaardigis.Hijiseerstkoningvandegerechdgheidomvervolgenskoningvandevredeteworden.Nadatdekoningenvanhetoosten(vanBabel)zullenzijnverslagen,zalereenfeestmaalzijndatdoorHemzelfwordtaangericht(Jes.25:6)enHijzaldelofontvangenvoordeoverwinningendezegenuitdelen.
4. HijblijUpriestervooraldjd(watalkeeropkeerbenadruktwas).Deschrijverwijstophetontbrekenvanzijngeslachtsregisterendeafwezigheidvanenigevermeldingvangeboorteensterven.DaaromlijkthijopdeZoonvanGod,wienspriesterschapgeeneindeneemtendatisaangekondigdinPs110:gijzijtpriesterineeuwigheidnaardeordeningvan
Melchisedek.Ziehierna.
IIb2.Eenbeterehoop7:11-19InvierstappenwordtverteldwaaromhetpriesterschapnaardeordeningvanMelchisedekeenbeterpriesterschapis,waareenbeterehoopmeeverbondenis:1. DeaankondigingnaardeordevanMelchisedek
inPs110geeUalaandathetpriesterschapvanAäronnietdevolmaaktheidkonbrengen.
2. Eenveranderingvanpriesterschapbetekentookveranderingvanwet.DewetvanMozesstaatinverbindingmethetpriesterschapvanAäron,datinallerleivoorschriUeneenkernrolvervult-Levidcusstaatvolmetoffersentakenvandepriesters.Zonderhetwerkvandepriesterskondewetonmogelijkgoedfuncdoneren.ZonderdedendenkondendeLevietenenhetpriesterschaphunwerknietdoen(eenextraredenwaaromhiervoorgesprokenwerdoverdedendendieLeviviaAbrahamaanMelchisedekgaf).BijzonderisdatJezusdevervullingisvanalleswaaroffersen
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�33
priesterdienstnaarverwijzenentegelijkdaarmeedieheleofferdienstoverbodigmaakt.
3. JezusstamtuitJuda:HijisKoningenPriester,netalsMelchisedek.Hijisvaneenandereorde,isgeennakomelingvanAaron.NergensinhetOudeTestamentwordthetpriester-schapverbondenmetJuda.Alseenkoningzichooitverstou`etochalspriesteroptetreden(zoalsUzziadeed:2Kron.26:16-21),wordtheelduidelijkdatdezegendesHerendaarnietoprus`e:Uzziawerdmelaatsenbleefdattotzijndood.TochwistdeschriUgeleerdevaneenverbindingtussenkoningenpriesterbijdebeloofdeMessias.DeSpruitwordtinZacharia6:11-13aangekondigdalseenpriestereneenheerseropdetroon:Neemdanzilverengoud
enmaakeenkroonenzetdieophethoofdvan
dehogepriesterJozua,dezoonvanJosadak
(…):zie,eenman,wiensnaamisSpruit(…)hij
zalmetmajesteitbekleedzijnenalsheerser
ziXenopzijntroon;enhijzalpriesterzijnop
zijntroon;heilzaamoverlegzalertussenhen
beidenzijn.TochzoudeMessiasnietuitLevispruiten,maaruitdetronkvanIsai.DaaruitzienwedatdeMessiasookzijnvoorafscha-duwingvindtindepriesteruitdestamvanLevi,terwijlHijzelfpriesterwordtnaareenandereorde-dievanMelchisedek.
4. Hijispriestertotineeuwigheidkrachtenseenonvergankelijkleven:HijheeUdedoodoverwonnenenzichdaarmeebijzondergeschiktgetoond.
Datleidttoteenduidelijkeconclusie.Dewetkonmensenniettotvolmaaktheidleiden(vanwegedezwakheidvandevleselijkemensendatgoldookvoorAäron)enwordthierdaaromzwakennu`e-loosgenoemd.Daartegenoverstaatnieteennieuwewet(hoewelersprakeisvanveranderingvanwet)maareenbeterehoop.DoordienieuwehoopkunnenweechttotGodnaderen.ErisimmerseenPriesterdievooraldjdzijnwerkkanblijvendoenendiededoodheeUoverwonnen.Wegmetzwakte,nu`eloosheidenvruchteloosheid(inprincipe).
IIb3.Eenbeterverbond7:20-28MetdezenieuweHogepriesteriseennieuwverbondingegaan.Ditiseenbeterverbond:1. Jezusispriestergewordenmeteeneedvan
God.HetcitaatuitPsalm110isdeplechdgeaankondigingvaneennieuwebenoeming:deHeerheeKgezworenenhetzalHemniet
berouwen.DezeplechdgebeloUemaaktookduidelijkdathetvorigepriesterschapnietvoldeed(datwaszondereedbegonnen)-metdezekerheiddatdezepriesterwelzalvoldoen.
BOX12:AäronenMelchisedekBeidenzijneentypevandeHeerJezusenvullenelkaardaarinaan.Aäronisdepriestermetdeofferdienst
endedienstindetabernakel.DeoffersvormensamenhetbeeldvanHetOfferendedienstvanAaronis
eenbeeldvanhoeJezusalshogepriesterhetOfferheeKgebrachtenhetbloedinhetheiligdomheeK
gebracht.Detabernakeliseenaueeldingvanwaterindehemelis.ZieverderH8-10.
MelchisedekishetbeeldvandeHeerJezusinandereopzichten.Vanhemlezenwenietsm.b.t.offersof
dienstinhetheiligdom.HijiskoningenpriestervanGoddeAllerhoogste,deeltGodszegenuit,prijstGod
enontvangtMenden.AlsbeeldvandeHeerJezusverwijsthijnaarwaterstraksgebeurtalsde
overwinningoverBabelgevierdkanwordenaanhetbeginvanhet1000-jarigrijk-alszodanigishij
vooraleenbeeldvanwatJezusbetekenenzalvoordegelovigeindegroteverdrukking.Anderzijdsishij
ookeenbeeldvooronsinonsalledaagsegeloofsleven:steedsalsweeenoverwinningboeken,iserlof
aanGodeneenzegenvanHem-engevenwevandebuitaanHem.
Maarditallesishiernietechtinbeeld:hetgaateromdatJezushogepriesterisgewordennaardeordevanMelchisedek,verschillendvandeordevanAäron(zoalsinPs110aangekondigd).
MerkopdatJezusdedienstvanAäron(offersendedienstindetabernakel)volkomenvervult-veelbeter
danAäronooitheeKgedaan.Aäronsdienstwasonvolkomenomdatdieasankelijkwasvanmensen(net
alsdewetniettotvolmaaktheidkonbrengenomdatdieasingvanonzeinspanning).StrakszalHijde
dienstvanMelchisedekookvervullen.MaarnualisHijvandeordevanMelchisedek,endatwasnodig
omdatdievanAarononvolkomenwas.AlswesprekenvanbeterdanAäronofovereenbeterverbondofeenbeterehoop,betekentdatdatheteersteniettoereikendwas-dusnietbeterinvergelijkingmet
goed.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�52
IIe3.Ingaaninhetheiligdom10:19-25Ditgedeeltepastdegevolgenvanhetbetereoffertoeoponsleveninenmethetheiligdom.Viermaalvindenwe(invs22-25:elkverseenmaal)latenwij,eenoproeptothandelen,voorafgegaandoorhetfeitvandevrijetoegang-naderuitge-legdenbeginnendmetdaarwijdus.Wewordeneropnieuwaanherinnerddatdezebriefgeschre-venisomdeaangesprokenchristen-jodentewaarschuwenomnietterugtevallen,maartelevenvanuitdegeweldigerealiteitvandeBeterePersoon.Hiernavindenweweereenernsdgewaarschuwinginhetvierdeintermezzo.Hetbegintmeteenvrijmoedigheidomintegaan:deconclusievanhetvoorgaandeeninzekerezinhethoogtepuntvandebrief:doorhetgeweldigeencompleteOfferzijnwijpriestersgewordenenmogenwenadereninhetnieuweheiligdom,waardevoorhangisgescheurdendegenadetroonvolledigtoegankelijk.Maardezeconclusieiszogeformuleerd(daarwijdus..latenwij…)dathethaasteentussenzinis,terwijldenadrukbijnaligtopdevoorwaardenenerzijds(vervulddooronzeHeer)endevermaningenanderzijds.
VrijmoedigheidDebeschrevenvrijmoedigheidgeldtnietallemensenofallekinderenvanIsrael.Hetgaatomwij,ombroeders.Datisnietbedoeldomdekringtevernauwen,maaromdienauwkeurigaftebakenen.InhetOTkonnietiedereennaarbinnengaanenooknuisdatvoorbehoudenaanpriesters,alwordtdieuitdrukkingindezebriefnietexplicietgebruikt-omdatdenadrukligtopHemalsDePriester.Hetbijzonderevanhetnieuweverbondisdatelkebroedermagnaderen(waarbijbroederookzusterinhoudt).Watwijdoeninhetheiligdomwordthiernietverklaard.Wekunnendenkenaanreukwerk(dataltaarhoortbijhetbinnensteheiligdom)enaanandereaspectenvandepriesterdienst.Datvraagteenapartestudie;hierzijndevoorwaardenendevermaningenonderwerp.Hetdushierslaatineersteinstandeterugopvers14:wezijngeheiligd,vooraldjdvolmaakt,geschiktomalspriestersdiensttedoen.Dusmogenwehetheiligdombinnengaan,indekracht(ofopgrondvan)hetzelfdebloedalswaardoorJezuszelfeensvooraldjdisbinnengegaan.Erisgeenanderoffermeernodig,wanthetvolmaakteofferisalgebrachtenhetheiligdomisalingewijddoorhetbloedvandatoffer.
Vervolgenswordtgesprokenovereennieuweenlevendeweg.Erisalshetwareeennieuweroutegeopend.Wehoevennietmeertestoppenbijhetvoorhangselenallesopdewegdiewenaarbinnenvolgen,herinnertonsaanHemenaanzijnOffer.Datgeldtookvoorhetvoorhangsel:datisnietweg,maargescheurd.Hetwordthiervereen-zelvigdmetzijnvlees.WaarschijnlijkmoetenwedathierlezenalshetlichaamdatHijheeUaange-nomenomdaarintekunnenlijden.Dekandelaarinhetheiligdomwerptlichtopdezedingenenopwaterinhetbinnensteheiligdomaanwezigis.HijheeUdezenieuwewegingewijd,datiseenlevendeweg.Hetiseenwegdiebewandeldmoetworden,maardieookeenPersoonvoorstelt.NietvoornietsheeUHijzichzelfdeWeggenoemd.HijisdeLevende,deOpgestane,deOverwinnaar,degenediedeeredienstleidt,onzedienstheiligt
BOX21:Hetvoorhangsel-gescheurd?Mat.27:51,Mark.15:38enLuk.23:45verhalenons
dathetvoorhangselindetempelscheurdetoen
JezussMerf.Daaromishetlogischditvoorhangselte
vereenzelvigenmetzijnvlees,terwijlinhetvorige
versook“doorhetbloed”wordtgenoemd.Hetgaat
omhetgegevenlevenenhetOfferdatwerd
gebracht-datblijKalMjdzichtbaarvooronsen
daarvanmoetenweonsalMjdbewustzijnalswe
naderentotGod.OokinOp.5zienwehetLamstaan
alsgeslacht.
ZolangHijopaardealsdevolmaaktemensleefde,
wasdetoegangtotGodgesloten.Zijnvolmaakt-
heidbrachtonsnietbijGod,integendeel:het
scheiddeonsjuistvanGod.Devoorhangmetalle
kleurentoontdeheerlijkheidvanHemendeche-
rubsdaaropafgebeeldsprekenvanGodsoordeel
(Gn3:24).Nee:doorzijnlevenenzijnvoorbeeld
komenwenietdichtbijGod-datkanpasophet
momentdatdezevoorhangscheurt,alsHijsterK
onderGodsoordeelinonzeplaats.
DatbijhetstervenvanJezusdevoorhangvande
tempelscheurde(ennietvandetabernakel),bracht
sommigeuitleggersertoeomteveronderstellendat
hetin10:20nietoverhetgescheurdevoorhangsel
gaat.Datlijktnogalonlogisch:voordeJodenwaren
tabernakelentempeléén.Hetschijntdatdeonder-
delenvandetabernakelinderuimtesonderde
tempelzijngebracht,juistomdieeenheidtebena-
drukken1.Hetisvanhetgrootstebelangteziendat
wealleendooreengescheurdvoorhangselnaarbinnenkunnen,doordatHijgestorvenis,zijnLeven
gegevenheeK.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�55
Intermezzo4(10:26-39)Wijzoudennietzosnelhetwoordjewantgebrui-kenzoalshierinvs26,zovlaknadevermaningomdeonderlingebijeenkomstnietteverzuimen.Hetgaatovermoedwilligzondigen,overdeZoonvanGodmetvoetentreden,hetsmadenvande
Geestvandegenadeeneenvreselijkeverwach-Mngvanoordeel.DehelebriefisenerzijdseenportretvandeBeterePersoonendeBetereHoopdiemethetvolgenvanHemverbondenisenanderzijdseenwaarschuwingtegenhetverlatenvanditBeterePad.
DeachtergrondvandevermaningLetophoeerhiergeredeneerdwordt.Deuitdruk-kingenkennisvandewaarheidontvangenhebbenennaverlichttezijntonendatervanonwetend-heidgeensprakeis:deaangesprokenenwetenwaarhetovergaat,watdewaarheidis.Maarwetenisnietvoldoende:jemoeterooknaarhandelen.Erzijntweeopdes:òfjekiestvoorstrijdenlijdenengemeenschapmetallendievervolgdworden(uitziendnaardebeteretoekomstenweethebbendvaneenbeterenblijvendbezit)òfjekiestvoorhetmijdenvandiestrijdendatlijden.Dankiesjenietalleenvooreenhandigerenaangenamerlevennu,maarookverwerpjedaarmeedeHeer.NietdatPaulusdachtdatzijnlezersdatzoudenwillendoen.Zie6:9en10:39.Hijherinnertheneraandatzeeerderheelwatstrijdenlijdenhaddendoorstaanenmetanderendaarinhaddenmeegeleefd(metmogelijkgevolgenvoorhenzelf).Zewistendatzeeenbeterenblijvendbezitinhetvooruitzichthadden,waardoorzezelfsroofvanbeziÇngenhaddenkunnendoorstaan-metblijdschapdoordedroeveidheen.Juistdaaromzouhetzomerkwaardigzijnomdekantvandevervolgerstekiezenenjenietlangertewillenvereenzelvigenmetdebroeders.HetverwerpenvandeHeerisveelernsdgerdanhetverwerpenvandewetvanMozes-waaraldedoodstrafopstond.JezusisimmershogerdanMozes,hetnieuweverbondisbeterdanhetoude,gegrondopbeterebeloUenengebaseerdopeenbeteroffer.JeverwerptdandeZoonvanGod(erstaatzelfsmetvoetengetreden),beledigtdeGeest(vandegenade-jekomtnamelijkterugopdeaangebodengenade)enjedoetalsofhetbloedvanJezusnetisalsiederanderbloed.Erzijndusdriegetuigentegenje.
SamenkomenisvrezenvoorvervolgingIndecontekstvanhetlevenvanchristen-jodendesdjdskonhetbezoekenvandesamenkomstenjevervolgingenminachdngvandekantvanjevolksgenotenopleveren.Hetwaseenbelijdenisopzich:ikhoorinderdaadbijdezevolgelingenvanJezus-zelfsalsdatmede-gelovigenuitdeheidenenzijn.Hetmijdenvandeonderlingebijeenkomstenbetekendeeenbreukmetjemede-christenenenverloocheningvandeHeer.Deernstvanhetposide-kiezenkomthiersterknaarvorenenindatkadermoetenwedeinfellekleurengeschetsteoordeelspredikinglezen.DitiswatermetGodstegenstandersgaatgebeuren(vs27)-wiljedaarbijhorenofmethencompromis-sensluiten?
VolhardingenvrijmoedigheidInvs35vindenwevoordetweedemaalvrijmoe-
digheid.Nulijktdebetekenisruimerdaninvs19:durvenlevenalschristen,ingelooftewandelen.DatdoenwevanuitdeprachdgeposidedieHijonsgeschonkenheeU(enwaarvs19vvvanspreekt);wevrezendevervolgingniet.Datvraagtvolharding,maarerwachteengrotebeloning.HetontvangenvanGodsbeloUeisnietonvoor-waardelijk,zoblijktuitvs36.Godverwachtdatwevrijmoedigzijnwildoenenvolhardingtonen.Natuurlijkiservergevingenherstelalswestrui-kelen,maardatisniethetonderwerp.OnzeHeermagverwachtendatwedoorgeloofleven,wantdatdoeteenrechtvaardige:hetishetkenmerk.On`rekkeneneenanderewegopgaan,hoortnietbijhetlevenvaneengelovige.Devraagdiehieroponsauomt,isofwebijHemwillenhorenofniet-ookalzijndegevolgendaarvannietmalsenzelfszwaar.Hetgeloofkijktechterverder-endaargaatheelH11over.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�57
IIIJezusdeoversteleidsmanInditlaatstehoofddeelkijkenwehoeJezusonsindeprakdjkvanonslevenhelptomwerkelijkdoorhetgeloofteleven.Ditonderwerpisalaangeduidin10:38enwordtnuverderuitgewerkt.NuwewetendatweinvollevrijheidinmogengaaninhethemelseheiligdomendatHijonzeGrotePriesterisdievooronsbidtenpleitenonshelptonzedienstalspriestersteverrichten,kunnenweinvollevrijmoedigheiddoorhetlevengaan,hetavontuurvanhetgeloofaangaan.Wewetendatwewerkelijkvergevingontvangenhebben:onsgewetenisvrij.Alsaldjdindezebriefiserdetoekomstdieonstoelachtenonshelptomtevolharden.CentraalstaathetvoorbeeldvanonzeHeerzelf:zie12:2.HijzelfheeUallegeloofenvolhardinggetoondengaatonsvoor.Dehoopalseenankerderzielreikttotbinnenhetvoorhangsel,omdatHijdaaralis(6:20).EerstonderzoekenwehoeinhetOudeTestamentmensendoorhetgeloofhebbengeleefdenongelofelijkedingenhebbenkunnendoen-omdatzevooruitkeken.DezewolkvangetuigenmoedigtonsaanomachterJezusaantegaan.StrakszullenwediehelevergaderingvangelovigenontmoetenvoordetroonvanGod.
IIIa. 11:1-40Dewolkvangetuigen:levendoorhetgeloofindeprak^jkDithoofdstukverhaaltonsvanhetgeloofsgetuigenisvanvelendieinvroegerdjdenopGodhebbenvertrouwd.Wekunnenditverdeleninvieren:eerstvanafdescheppingtotenmetNoach(vs1-7).danoverdeaartsvadersenvooraloverAbraham(vs8-22),vervolgensoverMozesenhetingaaninhetland(vs23-31)enhetvierdedeelvatderestvandegetuigensamenentrekteeneindconclusie(vs32-40).Dithoofdstukiseenopsommingvanlevendewerken-tegenoverdeeerdergenoemdedodewerken(9:14).Hetzitvolmetgeloofinacde.VerderkrijgenweinzichtinwieGodechtisenhoewemetHemingeloofkunnenleven.EenverkeerdbeeldvanWieHijisenhoeHijhandeltinreladetotons,zorgtvoorverkeerdeverwachdngen.Inhetverbandvandezebriefgaathetomdezichtbareversusdeonzichtbarewerkelijkheid.VanuithetOudeTestamentwarendeHebreeëngewendaanzichtbare,aardsezegeningen.DeGodsmannen(envrouwen)uitGenesistotenmetKronieken(hetlaatsteboekuithetHebreeuwseOT)kekenverderdandiezichtbarewerkelijkheid.Delezersvandezebriefhaddendaarzelfervaringmee(10:34,35)enaleerderwashunaandachtopdeonzichtbarewerkelijkheidgevesdgd(2:9en6:18-20).DeschrijverwilhunoogvanhetaardseJeruzalemmetzijnzichtbaretempeldienst(datlagonderhetoordeelenzoubinnenkortverwoestworden,Mat.24:2)richtennaardehemelsewerkelijkheidendetoekomst:omhoogenvooruit.Dathaddendegelovigenonderdeoudebedelingookgedaan.Hetbeterezitnietindezichtbaredingen.
IIa1.DescheppingtotNoach(11:1-7)Diteerstedeelvaltintweedelenuiteen.Eerstvindenwegrondbeginselen(vs1-3)endaarnadrievoorbeeldenvangelovigen:Abel,HenochenNoach.WevindenhierdeimpactvanhetlevendmakendeWoord(waardoordescheppingtotstandkwam),detoegangtotdegemeenschapmetGodviahetoffer(Abel),deverborgenomgangmetdelevendeGod(Henoch)enhetgeloofinhetkomendeoordeel(Noach).
KernprincipesvanhetgeloofHierwordtuitgelegdwaarhetinlevendoorhetgeloofomgaat-geenalomva`endeuitsprakenovergeloof,maarbelangrijkekernprincipes:1. Geloofenhoopzijnnauwmetelkaar
verbonden.Dehoopvaneenchristenisnieteenvaagmisschiengaatditnogweleens
gebeuren,maareenzekerheid,eenuitziennaardatwatGodheeUbeloofd.DatvraagtvertrouweninDegenediediebeloUegedaanheeUendaaromvindenweinvs1ditprincipe:
KernbegrippenuitdithoofdstukNietzien(1,3,7,13,...)-vgl.2Kor.4:18Godgelovenopzijnwoord(3,6,7,11,.)Gehoorzamen(7,8,18,28,...)Vreemdelingen(9,13,25,...)Verwachdng(10,20,21,22,...)Nietvrezen(23,27,32,...)Beproevingen(32-40)
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�75
Zorg(vs1-3)Opdriemanierenwordendelezersaangespoordomdebroederlijkegemeenschaptebeoefenen.Hetbegintmetdebroederliefde.InhetGrieksewoord(philadelphia)ziteenwoordvoorliefdedatookmetgenegenheidkanwordenvertaald.Hetislogischomelkaarlieftehebben,wantwehebbendezelfdeVaderenhebbenallenhetnieuwelevenontvangen.Hetisdatweertoemoetenwordenaangespoord-maardatheeUtemakenmethetfeitdatwenoginhetvleeszijnensomsnaarhetvleeshandelen.Gastvrijheid(philoxenia:liefdetotvreemdelingen)iseenBijbelsbasisprincipeenhoortbijhetlevenvanderechtvaardige.HetlijkthetenigekenmerkwaaraanwijherkennendatLoteenrechtvaardigewas-hetherbergenvanengelendoetaanhem(enaanAbraham)denken.Maarsommigendoetvermoedendathetvakerisvoorgekomen.Juistinmoeilijkedjdenenomstandighedenisherberg-zaamheidnodig.Invs3komtdevervolgingdichterbij.DeHebreeënhaddenzelfhetnodigemeegemaaktenhetwasbelangrijkdatzezichblevenidendficerenmetgevangenengemartelden.Erwordtnietgespro-kenovergebed,maarhetalsofumedegevangen
wasenalsofuookzelfinhetlichaammishandeld
wasgeeUeengoedebasisomtebidden.Onge-twijfeldwaserookdezorgvoordegevangenen-voorzoverbinnenhunbereik-gevangenenwarendaarveelal(deels)vanavankelijk.Jeidendficerenmetgevangenendoorhentebezoekenenvoorhentezorgen,konjeinproblemenbrengen.
Huwelijk(vs4)Hethuwelijkstaatalheellangonderdruk,hetisaldjdeenspeerpuntvandeduivelgeweestomdaarintestokenenmensendaarminderovertelatendenken.Datkunnenweoptweemanierendoen,hetzijdoorascesetepromoten(enniettrouwentekoppelenaanambtenindegemeentebv),hetzijdoortestellendathethelemaalnietvanbelangisdatje‘voordewet’trouwt.
MaarhethuwelijkiseenbeeldvanChristusendegemeenteenvanGodenIsrael!Hethuwelijkalsinsdtuutdientbijonsineretezijn:wijalschriste-nenmoetenhethooghouden-nietdoenofhetonbelangrijkis.HetisdoordeHeerzelfingesteldenvindtzijnbasisindescheppings-ordening.Hethuwelijkkanookvanbinnenuitbedreigdworden.Hetisopvallendhoevaakindebrievenoverover-spelenhoererijgesprokenwordt:hetisblijkbaareengrootgevaar.Deuitspraakdievs4afsluit,isbijzondersterk:Godzaloordelen.DaaruitmoetenwenietdeconclusietrekkendatopditterreinindegemeentegeentuchthoeUtewordenuitgeoe-fend-hetgeeUveeleerdeernstvandesituadeaan:aanheteindvolgteenoordeeloverdezezakendoorGod,daaraanvaltnietteontkomen.Wedienenonderscheidtemakentussenhoererijenoverspel.Vanoverspelisalleensprakebijgetrouwdemensendieseksueelcontactbuitenhunhuwelijkhebben-inditversaangegevenalshuwelijkslevenonbezoedeld.Vanhoererijissprakeinalleoverigegevallen,dusookbijmensendievoorhuwelijksegemeenschaphebbenofzondertetrouwengaansamenwonen:huwelijkinere.Alswehethuwelijkinerewillenhouden,hoortdehuwelijkssluidngerbij:hetondergetuigenverlatenvanjevaderenmoederomjevrouwaantehangen.Pasdankanhetéén-vlees-wordenbe-leefdworden,watmeerisdandegeslachts-gemeenschap:hetisechtjelevensamendelenenalseenheidnaarbuitentreden.
Wandel(vs5/6)Vs5en6hebbentemakenmetvertrouwenopdeHeer.OpheelwatplaatseninhetNTvindenwedewaarschuwingvoorgeldzucht(ofhebzucht).DeHeerzelfsprakoverdeMammoninditverband:jekuntnietGoddienenendeMammon,tweeherendienenisonmogelijk.Daaromwordtheb-zuchtafgodendienstgenoemd.Inplaatsvanzuchtnaarmeerisertevredenheid:genoegennemenmetdeomstandighedenendatverondersteltvertrouwenopdeHeerdiezijntrouwaanons
IIId.Jezusbuitendepoort13:1-25 Terwijldezebriefzonderenigbrievoofdbegint,eindigthijwelalseenechtebrief.DithoofdstukheeUallekenmerkenvandeslotopmerkingendieweinveelbrievenvanPaulustegenkomen.Hetisalsofdeschrijvernogeveneenaantalzakenwilzeggendiebuitenheteigenlijkekadervandebriefvallen.Datgeldtnietvoorvs10-14:datgedeelteheeUeenduidelijkelinkmethetthemavanditbijbelboek.Latenwedeverzenmaaropgeordendewijzelangslopen.
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�79
13:7 Voorgangersishègoumenoiwaarvanonswoordhegemonieisafgeleid.Hetgaatomleidingge-venden,nietommensendieonszijnvoorgegaan.Hetbetekentzo-ietsalsleiderdievooropgaat,degids.DenkaanStefanus(Hand.7)enJakobus,diein62isgestenigd.DitwoordwordtgebruiktinMat.2:6(Jezus),Luk.22:26,Hand.7:10(Jozef)en15:22(JudasenSilas).13:8 DezeuitspraakisvergelijkbaarmetGodsNaamIkbendieIkben.OokinJesajavin-denweeenenandermaaldatHijzegtdezelfdetezijn,teblijven(41:4,43:10,46:4,48:12).Totineeuwigheidiseigenlijkinalleeeuwen,dusonavankelijkwelkedjdperkennogvolgen:erkomtgeeneindeaanzijnonverander-lijkheid.13:9 Vgl.Ef.4:14,15,Kol.2:8en16vv.13:10DeuitdrukkingzijdiedetabernakeldienenslaatopdepriestersdienoginJeruzalemindetempelhundienstverrich`en(detempelisnietsandersdandevoortzeÇngvandetabernakel)enopallendiedaarmeeverbondenwillenzijn.Datzijndusdemensendieaanhetoudebestelwillen
vasthouden.Zijhebbengeenplaatsinhetnieuwebestelenhebbendaaromgeenrechtomvanhetaltaarteeten.13:15VoorlofofferszieLev.7:12vv.VruchtderlippenkomtuitHos.14:3(LXX),waardeSVleestvarrenvandelippen-weereenkleinver-schilmetdeLXX.ZieoffersvandelippeninPs.50:14,23en51:18vv.Vgl.Ef.5:19,20,Kol.3:1613:16Vgl.Ps.40:7,51:19enHos.6:6.13:17PaulusgeeUonseenbijzon-dervoorbeeldvantoewijding:Hand.20:31,2Kor.6:5en11:28.13:18VooronskanslaanopPaulusenzijnmedewerkers(zoalsTimo-teus),maarookopdevoorgangersvanvs17:hetislogischvoorchris-tenenomvoorhunvoorgangerstebidden:datbrengthenookineenbetereverhoudingtotelkaar.13:19Desteovervloedigerslaatophetbidden:hoemeerwedaarinvolharden,hoemeerdeHeerkandoen.13:20Godvandevrede:zieFil.4:9.Eeuwigverbond:zieEz.37:26.13:21DitverslijktinhoudelijknogalopRom.12:1,2.HetgaatomeenrijkdomvanhetwandeleninGodsweg:volmaken,alhetgoede,
welbehaaglijk:ditmaaktduidelijkhoezeereraldjdruimteisomtegroeien.Hemzijdeheerlijkheidslaatop(dedrie-enige)God.13:22Blijkbaarverwach`ePaulusnietdatalleswathijhadgeschre-venookzondermeerzouwordenaangenomen.Enhijhadnogmeerwillenzeggen.13:23DitversmaaktdebriefpersoonlijkeniseenargumenttemeeromaanPaulusalsschrijvertedenken.HierlerenwedatookTimoteusgevangengezetenheeU.13:24BlijkbaarisdebriefvanuitItaliëgeschreven,mogelijkvanuitRome.13:25GenadeheeUeenbredebe-tekenis,hetgaatzekernietalleenomkwijtscheldingvanzondeenontvangenvaneeuwigleven:hetgaatookoverdekrachtdiewedagelijksnodighebbenommetdeHeertewandelentemiddenvanallemoeiteninonsleven.OokdiehulpvandeHeerhebbenwetrouwensnietverdiend.
Belangrijkste geraadpleegde werken:J. Calvin On the Epistle of St. Paul to the Hebrews (Calvin commentaries)R. Liebi The Messiah in the Temple 2012L. Morris Hebrews (in the Expositors Bible Commentary) 1981W.J. Ouweneel Wij zien Jezus, bijbelstudies over de Brief aan de Hebreeën 1982Studiebijbel Nieuwe Testament (digitale versie) 2005
Veel heb ik ook te danken aan: 1. De bespreking van de Brief aan de Hebreeën tijdens de najaarsconferentie in Voorburg
(2009-2013) 2. De bespreking van de Brief aan de Hebreeën in de plaatselijke bijbelkring3. G.H. Kramer, die de ruwe versie kritisch en nauwgezet heeft doorgenomen
�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen
�80
EEN BIJBELCOMMENTAAR DOOR K. FIEGGEN
HEBREEËNDebriefaandeHebreeënneemteenbijzondereplaatsintemiddenvandeboekenvanhetNieuweTestament.AlsgeenanderbijbelboeklegtdezebriefdelinkmethetOudeTestament.HetisgeschrevenaanJoodsechristenendievoordevraagstondenwathunpositiemoestzijn-enerzijdstenopzichtevanhunJoodselandgenotenenanderzijdstenopzichtevandechristenen.Indietijd(nietzolangvoordatJeruzalemdoordeRomeinenwerdingenomenenverwoest-in70AD)kosttehetheelwatomchristentezijn.VervolgingvanchristenengebeurdeookdoorJoden.Joodsechristenenvroegenzichduswaarhunloyaliteitlagenhoehetlevenalschristen(alsvolgelingvandeHereJezus)zichverhieldtotwatGodinhetOudeTestamenthadlatenopschrijven.
DekernvandebriefiswieJezusis:Zijnheerlijkheidwordtbreeduitgemeten,alsZoon,alsHogepriesterenalsOversteLeidsman.InallesisHijhoger,meerenbeterendatgeldtookvoorderoepingendetoekomstvandechristen.EengoedverstaanvandezebriefisessentieelvoordediscussieronddeplaatsvanhetOudeTestament(metdeWet,deOffersendeFeesten)voordechristen.WatisdebetekenisvandeschaduwbeeldenenwaarinverschiltdewerkelijkheidinChristushiervan?Debriefbevatookenkelemoeilijktebegrijpenonderdelenm.b.t.debehoudenis-kunjeweerverlorengaanalsjeeenmaalchristenbentgeworden?
Ditcommentaargaatnietdiepinopallerleivoorvragen,maarprobeerteengoedeenoverzichtelijkebesprekingvandeteksttebieden.Naasteenalgemenelijniserookruimtevoornaderetoelichtingvanbepaaldebegrippenenuitlegkundigevragen.Kleinergezetisdeversvoorversbesprekingvandetailsdieindelijnvanhetverhaalnietofonvoldoendeaanbodkomen.
Voordezestudieheeftdeauteurdankbaargebruikgemaaktvaneenreeksvancommentaren,dieveelalmeerinformatieoverdevoorvragenbieden.Devoornaamstegeraadpleegdewerkenstaanvermeldopp79.